CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 139, viti i tetë i botimit, 5 NËNTOR 2011 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. orgwww. myabcal. org

PROGRES RAPORTI 2011 - PERPARIMI NE MJEDIS: PAK OSE ASPAK ?! Pas publikimit të progresraportit të

BE-së për vitin 2011, Ambasadori iDanimarkës në Shqipëri, z. K. A.Jensen, bëri një “përkthim” të tij për takuptuar më mirë atë, duke eliminuar disigjuhën protokollare, të cilën, për fat tëkeq shtetarët tanë e shfrytëzojnë përt’ju shmangur disa përgjigjeve esidomos ndarjes së përgjegjësisë. Aitheksoi dy aspekte: së pari se Shqipëriaka dështuar në çdo fushë, përveç asajtë politikës së jashtme dhe së dytiShqipërisë, më shumë se miratimi iligjeve, i duhet zbatimi i tyre. Kjo ishte“nota” që na vinte Bashkimi Europian.

NGA PROGRESRAPORTI 2011PER MJEDISIN: - Ka patur disa përparime nëfushën e legjislacionithorizontal. - Nuk ka pasur progres nëfushat e qasjes në drejtësi dhelehtësimin e pjesëmarrjes sëpublikut, që mbetet mjaft idobët. - Njëfarë progresi është bërënë menaxhimin e mbeturinave. - Nuk ka pasur progres nëfushën e cilësisë së ujit - Një progres modest mund tëraportohet në fushën embrojtjes së natyrës. - Ka pasur njëfarë progresi nëfushën e kontrollit të ndotjesindustriale dhe menaxhimit tëriskut - Nuk ka progres për tëraportuar sa i përket politikavetë zhurmave. - Ka pasur pak progres nëlidhje me mbrojtjen civile. - Për ndryshimet klimatikeShqipëria ka bërë përparim tëkufizuar por nuk ka formuluarzotimet për reduktimin eemetimeve të gazeve serrë. - Kapacitetet administrative, sidhe burimet teknike efinanciare për përafrimin eimplementimin e politikësmjedisore dhe të ndryshimeveklimatike të BE-së si dhepolitika për legjislacionin dheligjet janë të varfëra.

- Ministri Fatmir Mediu: “Transferimi ipyjeve, shpesh shoqëruar me transferimine pyjeve joproduktivë, që do të thotë që kamungesa të interesit të drejtpërdrejtë nënivel komunal. Pra, një mungesë interesi përt’i menaxhuar ato drejtë”.

- Deputeti Jemin Gjana, kryetar iKomisionit Parlamentar që mbulon dhemjedisin, duke ja vënë fajin politikës, kërkuarqë në buxhetin e shtetit të parashikohen mëshumë fonde, për sektorin e pyjeve, i ciligjate këtyre viteve është lene jashtë

MJEDISI YNE NEEPOKEN E INTERNETIT

Në epokën esotme tëinternetit lajmet,informacionetapo të dhënatmund të hidhennë rrjet me farepak mundim,

mungesa e informacionit duket më së pakujo korrekte me publikun që i paguanshtetarët edhe për ta informuar në rrjetet ekomunikimit elektronik. Na mbetet për tëparë në televizion apo të lexojmë në ndonjëgazetë. Sespe zakonisht gjejmë në faqetzyrtare më tepër takime e fjalime për të vënënë pah përparimet që bën qeverisja në këtëepokë të bekuar të “Shqipërisë në kohën einternetit”.

Lexo fq. 3

Lexo fq. 3

TAKIM KONSULTATIV PER

PROBLEMET E LIQENIT TE TIRANES

Pas një takimi të parë informues mezëvendëskryetarin e bashkisë së Tiranë,z. E . Panariti , me kërkesën e grupimit“Ekolëvizja”, u zhvillua një tjetër takimkonsultativ me përfaqësues te grupmit ,të pushtetit lokal e qendror dhe ekspertëtë njohur të fushës. Veprimtaria uzhvillua në kuadër të projektit“Problemet e degradimit Mjedisor tëLiqenit artificial të Tiranës dhe zbatimine masave mbrojtëse dhe rehabilituesendaj tij” zbatuar nga grupimi mundësuarnga Shoqata e Biologëve dhembështetur nga KE . Qëllimi i takimit ishtenisja e procedurave për të garantuarmbrojtje ligjore për Parkun e LiqenitArtificial, duke i dhënë kësaj zone edhenjë status të nevojshëm.

PYJET - RIKTHIM I PROBLEMEVE TE TYRE

QEVERITARE, QYTETARE EFSHATARE !

SHPYLLESIMI PORREZIKON SIGURINE E

VENDIT TONE. SA PEMEKENI MBJELLE KETE MUAJDHE KU JANE MBJELLE?

2

Nga mediat kohët e fundit ubë i njohur fakti se shtrati IErzenit në afërsi të Tiranës poshfrytëzohej pa kriter nga firma( apo firmat ) që ndërtojnëautostradën e re Tirane-Elbasane Unazën e Madhe. Zona e lumitprane urës së Peshkatarit kakohë që i është afruarshkaterrimit total e i kanënxjerrë “themelet”. Por paszhurmës në media duket sikurka ndaluar kjo gjë. E urojmë.

Lumenjtë administrohen ngakëshillat e baseneve, nëndrejtimin e prefektit dhe janë

këto këshilla që japin edhe lejetpër shfrytëzimin e tyre përmateriale ndërtimit. Dhe

Në San-Marino,Itali, përfundoikampionati botëror iEcorally, i orga-nizuar nga FederataNdërkombëtare eAutomobilizmit dherezervuar për

automjetet e ushqyera nga energjitëe rinovueshme. Në garë u rendit nëvendin e gjashtë shqiptarja DesaraMuriqi, e cila me këtë rezultat shënoinjë seri rekordesh: është në faktpilotja e parë shqiptarë qe arrin tëmarrë pikë në klasifikimin botëror FIAdhe është femra që ka arritur vendin

Kemi shkruar në gazetë edheherë tjetër për ndotjen kimike tëliqenit të Shkodrës nga kombinati ialuminit në Malin e Zi. Kësaj here

shqetësimin e ngre, që përtej kufiritJ. Marojevic, drejtoreshë eprogramit “Green Home” meqendër në Podgoricë. Deklarataështë bërë në një tryezë tërrumbullakët, organizuar në kuadërtë projektit “Të mbeshtesimpropozimin e Rezervës së Biosferës

ERZENI – SHKELJE E LIGJEVE , KUNDRAVAJTJE APO KORRUPSIONshfrytëzimi i Erzenit u bëpikërisht në stinën kur kjo gjënuk lejon askënd ta bëjë. Pastaj,a lejohet shtrimi I zhavorrit nëautostradë është tjetër punë. Ekjo ndodhte po ato ditë kurkryeministri Berisha ngriti me tëmadhe problemin akoma më tëmadh të masakrës sëShkumbinit.

Sa për kujtesë: Në 21qershor 2006, me urdhër të z.Berisha, grupi i punës i ngriturpër këtë qëllim arriti nëpërfundimin për ndërprerjen e

menjëhershme dhe në një kohëtë pacaktuar të shfrytëzimit tëinerteve në shtretërit e lumenjve

Ishëm dhe Erzen si dhe në disapjesë të lumit Drin, Shkumbindhe Vjosë; Në mars 2009Qeveria ndërmori nismën nëpërditësimin e regjistrit tëburimeve ujore e filloi njëprocess për krijimin e njësistemi monitorimi për Matin,Erzenin dhe disa basene të tjerakryesore të vendit ; Në 2010 edhenga ministri Mediu u theksuase në lumin Erzen nuk duhet tëpunohet, pasi largimi i një sasietë madhe të zhavorrit nga shtratii lumit ka sjellë devijimin e tij.

Dalin disa pyetje: A kishin lejendërtuesit ta shfrytëzonin këtëzonë ? Në se po kush ja dhaduke shkelur ligjin? Në se jokush duhet ta kontrollonte dhenuk e bëri ?

Nga MMPAU (kryeinspektoriI. Bala ) merret vesh se njëpjeëse e firmave, të cilat janëkontraktuar për ndërtimin eUnazes së Madhe kanë lejeprovizore mjedisore përshfrytëzimin e lumit Erzen, leje,që do të perfundojë me procesine mbushjes së gjithë segmentittë Unazes së Madhe tëkryeqytetit si vepra publike merëndesi të madhe kombetarë. Epas kësaj (pas perfundimit tëpunës e ndoshta para“përfundimit” të Erzenit ),

firmat e inerteve do të marrinpërsipër rehabilitimin e dëmevenë lumë.

