bezbjednost saobracaja - sminarski rad

7/28/2019 Bezbjednost Saobracaja - Sminarski Rad

1/15

1. UVOD

Svaka saobraajna nezgoda,pa tako i saobraajna nezgoda u kojima su uestvovali

pjeaci,moe se posmatrati kao pojedinana realizacija dogaaja koji je proizaao poddejstvom velikog broja razliitih faktora.irok dijapazon njihovih vrijednosti zakonkretnu primjenu i korienje pogrenih metoda vjetaenja,uzrok su estojnejednoznanosti izlaznih rezultata ekspertize saobraajne nezgode.

Nepravilnosti koje se pojavljuju,veliki broj ponovljenih vjetaenja i potrebe zatzv. super-vjetaenjem,dovoljan su razlog da se kae jo koja rije o postojeoj iprimjeni nekih novih metoda u ekspertizi nezgoda sa pjeacima.Jedan pogreno odabranparametar ili nedosljedno izvrena analiza realnog ili predpostavljenih tokanezgode,dovoljni su za izvlaenje pogrenih zakljuaka i davanje pogrenih odgovora utoku sudskog procesa.

Neizmjerna vrijednost ljudskog ivota i potreba za to pravednijim i pravilnijimutvrivanjem odgovornosti uesnika nezgode,zahtijevaju to preciznije korienjenaunih saznanja i metoda prilikom davanja odgovora na jedno od najvanijih pitanjakoje se postavlja pred saobraajno-tehnikog vjetaka tokom sudskog procesa,a to jepitanje mogunosti izbjegavanja nezgode.

Cilj i zadatak ovog rada je davanje doprinosa utvrivanja jedinstvenemetodologije i razjanjavanja eventualnih nejasnoa koje se mogu javiti prilikom vrenjavremensko-prostorne analize.

1


2/15

2. BEZBJEDNOST DRUMSKOG SAOBRAAJA

Bezbjednost drumskog saobraaja je nauna disciplina koja primjenom naunemetodologije prati, izuava i objanjava fenomenologiju, uzroke, uslove i druge faktorekoji dovode do negativnih pojava u saobraaju a prije svega saobraajnih nezgoda koji

ugroavaju bezbjednost ljudi i imovine, mjere zatite, strategiju i taktiku sprijeavanja,pri emu se pored sopstvenih slui i rezultatima drugih naunih disciplina.

2.1. Pojam saobraajne nezgode

Pravna definicija: Saobraajna nezgoda je nezgoda na putu u kojoj je uestvovalonajmanje jedno vozilo u pokretu i u kojoj je jedno ili vie lica poginulo ili je povrijeenoili je izazvana materijalna teta.

Nauna definicija: Saobraajna nezgoda je dogaaj na putu ili drugom mjestu

otvorenom za javni saobraaj ili je zapoeta na takvom mjestu u kome je uestvovalonajmanje jedno vozilo u pokretu i u kome je jedno ili vie lica poginulo ili je povrijeenoili je priinjena materijalna teta.

2.2. Vrste vjetaenja

Vjetaenja se mogu klasifikovati prema razliitim kriterijumima.Zakon odreujeizvjesne vrste vjetaenja i klasifikuje ih prema:

predmetu vjetaenja: pregled i obdukcija lea, vjetaenje tjelesnog

povreda, vjetaenje duevnog zdravlja okrivljenog, tjelesni pregledokrivljenog i drugih lica i vjetaenje poslovnih knjiga.

specijalnosti potrebnog znanja: sudsko-psihijatrijsko, sudsko-medicinsko,knjigovodstveno i kriminalistiko vjetaenje.

redosljedu izvianja: prvo, dopunsko i ponovno vjetaenje.

broju lica koja vre vjetaenje: Individualno i kolektivno vjetaenje.

Takoe, prema namjeni, vjetaenja se mogu obavljati za potrebe suda, kao

sudska vjetaenja ili za potrebe drugih korisnika, kao van-sudska vjetaenja.Detaljnije,ona se mogu sistematizovati na:

A) Sudsaka vjetaenja u:-prethodnom postupku-krivinom postupku-prekrajnom postupku.

B) Van-sudska vjetaenja u:

2


3/15

-prethodnom postupku-disciplinskom postupku

-postupku nadoknade tete-arbitrae

Zakon posebno ne razvrstava saobraajno vjeaenje niti odreuje njegov sadraj,ve ga samo oznaava prema specijalnosti potrebnog znanja pri uviaju i rekonstrukcijidogaaja, mada se ono moe, zavisno od cilja, razvrstati u ma koju grupu navedenihklasifikacija.

