beslenme ÖykÜsÜ alma becerİsİ İÇİn ÖĞrenİm...

T.C

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

2018- 2019 Ders Yılı

DÖNEM 3 PEDİYATRİ

EĞİTİM VE UYGULAMA

KİTAPÇIĞI

Sevgili Öğrenciler,

Hekim olabilmek için gerekli teorik bilgiler Tıp Fakültesi’nde geçireceğiniz yıllar boyunca

alacağınız derslerde anlatılacaktır. Eğitiminizin 3. yılında sizler hasta başında hekimlik sanatının

nasıl uygulandığını öğrenmeye başlayacaksınız.

Bir hekimin görevi, hastanın sağlık durumunu doğru değerlendirerek gerçek hastalık tanısını

belirlemek, güncel bilimsel verilerin ışığında en uygun tedaviyi uygulamaktır. Bu amacı

gerçekleştirmek için temel kural hastadan iyi öykü almak, kurallara uygun muayene etmek, doğru

örnekler alarak laboratuvar değerlendirmesini sağlamak, uygun tedavi uygulamalarını

başarmaktır.

Çocuk büyüyen bir organizmadır; erişkinin küçüğü değildir. Yaşamın ilk 18 yılını

oluşturan “çocukluk ve ergenlik çağı” sürecinin yenidoğan, süt çocukluğu, oyun çocukluğu, okul

çocukluğu ve ergenlik gibi farklı dönemlerinin değişen özelliklerine göre gerekli uygulamaları bu

kitapçıkta bulacaksınız.

Daha önceki düzenlemeleri değerli hocalarımız Prof. Dr. Türkan Ertuğrul, Prof. Dr. Ayşen

Bulut ve Prof. Dr. Fatma Oğuz tarafından yapılmış olan Pediyatri Uygulama Kitapçığı 2018-2019

öğretim yılında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı öğretim üyelerinin katkılarıyla

güncellenmiştir. Kitapçığın hazırlanmasında emeği geçen öğretim üyeleri, öğrenci sekreterleri,

yayına hazırlayan matbaa görevlilerine teşekkür eder, sizlere başarılar dilerim. Eylül 2018

Prof. Dr. Alev YILMAZ Prof. Dr. Mübeccel DEMİRKOL

İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

Dönem 3 Eğitim Sorumlusu Anabilim Dalı Başkanı

YAZARLAR

Prof. Dr. Firdevs BAŞ

Prof. Dr. Ilmay BİLGE

Prof. Dr. Ayşen BULUT

Prof. Dr. Mine ÇALIŞKAN

Prof. Dr. Agop ÇITAK

Prof. Dr. Asuman ÇOBAN

Prof. Dr. Feyza DARENDELİLER

Prof. Dr. Özlem DURMAZ

Prof. Dr. Türkan ERTUĞRUL

Uzm. Dr. Yakup ERGÜL

Prof. Dr. Gülbin GÖKÇAY

Prof. Dr. Gülden GÖKÇAY

Prof. Dr. Zeynep İNCE

Prof. Dr. Zeynep KARAKAŞ

Prof. Dr. Ayşe KILIÇ

Doç. Dr. Kemal NİŞLİ

Prof. Dr. Fatma OĞUZ

Doç. Dr. Tülin ÖZDEN

Prof. Dr. Ayper SOMER

Doç. Dr. Zeynep TAMAY

Prof. Dr. Burak TATLI

Doç. Dr. Metin UYSALOL

Prof. Dr. Ayşegül ÜNÜVAR

Prof. Dr. Alev YILMAZ

İÇİNDEKİLER ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI ÇALIŞMA KURALLARI 1 ÖYKÜ: 2-11 Yenidoğan 2-4 Sütçocuğu 4-6 Oyun ve okul çocuğu 7-8 Adolesan(Ergen) 9-11 FİZİK MUAYENE: 12-26 Yenidoğan 12-14 Sütçocuğu 14-18 Oyun ve okul çocuğu 19-22 Adolesan 23-26 ÖĞRENİM REHBERLERİ: 27-96 Beslenme öyküsü alma becerisi için öğrenim rehberi-1 (ilk yaş için) 27-28 Beslenme öyküsü alma becerisi için öğrenim rehberi-2 (ilk yaştan sonra) 28-29 Takvim yaşının hesaplanması için öğrenim rehberi 29-30 El yıkama için öğrenim rehberi 30-31

Tartı ölçümü için öğrenim rehberi 31 Boy ölçme (yatarak) için öğrenim rehberi 31-32 Boy ölçme (ayakta) için öğrenim rehberi 32 Türk çocuklarının ( erkek ) persantil büyüme eğrileri 33-34 Türk çocuklarının ( kız ) persantil büyüme eğrileri 35-36 Ortadan sapma skoru hesaplanması için öğrenim rehberi 36-39

Hedef boyunun hesaplanması için öğrenim rehberi 40 Baş çevresi ölçümü için öğrenim rehberi 40-42

Oturma yüksekliği ölçümü için öğrenim rehberi 42-43 Kulaç ölçümü için öğrenim rehberi 43-44 Deri kıvrımı ölçümleri için öğrenim rehberi 45 Üst orta kol çevresi ölçümü için öğrenim rehberi 45 Bedensel ısı aksiler rektal yoldan ölçme için öğrenim rehberi 46 Kan basıncı (tansiyon arteriel) ölçme becerisi için öğrenim rehberi 46-47 Deri-derialtı dokusu ve hidrasyonu değerlendirmek için öğrenim rehberi 48 Yüzeyel lenf bezi muayenesi ve değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 48-49 Baş, yüz, kulak ve boyun muayenesi öğrenim rehberi 49-50 Ağız boğaz muayenesi için öğrenim rehberi 50 Toraks muayenesi (inspeksiyon) için öğrenim rehberi 50-51 Solunum sistemi muayenesi için öğrenim rehberi 51-52 Kardiyolojik muayene için öğrenim rehberi 52-54 Karın muayenesi için öğrenim rehberi 54-55 Nörolojik muayene-motor sistemi muayenesi öğrenim rehberi 55 Kas tonusunun değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 56 Kas gücü muayenesi için öğrenim rehberi 56 Duyu muayenesi için öğrenim rehberi 57 Dokunma duyusu için öğrenim rehberi 57 Ağrı ve ısı duyusu muayenesi için öğrenim rehberi 58 Vibrasyon duyusu muayenesi için öğrenim rehberi 58 Pozisyon duyusu için öğrenim rehberi 59 Romberg testi (Pozisyon ve deri duyu) için öğrenim rehberi 59 Refleks muayenesi için öğrenim rehberi 60 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi (biseps refleksi)

için öğrenim rehberi 60-61 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi (brakioradial refleksi) için öğrenim rehberi 61 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi (kuadrises refleksi) için öğrenim rehberi 61-62 Derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesi(aşil refleksi) için öğrenim rehberi 62 Patolojik refleksler (ayak bilek klonusu) için öğrenim rehberi 63 Patolojik refleksler (babinski belirtisi) için öğrenim rehberi 63-64 Patolojik refleksler (openheim belirtisi) için öğrenim rehberi 64 Patolojik bulgular (gowers bulgusu) için öğrenim rehberi 64-65

Extrapiramidal sistem muayenesi (dişli çark belirtisi) için öğrenim 66

rehberi Kraniyal sinir muayenesi için için öğrenim rehberi 67-69

Serebellar muayene için öğrenim rehberi 69-70 Yenidoğan nörolojik muayenesi için öğrenim rehberi 70-71 Sütçocuğu nörolojik muayenesi için öğrenim rehberi 71-72 Genital muayene için öğrenim rehberi 72-73 Puberte muayenesi için öğrenim rehberi 73-75 Sırt ve ekstremite muayenesi için öğrenim rehberi (sütçocuğu) 75 Sütçocuklarında kalça muayenesi için öğrenim rehberi 76 Yenidoğan fizik muayenesi için öğrenim rehberi 77 Venöz kan örneği alma için öğrenim rehberi 78 İntravenöz enjeksiyon uygulama için öğrenim rehberi 79 Vastus lateralis (uyluk dış yüzü) (<2 yaş) veya Dorsogluteal bölgeye kas içi enjeksiyon uygulama için öğrenim rehberi 80 Kas içi aşı uygulaması için öğrenim rehberi 81 İntradermal enjeksiyon uygulaması için öğrenim rehberi 81-82 Subkutan enjeksiyon uygulaması için öğrenim rehberi 82-83 Parmak ucundan kapiller kan alma için öğrenim rehberi 83-84 Periferik yayma hazırlama ve değerlendirme için öğrenim rehberi 84-85 Lomber ponksiyon yapmak için öğrenim rehberi 85-86 Yabancı cisim aspirasyonu olan çocuğa acil müdahale için öğrenim rehberi 86-87 Temel Yaşam Desteği için öğrenim rehberi 87 Oksijen uygulaması için öğrenim rehberi 88 Havayolunun açık olması manevrası için öğrenim rehberi 88-89 Entübasyon işlemi için öğrenim rehberi 89-91 Aspirasyon (oral/nazal) uygulaması için öğrenim rehberi 91-92 Mide lavajı için öğrenim rehberi 92 Hemokültür alınması için öğrenim rehberi 93 İdrarın alınması ve saklanması için öğrenim rehberi 93-95 Tam idrar tahlili için öğrenim rehberi 95 Boğaz kültürü alınması için öğrenim rehberi 96 Dışkı kültürü alınması için öğrenim rehberi 96 Dışkıda lökosit araştırılması için öğrenim rehberi 96-97 Dışkıda kan araştırılması için öğrenim rehberi 97-98 Dışkıda parazit araştırılması için öğrenim rehberi 98 Dışkıda karbonhidrat malabsorpsiyonu değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 99 Dışkıda yağ malabsorpsiyonu değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 99-100 Dışkıda protein malabsorpsiyonu değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 101 Ekzokrin pankreas yetersizliğinin değerlendirilmesi için öğrenim rehberi 101

1

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI 3.DÖNEM

ÖĞRENCİLERİNİN UYGULAMA KURALLARI

1) Uygulamalar tıpta uzmanlık öğrencileri ile yapılır.

2) Uygulama saatleri ve her uygulamada işlenecek konularla ilgili bilgiler, İTF Web sayfasında ve

ayrıca Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğrenci Bürosu Dönem 3 panosunda

bulabilirsiniz.

3) Tüm uygulamalar, uygulama kitabı kullanılarak standart bir şekilde yapılmaktadır.

4) Tıpta uzmanlık öğrencileri ve Dönem 3 öğrencilerinin ilk buluşma yeri Çocuk Sağlığı ve

Hastalıkları AD Öğrenci İşleridir. Bir problem yaşandığı takdirde, zaman kaybetmeden

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD öğrenci işlerine gelerek veya telefonla (dahili tel: 31847)

ulaşılabilir.

5) Uygulamalarda oluşacak her türlü aksaklık için Prof. Dr. Alev YILMAZ veya Uzm. Dr. Aylin

YETİM’e ulaşılabilir.

6) Uygulama sonunda tıpta uzmanlık öğrencilerinin elinde bulunan devam çizelgesine öğrenci

tarafından imza atılması ve her sınav öncesi bu yoklama çizelgesinin tıpta uzmanlık öğrencileri

tarafından Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Öğrenci İşlerine teslim edilmesi gerekmektedir.

7) Uygulamalara % 80 devam zorunluluğu vardır.

VERİMLİ VE BAŞARILI ÇALIŞMALAR DİLEĞİYLE

Dönem 3 Eğitim Sorumlusu Anabilim Dalı Başkanı

Prof. Dr. Alev YILMAZ Prof.Dr.Mübeccel DEMİRKOL

Uzm. Dr. Aylin YETİM

Uzm. Dr. Sevgi SİPAHİ

Uzm. Dr. Osman KİPOĞLU

Uzm. Dr. Oya KÖKER TURAN

2

ÖYKÜ ALMA Prof. Dr. Ayşen Bulut

YENİDOĞAN

I. YAKLAŞIM

Öyküsünü alacağınız bebeği yakınları ile birlikte, yüzlerine güvenle bakarak karşılayın.

Selamlama sözcükleri kullanın.

Ebeveynlerin rahatça oturmalarına yardım edin.

Kendinizi tanıtın.

Göz seviyenizi aynı düzeyde tutarak öykü alınacak kişinin adını ve yakınlık derecesini sorun.

Görüşme tarihini, adınızı, görüştüğünüz kişinin adını, yakınlık derecesini öncelikle kaydedin.

Öykü bitiminde güvenirlik durumunu da belirtin.

Kendileri ve sorunları hakkında bilgi edineceğinizi belirterek sorularınızı yanıtlamaları için

onları hazırlayın. Kuruma ilk kez gelmiyorsa önce dosyasını inceleyin, bilgiler yeterli

/yetersiz olabilir, sorunla ilgili değerlendirilmişse yapılanlardan bilginiz olduğunu söyleyin.

Başka bilgiler gerektiğini, bazılarının ise tekrar sorulacağını bildirin.

Görüştüğünüz kişiye adıyla hitap edin.

Aşağıdaki durumların varlığını, ayrıntıları ile birlikte sırayla, uygun bir konuşma hızında,

sevecen bir ses tonuyla, şaşırdığınız ifadeler olursa tepkinizi belli etmeden sorun.

Sorularınızın anlaşıldığından emin olmak için gerektiğinde tekrarlayın ve onlara tekrarlatın.

Konuşanı özenle, yüzyüze bakarak dinleyin. Aynı anda başkalarının konuşmaya katılmasını

da saygılı bir biçimde önleyin.

Kayıtlarınızı yaparken sözlerine ara vermelerini sağlayın. Size anlatırken yazı yazmayın.

Ancak, her bilgiyi sizden başkasının da anlayacağı şekilde dikkatle kaydedin.

II. SORUNU/BEBEĞİ TANIMA

Bebeğin Adı-Soyadı: Ev adresi:

Cinsiyeti:

Doğum tarihi: Tel:

Hastaneye getirilme nedeni

Asıl getirilme nedeni, yakınma ile başlangıç zamanı, özelliği

Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma vb.

Eşlik eden başka yakınmaları varsa başlangıç zamanı ve seyri

Sorun nedeniyle alınan sağlık hizmeti, zamanları Muayene

Laboratuvar incelemesi

İlaç kullanımı

Diğer önlemler

Aşağıdaki bulguları mutlaka tek tek sorun

Emme güçlüğü Morarma Ateş

Solunum sıkıntısı Gevşeklik Fazla uyuma

Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Kusma

İshal Karın gerginliği Kabızlık

İdrar yapmama İstemsiz kasılmalar Anormal göz hareketleri

Taraf farkı Tartı alımı Acıdan olduğu hissedilen ağlamalar

3

III. ÖZGEÇMİŞ BİLGİLERİ

Doğum ağırlığı Boyu Baş çevresi Gebelik süresi (son

adet tarihine göre;

diğer)

Doğumun yapıldığı yer Doğum şekli Normal değilse nedeni Geliş şekli

Suların gelme zamanı

APGAR (belge varsa) Doğum sonu Ağlama zamanı

Morarma

Yeniden canlandırma

Kuvöz bakımı

Kvitamini

Hastanede kalış süresi

İlk idrar yapma zamanı

İlk kaka yapma zamanı

Tarama testleri (TSH, Guthrie)

Gebelikte sağlık bakımı İzleme başlangıç zamanı

İzleme sayısı

Ağırlık alımı

Kullanılan ilaç, vitamin vb.

Gebelikte belirlenen sorunlar, geçirilen hastalıklar, yapılanlar, önlem ve tedaviler

Annenin gebelik öyküsü

Gebelik sayısı

Canlı doğum sayısı

Ölü doğum sayısı

Kendiliğinden düşük

Beslenme

İlk kez anne sütü alma zamanı

Anne sütü ile beslenme durumu

Ek besinler –sıvı/ katı

Aşı olma

Kimin bakımında Aynı evi paylaştığı yakınları

Bebeğin adının konuşu Gebeliğin planlanışı

IV. SOY GEÇMİŞ BİLGİLERİ

Sosyal güvence

Anne Yaşı

Eğitim düzeyi

Mesleği

Çalışıyorsa, işi

Kan grubu

Sağlık durumu

4

Anne-baba akrabalığı Ayrılık

Kaçıncı çocuk

Kardeşlerin yaşı ve sağlık durumu

Ölen kardeş Neden ve zaman

Sürekli hastalığı olan kardeş Nedir

Çalışan kardeş ve eşi

Başka kardeş planı

Plan için önlem

Aile yakınlarında

3 yaş öncesi sağırlık

Havale-sara

5 yaş öncesi göz sorunu

Doğumsal hastalık

50 yaş öncesi kalp hastalığı

Tüberküloz

Diyabet

Diğer

İletmek istediği başka bir şey varsa öğrenin

Muayeneye hazırlanırken bebek ve yakınıyla ilgilenin

SÜT ÇOCUĞU

I. YAKLAŞIM


Selamlama sözcükleri kullanın


Kendinizi tanıtın
















5

II. SORUNU/ ÇOCUĞU TANIMA

Çocuğun Adı-Soyadı. Ev adresi:

Cinsiyeti

Doğum tarihi Tel:

Hastaneye getirilme nedeni

Asıl getirilme nedeni bir yakınma ile başlangıç zamanı ve özelliği

Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma vb.

Eşlik eden başka yakınmaları varsa başlangıç zamanı ve seyri

Sorun nedeniyle aldığı sağlık hizmeti ve zamanları Muayene

Labovatuvar incelemesi

İlaç kullanımı

Diğer önlemler


Ateş Bilinç kaybı/dalgınlık Solunum sıkıntısı

Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Kusma

İshal Kabızlık İdrar yapamama

Kol ve bacaklarda ağrı-şişme İstemsiz kasılmalar Tartı alımı

Acıdan olduğu hissedilen ağlamaları Uyku düzeninde değişiklik

Nedensiz huzursuzluk Yeme düzeninde değişiklik

III. ÖZ GEÇMİŞ BİLGİLERİ

Doğum

Doğum ağırlığı Doğum boyu Doğum baş çevresi

Doğumun yapıldığı yer Doğum şekli Normal değilse nedeni

Doğum sonu özel bakım Nedeni

Gebeliğin planlanması

Gebelikte sağlık bakımı

Gebelikte sorun Nedir


Gebelik sayısı



Kendiliğinden düşük sayısı

Beslenme

İlk kez anne sütü alma zamanı

Yalnızca anne sütü alma süresi

Başka besinler alma-sıvı/katı

D vitamini alma

Kendi beslenmesi

Yemek yeme sorunu var mı? Nedir?

Son 3 gün içinde yediği besinler ve miktarları

6

Gelişme

Başını tutma zamanı İşitme sorunu var mı?

Gülümseme Görme sorunu var mı?

Desteksiz oturma

Yürüme

Cümle kurma

Akranları ile ilişkileri

Aşılar

Zamanları ile birlikte Varsa aşı kartını gösterme

Düzenli sağlık bakımı alma

Geçirdiği bulaşıcı hastalıklar ve zamanları

Geçirdiği hastane bakımı gerektiren hastalıklar ve zamanları

Geçirdiği tekrarlayan hastalıklar

Kimin bakımında Hijyen özellikleri Aynı evi paylaştığı yakınları:

Adının konuluşu

Ölen kardeş Nedeni ve zamanı

Sürekli hastalığı olan kardeş Nedir ?

Çalışan kardeş ve işi

Başka gebelik planı Gerekliyse önlem

Anne baba akrabalığı Ayrılık

Aile yakınlarında 3 yaş öncesi sağırlık

Havale – sara


Doğumsal hastalık


Tüberküloz

Diyabet

Diğer


Muayeneye hazırlanırken bebek ve yakınıyla ilgilenin

7

OYUN VE OKUL ÇOCUĞU

I. YAKLAŞIM




Kendinizi tanıtın
















II. SORUNU/ ÇOCUĞU TANIMA

Adolesanın Adı-Soyadı: Ev adresi:

Cinsiyeti:

Doğum tarihi : Tel:

Size/ hastaneye getirilme /değerlendirme nedeni

Asıl getirilme nedeni bir yakınma ise başlangıç zamanı ve özelliği

Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma, vb.ve süreleri

Eşlik eden başka yakınmaların başlangıç zamanı ve seyri

Sorun nedeniyle aldığı sağlık hizmeti ve zamanları Muayene

Labovatuvar incelemesi

İlaç kullanımı

Diğer önlemler


Ateş Bilinç kaybı Soluk alma sıkıntısı

Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Boğaz ağrı

Kulak ağrısı Kusma İshal

Kabızlık Kaka tutamama Parazit düşürme

Ağrılı idrar yapma İdrar yapamama İdrar kaçırma

Karın ağrısı Kol ve bacaklarda ağrı-şişme İstemsiz kasılmalar

Uyku düzeninde değişiklik Yeme düzeninde değişiklik Tartı alımı

8

III. ÖZGEÇMİŞ BİLGİLERİ


Gebelik sayısı




Beslenme

Yemek yeme sorunu var mı? Nedir?


Gelişme

İşitme sorunu Görme sorunu

Akranları ile ilişkileri Aile içi ilişkileri

İlgileri

Olaylara tepkisi Korkuları

Aşılar ve zamanları

Okul öncesi eğitim

Hangi okul/ sınıf öğrencisi

Düzenli sağlık bakımı



Geçirdiği tekrarlayan hastalıklar

Kimin bakımında? Hijyen özellikleri Aynı ve paylaştığı yakınları:

IV. SOY GEÇMİŞ

Sosyal güvence

Anne: Yaşı Baba : Yaşı

Eğitim düzeyi Eğitim düzeyi

Mesleği Mesleği

Çalışıyorsa işi Çalışıyorsa işi

Sağlık durumu Sağlık durumu

Kardeş öyküsü

Kardeş sayısı ve sağlık durumları


Doğumsal hastalığı Nedir

Çalışan kardeş ve eşi

Başka gebelik planı / cinsiyet tercihi Gerekliyse önlem


Aile yakınlarında 3 yaş öncesi sağırlık Havale – sara

5 yaş öncesi göz sorunu Doğumsal hastalık

50 yaş öncesi kalp hastalığı Tüberküloz

Diyabet Diğer


Muayeneye hazırlanırken çocuk ve yakınıyla ilgilenin

9

ADOLESAN (Ergen)

I. YAKLAŞIM




Kendinizi tanıtın
















II. SORUNU/ADOLESANI TANIMA

Adolesanın Adı-Soyadı: Ev adresi:

Cinsiyeti:

Doğum tarihi: Tel:

Size/ hastaneye getirilme /değerlendirme nedeni

Asıl getirilme nedeni bir yakınma ise başlangıç zamanı ve özelliği

Yakınmanın seyri-artma/değişmeme/azalma, vb.ve süreleri

Eşlik eden başka yakınmaların başlangıç zamanı ve seyri

Sorun nedeniyle alınan sağlık hizmeti, zamanları Muayene

Laboratuvar incelemesi

İlaç kullanımı

Diğer önlemler


Ateş Bilinç kaybı Soluk alma sıkıntısı

Deri döküntüsü/renk değişikliği Öksürük Boğaz ağrı

Kulak ağrısı Kusma İshal

Kabızlık Kaka tutamama Parazit düşürme

Ağrılı idrar yapma İdrar yapamama İdrar kaçırma

Karın ağrısı Kol ve bacaklarda ağrı-şişme İstemsiz kasılmalar

Uyku düzeninde değişiklik Yeme düzeninde değişiklik Tartı alımı

III. ÖZ GEÇMİŞ BİLGİLERİ


Gebelik sayısı

10




Beslenme

Yemek yeme sorunu


Gelişme

İşitme sorunu

Görme sorunu

Akranları ile ilişkileri

Aile içi ilişkileri

İlgileri Geçmişe göre değişim

Tepkileri Geçmişe göre değişim

Hangi okul/ sınıf öğrencisi

Ergenlik belirtileri, başlangıç zamanları ve tepkisi

Menarş

Gece boşalması

Aşılar ve zamanları

Kimin bakımında? Hijyen özellikleri Aynı ve paylaştığı yakınları

Okul öncesi eğitim

Düzenli sağlık bakımı



Tekrarlayan hastalıklar

Bağımlılıkları

IV. SOY GEÇMİŞ

Sosyal güvence

Anne yaşı Baba yaşı

Eğitim düzeyi Eğitim düzeyi

Mesleği Mesleği

Çalışıyorsa işi Çalışıyorsa işi

Sağlık durumu Sağlık durumu

Kardeş öyküsü

Kardeş sayısı ve sağlık durumları


Sürekli hastalığı olan kardeş Nedir ?

Çalışan kardeş ve işi

Başka gebelik planı Gerekliyse önlem

11


Aile yakınlarında 3 yaş öncesi sağırlık

Havale – sara


Doğumsal hastalık


Tüberküloz

Diyabet

Diğer


Muayeneye hazırlanırken ergen ve yakınıyla ilgilenin

12

FİZİK MUAYENE Prof. Dr. Türkan ERTUĞRUL

YENİDOĞAN

Doğumu izleyen ilk dakikalarda klinik değerlendirme: Doğum odasında klinik değerlendirme

yapılır. APGAR puanlaması (cildin rengi, kalp ritmi, solunum, kas tonusu,

uyarıya yanıt ) ile acil ve özel bakım gerektiren durumun varlığı araştırılır.

Majör ve minör anomaliler belirlenir. Daha sonraki muayeneye esas

oluşturacak bulgular kaydedilir.

Bebeğe yaklaşım : Yavaş sesle konuşulmalı, eller sıcak olmalı, bebek okşanmalıdır.

Muayene koşulları: Oda ısısı yeterli, kapı ve camlar kapalı olmalı , çocuk tamamen çıplak

soyulmalıdır. Eller yıkanır ve soğuk olmamasına dikkat edilir.

Vücut ölçümleri: Gestasyon yaşı saptanır. Tartı, boy, baş çevresi, göğüs çevresi uygun

şekilde ölçülüp, persantil eğrilerine göre değerlendirilir.

Vücut ısısı: Aksiller, kulak bölgelerinden veya dil altı dijital termometrelerle

ölçülür. Batın içinde cerrahi bir patoloji düşünüldüğünde rektal ısı ölçümüne başlanılabilir.

Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır.

GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ

Bilinç durumu (letarji, irritabilite), huzursuzluk, postür (normalde semifleksiyon)

Klavikula kırığı, Erb tipi paralizi, majör anomali, yüzde dismorfi

Dispne, siyanoz, ödem, stridor, inleme

Beslenme durumu (zayıf / şişman)

DERİ VE DERİALTI YAĞ DOKUSU

Deride renk değişiklikleri: Deri rengi, pigmentasyon, solukluk, pletore, siyanoz,

sarılık, mekonyumla boyanma

Deride döküntülü lezyonlar: Toksik eritem (eritema neonatorum), peteşi, purpura, kutis

marmaratus

Deride lokal lezyonlar: Mongol lekesi, hemanjiyom, akne, milia, miliarya

Diğer deri muayeneleri: Derialtı dokusu, sklerem, turgor, ödem, lanugo tüyleri,

tırnaklar

BAŞ

Büyüklük (hidrosefali, mikrosefali)

Şekil, simetri

Fontaneller ve suturalar

Subperiostal kanama (sefalhematom), derialtı ödem (kaput suksadeneum)

Şekil 1:Yenidoğan baş muayenesi

13

YÜZ

Dismorfi

Asimetri, fasiyal paralizi

Ödem

GÖZ Gözleri açmak: Baş yukarı doğru kaldırılır ve hafifçe öne- arkaya doğru hareket ettirilir.

