BLAUWDRUK Master in de industriële wetenschappen:

elektromechanica Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen

OKTOBER 2019

FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN W. DE CROYLAAN 56 BUS 2203

3001 HEVERLEE, BELGIË

1

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica

Deel 1: Het profiel en de visie van de opleiding

1A Doelstellingen

De master in de industriële wetenschappen (IW): elektromechanica is een academische opleiding met uitstroomfinaliteit. De master bouwt in eerste instantie verder op de multidisciplinaire bacheloropleiding IW. Terwijl de bacheloropleiding gekenmerkt wordt door een brede technisch-wetenschappelijke vorming, focust de masteropleiding op disciplinespecifieke verdieping.

Het uitstroomprofiel van de master IW is een technisch-wetenschappelijke onderlegde en implementatiegerichte ingenieur die de beroepstitel ‘industrieel ingenieur’ (Ing.) mag dragen. Specifiek voor de master IW: elektromechanica gaat het om industrieel ingenieurs die zich verdiepen in de hele ontwerp- en realisatiecyclus (m.i.v. materiaalkeuze, machinebouw, aandrijftechnieken en productietechnieken) of in automatisering en mechatronica (m.i.v. stuur- en regeltechniek, toegepaste elektronica, artificiële intelligentie en Industrie 4.0), en dit binnen uiteenlopende contexten: in productieprocessen, voertuigen, robotica, luchtvaarttechnologie, logistiek en biomedische technologie, ... De opleiding streeft ernaar om ingenieurs voor de toekomst af te leveren: met een kritische geest, met creatieve ideeën en zin voor innovatieve ontwikkelingen, met aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijke verankering.

De master in de industriële wetenschappen: elektromechanica streeft meer bepaald de volgende opleidingsspecifieke leerresultaten (OLR’s) en vormingsdoelen na (Figuur 1):

Figuur 1: Schematisch overzicht en samenhang van de vaardigheden binnen de opleiding.

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 2

Meer info over de leerresultaten en vormingsdoelen: https://iiw.kuleuven.be/personeel/ects/handleiding/leerresultaten

1B Context

De Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen (FIIW) situeert zich binnen de Groep Wetenschap & Technologie van KU Leuven, en telt meerdere campussen in Vlaanderen.

De master in de industriële wetenschappen: elektromechanica wordt aangeboden op Campus Brugge, Campus De Nayer, Campus Diepenbeek1, Campus Geel, Campus Groep T en Technologiecampus Gent2 (Figuur 2). De opleiding wordt op al deze campussen in het Nederlands aangeboden. Op Campus Groep T wordt het volledige traject eveneens in het Engels georganiseerd.

Figuur 2: Campussen binnen FIIW die de MA IW: elektromechanica aanbieden.

1 De opleiding op Campus Diepenbeek is een gezamenlijke opleiding van KU Leuven en UHasselt. Het is een decretaal aparte opleiding die in functie van de eigen context de kwaliteit borgt volgens het kwaliteitszorgsysteem van UHasselt. In deze blauwdruk wordt daarom niet in detail ingegaan op deze opleiding. 2 Studenten kunnen bovendien de eerste semesters van de bacheloropleiding volgen op Campus Aalst en daarna de opleiding afronden op een andere campus naar keuze.

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 3

De regionale spreiding en de intense samenwerking binnen FIIW bieden studenten de kans om kwaliteitsvol onderwijs in eigen regio te volgen maar evengoed om hun horizon te verbreden en zich te specialiseren in een domein dat niet aanwezig is op hun startcampus. Binnen dit multicampusmodel kunnen studenten bijvoorbeeld na het behalen van het bachelordiploma kiezen om de masteropleiding op een andere campus te volgen, waar de onderzoeksspeerpunten sterker aansluiten bij hun eigen interesses en ambities.