2.3. Proraun bezbjedne i uslovno bezbjedne brzine

U sudskoj praksi vrlo esto se od vjetaka trai da odredi veliinu bezbjedne brzineautomobila za odreenu situaciju odnosno odnosno brzinu pri kojoj bi se koenjeizbjegao nalet na iznenadnu i nepredvidivu prepreku.U tom smislu i sami vjetaci u svom

nalazu i miljenju utvruju ove brzine, s tim to se koriste razliiti nazivi kao:prilagoena, bezbjedna, uslovno bezbjedna, izbjegavajua, brzina pri kojoj bi se izbjeglanezgoda itd.

Pored razliitih naziva i sami pojmovi, odnosno definicije ovih brzina serazlikuju, po dolazi do ozbiljnih problema i ne razumijevanja u tumaenju rezultata kojeje vjetak utvrdio za odreenu situaciju.Zato je vrlo znaajno da se na samom poetkuvjetaenja precizno definiu pojmovi odreenih brzina, a potom i postupak njihovogutvrivanja.

3


4/15

3. STRADANJE PJEAKA U SAOBRAAJU

Pjeaci su najbrojnija i najheterogenija kategorija uesnika u saobraaju.Kodpjeaka ne postoji nikakva selekcija(u pogledu godina starosti, zdravstvenog stanja,saobraajnog obrazovanja) kao to je to sluaj sa ostalim neposrednim korisnicima

puta.Svako lice bez obzira na uzrast, pripremu za saobraaj ili zdravstveno stanje(ak imentalno degradirana osoba) moe da se ukljui u saobraaj u svojstvu pjeaka.Za njihnema nikakva obaveza i organizovana priprema za uee u saobraaju.

Kretanje pjeaka je specifino(iako je prirodno)u odnosu na druge vidovesavlaivanja prostora.Iako prosjena brzina slobodnog kretanja pjeaka zavisi od pola,starosti, motiva, atmosferskih uslova stanja puta itd., rauna se da ona na horizontalnomputu iznosi oko 5 km/h ili 1.4 m/s.Stav, odnos drutva prema pjeakom saobraaju nijepotpuno izgraen i jasan.Reagovanje drutva nekad karakterie zapostavljanje ovekategorije uesnika u saobraaju, a nekad blai stav i popustljivost koja se u krajnjoj linijinegativno odraava na bezbjednost pjeaka.

Bezbjednost pjeaka zavisi od urbanista, komunalaca, ureenja pjeakogsaobraaja, vaspitanja, porodice, kole, kontrole, od mogunosti drutva da stvoripovoljnije uslove za odvijanje saobraaja, pravnih normi i naravno ponajvie od samihpjeaka i drugih korisnika puta, a pre svega vozaa motornih vozila.

Za stradanje pjeaka je znaajna injenica da su oni najslabije zatiena kategorijauesnika u saobraaju.U sluaju nezgode vozilo ostvaruje kontakt direktno sa tijelompjeaka.Tijelo pjeaka nije samo u nepovoljnoj poziciji zato to direktno ostvarujekontakt sa vrstim materijalom od koga je vozilo napravljeno, nego i zbog veih sila kojestvara brzina i masa vozila.

Mehanizam povrijeivanja pjeaka je takoe specifian, jer pjeak najee trpidvostruko pa nekad i trostruko dejstvo pojedinih sila, tako to povrede nastaju u dveodnosno tri faze:

1. Primarne povrede, koje nastaju prilikom udara kontakta vozila;

2. Sekundarne povrede, koje nastaju prilikom pada i udara u kolovoz, ivinjak ilidrugi predmet(nekad su povrede zadobijene u ovoj fazi tee od onih koje nastajuu prvoj fazi);

3. Tercijalne povrede, koje nastaju prilikom gaenja(odbaenog)pjeaka poslijesudarnog procesa.

Statistiki podaci i rezultati istraivanja pokazuju da najee kao pjeaci stradajuhendikepirani uesnici u saobraaju, djeca i lica starija od 65 godina.To se moeilustrovati i uporeivanjem starosne strukture stanovnitva i starosne strukture nastradalihpjeaka.

4


5/15

Iz ovih i drugih podataka proizilazi da u rizine grupe u saobraaju spadaju: djeca,omladina, stari i hendikepirani uesnici u saobraaju.Dok djeca i stari najee stradaju,starosna grupa pjeaka od 25-44 godina, ima vrlo visok stepen izbjegavanja nezgoda iakoje najmobilnija.Kod starijih osoba su i posljedice mnogo tee, jer sile koje djelujuprilikom nezgode ostavljaju razornije dejstvo na stariji, oslabljeni organizam.

