IV raz. Gramatika

SEMANTIKA

Semantika se bavi sadrzajnom stranom jezickih jedinica,odnosno njihovim sadrzajem, znacenjem i smislom. Mikrosemantika se bavi izucavanjem pojedinacne rjeci

Predmet semantickih izucavanja mogu biti i znacenjski odnosi mejdu rjecima. Kad se pocne njima baviti, semantika prelazi u podrucje sintakse. Izucavanejm semantickih odnosa medju rjecima bavi se makrosemantika.

LEKSIKOLOGIJA

Leksikologija je grana jezikoslovlja koja proučava leksik. Leksikologija se bavi općeuporabnim leksemima kao jedinicama leksičkoga sustava prirodnoga jezika.Leksik bos. jezika čine svi leksemi bos. jezika. Leksem je ukupnost svih oblika i značenja neke riječi. Leksem se, kao i svaki drugi jezični znak, sastoji od plana izraza i plana sadržaja. Leksemi mogu biti jednoznačni ili višeznačni. Međusobno ulaze u leksičko-semantičke odnose.

Hiperonimija je odnos između dvaju leksema od kojih jedan ima šire značenje, a drugi je značenjski uži i dodatno specificira značenje prvoga leksema. Dva ili više hiponima koji imaju isti hiperonim nazivaju se kohiponimi .Primjerice, leksem ptica hiperonim je leksemima kos, vrabac, roda, pingvin, lastavica koji su njegovi hiponimi.

Sinonimija je odnos između dvaju leksema različita izraza, a istoga ili sličnoga sadržaja. Dva leksema u odnosu sinonimije nazivamo sinonimski par (glazba – muzika), a tri ili više sinonimnih leksema nazivamo sinonimski niz (veseo – radostan – sretan).

Sinonimi čiji se sadržaj u potpunosti preklapa i koji su zamjenjivi u svim kontekstima nazivaju se potpuni sinonimi ili istoznačnice (knjižnica – bibilioteka, ljekarna – apoteka).Sinonimi čiji se sadržaj preklapa samo djelomično nazivaju se djelomični sinonimi ili bliskoznačnice (svjetiljka – lampa, kuća –dom).

Antonimija je odnos između dvaju leksema suprotnoga značenja. Dva leksema suprotna značenja čine antonimski par (velik – malen, vjenčati se – razvesti se, gladan – sit) .

Po podrijetlu antonimi mogu biti primarni (raznokorijenski: lijevo – desno, topao – hladan) i tvorbeni (istokorijenski: moralan – nemoralan, otvoriti – zatvoriti).

Homonimija je odnos između dvaju leksema istoga izraza, ali različitoga sadržaja (značenja).

Leksemi jednakih izraza nazivaju se homonimi, a dva leksema s istim izrazom, ali različitim sadržajem nazivamo homonimski par.

Homonimi mogu biti leksički ili oblični.Oblični ili morfološki homonimi nastaju zbog izjednačavanja oblika uslijed dobivanja obličnih nastavka u deklinaciji ili konjugaciji. Homografi (istopisnice) su leksemi koji se isto pišu, ali različito izgovaraju: lûk – lȕk, kȕpiti– kúpiti.

1.1

Homofoni (istozvučnice) su leksemi koji se različito pišu, ali isto izgovaraju: Brâč – brâč, Jȁgoda – jȁgoda.

SOCIOLINGVISTIKA

Sociolingvistika je jezikoslovna disciplina koja se bavi proučavanjem uporabe jezika kao sredstva komunikacije u sociokulturnom kontekstu, odnosno bavi se pručavanjem odnosa između ljudskog jezika, društva i kulture.

1.2