De organisatie, planning en opvolging van het onderwijs is de bevoegdheid van onderwijscommissies:

Per campus is er enerzijds voor de polyvalente basisvorming en anderzijds voor de bachelorafstudeerrichting en master elektromechanica en kunststofverwerking een onderwijscommissie (OC). De OC bestaat uit alle collega’s die betrokken zijn bij de opleidingsonderdelen in de opleiding, met vertegenwoordiging van studenten, en als voorzitter telkens een opleidingshoofd. De OC werkt de visie op de opleiding lokaal uit; garandeert een goede organisatie van het onderwijs op de betrokken campus; zorgt voor de profielbewaking aan de hand van masterproeven en regionale netwerking met het werkveld; neemt eigen initiatieven en volgt de initiatieven van de POC op alsook de opvolging van het kwaliteitszorgsysteem; en rapporteert en adviseert aan de POC.

De campusoverschrijdende permanente onderwijscommissie (POC) Elektromechanica-Kunststofverwerking brengt de opleidingshoofden samen, met vertegenwoordiging van studenten, en wordt voorgezeten door de programmadirecteur. De POC ontwerpt het onderwijskundig referentiekader van de opleidingen, het onderwijsprogramma en de didactische vormgeving van de opleidingen op basis van de adviezen vanuit de OC’s en de facultaire POC (fPOC); volgt de initiatieven van de OC’s en fPOC op alsook de resultaten van het kwaliteitszorgsysteem; en rapporteert en adviseert aan de fPOC.

1C Visie op onderwijs

Als algemene uitgangspunten gelden de visie op onderwijs en leren van KU Leuven (http://www.kuleuven.be/onderwijs/visie-en-beleid/beleidsplan/visie) en de missie en visie van FIIW (https://iiw.kuleuven.be/overfiiw/missie-en-onderwijsvisie).

Concreet wil de opleiding een brede wetenschappelijke-technologische basis en disciplinespecifieke verdieping bieden met aandacht voor communicatie, management, en ondernemingszin. Bovendien wordt er veel belang gehecht aan het toepassingsgerichte karakter van de opleiding. Dit toepassingsgerichte karakter onderscheidt de opleiding IW van andere ingenieurs- en wetenschapsopleidingen. Het komt enerzijds tot uiting in de werkvormen, waarbij bewust gekozen wordt voor een optimale mix van hoorcollege, oefeningen, labo’s, en projectwerk. Anderzijds komt dit tot uiting in het contact van de student met het werkveld, onder de vorm van gastcolleges, bedrijfsbezoeken, projectwerk in samenwerking met bedrijven,… en in het toepassingsgericht onderzoek dat op elke campus uitgevoerd wordt.

Tenslotte wordt aandacht besteed aan algemene en onderzoeksvaardigheden door in te zetten op geïntegreerde labozittingen en toepassingsgericht projectwerk vanuit een reële onderzoeksvraag of bedrijfscontext. Deze werkvormen maken studenten vaardig in ontwerpen, onderzoeken en implementeren, en helpen hen generieke competenties (bv. kritisch reflecteren, samenwerking in team, communiceren, professionaliteit) te ontwikkelen. Op deze manier krijgen studenten een beter zicht op de eigen sterktes en zwaktes en op hun mogelijke toekomstige rol in het beroepsleven.

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 4

1D Beginprofiel van de student

De master IW: elektromechanica richt zich op studenten die de bachelor IW met afstudeerrichting elektromechanica met een relevante optie hebben gevolgd. Daarnaast kunnen studenten vanuit professionele bacheloropleidingen zoals autotechnologie, elektromechanica, ontwerp- en productie-technologie of scheepswerktuigkunde starten aan de opleiding na het succesvol afleggen van een schakelprogramma.

1E Loopbaanmogelijkheden

De meeste industrieel ingenieurs kiezen voor een loopbaan in de industrie, van kleine vzw’s en KMO’s tot multinationals, in (non-)profitorganisaties of in overheidsinstellingen. Er zijn ontelbare opportuniteiten voor afgestudeerden met een diploma in elektromechanica en er is in quasi alle sectoren vraag naar hen, van de voertuigindustrie tot chemie of van bouw tot de maakindustrie.