Në vend të dy pyetjeve tëmësipërme dalin dy përfundime:Së pari vendimi i vitit 2006 iqeverisë nuk ka vlerë e nukzbatohet në Erzen e ndofta

kudo. Por më e rëndësishmjaështë se firmat inerte do të jenëtë parat në botë ( që do të jetënjë nga rekordet e shumta“mjedisore “ shqiptare ) që dotë “ rehabilitojë “, rërën ezhavorrin qindra e mijra vjeçartë Erzenit. Vetëm tek nendodhin këto.

Por përgjigja e pyetjevemund të jetë ajo që tha njëekonomist që ka punuar tërëjetën në ndërtim. Firmat, dukemarrë zhavorrin e lumit për të

Ndërkufitare të zones së liqenit tëShkodres, nëpërmjet metodave tëpjesemarrjes”, pjesë e programitndërkufitar Shqipëri-Mal i Zi (2007-2013), financuar nga BE, Institutipër Ruajtjen e Natyrës në Shqipëridhe shoqata “Green Home” nëMalin e Zi, në partneritet meForumin Ndërkufitar të liqenit teShkodres.

Marojevic, duke theksuardëmin që i shkaktohet liqenit ngakombinati si rrjedhojë e depozitimittë metaleve të rënda në mbetjet ealuminit ka vënë në dukje se: “ Deritani nuk kemi një zgjidhje afatgjate.Megjithatë, ndotja vjen nga të dyjaanet, ndaj duhet një zgjidhjeafatgjatë në mbrojtje të liqenit.Kombinati, edhe pse me kapacitettë ulët, vazhdon të punojë akoma

VAZHDON NDOTJA E LIQENIT TESHKODRES NGA MALI I ZI

NJE PILOTE “E GJELBER” SHQIPTARE

dhe mbetjet e ngurta të metaleve tërënda fillimisht derdhen në luminMoraca, nga ku më pas vijnë neliqenin e Shkodrës”. Ndërsa Prof.dr. Mahir Hoti, në emër të shoqërisëcivile, ka kërkuar më shumëndërgjegjësim nga të gjithe aktorëtnë ruajtjen e vlerave të këtij liqeni.

Një projekt i Bankës Boteroreka parashikuar financim me vlerë 2.6 milionë dollarë për pjesënmalazeze të liqenit dhe pjesa më emadhe e kësaj shume do të shkojëpër mbrojtjen e liqenit nga mbetjetkimike të ketij kombinati.

Megjithë që problemi ështëngritur me kohë nuk dihet se a kandonjë prononcim dhe, aq më tepërprotestë nga shteti ynë përdëmtimin që vazhdon prej kohësh.

Desara Muriqi: “Shpresoj që ky rezultat ti hapë rrugën eko-qëndrueshmërise në Shqipëri”

më të lartë në historinë e KampionatitBotëror për Energji Alternative.

Desara Muriqi, lindur nëShkodër në vitin 1985, jeton në Itali -Sansepolcro, Toscanë që ngashkurti i vitit 2002. Ajo ështëshembull perfekt i integrimit, ështëdiplomuar në Fakultetin e Gjuhëvetë Huaja në Universitetin e Sienës,flet rrjedhshëm pesë gjuhë, ështëgjithashtu dhe aktore teatri.

Në garën e fundit tëKampionatit Botëror FIA, Desara,pilote e skuadrës Imega, ka drejtuarnjë Jeep ‘Gonoë GA200’. Bashkë metë si bashkqëpilote ndodhej Yulia

Lutsyk nga Ukraina. Me vendin egjashtë, pilotja shqiptare ka treguarveçanërisht aftësi duke mundur edhekampionin italian Vincenzo Di Bella icili, aktualisht, është zëvendeëskampion i botës dhe francezinRaymond Durand, kampion në vitin2009 e 2010.

“Shpresoj që ky rezultat irëndësishëm – tha gjatë ceremonisësë dhënies se cmimeve DesaraMuriqi- të ndihmoje në përhapjen ekulturës ambientaliste dhe ekologjikenë Shqiperi. Një hap i parë nëShqiperi do të ishte përhapja epërdorimit të energjisë së pastër „.

Pas një takimi të parë informuesme zëvendëskryetarin e bashkisë sëTiranës, z. E . Panariti, me kërkesëne grupimit “Ekolëvizja”, u zhvilluanjë tjetër takim konsultativ mepërfaqësues te grupmit, të pushtetitlokal e qendror dhe ekspertë tënjohur të fushës.

Veprimtaria u zhvillua nëkuadër të projektit “Problemet edegradimit Mjedisor të Liqenitartificial të Tiranës dhe zbatimin emasave mbrojtëse dherehabilituese ndaj tij” zbatuar ngagrupimi “Ekolëvizja” mundësuarnga Shoqata e Biologëve dhembështetur nga KE . Qëllimi itakimit ishte nisja e proceduravepër të garantuar mbrojtje ligjorepër Parkun e Liqenit Artificial, dukei dhënë kësaj zone edhe një statustë nevojshëm

Në takim merrnin pjesëzv.minitri i Mjedisit z. Taulant Bino,

TAKIM KONSULTATIV PERPROBLEMET E LIQENIT TE TIRANES

znj. Etleve Cani, drejtoresha eAgjensisë Kombëtare të Mjedisit,kryetari i komunës Farkë, z. FatbardhPlaku, z.Xhemal Mato nga grupimi“Ekolëvizja”, z. Lirim Selfo, ekspertmjedisi, pedagogë të UniversitetitPoliteknik etj…

Në takim u arrit mirëkuptimi që

Parkut të Liqenit t’i jepet statusi iParkut Natyror Rajonal dhe për tënisur dhe për këtë proceduratligjore dhe administrative . Po ashtuu diskutua dhe për përcaktimin esipërfaqes, masat që duhen tëmerren për investimet dhemirëmbajtjen e parkut në drejtim tëruajtjes së ekosistemit nga ndotjet,ndërhyrjet abusive si dhe përzhvillimin e mëtejshëm tëbiodiversitetit në gjithë hapësirën.Propozimi do t’i kalojë për miratimKëshillit Bashkiak të Tiranës.

Të plotë materialin e takimit dota ndiqni në numrin e ardhshëm .

bërë punën harxhojnë më pakse një të katërtën e fondeve(zhavorr pa pagese por vetëmtransport në distancë tëshkurtër ) ndërsa po të merrejnga guroret edhe transportiështë më i shtrenjtë e materiali

duhet paguar. Ndofta lepurifshihet pikërisht këtu. Dhe nukështë hera e parë. Sepse, me qërrugët, që nga ajo e Malësisë sëMadhe e deri në Konispol, janëvepra të rëndësishme publike,na bie që për dy-tre vjetlumenjtë tanë të zbathen krejt.Këtë nuk e urojmë. Dheshpresojmë që vendimet efundit për mosshfrytëzimin elumenjve të mos mbeten përsërinë letër.

A. D.

3

Lajmi i fundit nga “ bota dixhitale“ tek ne ishte që të dënuarit mearrest shtëpie do të ndiqen ngapolicia me një byzylyk eletronik. Gjëe mirë se do tju kursejë mundinpolicëve. Por veç kësaj ka dhe gjëratë tjera për të cilat na vjen në ndihmë“ epoka “ e elektronikës e sidomose internetit në të cilën kemi hyrë eqë kemi dhe një ministri, atë tëInovacionit, Teknologjisë eInformacionit dhe të Komunikimit,një luks që dhe jo aq shumë shtetee kanë. Kjo ministri organizon edhekonferencën e dytë “Përmirësimi ishërbimeve publike për qytetarëtdhe bizneset me anë të qeverisjeselektronike (e-governmentproject)”.

Athere, po të duhet të marrëshvesh gjendjen e mjedisit në Shqipëri,me siguri që do të kërkosh fillimishtnë faqen e internetit të Ministrisësë Mjedisit. Këtë ta përforcon edheProgresraporti i KomisionitEuropian që, veç materialit përmjedisin ( 4. 27), në statistikat ka capak të dhëna vetëm deri në vitin2007.

Gjëja e parë ( data 31 tetor ?! )që të bie në sy - Buletini Mjedisorka mbetur në muajin maj të këtij viti.Duke qënë se Raporti për gjendjene Mjedisit bëhet çdo dy vjet, athereku mund të gjenden të dhënat ? Tërejat e fundit kanë datën e 1 korrikutme përurimin e përfundimit tëprojektit të Bankës Botërore,“Rehabilitimi i Zonës së nxehtë tëPorto Romanos” dhe pjesëmarrjene fjalën e Ministrit në takimin eorganizuar me rastin e përfundimit

MJEDISI YNE NE EPOKEN E INTERNETITtë presidencës hungareze të BE-së.Duhet pritur dy vjet për të marrënjë përgjigje nga Raporti ? Amonitorohet ajri, uji apo përbërësite tjerë të mjedisit ? Ku janë rezultatete monitorimeve, në rast se kryhen? Si do të dimë se çfarë ajri marrim eçfarë uji pimë ? Apo, siç ka ndodhurnë Institutin e Shëndetit Publik kupunonjësve u ndalohej të jepninedhe intervista e të dhëna në media“pa leje “ ?