Görünüm: Hipertelorizm, epikantus, ekzoftalmi, mikroftalmi, skleraların rengi

nistagmus, gözlerde batan güneş manzarası, miyozis, midriyazis

Pupilla ışık refleksi: Strabismus

Göz kapağı: Pitozis, blefarospazm, lagoftalmos, hemanjiyom, ödem

Kirpikler: Hordeolum, blefarit, ektropion, entropion,

Göz yaşı: Epifora

Enfeksiyonları : Konjonktivit, keratit, periorbital selülit

Katarakt ve glokom varlığının saptanması: Kırmızı röfle testi yapılır.

Görmenin değerlendirilmesi

KULAK

Görünüm: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri, düşük kulak, asimetri,

preauriküler papillom

İşitmenin değerlendirilmesi

Otoskopik muayene

BURUN Görünüm: Anomali, koana atrezisi

Burun kanadı solunumu

Burun içi: Cerahatli- kanlı akıntı, tıkanıklık

AĞIZ Dudaklar: Dudak- damak yarığı, angüler stomatit (cheilosis), ragatlar

Dil : Makroglossi

Dil altı: Frenulum

Ağız mukozası: Epstein incileri, moniliyazis

Dişler : Natal diş varlığı

BOYUN

Kısa- yele boyun, düşük saç çizgisi

Tortikollis

Kitle (kistik higroma)

TORAKS

İnspeksiyon: Biçimi, simetri, deformite, pektus karinatus, pektus ekskavatus,

meme başları

AKCİĞER : Göğsün simetrik olarak solunuma iştirak etmesi

Solunum tipleri (dispne, apne, hiperpne). Periyodik solunum normaldir

Solunum sayısı ( taşipne, bradipne)

İnterkostal- subkostal çekilme, inleme

Akciğer oskültasyonu ( seslerde asimetri, raller)

KALP : Siyanoz

14

Apeksin yeri, tril

Nabız ( radiyal, femoral) sayısı, ritmi, amplitüdü

Kalp tepe atımı, Kapiller dolum zamanı

Kalp sesleri : S1 ve S2 şiddeti, çiftleşmenin varlığı

S3, S4 varlığı

Üfürümler: İlk 48 saatte şantların açık olması nedeni ile üfürüm işitilebilir

Şiddeti, işitilme yeri, yayılması

Siklusu: Sistolik, diyastolik, sürekli

Kan Basıncı: Üst ve alt ekstremitelerde palpasyon,flaş veya doppler yöntemleri ile ölçülür.

Kan basıncı çocuklarda en sık sfingonometrik yöntemlerle ölçülür ayrıca dijital ölçüm yapan

kan basıncı ölçen aletler de bulunmaktadır. Süt çocukları ve yenidoğanda uygun manşon

bulunamadığında flaşing yöntemi kullanılır. Doppler yöntemiyle kan basıncı ölçümü özellikle

yenidoğan süt çocuğu ve yatan hastalarda kullanılabilir.

KARIN

Karın muayenesi yalnızca 2 parmak kullanılarak yapılabilir.

Distansiyon (mekonyum ileusu)

Göbek kordonu düşmesi (ilk 2 hafta )

Enfeksiyon (omfalit), kanama, kesitte 2 arter, 1 ven varlığı araştırılmalıdır. Tek

arter varlığı çoğu zaman üriner anomali ile beraberdir.

Diastaz rekti, umbilikal herni, inguinal herni

Karaciğer palpasyonu: Karaciğer alt sınırının son kosta altını 1-2 cm geçmesi

normaldir.

Dalak palpasyonu

Böbrek palpasyonu

Kitle palpasyonu (hidronefroz, multi/polikistik böbrek, sürrenal hematom,Wilms

tümörü, teratom,)

SIRT

Orta hatta renk değişikliği,kitle

Dermal sinus, meningosel, spina bifida

GENİTAL SİSTEM

Kız: Vaginal akıntı, kanama, kliteromegali

Erkek: Hipospadiyas, epispadiyas, inmemiş testis, hidrosel, skrotumda hiperpigmentasyon

ANÜS

Anüs imperforatus

Mekonyum varlığı

EKSTREMİTELER

El muayenesi : Polidaktili, sindaktili, klinodaktili, Simiyan çizgisi

Pleksus brakiyalis felci : 5-6 servikal sinir zedelenmesi ( Erb- Duchenne)

7-8 servikal ve 1. torasik sinirlerin zedelenmesi ( Klumpke )

Kalça muayenesi:

Ortolani manevrası: Kalça ve diz 90 derece fleksiyona ve addüksiyona getirilir.

İkinci ve üçüncü parmaklar büyük trokanterin üzerine konur. Baş parmak uyluk

medial yüzdedir. Kalçalar abdüksiyona getirilir. Kalça çıkık ise femur başının

asetabulumun posterior yuvasından çıkışı hissedilir (klunk).

Barlow manevrası: Her iki kalça fleksiyona ve adduksiyona getirilir. Femur başına

15

uyluk iç yan yüzünden dışa ve aşağı doğru basınç uygulandığında kalça displazik

ise çıkık duruma gelebilir.

NÖROLOJİK MUAYENE

Spontan hareketler

Kas tonusu

Yenidoğan refleksleri

Moro refleksi: 4 ayda kaybolur. > 6 aydan uzun sürmesi patolojik

Arama refleksi

Emme refleksi: Uyanık 4. aya, uykuda 7. aya kadar devam eder.

Palmar ve plantar yakalama refleksi: 2-3. aylarda zayıflar, 6. ayda kaybolur.

Tonik ense refleksi: 3-4. haftalarda belirgin olur. 7. ayda kaybolur.

Basma ve otomatik yürüme refleksi: 1-2. aya kadar devam eder.

SÜT ÇOCUĞU

Çocuğa yaklaşım : Çocuğun eline ilgi çekecek bir oyuncak verilir, çocukla konuşulur.

Gerekirse muayenenin bir bölümü annenin kucağında yapılır.

Muayene koşulları: Oda ısısı yeterli, kapı ve camlar kapalı olmalı , çocuk tamamen çıplak

soyulmalıdır.

Vücut ölçümleri: Tartı, boy, baş çevresi, göğüs çevresi uygun şekilde ölçülüp persantil

eğrilerine göre değerlendirilir.

Vücut ısısı: Vucut ısısı aksiller yoldan ölçülür.

Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır. Ancak acı verecek (boğaz gibi)

muayeneler sona bırakılır.


Bilinç durumu, huzursuzluk, postür, majör anomali, yüzde dismorfi

Dispne, siyanoz, ödem,

Beslenme durumu (zayıf / şişman)


Deride renk değişiklikleri: Pigmentasyon, solukluk. siyanoz, sarılık

Deride döküntülü lezyonlar: Eritem, makülopapüler, vezikülopüstüler, multiform

peteşi, purpura

Deride lokal lezyonlar: Nevus, hemanjiyom, mongol lekesi, sütlü-kahve lekeler,

telenjiyektazi

Diğer muayeneler: Turgor, sklerem, stria, derialtı amfizemi,

saç ve vücut kıllanması, tırnaklar

LENF BEZLERİ

Servikal, aksiler, inguinal lenf bezleri:

Büyüklük, ağrı, sertlik, sıcaklık, birbirine yapışıklık

açısından değerlendirilir.

BAŞ

Büyüklük: Makrosefali, hidrosefali, mikrosefali

Şekil, Simetri : Oksisefali, plagiosefali,

16

Fontanel ve Suturalar: Kranioinostoz

Diğer muayeneler: Kraniyotabes, kaput kuadratum, kaput natiforme

sefalhematom, kaput suksadeneum YÜZ Görünüm: Dismorfi, adenoid yüz görünümü

Simetri : Fasiyal paralizi

Ödem : Anjiyonörotik ödem, böbrek hastalıkları , vena kava

superior basısı, kalp yetersizliği gibi nedenlerle önemlidir.

Trismus : Varlığı değerlendirilir.

GÖZ Görünüm: Hipertelorizm, epikantus, ekzoftalmi, mikroftalmi, skleraların

rengi, nistagmus, gözlerde batan güneş manzarası, miyozis,

midriyazis

Pupilla ışık refleksi ve strabismus değerlendirilir.

Göz kapağı: Pitozis, blefarospazm, lagoftalmos, hemanjiyom, ödem

Kirpikler: Hordeolum, blefarit, ektropion, entropion,

Göz yaşı: Epifora

Enfeksiyonları : Konjonktivit, keratit, periorbital selülit

Görmenin değerlendirilmesi

KULAK

Görünüm: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri


Otoskopik muayene

BURUN Görünüm: Anomali


Burun içi: Akıntı, tıkanıklık


Dil : Makroglossi, fasikülasyon, harita görünümü, glossit, paslı dil,

frenulum, tat duyusu

Ağız mukozası: Kuruluk, koplik lekeleri, enantem, stenon kanalının ağzı, aft, stomatit

Dişler : Sayısı, çıkış sırası, çürükler, renk değişikliği

Diş etleri : Rengi, gingivit

BOĞAZ

Farinks

Epiglottis

Tonsiller

Adenoid doku

BOYUN

Kısa- yele boyun

Tortikollis

Ödem, boyun venlerinde pulsasyonu ve ense sertliğinin varlığı

TORAKS

İnspeksiyon: Biçimi, simetri, pektus karinatus, pektus ekskavatus,

17

kostakondral eklemlerde genişleme, Harrison oluğu, meme başları


Solunum tipleri (dispne, apne, hiperpne)


KALP : Siyanoz

Çomak parmak

Apeks atımının gözle görülmesi, suprasternal çukurun gözlenmesi

Palpasyon

AKCİĞER: Derialtı amfizemi

KALP: Apeks ve prekordiyum aktivitesi

Tril

Nabız (radiyal, brakiyal, femoral, karotis, aksiller, tibiyalis posteriyor,

dorsalis pedis)sayısı, ritmi, amplitüdü

Perküsyon

AKCİĞER: Sonorite ( hipersonorite, timpanik, matite )

Oskültasyon

AKCİĞER : Normal akciğer sesleri ( inspiryum ve ekspiryumda)

raller, tuber sufl, hışıltılı solunum (ekspiryum uzaması)

plevra frotmanı

KALP: Kalp tepe atım sayısı

Kalp sesleri : S1 ve S2 şiddeti, çiftleşmenin varliğı

S3, S4 varlığı

Ek sesler: Açılma sesi, klik, frotman, perikardiyal vuru

Üfürümler: Şiddeti, işitilme yeri, yayılması

Siklusu: Sistolik, diyastolik, sürekli

Kan Basıncı: Palpasyon, flaş, oskültasyon, sfingomonometrik ve dijital aletlerle, doppler

yöntemleri ile uygun şekilde ölçüm (gerekirse dört ekstremitede)

KARIN

İnspeksiyon : Solunum sırasında hareketleri, bombeliği, gerginliği, çöküklüğü,

venlerin belirginliği, artmış peristaltik hareketler, umbilikal ve inguinal

herni

Palpasyon : Duyarlılık ve ağrı, sertlik, serbest asit, klepotaj, karaciğer, dalak,

böbrek, karında kitle

Perküsyon: Matite, timpanik ses

Oskültasyon: Bağırsak sesleri her dört kadranda dinlenir.

Göbek çevresi ayrıca üfürüm varlığı açısından değerlendirilir. ( palpasyon ve

perküsyondan önce yapılmalı !)

SIRT

İnspeksiyon:

Skapulaların pozisyonu

Postür: Kifoz, lordoz, skolyoz

Sakral bölgede çöküklük (dermal sinüs)

Oskültasyon :

18

Üfürüm (aort koarktasyonu)

DIŞ GENİTAL ORGANLAR

Erkek : Penis: Hipospadiyas, epispadiyas, fimozis

gerekirse penis boyunu ölçme

Skrotum: Testis, hidrosel

Testisler skrotumda değilse inguinal kanalda olup olmadığını kontrol

etme ve skrotuma indirilip indirilemediğini değerlendirme

Kız: Labia major, labia minor, klitoris

vajinal akıntı

ANÜS VE REKTUM

Çatlak, gerekirse rektal tuşe

EKSTREMİTELER

Parmaklar ve el : Klinodaktili, sindaktili, polidaktili, çomak parmak, Simian çizgisi

Alt ekstremite: Bir bacağın kısa olması, ayağın dışa dönüklüğü, Ortolani

manevrası(kalça çıkığı) (4 aya kadar bakılır sonrasında abduksiyon

kısıtlılığı kontrol edilir.)

Genu varum, genu valgus

Ayaklar: Pes varus, pes valgus, pes planus

Epifiz muayenesi: Şişlik, ağrı, hareket yeteneği

Kas kuvveti

Yürüyüş

NÖROLOJİK MUAYENE

Bilinç durumu: Çocuğun spontan hareketleri, annesi ile ilişkisi izlenir. Sözlü

emir ve sorular yönlendirilir.

Bilinç kaybı (koma, stupor)

Çevreyle ilgisi , göz kontağı ve takip

Motor fonksiyonlar: Kas kuvveti (başını tutma, oturma, dönme, emekleme, adım atma)

Kas tonusu : Hipotoni (santral / periferik)

Hipertoni ( spastisite, rijidite)

Koordinasyon: İstemsiz hareketler (tremor, kore, atetoz, tik)

Refleksler : Derin tendon refleksleri: biseps, triseps, patella, aşil

Yüzeysel refleksler: Karın derisi, kremaster, taban derisi, anal

Patolojik refleksler: Patella klonusu, aşil klonusu, Hoffman işareti,

Babinski işareti

Kraniyal sinirler: Kraniyal I- XII sinirlerin muayeneleri

Duyu muayenesi: Yüzeysel duyu: Ağrıya yanıt( ekstremitenin çekilmesi)

Derin duyu: Vibrasyon duyusu (genelde gülümseme ile yanıt verir)

Gözyaşı salgısı: Azalması (Riley-Day sendromu)

Devamlı sulanması (fasiyal parezi)

Tükrük salgısı: Artması (spastik, motor fonksiyon bozukluğu)

KİBAS işaretleri: Postür: Opustotonus, tüfek tetiği

Meningeal işaretler: Ense sertliği, kernig, brudzinski (fontaneli

açık olan çocuklarda değerlendirilemeyebilir süt çocukluğu döneminde daha çok fontanel

kabarıklığı ve pulsasyon artışı daha önemlidir.)

Mental fonksiyonlar: Gülümseme, anneyi tanıma, tepkileri, dil gelişimi

19

OYUN VE OKUL ÇOCUĞU

Çocuğa yaklaşım : Küçük çocukların adını ve ilgisini çekecek sorular sorarak konuşulur,

dinleme aleti ve dil basacağı eline verilir. Büyük çocuklarda gururunu

okşayacak biçimde konuşulur.

Muayene koşulları: Oda ısısı yeterli sıcaklıkta, kapı ve camlar kapalı olmalı , çocuk tamamen

çıplak soyulmalıdır.

Vücut ölçümleri: Tartı, boy, baş çevresi, göğüs çevresi uygun şekilde ölçülüp persantil

eğrilerine göre değerlendirilir.

Vücut ısısı: Aksiller yoldan ölçülür.

Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır. Ancak acı verecek (boğaz ) muayeneler

sona bırakılır.


Bilinç durumu, huzursuzluk, postür, fiziki ve zihni engellilik durumu,

majör anomali, yüzde dismorfi

Dispne, siyanoz, ödem,

Beslenme durumu (zayıf / şişman)değerlendirilir


Deride renk değişiklikleri: Pigmentasyon, solukluk, siyanoz, sarılık

Deride döküntülü lezyonlar: Eritem, makülopapüler, eritema marginatum,eritema

Nodozum.vezikülopüstüler, multiform, peteşi, purpura

Deride lokal lezyonlar: Nevus, sütlü-kahve lekeler, telenjiyektazi, stria

Diğer muayeneler: Turgor, ödem, derialtı amfizemi, saç ve vücut

kıllanmasında değişiklikler, tırnaklar

LENF BEZLERİ

Servikal, aksiler, inguinal lenf bezleri: Büyüklük, ağrı, sertlik, sıcaklık, birbirine

yapışıklık açısından değerlendirilir. BAŞ

Büyüklük, şekil, simetri

YÜZ

Görümüm: Dismorfi, adenoid yüz görünümü

Simetri : Fasiyal paralizi , parotis bezi

Ödem : Anjiyonörotik ödem, böbrek hastalıkları , vena kava superior

basısı, kalp yetersizliği gibi nedenlerle önemlidir.

Trismus : Varlığı değerlendirilir.

GÖZ Strabismus, skleranın rengi, miyozis, midriyazis, ekzoftalmi

Göz kapaklarında ödem, konjonktivit

KULAK

Görünüm: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri


Otoskopik muayene

20

BURUN Görünüm: Anomali


Burun içi: Akıntı, tıkanıklık, septum deformitesi, kanama


Dil : Makroglossi, fasikülasyon, harita görünümü, glosit, paslı dil,

tat duyusu

Ağız mukuzası: Kuruluk, Stenon kanalının ağzı, aft, stomatit

Dişler : Çürükler, renk değişikliği


BOĞAZ

Farinks

Epiglottis

Tonsiller

Adenoid doku

BOYUN

Kısa- yele boyun

Ödem, boyun venlerinde pulsasyon

Tiroid bezinin palpasyonu

Kistik higroma

TORAKS

İnspeksiyon: Biçimi, simetri, pektus karinatus, pektus ekskavatus,

kostakondral eklemlerde genişleme, meme başları


Solunum tipleri (dispne, apne, hiperpne)


KALP : Siyanoz

Çomak parmak


Palpasyon

AKCİĞER: Derialtı amfizemi


Tril

Nabız ( radiyal, brakiyal, femoral, karotis, aksiller, tibiyalis posteriyor,

dorsalis pedis)sayısı, ritmi, amplitüdü

Perküsyon


Oskültasyon


Raller, tuber sufl, hışıltılı solunum (ekspiryum uzaması)

21

Plevra frotman

KALP: Kalp tepe atım sayısı


S3, S4 varlığı

Ek sesler: Açılma sesi, klik, frotman, perikardiyal vuru


Siklusu (sistolik, diyastolik, sürekli)

Pulsus paradoksus

Kan Basıncı: Palpasyon , flaş, oskültasyon, doppler

yöntemleri ile uygun şekilde ölçüm (gerekirse dört ekstremitede)

KARIN


venaların belirginliği, artmış peristaltik hareketler, umbilikal ve inguinal

herni




Oskültasyon: Bağırsak sesleri her dört kadranda dinlenir.

Göbek çevresi ayrıca üfürüm varlığı açısından değerlendirilir. ( palpasyon ve


SIRT

İnspeksiyon:



Oskültasyon :



Sekonder seks karakterleri

Erkek : Penis

Testis

Kız: Labia major, labia minor, klitoris

Vajinal akıntı

ANÜS VE REKTUM

Çatlak, hemoroid , prolapsus

Gerekirse rektal tuşe

EKSTREMİTELER

Parmaklar ve el : Çomak parmak

Alt ekstremite: Genu varum, genu valgus

Ayaklar: Pes varus, pes valgus, pes planus

Kas kuvveti

Yürüyüş

22

NÖROLOJİK MUAYENE

Bilinç durumu: Bilinç kaybı (koma, stupor)

Motor fonksiyonlar: Kas kuvveti

Kas tonusu


Refleksler : Derin tendon refleksleri: Biseps, triseps, patella, aşil



Babinski işareti


Duyu muayenesi: Yüzeysel duyu

Derin duyu

KİBAS işaretleri: Postür ; opistotonus, tüfek tetiği

Meningeal işaretler; ense sertliği, kernig, brudzinski

Mental fonksiyonlar

Şekil 2.Meningeal irritasyon bulguları:

A: Brudzinski belirtisi

B: Kernig belirtisi

23

ADOLESAN (ERGEN)

Yaklaşım : Konuşarak rahatlaması sağlanmalıdır

Muayene koşulları: Odada olabildiğince az kişi olmalı, başlangıçta çamaşırları

çıkarılmamalıdır

Vücut ölçümleri: Tartı, boy ve aksiller yoldan vücut ısısı ölçülür

Sistem muayeneleri: Aşağıdaki sıraya göre yapılır


Bilinç durumu, huzursuzluk, fizik sakatlık, majör anomali

Dispne, siyanoz

Beslenme durumu (zayıf / şişman) değerlendirilir


Deride renk değişiklikleri: Pigmentasyon, solukluk, siyanoz, sarılık

Deride döküntülü lezyonlar: Eritem, eritema marginatum, eritema nodozum,

makülopapüler, vezikülopüstüler, multiform

döküntü, peteşi, purpura

Deride lokal lezyonlar: Nevus, sütlü-kahve lekeler, telenjiyektazi, stria

Diğer muayeneler: Turgor, ödem, derialtı amfizemi, saç ve vücut

kıllanmasında değişiklikler, tırnaklar

LENF BEZLERİ

Servikal, aksiller, inguinal lenf bezleri:

Büyüklük, ağrı, sertlik, sıcaklık, birbirine yapışıklık

açısından değerlendirilir.

BAŞ

Büyüklük, şekil, simetri

YÜZ

Görünüm: Dismorfi, adenoid yüz görünümü

Simetri : Fasiyal paralizi , parotis bezi

Ödem : Anjiyonörotik ödem, böbrek hastalıkları , vena kava superior

basısı, kalp yetersizliği gibi nedenlerle önemlidir.

Akne.

GÖZ

Strabismus, skleranın rengi, miyozis, midriyazis, ekzoftalmi

Göz kapaklarında ödem, konjunktivit

KULAK

Görünümü: Kulak kepçesi, dış kulak anomalileri


Otoskopik muayene

BURUN Burun içi: Akıntı, tıkanıklık, septum deformitesi, kan

Adenoid vejetasyon

Koku hissi

AĞIZ Dudaklar: Angüler stomatit (cheilosis), ragatlar

24

Dil : Fasikülasyon, harita görünümü, glossit, paslı dil,

tat duyusu

Ağız mukuzası: Kuruluk, hipersalivasyon, aft, stomatit

Dişler : Çürükler, renk değişikliği


BOĞAZ

Farinks

Epiglottis

Tonsiller

BOYUN

Boyun venlerinde pulsasyon

Guatr

Kistik higroma

TORAKS

İnspeksiyon: Jinekomasti

Göğüs asimetrisi, göğüs deformitesi


Dakikada solunum sayısı (taşipne, bradipne), solunum güçlüğü (dispne,

hiperpne), interkostal çekilme

KALP : Siyanoz


Palpasyon

AKCİĞER: Derialtı amfizemi, vibrasyon torasik


Tril

Nabız ( radiyal, brakiyal, femoral, karotis, aksiller, tibiyalis posteriyor,

dorsalis pedis) sayısı, ritmi, amplitüdü

Pulsus paradoksus

Perküsyon


Oskültasyon


Raller, tuber sufl, hışıltılı solunum (ekspiryum uzaması)

Plevra frotmanı

KALP:

Kalp tepe atım sayısı


25

S3, S4 varlığı

Ek sesler: Açılma sesi (opening snap), klik, frotman, perikardiyal vuru


Siklusu; sistolik, diyastolik, sürekli

Kan Basıncı : Kan basıncı sfingonometrik aletlerle ölçülür. ayrıca dijital yoldan

ölçen aletler de sık kullanılmaktadır.

KARIN


venlerin belirginliği, venöz kollaterallerin varlığı, artmış peristaltik

hareketler, umblikal ve inguinal herni




Oskültasyon: Bağırsak sesleri her dört kadranda dinlenir

Göbek çevresi ayrıca üfürüm varlığı açısından değerlendirilir ( palpasyon ve


SIRT

İnspeksiyon:



Oskültasyon :



Erkek : Sekonder seks karakterleri: Pubik ve koltukaltı kıllanması ve ses değişikliğinin

değerlendirilmesi

Penis : Gerekirse penis boyunun ölçülmesi

Skrotum: Testis hacminin (orşiometre ile) veya boyutlarının

(mezur ile) belirlenmesi

Testisler skrotumda değilse inguinal kanalda olup olmadığını kontrol

edilmesi ve skrotuma indirilip indirilemediğinin değerlendirilmesi Kız:

Sekonder seks karakterleri: Meme, pubik ve koltukaltı kıllanmasının

değerlendirilmesi

Labia major, labia minora, klitoris

Vajinal akıntı

ANÜS VE REKTUM

Çatlak, hemoroid, prolapsus

Gerekirse rektal tuşe

26

EKSTREMİTELER

Çomak parmak, ayak anomalileri

NÖROLOJİK MUAYENE

Bilinç durumu: Bilinç kaybı (koma, stupor)

Motor fonksiyonlar: Kas kuvveti (gözün sıkıca kapatılması, dişlerin sıkılması, baş

fleksiyonu ve ekstansiyonu, üst ve alt ekstremite kas güçleri)

Kas tonusu : Hipotoni (santral / periferik)

Hipertoni ( spastisite, rijidite)


Yürüyüş: Ataksik, spastik, stepaj, distrofik (ördekvari) yürüyüş

Refleksler : Derin tendon refleksleri: Biseps, triseps, patella, aşil



Babinski işareti, Gordon işareti


Duyu muayenesi: Yüzeysel duyu: Ağrıya yanıt

Derin duyu: Vibrasyon duyusu

KİBAS işaretleri: Postür: Opustotonus, tüfek tetiği

Meningeal işaretler: Ense sertliği, kernig, brudzinski

Mental fonksiyonlar

En uzak mesafe

Ne Afrika’dır ne Çin,

Ne Hindistan ne seyyareler,

Ne de yıldızlar geceleri ışıldayan.

En uzak mesafe

İki kafa arasındaki mesafedir,

Birbirini anlamayan!