Starosna grupa Uee u strukturi stanovnitva Uee u strukturinastradalih pjeaka

Do 9 godina10-14 god.15-24 god.25-44 god.45-64 god.

65 i vie god.

13.53%6.37%14.23%29.51%24.53%

8.63%

18.7%9.8%12.6%19.7%21.5%

12.6%.Tabela 1. Pregled starosne strukture stanovnitva i starosne strukture nastradalih

pjeaka u bivoj Jugoslaviji 1989. godine.

5


6/15

4. KLASIFIKACIJA NALETA VOZILA NA PJEAKA SA ASPEKTAVREMENSKO-PROSTORNE ANALIZE

U strunoj praksi i literaturi, pojavljuje se nekoliko razliitih naina klasifikacije

naleta vozila na pjeaka s obzirom na njihove karakteristike.Zbog opirnosti nee sepominjati svi poznati naini ve samo klasifikaciju sa aspekta opisane u ovom radu.

Da bi izvrili pomenutu klasifikaciju, potrebno je prvo definisati pojam naleta vozilana pjeaka.Pod naletom vozila na pjeaka podrazumijeva se svaki kontakt tijela savozilom koje je u pokretu tj. svaka nezgoda u ijem je procesu pjeak zadobio tjelesnepovrede ili je poginuo kao rezultat kontakta sa automobilom.Pri tome je svejedno da li jeautomobil udario pjeaka svojim prednjim dijelom ili je pjeak natrao na bonu stranuautomobila.U toku nezgode pjeak moe zadobiti posljedice od udarca o dio automobilakoji se kree ili od asfalta kao rezultat odbacivanja.Uzrok tjelesnih povreda i smrtnihishoda takoe moe biti i prelazak tokova automobila preko ovjeka (gaenje) ili

pritiskivanje izmeu automobila i nepokretnog predmeta.

Brzina i nain kretanja vozila i pjeaka, oblik vozila i dijelova vozila sa kojima pjeakdolazi u kontakt osnovne su karakteristike koje odreuju mehanizam i kinematiku naletavozila na tijelo pjeaka.U zavisnosti od tih karakteristika, a sa aspekta vremensko-prostorne analize ovi naleti se mogu podijeliti u tri grupe:

a) Po karakteru kretanja automobila:A - Nalet pri ravnomjernom kretanjuB Nalet u procesu koenja

b) Po veliini ugla izmedju vektora brzine automobila (Va) i pjeaka (Vp) (slika 1.):

I usputan nalet (=0)II usputan kosi nalet (0


7/15

Slika 1.

c) Po poloaju mjesta kontakta na automobilu (slika 2)Napomena - rastojanje od prednje dijela vozila do mjesta njegovog kontakta sa

pjeakom na bonoj povrini oznaava se sa Lx, a rastojanje od bone strane automobila

koja je blia pjeaku do mjesta kontakta na njegovom prednjem dijelu oznaava se sa Ly1) udarac nanesen pjeaku daljim prednjim uglom(Ly=Ba)

2) udarac nanesen pjeaku prednjim dijelom(0


8/15

je da su usputni (I) i nasuprotni nalet (V) specijalni sluajevi varijanti II i IV, a popreninalet moe se posmatrati ili u svojstvu varijante II ili kao varijanta IV.

Prilikom podjele naleta po rasporedu mjesta kontakta, varijante 2 i 4, sa svoje stranesu opirnije u poreenju sa varijantama 1, 3 i 5.Na osnovu izraenih shvatanja, opti broj

varijanti naleta koje su podlone analizi moe se smanjiti na osam.Te varijante suzakljuene u crtkanim okvirima na slici 3.

Slika 3.

4.2. Klasifikacija naleta vozila na pjeaka u zavisnosti od vidljivosti i preglednosti

U zavisnosti od vidljivosti i preglednosti naleti na pjeaka mogu se podijeliti na:

nalet pri neogranienoj vidljivosti i preglednosti nalet pri preglednosti koja je ograniena nepokretnom preprekom nalet pri preglednosti koja je ograniena pokretnom preprekom nalet pri ogranienoj vidljivosti.

U svakom od ovih sluajeva mogue su gore razmatrane varijante naleta.

8


9/15

0

10

20

30

40

50

period 1998 - 2000 (izvrena v jetaenja saobraajnih nezgoda)

Dan

No

Suh

Vlaan

Histogram 1: Vremenski uslovi pri nastanku naleta motornog vozila na pjeaka naosnovu uzorka izvrenih vjetaenja.