I kthehemi faqes së ISHP nëinternet dhe në zërin eDepartamentit të Mjedisit. Bashkëme metodologjinë ka dhe një tabelëtë monitorimit të ajrit, por kjo e vitit2008. Këtu na vjen ndërmend se,pas publikimit të këtyre të dhënave,MMPAU i hoqi mjetet e monitorimittë ajrit ardhur nga projekti Stemadhe i magazinoi në bodrumet eMinistrisë. Me këto aparatura utrajnuan edhe personel ngaagjensitë e rretheve po u lanë papunë duke ja hequr edhe fondetISHP-së.

Të shkon mendja që të kërkoshedhe në Institutin e Statistikave meqë ka një link për mjedisin. Aty tëdhënat kanë burim po Ministrinë eMjedisit dhe të mbetura edhe atoqë në vitin 2009. E vetmja gjë qëlidh mjedisin është një përmbledhjee shkurtër për turizmin e vitit 2010ku, rritja 30. 2 përqind krahasuarme vitin 2009, ka ardhur edhe prejasaj që: “ Një turizëm i zhvilluarndeshet atje ku ka një “kërkesë” tëfortë për të dhe ku ekzistojnë “tëmirat” natyrore (klima, bukuritënatyrore dhe mjedisi) si edhe

strukturat përkatëse që efavorizojnë atë, ku më erëndësishme është infrastruktura etransporti ”. Kaq edhe aty.

Shkojmë dhe te Ministria e

Shëndetësisë ku për shkaqetmjedisore të sëmundjeve nuk gjenasgjë veç një tabele për shkaqet evdekjeve sipas grupsëmundjeve,edhe kjo e vitit 2008.

Në faqen e internetit tëMMPAU gjen edhe konventën eAarhus-it, firmëtarë të të cilës jemiedhe ne. Aty kërkohet që “Meqëllim që të kontribuojmë nëmbrojtjen e të drejtës së çdoindividi të brezave të sotëm e tëardhshëm, për të jetuar në një

mjedis të përshtatshëm përshëndetin dhe mirëqënien e tij, çdoPalë do të garantojë të drejtën epublikut, për të patur informacionpër mjedisin “. E më poshtë

theksohet se: “Çdo Palë duhet tësigurojë që informacioni mjedisor,të bëhet në mënyrë progresive idisponueshëm në databaseelektronike, në të cilat hyhetlehtësisht nga publiku, nëpërmjetrrjeteve publike të komunikimit.Informacioni në këtë formë duhettë përfshijë: (a) Raportet mbigjendjen e mjedisit “.

Edhe debati që po zhvillohetmidis institucioneve, ku janëpërfshirë që nga presidenti Topi,

zv/ministri Bino etj, por dhe zëri ishoqërisë civile, nuk ka gjetur vendnë faqen e internetit të MMPAU.Ndërsa në link-un DRAFTE PERKOMENTIM ka disa të tillë, nëlink-un pasardhës KOMENTET EPUBLIKUT të del prej koheshshënimi “në ndërtim”. Kushedi kurdo të ndërtohet sepse edhe kurMinistria fton për të dhënëmendimet nga organizatatmjedisore apo ambjentalistët,komentet apo opsionet e tyre,gjejnë apo jo zbatim, nuk hidhenkurrë në këtë faqe.

Në epokën e sotme të internetitlajmet, informacionet apo të dhënatmund të hidhen në rrjet me fare pakmundim, mungesa e informacionitduket më së paku jo korrekte mepublikun që i paguan shtetarët edhepër ta informuar në rrjetet ekomunikimit elektronik. Na mbetetpër të parë në televizion apo tëlexojmë në ndonjë gazetë intervistatapo konferencat e shtypit tëtitullarëve apo punonjësve të tjerëpër të marrë vesh ndonjë gjë. Porzakonisht edhe këto i gjejmë nëfaqet zyrtare por janë më tepërtakime e fjalime për të vënë në pahpërparimet që bën qeverisja në këtëepokë të bekuar të “ Shqipërisë nëkohën e internetit “.

A. DALIPIP. S. Në datën 2 nëntor, në faqen

e MMPAU u shfaq, pas 4 muajsh,pjesëmarrja dhe fjala e MinistritMediu në punimet e Konferencës“Ujë dhe Kanalizime përqytetarët: Përgjigje ndaj ZhvillimitUrban”.

“Për fatin e keq në Shqipërijanë mbi 240 firma, të cilatmerren me shfrytëzimin esipërfaqeve pyjore, pjesa më emadhe e tyre, pa nivel të caktuarteknologjik, pa kushte

profesionale, ekspertizën enevojshme për të kryeraktivitetet në nivelin që duhet.Për një sipërfaqe pyjore, siçështë Shqiperia, është shumë etepërt për të pasur një numër të

PYJET - RIKTHIM I PROBLEMEVE TE TYREtillë, që tregon një raport jo tëqëndrueshem dhe tëdrejtperdrejtë, qofte të këtyrekompanive, por dhe tëindividëve me pyjet. Ka ardhurkoha për një reformë të thellë,

nëse duam t’i ruajmë pyjet dhet’i shtojmë në mënyrë racionale,duhet të gjejme raportin epërgjegjësisë të përdoruesve dheatyre që shtojne pyjet”. Kështuështë shprehur Ministri i

Mjedisit z. F. Mediu në një takimme përfaqësues të Akademisë sëShkencave.

Po aty Ministri ka kërkuar qëtë rishikohet partneriteti mesprivatit dhe shtetit, në mënyrë qëshfrytëzimi i pyjeve të bëhet nëforme racionale dhe privatët tëjenë të interesuar tëbashkepunojnë. Po ashtu ai katheksuar se “transferimi i pyjeve,shpesh shoqëruar metransferimin e pyjevejoproduktivë, që do të thotë qëka mungesa të interesit tëdrejtpërdrejtë në nivel komunal.Pra, një mungesë interesi për t’imenaxhuar ato drejtë”. Edhedeputeti Jemin Gjana, kryetar iKomisionit Parlamentar qëmbulon dhe mjedisin, duke javënë fajin politikës, ka kërkuarqë në buxhetin e shtetit tëparashikohen më shumë fonde,për sektorin e pyjeve, i cili gjatekëtyre viteve është lene jashtëvëmendjes.

Para më tepër se dy vjetëshpyjet e kullotat filluan të kalojnënë administrim të pushtetitlokal. Kjo gjë u bë, pavarësisht

kritkave nga shoqëria civile dheopsionet që dhanë ato e sidomosshoqata e pyjeve të Shqipërisë.Faktet po tregojnë se mendimete paralajmërimet e tyre uvërtetuan. Athere, përse u nxitua

në procesin e “decentralizimit”të pyjeve ? A ishin kushtet ?Athere u tha se kjo ishte njëreformë e rëndësishme që do tëndikonte në rritjen e cilësisë sëmenaxhimit dhe administrimit tëtyre. Tashti merret vesh se kjonuk ka funksionuar dhenevojitet përsëri “ një reformëe thellë “ siç shprehet zoti Mediu.Por reforma kemi bërë plot dhenjë nga rezultatet e “reformës “së fundit të kalimit të pyjeve tekpushteti vendor ishte se jo pak

kryetarë komunash, sigurishtpartiakë të njerit apo tjetrit krah,i jepnin leje vetes apo të afërmvetë tyre ( brenda e jashtë ligjit )për të shfrytëzuar pyjet që duhet

të mirëadministroheshinmbroheshin nga komuna. Këtuhynë dhe 240 firmat që poshfrytezojne Rezultatet dihen.

Për procesin edecentralizimit tek komunat ebashkitë thuhet se duhet “për tëçuar vendimmarrjen mbiruajtjen dhe menaxhimin ekëtyre burimeve lokale teknjerëzit që jetojnë dhe varen ngapyjet, lidhur me mjetet e jetesësdhe mirëqenien “. Porshpresojmë se edhe “reformimi”

i ri nuk do të mbetet njëeksperiment, siç bëjmënganjëherë, I dështuar p[ër tëcilin do të pendohemi apo takritikojmë më vonë.