De functies die ze vervullen zijn eveneens zeer gevarieerd. Afgestudeerde industrieel ingenieurs gaan bijvoorbeeld aan de slag in technisch-wetenschappelijke functies3 zoals ontwerper van machines en voertuigsystemen, proces- of kwaliteitsingenieur, veiligheidsingenieur of onderhoudsingenieur. Maar industrieel ingenieurs zijn verder actief in managementfuncties, als consultant, productontwikkelaar of onderzoeker, als productieleider of productielijnmanager, als hoofd van een energiedienst, als zaakvoerder, in beleidsvorming en bestuur, in commercieel-technische functies, en in onderzoeks- en onderwijsinstellingen.

Sommige afgestudeerden specialiseren zich tot slot verder via een bijkomende opleiding of een doctoraat.

Deel 2: Realisatie van het profiel en de visie

2A Opbouw van de opleiding

Het modeltraject van de opleiding tot industrieel ingenieur bestaat uit drie bachelorjaren gevolgd door één jaar master (Figuur 3).

3 De technisch-wetenschappelijke functies komen overeen met wat in de wetenschappelijke literatuur wordt aangeduid met de termen ‘operational excellence’, ‘customer intimacy’ en ‘product leadership’.

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 5

Figuur 3: Opbouw van de opleiding.

De master IW: elektromechanica telt 60 studiepunten en focust op disciplinespecifieke verdieping. Afhankelijk van de gekozen optie wordt dieper ingegaan op één of meer leerlijnen vanuit de bachelor:

1. ‘Automatisering & toegepaste elektronica’ omvat stuur- en regeltechniek ondersteund door meetsystemen en instrumentatie, toegepaste elektronica en ICT.

2. ‘Elektrotechniek’ omvat alle aspecten van het elektrische energiebeheer: van de productie over het transport en de distributie tot de aanwending en omvorming van elektrische energie, met inbegrip van elektrische aandrijvingen.

3. ‘Productietechnieken & materiaalkunde’ behandelt diverse productietechnieken, kwaliteitscontrole en de relatie tussen geometrisch ontwerp en uitvoering. De studenten leren bovendien optimale materialen te kiezen op grond van mechanische eigenschappen en duurzaamheid.

4. ‘Toegepaste thermodynamica’ behandelt technologische toepassingen van thermodynamica en fluïdummechanica zoals pompen, ventilatoren, compressoren, warmteoverdracht, warmtewisselaars, luchtbehandeling (HVAC: Heating, Ventilating, Air Conditioning), en verbrandingsmachines (branders, verbrandingsmotoren en turbines).

5. ‘Mechanisch ontwerp’ leert studenten een mechanisch systeem te ontwerpen, gebruik makend van gangbare ontwerpregels en –technieken, dit ontwerp grafisch weer te geven en bijbehorende mechanische onderdelen correct te selecteren en te dimensioneren.

Tot slot vormen de algemeen vormende leerlijnen een belangrijke bouwsteen van het programma. Hierin leren studenten de nodige generieke competenties om te kunnen functioneren in uiteenlopende rollen en contexten, met brede verantwoordelijkheden. Binnen de opleiding onderscheiden we drie dergelijke leerlijnen: de ingenieur in de maatschappij, de ingenieur als onderzoeker/ontwikkelaar, en de ingenieur als ondernemer. Ze omvatten naast verbredende topics zoals economie, bedrijfsbeleid, presentatie- en communicatietechnieken, wijsbegeerte en onderzoeksmethodologie ook vakken waarin opdrachten of projectwerk aan bod komen.