4.3. Proces naleta vozila na pjeaka

U ovom dijelu sueljavanje motornog vozila i pjeaka posmatrano je sa aspektadinamike kretanja, odnosno dinamike nastanka naleta motornog vozila na pjeakagledano po svim fazama naleta. Prilikom naleta (udara) motornog vozila u pjeaka nunoje praviti distinkciju po fazama u konkretnom sluaju i to kroz tri faze: faza naleta (udara) motornog vozila u pjeaka, faza slobodnog kretanja pjeaka kroz zrak, faza pada pjeaka na podlogu - cestu.

Proces naleta motornog vozila na pjeaka pri odreivanju primarnih i sekundarnih silatreba rastavljati na vremenske intervale u toku prve faze kontakta pjeaka i vozila.Naime, pri naletu vozila na pjeaka postoji interval vremena od trenutka dodira pjeaka savozilom do trenutka obaranja pjeaka na karoseriju vozilaU sljedeem vremenskomintervalu kontaktne faze, pjeak se kree zajedno sa vozilom, ali usljed vee brzine vozilaod brzine pjeaka dolazi do relativnog kretanja oborenog pjeaka zajedno sa vozilom.Zavrni interval vremena u fazi kontakta vozilo - pjeak, poinje u trenutkuizjednaavanja brzine vozila i pjeaka, pri emu usljed usporavanja vozila, brzina vozilazaostaje u odnosu na brzinu pjeaka, pa dolazi do odvajanja pjeaka od vozila.

Drugu fazu sainjava izbaaj, odnosno odvajanje pjeaka od vozila pa do njegovogdodira tla. Ovu fazu karakterie slobodan pad tijela, odnosno izbaaj (kosi hitac) tijela.

Trea faza naleta vozila na pjeaka nastaje, od trenutka dodira tijela pjeaka podloge- tla, pa do njegovog konanog zustavljanja na podlozi.

9


10/15

5. BIO-MEHANIKA POVREDA U SAOBRAAJNIM NEZGODAMA

Na ovoj emi je prikazano u koliko posto sluajeva saobraajnih nezgoda stradajupojedini dijelovi tijela uesnika u saobraajnim nezgodama.

Slika 4.

10


11/15

6. UTVRIVANJE VJEROVATNE BRZINE KRETANJA PJEAKA

Brzina kretanja pjeaka na putu, za svaki konkretan sluaj nezgode, treba bitiutvrena u toku uviaja ili istranih radnji suda.Saobraajno-tehniki vjetak moraraspolagati podacima u dokumentaciji iz koje se moe zakljuiti veliina brzine kretanja

pjeaka(lagani hod, normalan hod, portavanje itd.).U praksi saobraajnih i sudskihstrunjaka sreu se razliite tablice prema kojima se moe odrediti vjerovatna brzinakretanja pjeaka.Brzina kretanja zavisi od pola, starosnog doba, vrste kretanja, noenjatereta, alkohoisanosti i slino.