4

Reagimi i parë i politikësshqiptare pas publikimit tëprogresraportit të BE-së, ishte tëkërkonin kudo për të gjetur fajtorët,vetëm jo tek vehtja. Dhe askush,nuk u kujtua të thoshte diçka për(mos)arritjet në mjedis. Porambasadori i Danimarkës nëShqipëri, z. K. A. Jensen, në njëintervistë dhe në leksionin që

mbajti në Institutin Shqiptar përStudime Ndërkombëtare, dukefolur për këtë progresraport, bëri

një “përkthim” të tij për ta kuptuarmë mirë atë që është thënë e dukeeliminuar disi gjuhën protokollare,të cilën, për fat të keq shtetarët tanëe shfrytëzojnë për t’ju shmangurdisa përgjigjeve e sidomos ndarjessë përgjegjësisë. Ai theksoi dyaspekte: së pari se Shqipëria kadështuar në çdo fushë, përveç asajtë politikës së jashtme dhe së dytiShqipërisë, më shumë se miratimi iligjeve, i duhet zbatimi i tyre. Kjoishte “nota” që na vinte ai dhe,sigurisht, Bashkimi Europian.

Ambasadori u shprehsaktësisht midis të tjerash,: “Akanë ministritë burimet dheekspertizën e nevojshme ? A janëmbajtur premtimet ? A ka avancuarsundimi i ligjit? Dhe a janë sjellëpranë standardeve të BE fushat epolitikave individuale? Për fat tëkeq, raporti në shumë fusha tregonpër një dështim ose një notë të ulëtnë krahasim me progresin e vitit qëshkoi “.

Por më të hidhura (dhe të vërteta) ishin shprehjet e tij se: “ Kur ekonsideroj se me çfarë janë bekuarshqiptarët, nuk arrij vërtet ta kuptojse si Shqipëria nuk është në ballëtë BE. Kam dëgjuar që politikanëtshqiptarë i referohen Danimarkëssi shembull i shkëlqyer i asaj qëmund të realizohet. Por ngaperspektiva ime, është vështirë tëkuptoj se përse Shqipëria nukështë përpara Danimarkës. Ju keni

kryesore për zgjidhjen eproblemit të mbetjeve. Zbatimin ivendimit për të lejuar importin embetjeve për qëllime riciklimi dotë duhet të monitorohet me kujdesnga autoritetet.

- Nuk ka pasur progres nëfushën e cilësisë së ujit.Transpozimi dhe zbatimi ilegjislacionit kyç të BE-uji ështënë një fazë të hershme. StrategjiaKombëtare për Furnizimit me Ujë

dhe Ujrat e zeza nuk ështëmiratuar ende. Grumbullimi icentralizuar i ujërave të zeza

ekziston vetëm në qytetet emëdha. Në këtë moment ka vetëmdy impiante operative të trajtimittë ujërave në vend. Katërimpiante të reja kanë përfunduar,por ende nuk janë funksionale.Nuk ka ende asnjë plan për tëidentifikuar zonat e ndjeshmedhe për të vlerësuar cilësinë eujrave, duke përfshirë cilësinë eujërave të ndotura që shkarkohennga impiantet industriale.

- Një progres modest mund tëraportohet në fushën e mbrojtjessë natyrës. Dy zona të reja tëmbrojtura janë shpallur në 2010,duke rritur përqindjen e territoritkombëtar të zonave të mbrojturanga 12, 57% në 13, 17%.Megjithatë nuk raportohet asnjëzhvillim i në transpozimin dheimplementimin e legjislacionit

për natyrën të BE-së dhe nëpërgatitjet për ngritjen e rrjetitNatura 2000.

PROGRES RAPORTI 2011 - PERPARIM“Ka pak përparim të përgjithshëm përsa i përket shtrirjes legjislative në fushën e

Forcimi i kapacitetet administrative dhe bashkëpunimit ndërinstitucional kërkon përprogres dhe kapacitetet institucio

NJE MESIM SI DUHET LEXUAR PROGRES-RAPORTI I BE-së -

qenë me fat me natyrën, burimet,klimën, etj, në krahasim me ne. Dheshqiptarët nuk janë më pakpunëtorë dhe të zgjuar se danezët.Gjatë historisë ne danezët kemimësuar se duke vepruar si një kombmund të përfitojmë, duke ngriturstandardin tonë kolektiv të jetesës,duke përmirësuar shanset egjithkujt për sukses”. Siç duket nenuk veprojmë kështu.

E para gjë që erdhi në mendishte ish ministri Xhuveli që, nëkohën që ishte në atë detyrë, përmjedisin na “katapultoi “, nuk dihetakoma se si e nga kush, në vendine 25-të në botë duke lënë prapa dheDanimarkën e të tjerë që na gjykojnësot nëpërmjet progresraportit. Poashtu mu kujtua dhe një shprehje etij në fushatën eletorale të vitit 2009,kur e pyetën për problemetmjedisore në vend. Ai tha se ishin“gojët e liga “ që e thoshnin këtësepse mjafton të shikoje sigjelbëronin luginat e Shqipërisë përtë parë përparimin e arritur ngaqeveria ku bënte dhe ai pjesë eakoma bën pjesë si këshilltar ikryeminiatrit. Vetëm “harroi” tëthoshte se, në çdo pranverë, bari,

lulet e pemët që kanë mbetur endenë luginat tona lulëzojnë vetë dhepa “investime”, “donacione”,

“projekte” e kështu me radhë.

Ambasadori Jensen foli padorashkat e zakonshme

diplomatike që zakonisht nisin me“ ka progres “ e më tej rendisin“por”-et e mosarritjeve. Ai tha se:“Progresraporti i është dorëzuarqeverisë sepse në analizënpërfundimtare, qeveria ështëpërgjegjëse për shumë nga atogjëra që janë vlerësuar në raport.Ai është një raport për atë çfarëqeveria ka arritur në një vit”. Pradhe përgjegjësia ka një emër.

Prej vitesh qeveria, patjetër dheMinistria e Mjedisit, kanë punuar,kanë vënë në jetë projekte përkualifikimin e njerëzve e rritjen ekapaciteteve të tyre, kanë formuluare kanë vënë ligje, janë përpjekur që,në mos ta përmirësojnë situatënmjedisore në vend, të paktën tanormalizojnë. Por progressraportina thotë se nuk kemi rezultate e jemipothuaj po atje ku ishim: “Përgatitjetnë fushën e mjedisit janë ende nënjë fazë të hershme, ndërsapërgatitjet në fushën endryshimeve klimatike janë në njëfazë shumë të hershme.”

Çfarë i pengon shtetarët për tëarritur ato rezultate që duhen e që ipret dhe integrimi në Europë, duhenkërkuar me analiza të përgjegjëshmee duhen zgjidhur. Puna e do që, nëradhë të parë, qveria e strukturat esaj duhet që të ndalin “betejat” ekota politike për çdo gjë që ka lidhje,direkt apo indirect, me mjedisin e tëmos ta përdorin si një “armë” tëpërherëshme elektorale në njëfushatë që duket sikur nuk ka fund.Sepse, më tepër se analizë për tëgjetur zgjidhje, bëhen përpjekje përtë ta gjetur fajin gjetkë e jo ta fillojnëashtu siç duhet, nga vetja.

Janë të tjera gjëra ato që duhettë bëjë qeveria: që nga rregullimi imenaxhimit të plehrave që na kanëzënë sytë e frymën, nga mbjelljet epemëve, qofshin ullinj apo arrorë,të cilat akoma nuk e gjejmë dot seku e sa janë mbjellë, nga problemete ndotjes e shkatërrimit, me e paleje, të lumenjve, nga shpyllëzimetderi në zonat gjoja të mbrojtura,nga menaxhimi i ujrave të zeza eujit të pishëm, nga degradimi,erozioni e betonizimi i bregdetitetj…

Të gjitha këto probleme dihene njihen. Le ta dëgjojmë dhe njëherë tjetër zërin e Europës që,nëpërmjet ambasadorit Jensen, natha si duhet lexuzr progresraporti:“ Ajo që po ndodh tani, është me tëvërtetë një fatkeqësi e stërmadhepër vendin, sepse shumë nga çfarëpo ndodh, do të jetë e vështirë, nëmos e pamundur, të zhbëhet.Pakujdesitë ndaj mjedisit do t’i

lenë një faturë jashtëzakonisht tëmadhe për të paguar brezave tëardhshëm “.

Flalë që nuk kanë nevojë përkoment. Se sa do t’i dëgjojnështetarët tanë është për tu parë.Por koha e zgjidhjes sëproblemeve ka kaluar disa herë. Epërsëri u vonuam.

A. DALIPI

Ambasadori danez: Pakujdesitë ndaj mjedisit do t’ilenë një faturë jashtëzakonisht të madhe për të

paguar brezave të ardhshëm.

