bouwwereld 12-2012 van energieprestatie naar milieuprestatie · naar milieuprestatie een duurzaam...
TRANSCRIPT
Van energieprestatienaar milieuprestatieEen duurzaam gebouw is meer dan een energiezuinig gebouw. Juist door energie zuinig heid stijgt het aandeel van bouwmaterialen in de totale CO
2emissie. De overheid
onderkent dit door per 1 januari 2013 een milieuartikel op te nemen in het Bouwbesluit.
26600 m BVO; 5 bouwlagenDraagconstructie: staal; betonnen
binnenspouwbladen; in het werk gestorte vloerenOplevering: casco (niet-ingedeeld)
26300 m ; 6 bouwlagenDraagconstructie: staal; betonnen
binnenspouwbladen; in het werk gestorte vloerenIndeling: in kantoortuinen en cellenkantoren
2Schaduwkosten € 0,78 per m BVO
FunderingGevelsBinnenwandenVloerenDakenInstallatieInrichting
2Schaduwkosten € 0,92 per m BVO
0,02
0,04
0,17
0,09
0,19
0,06
0,19
0,010,04
0,22
0,17
0,27
0,05
0,17
Het nieuwe milieuartikel in het Bouwbesluit eist bij elke aanvraag van een omgevingsvergunning bouwen voor nieuw te bouwen woningen en kantoren (met een gebruiksoppervlakte van meer dan 100 m² ) dat een berekening van de mi l ieuprestatie wordt bijgevoegd. Deze milieuprestatie wordt uitgedrukt in schaduwkosten en geeft inzicht in de materiaalgebonden milieueffecten (emissies en uitputting) van een gebouw.Vooralsnog wordt op basis van het Bouwbesluit enkel een berekening gevraagd en is geen prestatieeis gesteld. Er zal dus (nog) geen minimaal prestatieniveau afgedwongen worden. Wat wel geregeld wordt, is het aanwijzen van een uniforme berekeningsmethode voor de bepaling van de milieuprestatie van een gebouw.
Privaatrechtelijke eisen Wettelijk mogen er dan nog geen prestatieeisen vastgelegd zijn, privaatrechtelijk wordt dit al wel gedaan. In gehanteerde duurzaamheidsmethodieken als BREEAMNL, GPRGebouw en GreenCalc+ heeft de milieubelasting ten gevolge van de toege paste materialen al een plaats. Ook het inkoopbeleid van de overheid stelt eisen aan de milieuprestatie. Voorheen waren
een dergelijke milieuprestatieberekening zijn de berekeningsuitgangspunten en resultaten van twee volgens de huidige standaard gebouwde kantoorgebouwen weergegeven (zie tabel en diagrammen). Uit de berekeningen volgt een milieu pre statie van 0,78 en 0,92 €/m² BVO. De constructie van de gebouwen bepaalt circa 40% van dit resultaat. De installaties en gevels volgen met elk een aandeel van ongeveer 25%.Voor woningen kan een soortgelijk resultaat worden verwacht. Echter het aandeel installaties kan hier oplopen tot circa 40%. Dit geldt met name voor energiezuinige woningen met bijvoorbeeld PVcellen, zonnecollectoren en een warmtepomp. Met behulp van deze resultaten kan vervolgens gezocht worden naar een optimalisatie van de milieuprestatie van een gebouw. Door toename van de toepassing van energieopwekkende installaties, is het reduceren van het installatiedeel niet realistisch. Het sterk verminderen van de milieubelasting moet dan ook met name gevonden worden in de hoofddraagconstructie van een gebouw. Voor het minimaliseren hiervan geldt: hoe minder nieuw materiaal wordt toegevoegd, hoe beter. Hier ligt een toekomst voor hergebruik van bestaande constructies, door revitalisatie en transformatie. Bij nieuwbouw zal het zwaartepunt moeten liggen op minimalisering van het materiaalgebruik. Hier moet in de definitiefase al rekening mee worden gehouden, door realistische prestatieeisen voor een gebouw te definiëren. Daarbij moet een optimum gevonden worden tussen gewenste flexibiliteit en comfort enerzijds en de milieubelasting van materiaalgebruik anderzijds.
BasisMet het vastleggen van een gemeenschappelijke taal voor het bepalen van de
zowel de eisen als uit kom sten van deze methodieken niet met elkaar te vergelijken. De in het Bouwbe sluit ge definieerde rekenregels maken dit wel mogelijk.