Can YÜCEL

27

BESLENME ÖYKÜSÜ ALMA BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ-1 ( İlk yaş için )

AMAÇ: Beslenme öyküsünü eksiksiz alma becerisi kazanmak

1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması

2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında uygulanması, ancak eksik olması

3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması

4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması

Adı-Soyadı: Tarih:

BASAMAKLAR

1. Bebeğin doğum tarihi gün / ay / yıl olarak nedir? ( Bebeğin tam yaşının hesaplanması )

2. Bebek kaçıncı gebelik haftasında doğdu? ( Doğumdan maturasyon düzeyinin belirlenmesi)

3. Doğum tartısı ne kadardı? ( Gestasyon yaşına göre doğum tartısı değerlendirme )

4. Annenin kaçıncı gebeliği idi? ( İlk veya çok çocuk sorgulaması )

5. Doğum sırasında anne yaşı kaçtı? ( Genç / yaşlı anne sorgulanması )

6.Birden çok gebelik varsa gebelikler arası süre ne kadar? ( Yakın doğum aralığı sorgulanması )

7. Anne gebelikte kaç kilo almış? Sağlık sorunu olmuş mu? ( Prenatal beslenme durumunu değerlendirme)

8. Ailenin sosyoekonomik durumu? ( Malnutrisyon sosyal sebeplerini irdeleme )

9. Anne eğitim durumu? ( Malnutrisyon sosyal sebeplerini inceleme )

10.Ailede başka çocuk varsa yaş ve biliniyorsa tartıları nedir? ( Ailede başka malnutrisyonlu çocuk

varlığını araştırma )

11. Doğumun olduğu yer neresiydi? Doğum şekli nasıldı? ( Postnatal beslenmeyi etkileyebilecek sebeplerin

araştırılması )

12. Bebek doğumdan ne kadar sonra ilk kez beslendi?

13.İlk besin olarak bebeğe verilen ne idi? ( Anne sütü, ek besine geçiş uygulama sorgulaması )

14.Bebek şu anda nasıl besleniyor?

15.Bebek gündüz kaç kez emziriliyor?

16.Bebek her emzirmede memede ne kadar kalıyor? Kaç dk / öğün )

17.Gece kaç kez emziriliyor?

18.Her öğün tek göğüs mü kullanılıyor?

19. Bebek gece ve gündüz ne kadar saat aralıklarla besleniyor? (3 saati aşan süre varsa nedeni? )

20.Bebek günde kaç kez altını ıslatıyor?

21.Bez ağırlığı / idrar rengi nasıl ?

22. Annenin göğüslerinde çatlak / yara vb sorun var mı?

23.Anne bebeğin emzirme sırasında pozisyonu nasıl ?

24.Bebek biberon ile su veya besin alıyor mu? İlk biberon nasıl kullanılmış?

25.Biberon sayısı / cinsi/ temizlik şekli nedir?

26.Ek mama başlandıysa ne zaman/ neden başlandı/ kim önerdi?

27.Mama ne kadar veriliyor? ( Öğün sayısı, öğünde verilen miktar, sulandırma şekli? Annenin biberon

üzerinde göstermesi istenecek! )

28. Bebeğe mama dışında ek besin başlandı mı? Başlandıysa ilk kez zaman/ hangi sıra ile nasıl hazırlanma

besin verildi?

29.Şimdiye kadar kaç kez / ne zaman / nerede tartıldı? Bilinen tartılar?

30.Tartı duraklaması/ kaybı varsa o dönemdeki beslenme durumu/ hastalık durumu nasıldır?

6-12 ay bebekler

1. Bebek anne sütü alıyor mu? ( Bebek 2 yaşına kadar anne sütü almaya devam edebilir)

2. Tek başına anne süt ne kadar süre ile verildi?

3. Bebek ek besin almaya başladı mı?

4. Günlük öğün sayısı ve saatleri nedir?

5. Bebeğin günlük yediği besinleri öğünlere göre miktarları ile belirtiniz?

6.Ek besinlere başlangıç sayısı ve nasıl hazırlandığı ayrıntısını anlatır mısınız? ( Ek başlangıç ve uygun

olmayan hazırlama açısından sorgulama )

28

7. Geçirdiği hastalıklar / hastaneye yatış öyküsü var mı?

8. İshal oldu mu? Ne zaman / sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

9. Kusma oldu mu? Ne zaman / sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

10. Kabız oldu mu ? sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

11. Kansızlık oldu mu? sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

12.Raşitizm oldu mu? sıklık/ süre/ hastane yatış/ sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

13. D vitamini ne zaman başlandı/ ne kadar kullandı / düzenli kullanıldı mı?

14.Demir ne zaman başlandı / ne kadar kullandı / düzenli kullanıldı mı?

15.Bebekte çiğneme/ emme / yutma ile ilgili sorun var mı?

16.Besin seçme / reddi var mı? Seçici besin grubu reddi var mı?

17.Evde yemek seçen başka kimse var mı?

18.Bebek ilk ne zaman sofraya oturdu?

19. Bebeğin eline kaşık ilk ne zaman verildi?

20.Çalışan anne/ anneden ayrılma / bakıcı değiştirme hikayesi var mı?

BESLENME ÖYKÜSÜ ALMA BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ-2 ( İlk yaştan sonrası için )

AMAÇ: Beslenme öyküsünü eksiksiz alma becerisi kazanmak






BASAMAKLAR

1. Şu anda nasıl besleniyor?

2. Günlük yediği besinleri öğünlere göre miktarları ile belirtiniz?

3. Şimdiye kadar kaç kez / ne zaman / nerede tartıldı ? Bilinen tartılar?

4. Tartı duraklaması / kaybı varsa o dönemdeki beslenme durumu/ hastalık durumu nasıldı?

5.İshal oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

6. Kusma oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

7. Kabızlık oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

8. Kansızlık oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

9. Raşitizm oldu mu? Ne zaman sıklık / süre/ hastanede yatış / sebep / tedavi şekli ve süresi ne idi?

10. D vitamini ne zaman başlandı / Ne kadar kullandı/ düzenli kullanıldı mı?

11. Demir ne zaman başlandı/ Ne kadar kullandı/ düzenli kullanıldı mı?

12. Besin seçme / reddi var mı / Seçici besin grubu reddi var mı?

13. Evde yemek seçen başka kimse var mı?

14.Özel diyet gereken hastalığı var mı?

15.Kronik hastalığı var mı?

16.Düzenli kullanması gereken ilaç var mı?

17.Okul öncesi eğitim alıyor mu? ( Kreş / ana okulu )

18.Ev dışında beslenme alışkanlığı var mı? Sıklığı ne kadar? Tercih ettiği besinler hangileri?

Okul çocuğu / Adolesan

1.Şu anda nasıl besleniyor?

2.Günlük yediği besinleri öğünlere göre miktarları ile belirtiniz?

3.Şimdiye kadar kaç kez / ne zaman / nerede tartıldı? Bilinen tartılar?

4. Tartı duraklaması / Kaybı/ artışı varsa o dönemdeki beslenme durumu/ hastalık durumu nasıldı?

5.Ev dışında beslenme alışkanlığı var mı? Sıklığı ne kadar? Tercih ettiği besinler hangileri?

29

6.Okula uyumu arkadaş edinme becerisi nasıl?

7.Okulda / tatilde ne sıklıkta/ ne kadar süre/ hangi dalda spor yapıyor?

8.Günde televizyon / bilgisayar başında oturma süresi ne kadar?

9.TV karşısında atıştırma alışkanlığı var mı?

10.Evde en son saat kaçta yemek yiyor?

11.Şekerli / gazlı/ yağlı hazır yiyecekler tüketim sıklığı / miktarı ne kadar?

12.Hazır besin seçiminde gıda güvenliği / etiket okuma hakkında bilgisi ne düzeyde?

13.İlk hormonal değişiklik başlangıç zamanı / şimdiki seksüel gelişim düzeyi nedir?

14.Kendi vücut ağırlığı konusundaki görüşü nedir?

15.Hiç zayıflama diyeti yapmış mı? Kim önermiş? Ne süre ile uygulamış? Ne kadar kilo vermiş/ Kilosunu

koruyabilmiş mi?

TAKVİM YAŞININ HESAPLANMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Çocuğun yaşını doğru hesaplama becerisini kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Yok






BASAMAKLAR

1. Çocuğun gün, ay ve yıl olarak doğum tarihini öğrenme ve kaydetmek

2. Muayene tarihini gün, ay ve yıl olarak kaydetmek

3. Doğum tarihi ve muayene tarihi arasındaki zaman dilimini ay ve yıl olarak hesaplamak

Örnek: Çocuğun doğum tarihi: 10 Ekim 1991

Muayene tarihi: 12 Temmuz 2002

Yaşı: 10 yaş 9 ay (10 9/12)

Tablo 5.DESİMAL YAŞI HESAPLAMAK İÇİN KULLANILAN DEĞERLER

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 000 085 162 247 329 414 496 581 666 748 833 915

2 003 088 164 249 332 416 499 584 668 751 835 918

3 005 090 167 252 234 419 501 586 671 753 838 921

4 008 093 170 255 337 422 504 589 674 756 841 923

5 011 096 173 258 340 425 507 592 677 759 844 926

6 014 099 175 260 342 427 510 595 679 762 847 929

7 016 101 178 263 345 430 512 597 682 764 849 932

8 019 104 181 266 348 433 515 600 685 767 852 934

9 022 107 184 268 351 436 518 603 688 770 855 937

10 025 110 188 271 353 438 521 605 690 773 858 940

11 027 112 189 274 356 441 523 608 693 775 860 942

12 030 115 192 277 359 444 526 611 696 778 863 945

13 033 118 195 279 362 447 529 614 699 781 866 948

30

14 036 121 197 282 364 449 532 616 701 784 868 951

15 038 123 200 285 367 452 534 619 704 786 871 953

16 041 126 203 288 370 455 537 622 707 789 874 956

17 044 129 205 290 373 458 540 625 710 792 877 959

18 047 132 208 293 375 460 542 627 712 795 879 962

19 049 134 211 296 378 463 545 630 715 797 882 964

20 052 137 214 299 381 466 548 633 718 800 885 967

21 055 140 216 301 384 468 551 636 721 803 888 970

22 058 142 219 304 386 471 553 638 723 805 890 973

23 000 145 222 307 389 474 556 641 726 808 893 975

24 008 148 225 310 392 477 559 644 729 811 896 978

25 066 151 227 312 395 479 562 647 731 814 899 981

26 068 153 230 315 397 482 564 649 734 816 901 984

27 071 156 233 318 400 485 567 652 737 819 904 986

28 074 159 236 321 403 488 570 655 740 822 907 989

29 077 238 323 405 490 573 658 742 825 910 992

30 079 241 326 408 493 575 660 745 827 912 995

31 082 244 411 578 663 830 997

Desimal yaş hesaplaması : Çocuğun muayene edildiği güne uyan değerden, doğum gününe

uyan değerin çıkarılması ile desimal yaş elde edilir.

Örnek :

Muayene edildiği tarih : 03. Ocak 2002

Doğum tarihi : 15. Ekim 1990

2002.005

- 1990.786

Desimal yaş : 11.219

EL YIKAMA İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Ellerdeki geçici florayı temizlemek ve kalıcı potansiyel patojen floranın aşırı

çoğalmasını engellemek

ARAÇ – GEREÇ: Akar su

Sıvı sabun (antibakteriyel de olabilir)

Kağıt havlu

Atık sepeti



3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında yapılması

G/Y: Gözlem yapılmamış olması


BASAMAKLAR

1. Kolları dirseklerin üzerine kadar sıvama ve takıları çıkarmak

2. Tüm yıkama işlemi boyunca elleri dirseklerden aşağıya tutmak (kirli suyun parmak ucundan direk lavoboya

akışı sağlanır)

3. Elleri ıslatma ve sıvı sabunla köpürterek bilekleri, el sırtları, parmak araları, parmakları ve tırnakları yıkamak

31

4. Suyun altına tutularak sabun köpükleri iyice akıncaya kadar durulamak

5. Standart yıkama süresi 30 saniye-60 saniyedir

6. Kağıt havluyla parmak araları ve avuç içlerini iyice kurulamak

7. Musluğu dirsekle kapatmak. Dirsekle kapatılabilen türden değilse, kapamayı elin kurulandığı havlu ile yapmak

8. Kağıt havluyu atık kutusuna atmak

9. El kurulandıktan sonra yeniden kontaminasyonu önlemek için saçlar, yüz, kontamine giysi ve aletlere

dokunmamaya özen göstermek

TARTI ÖLÇME BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: 2 yaşın altında ve üstündeki çocuklarda tartı ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Küçük çocuk için elektronik terazi

Büyük çocuk için elektronik terazi






BASAMAKLAR

1. Teraziyi ayarlamak

2. Anne veya bakıcısına açıklama yapma ve çocuğun tamamen soyunmasını sağlamak (neden soyunması

gerektiği açıklanarak).

3. 2 yaşından küçüklerde çocuğun teraziye yatay şekilde bezsiz ve çıplak olarak konmasını ve sakin durmasını

sağlamak*

4. Tartıyı okumak

5. Çocuğun tartı aletinden alınmasını sağlamak ve o sırada anneye yardımcı olmak

6. Tartıyı çizelgeye yazma ve persantil eğrisi üzerine işaretlemek, önceki ölçümlerle karşılaştırmak

7. Sonucu anneyle paylaşma ve gerekirse eğitim vermek

* 2 yaş ve daha büyüklerde ayakta ve sakin duracak şekilde çocuğu teraziye çıkarma

BOY ÖLÇME (YATARKEN) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: 2 yaşın altındaki çocuklarda boy ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Baş kısmı sabit ayak kısmı oynar ve üzerinde mezura olan muayene masası






BASAMAKLAR

1. Anneye açıklama yapmak

2. Çocuğu çıplak soymak (neden soyunması gerektiği açıklanarak)

32

3. Çocuğu sırtüstü dümdüz sert yüzeyli masaya yatırmak

4. Başını muayene masasının dik ve sert yüzeyine sıkıca dayandırmak

5. Dizlerini ve başını düzgün tutmak

6. Ayaklarını 90 derece düz tutmak

7. Ayaklarına oynar kısımlı tahtayı dayandırmak

8. Baş-topuk arası uzunluğu ölçmek

9. Boy ölçümünü çizelgeye yazma ve persantil eğrisi üzerine işaretlemek

10. Sonucu anneyle paylaşma ve gerekirse eğitim vermek

BOY ÖLÇME (AYAKTA) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: 2 yaşından büyük çocuklarda boy ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Üzerinde oynar kısmı bulunan ölçüm cetvelli boy ölçme cihazı






BASAMAKLAR

1. Anneye ve çocuğa açıklama yapmak

2. Çocuğu sadece iç çamaşırı ile bırakmak

3. Çocuğun ayakkabılarını çıkarttırmak

4. Göz dış köşe kulak arası çizginin yere paralel olmasını sağlamak

5. Çocuk ayaktayken çenesi yukarı itilerek ileriye bakmasını ve başın düz olmasını sağlamak

6. Bacaklar bitişik, topuklar zeminden kalkmadan, olabildiğince dik, topuğu ve sırt ölçüm aletine değer

duruma getirmek

7. Kayabilen başlığın baş üzerine indirilerek başa sıkıca temasını sağlamak

8. Başın üst noktasına gelen ölçüyü okumak

9. Sonucu çizelgeye yazma ve persantil eğrisi üzerine işaretlemek

10. Sonucu çocuk ve ebeveynle paylaşma ve gerekirse eğitim vermek

36

ORTADAN SAPMA (standart deviasyonu) skoru (SDS) (Z

skoru) Hesaplanması İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Z-skor hesaplama becerisi kazanma

ARAÇ – GEREÇ: Z-skor tablosu






BASAMAKLAR

1. Çocuğun oksolojik ölçümü yapılır (boy, tartı, baş çevresi, vb)*

2. Takvim yaşı hesaplamak**

2. Çocuğun ölçüm değerinden, Z-skor tablosundaki o yaş ve cinse ilişkin değer çıkarılır ve o yaş ve cinse ilişkin

SD değerine bölmek

3. Çıkan değeri kaydetmek

37

* Ölçüm beceri rehberine göre

** Takvim yaşı hesaplama becerisine göre

Skorun hesaplanması (örnek boy için)

Bireyin boyu (cm)-yaş ve cinse göre normal ort.değer (cm)

Yaşa ve cinse göre normal ortadan sapma (SD) (cm)

Örnek

: 6 yaşında erkek çocuğu boyu: 109 cm

6 yaş, erkek çocuk için normal ort.değer:114cm

6 yaş, erkekçocuk için normal ortadan sapma: 5.7cm

Z skoru = 109-114 cm= -0.87

5.7 cm

Tablo. Türk Çocukları için Ağırlık Z Skor (SDS) Değerleri(kg)

ERKEK YAŞ KIZ

Ortalama

-3 -2 -1 1 2 3 -3 -2 -1 1 2 3

Ortalama

3.4 2.1 2.5 3.0 3.9 4.3 4.8 Doğum 2.1 2.5 2.9 3.7 4.2 4.6 3.3

4.4 2.4 3.0 3.7 5.1 5.7 6.4 1 Ay 2.4 3.0 3.6 4.7 5.2 5.7 4.1

5.5 3.2 3.9 4.7 6.3 7.1 7.9 2 Ay 3.0 3.7 4.4 5.7 6.4 7.0 5.1

6.4 3.8 4.7 5.5 7.3 8.2 9.2 3 Ay 3.7 4.4 5.1 6.6 7.3 8.1 5.8

8.1 5.2 6.1 7.1 9.2 10.4 11.6 6 Ay 5.2 5.9 5.5 8.4 9.5 10.7 7.4

9.3 6.2 7.2 8.2 10.5 11.7 13.1 9 Ay 6.0 6.8 7.6 9.7 11.0 12.5 8.6

10.2 6.8 7.8 8.9 11.5 13.0 14.7 12 Ay 6.6 7.4 8.3 10.6 12.1 13.7 9.4

10.9 7.5 8.5 9.6 12.3 13.9 15.7 15 Ay 7.1 8.0 9.0 11.4 12.9 14.7 10.1

11.5 8.0 9.0 10.2 13.0 14.7 16.7 18 Ay 7.5 8.4 9.5 12.1 13.7 15.7 10.7

12.1 8.5 9.5 10.7 13.7 15.5 17.6 21 Ay 7.9 8.9 10.0 12.8 14.6 16.7 11.3

12.7 8.9 10.0 11.2 14.3 16.3 18.6 24 Ay 8.3 9.4 10.6 13.5 15.4 17.5 11.9

13.3 9.4 10.5 11.7 15.1 17.2 19.8 27 Ay 8.6 9.8 11.1 14.2 16.0 18.2 12.5

13.8 9.8 10.9 12.2 15.7 18.0 20.8 30 Ay 8.9 10.2 11.6 14.8 16.7 18.8 13.1

14.3 10.1 11.3 12.6 16.3 18.8 21.9 33 Ay 9.3 10.6 12.1 15.5 17.4 19.5 13.7

14.8 10.5 11.7 13.1 17.0 19.8 23.4 3 Yaş 9.6 11.0 12.5 16.0 17.9 20.0 14.2

15.9 11.1 12.4 14.0 18.2 21.0 24.5 3.5

Yaş 10.4 11.7 13.3 17.2 19.6 22.5 15.1

16.8 11.7 13.1 14.8 19.3 22.4 26.3 4 Yaş 11.0 12.5 14.2 18.5 21.2 24.4 16.1

17.7 12.4 13.8 15.6 20.4 23.8 28.0 4.5

Yaş 11.7 13.3 15.1 19.8 22.9 26.6 17.3

18.6 13.1 14.5 16.3 21.5 25.1 29.8 5 Yaş 12.3 14.0 16.0 21.3 24.7 28.9 18.4

19.6 13.8 15.2 17.1 22.6 26.6 31.7 5.5

Yaş 12.9 14.7 16.9 22.7 26.6 31.4 19.5

20.7 14.5 16.0 18.1 24.0 28.3 34.0 6 Yaş 13.5 15.4 17.7 24.1 28.5 34.1 20.6

23.2 15.2 17.8 20.2 27.1 32.4 39,6 7 Yaş 14.7 16.9 19.6 27.2 32.6 39.8 22.9

23.9 16.0 19.6 22.4 30.6 37.0 46.3 8 Yaş 16.1 18.6 21.7 30.7 37.4 46.4 25.7

28.8 17.8 21.4 24.6 34.4 42.4 54.3 9 Yaş 17.6 20.5 24.2 34.9 42.9 53.7 28.9

32.2 19.6 23.2 27.1 39.2 49.2 64.4 10 Yaş 18.9 22.5 27.0 39.9 49.3 61.6 32.6

37.8 21.4 26.0 31.1 46.9 59.5 77.8 11 Yaş 21.2 25.7 31.3 46.7 57.3 70.5 38.2

38

44.3 23.2 29.2 35.9 55.1 69.0 86.9 12 Yaş 26.0 31.3 37.7 54.0 64.5 76.9 45.1

49.8 26.0 32.6 40.3 61.3 75.1 91.8 13 Yaş 31.4 36.7 42.9 58.3 67.8 78.9 50.0

56.2 31.4 38.2 46.4 67.9 81.9 98.6 14 Yaş 36.0 41.0 46.7 60.9 69.6 79.6 53.3

62.1 37.7 44.4 52.5 73.7 87.7 104.7 15 Yaş 38.6 43.4 48.9 62.5 70.9 80.5 55.3

66.2 42.5 49.0 56.8 77.6 91.4 108.4 16 Yaş 39.9 44.7 50.1 63.5 71.7 81.2 56.3

69.2 46.0 52.4 60.0 80.4 94.2 111.2 17 Yaş 40.9 45.6 51.0 64.3 72.4 81.9 57.2

71.8 49.0 55.3 62.8 82.9 96.5 113.6 18 Yaş 42.1 46.7 52.0 65.1 73.2 82.5 58.1

Tablo. Türk Çocukları için Boy Z skor (SDS) Değerleri (cm) ERKEK YAŞ KIZ

Orta

-3 -2 -1 1 2 3

-3 -2 -1 1 2 3 Ortal

50.0 43.4 45.6 47.8 52.3 54.5 56.7 Doğum 42.9 45.1 47.2 51.5 53.6 55.8 49.4

54.0 46.0 48.7 51.3 56.7 59.4 62.1 1 Ay 46.3 48.6 50.9 55.4 57.7 60.0 53.1

57.9 49.5 52.3 55.1 60.7 63.5 66.3 2 Ay 49.6 52.0 54.4 59.2 61.5 63.9 56.8

61.3 53.1 55.9 58.6 64.0 66.8 69.5 3 Ay 52.6 55.0 57.5 62.3 64.7 67.2 59.9

68.0 59.7 62.5 65.3 70.8 73.6 76.3 6 Ay 58.7 61.3 63.9 69.0 71.6 74.1 66.4

72.8 64.3 67.1 69.9 75.6 78.5 81.3 9 Ay 63.0 65.7 68.4 73.9 76.6 79.3 71.2

76.9 67.2 70.4 73.7 80.1 83.4 86.6 12 Ay 66.5 69.4 72.2 78.0 80.9 83.8 75.1

80.2 70.0 73.4 76.8 83.6 87.0 90.4 15 Ay 69.4 72.4 75.5 81.6 84.6 87.6 78.5

83.1 72.4 76.0 79.5 86.7 90.3 93.8 18 Ay 71.8 75.1 78.3 84.7 88.0 91.2 81.5

85.7 74.4 78.2 81.9 89.5 93.2 97.0 21 Ay 74.1 77.5 80.9 87.7 91.1 94.5 84.3

88.2 76.6 80.5 84.4 92.1 95.9 99.8 24 Ay 76.1 79.7 83.3 90.4 93.9 97.5 86.8

90.5 78.8 82.7 86.6 94.4 98.3 102.2 27 Ay 78.0 81.7 85.4 92.8 96.5 100.2 89.1

92.6 80.9 84.8 88.7 96.5 100.4 104.3 30 Ay 79.8 83.6 87.4 95.0 98.8 102.7 91.2

94.8 83.0 86.9 90.8 98.7 102.6 106.5 33 Ay 81.6 85.5 89.4 97.3 101.2 105.2 93.4

96.8 84.8 88.8 92.8 100.7 104.7 108.7 3 Yaş 83.3 87.3 91.4 99.5 103.5 107.5 95.4

100.5 88.2 92.3 96.4 104.6 108.7 112.8 3.5 Yaş 86.3 90.6 94.8 103.3 107.5 111.7 99.0

104.0 91.3 95.5 99.8 108.3 112.5 116.8 4 Yaş 89.4 93.8 98.2 106.9 111.2 115.6 102.5

107.3 94.1 98.5 102.9 111.7 116.2 120.6 4.5 Yaş 92.4 96.9 101.4 110.4 114.8 119.3 105.9

110.4 96.7 101.3 105.8 114.9 119.5 124.1 5 Yaş 95.3 99.9 104.5 113.7 118.3 122.9 109.1

113.3 99.3 103.9 108.6 117.9 122.6 127.3 5.5 Yaş 98.8 103.1 107.5 116.9 121.8 127.0 112.1

116.1 101.7 106.5 111.3 120.9 125.6 130.4 6 Yaş 100.8 105.6 110.4 119.9 124.7 129.4 115.1

121.5 106.5 111.5 116.5 126.6 131.6 136.6 7 Yaş 106.0 111.0 116.0 126.1 131.1 136.1 121.1

126.9 110.9 116.2 121.5 132.2 137.5 142.8 8 Yaş 110.7 116.0 121.4 132.0 137.3 142.6 126.7

132.1 115.3 120.9 126.5 137.7 143.3 148.9 9 Yaş 114.8 120.6 126.3 137.8 143.6 149.3 132.1

137.6 119.8 125.7 131.7 143.5 149.4 155.4 10 Yaş 118.6 125.0 131.4 144.3 150.8 157.2 137.9

143.8 124.4 130.9 137.3 150.2 156.7 163.1 11 Yaş 124.8 131.7 138.6 152.3 159.2 166.0 145.4

150.6 128.9 136.1 143.4 157.8 165.0 172.2 12 Yaş 133.9 140.3 146.7 159.4 165.8 172.2 153.1

157.7 134.0 141.9 149.8 165.6 173.6 181.5 13 Yaş 140.0 145.9 151.9 163.8 169.7 175.7 157.8

164.9 141.6 149.4 157.1 172.7 180.4 188.2 14 Yaş 142.8 148.6 154.5 166.2 172.1 178.0 160.4

170.3 149.0 156.1 163.2 177.4 184.5 191.6 15 Yaş 144.1 150.0 155.8 167.6 173.5 179.4 161.7

173.4 153.4 160.1 166.7 180.1 186.7 193.4 16 Yaş 144.7 150.6 156.5 168.3 174.1 180.0 162.4

175.0 155.8 162.2 168.6 181.4 187.9 194.3 17 Yaş 145.1 151.0 156.9 168.6 174.5 180.4 162.7

176.2 157.5 163.7 170.0 182.4 188.7 194.9 18 Yaş 145.4 151.3 157.2 169.0 174.9 180.8 163.1

39

Tablo. Türk Çocukları için Vücut Kitle İndeksi Z Skor (SDS) Değerleri (Kg/m2)

ERKEK YAŞ KIZ

Ortal

-3 -2 -1 1 2 3 -3 -2 -1 1 2 3

Ortal

13.66 9.74 10.97 12.28 15.10 16.61 18.19 Doğum 9.73

10.95

12.22 14.87 16.26 17.68 13.52

15.07 10.89 12.20 13.60 16.62 18.26 19.97 1 Ay 10.72 11.97 13.28 16.10 17.61 19.18 14.66

16.24 11.89 13.25 14.70 17.87 19.59 21.40 2 Ay 11.64 12.89 14.23 17.19 18.81 20.53 15.67

16.90 12.52 13.89 15.35 18.56 20.31 22.17 3 Ay 12.25 13.48 14.81 17.82 19.51 21.34 16.26