Progresraporti 2011: “Përgatitjet në fushën emjedisit janë ende në një fazë të hershme, ndërsapërgatitjet në fushën e ndryshimeve klimatike janë

në një fazë shumë të hershme. ”

MJEDISI

Përgatitjet në fushën e mjedisit janë ende në njëfazë të hershme, ndërsa përgatitjet në fushën endryshimeve klimatike janë në një fazë shumë të

hershme.

Bashkëpunimi ndërinstitucional për mbrojtjen emjedisit dhe çështjeve të ndryshimit të klimës

mbetet i dobët.

- Përsa i përket mjedisit, kapasur disa përparime në fushën elegjislacionit horizontal. Ligji përMbrojtjen e Mjedisit dhe Ligji i rii Vlerësimit të Ndikimit Mjedisorjanë miratuar. Ligji për Lejet eMjedisit u miratua gjithashtu, porreferimi për disa dispozita, nëbazë të Qendrës Kombëtare tëLicencimit, ngre shqetësimpërshtatshmërinë me standardetevropiane. Transpozimin e

legjislacionit për VlerësiminStrategjik Mjedisor nuk kapërparuar. Nuk ka pasur progres

në fushat e qasjes në drejtësi dhelehtësimin e pjesëmarrjes sëpublikut, që mbetet mjaft i dobët.

- Nuk ka pasur progres nëcilësinë e ajrit. Cilësia e ajrit ështëmonitoruar në të gjitha qytetetkryesore, por metodat e varfërdhe pajisjet nuk japin të dhëna tëqëndrueshme. Një plan i ri imenaxhimit të ajrit në Tiranëështë përgatitur me ndihmën e njëprojekti të BE-së për Ministrinë eMjedisit, por ende nuk ështëmiratuar nga Bashkia e Tiranës.

- Njëfarë progresi është bërënë menaxhimin e mbeturinave.Strategjia Kombëtare e Mbetjevështë miratuar. Megjithatë, Ligjipër Menaxhimin e Mbetjeve nukështë miratuar ende. Nuk ka asnjëprocedurë në vend përmenaxhimin dhe kontrollin e

venddepozitimeve dhevenddepozitimeve tëpakontrolluara që mbetet

5

Për të sjellë në vëmendjen e tëgjithëve, gjetjet e Raportit për këtëvit, Qendra Rajonale e Mjedisit(REC) Shqipëri organizoi një takimtë hapur me përfaqësues të

organizatave të shoqërisë civilepër mjedisin dhe aktorë të fushë.Merrnin pjesë, gjithashtupërfaqësues të Delegacionit tëBashkimit Evropian në Tiranë.

Në fjalen e hapjes drejtori iREC Shqipëri, z. M. Qirjo theksoise “Raporti i progresit nuk duhettë jetë vetëm “objekt referimi”vetëm në ditet e para, por njëdokument pune përgjatë gjithëvitit “.

Z. Clive Rombold, drejtor iSektorit Politik në Delegacionin eBashkimit Evropian, paraqitiproblemet më kryesore në lidhjeme raportin, duke vënë në dukjeçështjen e 12 prioriteteve kyçe, tëcaktuara nga Komisioni Europianpër tu përmbushur nga Shqipëria.Megjithatë, ai theksoi se: “edhepse mjedisi nuk është një

prioritet më vete, ai i përket secilitprej tyre. Mjedisi është specifik,ai nuk mund të jetë një prioritetpër tu përmbushur në një momenttë caktuar, por një çështje qëduhet adresuar sa më shpejt, nëmenyre që në kohën e duhur të

NGA PROGRES RAPORTI 2011 PERMJEDISIN:

- Ka patur disa përparime në fushën e legjislacionithorizontal. - Nuk ka patur progres në fushat e qasjes në drejtësidhe lehtësimin e pjesëmarrjes së publikut, që mbetetmjaft i dobët. - Njëfarë progresi është bërë në menaxhimin embeturinave. - Nuk ka pasur progres në fushën e cilësisë së ujit - Një progres modest mund të raportohet në fushën embrojtjes së natyrës. - Ka pasur njëfarë progresi në fushën e kontrollit tëndotjes industriale dhe menaxhimit të riskut - Nuk ka progres për të raportuar sa i përket politikavetë zhurmave. - Ka pasur pak progres në lidhje me mbrojtjen civile. - Për ndryshimet klimatike Shqipëria ka bërë përparimtë kufizuar por nuk ka formuluar zotimet për reduktimine emetimeve të gazeve serrë. - Kapacitetet administrative, si dhe burimet teknike efinanciare për përafrimin e implementimin e politikësmjedisore dhe të ndryshimeve klimatike të BE-së si dhepolitika për legjislacionin dhe ligjet janë të varfëra.

MI NE MJEDIS : PAK OSE ASPAK ?!n e mjedisit. Implementimi i përgjithshëm dhe zbatimi i legjislacionit mbetet i dobët.përpjekje të mëtejshme. Në lidhje me ndryshimet klimatike, Shqipëria s’ka bërë asnjëucionale mbeten shumë të dobët. ”

- Ka pasur njëfarë progresi nëfushën e kontrollit të ndotjesindustriale dhe menaxhimit të

riskut. Transpozimi i Kontrollit tëIntegruar e Parandalimin eNdotjes Direktivës së Zgjeruar përImpiantet me Djegie ka përparuarme Ligjin e ri për Mbrojtjen eMjedisit.

- Nuk ka progres për tëraportuar sa i përket politikavetë zhurmave.

- Ka pasur pak progres nëlidhje me mbrojtjen civile, kuShqipëria po punon membështetjen e një numri tëdonatorëve për futjen e një numriemergjence të thirrjes ( callnumber ) të urgjencës si dhe përparandalimin e përmbytjeve dhemasat e kontrollit.

Sa i përket ndryshimeveklimatike, Shqipëria ka bërëpërparim të kufizuar në politikëne përgjithshme të zhvillimit.Shqipëria nuk ka një Strategji

Kombëtare të NdryshimeveKlimatike për t’ju adresuarzbutjes dhe përshtatjes përndryshimet. Ndërgjegjësimi përklimën në të gjitha nivelet është idobët.

- Në nivel ndërkombëtar,Shqipëria është rreshtuar në njëlinjë me Marrëveshjen eKopenhagenit por nuk kaformuluar zotimet për reduktimine emetimeve të gazeve serrë(GHG). Shqipëria po përgatitetpër Komunikimin e saj Kombëtartë tretë për UNFCCC. Vendi nukështë përfshirë në qëndrimin e BEmarrë në sesionin e 16-të të Grupittë Punës Ad-hoc për angazhimine mëtejshëm sipas Protokollit tëKiotos dhe sesionit të 14-të përVeprimin e Bashkëpunimitafatgjatë me UNFCCC. Shqipëriapo vazhdon të zbatojë protokolline Montrealit për shtresën eozonit, edhe pse akoma janë tënevojshme hapa të mëtejshëm përta përafruar me legjislacionin eBE-së. Vendi ka marrë pjesëaktivisht në veprimtarinë përklimën në Rrjetin Rajonale eMjedisit për anëtarësimin.

Përsa i përket përgatitjes dhemiratimit të përmirësimeve(acquis) për ndryshimetklimatike, Shqipëria është nëhapa shumë konkrete qëgradualisht të marrë një objektivpër reduktimin/ kufizimin e

gazeve serrë ( GHG ) me qëllimzbatimin, sidomos të Skemës sëTregëtimit të Emetimeve të BE dhe

për t’u bashkuar me përpjekjet eBE përpjekje-Sharing. Për mëtepër, përpjekjet janë të nevojshmedrejt konvergjencës me vendimin

e BE-së për mekanizmin emonitorimit.

Për sa i përket kapacitetit

administrativ për ajrin, ujin dhendryshimet klimatike u krijua nëMinistrinë e Mjedisit sektori menjë staf anëtarësh që mbulonçështjet e ndryshimit të klimës.Eshtë krijuar një sistem iinspektimit mjedisor por,megjithatë, sistemi ende nuk ipërmbush kërkesat e duhura.Kapacitetet administrative, si dhe

ketë arritur standardin e kërkuar.Pikerisht në momentin kur të jenigati për të hyrë në BE, mjedisido të jetë një nga sektorëtthelbësorë që do i kushtohet

vëmendje”. Z. Antoine Avignon,

menaxher i Programit për Mjedisinnë Delegacionin e BashkimitEvropian, bëri një përshkrim tëkapitullit për mjedisin, pjesë eraportit të progresit, duke undalur në çeshtjet konkrete dheteknike të seciles prej fushave tëpërmendura.