RekenregelsDe milieuprestatie van een gebouw wordt uitgedrukt in schaduwkosten per m² brutovloeroppervlakte (€/m² BVO). Deze kosten geven een indicatie van de maatschappelijke kosten voor het bestrijden van de gevolgen (emissie en uitputting) van materiaalgebruik. De schaduwkosten moeten worden vastgesteld conform de door het Bouwbesluit aangewezen ‘Bepalingsmethode Milieuprestatie gebouwen en GWWwerken’, inclusief de daarin opgenomen geharmoniseerde Nationale Milieudatabase. Beschikbare rekeninstrumenten waarin deze bepalingsmethode en de database zijn opgenomen, zijn de MRPI Freetool MPG, GPRGebouw en GPRBouwbesluit. In deze rekeninstrumenten moeten alle gebouwonderdelen voor fundering, vloeren, draagconstructie, gevels, daken, installaties en inbouw worden ingevoerd. PraktijkvoorbeeldOm inzicht te geven in de uitkomsten van
60 // Bouwwereld
TeksTproducTie ir. Janneke van der weerd en ir. Henk versteeg (adviseurs biJ lbP|sigHt) // AfBeeldingen lbP|sigHt en inbO // Tekenwerk Henk Heusinkveld
60-61_lbp.indd 60 19-11-12 17:01
milieuimpact van een materiaal en een gebouw, wordt de weg vrijgemaakt voor een aandachtsverschuiving van de energieprestatie naar de milieuprestatie van een gebouw. De basis is gelegd door het verwijzen naar de bepalingsmethode en Nationale Milieudatabase. Ontwerpers, ontwikkelaars en adviseurs krijgen de mogelijkheid op eenduidige wijze duurzaam materiaalgebruik te kwantificeren. Voor producenten wordt het duidelijk op welke wijze productdata aangeleverd moeten worden. De hierbij benodigde mil ieudatabase, gevuld met bouwproducten, is echter nog lang niet voldoende compleet. Voor de verdere ontwikkeling dragen opdrachtgever, ontwerper/adviseur en producent/leverancier een gezamen lijke verantwoordelijkheid. Meer informatie over o.a. de milieuprestatieberekening en het opnemen van producten in de database is te vinden op milieuprestatie bouwmaterialen.nl.
1-2 // Het rieten dak en de in de gevel geïnte
greerde PVcellen geven dit gemeentehuis
van Midden Delfland een zichtbaar duurzame
uitstraling. De geharmoniseerde rekenmethode
maakt de mate van duurzaamheid écht zicht
baar (foto’s Inbo).
Milieubelasting minimaliserenVoor het minimaliseren van de mi l ieu belasting van een gebouw is kennis over de milieulast van de geprojecteerde bouwmaterialen van groot belang. Al vanaf het definiëren van de ontwerpopgave. Het volgende stappenplan kan hierbij helpen. 1. Verleng de levensduur door herge bruik van gebouwen en materialen via revitalisatie of transformatie van een gebouw, of hergebruik van bouwdelen of bouwmaterialen.2. Minimaliseer materiaalgebruik: Definieer realistische prestatieeisen: welke mate van flexibiliteit, welk niveau ten aanzien van akoestische eisen; Optimaliseer en minimaliseer de draagconstructie: realiseer de gedefinieerde prestatieeisen met een minimum aan materiaalgebruik; Maximaliseer de functionaliteit van materiaal: combineer functies, gebruik de constructie voor meer dan alleen dragen.3. Pas duurzame materialen toe. Maak gebruik van de Nationale Mil ieudatabase.
De Nationale MilieudatabaseDe Nationale Milieudatabase is het resultaat van een harmonisatie van verschillende milieudatabases. Hierin staan gegevens over de milieueffecten van bouwmaterialen, zoals emissies en uitputting. De database bestaat uit merkgebonden en merkongebonden data en uit getoetste en ongetoetste data. De getoetste data, conform een vast en uniform toetsingsprotocol, leveren de meeste nauwkeurige informatie over de milieuprestatie van een materiaal. Het is dan ook de bedoeling dat het merendeel van de nu nog ongetoetste data wordt vervangen door getoetste data. Voor producten waar een onderscheidend milieuprofiel wordt verwacht ten opzichte van een branchegemiddelde (merkongebonden), wordt een toename van de merkgebonden data verwacht. Het is dan de verwachting dat dit type data een lagere milieulast oplevert dan merkongebonden (on)getoetste data. De database wordt beheerd door de Stichting Bouw Kwaliteit (SBK). Leveranciers/producenten zijn zelf verantwoordelijk voor de productdata en leveren deze aan bij SBK. De leverancier kan voor de toetsing gebruikmaken van marktpartijen die door SBK worden aangemerkt als 'onafhankelijk gekwalificeerd'. Na goedkeuring van deze data kan het product worden opgenomen in de database.
Raadgevend ingenieursbureau LBP| SIGHT stelt regelmatig zijn kennis en ervaring beschikbaar qua bouwfysica, bouwakoestiek en brandveiligheid. Reacties: lbpsight.nl of [email protected]
61
BouwfysicA //
Bouwwereld //
1
2
60-61_lbp.indd 61 19-11-12 17:01