17.52 13.25 14.56 15.98 19.18 20.99 22.94 6 Ay 13.13 14.24 15.50 18.51 20.34 22.43 16.91

17.51 13.40 14.64 16.00 19.19 21.4 23.10 9 Ay 13.38 14.40 15.59 18.57 20.48 22.78 16.96

17.20 13.29 14.45 15.75 18.85 20.71 22.83 12 Ay 13.24 14.21 15.32 18.19 20.06 22.37 16.63

16.97 13.21 14.31 15.56 18.58 20.42 22.55 15 Ay 13.16 42261 15.18 17.95 19.78 22.03 16.45

16.67 13.09 14.14 15.32 18.21 19.99 22.05 18 Ay 12.94 13.87 14.93 17.66 19.45 21.66 16.18

16.71 13.21 14.23 15.39 18.23 20.01 22.08 21 Ay 12.85 13.77 14.84 17.57 19.35 21.55 16.9

16.33 12.92 13.90 15.03 17.85 19.64 21.77 24 Ay 12.72 13.63 14.69 17.38 19.12 21.27 15.92

16.25 12.88 13.84 14.95 17.78 19.61 21.85 27 Ay 12.72 13.63 14.68 17.35 18.08 21.20 15.90

16.16 12.86 13.80 14.88 17.68 19.54 21.84 30 Ay 12.67 13.56 14.59 17.23 18.95 21.08 15.80

15.98 12.73 13.64 14.71 17.50 19.37 21.73 33 Ay 12.68 13.54 14.54 17.12 18.83 20.95 15.72

15.94 12.62 13.55 14.64 17.51 19.47 21.96 3 Yaş 12.64 13.46 14.42 16.9 18.56 20.64 15.55

15.08 12.5 13.4 14.5 17.4 19.3 21.7 3.5

Yaş 12.5 13.3 14.3 16.9 18.7 20.9 15.5

15.7 12.4 13.3 14.4 17.2 19.2 21.7 4 Yaş 12.4 13.2 14.2 16.9 18.8 21.3 15.4

15.6 12.4 13.2 14.3 17.1 19.1 21.8 4.5

Yaş 12.3 13.2 14.2 17.0 19.0 21.8 15.4

15.5 12.3 13.1 14.2 17.1 19.2 22.0 5 Yaş 12.2 13.1 14.1 17.1 19.4 22.6 15.4

15.4 12.2 13.1 14.1 17.1 19.2 22.3 5.5

Yaş 12.1 13.0 14.1 17.3 19.8 23.7 15.5

15.4 12.2 13.1 14.1 17.1 19.4 22.7 6 Yaş 12.0 12.9 14.0 17.4 20.2 24.8 15.5

15.7 12.4 13.4 14.3 17.5 20.1 24.2 7 Yaş 12.0 12.9 14.0 17.7 21.0 27.0 15.6

16.1 12.5 13.4 14.6 18.1 21.2 26.4 8 Yaş 12.0 13.0 14.2 18.3 21.9 28.7 15.9

16.5 12.5 13.6 14.8 18.9 22.6 29.3 9 Yaş 12.0 13.1 14.6 19.1 23.1 30.2 16.4

17.1 12.5 13.6 15.1 19.9 24.3 32.5 10 Yaş 12.1 13.4 15.0 20.1 24.4 31.4 17.1

18.2 12.6 14.0 15.8 21.6 26.6 35.0 11 Yaş 12.4 13.9 15.7 21.1 25.5 32.2 18.0

19.3 12.8 14.5 16.6 23.0 28.0 35.5 12 Yaş 13.2 14.7 16.6 22.2 26.5 32.5 19.0

19.9 13.1 14.9 17.1 23.6 28.4 35.2 13 Yaş 14.1 15.7 17.6 23.0 27.0 32.5 19.9

20.5 13.9 15.7 17.8 24.1 28.9 35.7 14 Yaş 15.0 16.5 18.3 23.5 27.3 32.5 20.6

21.2 14.9 16.6 18.6 24.7 29.5 36.7 15 Yaş 15.7 17.2 18.9 23.8 27.4 32.6 21.0

21.9 15.8 17.4 19.3 25.3 30.1 37.5 16 Yaş 16.2 17.5 19.2 23.9 27.5 32.8 21.2

22.5 16.5 18.0 20.0 25.9 30.8 38.4 17 Yaş 16.6 17.9 19.5 24.1 27.5 32.7 21.5

23.1 17.0 18.6 20.5 26.5 31.4 39.1 18 Yaş 17.3 18.5 20.0 24.2 27.4 32.1 21.8

HEDEF BOYUNUN HESAPLANMASI İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Hedef boy hesabı becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Boy eğrisi




40



BASAMAKLAR

1. Anne boyunu ölçmek*

2. Baba boyunu ölçmek*

3. Aşağıdaki formüle göre hedef boy hesabını yapmak

4. Hedef boyu boy eğrisinde 18 yaş hizasında işaretlemek

5. Aileye ve çocuğa bilgi vermek

* Büyük çocuk boy ölçme kurallarına göre

Formül:

- Kız çocuğu için: Anne boyu (cm) + { Baba boyu (cm)-13 }: 5

2

- Erkek çocuğu için: Baba boyu (cm) + {Anne boyu (cm) + 13 }: 5

2

Örnek:

Anne boyu 159 cmBaba boyu 165 cm

Kız çocuk için 159 + (165-13) 155.5 5 cm

2

Erkek çocuk için: 165 + (159 + 13) 168.5 5 cm

2

BAŞ ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Baş çevresi ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Esnemeyen şerit mezura






BASAMAKLAR

1. Ebeveynlere ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak

2. Saç üzerinde toka, vb takıları çıkarmak

3. Esnek olmayan mezuru, başın arka oksiput kemiğin en çıkık noktası ile alın çıkıntısı üzerinden geçirmek

4. Alın çıkıntısı üzerinde ölçüm değerini okumak

5. Sonucu çizelgeye ve persantil eğrisine işaretlemek

41

6. Daha önceki ölçümleri (varsa) ve diğer ölçümleri ile karşılaştırmak

7. Sonucu ebeveynle ve yaşı uygunsa çocukla paylaşmak

Tablo. Türk Çocukları Baş Çevresi için Z-Skor (SDS) Değerleri (cm)

ERKEK YAŞ KIZ

Ortalama

-3 -2 -1 +1 +2 +3

-3 -2 -1 +1 +2 +3

Ortalama

34.9 30.8 32.2 33.6 36.3 37.7 39.1 Doğum 30.3 31.7 33.1 35.9 37.3 38.7 34.5

37.9 33.7 35.1 36.5 39.3 40.7 42.1 1 Ay 33.4 34.7 35.9 38.4 39.6 40.9 37.1

39.7 35.6 36.9 38.3 41.1 42.5 43.8 2 Ay 35.2 36.4 37.6 40.0 41.2 42.4 38.8

41.1 37.0 38.3 39.7 42.5 43.8 45.2 3 Ay 36.3 37.5 38.7 41.2 42.4 43.7 40.0

44.0 39.7 41.2 42.6 45.5 46.9 48.4 6 Ay 38.9 40.2 41.5 44.2 45.5 46.8 42.9

45.8 41.5 42.9 44.4 47.3 48.8 50.2 9 Ay 40.6 41.9 43.3 46.0 47.3 48.6 44.6

47.1 42.6 44.1 45.6 48.5 50.0 51.5 12 Ay 41.9 43.2 44.5 47.1 48.4 49.7 45.8

47.8 43.4 44.9 46.4 49.3 50.8 52.3 15 Ay 42.8 44.1 45.3 47.9 49.2 50.5 46.6

48.4 43.9 45.4 46.9 49.9 51.4 52.9 18 Ay 43.3 44.6 45.9 48.5 49.8 51.1 47.2

48.9 44.4 45.9 47.4 50.4 51.9 53.4 21 Ay 43.6 44.9 46.3 49.0 50.4 51.7 47.6

49.3 44.7 46.2 47.8 50.8 52.3 53.8 24 Ay 43.8 45.2 46.6 49.4 50.8 52.3 48.0

49.6 45.0 46.5 48.1 51.1 52.7 54.2 27 Ay 43.9 45.3 46.8 49.7 51.2 52.6 48.2

49.8 45.2 46.7 48.3 51.4 52.9 54.4 30 Ay 43.9 45.4 46.9 49.8 51.3 52.8 48.4

49.9 45.3 46.9 48.4 51.5 53.0 54.6 33 Ay 44.0 45.5 47.0 50.0 51.5 53.0 48.5

50.0 45.4 46.9 48.5 51.6 53.1 54.7 3 Yaş 44.1 45.6 47.1 50.2 51.7 53.2 48.7

50.8 46.1 47.7 49.2 52.3 53.9 55.4 3.5 Yaş 45.2 46.6 48.1 51.1 52.6 54.2 49.6

51.1 46.6 48.1 49.6 52.7 54.2 55.7 4 Yaş 45.7 47.1 48.6 51.5 53.0 54.5 50.1

51.4 46.9 48.4 49.9 52.9 54.4 55.9 4.5 Yaş 46.1 47.5 49.0 51.9 53.4 54.8 50.4

51.6 47.2 48.7 50.1 53.1 54.6 56.0 5 Yaş 46.3 47.8 49.3 52.2 53.6 55.1 50.7

51.7 47.3 48.8 50.2 53.2 54.6 56.1 5.5 Yaş 46.6 48.0 49.4 52.4 53.8 55.3 50.9

51.8 47.4 48.9 50.3 53.2 54.7 56.2 6 Yaş 46.7 48.1 49.6 52.5 54.0 55.4 51.1

52.0 47.7 49.2 50.6 53.5 54.9 56.3 7 Yaş 47.0 48.5 49.9 52.8 54.3 55.7 51.4

52.5 48.3 49.7 51.1 53.9 55.3 56.8 8 Yaş 47.4 48.9 50.3 53.3 54.7 56.2 51.8

53.0 48.8 50.2 51.6 54.4 55.9 57.3 9 Yaş 47.9 49.4 50.9 53.8 55.3 56.8 52.3

53.5 49.2 50.7 52.1 54.9 56.3 57.8 10 Yaş 48.3 49.8 51.3 54.4 55.9 57.4 52.9

54.0 49.7 51.1 52.6 55.5 56.9 58.4 11 Yaş 48.9 50.4 51.9 55.0 56.5 58.0 53.4

54.7 50.2 51.7 53.2 56.1 57.6 59.1 12 Yaş 49.8 51.2 52.7 55.6 57.1 58.5 54.1

55.2 50.6 52.2 53.7 56.7 58.2 59.7 13 Yaş 50.5 51.9 53.3 56.1 57.5 58.9 54.7

55.9 51.3 52.8 54.3 57.4 58.9 60.4 14 Yaş 51.1 52.5 53.8 56.5 57.8 59.2 55.2

56.7 52.1 53.6 55.2 58.2 59.7 61.2 15 Yaş 51.6 52.9 54.2 56.8 58.1 59.4 55.5

42

57.2 52.7 54.2 55.7 58.7 60.2 61.7 16 Yaş 51.9 53.2 54.5 57.1 58.3 59.6 55.8

57.5 53.0 54.5 56.0 59.0 60.5 62.0 17 Yaş 52.1 53.4 54.7 57.2 58.5 59.8 55.9

57.7 53.3 54.8 56.2 59.2 60.7 62.1 18 Yaş 52.4 53.6 54.9 57.4 58.7 59.9 56.1

OTURMA YÜKSEKLİĞİ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Oturma yüksekliği ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Oturma yüksekliği ölçme aleti






BASAMAKLAR

1. Ebeveynlere ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak

2. Ayakkabılarını çıkarmak

3. İç çamaşırları ile bırakmak

4. Masa gibi sert, düzgün ve yatay bir yüzeyi olan ölçüm aletine oturmak

5. Sırtını ölçüm aletine veya duvara temas ettirmek

6. Bacakları popliteal çukurda, ölçüm yapılan masanın sınırı temas edecek şekilde aşağıya doğru serbest bırakmak

7. Başını dik olarak, boy ölçümünde olduğu gibi tutmak

8. Kayabilen başlığı başın üzerine indirip, başın üst noktasına karşılık gelen ölçümü okumak

9. Ölçümün boy ile oranına bakıp, yaş grubunun normalleri ile karşılaştırmak

10. Ebeveynlerle ve çocukla sonucu paylaşmak

OTURMA YÜKSEKLİĞİ

Vücut oranlarının değerlendirilmesinde boy kısalığının orantılı olup olmadığının

saptanmasında önemli antropometrik bir ölçüttür.

Kız ve erkek çocuklarda oturma yüksekliğinin boya oranı (%)*

Yaş Erkek Kız

Doğum 67.3 67.3

6 ay 64.1 64.2

12 ay (1 yaş) 62.3 62.4

18 ay 60.9 61.0

24 ay (2 yaş) 59.8 59.9

30 ay 58.9 59.0

36 ay (3 yaş) 58.2 58.3

42 ay 57.6 57.6

48 ay (4 yaş) 57.0 56.9

54 ay 56.5 56.4

60 ay (5 yaş) 56.0 55.9

6 yaş 55.2 55.2

43

7 yaş 54.6 54.5

8 yaş 54.1 54.0

9 yaş 53.7 53.6

10 yaş 53.2 53.0

11 yaş 52.9 52.6

12 yaş 52.6 52.6

13 yaş 52.4 52.8

14 yaş 52.3 52.9

15 yaş 52.5 52.9

16 yaş 52.7 52.9

17 yaş 52.8 52.8

18 yaş 52.7 52.8

Kaynak *: Engelbach W. Endocrine Medicine. Courtesy of Charles C Thomas, Publisher,

Springfield, Illinosis, 1932.

BAŞ- PUBİS (ÜST SEGMENT) / PUBİS – TOPUK (ALT SEGMENT) UZUNLUĞU

Üst ve alt segment oranı, vücut oranlarının kıyaslanmasında kullanılan başka bir ölçüttür.

Rutin izlemde oturma yüksekliği ölçülmediği durumlarda değerlendirme yapmak için yararlı

olmaktadır.

KULAÇ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Kulaç mesafesi ölçme becerisini kazanma







BASAMAKLAR

1. Anne-baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) açıklama yapmak

2. Çocuğun dik olarak ayakta durmasını, ölçümü yapacağımız duvar üzerine kollarını yatay olarak, avuçları öne

gelecek şekilde açmasını sağlamak

3. Her iki elin orta parmak uçlarını işaretleme ve sonra parmak uçları arasındaki mesafeyi esnek olmayan bir

mezura ile ölçmek

4. Sonucu boy ile karşılaştırma ve çizelgeye kaydetmek

5. Sonucu çocuk ve ailesi ile paylaşmak

44

KULAÇ UZUNLUĞU Üst ekstremite uzunluğunun boy ölçümü ile kıyaslanark, oran bozukluğu olup olmadığının

saptanması için kullanılan bir ölçüttür. Özellikle iskelet displazisi vakalarında değerli bir

antropometrik ölçümdür.

Kız ve erkek çocuklarda kulaç uzunluğunun boya göre relatif (%) değeri*

Yaş Erkek Kız

Doğum 95.7 95.2

6 ay 95.8 95.3

12 ay (1 yaş) 96.0 95.5

18 ay 96.2 95.7

24 ay (2 yaş) 96.3 96.8

30 ay 96.4 96.0

36 ay (3 yaş) 96.6 96.2

42 ay 96.8 96.4

48 ay (4 yaş) 97.0 96.6

54 ay 97.2 96.8

60 ay (5 yaş) 97.4 97.0

6 yaş 97.8 97.4

7 yaş 98.4 97.8

8 yaş 99.1 98.3

9 yaş 100.0 98.8

10 yaş 100.7 99.2

11 yaş 101.2 99.6

12 yaş 101.6 100.0

13 yaş 102.0 100.3

14 yaş 102.3 100.6

15 yaş 102.6 100.8

16 yaş 102.8 101.0

17 yaş 103.0 101.2

18 yaş 103.2 101.3

Kaynak* : Engelbach W. Endocrine medicine, Courtesy of Charles C Thomas, Publisher,

Springfield

DERİ KIVRIMI ÖLÇÜMLERİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Deri kıvrım ölçme becerisi kazanma

ARAÇ – GEREÇ: Kaliper

45






BASAMAKLAR


2. Kaliperin ayar kontrolünü yapmak

3. Çocuğun ölçüm için soyunmasını sağlamak

4. Sol kol ekstansiyonda ve serbest bırakılmışken arka-orta hattın tam ortasından triseps deri kıvrım, sol

subskapuler bölgeden subskapüler deri kıvrımı ölçümü yapma. Sol elin işaret ve baş parmakları ile derialtı

dokusunu alttaki kas dokusundan kaldırıp, sağ eldeki kaliperin kolları, deri kıvrımının alt bölümünden, kıvrımı

tümüyle kuşatacak şekilde kıstırma. Aradaki mesafeyi birkaç saniye içinde kadrandan okumak

5. Sonuçları yaşa uygun normal değerlerle karşılaştırma ve çizelgeye kaydetmek

6. Sonucu aile ve çocuk ile paylaşmak

ÜST ORTA KOL ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Üst orta kol çevresi ölçüm becerisi kazanmak







BASAMAKLAR


2. Çocuğun sol kolunun açıkta ve serbest kalmasını sağlamak

3. Esnek olmayan mezura ile omuz başından dirseğe kadar olan üst kolun orta bölgesini işaretlemek

4. Mezura ile sıkmadan ve alttaki dokulara bası yapmadan sol ve üst orta kolun çevresini ölçmek

5. Ölçümü yaşa uyan normaller ile karşılaştırmak

6. Anne- baba ve çocuğa (yaşı uygunsa) bilgi verip, sonucu paylaşmak

BEDEN ISISINI AKSİLLER VE REKTAL YOLDAN ÖLÇME

İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Beden sıcaklığını aksiller ve timpanik yoldan ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Koltukaltı için kullanılan termometre

Dijital termometre



46




BASAMAKLAR Aksiller ölçüm

1. Elleri yıkamak

2. Araç gereci hazırlamak

3. Tanışma ve işlemi çocuğun annesine ve çocuğa açıklamak

4. Koltuk altını kuru bir bezle kurulamak

5. Termometrenin metal ucunu koltuk altına yerleştirmek

6. Derecenin düşmemesi için hastanın ön koluna, göğsünü çaprazlayacak şekilde pozisyon vermek

7. Termometreyi koltuk altında 3-5 dakika bekletmek

8. Termometreyi hastanın koltuk altından alıp üzerindeki rakamı not etmek

9. Elleri yıkamak

10. Aile ve çocuğu bilgilendirmek

Timpanik Ölçüm

1.2.3. Yukarıdakinin aynı

4. Çocuğun başı kısa bir süre sabit pozisyonda tutulur.

5. Çocuğun kulak kepçesi üst kısımdan tutularak arkaya ve yukarıya doğru hafifçe itilir.

6. Termometrenin sensör kısmı dış kulak yoluna, kulak kanalı tam olarak kapanana dek yavaşça yerleştirilir.

7. Termometre kulak kanalı içinde iken ölçüm düğmesine basıp birkaç saniye beklenir ve daha sonra termometre

çıkarılıp dijital göstergedeki ısı okunur.

8. Ölçüm için tek kulak kullanılmalıdır. Ölçüm birkaç kez tekrarlandıktan sonra bulunan en yüksek değer vücut

ısısı olarak kabul edilmelidir.

9. 10 (Yukarıdakinin aynı)

KAN BASINCI (TANSİYON ARTERİEL) ÖLÇME BECERİSİ


KARTERİAL) ÖLÇME BECERİSİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Kan basıncı ölçme becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Tansiyon aleti (sfigomanometrik)

Steteskop






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak

2. Tanışma ve işlemi hastaya açıklamak

3. Hasta aktivitede bulunmuş ise veya ağlıyorsa 5-10 dakika dinlenmesini, sakinleşmesini sağlamak

4. Hastaya, sağ kolu kalp düzeyinde tutularak, oturur ya da yatar şekilde pozisyon vermek

5. Hastaya uygun bir manşonla üst kolun sarılması

(Hastanın üst kol çevresi ölçülür. Şişen kısmının boyu üst kol çevresinin %80-100’ü ve eni de en az %40’ı olan

bir manşon seçilir)

47

6. Tansiyon aletinin manometre göstergesini sıfır noktasına getirmek

7. Pompanın anahtarını kapamak

8. *Antekübital boşlukta A. Brakialisin nabız atışını sol elin işaret, orta ve yüzük parmaklarıyla hissetmek

9. Steteskobu A. Brakiyalisin hissedildiği alana koymak

10. Tansiyon aletinin manşonunu, nabzın duyulamayacağı düzeyin 20mmHg üzerine kadar şişirmek

11. Pompanın anahtarını gevşeterek, manşonu saniyede 2-3 mmHg düşme olacak şekilde boşaltmak

12. Kalp seslerinin ilk duyulduğu andaki basınç düzeyini belirlemek (sistolik basınç)

13. Seslerin kaybolduğu anda basınç düzeyini belirlemek (diyastolik basınç)

14. Manşonun havasını boşaltmak

15. Tansiyon aletinin manşetini açıp çıkartmak

16. Sistolik ve diyastolik basınçları kaydetmek

17. Tansiyon aletini toplayıp yerleştirmek

18. Ölçülen değerleri çocukları yaş, boy ve cinsiyetine göre düzenlenmiş olan persantil eğrisinde değerlendirmek

19. Yüksek tansiyon saptanmışsa ölçümü iki kez daha tekrarlamak (en az üç ölçüm)

20. Çocuk ve aileyi bilgilendirmek

* Alt ekstremite için üst bacağa manşon sarılır ve popliteal bölgede popliteal arter nabız atışı hissedilerek buraya steteskop yerleştirilir

48

DERİ-DERİALTI DOKUSU VE HİDRASYONU

DEĞERLENDİRMEK İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Deri-deri altı dokusunun ve hidrasyonun değerlendirilme becerisini kazanma

ARAÇ-GEREÇ: Işık kaynağı

Muayene masası 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması

2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında fakat eksik olması

3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan, yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında yapılması



BASAMAKLAR

1. Hastaya ve ailesine muayene hakkında bilgi verilmesi

2. Deri renginin belirlenmesi

3. Deri kıvamının ve deri turgoru hakkında bilgi edinmek

4. Deride lekelenmelerin, hipopigmente ve hiperpigmente alanların belirlenmesi

5.Deride nevusların belirlenmesi, nevus görünümü, kıllanmasını ve kıl yapısı hakkında bilgi edinmek

6. Doğum lekesinin (mongol lekesi9 varlığını saptamak

7. Deride sellülit, varis, kızarıklık, şişlik varlığının belirlenmesi

8. Deri altı yağ dokusunun değerlendirilmesi, yenidoğanlarda sklerem varlığının belirlenmesi

9. Deride terlemenin olup-olmadığını saptamak

10. Deride egzema, soyulma, pullanma olup olmadığını saptamak, deri kaşıntısı olup-olmadığını belirlemek

11. Deri turgoru ve tonusunu hakkında bilgi vermek

12. Hidrasyonu değerlendirmek için göz yaşı oluşup-oluşmadığını belirlemek

13. Hidrasyonu değerlendirmek için idrar çıkışını ve miktarını belirlemek

14. Ellerini yıkamak

15. Aileye muayene sonucunda bilgi vermek

YÜZEYEL LENF BEZİ MUAYENESİ VE

DEĞERLENDİRMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Yüzeyel lenf bezi muayenesi yapma ve değerlendirme becerisini kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Lenf bezi büyüklüğü ölçümü için cetvel yada mezura






BASAMAKLAR

1. Lenf bezleri servikal (preaurikular, postaurikular, submandibular, submental, sternokleidomastoid kasın ön

veya arkasında yerleşimine göre ön servikal veya arka servikal ve oksipital), supraklavikular, aksiller ve inguinal

bölgede palpe edilmelidir.

2. Servikal bölgedeki lenf bezi muayenesinde hasta oturtulmalı, inguinal bölge için ise yatırılmalıdır. Aksiler

bölgenin yüzeyel lenf bezi muayenesi yapılırken ise hasta rahat bir şekilde oturtulmalı, sağ koltuk altı

değerlendirilirken hastanın sağ ön kolu doktorun sağ ön kolu üzerine konup, doktor sağ eli ile muayene yapmalı,

sol koltuk altı için ise tersi pozisyon uygulanmalıdır.

3. Muayene öncesi ve sırasında öncelikle aşağıdaki sorular yanıtlanmalıdır.

49

4. Şişlik lenf bezi büyümesine mi bağlı? (Servikal kot, tiroglossal kist, brankial sinus, kistik higroma, guatr,

sternokleidomastoid kas tümörü, nörofibrom gibi non-lenfoid kitleler sıklıkla boyunda olur ve yanlışlıkla

lenfadenopati olarak yorumlanabilir.)

5. Lenf bezi gerçekten büyümüş mü? (yenidoğanda çoğu lenf bezi palpe edilmez, antijenik uyarıyla zamanla

büyür, servikal, aksiller ve inguinal lenf bezleri genelde palpe edilir. Servikal ve aksiler lenf bezi büyüklüğü 1

cm, inguinal 1.5 cm’in altındaysa lenf bezi büyümüş kabul edilmez, diğer lenf bezleri ise genellikle palpe

edilmez.)

6. Lenf bezinin özellikleri nedir? (palpasyon sırasında büyüklüklerine, hassas olup olmadıklarına, sertlik

derecesine, birbirine veya çevre dokuya yapışıklıklarına, ağrı, sıcaklık artışı olup olmadığına mutlaka

bakılmalıdır.)

7. Lenf bezi büyümesi lokal mi generalize mi? (lenf bezi büyümesi tek bir bölgede ise lokal, komşu olmayan

ikiden fazla bölgede ise generalize lenfadenopati olarak tanımlanır. Ağız ve boğazın sık olarak infeksiyonlarında

ön servikal üçgendeki lenf bezleri büyür. Genellikle bilateral büyüme üst solunum yolu infeksiyonuna bağlıdır.

Bu bezler hassas ve orta büyüklüktedir, kolaylıkla hareket ettirilebilir, etraflarındaki dokuda az da olsa

inflamasyon olabilir. Lenfoma, lösemi ve metastatik karsinomlarda da servikal lenf bezlerinde büyüme olabilir.

Akut bir enfeksiyona eşlik etmeden, antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen lenfadenopati tüberküloz gibi kronik

infeksiyonlar ve lenfoma yönünden incelenmelidir. Özellikle servikal, tek taraflı, paket tarzında, lastik kıvamında,

ağrısız lenfadenopatide Hodgkin hastalığı akla gelmelidir. Rubellada diğer lenf bezleri yanında özellikle oksipital

lenf bezlerinin büyümesi tipiktir. Fluktuasyon veren, birbirlerine ve etraftaki dokuya yapışık, sıklıkla duyarlı

olmayan, fistülize olan lenf bezinde tüberküloz, mantar infeksiyonu ve sifiliz gibi kronik infeksiyonlar

düşünülmelidir. İnfeksiyöz mononükleoz, tüberküloz, romatoid artrit, kronik granülomatöz hastalık ve neoplastik

hastalıklarda lenfodenopati oluşur.)