Z. M. Qirjo prezantoi tëdetajuar kapitullin për mjedisin,duke bërë një krahasim tëprogresit të ketij viti me vitet ekaluara sipas temave më kryesoremjedisore, si dhe nje analizë tëecurisë midis gjithë vendeve tëBallkanit Perëndimor për vitin2011.

Në takim u bënë diskutimeqë theksuan dhe një herënevojën për të mbështetur

shoqërine civile dhe organizatatjofitimprurese në fuqizimin dheprofilizimin e metejshëm te tyre,si dhe në angazhimin real duke udëgjuar dhe bërë pjesë tëzgjidhjes së problemevemjedisore në vend.

REFLEKTIM KRAHASIMOR MBIPROGRESIN E SHQIPERISE NE

FUSHEN E MJEDISITNga takimi organizuar nga QendraRajonale e Mjedisit (REC) Shqipëri

- Nuk janë formuluar zotimet për reduktimin eemetimeve të gazeve serrë

- Nuk ka pasur progres në cilësinë e ajrit

Integrimi sistematik i aspekteve mjedisore nësektorë të tjerë, duke përfshirë edhe procesin e

vlerësimit të shëndoshë mjedisor në nivel strategjikdhe në nivel projektesh, mbetet i dobët.

burimet teknike e financiare përpërafrimin e implementimin epolitikës mjedisore dhe tëndryshimeve klimatike të BE-së sidhe politika për legjislacionindhe ligjet janë të varfëra.

PERFUNDIME Në përgjithësi, ka pasur pak

progres në zhvillimet legjislativedhe veprimtarise drejtpërmirësimeve për mjedisin.Implementimi dhe zbatimi kanënevojë për tu përmirësuar në tëgjithë sektorët. Përsa i përket

ndryshimit të klimës nuk ka pasurpërparim në harmonizimin dhejanë të nevojshme përpjekje tëmëtejshme për forcimin ekapaciteteve administrative.Mungesa e ndërgjegjësimit tëpublikut dhe të konsultimeve tëduhura për iniciativat legjislativepengojnë transparencën dhezbatimin e tyre. Bashkëpunimindërinstitucional për mbrojtjen emjedisit dhe çështjeve tëndryshimit të klimës mbetet idobët. Integrimi sistematik iaspekteve mjedisore në sektorë tëtjerë, duke përfshirë edheprocesin e vlerësimit të shëndoshëmjedisor në nivel strategjik dhenë nivel projektesh, mbetet idobët.

6

1. Arsimi i të anketuarve:

- Pa arsim: 13 të anketuar ;- Me shkollim 9 vjeçare: 141 ;- Me shkollë të mesme: 509 ;- Me shkollë të lartë: 639.

2. Cilësia e jetesës simendikohet negativisht ngaproblemet mjedisore.

- Aspak: 30 të anketuar ;- Ndoshta jo:137 ;- Ndoshta po: 549 ;- Shumë: 570- Asnjë e dhënë nga 15 persona.

3. A do të ketë ndikimenegative ndotja e mjedisit te brezat

Komisioni Mjedisor iParlamentit Evropian kamiratuar, me votë pothuajseunanime, ndryshimin eDirektivës për pajisjet e mbetjetelektrike dhe elektronike( W E E E - 2 0 0 2 / 9 6 / E C ) .Ndryshimet kanë për qëllimmbledhjen dhe risistemimin derimë 2016, të 85% të tëashtuquajturave “E-mbetje” nëEvrope. Kjo hap rrugën përvotën e Parlamentit Evropian nënjë seance plenare të planifikuarpër në janar 2012 dhe pernegociatat e mëvonshme meKëshillin Evropian.

Qëllimi i direktives së reështë të lehtësojë tërheqjen ngatregu të produkteve elektronikedhe për të penguar operatorët epaskrupullt që t’i transportojnëilegalisht mbeturina të tilla, siçedhe ka ndodhur, jashtëBashkimit Evropian. ShteteveAnëtare të BE do tu kerkohet tërritin përqindjen e mbledhjesdhe riciklimit të pajisjeveelektrike shtëpiake,frigoriferëve, telefonavecelularë dhe të gjitha mbetjevetë tjera elektronike dhe për tëlehtësuar kthimin mbrapsht tëpajisjeve elektronike të konsumitnga njerezit që nuk duan tipërdorin më ato. Pajisje shumetë vogla, në fakt, jane hedhursistematikisht në plehra,pavarësisht se përmbajnesubstanca të dëmshme dhe

pasardhës?

- Ndoshta po: 508 ;- Shumë: 701 ;- Ndoshta jo: 71 ;- Aspak: 11 ;- Asnjë e dhënë: 10.

4. Mbrojtja e mjedisit më duketkuptimplotë.

- Shumë: 986 ;- Ndoshta po: 265 ;- Ndoshta jo: 24 ;- Aspak: 21 ;- Asnjë e dhënë: 5.

5. Kontributi për zgjidhjen eproblemeve mjedisore.

- Ndoshta po: 852 ;- Shumë: 277 ;- Ndoshta jo: 94 ;- Aspak: 39 ;- Asnjë e dhënë: 39.

6. Më pëlqen ta kaloj kohën elirë në natyrë.

- Shumë: 787- Ndoshta po: 387 ;- Ndoshta jo: 80 ;- Aspak: 32 ;- Asnjë e dhënë: 15.

7. Sa rëndësi ka pastëria për ju?

- Shumë: 1148 ;- Ndoshta po: 126 ;- Ndoshta jo: 7 ;- Aspak: 8 ;- Asnjë e dhënë: 13.

NDERGJEGJESIMI PER MBROJTJEN E MJEDISIT NE SHQIPERINGA PYETESORI I ZHVILLUAR NGA AMBASADA GJERMANE

8. Sa rëndësi ka pastërtia për junë Tiranë?

- Shumë: 1114 ;- Ndoshta po: 130 ;- Ndoshta jo: 9 ;- Aspak: 22 ;- Asnjë e dhënë: 28.

9. Tirana është më tepër e pastërapo e ndotur?

- aspak; 905 ;- ndoshta po; 288 ;

10. Mendoni se prodhonishumë mbeturina nga mënyra juaje jetesës?

- ndoshta po: 594 ;- ndoshta jo: 513 ;- aspak: 84 ;-

11. A do të ketë ndikimenegative ndotja e mjedisit te brezatpasardhës?

- Shumë: 701 ;- Ndoshta po: 508 ;- Ndoshta jo: 71 ;- Aspak: 11 ;

12. Mbrojtja e mjedisit më duketkuptimplotë.

- Shumë: 986 ;- Ndoshta po: 265 ;- Ndoshta jo: 24 ;- Aspak: 21 ;

13. Kontributi për zgjidhjen eproblemeve mjedisore.

- Shumë: 277 ;- Ndoshta po: 852 ;- Ndoshta jo: 94 ;- Aspak: 39 ;

EUROPA DHE MBETJET ELEKTRONIKEkërkohet që konsumatoret duhettë ndërgjegjësohen por dhe tëmundësohen t’i kthejnë nëdyqane, pa pagesë, pajisjet qënuk përdorin më e që janëndotëse apo toksike.

KERCENIMI I AFRIKES NGA MBETJET ELEKTRONIKEBota prodhon sot mbi 50

milionë tonë mbetjeelektronike çdo vit, por vetem25 për qind e tyre riciklohet nëvendin ku gjenerohen. Njëpjesë e madhe e tyre dërgohen

nëdhe kjo shpesh si donacioneose për shitje. Por shumica etyre, të ezauruara dhe të njëniveli teknologjik të tejkaluar nëvendet perëndimore, pas njëperiudhe të shkurtër përdorimi,

përfundojnë në zonat egrumbullimit të mbeturinave.

Eshtë për tu theksuar se,në shumicën e këtyre vendevenuk kanë as kuadër ligjor përtrajtimin e tyre e as kapacitetepër t’i ricikluar në forma qënuk dëmtojnë mjedisin. VetëmAfrika e Jugut është i vetmivend afrikan që ka parametraligjorë për këto mbetje. E këtuhyjnë plumbi, kadmiumi,mërkuri dhe përbërës të tjerëtoksikë që janë pjesë nëmbetjet elektronike.

N. Kros, nënpresidente eBashkimit Evropian ështëshprehur se vendet evropianekanë ligje të forta kundërhedhjes së këtyre produktevenë plehra, në vendet e tyreapo jashtë tyre por duhet tëkërkohet t’i riciklojne ose t’ipërpunojne në mënyrë që nukdëmton mjedisin si dhekëshillon qeveritë afrikane tëpërpunojne si duhet këtombetje. Ajo kritikon veprimete këtyre qeverove që u vjenpër mbaëre të mendojnëfillimisht për zhvillimin dhenxitjen ekonomike “ duketërhequr sa më shumëprodukte elektronike memendimin se do të merren meproblemet e mbetjeve mëvonë”.