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 6

2B Werkvormen

De toepassingsgerichte focus van de master IW komt eveneens tot uiting in de gebruikte werkvormen. De opleiding geeft een eigen invulling aan de standaardwerkvormen die binnen de universiteit gedefinieerd werden, om tot een maximale ondersteuning van de opleidingsdoelstellingen te komen:

• College: hoorcolleges (m.i.v. activerende en interactieve vormen), gastcolleges

Programmahervormingen ‘ING2020’

Deze blauwdruk beschrijft de opleiding zoals vormgegeven in academiejaar 2019-2020. Vanaf 2020-2021 wordt gradueel een grondig herdacht ingenieurscurriculum ingevoerd om zo ook in de toekomst een onderscheidend en aantrekkelijk ingenieursprofiel in de markt te blijven zetten. Het profiel en de doorstroommogelijkheden van de bacheloropleiding blijven dezelfde, maar de opleiding krijgt nieuwe accenten en leerlijnen, anticiperend op de snelle ontwikkelingen in de technologie, de economie en de samenleving. Dit zal ertoe zal leiden dat in 2023-2024 een eerste generatie industrieel ingenieurs-nieuwe stijl afstudeert. Meer info is te vinden in de brochures en op http://iiw.kuleuven.be.

Studeren in het buitenland

Naast uitwisselingen via het programma Erasmus+ kunnen studenten via tal van andere beursprogramma's elders studeren, onderzoek uitvoeren in functie van de masterproef of stage lopen. Dat kan van dichtbij (Wallonië) tot veraf (binnen en buiten Europa, projecten in ontwikkelingslanden). Meer info: www.iiw.kuleuven.be/studenten/buitenland

Hoger afstandsonderwijs en flexibele trajecten

Op Technologiecampus Gent hebben studenten ook de mogelijkheid om het schakel- en masterprogramma af te leggen via hoger afstandsonderwijs. Dankzij het concept van begeleid individueel leren kunnen ze zo werk, gezin en studie eenvoudiger combineren. Labo’s en examens volgen ze samen met de andere studenten op de campus; de andere lesactiviteiten worden vervangen door zelfstudie, met de nodige begeleiding en ondersteuning, en in interactie met medestudenten en docenten via Toledo. De masterproef tot slot kan onder bepaalde voorwaarden op de eigen werkplek worden georganiseerd. Het schakelprogramma en de masteropleiding, samen ongeveer 120 studiepunten, kunnen ze spreiden over meerdere jaren, naargelang de tijd en studiebelasting die ze wensen op te nemen. Meer info: http://iiw.kuleuven.be/hogerafstandsonderwijs

Ook op andere campussen zijn er aangepaste trajecten om werken en studeren te combineren. De studenten in deze trajecten krijgen de mogelijkheid om de theorie op eigen tempo te studeren en voor bepaalde labo's zijn er alternatieve opdrachten.

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 7

• Practicum: laboratoriumsessies, werkcolleges met oefeningen, computersessies • Opdrachten: individuele opdrachten, groepsopdrachten, ontwerpopdrachten, projectwerk • Excursie: bedrijfsbezoeken • Masterproef: masterproef in samenwerking met het werkveld of een onderzoekseenheid

Binnen een opleidingsonderdeel worden vaak meerdere werkvormen gecombineerd, om bijvoorbeeld theoretische concepten te illustreren met concrete toepassingen of net vanuit specifieke cases te vertrekken om tot nieuwe inzichten te komen.

De masterproef vormt het sluitstuk van de opleiding. Het is een onderzoeksproject dat geënt is op toepassingsgericht onderzoek en dat inhoudelijk aansluit bij de gekozen opleiding of afstudeerrichting. De masterproef kan zowel binnen een academische omgeving als binnen het toekomstige werkveld plaatsvinden, in beide gevallen vertrekkende van een duidelijke onderzoeksvraag, met aandacht voor de relevantie voor het werkveld en de wetenschappelijke aanpak. Uiteenlopende processen met betrekking tot automatisering, mechanisch ontwerp, elektrotechniek, materialen, mechanische productie, toegepaste thermodynamica of optimalisatie van bedrijfsprocessen kunnen het onderwerp van de masterproef vormen.