ENAYENESİ VE DEERLENDİRMESİ İÇİN BERİ

BAŞ , YÜZ, GÖZ, KULAK VE BOYUN MUAYENESİ

ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Baş,yüz, kulak, boyun muayenesi yapma becerisi kazanmak

ARAÇ- GEREÇ: Işık kaynağı

Otoskop

Rinoskop

Muayene masası 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması





BASAMAKLAR

1. Araç gereçleri kontrol etmek

2.Başın morfolojik görüntüsünü belirlemek

3. Baş çevresini ölçmek

4. Fontanelin açık olup olmadığını ve ebatını belirlemek

5. Suturaların açık olup - olmadığını değerlendirmek

6. Kraniotabes belirtisinin olup olmadığını değerlendirmek

7.Yüz asimetresini, yüz ifadesini belirlemek

8. 3,4,5,6,7,8. kranial sinirleri değerlendirmek

9.Burun morfolojisini, burun kanadı solunumunu değerlendirmek

10.Rinoskop ile konkaları ve Kisselbach alanını değerlendirmek

11.Kulak kepçeleri ve kulak meme yapısını değerlendirmek

12.Düşük kulak olup- olmadığını belirlemek

13.Otostop ile dış kulak yolunu ve kulak zarını değerlendirmek

14.Konjonktivalarda renk değişikliğini, ptergium varlığı değerlendirilmesi

50

15.İris rengini, kolobom olup- olmadığını değerlendirmek

16.Pupillerde miyozis / midriyazis değerlendirmek, ışık refleks yanıtının değerlendirilmesi

17. Göz kapaklarında pitoz olup- olmadığı , ekzoftalmi varlığını belirlemek

18. Oftalmoskop ile göz dibini değerlendirmek

19.Boynun normal görünümünün değerlendirilmesi

20.Başın hafif ekstansiyonunda büyümüş tiroid bezinin fark edilmesi

21.Kulak önü ve altında kabarıklık, kulak memenin dışa itilmesi varlığını kontrol etmek ( parotit)

22.Boyun ve yüzde ödem ( vena kava süperior takanması)

23.Lenf düğümlerinin değerlendirilmesi

24.Tiroid bezinin değerlendirilmesi

25.Elleri yıkamak

26.Aileye muayene sonucunda bilgi vermek

AĞIZ BOĞAZ MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Ağız içi ve tonsil-farinks muayenesi için beceri kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Dil basacağı, ışık kaynağı






BASAMAKLAR

1. Ellerini yıkamak

2. Aileye boğaz muayenesini anlatma kısa bilgi sunmak

3. Çocuğun ağzında bir şey olup olmadığını sormak, bir şey varsa çıkarttırmak

4. Çocuğun sırtı annenin göğüsüne yaslanacak ve elleriyle çocuğun ellerini tutacak şekilde kucağına

yerleştirmesini göstermek

5. Çocuğu okşamak , sevmek ve sakinleştirmek

6. Dil basacağını ailenin gözü önünde alma, koruyucu kılıfından çıkartmak

7. Bir el ile ışık kaynağını açmak

8. Önce çocuğun dişlerine, dişetlerine, ağız mukozasına, yanaklarına bakmak

9. Sadece dil üzerine basarak tonsil ve farinkse bakmak

10. Yumuşak damak hareketlerine dikkat etmek

11. Dil basacağını tıbbi atık sepetine atmak

12. Aileye bulgular hakkında bilgi sunmak

13. Elleri tekrar yıkamak

TORAKS MUAYENESİ (İNSPEKSİYON) İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Toraks inspeksiyon muayenesi yapma becerisini kazanma.

ARAÇ-GEREÇ:





51


BASAMAKLAR

A. Göğsün ekspansiyonuna bakılır.

1. Çocuğun önünde durulur; nefes alırken göğüs hareketlerinde asimetri olup olmadığı değerlendirilir

2. Çocuğun göğsünün inspiryumda ne kadar genişlediğine bakılır ( restriktif akciğer hastalıkları, kas hastalıkları)

3.Çocuğun yan tarafına geçilir, göğüs ön- arka çapı değerlendirilir ( astım , kistik fibroz )

4.Çocuğun arkasında durulur; skolyoz açısından değerlendirilir ( tek taraflı kollaps veya efüzyonda tutulan

tarafta kısıtlı ekspansiyona bağlı skolyoz; kas-iskelet sistemine ait skolyoza bağlı resriktif tipte ac hast.)

5. Çocuğun arkadan kürek kemiklerinin ( skapula ) duruşuna bakılır

B. Göğsün şekil bozuklukları

Harrison oluğu ( alt kostalarda bilateral kostokondral bileşkede konkavite ( raşitizm, kronik üst ve alt

solunum yolu obstrüksiyonunda – adenotonsiller hipertrofi, astım )

Pektus karinatum ( kuş göğsü )

Pektus ekskavatum ( kunduracı göğsü )

C. Göğüste ameliyat izi olup olmadığına bakılır.

SOLUNUM SİSTEMİ MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Solunum sistemi muayenesi yapma becerisini kazanma.

ARAÇ-GEREÇ: Steteskop



3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan doğru ve sırasında

yapılması



BASAMAKLAR

1. İNSPEKSİYON BASAMAĞI

1. Siyanozun olup olmadığı değerlendirilir ( santral siyanoz: dudak ve dilde olur, hipoksemiyi gösterir;

periferik siyanoz; periferik vazokonstriksiyona bağlı dudak ve ekstremite uçlarında olur)

2. Solunum sıkıntısı olup olmadığı değerlendirilir;

Süt çocuğunda burun kanadı solunumu, trakeal çekilme, supraklavikular boşlukta ve suprasternal

düğümde çekilme, interkostal çekilme ( aksiler bölgede en iyi görülür), subkostal çekilme, paradoksal

solunum; büyük çocukta sternokleidomastoid kasın solunumuna katılması

3. Stridor varsa değerlendirilir ( üst solunum yolu obstrüksiyonunda duyulur)

4. Hırıltı varsa değerlendirilir (glottis kaynaklıdır; solunum sıkıntısında, septisemide, ağrısı olan ve üşüyen

kardiyak yetersizlikte olan bebeklerde duyulur)

5. Dakika solunum sayısı sayılır:

Çocuğun abdominal hareketleri gözlenerek sayılır.

- 2 aylıktan küçük çocuklarda bir dakikadan fazla sayılması, çünkü periyodik solunum ( apne<10 saniye,

devamındaki 15 saniye boyunca hızlı solunum) nedeniyle solunum hızı düzensiz olabilir

- Daha büyük çocuklarda 30 saniye süresince sayılır

6. Göğsün şekline ve ekspansiyonuna bakılır ( ayrı uygulama olarak hazırlanmıştır)

7. Çomak parmak varlığı araştırılır ( tırnak yatağı ile tırnak arasındaki açıya bakılır):

Süpüratif Akciğer hastalıkları: Kistik fibroz, bronşektazi, interstisyel akciğer hastalıkları;

Kalp hastalıkları: Siyanotik konjenital kalp hastalıkları, infektif endokardit,

Diğerleri: İnflamatuar barsak hastalığı, tirotoksikoz,

11. PALPASYON BASAMAĞI

8. Trakea palpasyonu ( mediastinel kayma olup olamadığı değerlendirilir)

52

9. Servikal lenf nodları palpe edilir.( ayrı uygulama olarak hazırlanmıştır)

111. PERKÜSYON BASAMAĞI

Küçük çocuklarda yapılmaz, büyük çocuklarda gerekirse yapılır

10. Orta parmak interkostal aralığın üstüne paralel olarak konularak diğer orta parmakla perküsyon yapılır

Perküsyonla seslerin donuk geldiği bölgede çocuğa sesli olarak “ anne “ dedirtilirken, el o bölgeye ve

karşısına simetrik olarak konulur, sesin vibrasyonunun ele ulaşma hızına bakılır ( vokal fremitus ).

Konsolide bölgeden ses iletilir, ancak efüzyon varsa iletim iyi değildir.

1V.OSKULTASYON BASAMAĞI

11.Göğüs ön yüzü, aksiler bölge ve sırt bölgesinde oskültasyon yapılır

12.Yatan çocukta önce sesler önden dinlenir, daha sonra sırt ve yan bölge dinlenir

13.Solunum seslerinin niteliği ( kaba/ bronşiyal / bronkoveziküler) ; inspiryum/ ekspiryum oranı, solunum

seslerinde bölgesel azalma ( yabancı cisim, mukus, pnömoni, efüzyon) sessiz göğüs ( ciddi astım )

değerlendirilir

14.Ek sesler ( ral “ crackle” / krepitasyon; hışıltı “ wheeze” / ronkus) değerlendirilir

KARDİYOLOJİK MUAYENE İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Kardiyolojik muayene yapma becerisi kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Steteskop






BASAMAKLAR

I.İnspeksiyon

1.Çocuk sakinken muayene masasına yatırılır veya annenin kucağında tutulur.

2.Hastanın belden yukarısı çıplak soyulur.

3.Dudak ağız mukozası ve tırnaklarda siyanozun varlığı belirlenir.

4.Çomak parmak varlığı araştırılır.

5.Göğüs deformitesinin varlığı araştırılır (göğüste asimetri, pektus ekskavatus, pektus karinatus)

6.Apeks atımının ve suprasternal çukurun gözlenmesi

II.Palpasyon

1.Periferik nabızların palpasyonu (radial, brakial, femoral, karotis, aksiler, tibialis posterior, dorsalis pedis): Nabız

sayısı, ritmi, amplitüdü değerlendirilir.

2.Prekordiyum palpasyonu: Apeksin yeri, prekordiyum aktivitesi belirlenir.

3.Tüm odaklarda avuç içi odağa yerleştirilerek tril varlığı araştırılır. ( Üfürüm varlığında)

III.Oskültasyon

A-KALP SESLERİ:

1. Çocuk sakinken muayene masasına yatırılır veya annenin kucağında tutulur.

2.Hastanın belden yukarısı çıplak soyulur.

3.Hastayı ajite etmeden sakince yaklaşılır.

4.Steteskop ısıtılır.

5.Kalp odaklarının (pulmoner, aort, mitral, triküspit) yeri belirlenir. Sternumun sonunda 2. interkostal aralıkta

53

pulmoner, 4. interkostal aralığın midklaviküler hat ile .birleştirği yerde mitral, sternumun sağında 2. interkostal

aralıkta aort, 4. interkostal aralıkta triküspit odak değerlendirilir.

6.S1 değerlendirilir (normal tek, çift, sert, zayıf). Atrioventriküler kapakların kapanmasıyla oluşur, en iyi apekste

duyulur.

7.S2 değerlendirilir (normal hareketli çift, sabit çift, paradoks çift, sert, zayıf). Semilüner kapakların kapanmasıyla

oluşur, en iyi pulmoner odakta duyulur.

8.S3 değerlendirlir (fizyolojik ya da patolojik). Ventriküler doluş sesidir. S2 sonrasında duyulur. Taşikardi ile

birlikte olur ise patolojiktir. En iyi mitral odakta duyulur.

9.S4 varlığı (her zaman patolojik). Atriyum kontraksiyonundan duyulan patolojik sestir. S1 öncesinde duyulur.

10.Ek seslerin varlığı değerlendirlir:

Açılma sesi (Opening snap): Atriyoventriküler kapakların açılma sesidir. Mitral ve triküspit darlıklarında

duyulan patolojik sestir. (Diyastol başında)

Klik: Genişlemiş aort ve pulmoner arterlerden kaynaklanan titreşim sesidir. Aorta ait olan mitral odakta da

işitilir, sistolde duyulur.

Frotman: Perikarditli hastalarda duyulan sürtünme sesidir. Hasta oturur durumda öne eğildiğinde daha iyi

duyulur.

Perikardiyal Vuru:Konstrüktif perikarditte diyastol başında duyulan metalik sestir.

1.Üfürümün en iyi işitildiği yer öncelikle değerlendirilir.

2.Şiddet altı üzerinden değerlendirilir.

1/6 : Çok hafif ancak birkaç siklus dinlendiğinde duyulur.

2/6 : Hemen duyulur ancak hafif

3/6 : Hemen duyulan kuvvetli

4/6: Şiddetli, trillin eşlik ettiği

5/6: Stetekopun bir kısmının bile cilde değmesi ile duyulabilir

6/6: Stetekopun deriden 1 cm yukarıda iken bile duyulur.

3.Üfürümün siklusu değerlendirlir (sistolik, diyastolik ve devamlı).

4.Üfürümün yayılması değerlendirilir.

5.Masum üfürümler: Şiddeti 3/6’dan az olan ve müzikal karakterdeki üfürümlerdir. Ateş, anemi, infeksiyon

durumlarında fonksiyonel üfürümler duyulur.

6.Sistolik üfürümler:

Ejeksiyon üfürümü: S1 ile başlayıp şiddeti artan, ancak S2 öncesinde şiddeti azalan üfürümdür.

Pansistolik üfürüm: S1 ile başlayıp şiddeti tüm sistol boyunca devam eden üfürümdür.

Erken sistolik üfürüm: S1 ile başlayıp şiddeti artan, ancak sistol ortasında şiddeti azalan üfürümdür.

Geç sistolik üfürüm: Sistol ortasında başlayıp S2’ye kadar devam eden üfürümdür.

7.Diyastolik üfürümler:

Erken diyastolik üfürüm:. Diyastol başında duyulan üfürümdür.

Mid-diyastolik üfürüm: S2’den kısa süre sonra başlayan üfürümdür.

Geç diyastolik üfürüm: Pre-sistolik dönemde duyulan şiddetli üfürümdür.

Şekil 3. Çocuklarda periferik

nabız muayenesi

54

KARIN MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Karın muayenesini yapma becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Steteskop






BASAMAKLAR

I. İnspeksiyon

1. Çocuğu sakinken muayene masasına veya annenin dizleri üzerine (< 2 yaş) sırtüstü yatırmak

2. Karnın solunum sırasındaki hareketlerini gözlemek

3. Karında bombelik-çöküklük, distansiyon, artmış peristaltik hareket, venöz kollateral olup olmadığını gözlemek

II. Oskültasyon

4. Steskop hafifçe bastırılarak her dört karın kadranında en az 30 saniye süre ile bağırsak seslerini dinlemek

(normal; dakikada 6-12)

5. Göbek çevresini ve diğer bölgeleri üfürüm açısından dinlemek

III. Palpasyon

6. Hastanın dizlerini hafif fleksiyona getirmek

7. Hasta algılayabilecek yaşta ise nefes alıp vermesini söylemek

8. Elleri ısıtmak ve hastanın sağına geçmek

9. Parmak uçları ile önce yüzeysel sonra derin palpasyonla tüm karnı palpe ederek karında kitle varsa büyüklüğü,

lokalizasyonu, hassasiyet olup olmadığını kontrol etmek

10. Hassasiyet veya rijidite varlığını aramak

11. Asit varlığını belirlemek için; bir elin avucuna karnın bir yanına koymak, diğer yanına fiskeler vurmak, karşı

tarafta dalgalanma olup olmadığını değerlendirmek

12. Asit varlığında elin avuç içini karın duvarına bastırarak ve diğer elle karına darbeler yapılarak el altında

hareket eden bir kitle olup olmadığını belirlemek

13. Sağ inguinal kanal üzerinden, kosta alt kenarına kadar orta klavikula hattı boyunca sağ elin işaret parmağı dış

Şekil 4. Çocuklarda kalp sesleri ve

üfürümlerin uyuladuğu kalp odakları

Şekil 5. Çocuklarda kalp sesleri ve

siklustaki yerleri

55

yüzü ile derin palpasyon (inspiryum sırasında) yapma ve karaciğeri büyüklük kıvam ve hassasiyet açısından

değerlendirmek

14. Sol inguinal kanal üzerinden önce orta klavikula çizgisi boyunca daha sonra sol koltuk altı doğrultusunda

yukarı hareketle, sağ elin işaret parmağı dış yan yüzü ile palpasyon (inspiryum sırasında) yapma ve dalağı

büyüklük, kıvam, hassasiyet açısından değerlendirmek

15. Önde sağ eli orta çizgiye yakın, orta klavikula çizgisinin iç kısmına kayarak, arkadaki elle böbreğe öne doğru

basınç uygulama ve böbreği palpe etmeye çalışmak

IV. Perküsyon

16. Ksifoidden başlayarak önce orta hat boyunca pubise kadar, daha sonra ışınsal olarak spina iliaka anterior

superiorlara doğru perküsyon yapma ve matite saptanan yerleri işaretlemek

17. Asitten kuşku duyuluyorsa, karnın sağ tarafına mat bölgeye parmak koyma, hastayı soluna

yatırarak tekrar perkusyonla matitenin kaybolup kaybolmadığını kontrol etmek (serbest asit)

NÖROLOJİK MUAYENE -MOTOR SİSTEM MUAYENESİ


AMAÇ: Motor sistem muayenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ:


2.Yeterli: Basamağın doğru olarak ve sırasında, ancak eksik olması



Adı Soyadı: Tarih:

BASAMAKLAR

1. Kas gücü derecelendirilmesi (1-5)

2. Yüz kaslarnın değerlendirilmesi

Gözün sıkıca kapatılması elle açılmaya çalışılması, dişlerin sıkılması , hastanın güldürülmesi, ağız

kapalı iken dilin yanağa uyguladığı basınç (muayene eden karşı güç ile hastanın motor gücünü

derecelendirir)

3. Boyun kaslarının değerlendirilmesi

Hasta “supine” pozisyonda yatarken baş fleksiyonu, ekstansiyonu ve rotasyonu yaptırılır

4. Üst ekstremite proksimal kas gücü (daima simetrik yapılır)

Deltoid, biseps ve triseps değerlendirilir

5. Üst ekstremite distal kas gücü

İnterosseöz kaslar, el fleksör ve ekstansörleri

6. Alt ekstremite proksimal kas gücü

Gluteus maksimus., İliopsoas, tibialis anterior

7. Alt ekstremite distal kas gücü

Gastrocnemus, abduktor halluks

8.Bacak abduktor ve addüktörlerin değerlendirilmesi

9. Proksimal ve distal kas gücü değerlendirilmesinin önemi

10. Kas tonusunun değerlendirilmesi

Hipotoni, hipertoni, rijidite, spastisite (Ekstremiteler ve gövde ayrı değerlendirilir.)

11. Yürüyüşün değerlendirilmesi

Antaljik yürüyüş

Ataksik yürüyüş

Spastik yürüyüş- Makaslama yürüyüş, Oraklama yürüyüş

Stepaj yürüyüş

Distrofİk yürüyüş- ördekvari yürüyüş

Kısalık yürüyüş

56

KAS TONUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Kas tonusunu değerlendirme becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası



3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında yapılması



BASAMAKLAR

1 Elleri yıkama.

2 Hekimin kendini tanıtması.

3 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme.

4 Hasta koltuk altlarından tutularak kaldırılmaya çalışılır.

5 Çocuğun aşağıya kaymaya karşı kol gücü değerlendirilir.

6 Hasta yüzü koyun muayene masasına yatırılır, başını kaldırması beklenir.

7 Hastanın başını yüzeyden yüsekte tutması beklenir.

6 Hasta sırt üstü muayene masasına yatırılır.

7 Hastanın bu pozisyonda ayağı çenesine veya başına değdirilmeye çalışılır.

8 Hasta sırt üstü muayene masasında yatarken, addüksiyondaki dirsek eklemi orta hattı geçecek şekilde

vücudun karşı tarafına doğru çekilir.

9 Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir

10 Elleri yıkama

KAS GÜCÜ MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Kas gücünü değerlendirme becerisini kazanmak

ARAÇ: Kalem, muayene masası.



3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında

yapılması



BASAMAKLAR 1. Elleri yıkama.

2. Hekimin kendini tanıtması.

3. Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme.

4. Hastanın istemli olarak kollarını, bacaklarını hareket ettirmesi istenir.

5. Hasta ayağa kaldırılır.

6. Hasta ayak baş parmakları veya topukları üzerine bastırılarak, veya seke seke yürütülür.

7. Hastanın kollarını uzatması, elini başına götürmesi istenir.

8. Hastadan kendisine uzatılan kalemi alıp, tutması istenir.

9. Hasta muayene masasına yatırılır.

10. Hastadan yattığı yerden kendi başına kalkması istenir.

11. Aileye veya hastaya muyene sonuçları hakkında bilgi verilir

12. Elleri yıkama

57

DUYU MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Duyu muayenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Sıcak su, soğuk su, deney tüpleri, sivri uç, yumuşak uç, diyapozan





ADI SOYADI: TARİH:

BASAMAKLAR 1. Yüzeysel duyuların değerlendirilmesi (seviye dikkate alınarak yapılır) (gözlerin kapalı olması önemlidir

Dokunma duyusu (bak alttaki rehber)

Ağrı (sivri cisim, steril çengelli iğne aracılığı ile vücut yüzeyine basınç yapmadan

uygulanır) (bak alttaki rehber)

Isı (sıcak ,40-45 derece su dolu test tüpü ve 5-10 derece soğuk su dolu tüp ile

yapılır) (bak alttaki rehber)

2. Derin duyuların değerlendirilmesi

Vibrasyon (128 veya 256Hz diyapozanlar masa kenarında titreştirildikten sonra

hastanın ayak başparmağına, malleolusa, tibia, spina iliak superiora, sternuma,

ulna ve radiusun proçeslerine uygulanır. Titreşimin kaybolduğu zaman

kaydedilir) (bak alttaki rehber)

Eklem pozisyonu (falankslardan tutularak yukarı aşağı hareket ettirilir, eklemin

pozisyonu hastaya sorulur. (bak alttaki rehber)

Derin ağrı (bak alttaki rehber)

3. Kombine duyular (topognozi, stereognozi)

DOKUNMA DUYUSU İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Duyu muayenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Pamuk






BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması

2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme

3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır.

4 Hekim hastanın gözlerini kapatmasını ister.

5 Hekim eline bir parça pamuk alır.

6 Hekim pamukla gözleri kapalı hastanın yüz, gövde, her iki taraf ekstremitelerine bastırmadan, hafifçe dokunur.

7 Hekim hastaya dokunmayı hissedip hissetmediğini sorar.


9 Elleri yıkama

* Dokunma duyusunun azalması hipoestezi, artması ise hiperestezi olarak isimlendirilir.

58

AĞRI VE ISI DUYUSU MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Ağrı ve ısı duyusu mueyenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası, toplu iğne, sıcak su, soğuk su, iki adet tüp






BASAMAKLAR 1 Hekimin kendini tanıtması.

2 Hastaya veya hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme.


4 Hekim hastanın gözlerini kapatmasını ister.

5 Hekim eline bir adet toplu iğne alır.

5 Hekim gözleri kapalı hastanın yüz, gövde, her iki taraf ekstremitelerine hafifçe iğne batırılır veya

çimdiklenir.

6 Hekim hastaya ağrı-acı hissedip hissetmediğini ve düzeyini sorar.

7 Derin ağrı duyusu eklem ve kaslar sıkılarak bakılır.

8 Hekim hastanın gözlerini tekrar kapatmasını ister.

9 Hekim sıcak ve soğuk su içeren tüpleri eline alır.

10 Gözleri kapalı hastanın yüz, gövde, her iki taraf ekstremitelerine sırası ile sıcak ve soğuk su içeren tüpler

değdirilir.

11 Hekim hastaya sıcak ve soğuğu ayrı ayrı hissedip hissetmediğini sorar.

12 Hastanın sıcak ve soğuğu hissetmesi normal yanıttır.

13 Aileye veya hastaya muayene sonuçları hakkında bilgi verilir.

14 Elleri yıkama.

VİBRASYON DUYUSU MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: : Vibrasyon duyusu mueyenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası, diapozon









4 Hekim diyapozonu eline alır.

5 Diyapozon hekim tarafından titreştirilir.

6 Titreşmekte olan diyapozon hastanın eklem ve kasları üzerine konur.

7 Hastaya titreşimleri duyup, duymadığı sorulur.

8 Aileye veya hastaya muayene sonuçları hakkında bilgi verilir

9 Elleri yıkama

59

POZİSYON DUYUSU İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Pozisyon duyusu mueyenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ:








3 Hastanın gözlerini kapatması istenir.

4 Baş parmağın her iki yönden tutulup, aşağı, yukarı veya orta hatta durdurulması istenir.

5 Hastaya pozisyon sorulur.

6 Pozisyon duyusu daha büyük çocuklarda pasif hareketler yaptırılarak kontrol edilir.


8 Elleri yıkama

ROMBERG TESTİ (pozisyon ve derin duyu) İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Pozisyon ve derin duyu mueyenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ:








3 Hasta topuklarını birleştirerek ayakta dik durur.

4 Hasta kollarını dirsekten ekstansiyona getirir.

5 Hasta ekstansiyondaki kollarını öne uzatır.

6 Hasta dengesini kaybedebileceğinden yakınında dikkatlice beklenir.

7 Hasta gözlerini kapatır

8 Hastanın dengesi kontrol edilir.

9 Hastanın omuzlarından hafifçe itilebilir.


11 Elleri yıkama

60

REFLEKS MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Reflekslere bakma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Refleks çekici

1G.eliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması




ADI SOYADI: TARİH:

BASAMAKLAR 1. Reflekslerin alınmadığı, arttığı durumların bilinmesi

2. Reflekslerin derecelendirilmesi

3.Tendon refleksler

Üst ekstremite tendon refleksleri

Biseps

Triseps

Brakioradialis

Alt ekstremite tendon refleksleri

Patella

Aşil

4.Yüzeyel refleksler

Karın derisi

Kremaster

Taban derisi

5. Patolojik Refleksler

Patella klonusu

Aşil klonusu

Hoffman işareti

Babinski işareti

Chaddock işareti

Oppenheim işareti

Gordon işareti

Rossolimo işareti

DERİN TENDON REFLEKSLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

(biseps refleksi) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Biseps refleksine bakma becerisini kazanmak ARAÇ-GEREÇ: Rekleks çekici, muayene masası






BASAMAKLAR 1 Elleri yıkama

2 Hekimin kendini tanıtması


61

4 Hasta muayene masasına yatırılır.

5 Hastanın kolu, dirsekten semifleksiyona ve hafif pronasyona getirilir.

6 Hekim, sol elinin baş parmağını hastanın biseps tendonu üstüne yerleştirir

7 Hekim refleks çekicini sağ eline alır.

8 Hekim refleks çekici ile sol el baş parmağı üzerine vurur.


10 Elleri yıkama


(brakioradial refleks) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Brakioradial refleksine bakma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası, refleks çekici








3 Hasta ve hasta yakınına işlem hakkında bilgi verme

4 Hasta muayene masasına oturtulur.

5 Hastanın ön kolu semipronasyona getirilir.

6 Hekim sol eli ile hastanın semipronasyondaki ön kolunu gevşekçe tutar.


8 Hekim refleks çekici ile ön koldaki radius stiloid uzantısına hafifçe vurur.


10 Elleri yıkama


(kuadriseps refleksi) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: : Kuadriseps refleksine bakma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ : Rekleks çekici, muayene masası









62


5 Hastanın bacakları muayene masasının kenarından serbestçe sallandırılır.

6 Hekim patellanın altında kuadriseps kası tendonunun yerini belirler.


8 Hekim refleks çekici ile kuadriseps kası tendonuna hafifçe vurur.


10 Hastanın uyluk ve bacağı semifleksiyona getirilmek üzere hekimin sol eli ile diz altından kaldırılır.


12 Hekim refleks çekici ile patella altındaki kuadriseps tendonuna hafifçe vurur.


DERİN TENDON REFLEKSLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ (aşil refleksi) İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Aşil refleksine bakma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ : Rekleks çekici, muayene masası










5 Hastanın bacakları muayene masasının kenarından serbestçe sallandırılır.

6 Hekim hastanın ayak tabanına elini koyarak ayağı dorsofleksiyona getirir.

7 Yeterli tendon gerginliği elde edilir.


9 Hekim topuk üzerinde bulunan gastroknemius-soleus kas grubunun yapışma yeri olan aşil tendonuna

refleks çekici ile hafifçe vurur.