Slika 5. Prosjena brzina kretanja pjeaka

11


12/15

Kategorija uzrastapjeaka

Pol Brzina kretanja pjeaka*

Usporenihod

Normalnihod

Brzi hod Potravanje Tranje

Djeca od 7 do 8godina

2.7-3.92.-3.5

4.0-5.23.7-5.0

5.4-6.55.0-6.2

7.2-10.47.0-10.0

11.2-13.010.8-12.4


3.1-3.72.8-3.6

4.3-5.04.0-5.2

5.6-6.75.2-6.4

7.4-10.77.2-10.3

11.5-13.511.4-13.4


3.2-4.23.1-3.7

4.4-5.54.0-5.2

5.7-6.95.4-6.6

7.6-11.17.4-10.7

12.7-15.412.3-15.2


3.5-4.63.2-4.5

5.0-5.84.5-5.5

5.9-7.15.6-6.8

7.8-11.77.7-11.2

13.2-16.012.7-15.5

Omladina od 15 do20 godina

3.0-4.52.9-4.1

4.8-.5.84.6-5.6

6.0-7.85.7-6.9

8.6-13.08.1-12.6

14.4-18.013.0-16.6

Omladina od 20 do30 godina

3.4-4.63.4-4.6

4.8-6.24.7-5.8

6.3-7.85.7-6.9

8.8-13.08.5-12.6

14.4-18.013.8-17.0

Odrasli od 30 do 40

godina

3.2-4.6

3.0-4.4

4.8-6.2

4.7-5.8

6.3-7.8

5.9-7.2

8.2-12.0

8.1-11.6

13.1-18.0

12.0-17.0Odrasli od 40 do 50godina

2.9-4.32.9-4.1

4.6-5.84.4-5.4

6.0-7.25.5-7.2

8.2-12.08.1-11.6

13.1-17.010.8-16.0

Odrasli od 50 do 60godina

2.6-4.02.5-3.9

4.2-5.34.2-5.0

5.4-6.85.2-6.5

7.0-10.06.2-7.5

10.1-15.810.0-14.0

Odrasli od 60 do 70godina

2.4-3.42.4-3.3

3.5-4.43.5-4.4

4.5-6.04.5-5.6

5.1-6.54.9-6.2

9.0-12.08.5-11.5

Starije osobe preko70 godina

2.0-2.81.8-2.8

2.9-3.52.9-3.5

3.6-5.03.6-4.8

5.1-6.54.9-6.2

7.2-10.66.4-9.0

Pjeaci sa nonomprotezom

2.2-2.5 2.8-3.9 4.0-5.3 5.5-6.7

Alkoholisana licasrednje pripitosti

2.6-3.9 3.8-4.8 5.0-6.4 7.0-8.5 9.0-13.0

Voenje djeteta yaruku

2.3-2.92.0-3.4

3.9-4.63.5-4.6 4.7-5.0 5.8-8.3

10.6-12.89.0-12.0

Noenje djeteta unaruju

3.3-3.83.1-3.6

4.0-4.83.9-4.7

5.0-5.54.8-5.6

6.2-7.28.5-10.0

Noenje stvari ikrupnijih paketa

3.5-4.13.0-4.0

4.3-5.14.3-5.0

5.4-6.35.3-6.0 6.9-9.4

10.3-14.411.1-13.1

Kretanje ene sadjeijim kolicima

2.0-2.9 3.5-4.5 4.7-5.7 6.6-7.2

Kretanje uz dranjepod ruku

/ 3.0-4.1 4.4-5.4 5.5-6.7 7.5-11.3

Tabela 2. Brzina kretanja pjeaka*Napomena: Brzine su izraene u km/

12


13/15

7. UTVRIVANJE SUDARNE BRZINE NA OSNOVU UDUBLJENJA LIMA NAVOZILU

Utvreno je da sa porastom sudarne brzine udubljenja lima od udara glave, ramena ilikuka postaju dublja.Za vozila pontonskog oblika eksperimentalnim putem utvrena je

zavisnost izmeu brzine kretanja i dubine udubljenja.Na slici 6. je prikazan dijagram kojipokazuje ovu zavisnost.Kod korienja ovog dijagrama u rekonstrukciji realnih nezgoda,dobie se donja granica brzine, jer se ista dubina udubljenja ostvaruje lutkom pri niimudarnim brzinama.Elastinost ljudskog tijela nalazi se u granici izmeu drvene i pjeanelutke koriene za simuliranje.Analizom realnih nezgoda gdje je pomou drugih metodaodreena sudarna brzina provjeravana je ova zavisnost i rezultati se ne rasipaju izvaneksperimentom utvrenih graninih linija.

Slika 6. Zavisnost izmedju sudarne brzine i dubine udubljenja.

Slika 7. Kontaktna mejsta glave pjeaka u zavisnosti od sudarne brzine.

13


14/15

8. ZAKLJUAK

Zbog zapostavljenosti u okviru ukupnog reagovanja drutva u ovoj oblasti, moglibi rei da je pjeak kod nas ve godinama zaboravljena linost u saobraaju iako svevie privlai panju strunjaka.Poto je ba on vrlo esto rtva nehumanog korienja

tehnike u saobraaju, panja i ostalih uesnika u saobraaju i drutva, mora biti skrenutana sluaj pjeak u saobraaju.Posebno, vaspitanje pjeaka mora biti sastavni diogeneralnog programa preventive.

Budunost e traiti od nas da na planu zatite pjeaka postignemo veinapredak.Mnoga pitanja ve sada trae odgovor meu kojima je vrijedno posebno istaisledea: da li dovoljno poznajemo vrijednost pjeaka kao faktora bezbjednosti saobraaja;zato bezbjednosti djece ne poklanjamo vie panje; imamo li rjeenja za proporcionalnirast broja starih lica; da li mjere koje preduzimamo danas zadovoljavaju sutranje potredesaobraaja; da li naa istraivanja dovoljno obuhvataju pjeaka itd.

14


15/15

LITERATURA

Svetozar Kosti Tehnike bezbjednosti drumskog saobraajaMilan G. Ini Bezbjednost drumskog saobraaja

15

bezbjednost saobracaja - sminarski rad

Documents