7

Nga A. DALIPI

( Vijon nga numuri i kaluar )

Në dhjetë vjeçarin e funditdebate mbi globalizmin, mjedisindhe sigurimin e ushqimit ka bërëqë të rritet ndërgjegjësimi publik,

por dhe i politikës, mbi zhvillimine qëndrueshëm të planetit. Kjoveç anës ekonomike sjell dheruajtjen e mbrojtjen e mjedisit.

Vrima e ozonit, efektet serrë,shpyllëzimi dhe shkretërizimi,humbjet në sistemet ujore e nëbiodiversitet etj. . janë disa ngaçregullimet e ekosistemit botërorqë, me kalimin e viteve, janëkthyer në emergjenca të vërtetamjedisore. Cilësia e jetës në mbarëbotën, e tashmja e aq më tepër e

ardhmja, është kompromentuar sëtepërmi megjithë se ka rreth njëzetvjet që flitet për zhvillim tëqëndrueshëm, koncept që filloi tëdiskutohej e diskutohetvazhdimisht që nga konferenca eRio de Zhaneiros mbi mjedisindhe zhvillimin dhe që ështëpërcaktua si “ një zhvillim që Ipërgjigjet nevojave të të tashmespa kompromentuar mundësitë ebrezave të ardhshëm për tëplotësuar nevojat e tyreKommision Bruntland, 1987 –UNCED); “ rritja e cilësisë sëjetesës duke mbajtur Brendakufijve kapacitetet e ngarkesës sëekosistemeve nga të cilar është endërvarur “ (Rapporti “Caring for

the Earth”, 1991 - UNEP, IUCN,WWF); “ një zhvillim që ofronshërbimet bazë mjedisore, socialee ekonomike gjithë antarëve tëkomunitetit pa kërcënuarveprimtarinë e sistemit natyrornga i cili varet furnizimi me këto

shërbimë “ ( International Councilfor Local EnvironmentalInitiatives, 1994).

Pra që në Rio OKB-ja zyrtarizoibashkimin e dy elementëve tërëndësishëm: së pari kërkesën përnjë zhvillim që respekton mjedisindhe mbetet në kufijtë e mundësivepër rigjenerimin e ekosistemeve esë dyti ndjenjën epërgjegjshmërisë ndaj brezave tëardhshëm në shfrytëziin eburimeve natyore. Kështu edhe

ekonomisë tradicionale ju shtua,veç parametrave klasikë tëpunëse kapitalit të prodhuar nganjeriu edhe një parametër I tretë,ai I kapitalit natyror. Ky kapitalpërmbledh së bashku të gjithasistemet natyrore ( detet,lumenjtë, liqenet, pyjet, flën,faunën etj. . ) që prodhimetbujqësore kërkojnë për tëprodhuar ushqimin.

Impaktet e ardhura edhe sipasojë e globalizimit të ekonomisëlidhen me shumë aspekte.

Lëvizjet demografike të mëdhau kryen drejt qyteteve ku,zhvillimi industrial, sidomos ai aindotës që u eksportua e vazhdon

të eksportohet nga vendet ezhvilluara drejt atyre të varfra enë zhvillim solli edhe dëmtimemjedisore. Në qendrat urbane erajonet industriale u zunë tokat ebukës dhe u shtua ndotja ngambetjet industriale që shkaktuan

rritje të sëmundshmërisë teknjerëzit, ndotjen e mjedisit, uljene prodhimtarisë bujqësore dhendryshime pothuaj tëpakthyeshme në ekosistemet.

Pjesa më e madhe e efektevenë shëndet e mjedis vjen nga ujrate ndotura që po bëhen përherë emë tepar alarmante sepse po hyjnëçdo ditë e më tepër në zinxhirinushqimor ( kafshët që kullosin nëzona të infektuara apo bimëtushqimore që rriten në këto zona). Hyrja në ushqime e lëndëve tëtilla si mërkuri, kadmiumi por dhearseniku, plumbi, benzene e kromiështë në rritje. Këtu duhen shtuardhe lëndët kimike që përdoren nëbujqësinë intensive dhe dëmi ityre është i njohur.

Eshtë shtuar impakti iproceseve të acidifikimit dheeutrofizimit, normalisht të lidhuradhe këto me bujqësinë intensive.Rritja e mirëqënies në vendet ezhvilluara kërkon më tepërprodukte e si rrjedhojë këtonevoja plotësohen me importinnga vendet e varfra qëshoqërohet me shfrytëzim më tëmadh e jashtë normave tëterritoreve të tyre duke varfëruarmjedisin dhe burimet e tyrenatyrore. Për shembell në shtetete BE-së mishi që konsumohetvjen nga tregu iI brendshëm vetëmnë 20% e pjesa tjetër importohet.

Një problem i cili ka kohë qëka lindur është edhe problemi ihormoneve në ushqime kukundërshtarë kryesorë u bënë, qënga fundi i viteve 90-të, SHBAdhe BE. E nxitur nga opinionipublik rreth efekteve tëmundshme të OMGJ-ve nëshëndet dhe mjedis BE miratoi në1998 një rregullore qëparashikonte etiketimin eprodhimeve që përmbanin sojë

GLOBALIZMI DHE MJEDISI

GLOBALIZMI, MJEDISI DHE SIGURIA USHQIMOREdhe misër, ku të deklarohejdetyrimisht prezenca e tyre. Njësasi e madhe e prodhimeve meorigjinë nga SHBA ( sidomosmielli e ushqimet e ngrira )përmbajnë OMGJ dhesipërmarrjet amerikane e ndjenëmenjëherë këtë gjë duke pësuarhumbje por që favorizoi atoeuropiane. Kjo u shty më tej memoratoriumin për OMGJvendosur nga ministrat e Mjedisittë BE-së. Kjo gjë ndodhi edhe memishin “ me hormone” që SHBAe ngrenë si shkelje të rregullavetë Organizatës Botërore tëTregëtisë.

Viktima e parë e kësaj “lufte”tregëtare u bë Protokolli mbi “biosigurinë “ në kuadrin ekonventës të Biodiversitetit të

OKB-së që duhej të vinte në fuqiqë shkurt të 1999. Negociatorët,në bisedime për disa vjet,kërkonin të vihej në veprim njësistem ku secili vend të vendosteme parapëlqim për farat dheprodhimet nga inxhinjeriagjenetike. Por gjashtë nga vendetme eksportin më të madh botëror,Argjentina, Australia, Kanadaja,Kili, SHBA dhe Uruguaj, refuzuanmarrëveshjen. Arsyeja ishte se

binte ndesh me rregullat e OBT-së. Po ta shikosh pak më“tejtudkshëm” këtë fakt del seOBT detyron shtetet dhe

bashkësinë ndërkombëtare tibëjnë ligjet edhe sipas rregullavetë saj. Që athere negociatat nukkanë arritur ndonjë gjë të madhe.Vitet e fundit problemi i OGJM-vekalon, edhe brenda OBT-së, sanga një komision te tjetripavarësisht se SHBA e Kanadajakërkojnë me ngulm që të vihet nërendin e ditës.

Në Shqipëri kemi pak oseaspak dijeni e informacion mbikëtë problem. Dhe i vetmiinformacion që gjetëm mbiproblemin ishte një shkrim, nëfaqen e internetit të Ministrisë sëBujqësisë, që më tepër se sa tesqaronte, ngrinte te pazgjidhurdilemën – OGJM-të janë armiq apomiq. Pavarësisht nga “zhurma “që u bë, përgjithësisht nga

shoqëria civile, rastet që “dalinmbi ujë “ nuk janë pak. Janëprodhuar domate monstra apomisër që nuk prodhon ku u gjetedhe importuesi i farave. Po ashtusivjet u përfol që fermerëtpërdorin hormone për nxitjen epjekjes para kohe të perimeve.Mishin që importohet dhesallamet i dimë gati-gati siprodhime bio por askush nuk

mund ta verë dorën në zjarr përkëtë... Dhe keto nuk jane tevetmet probleme.