11 Hastanın dizi semifleksiyona ve dış rotasyona getirilir.

12 Hastanın bacağı serbestçe yatağa uzatılır.

13 Ayak tabanı dorsofleksiyona getirilir.


15 Hekim tarafından refleks çekici ile hastanın aşil tendonuna vurulur.


18 Elleri yıkama

PATOLOJİK REFLEKSLER (ayak bileği klonusu) İÇİN

ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Ayak bileği klonusu bakma becerisi kazanma

63

ARAÇ-GEREÇ : Muayene masası










5 Hastanın dizi fleksiyona getirilerek hekim tarafından sol eli ile bu pozisyonda tutulur.

6 Hekim hastanın ayağının uç kısmından tutarak hasta ayağını hızlıca dorsofleksiyona getirir.


8 Elleri yıkama

PATOLOJİK REFLEKSLER (Babinski belirtisi) İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ AMAÇ: Babinski belirtisi bakma becerisi kazanma

ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası, künt obje










5 Hekim eline künt bir cisim alır.

6 Hekim künt obje ile hastanın ayak tabanını topuğun ortasından ayağın dış kenarına ve tabanın önüne doğru

kuvvetlice çizer.

7 Test diğer ayakta tekrar edilir.


9 Elleri yıkama

64

Şekil 6: Babinski refleksinin değerlendirilmesi

PATOLOJİK REFLEKSLER (Openheim belirtisi) İÇİN

ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Openheim belirtisi bakma becerisi kazanma

ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası










5 Hekim işaret ve baş parmağı ile hastanın tibiasının ön yüzüne proksimalden distale doğru kuvvetlice bastırarak

elini ilerletir.

6 Test diğer ayakta tekrar edilir.


8 Elleri yıkama

PATOLOJİK BULGULAR (Gowers bulgusu) İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Gowers bulgusu bakma becerisi kazanma

ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası





65




3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır veya çömelmesi söylenir.

4 Hekim hastanın herhangi bir yerden destek almadan kalkmasını ister

5 Hastanın kalkma hareketi ve destek ihtiyacı değerlendirilir. *


7 Elleri yıkama

* Bu patolojik bulgu gluteal ve sırt kasları kuvvet azlığının (musküler distrofi) en erken

belirtisidir.

66

EKSTRAPİRAMİDAL SİSTEM MUAYENESİ

(dişli çark belirtisi) İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Dişli çark belirtisi bakma becerisi kazanma ARAÇ-GEREÇ: Muayene masası 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması







3 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır..

4 Hekim hastanın kolunu pasif olarak fleksiyon ve ekstansiyona getirmeye çalışır.

5 Hastanın bu harekete direnç gösterip göstermemesi değerlendirilir.*


7 Elleri yıkama

* Bu patolojik bulgu ekstrapiramidal sistem tutulumu olan hastalıklarda gözlenir.

67

KRANİYAL SİNİR MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Kraniyal sinir muayenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Öğütülmüş kahve, gül kokusu, amonyak kokusu,

Işık kaynağı,

Refleks çekici

Oftalmaskop, Snell ve Jaeger kartı





ADI SOYADI: TARİH:

BASAMAKLAR

1. N. OLFAKTORİUS (CN I) un muayenesi

Kooperasyon şarttır, bunun sağlanamadığı durumlarda yapılamaz

Her iki burun deliğine ayrı ayrı ve diğeri kapatılarak uygulanır

Hastaya iritan olmayan karanfil, gül, tarçın veya yeni çekilmiş kahve kokularından birini koklaması ve

ne kokusu olduğunu tahmin etmesi istenir

Sonuçları

Her iki burun deliğinden kokuların algılanması normal

Kokuların algılanmayıp, amonyak kokusunun algılanması anosmia (tek taraflı ise unilateral

anosmia) ile uyumlu

Amonyak dahil hiçbir kokunun algılanmaması bozukluğun organik nedenler dışında olabileceğini akla

getirmelidir

2. N. OPTİCUS (CN2) un muayenesi

Optimal değerlendirme için kooperasyonun sağlanamadığı durumlarda anestezi gerekebilir

Işık refleksi

Görme keskinliği

Görme alanı

Optik diskin incelenmesi

Papill ödem bulguları, nedenleri

3. N. OKULOMOTORİUS (CN3), N. TROKLEARİS (CN4) ve N. ABDUSENS (CN6) muayenesi

Pupillanın değerlendirilmesi (ışık refleksi, anizokori, Horner sendromu)

Göz küresinin hareketlerinin değerlendirilmesi (pitoz, nistagmus, strabismusun açıklanması)

68

4. N. TRİGEMİNUS (CN5) muayenesi

Motor fonksiyonların değerlendirilmesi

Çiğneme, ağzı açma

Duyu muayenesi

Kornea

Yüzde duyu muayenesi:dokunma, ağrı, ısı

5. N. FASİALİS (CN7) muayenesi

Motor fonksiyonların değerlendirilmesi

Yüzde asimetri var mı?

Kaşların kaldırılması, gözlerini sıkıca kapatması, dişlerini göstermesi gülümsemesi, ıslık

çalması, üflemesi değerlendirilir

Periferik, santral paralizinin değerlendirilmesi (periferik tipte; istirahat halinde alın

kırışıklıkları silinmiş, kaş düşükçe ve düzleşmiş, olguların çoğunda gözün kapatılmaya

çalışması göz küresinin yukarı ve dışa doğru hareket etmesine neden olur-göz kapağını

kapatamaz.)

Tat muayenesi

Tatlı- şekerli su

Tuzlu- sodyum klorür

Ekşi- asetik asit

Acı- kinin çözeltesi

Dilin ön yarısına uygulanarak değerlendirilir

Salgı fonksiyonlarının değerlendirilmesi

Göz yaşı, tükürük salgılanması

69

6. N. STATOAKUSTİKUS (CN8) muayenesi

N Koklearis muayenesi

Akustikopalpebral refleks

Fısıltı testi

Diyapozon’la Rinne ve Weber testleri

N Vestibularis muayenesi

Düz çizgide yürüme

Hallpike manevrası

Kalorik test

7. N. GLOSSOFARİNGEUS (CN9) muayenesi

Tat duyusu, dilin 1/3 arka kısmında değerlendirilir

Uvula uyarılarak duyu muayenesi tamamlanır

Bir çok fonksiyonu vagus ile birlikte değerlendirilir

8. N. VAGUS (CN10) muayenesi

Motor fonsiyonları

Uvula hareketleri

Farinks değerlendirmesi- öksürük refleksi

Larinks değerlendirmesi- sesin kalitesi, vokal kort harekleri

Otonom fonksiyonlar

Okulokardik refleks- göz küresi üzerine basıda bradikardi oluşması

9. N. AKSESSORİUS (CN 11)

M. sternokleidomastoid ve trapezius kaslarının değerlendirilmesi

10. N. HİPOGLOSSUS (CN 12) muayenesi

Dilin posizyonu, hareketleri

Fasikülasyon ve atrofiler mutlaka not edilmelidir

*Okülosefalik ve okülovestibüler yanıt, beyin sapı fonksiyonunu gösteren, birden fazla kranial sinirin

değerlendirildiği muayenedir.

SEREBELLAR MUAYENE İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Serebellar muayenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Işık kaynağı,

Refleks çekici



3.Ustalaşmış: Basamağın duraksamadan, ve yardıma gerek kalmadan, doğru ve sırasında

yapılması


ADI SOYADI: TARİH:

BASAMAKLAR

1. Üst ekstremite koordinasyon muayenesi

İşaretleme ve işareti geçme tesi

Pozisyonu koruma durumu

Rebound (geri sekme) testi

Parmak-burun testi, parmak-parmak testi

70

Ardışık el hareketi testi

2. Alt ekstremite koordinasyon muayenesi

Yürüyüşün değerlendirilmesi

Diz-topuk testi

3. Dismetri, disdiadokinezi terimlerini yorumlama

YENİDOĞAN NÖROLOJİK MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Yenidoğanın nörolojik muayenesini yapma becerisini kazanmak


Refleks çekici





ADI SOYADI: TARİH:

BASAMAKLAR

1. Bilinç durumu değerlendirilir

Uyanık

Alert

Deprese

2. Baş çevresi, kafa şekli, fontanel

3. Dismorfik özellikler, deri bulguları (sütlü-kahve rengi , beyaz-hipopigment,

hemanjiyomlar) aranır

4. Spontan hareketleri

5. Postür değerlendirilir

6. Primitif refleksler kontrol edilir

Emme, arama

Asimetrik tonik ense

Simetrik tonik ense

Tonik labirent

Moro

El ve ayakta yakalama

7. Tonus değerlendirilir

Hipotoni (santral/ periferik)

Hipertoni (spastisite, rijidite)

Diskinezi

8. Kraniyal sinirler değerlendirilir

9. Motor gelişimi değerlendirilir

71

SÜTÇOCUĞU NÖROLOJİK MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Sütçocuğunda nörolojik muayenesi yapma becerisini kazanmak


Refleks çekici





ADI SOYADI: TARİH:

BASAMAKLAR

1. Bilinç durumu değerlendirilir

Çocuğun spontan hareketleri ve annesi ile ilişkisi izlenir; Sözlü emirler ve sorular yönlendirilir. Sağlıklı

çocuklarında uyum sorunu nedeni ile optimal değerlendirme sorun olabilir

2. Baş çevresi, kafa şekli, fontanel

72

3. Dismorfi, deri bulguları (sütlü-kahve rengi , beyaz-hipopigment, hemanjiyomlar)

aranır

4. Spontan hareketleri

5. Postürü değerlendirilir

6. Primitif refleksler kontrol edilir

Emme, arama

El ve ayakta yakalama

Asimetrik/simetrik ense

Tonik labirent

Moro

7. Durum reaksiyonlarına bakılır

ATNR

Vojda

8. Tonus değerlendirilir

Hipotoni (santral, periferik)

Hipertoni (spastisite, rijidite)

Diskinezi

9. Kraniyal sinirler değerlendirilir

10. Motor gelişimi değerlendirilir

11. Sosyal gelişlimi değerlendirilir

12. Motor muayenesi

Muayene edenin ellerini itmesi, çekmesi, elini sıkması, olduğu yerde zıplaması istenir. Taraf farkı,

denge koordinasyon ve kas gücü değerlendirmesi yapılır. İletişim kurulamadığı durumlarda pasif

hareketler ile eklemler ve çocuğun verdiği reaksiyon ile kas gücü değerlendirilmeye çalışılır

13. Duyu muayenesi

Çocuğun hissetme yeteneği kontrol edilir. Çocuğun uyarı ile ekstremitelerini çekmesi indirek bulgu

olarak kabul edilir (soğuk, sıcak tüpler, sivri uçlu cisimler ve fırçalar kullanılabilir)

GENİTAL MUAYENE İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Genital muayene becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: (Gerekirse) mezura






BASAMAKLAR


2. Çocuğun külodunu çıkarmak

3. Çocuğu muayene masasına yatırmak

4. Bacaklarını iki yana açmasını sağlamak

5. İnspeksyonla labia majorlar (kız), penis ve skrotumu (erkek) gözlemek

6. Kuşkulu genitalya varsa tanımlaması

7. (Gerekirse) penis boyunu tabanından bastırarak ve erektil dokunun açığa çıkmasını sağlayarak mezura ile

Ölçmek

8. (Gerekirse) klitoris boyunu ölçmek

9. Testisleri iki elle palpe ederek skrotumda yerleşimli olup olmadığını kontrol etmek

73

10. Testisler skrotumda değilse inguinal kanalda olup olmadığını kontrol etme ve skrotuma indirilip

indirilmediğini kontrol etmek


PUBERTE MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Puberte muayenesi yapma becerisini kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Puberte evreleme çizelgesi orkidometre; mezura




4.G/Y: Gözlem yapılmamış olması.


BASAMAKLAR


2. Çocuğu çıplak soyma veya iç çamaşırları açılabilecek ise iç çamaşırları ile bırakmak

3. Kızda meme, pubik ve koltuk altı kıllanmasını çizelgeye göre tanımlama ve kaydetmek

4. Erkekte pubik ve koltuk altı kıllanmasını çizelgeye göre tanımlama ve kaydetmek

5. Erkekte bir elle testis, bir elle orşiometre tutularak testis hacmini saptamak

6. Orşiometre yoksa testisin uzunluğuna çapını mezura ile ölçmek


Erkek çocuklarda sekonder cins belirtilerinin gelişimi

Evre

1

Pubis kıllanması Yok

Skrotum gelişimi İnfantil, deri pembe

Penis gelişimi İnfantil

2 Penis kökünde seyrek, hafif pigmente,

düz veya kıvırcık uzunca tüyler

Skrotum derisinde pigmentasyon

başlaması

Hafif büyüme

3 Kıllanma daha belirgin ve yaygın, kıllar

koyu renkte ve kıvırcık

Daha belirgin büyüme ve

pigmentasyon

Daha belirgin

4 Kıllanmanın dağılımı erişkine benzer,

erişkinden daha az

Büyüme daha fazla, pigmentasyon

ve pürtüklenme belirgin

Peniste uzunluğuna büyüme,

glans ve enine çapta artma

belirgin

5 Kıllanma artmış, bacakların medial

kısımlarına da yayılma

Erişkin görünümü Erişkin büyüklüğü

74

Kız çocuklarında memelerin ve pubis kıllanmasının gelişimi EVRE

1

Pubis kıllanması yok

Meme gelişimi infantil, gelişme yok

2 Labiaların medial kenarında Meme ve papillada

seyrek, hafif kıvırcık tüyler tomurcuklanma, areola

çapında artma

3 Koyu renkte, kaba ve Meme ve areola belirgin

kıvırcık kıllanma, kıllar olarak büyümüş, areola

seyrek olarak pubis ve papilla sınırı belirgin

simfizine yayılmış değil

4 Kaba, kıvırcık, miktarca Meme daha kabarmış,

erişkinden daha az kıllanma areola ikinci bir

kabarıklık yapıyor

5 Erişkin dişi tipi bacakların Erişkine yakın,

medial kısmına da yayılmış areoladaki kabarıklık

kıllanma gerilemiş, papilla belirgin

75

SIRT VE EKSTREMİTE MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ ( süt çocuğu)

AMAÇ: Sırt ve ekstremite muayenesi yapma becerisini kazanma






BASAMAKLAR

1. Sırt bölgesinin gözlenmesi

2. Kürek kemiklerinin ( skapulaların ) duruşunun değerlendirilmesi

3. Omurga eğriliğinin incelenmesi

4. Sırtta orta hatta özellikle sakral bölgede kıllanma, hemanjiyom ve çöküklük ( gamze ) varlığının

değerlendirilmesi

5. Ekstremitelerin gözlenmesi

6. Ekstremitelerin simetri ve işlev yönlerinden değerlendirilmesi

7. Ekstremiterin duruş bozuklukları açısından değerlendirilmesi (genu varum, genu valgus, pes varus…vs)

8. Eklemlerin ağrı, şişlik, kızarıklık ve hareket açıklıkları yönünden ayına uygun olarak değerlendirmesi

9. Ekstremitelerinin nöromotor ( kas gücü, kitlesi, tonusu, istemsiz hareketler, refleksler ) değerlendirilmesi

76

SÜT ÇOCUKLARINDA KALÇA MUAYENESİ ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Kalça muayenesi yapma becerisini kazanma






BASAMAKLAR

1. Bebeğin sert bir zemin üzerine yatırılması

2. Bebeğin ayak ucu tarafında durma

3. Kalçada abdüksiyon kısıtlılığının değerlendirilmesi: Kalçaların gövde ile dik açı yapar pozisyona, dizlerin tam

fleksiyona getirilmesive iki elin orta parmakları bebeğin uyluklarının dış yan yüzünde büyük trokanterler

üzerine yerleştirilerek, her bir bacağın zemine muayene masası yüzeyine yaklaştırılması

4. Bu işlem her bir kalça için ayrı ayrı yapılır.

5. Ortolani manevrasının yapılması: Bir el ile kalça sabit tutulurken diğer elin orta parmağı ile büyük

trokanterin öne doğru itilerek femur başı ile asetabulum arasındaki uyumun değerlendirilmesi ve klunk sesinin

aranması

6. Barlow manevrasının yapılması: Bir el kalçayı sabit tutarken, diğer elin başparmağı ile femur başına uyluk iç

yan yüzünden basınç uygulayarak femur başı asetabulumdan çıkartılmaya çalışılır.Ardından ortolani manevrası

uygulaması

7. Pili asimetrisinin değerlendirilmesi: Her iki bacağın dizden ekstansiyona getirilerek yukarı kaldırılması ve

arka yüzde pili asimetrisi aranması

8. Cetvel belirtisinin değerlendirilmesi: Düz bir zeminde kalça ve dizler 90º fleksiyonda iken her iki dizin aynı

seviyede olmasının değerlendirilmesi.

9.Sırt üstü yatar pozisyonda her iki bacağın üst kısmının abdüksiyondaki duruşunun gözlenmesi: kalça çıkığının

varlığında; bacak hafif dışa dönük, diz ve kalça da fleksiyonda gözlenir.

Şekil 7: (A) Ortolani manevrası (B) Barlow manevrası

77

YENİDOĞAN FİZİK MUAYENESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Yenidoğan bebeğin fizik muayenesini yapma becerisi kazanmak

AMAÇ-GEREÇ: Bebek muayene masası

Stetoskop

Işık kaynağı






BASAMAKLAR

El yıkanır bebeğe dokunmadan önce el ısıtılır

Anneyle tanışılır, ne yapacağı açıklanır

Bebeğin giysileri, bezi hariç çıkarılır

Genel durum:

Letarji, irritabite, postür, solunum şekli, rengi

Deri: Renk: Siyanoz, sarılık, solukluk, pletore, kutis marmaratus, soyulma, mekonyumla boyanma

Döküntü: Peteşi , ekimoz, milia, miliarya, mongol lekesi, toksik eritem, vezikül, püstül

Baş: Şekli, büyüklüğü ( makrosefali, mikrosefali)

Ön ve arka fontenelin büyüklüğü, gerginliği, sütürlerin açıklığı, üst üste binme

Caput succadeneum, sefal hematom, subgaleal kanama

Saçlı deride laserasyon, nevüs, aplasia cutis

Kraniyotabes

Yüz: Dismorfi, fasiyal parazi, asimetrik ağlama yüzü

Kulaklar: Düşük kulak, şekli bozukluğu, preauriküler çukur/ “ skin tag”

Burun. Burun kökü basıklığı, septum deviasyonu, burun kanadı solunumu, kanlı/ pürülan akıntı, koanal atrezi

Göz: Hipertelorizm, mikroftalmi

Konjunktivit, subkonjuktival kanama, skleralarda sarılık

Katarakt, korneal bulanıklık, konjenital glokom

İriste kolobom pupillalar, ışık refleksi, kırmızı yansıma testi

Ağız. Yarık damak, dudak, Epstein incileri, kısa frenulum, ranula, natal diş

Boyun: Kısa boyun , yele boyun, tortikollis, kistik higroma, klaviküla kırığı

Solumum sistemi:

Göğüs kafesi deformitesi, meme hipertrofisi, süt akışı

Dakika solum sayısı ( normal 40-60/ dk)

Solunum şekli ( N:torakoabdominal, periodik olabilir), apne,dispne

Oskültasyon

Dolaşım sistemi

Palpasyon: tril varlığı, apeksin yeri, periferik nabızlar ( özellikle femoral nabız)

Kalp atım hızı ( N:120-160/ dk), üfürüm varlığı

Karın: Distansiyon, göbek kordonunun durumu ( kanama, infeksiyon, damar sayısı: 2 arter 1 ven olması)

Palpasyonla karaciğer ( 2cm kadar), dalak ( 1cm kadar), böbreklerde kitle, dolu mesane

Ano-genital bölge:

Erkek: Mikro/ Makro penis, hipospadias, epispadias, skrotumda renk değişikliği ( hiperpigmentasyon,

torsiyon varsa mavimsi renk), inmemiş testis, hidrosel

Kız: Vajinal akıntı, kanama, kliteromegali

Belirsiz dış genital yapı ( ambigous genitalia)

Anüs yerleşimi, anal atrezi

Omurga: Asimetrik , orta hatta şişlik, çukurluk, nevüs , kıllanma, meningo/ meningomiyelosel, sakral gamze

Ekstremiteler: Poli/ sindaktili, simian çizgisi, brakiyal pleksus paralizisi

Kalça: Ortoloni ve Barlow testleri

Nörolojik muayene: bkz “ Yenidoğanın nörolojik muayenesi ”

78

VENÖZ KAN ÖRNEĞİ ALMA İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Venöz kan örneği alma konusunda beceri kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Antiseptik solüsyon ve alkol

Tampon

Turnike

Kan alma iğnesi (adolesan için 20, büyük çocuk 22, sütçocuğu ve

yenidoğan için 24 G)

Uygun tüpler




4G/Y: Gözlem yapılmamış olması


BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak

2. Tedavi tepsisini hazırlamak

3. Malzemeleri sterilite yönünden kontrol etmek

4. Alınacak kan örneği için hastanın ad ve soyadını kontrolle doğru hastayı belirleme ve tanışmak

5. İşlemi hasta ve ailesine açıklama ve hastanın rahatlamasını sağlamak

6. Kolunu dirseğin üzerine kadar sıvamasını ve muayene masasına uzanmasını rica etmek

7. Tek kullanımlık eldiven giymek

8. Belirlenen bölgenin altına tedavi muşambası koymak

9. Kan örneği alınması planlanan bölgenin proksimaline arteriyel doluşu engellemeden venöz dönüşü azaltacak

derecede bası oluşturmak için turnike uygulamak*

10. Sol el ile kan alınacak bölgede cilt gerginleştirilerek venlerin sabitleşmesini sağlamak

11. Damarı palpe etme ve alkollü pamuk ile bölgeyi temizlemek

12. Sağ ele alınan iğne 15-30° derecelik açı ile vene girmek

13. Damara girildiği hissedildikten sonra eğimi azaltarak damar içinde 5 mm kadar ilerlemek (iğnenin damardan

çıkışını engellemek için)

14. “Vacutainer” iğneye yerleştirilerek kan örneklerini almak

15. Son vacutainer ile birlikte iğneyi çıkartma ve kuru pamuk ile çıkılan bölgeye tampon uygulamak (iğne

çıkmadan önce turnike çözülmeli)

16. Alınan kan örneklerini üst yazı ile laboratuvarlara göndermek

17. Kullanılan iğneyi atık torbasına atmak

18. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürmek

19. Elleri yıkamak

* Çocukta venöz kan almak için en uygun bölgeler antekubital bölgedeki venler veya el

sırtındaki dorsal metakarpal venlerdir

79

İNTRAVENÖZ ENJEKSİYON UYGULAMA İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: İntavenöz yoldan tedavi uygulama becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: İlaç

Steril tampon

Testere

Steril enjektör

Yedekli kelebek iğne veya kalıcı kanül (kubital ven için)

Turnike






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak


3. Tedavi kartı ile ilacı karşılaştırarak kontrol etmek


5. Ampul veya flakon şeklindeki ilacı veya serumu hazırlamak

6. İlaç enjektöre çekilmişse 0.1-0.2 ml hava çekmek ve tedavi tepsisine bırakmak

7. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek

8. Adı ve soyadını sorarak doğru hastayı belirleme ve tanışmak

9. İşlemi hasta ve ailesine açıklama ve hastanın rahatlamasını sağlamak

10. Kolunu dirseğin üzerine kadar sıvamasını ve muayene masasına uzanmasını rica etmek



13. Tedavi uygulanması düşünülen damar bölgesinin proksimaline artetiyel doluşu engellemeden venöz dönüşü

azaltacak derecede bası olusturmak için turnike uygulamak

14. Sol el ile kan alınacak bölgede cilt gerginleştirilerek venlerin sabitleşmesini sağlamak

15. Damarı palpe etme ve alkollü pamuk ile bölgeyi temizlemek

16. Sağ ele alınan iğne 15-30° derecelik açı ile vene girmek

17. Damara girildiği hissedildikten sonra eğimi azaltarak damar içinde 5 mm kadar ilerlemek (iğnenin damardan

çıkışını engellemek için)

18.Turnikeyi açmak

19. İğne ucunda kan görünüyorsa veya kelebek iğne hortumunda kan görülüyorsa enjektörün ucunu açmak

20. Fiksasyon yapmak

21. Kanülün veya kelebek iğnenin ucunu çıkararak enjektörün giriş yerine yerleştirmek

22. Enjektördeki ilacı damara vermek

23. Enjektörü çekme ve kanül veya kelebek setin ağzını kapamak

24. Damar yolunun kontrol edilerek damar dışına ilacın kaçıp kaçmadığını kontrol etmek

25. İlacın adı, biçimi, veriliş zamanı, dozu ve veriliş yolunu kayıt etmek

26. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç gereci atmak

27. Elleri yıkamak

80

VASTUS LATERALİS (UYLUĞUN DIŞ YÜZÜ) (< 2yaş için)

veya DORSOGLUTEAL BÖLGEYE KAS İÇİ ENJEKSİYON

UYGULAMA İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Vastus lateralis ve dorsugluteal bölgeye kas içi enjeksiyon uygulama becerisi

kazanmak


Steril tampon

Testere

Steril enjektör ve iğne

Yedek steril iğne

Uygun antiseptik madde






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak




5. Ampul veya flakon şeklindeki ilacı hazırlamak

6. Enjektöre ilacı çekme ve iğne kılıfını kapatarak tedavi tepsisine bırakmak


8. Adı ve soyadını sorarak doğru hastayı belirlemek ve tanışmak

9. İşlemi hasta ve ailesine açıklamak

10. Hastayı sırtüstü yada oturur pozisyona getirmek

11. Hastanın gizliliğine dikkat edilerek vastus lateralis* veya dorsogluteal** bölgesini açmak

12. Enjeksiyon bölgesini tespit etmek

13. Enjeksiyon bölgesini antiseptik madde içeren tampon ile merkezden dışa doğru dairesel hareketle 5 cm’lik

alanı silmek

14. İğnenin kılıfını çıkarmak ve enjektördeki havayı boşaltmak

15. Deri ve deri altı dokusunu pasif elin baş ve işaret parmağı ile gererek bastırmak

16. Enjektörü aktif el ile kalem tutar gibi tutarak 90º açıyla ve hızlı olarak kasa girmek

17. Pasif el ile enjektör pistonunu geri çekerek kas içine girildiğini kontrol etmek (enjektöre kan gelirse

enjektörün geri çekilmesi ve ilacın yeniden hazırlanması)

18. Enjektördeki ilacı kasa vermek

19. Pasif el ile iğnenin giriş noktasına tamponu hafifçe bastırarak aktif elle enjektörü giriş açısı ve hızıyla geri

çekmek

20. Enjeksiyon bölgesini tamponla bastırmak

21. Kullanılan iğnenin koruyucu kapağını KAPATMADAN, enjektörü tedavi tepsisine bırakmak



24. Elleri yıkamak

* Vastus Lateralis için diz ile büyük trokanterin arası 3’e bölünür. Orta bölümün lateraline yapılır

**Dorsogluteral bölge için gluteal bölge 4 eşit kadrana bölünür ve uygulama dış üst kadrana yapılır

81

KAS İÇİ AŞI UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Kas içi aşı uygulamasını uygun yöntem ile yapma becerisini kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Steril enjektör

25G iğne ucu

Pamuk tampon

Alkol






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak

2. Aşıyı buzdolabından almak (2-8 0C’de saklanmış ve dondurulmamış)

3. Aşının son kullanma tarihine bakmak

4. Aşı iyice çalkalama, aşının homojen olup olmadığını kontrol etmek (Liyofilize aşı ise sulandırmak)

5. Aşıyı enjektöre çekmek

6. İğne ucunu değiştirme ve kılıfını kapamak

7. Kuru ve alkollü tamponu hazırlamak

8. Anneden çocuğu sıkıca tutmasını istemek

9. Enjeksiyon bölgesini belirlemek

10. Enjeksiyon bölgesini alkollü tampon ile temizlemek

11. İğne ucunun kılıfını çıkarmak ve enjektördeki havayı boşaltmak

12. Deri ve deri altı dokusunu pasif elin baş ve işaret parmağı ile gererek bastırmak

13. Enjektörü aktif el ile kalem tutar gibi tutarak 90º açıyla ve hızlı olarak kas içine girmek

14. Aşı uygulamalarında ağrı yaratmaması için aspirasyon yapılmaz

15. Enjektördeki aşıyı kasa vermek.


çekmek



19. Aşı yapıldıktan sonra olası yan etkileri hakkında aileye bilgi vermek

20. Aşının yapıldığını kayıtlara ve hastanın aşı kartına işleme, bir sonraki aşı için anneye bilgi vermek

21. Aşıdan sonra çocuğu en az 15 dakika gözleme fırsatı yaratmak

22. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürmek ve kullanılan iğneyi ve enjektörü uygun şekilde atmak

23. Elleri yıkamak

* İki yaşına kadar kas içi uygulanan aşılar uyluk dış yan yüzüne, iki yaşından sonra deltoid kasına

yapılır. Gluteal bölgeye aşı uygulaması yapılmaz.