2C Evaluatie en feedback

In de opleiding wordt gebruik gemaakt van diverse evaluatievormen die telkens maximaal afgestemd zijn op de nagestreefde leerresultaten.

Permanente evaluatie gedurende het academiejaar kan uiteenlopende vormen aannemen: studenten worden geëvalueerd op de manier waarop ze bepaalde opdrachten uitvoeren (procesevaluatie), bijvoorbeeld op basis van een logboek, portfolio, proefopstelling, gekozen methodiek, medewerking tijdens contactmomenten, of participatie in groepswerken en/of op hun eindproduct (productevaluatie), bijvoorbeeld op basis van een verslag, paper, presentatie of poster. Sommige opleidingsonderdelen maken gebruik van formatieve of summatieve beoordeling door medestudenten (peerevaluatie).

In de opleiding wordt veel aandacht besteed aan terugkoppeling, als essentieel onderdeel van het leerproces. Dankzij de opdeling in kleinere groepen tijdens labosessies, oefencolleges en projecten kunnen docenten de studenten begeleiden bij de uitwerking van vragen of opdrachten en zo de student bijsturen in het leerproces. De feedback die studenten nadien ontvangen op basis van hun laboverslagen, oefeningen, projectwerk, toetsen, ontwerpen of presentaties helpt hen om de eigen competenties in te schatten. Op sommige campussen stellen de studenten eveneens hun projectwerk aan een breed extern publiek voor en krijgen ze dus feedback van derden. De docenten staan bovendien dicht bij de studenten. De drempel om feedback te vragen is dan ook laag. Die lage drempel tussen student en docent is een sterke troef van de opleiding.

Tijdens de examenperiodes neemt de evaluatie de vorm aan van een schriftelijk en/of mondeling examen. De meeste examens bestaan uit open vragen, eventueel gecombineerd met gesloten of meerkeuzevragen. Studenten krijgen na afloop de kans om het examen in te kijken en te bespreken met de docent.

De beoordeling van de masterproef gebeurt aan de hand van een evaluatiematrix die door alle opleidingen en campussen van FIIW worden gebruikt. De masterproef wordt beoordeeld op drie deelaspecten: het proces, de scriptie, en de presentatie met mondelinge verdediging voor de jury. Elk van de deelaspecten wordt apart beoordeeld voor vorm, inhoud en realisatie. De procedures voor de

Opleidingsblauwdruk master in de industriële wetenschappen: elektromechanica 8

beoordeling van de masterproef zijn beschreven in de facultaire aanvulling bij het onderwijs- en examenreglement.

2D Studie- en studentenbegeleiding

FIIW kiest voor een structureel aanbod aan studie- en studentenbegeleiding op elke campus, aangevuld met vraaggestuurde begeleiding. Studenten worden aangemoedigd om gebruik te maken van de mogelijkheden, maar het initiatief en de verantwoordelijkheid ligt finaal bij hen.

In elke fase van de opleiding kunnen studenten vlot bij de docenten en medewerkers terecht met vragen over de leerstof. Dankzij de opdeling in kleine groepen tijdens praktijkmomenten is persoonlijke begeleiding door de titularis tijdens de contacturen mogelijk.

De campussen voorzien verder, in samenwerking met de dienst studieadvies en de sociale diensten op de campus, studiebegeleiding rond thema’s als faalangst en studieplanning. Studenten met een functiebeperking kunnen terecht bij de zorgcoördinator van de campus. Studieloopbaanbegeleiders adviseren studenten bij het samenstellen van hun ISP (individueel studieprogramma), het opnemen van toleranties, twijfel over verder studeren, EVC/EVK-dossiers (eerder verworven competenties of kwalificaties), vragen over het leerkrediet, overstappen tussen campussen, etc.

Voor problemen die te maken hebben met de onderwijsverzorging of met examens kunnen studenten tot slot terecht bij een ombudspersoon.