( Vijon ne numrin e ardhshem)

8

CMYK

Redaksia: Tel.: 067 20 49160; 067 20 49169E-mail: ekolevizja@yahoo. com ; Website: www. ekolevizja. org

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”Shoqata “ EGNATIA “, Librazhd, Agim BLLOSHMIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Shkodër - Fatbardh SOKOLIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Tirane- Pranvera BEKTESHIShoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana SHEHUAlbaforest, Tirane, Mehmet METAQendra Eden, Tirane - Ermelinda MAHMUTAJKlubi Ekologjik, Krujë - Muharrem GOCILilium Albanicum, Librazhd- Ferit HYSAMasmedia dhe Mjedisi - Xhemal MATOQendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë – Haziz

MARKUKlubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet MEHMETIInstituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron DELIULaguna e Kaltër, Orikum - Skënder MEJDIAJKlubi Ekologjik, Librazhd - Naim DISANI

Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,Gjirokastër – Luan POGAÇI

Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec – RuzhdiHYMETLLARI

Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKUShoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira MULLAKlubi Ekologjik, Tiranë - Fatos XHEMALAJG&G Group, Tiranë - Sazan GURIShoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, - Ismail HYSAFederata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë – Themi PERRIQendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore, Tirane – Gani

MOKAKlubi Ekologjik, Maliq – Myzafer GJIRITIShoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali NDREKAInstituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjekesisëdhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur TARTARIShoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit DERVISHI

Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë NIKAShoqata “PASS”, Majlinda LlESHIShoqata “Nënujsat” Ened MATOShoqata “Vazhdon” Gazmend KODUZIShoqata “EKOLOGJISTI “- Durres, Bashkim SHYLE.EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magdalena CARAShoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder SALAAgjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim HAJNOInstituti për Mirëqënie dhe Mjedis, Tiranë, Ali LUSHAFondacioni: “Instituti i Kërkimeve të Bioteknologji”, Agron

LAMKOQendra e Studimit të Burimeve Natyrore, Sherif LUSHAJInstituti i Politikave Mjedisore, Edvin PACARAZyra e Monitorimit Ambjental, Shoder, Zamir LLAZANI.Instituti për Mirëqënie dhe Ambient, Luan LUSHA

KY NUMUR I GAZETES MBESHTETET NGA SOROS,FONDACIONI “ SHOQËRIA E HAPUR PËR

SHQIPËRINË”.

Eshtë zhvilluar në fund tëtetorit konferenca dy ditorendërkombetare “Biodiversitetiorientohet lokalisht”, që ështëmbajtur në Budva të Malit te Zi.Qëllimi i konferencës ishte forcimii mëtejshëm i veprimeve lokale nëbiodiversitet në EuropenJuglindore, me fokus rajonin eBallkanit Perëndimor. Konferencau organizua në kuader të projektit“Planet Lokale të Veprimit përBiodiversitetin në EuropenJuglindore”, financuar ngaMinistria Finlandeze e Punëve tëJashtme.

Konferenca mblodhi rreth 100pjesëmarrës nga komunitetetlokale të vendeve të rajonit,qeveritë, organizata ndër-kombetare qeveritare dhe jo

BASHKITE E BALLKANIT PERENDIMOR PER BIODIVERSITETINqeveritare, si dhe eksperte tëndryshem, të përfshirë nëdiskutime dhe shkëmbime

pikëpamjesh e përvojash. Aty utheksua rëndësia dhe nevoja nërritje e veprimeve në bio-

diversitetin lokal për arritjen eobjektivave ndërkombetare,kombëtare dhe lokale për

zhvillimin e qëndrueshëm dhebiodiversitetin. Po ashtu u vu nëdukje se planifikimet në

Eshtë vënë në funksionimrrjetin e internetit një portal -“Shërbime të komunikimit tëgjelbër” , një mjet multifunksional,që ka për qëllim të informojë dhegjenerojë interesin e publikut mbiçështjet mjedisore qëshqetësojnë komunitetet erretheve Tiranë, Vlorë, Shkodër,Fier, Elbasan dhe Korçë . Kjo nëzbatim të projektit “Rrjeti ishërbimeve të telefonisë sëGjelber” i mbështetur nga njëgrant i Delegacionit tëi BashkimitEuropian në Tiranë në kuadrin eprogrammit IPA.

Portali ka një faqe rajonaleme informacion për projektin dheaktivitetet e tij të implementuaranga një bashkepunim i krijuar ngaShoqata e Biologëve tëShqipërisë, ECOPartners përzhvillim të qendrueshëm si dheGreen Action nga Kroacia . Poashtu si dhe faqet lokale meinformacion mbi aktivitetin e 6qendrave të gjelbra tëkomunikimit në Tiranë, Vlorë,Shkodër, Fier, Elbasan dhe Korçë.

Qëllimi i përgjithshëm i

projektit është rritja e pjesëmarrjessë publikut në çështjet e ruajtjessë mjedisit në Shqipëri nëpërmjetpërmirësimit të fluksit tëinformacionit drejt publikut dhepromovimit të aksesit tek praktikatgjyqësore.

Objektivat e projektitpërfshijnë:

• Përmirësimin e fluksit tëinformacionit në 6 rajone tëShqipërisë nëpërmjet krijimit tëShërbimit të Telefonisë së Gjelbër(GPS) gjatë viteve 2011 - 2012.

• Fuqizimin e Organizatave tëShoqërisë Civile të fushës sëmjedisist nëpërmjet rritjes sëkapaciteteve për të manaxhuarinformacionin dhe promovuarperfshirjen e komunitetit neadresimin e ceshtjeve mjedisore.

• Krijimi dhe mbështetja errjetit të Shërbimeve të Telefonisë(Komunikimt) të Gjelbër .

TEMATIKAT : Tiranë –“Hapësirat e gjelbëra të Tiranës”;Në Elbasan - Krijimi iinfrastrukturës pyjore në njësitë

e qeverisjes vendore (NQV) ; NëVlorë - “Vlorë e pastër, mjedis ishëndetshëm” mbi trajtimin embetjeve urbane dhe të ujrave tëzeza ; Në Korçë – “ Parku i Prespës

vlerë natyrore për vendin “ mbidëmtimet në zonat e mbrojtura ;Në Fier – “ Të rinjtë për një jetë të

shëndetshme “ me tematikëndërgjegjesimin e komunitetit mbiproblemet e ndotjes së lumitGjanica dhe në Shkodër “ Nereduktojmë, ne ripërdorim, ne

riciklojmë “ për promovimin emenaxhimit të qëndrueshëm tëmbetjeve në qytet .

Shërbimet që ofrojne qendrate komunikimit të gjelber :

Ï% Përdorim të teknologjivetë komunikimit si telefoni, e-mail,portal, internet, facebook etj si dhepostera e fletushkandërgjegjësimi për menaxhimindhe trajtimin e problematikavelokale mjedisore.

• Organizim të fushatavendërgjegjësuese për mbrojtjen emjedisit si dhe informim tëpublikut për të rritur pjesëmarrjene komunitetit në zgjidhjen eproblemeve mjedisore.

• Angazhim direkt nëaktivitete lobimi, avokimi,përfshirje të medias, punë meqytetarët, autoritetet lokale dhebizneset, në dobi të zerit tëqytetarëve për çështjet mjedisore.

• Ndihmë qytetarëve për tuankuar në gjykatë për çështjemjedisore.

Telefon 355 (0)42 234 482 ; Fax: + 355 (0)42 234 482

E-mail :biologistsofalbania@yahoo.com

Website : www.gjelber-gsc.al”

biodiversitet mund të sjellinpërfitime të mëdha ekonomike dhesociale dhe kjo do të çoje drejtzhvillimit të qëndrueshëm. Nëperfundim u vendos dhe krijimi injë rrjeti rajonal ballkanik të tëmësuarit për biodiversitetin lokal,me qëllim nxitjen e shkëmbimit tëpërvojave në Europen Juglindorei cili mund të jetë pjesë e RrjetitEuropian të UN-ECNC mbiRajonet dhe Biodiversitetin.

Në kuadër të projektit, dhjetëbashki në gjashtë vende tëBallkanit Perëndimor, zhvilluansecila një plan lokal të veprimit nëbiodiversitet dhe shkembyen mestyre informacione mbi zhvillimindhe zbatimin e procesit. Përvendin tonë në këtë projekt upërfshi Bashkia Peshkopi, me

përgatitjen e Planit Lokal teVeprimit per Biodiversitetin,nëpërmjet një procesi të gjerekonsultimesh e bashkëpunimi meekspertët e fushes. Tashmëbashkia po punon në zbatimin eprioriteteve të përcaktuara nëplan, mundësuar përmesfinancimit të REC dhe mendihmesën e aktorëve vendorë. Siveprimtari e parë ishte Panairi i tëVjelave 2011, ku morën pjesë mbi400 fermerë të zonës me produktelokale. Synimi ishte promovimi inatyrës, zhvillimi i qëndrueshëm iburimeve natyrore dhe zhvillimiekonomik vendor.

Për më tepër: http://www. ecnc.org/programmes/nature-and-soc ie ty -ongo ing-p ro jec t s /biodiversity-goes-local.

NJE PORTAL PER KOMUNIKIMIN E GJELBER