İNTRADERMAL ENJEKSİYON UYGULAMASI İÇİN

ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: İntradermal enjeksiyon uygulama konusunda beceri sahibi olmak


Steril tampon

Testere

Steril enjektör (1 ml), iğne (25-30 No)


82






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak





6. Enjektöre ilacı çekerek iğnenin kılıfını kapamak ve tedavi tepsisine bırakmak

7. Tedavi tepsisi ile hasta başına gitmek.



10. Enjeksiyon bölgesini tespit etmek*


alanı silmek

12. İğnenin kılıfını çıkarmak ve enjektördeki havayı boşaltmak

13. Deriyi pasif elin işaret ve başparmağı ile germek

14. İğnenin ucu yukarıya bakacak şekilde ve 150’ lik acı ile deri içine girmek

15. İlacı yavaşça kabartı oluşmasını görerek vermek

16. İğneyi yavaşça çekmek


çekmek





22. Elleri yıkamak

* İntradermal uygulanacak ilaçlar; lokal anestezi, tuberkulin testi (önkol içyüzü derisi),

BCG aşısı (deltoid bölge derisi)

SUBKUTAN ENJEKSİYON UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Subkutan enjeksiyon uygulama konusunda beceri kazanmak


Steril tampon

Testere

Steril enjektör (1-2 ml) ve iğne (25-30No)

Yedek steril iğne






83


BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak





6. Enjektöre ilacı çekme ve iğnenin kılıfını kapatarak tedavi tepsisine bırakmak




10. Enjeksiyon bölgesini tespit etmek*


alanı silmek

12. İğnenin kılıfını çıkarma ve enjektördeki havayı boşaltmak

13. Deriyi pasif elin baş ve işaret parmağı ile çekerek yukarı doğru kaldırmak

14. Enjektörü aktif el ile kalem tutar gibi tutarak 45º açıyla cilt altına girmek

15. Aşı uygulamalarında ağrı yaratmaması için aspirasyon yapılmaz

16. Enjektördeki ilacı deri altına vermek


çekmek





22. Elleri yıkamak

* Subkutan enjeksiyon yapılacak olan bölgeler; deltoid bölge, karın, üst bacak yada üst kol derisidir.

İnsülin, heparin, adrenalin ve bazı aşılar bu yolla yapılır

PARMAK UCUNDAN KAPİLLER KAN ALMA İÇİN

ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Kapiller kan alma becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: lanset uygun antiseptik madde

steril tampon hemotokrit tüpü

tek kullanımlık eldiven tedavi muşambası






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak




5. Adını ve soyadını sorarak doğru hastayı belirlemek, tanışmak

6. İşlemi hastaya açıklamak ve rahatlamasını sağlamak


84


9. Belirlenen bölge soğuksa ısıtmak (30-60 saniye süresince sıcak su ile ısıtılmış ılık nemli pamuk uygulamak)

10. Parmağa dipten uca doğru masaj yapmak

11. Delinecek bölgeyi (parmak pulpası) uygun antiseptik madde ile silme ve kurumasını beklemek

12. Pasif el ile delme alanı çevresinden yavaşça sıkıştırarak hafifçe basınç uygulamak ve delme alanına

dokunmamak

13. Aktif el ile steril lanseti deriye 90 derecelik açıyla tutma ve tek bir hareketle parmak pulpası lateralinden

delmek

14. İlk kan damlasını steril gaz tamponla silmek

15. Parmağa dipten uca doğru masaj yaparak ikinci kan damlasını heparinli hematokrit tüpü üzerinde belirtilen

seviyeye kadar almak (tüpün bir ucu işaret parmağı ile kapatılarak, diğer ucu delinen bölgeye temas ettirilerek

işlem yapılır)

16. Steril tamponla delme alanına basınç uygulamak

17. Tedavi tepsisini tedavi odasına götürme ve kullanılan araç-gereci atmak

18. Elleri yıkamak

PERİFERİK YAYMA HAZIRLAMA VE DEĞERLENDİRME


AMAÇ: Periferik yayma hazırlama ve değerlendirme becerisini kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Alkol, pamuk, lanset, lam, May-Grünwald boyası, Giemsa boyası, su,

mikroskop, immersiyon yağı






BASAMAKLAR

1. Elleri yıkamak

2.Parmak ucunun alkollü pamuk ile silinmesi ve alkolün kuruması için beklenmesi

3.Parmak ucu pulpası lateralinin lanset ile delinmesi, ilk iki damla kanın alkolsüz pamukla silinmesi, üçüncü damlanın

lama damlatılması

4.Lamelin 45 derece açı ile kan damlasının üzerine konması, kan damlasının hızla yayılması

5. Kan kuruyana kadar , yaklaşık 15-20 dakika beklenmesi

6.Lamı kaplayacak şekilde May-Grünwald boyasının konması ve 3-5 dakika beklenmesi, süre sonunda lamın musluk suyu

ile yıkanması

7. Tekrar lamı kaplayacak şekilde May-Grünwald boyası konması 3-5 dakika beklenmesi, süre sonunda lamın musluk

suyu ile yıkanması

8 .Lamı kaplayacak şekilde 1/10 sulandırılmış Giemsa boyasının konması ve 10 dakika beklenmesi, süre sonunda lamın

musluk suyu ile yıkanması

9.Yıkama sonrası preparatin üzeri silinmeden havada kurutulması

PERİFERİK YAYMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

1. Yaymanın en ince yerinin 1-2 mm iç kısımdan değerlendirmeye başlanacak şekilde lamın mikroskoba yerleştirilmesi

2. Önce mikroskobun 10’luk büyütmesi ile genel değerlendirme yapılması, sonra 100’lük büyütmeye geçilmesi

3. 100’lük büyütme ile değerlendirmek için lamın üzerine immersiyon yağının damlatılması yağın diğer büyütmelerin

lenslerine değmemesine dikkat edilmesi

4. Eritroid değerlendirilirken; eritrositlerin şekline, büyüklüğüne, boyanma özelliğine bakılması, hedef hücre, gözyaşı

hücresi , parçalanmış eritrosit , normoblast orak hücre vb. aranması

85

5. Myeloid seri değerlendirilirken; en az 100 hücre sayılması , polimorf nüveli lokosit , çomak, lenfosit,monosit,eozinofil,

bazofil vb. aranması, normal dışı hücrelerin ( blast, reaktif lenfosit, hücre içi vakuolizasyon, granülasyon vb.) dikkatten

kaçmaması

6.Trombositler değerlendirirken; şekline, büyüklüklerine, boyama özelliklerine ve küme yapıp yapmadıklarına bakılması

7. Periferik yayma değerlendirildikten sonra mikroskobun ışığının mutlaka kapatılması.

8. Lam üzerineki yağın temizlenmesi

9. Ellerin yıkanması

LKSİYON YAPMAK İÇİN ÖĞRENİM

REHBE

LOMBER PONKSİYON YAPMAK İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

BER PONKSİYON YAPMAK İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ AMAÇ: Lomber ponksiyon yapma becerisi kazanmak

ARAÇ – GEREÇ: Stileli spinal iğne (büyük çocuklarda 20 (sarı), küçük çocuklarda 22

numaralı (siyah) Asit fenik(pandy miyarı) Maske

Eldiven Pandy için saat camı Işık mikroskopu

İyod ve %70 alkol solüsyon Hücre sayma lamı Santrifüj tüpü

Steril gazlı bez Yayma için lamlar

Tüpler Giemsa ve gram boyası






BASAMAKLAR

1. Lomber Ponksiyon öncesi fundoskopik muayene yapmak*

2. Şuur kapalı, ve/veya KİBA belirtileri varsa BBT çektirmek*

3. Hastaya veya ailesine işlem hakkında bilgi verme ve yazılı onamlarını almak

4. Elleri yıkama, eldiven ve maske kullanmak

5. Araç, gereç ve yardımcı personel ayarlamak

6. Kan şekeri ölçümü için venöz kan almak

7. Hastayı oturur veya yan yatar pozisyonda, kalça, dizler ve boyun fleksiyonda gövdesi öne eğik olarak

tutulmasını sağlamak

8. İliak kemik çıkıntılarının tepesinden geçen bir hattın omuriliği kestiği yeri (L4-L5 aralığı) belirlemek

9. Hastanın kolon vertebralini iyodlu solüsyon ile silmek. Daha sonra %70 alkol ile tekrar silmek

10. Deriye %0,5’lik lidocain spray ile anestezi uygulamak

11. Spinal proçesler tekrar palpe edildikten sonra L4-L5 aralığında ve tam orta hattan stileli iğne ile girmek. İğne

ucunu umblikusa doğru yönlendirmek

12. Her defasında 1-2 mm iğne itilerek stilenin çıkarılması ve BOS akışı olup olmadığının kontrol edilmesi

13. Direnç ile karşılaşılırsa iğne deriye doğru hafifçe geri çekme ve açı yavaşça değiştirilip tekrar iğneyi

ilerletmek

14. Durayı delme hissi alındığında stilenin tamamen çıkarılması ve saat camı üzerine konulan asit fenik üzerine

(Pandy miyarı) 1-2 damla BOS damlatılması, daha sonra 3 ayrı tüpe 1-2 ml sıvı almak

15. İşlem sırasında kan gelirse işlem L3-L4 aralığında tekrarlamak

16. Alınan 3 tüpten 1.tüp kültür, 2.tüp biyokimya, 3.tüp hücre sayımı içindir

17. Görünümü değerlendirmek (renk ve berraklık) ve kaydetmek

18. Saat camı üzerine damlatılan BOS da protein +, - olarak değerlendirmek

19. 30 dk içinde hücre sayımını yapmak

20. Bir tüpteki BOS’un santrifüje edilmesi ve alttaki kısmından 1-2 yayma preperat yapma ve Giemsa veya

Wright boyası ile hücre, gram boyası ile de bakteri değerlendirmesi için boyamak

21. Steril tüpe alınan BOS’u kültür için suratle mikrobiyoloji laboratuvarına ulaştırmak

22. Biyokimya için alınan BOS’u biyokimya laboratuvarına ulaştırmak

* KİBAS bulguları olanlarda LP’yi erteleme

86

YABANCI CİSİM ASPİRASYONU OLAN ÇOCUĞA ACİL

MÜDAHELE ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Yabancı cisim aspirasyonu olan çocuğa acil müdahale basamaklarının öğrenilmesi

ARAÇ-GEREÇ:






BASAMAKLAR

1. Yabancı cisim aspirasyonu olan hastanın ilk değerlendirilmesi

2.Çocuk konuşabiliyor ve kuvvetli öksürebiliyorsa öksürmenin teşvik edilerek beklenmesi

3. Öksürük yeterli değil ve solunum sıkıntısı artıyorsa havayolu temizleme ve açma manevralarına başlanması

4.<1 yaş hastalarda beş kez sırta vuru yapılması

5.<1 yaş hastalarda sternum altına bası yapılması

6. Bu manevralardan sonra yabancı cismin çıkıp çıkmadığının değerlendirilmesi

7.>1 yaş ve bilinci açık hastada Heimlich manevrasının uygulanması

8.> 1 yaş ve bilincı kapalı hastada Heimlich manevrasının hastanın sırtüstü yatırılarak uygulanması

( epigastriuma bası uygulaması )

9. Yapay solunum uygulanması

Şekil 8. Çocuklarda lomber ponksiyon

87

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Temel yaşam desteği yapma becerisini kazanmak

ARAÇ-GEREÇ:






BASAMAKLAR

1.Yaşamı tehdit eden durum varlığı ve temel yaşam desteği gereksinimi olan hastanın tanınması

2. Dolaşımın varlığını değerlendirilmesi

3. Solunumun değerlendirilmesi

4. Nabızların kontrol edilmesi ( brakiyal, karotis nabız muayenesi)

5.Havayolunu açma girişimi

6.Baş geri - cene ileri manevrası ile hava yolunun açılması

7.Solunum desteği

8.Ağızdan ağza solunum ( küçük çocuk-büyük çocuk ) (iki kişi ise 2:15, tek kişi ise 30:1)

9.Göğüs basısı yapılması ( küçük çocuk- büyük çocuk (iki kişi ise 2:15, tek kişi ise 30:1)

10.Hastanın değerlendirilmesi

Şekil 9. Büyük çocuklarda Heimlich manevrası

Şekil 10. Küçük çocuklarda Heimlich manevrası

88

OKSİJEN UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

MASKE : Yaşamı tehdit eden ağır hastalıklar sırasında gelişmiş olan primer veya sekonder

solunum yetmezliğinde veya kardiyo pulmoner arrest sırasında yeterli

ventilasyonu sağlamak için hava yollarının oksijenlenmesinin sağlanmasıdır.

ARAÇ GEREÇ: Nazal kanül

Maske

Rezervuarlı maske (geri solumalı)

Rezervuarlı maske (geri solumasız)

Kabin

Endotrakeal tüp






BASAMAKLAR 1. Bilinci kapalı hastada yeterli ise hava yolunun açık kalmasını sağlamak için ağız tüpü yerleştirilir.

2. Bilinci açık olan hastanın hava yolu açık ise hastanın rahat ettiği pozisyonda kalması sağlanır. (Çocuk

annesinin kollarındaysa sıkıntısını arttırmamak için oksijen bu pozisyonda verilir.)

3. Nazal kanül, her iki burun deliğine yerleştirilir, verilen oksijen oda havasıyla karışır. Oksijen

konsantrasyonu değişkendir. 4L/dak. akım ile verilir. Nemlendirilmemiş oksijen uzun süre

uygulandığında burun deliklerinde kuruluğa yol açabilir.

4. Maske, yüze yerleştirilir. Verilen oksijen oda havasıyla karışırsa da oksijen konsantrasyonu % 30-60

dolayındadır, 6-10 L/dak. akım ile verilebilir.

Rezervuarlı maske (geri solumasız), yüze yerleştirilir. Verilen oksijen oda havasıyla karışır, oksijen

konsantrasyonu % 95 dolayındadır, 10-15 L/dak. akım ile verilebilir.

5. Kabin, kafayı içeri alacak şekilde yerleştirilir. Yeni doğanlara uygulanır. Verilen oksijen oda havasıyla

karışmaz, oksijen konsantrasyonu % 80-90 dolayındadır, 10-15 L/dak. akım ile verilebilir.

6. Endotrakeal tüp, akut solunum yetmezliğinde olan hastalara uygulanır.

HAVAYOLUNUN AÇIK OLMASI MANEVRASI İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Bilinci kapalı olan veya yaşamı tehdit eden ağır hastalıklar sırasında veya

kardiyopulmoner arrest durumundaki hastada yeterli ventilasyonu sağlamak için dilin

posterior farenkse düşmesini ve orofarenksteki yumuşak dokuların larinks üzerine kollabe

olmasını önleyerek hava yolu devamlılığının sağlanmasıdır.

ARAÇ GEREÇ: Gazlı bez

Tahta dil basacağı

Aspiratör

Ağız tüpü (airway)





89


BASAMAKLAR

1. Orofarenkste yabancı materyal varsa ancak görüldüğünde gazlı bez veya aspiratör ile uzaklaştırılır.

2. Başa uygun pozisyon verilir.

3. Sırtüstü yatan çocukta bir elle çocuğun alnı tutularak baş arkaya geri çekilir, çene ileri kaldırılır.

4. Bilinci kapalı hastada hava yolunun devamlılığının sağlanması için ağız tüpü yerleştirilir

5. Başa uygun pozisyon verilir ve ağız açılır

6. Yabancı cisim varsa ağız açılarak aspire edilir

7. Ağız tüpü uygun boyutu belirlendikten sonra dil kıvrımına uygun olarak yerleştirilir

8. İşlem sırasında hava yolunun kapanmasına yol açabileceği için başın hiperekstansiyonundan

9. Servikal vertebra veya spinal kord travması kuşkusundan aşırı ektansiyondan kaçınılmalı, göğüs ve

omuzların altına çift kat battaniye konularak yükseltilmeli ve kafa oksiput bölgesinden hafifçe

alçaltılmalıdır

ENTÜBASYON İŞLEMİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Hava yolunu açmak ve ventilasyonu sağlamak amacıyla, larenksi görmeye yardımcı

larengoskop aleti ile oral veya nazal yoldan, alt ucu ses telleri hizasında olacak

şekilde trakea içine tüp yerleştirilmesi.

ARAÇ GEREÇ: Aspirasyon aletleri

Vakum kaynağı ve tüp

Maske kese ventilasyon aleti

Oral ve nazal hava yolu

Ventilasyon kesesi (anestezi tipi veya kendi şişen tip)

Maskeler

Hava yolu basınç manometresi

PEEP valvleri

Entübasyon aletleri

Laringoskop

Çeşitli boyutlarda laringoskop palaları (Prematüre-Miller 0; Yenidoğan-2 yaş Miller

1; 2-12 yaş Miller 2; 12 yaş-erişkin Miller 2,3)

Endotrakeal tüpler

Stile

Magill forsepsi

Uygulama

İşlem öncesi gerekli olabilecek ilaçların uygun dozları aşağıdadır.

İlaç etkisi İlaç Doz Etki süresi

Antikolinerjik Atropin 0.01-0,02 mm/kg IV 5-10 dak.

IV anestetik Thiopental 4-6 mg/kg IV 5-10 dak

Ketamin 1-2 mg/kg IV (IM) 10-15 dak.

Sedatif Diazepam 0.1-0.3 mg/kg IV 1-4 saat

ve narkotikler Midazolam 0.1-0.3 mg/kg IV 1-2 saat

Morfin 0.1-0.3 mg/kg IV , IM 2-4 saat

Nöromüsküler Vecuronium 0.1-0.3 mg/kg IV 35-75 dak.

Blokör

90






BASAMAKLAR

Endikasyonlar:

Maske ile verilen hava – oksijen karışımındaki oksijen basıncı olarak tanımlanan (Fi O2) > %60

olmasına karşın, arteriyel kandaki parsiyel O2 basıncının (PaO2) < 60 mmHg.

Arteriyel kandaki parsiyel CO2 basıncı (PaCO2) > 50 mmHg

Üst hava yolu tıkanıklığı

Nöromüsküler hastalık (maksimal inspirium basıncı 20 mm Hg’ den az ise)

Koruyucu hava yolu reflekslerinin kaybolması (Koma)

Hemodinamik instabilite (kardiyopulmoner resüssitasyon, şok)

Tedavi amaçlı hiperventilasyon (intrakraniyal hipertansiyon, pulmoner hipertansiyon, metabolik asidoz)

Pulmoner temizlik ( “tuvalet” )

Acil ilaç uygulaması

Sedasyon Analjezi

1. Her ne kadar trakeal entübasyon ilaç kullanmadan yapılabilirse de genelde önceden anestetik, analjezik,

sedatif veya nöromusküler blok ajanları kullanılır.

2. Ancak deneyimsiz ellerde bu ajanların kullanımı ölümcül olabilir.

3. Antikolinerjik ajanlar oral sekresyonları azaltırlar ve laringoskopi sırasında

bradikardiyi önler. Nöromüsküler blok ajanlar geri dönüşümü paralizi yaparak hava yolunun

görünmesini ve tüpün takılmasını kolaylaştırır.

4. Çoğunlukla, intravenöz anestetikler, anksiyolitler ve narkotik analjezikler tercih edilir.

Bebek ve küçük çocuklarda

1. Takılan yüz maskelerinin yeterli ventilasyon ve oksijenlenme sağladığından emin olunmalıdır.

2. Uygun bir laringoskop seçilmeli ve ışığı kontrol edilmelidir.

3. Uygun boyutta bir tüp seçilmeli, ancak uyacağı hesaplanan boydan büyük ve küçük olanlarda

hazır olmalıdır.

4. Varsa yakınına yapılacak işlem hakkında bilgi verilir.

5. Boyun omurlarında yaralanma olasılığı varsa, bir yardımcı boynu, elleri arasında hareketsiz

tutulmalıdır

6. Oksipital bölge göreceli geniş olduğundan, başın ekstansiyon durumuna gelmesi için ya sırta ve enseye

katlanmış bir havlu ya da bez koymak yararlı olabilir

7. Laringoskop sol elde tutulur ve dil sola itilerek ağzın sağ yanından içeri sokulur. Bazen

bebeklerde laringoskopun sol baş parmak, işaret parmağı ve orta parmakla tutulması yararlıdır. Böylece

serbest kalan serçe parmak, aşağı uzatılıp larenkse basılarak ses tellerinin görülmesini sağlar.

8. Çok deneyimli olmayan bir hekimin bilinci kapalı bir bebeğe entübasyon uygulamasının en kolay yolu,

laringoskop palasını epiglottisin iyice gerisine yerleştirilmesidir. Dikkatli bir kaldırma hareketi ile

orta hat görülene kadar yavaşça açılır. Daha parmak pala, ses telleri görme alanına girinceye kadar

yavaşça çekilir.

9. Endotrakeal tüp trekeaya sokulurken ilerleyen ucun ses tellerinin ne kadar altına yerleştiğine dikkat

edilir. Yaşına göre; tüpün ucu ses tellerinin 2-4 cm kadar aşağısında bulunmalıdır. Kullanılan

tüpe ses telleri düzeyini gösteren işaret varsa, bu noktanın ses telleri ile aynı hizada olmasına dikkat

edilir. Boynun fileksiyon ve ekstansiyon hareketlerinin, tüpün yukarı ve aşağıya doğru hareket

etmesine neden olabileceği unutulmamalıdır.

10. Göğüs hareketlerini gözleyerek, göğsü ve epigastriunu steteskopla dinleyerek tüpün yerleşimi kontrol

edilir.

11. Endotrekeal intübasyon, 30 saniyede yapılmazsa girişime ara verilir, maskeyle ventilasyon yapılır

ve oksijen verilir, ardından işlem yeniden denenir.

12. Tüp takıldıktan sonra göğüs radyografisi ile tüpün doğru yerde olduğundan emin olunur.

91

Büyük çocuklarda

1. Laringoskop sol elde tutulur ve dil sola itilerek ağzının sağ yanından içeri sokulur

2. Epiglotis görülecek duruma getirilir ve larengoskopun ucu vallekülaya yerleştirilir.

3. Yumuşak ama güçlü bir hareketle laringoskopun sapına laringoskopun ucu yukarı kalkacak şekilde güç

uygulanır, bu sırada dişleri destek olarak kullanılmamaya dikkat edilir.

4. Endotrakeal tüp trakeaya sokulurken ilerleyen ucun ses tellerine ne kadar altına yerleştiğine dikkat

edilir. Yaşına göre, tüpün ucu ses tellerinin 2-4 cm kadar aşağısında bulunmalıdır. Kullanılan

tüpte ses telleri düzeyini gösteren işaret varsa, bu noktanın ses telleri ile aynı hizada olmasına dikkat

edilir. Boynun fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerinin, tüpün yukarı ve aşağı doğru hareket etmesine

neden olabileceği unutulmamalıdır.

5. Sekiz yaşın üstündekilerde hava kaçağını önlemek için manşet şişirilir. Daha küçüklerde manşet

gerekmez.

6. Göğüs hareketlerini gözleyerek, göğsü ve epigastriumu dinleyerek tüpün yerleşimi kontrol edilir.

7. Endotrakeal intübasyon 30 saniyede yapılmazsa girişime ara verilir, maskeyle ventilasyon yapılır

ve oksijen verilir, ardında işlem yeniden denenir.

8. Tüp takıldıktan sonra göğüs radyografisi ile tüpün doğru yerde olduğundan emin olunur.

DİKKAT!

Entübasyon sırasında yakın monitorizasyon önemlidir. Renk, nörolojik durum, regürjitasyon, kalp hızı ve

ritmi, sistemik kan basıncı ve arteriyel oksijen satürasyonu sürekli olarak izlenmelidir. Takıldıktan

sonra, erken kan gazı analizi ve akciğer grafisi çekilmelidir.

Uygulamanın özenli yapılmadığı durumlarda, taşiaritmi, bradiaritmi, sistemik ve jüguler venöz dönüşün

bozulması, hipertansiyon, hipotansiyon, hipoksi, hiperkarbi, intrakraniyal, intragastrik ve intraoküler basınçta

artış, hava yolu hasarı, aspirasyonu, tüpün yanlış yere yerleştirilmesi, servikal omurilik hasarı gibi

komplikasyonlar oluşabilir.

ASPİRASYON (ORAL/NAZAL) UYGULAMASI İÇİN

ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Üst solunum yolları açık tutmak için burun ve ağız boşluğunun temizlenmesidir.

ARAÇ GEREÇ: Uygun boyutta aspirasyon kateterleri (6F / 8F / 10F)

Tüpleri ve kateterleri temizlemek için steril su içeren bir kap

Aspiratör

Oksijen

“Balon”

Eldiven






BASAMAKLAR

1. Hasta aralıklı besleniyorsa aspirasyon, beslenmeden önce veya 30-60 dakika sonra yapılır. Eğer bu

mümkün değilse ve derin aspirasyon yapılacaksa, önce hastanın midesi boşaltılır.

2. Eldiven giyilir.

3. Aspiratörün basıncı maksimum 100 mmHg’ ya ayarlı olmalıdır.

92

4. Baş orta hatta tutularak solunum yolu açılır.

5. Kateter ağız veya burun boşluğunda çok derine gitmeyecek kadar ilerletilir. Bu sırada aspirasyon

uygulanmaz.

6. Kateter negatif basınç uygulayarak 5-10 saniyede geri çekilirken tüm yüzeylerin temizlenebilmesi için

kendi ekseni etrafında dairesel hareketlerle döndürülür.

7. Ciddi bradikardiye yol açabileceğinden arka farinksin güçlü aspirasyonundan kaçınılmalıdır.

8. Her aspirasyon sonrası hastanın solunumu ve siyanoz gelişip gelişmediği kontrol edilir. Gerekirse

oksijen verilir.

9. Aspirat miktarı azalma kadar yukarıdaki işlemler tekrar edilir.

MİDE LAVAJI UYGULAMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Mideden toksin maddeyi uzaklaştırmak, üst gastrointestinal sistem kanamasının tanı ve

tedavisi ve cerrahiye hazırlanmak amacıyla mideye sıvı verilip geri alınmasıdır.

ARAÇ - GEREÇ : Nazogastrik sonda

Adaptörlü injektör

İki küvet

Steteskop

Bant

Eldiven

Serum fizyolojik veya diğer yıkama solüsyonu

Havlu






BASAMAKLAR

1. Çocuk sağ yanına yatırılır; baş hafifçe kaldırılır.

2. Nazogastrik tüp yerleştirilir.

3. Mide içeriği yer çekimi veya injektör ile boşaltılır.

4. Enjektörle, yıkama sıvısı verilir. Genelde yaşa uygun dozda serum fizyolojik kullanılır.

0-1 yaş: 30-60 ml. ; 1-5 yaş: 60-90 ml. ; 6-12 yaş: 90-120 ml.

5. Yıkama işlemine mideden temiz sıvı gelene kadar devam edilir.

6. Gerekirse tüp yerinde bırakılır.

7 .Mideye verilen sıvı miktarı, mideden gelen sıvıdan çıkarılarak midede fazla sıvı kalıp kalmadığı kontrol

edilir.

Bradikardi ve/veya hipotermiye yol açabileceği için buzlu lavaj tercih edilmemelidir.

DİKKAT ! Mide lavajı, korozif madde alınması sonrası yada hastanın bilincinin kapalı olduğu

herhangi bir durumda uygulanmaz.

93

HEMOKÜLTÜR ALINMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Hemokültür alma becerisi kazanmak

ŞARTLAR: Mümkünse antibiyotik tedavisine başlamadan önce , ateşli dönemde ve değişiklik

venlerden en az 3 ayrı örnek halinde alınmalıdır

ARAÇ- GEREÇ: Hemokültür tüpleri ( farklı organizmalar için farklı besiyeri içeren)

Antiseptik solusyon ( iyot ve alkol )

Steril gazlı bez veya tampon

Kelebek iğne veya venöz kanül

Enjektörler

Steril eldivenler





Adı Soyadı Tarih:

BASAMAKLAR

1.Eller yıkanır ve steril eldiven giyilir

2.Kanın alınacağı venöz damar belirlernir, bölge iyod alkolle silinir.

3.Venöz kanül veya kelebek iğne ile damara girilir.

4.Kanülün ucuna takılan steril enjektörlere kan alınır.

5.Enjektör damardan çıkatılır, kanamanın durması için damar üzerine hafifçe bastırılır.

6.Kanın alındığı enjektörün iğnesi çıkarılır, ve yeni steril iğne takılır.

7.Hemokültür tüplerinin kapakları açılır ve lastik tıpaları dezenfekte edilir.

8. Enjektörün iğnesi ile lastik tıpa delinerek kan hemokültür şişesinin içine aktarılır.

9. Kültür tüpleri mikrobiyoloji laboratuarına gönderilir veya bekletilecekse etüve yerleştirilir.

10. Eldiven çıkarılır ve eller yıkanır

İDRARIN ALINMASI ve SAKLANMASI İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ AMAÇ: İdrar örneğinin doğru alınması ve saklanması konusunda bilgi ve beceri

kazanılması






BASAMAKLAR

94

İdrar kontrolü olan çocuklarda

Orta akım idrarı örneği alınması: ARAÇ – GEREÇ: Temizlik malzemesi (su, sabun, pet)

İdrar kabı (kültür için steril)

İdrar tüpü (kültür için steril)

1. Perine temiz sabun ile yıkanır, su ile durulanır ve temiz bir pet ile kurulanır.

2. Perine temizlendikten sonra temiz bir kaba doğrudan idrar alınabilir.

3. İdrar kültürü için örnek alınıyorsa steril idrar kabı kullanılmalıdır.

4. Alınan idrar örneği en geç ½ saat içinde laboratuvara ulaştırılır

5. Herhangi bir nedenle idrarın bekletilmesi gerekiyorsa 24 saat + 4 C ısıda buzdolabında saklanmalıdır.

İdrar kontrolü olmayan yenidoğan ve sütçocuklarında Plastik torba ile idrar örneği alınması : ARAÇ – GEREÇ: Temizlik malzemesi (su, sabun, pet)

Plastik idrar torbası (kız ve erkek için farklı tipte, steril)

İdrar kabı (kültür için steril)

İdrar tüpü (kültür için steril) 1. Perine temiz sabun ile yıkanır, su ile durulanır ve temiz bir pet ile kurulanır.

2. Kız ve erkek çocuklar için farklı üretilmiş olan steril plastik torba önce alt kısımdan başlayarak perineye

yapıştırılır.

3. Çocuk idrar toplama işlemi süresince kucakta ve bezlenmemiş olarak bekletilir.

4. İdrar toplanınca temiz bir şekilde torba perineden çıkarılır.

5. İki saat içinde idrar alınamamış çocuklarda plastik torba yenisi ile değiştirilir

6. Alınan idrar örneği en geç ½ saat içinde laboratuvara ulaştırılır

7. Herhangi bir nedenle idrarın bekletilmesi gerekiyorsa 24 saat + 4 C ısıda buzdolabında saklanmalıdır.

Sonda ile idrar örneği alınması:

ARAÇ – GEREÇ: Antiseptik solüsyon (baticon )

Serum fizyolojik

Steril petler

Steril eldiven

İdrar Sondası *

Steril vazelin

İdrar tüpü

Çocuğun yaşı ve ağırlığına uygun boyutta* idrar sondası hazırlanır

1. Steril eldiven kullanılır 2. Perine antiseptik solüsyon (Baticon ) daha sonra serum fizyolojik ile temizlenir. 3. Ucu steril vazelin ile yağlanmış sonda üretra ağzından ilerletilir. 4. İdrar gelmeye başladıktan sonra steril tüp içine idrar alınarak sonda çıkarılır. 5. Alınan idrar örneği en geç ½ saat içinde laboratuvara ulaştırılır 6. Herhangi bir nedenle idrarın bekletilmesi gerekiyorsa 24 saat + 4 C ısıda buzdolabında saklanmalıdır.

* Foley sonda boyutları :

YD, küçük bebek 6F

5-10kg arasında 8-10F

>10kg 10-12F sonda kullanılır

95

24 saaatlik idrar toplanması için gerekli işlem ve bilgiler

Toplama sürecinin başinda mesane boşaltilir, sürecin sonunda ise örneğe ilave edilir.

Toplama süresinde idrar kabi serin bir yerde tutulmalıdır.

24 saatlik idrar temiz bir şişeye eksiksiz toplanmalidir.

Hastanin idrar toplamasi kontrol edilmelidir.

İdrarin miktari (volüm ml) ölçülüp 10-20 ml yollamak yeterlidir.

TAM İDRAR TAHLİLİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: İdrar tahlilinin doğru ve güvenilir yapılabilmesi için gerekli bilgi ve becerinin

sağlanması

ARAÇ – GEREÇ: İdrar tüpü

Santrüfüj cihazı

İdrar stripi ( idrar çubuğu) (10-11 parametre)

Mikroskop

Lam

Lamel






BASAMAKLAR

1. İdrarın makroskopik değerlendirilmesi

a-Tüp içindeki idrarın rengi ve görünümü değerlendirilir

b-Renk ve görünümünde patoloji varsa not edilir

2. İdrarın kimyasal içeriğinin değerlendirilmesi

a- Tüp içine alınmış idrar örneğine idrar stripi batırılır

b- Stripin tüm yüzeyinin idrar ile teması sağlanır ve strip tüpten çıkarılır

b- Stripteki idrar fazlalıgı kağıt havlu / peçete yardımıyla alınır

c- Strip kutusunun üzerindeki skalada her parameter için mevcut renkler ile stripteki renk değişikliği her

parametre için tek tek karşılaştırılarak not edilir

d- Stripin değerlendirilmesinde süreye uyum çok önemlidir (en uzun 2 dakika içinde değerlendirilmeli ve en

son lökosit bakılmalıdır)

3. İdrarın mikroskopik değerlendirilmesi

a- İdrar tüpü içine alınan 5-10 ml idrar santrüfüj bölmelerinden birine konur

b- Santrüfüj içinde denge bozulmaması için aynı miktar su içeren bir tüp karşı bölmeye yerleştirilir

c- İdrar 1500-3000 devirde 3-5 dakika santrüfüj edilir ve idrar tüpü santrüfüj cihazından çıkarılır

d- Tüp içindeki idrarın üstte kalan kısmı (super natant) 0.2-0.5 ml kalıncaya kadar idrar dökülür

e- Çökelti karıştırılarak homojen hale getirilir

f- Çökeltiden bir damla idrar temiz bir lam üzerine alınır, lamel kapatılarak preparat hazırlanır

g- İlk değerlendirme ışık mikroskopunda 10x10 büyütmede yapılır, tüm alan kabaca taranır

h- 10x40 büyütmede, rasgele seçilen 5 farklı mikroskop alanındaki şekilli elemanlar* tek tek sayılarak

ortalaması idrar sedimenti olarak tanımlanır ve yorumlanır

* Sedimentte hücreler var mı ? (eritrosit, lökosit, epitel hücreleri, bakteri ve mantar)

Sedimentte silendirler var mı? (hyalen, granüler, eritrosit, lökosit, yağ ve tubuler hücre silindirleri)

Sedimentte kristaller var mı ? (ürik asit, sistin, kalsiyum oksalat kalsiyum fosfat, triple fosfat, amorf ürat

amonyum ürat, lösin, trozin,magnezyum fosfat)

96

BOĞAZ KÜLTÜRÜ ALINMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Boğaz kültürü alma becerisi kazanmak

ARAÇ-GEREÇ: Dil basacağı, ışık kaynağı

Steril tüplü kültür tamponu






BASAMAKLAR

1.Bebekler ve küçük çocuklar için anne yada yardımcının kucağında yüzü kültür alana bakacak şekilde

kollarından sıkıca tutulur.

2.Büyük çocuklarda işlem hakkında bilgi verilir ve ağzını açması istenir.

3.Dil kökü, basacak yardımı ile aşağıya doğru bastırılır.

4. Kültür tamponu ile her iki tonsillanın üzerine iyice sürülerek materyel alınır.

5.Tamponu yanak mukazası, tükürük bezleri ve dudaklara dokundurmaktan kaçınılmalıdır

6. Alınan örnek en geç 1 saat içinde laboratuara iletilmelidir.

DIŞKI KÜLTÜRÜ ALINMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Dışkı kültürü alma becerisi

kazanmak

ARAÇ- GEREÇ: Temiz bir kap

Steril kültür tüpü






BASAMAKLAR

1.Temiz bir kap veya alt bezindeki dışkıdan bezelye büyüklüğünde bir parça steril tüpe alınır.

2.Özel tetkikler için daha fazla örnek alınması gerekebilir.

3.Alınan örnek hemen laboratuara gönderilmelidir.

4. Kısa süreli (2 saate kadar) bekletmeler için +4 derece buzdolabında bekletilebilir.

DSİ-1 / Dışkıda lökosit DIŞKI MUAYEN

ESİ

DIŞKIDA LÖKOSİT ARAŞTIRILMASI İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ VE DEĞERLENDİRME: İshalin etiyolojik tanısının ön görülmesi

ARAÇ -GEREÇ: Lam,lamel

%0.5’lik metilen mavisi (ya da Lugol, Wright veya gram boyası)

Işık mikroskopu

97






BASAMAKLAR 1. Az miktarda dışkı ya da mukus örneği cam lam üzerine koyulur.

2. Üzerine 2 damla metilen mavisi damlatılarak iyice karıştırılır ve 2-3 dakika beklenir.

3. Lamelle kapatılır ve ışık mikroskopunda küçük büyütme ile değerlendirilir.

4. YORUM: Bol miktarda polimorf nüveli lökosit görülmesi infeksiyöz,inflamatuar ya da alerjik

enterokoliti düşündürür.

DIŞKIDA KAN ARAŞTIRILMASI İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ VE DEĞERLENDİRME: İshalin etiyolojisi konusunda bilgi edinme amaçlanır.

Dışkıdaki hem varlığın saptanmasına dayanır. Özellikle kolonu etkileyen invaziv infeksiyonlar, inflamatuar ya da gastrointestinal kanalda kan varlığında (gastrointestinal

kanamalar veya yutulan kan) pozitif bulunabilir.

ARAÇ -GEREÇ: Bu test klasik yöntemle ya da güncel yöntemle olmak üzere 2 farklı şekilde

yapılabilir.

A) Klasik yöntem

Gizli kan testi kartı

Gizli kan test solüsyonu (kart ve solüsyon aynı kit içinde bulunmaktadır; hemoccult,

guiac gibi farklı tipleri olup en sık kullanılanı hemoccult test malzemesidir.

UYARI: solüsyonun hangi pH değerinde etkin olduğuna dikkat edilerek alkali pH'da

etkin olan solüsyonlar dışkı gibi barsak içeriğinde, asit pH'da etkili olan solüsyonlar

kusmuk gibi mide içeriğinde kan varlığını araştırmak amacıyla kullanılmalıdır.






BASAMAKLAR: 1. Kart üzerindeki test alanına dışkı örneğinden az miktarda sürülür

2. Kitin içinde tanımlandığı şekilde test uygulanır.

3. YORUM: Mavi renk değişimi gözlenmesi dışkı örneğinde hem varlığını gösterir (Demir içeren vitamin

ve mineral şuruplarının kullanımı sırasında ya da bol miktarda et yendiği ve barsak pasajının hızlandığı

durumlarda yalancı pozitiflik saptanabilir).

B) Güncel yöntem

Gizli kan testi kaseti

Gizli kan PH:7 lik test tamponu


BASAMAKLAR: 1. Gizli kan kitinin içinde bulunan dışkı çözücü tamponun bulunduğu tüpteki kaşık ile dışkı numunesinin 3

farklı yerinden çok küçük miktarda dışkı örneği alınıp PH:7 lik tampona konarak çözülür, iyice

karıştırılır.

98

2. Kitin içinde hazır bulunan kasetin örnek bölgesine (S: sample) 3 damla damlatılır

3. YORUM: Eğer dışkı örneğinde yeterli hemoglobin* varsa 5 dakika sonra test bölgesinde( T) ve

kalibrasyon ( C) bölgesinde renkli bant görülür.

AÇIKLAMA: Kit içinde bulunan stripteki membranda bulunan immobilize haldeki anti- human

hemoglobin antikorları, test sırasında örnekteki hemoglobin molekülleri ile birleşerek membranda

kapiler hareket eder ve testin örnek bölgesinde renkli partiküllerden oluşan bir band oluşturur.

* Bu yöntemde dışkıda 50ng/ml- 0.5 mg/ml arasında hemoglobin bulunuyorsa gizli kan saptanabilir.

DIŞKIDA PARAZİT ARAŞTIRILMASI İÇİN ÖĞRENİM

REHBERİ

AMAÇ: Taze dışkı örneğinde ya da perianal bölgede parazit varlığının araştırılması

ARAÇ -GEREÇ:

Serum fizyolojik

Lam, lamel

Işık mikroskopu

Selofan bant (seloteyp testi için)






BASAMAKLAR

A. Taze Dışkı Örneğinin İncelenmesi

1. Az miktarda taze dışkı örneği bir damla serum fizyolojik ile karıştırıldıktan sonra lam üzerine

damlatılır.

2. Partiküller uzaklaştırıldıktan sonra kalan sıvı materyel üzerine lamel kapatılır.

3. Mikroskopta önce 10”luk objektifle incelenir. Şüpheli görünüm saptanırsa 40”lık objektifle

bakılır. Yumurta ve kist görülebilir.

4. Protozoon kistlerinin saptanması için çekirdeklerinin görülmesini kolaylaştıran lugol ya da iyot

boyası eklenerek ışık mikroskopunda değerlendirilir.

5. YORUM: Yumurtaların hemen hepsi kistlerden büyüktür. Özel çeşitli şekilleri vardır. Kistler ise

yuvarlak ve yumurtalardan daha küçüktürler. Hareketli trofozoitlerin saptanması, hastalık varlığını

düşündürür.

B. Perianal bölgede parazit aranması; seloteyp testi

1. Perianal bölgeye ulaşan kıl kurtlarını saptamaya yönelik bu testte, sabahın erken saatinde çocuk

tuvalete gitmeden bir süre önce, 5-6 cm’lik selofan bant parçası yapışkan kısmı anüse gelecek

şekilde perianal bölgeye yapıştırılır.

2. 20-30 dakika kadar sonra selofan bant parçası perianal bölgeden çıkarılarak yapışkan kısmı lama

gelecek şekilde lam üzerine yapıştırılır.

3. Ova varlığı açısından ışık mikroskopunda değerlendirilir.

DIŞKIDA KARBONHİDRAT MALABSORPSİYONU

DEĞERLENDİRMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

99

.

AMAÇ: Karbonhidrat malabsorbsiyon varlığının değerlendirilmesi

ARAÇ -GEREÇ:

Dışkı pH: Distile su

pH kağıdı (pH 1-10 ve pH 5.5-9 arası kağıtlar bulunmaktadır)

Dışkıda redüktan madde: Test tüpü

Clinitest tableti (liyofilize Fehling tabletleri)






BASAMAKLAR A. Dışkı pH

1. Dışkı distile su ile çalkalanıp sulandırılır.

2. pH kağıdı ile(pH 1-10 ve pH 5.5-9 arası kağıtları ile bakılır).

3. YORUM: Dışkının pH’sı yaklaşık olarak nötrdür. Dışkı pH’sının 5.5 ve altında bulunması

karbonhidrat malabsorpsiyonunun göstergesidir.

B. Dışkıda redüktan madde

1. Az miktarda dışkı örneği test tüpüne konarak iki kısım su ile sulandırılıp suspansiyon

haline getirilir.

2. İkinci bir test tüpüne Clinitest tableti konur.

3. Üzerine bu suspansiyondan 15 damla eklenir.

4. Oluşan renk değişikliği tabletle birlikte verilen renk çizelgesiyle kıyaslanarak redüktan maddenin

pozitifliği değerlendirilir.

5. YORUM: %0.5’in üzerinde redüktan madde varlığı patolojik kabul edilir ve karbonhidrat

malabsorpsiyonu tanısı koydurur.

C. Dışkıda nişasta

Klinik önemi yoktur

DIŞKIDA KARBONHİDRAT SİNDİRİM/EMİLİM SORUNLARI PH < 6 VE/VEYA

REDÜKTAN MADDENİN POZİTİF OLMASI İLE TANINIR

TEMEL BİLGİ: Karbonhidrat malabsorpsiyonu varlığında bağırsak lümeninde emilmeden kalan

karbonhidratların kolonik bakteriler tarafından fermente edilmesiyle laktik asit oluşur ve

dışkı asidikleşir. Dışkı örneklerinin pH’sının ölçülmesi ve dışkıda redüktan madde varlığının

araştırılması doğrudan, dışkı elektrolitlerinin ve osmolalitesinin ölçülmesi ozmotik ishal varlığını ortaya koyarak

dolaylı yoldan karbonhidrat malabsorpsiyonunu gösterir

DIŞKIDA YAĞ MALABSORPSİYONU


AMAÇ: Yağ malabsorbsiyon varlığının değerlendirilmesi

ARAÇ -GEREÇ:

Mikroskop altında inceleme

Lam, lamel

Distile su

Sudan-III solüsyonu

Steatokrit ölçümü

Distile su

Heparinli hematokrit tüpü

Hematokrit santrifuj aleti (12 bin devirde)

100

Ölçüm cetveli






BASAMAKLAR

A. Mikroskop altında inceleme

1. Temiz bir lam üzerine bir parça feçes, bir damla distile su ve iki damla sudan-III solüsyonu konup

karıştırılır.

2. Karıştırma sonrası bir lamel kapatılarak mikroskopta incelenir.

3. Rapor şekli: Gaitada yağ görüldü veya görülmedi şeklinde rapor edilir. Semikantitatif olarak miktarı

da (+), (++) veya (+++) şeklinde verilir.

4. YORUM: Dışkıda yağ, nötral yağlar, yağ asitleri ve sabunlar olmak üzere üç şekilde görülür. Nötral

yağlar, SUDAN-III ile turuncu veya kırmızı boyanırlar. Damlacık ve düzensiz pulcuklar teşkil eder.

Yağ asitleri, damlacık ve pulcuklar ile birlikte iki ucu sivri iğneler yapar. Sudan-III ile turuncu ve

kırmızı boyanır.Nötral yağlar ve yağ asitleri sıcakta erirler. Erimiş yağ asitleri soğuyunca tekrar

billurlaşırlar. Dışkıda nötral yağın bulunması, erişkinler için hint yağı gibi yağların alındığı haller

dışında, patolojiktir. Yağ asitleri ise yalnız ağır ve uzun süreli açlık hallerinde görülür. Genel

olarak dışkıda yağ varlığı şu durumları akla getirmelidir: Yağ emilim bozuklukları, safra akımındaki

bozukluklar, pankreatik enzim yetersizliği ve artmış bağırsak peristaltizmi.

B. Steatokrit ölçümü

1. 0.5 g dışkı, 2 kısım su ile iyice karıştırılır.

2. Elde edilen homojenattan 70 μl’si heparinize hematorkit tüpüne çekilir.

3. Tüpün ucu kapatılarak 15 dakika süreyle 12 000 rpm hızında santrifüj edilir.

4. Sonucun hesaplanması: Santrifüj sonra elde edilen homojenat, üç tabaka halindedir:

Altta yağ içermeyen dışkı katı maddesi (K)

Ortada yağ içermeyen dışkının sıvı kısmı (S)

Üstte dışkının yağ kısmı (Y)

Bu üç tabakanın boyu ölçülerek “Steatokrit= Y x 100” formülüne göre hesaplanır.

K + Y

5. YORUM: Çocuğun yaşına göre steatokritin normal sınırları değişir. Yenidoğan ve erken süt

çocukluğunda %6’lara varan değerler normal İken, adolesanlarda normal değerler %1-

2’lerdedir.

TEMEL BİLGİ: Gastrointestinal kanaldan yağ emilim durumu anlık dışkı örneklerinde kalitatif ve

semikantitatif olarak mikroskop altında, semikantitatif olarak steatokrit yöntemi ile, 72 saat boyunca

toplanmış dışkı örneklerinde kantitatif yağ emilim katsayısı hesaplanarak değerlendirilebilir

DIŞKIDA PROTEİN MALABSORPSİYONU


AMAÇ: Gastrointestinal kanaldan emilim bozukluğu sonucu protein kaybının değerlendirilmesi

ARAÇ –GEREÇ:

ELISA alfa-1-antitripsin kiti





101


BASAMAKLAR

A. YÖNTEM:

1. ELİSA ( Enzim Linked Immunassay ) tekniğiyle çalışır.

2. Dışkı örnekleri 37 0C ya da üzerindeki ısılarda kalırsa 72. saatte alfa -1 antitripsin aktivitesinin yaklaşık

%7’si kaybolur. Bu yüzden analiz hemen yapılmayacaksa işlem zamanına kadar örnekler -20 0C- +4 0C arasında korunmalıdır.

B. YORUM: Normal kabul edilen değerler 0.27 mg/g dışkıdan düşüktür; bunun üzerindeki değerler

hastanın yaşına göre yorumlanır. Postnatal 1. ayında doldurmamış yenidoğanlarda mekonyumun

normal dışkıya göre daha yüksek miktarlarda α-1-antitripsin içermesi nedeniyle sonuçlar yanıltıcıdır.

TEMEL BİLGİ: Alfa -1 Antitripsin, besinlerde bulunmayan, gastrointestinal kanarla hidrolize

dirençli bir serin proteazıdır. Protein kaybettirici enteropatinin teşhisinde anlık

rastgele dışkı örneklerinde alfa -1 antitripsin ölçümü yol göstericidir.

EKZOKRİN PANKREAS YETERSİZLİĞİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN ÖĞRENİM REHBERİ

AMAÇ: Lumen içi sindirim bozukluğunun değerlendirilmesi ARAÇ –GEREÇ:

ELİSA fekal elastaz kiti 1.Geliştirilmesi gerekir: Basamağın hiç uygulanmaması, yanlış uygulanması veya sırasında uygulanmaması





BASAMAKLAR

A. Dışkıda fekal elastaz

1. YÖNTEM: ELISA (Enzim Linked Immunassay) tekniğiyle çalışılır.

2. YORUM: Ekzokrin pankreas yetersizliğinde düşük bulunur. Oral yoldan pankreatik enzim

replasmanı kullanılsa bile sonuçları etkilenmeyeceğinden enzim tedavisi almakta olan

hastalarda da doğru sonuç verir.

-1 / Dışkıda lökosit

Ben dostlarımı ne kalbimle ne de aklımla severim. Olur ya ... Kalp durur ... Akıl unutur ... Ben dostlarımı ruhumla severim. O ne durur, ne de unutur ... MEVLANA

beslenme ÖykÜsÜ alma becerİsİ İÇİn ÖĞrenİm...

Documents