BERNARD SUITSÇekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya kitabıyla bütün dünya-nın tanıdığı Prof. Bernard Suits, Kanada’da Waterloo Üniversitesi’nde Felsefe Bölümü’nde öğretim üyesi-dir. Chicago Üniversitesi’nde yüksek lisans ve Ilinois Üniversitesi’nde doktora yapmıştır. Çeşitli derlemelere kat-kıda bulunmuş, ayrıca makaleleri Journal of Philosophy, Phi-losophy of Science, Ethics, Canadian Journal of Philosophy, Pro-ceedings of the Charles S. Peirce Society,  Dialogue,Canadian Philosophical Reviews, Canadian Journal of Comparative Lite-rature, Nineteenth Century Fiction,Journal of the Philosophy of Sport, Simulation and Games, Philosophy of the Social Sciences dergilerinde yayımlanmıştır.

Ayrıntı: 116İnceleme Dizisi: 60

Çekirge: Oyun, Yaşam ve ÜtopyaBernard Suits

Kitabın Özgün AdıThe Grasshopper Games, Life and Utopia

İngilizce’den ÇevirenSüha Sertabiboğlu

Yayıma HazırlayanFerma Lekesizalın

Son OkumaMehmet Celep

ÇizimlerFrank Newfeld

Kapak FotoğrafıMichiko Maeda/Imagezoo/Getty Images Turkey

University of Toronto Press/1978basımından çevrilmiştir.

© 1980 by Bernard Suits

Bu kitabın Türkçe yayım haklarıAyrıntı Yayınları’na aittir.

Kapak TarasımıArslan Kahraman

Kapak DüzeniGökçe Alper

DizgiEsin Tapan Yetiş

Baskı

Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.:244 Topkapı/İstanbul

Tel.: (0212) 612 31 85Sertifika No.: 12156

Birinci Basım 1995İkinci Basım 2012Baskı Adedi 2000

ISBN 978-975-539-100-2Sertifika No.: 10704

AYRINTI YAYINLARIHobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Eminönü – İstanbul

Tel.: (0212) 512 15 00 – 01 – 05 Faks: (0212) 512 15 11www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr

Bernard Suits

Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya

İNCELEME DİZİSİÖPÜŞME, GIDIKLANMA VE SIKILMA ÜZERİNE/A. Phillips Ë İMKÂNSIZIN POLİTİKASI/J.M. Besnier Ë GENÇLER İÇİN HAYAT BİLGİSİ EL KİTABI/R. Vaneigem Ë EKOLOJİK BİR TOPLUMA DOĞRU/M. Bookc-hin Ë İDEOLOJİ/T. Eagleton Ë DÜZEN VE KALKINMA KISKACINDA TÜRKİYE/A. İnsel Ë AMERİKA/J. Baudrillard Ë POSTMODERNİZM VE TÜKETİM KÜLTÜRÜ/M. Featherstone Ë ERKEK AKIL/G. Lloyd Ë BARBARLIK/M. Henry Ë KAMUSAL İNSANIN ÇÖKÜŞÜ/R. Sennett Ë POPÜLER KÜLTÜRLER/D. Rowe Ë BELLEĞİNİ YİTİREN TOPLUM/R.Jacoby Ë GÜLME/H. Bergson Ë ÖLÜME KARŞI HAYAT/N. O. Brown Ë SİVİL İTAATSİZLİK/Der.: Y. Coşar Ë AHLÂK ÜZERİNE TARTIŞMALAR/J. Nuttall Ë TÜ-KETİM TOPLUMU/J. Baudrillard Ë EDEBİYAT VE KÖTÜLÜK/G. Bataille Ë ÖLÜMCÜL HASTALIK UMUTSUZLUK/S. Kierkegaard Ë ORTAK BİR ŞEYLERİ OLMAYANLARIN ORTAKLIĞI/A. Lingis Ë VA-KİT ÖLDÜRMEK/P. Feyerabend Ë VATAN AŞKI/M. Viroli Ë KİMLİK MEKÂNLARI/D. Morley-K. Robins Ë DOSTLUK ÜZERİNE/S. Lynch Ë KİŞİSEL İLİŞKİLER/H. LaFollette Ë KADINLAR NEDEN YAZDIKLARI HER MEKTUBU GÖNDERMEZLER?/D. Leader Ë DOKUNMA/G. Josipovici Ë İTİRAF EDİLEMEYEN CEMAAT/M. Blanchot Ë FLÖRT ÜZERİNE/A. Phillips Ë FELSEFEYİ YAŞAMAK/R. Billington Ë POLİ-TİK KAMERA/M. Ryan-D. Kellner Ë CUMHURİYETÇİLİK/P. Pettit Ë POSTMODERN TEORİ/S. Best-D. Kellner Ë MARKSİZM VE AHLÂK/S. Lukes Ë VAHŞETİ KAVRAMAK/J.P. Reemtsma Ë SOSYOLOJİK DÜŞÜNMEK/Z. Bauman Ë POSTMODERN ETİK/Z. Bauman Ë TOPLUMSAL CİNSİYET VE İKTİDAR/R.W. Connell Ë ÇOKKÜLTÜRLÜ YURTTAŞLIK/W. Kymlicka Ë KARŞIDEVRİM VE İSYAN/H. Marcuse Ë KUSURSUZ CİNAYET/J. Baudrillard Ë TOPLUMUN McDONALDLAŞTIRILMASI/G. Ritzer Ë KUSURSUZ NİHİLİST/K.A. Pearson Ë HOŞGÖRÜ ÜZERİNE/M. Walzer Ë 21. YÜZYIL ANARŞİZMİ/Der.: J. Purkis & J. Bo-wen Ë MARX’IN ÖZGÜRLÜK ETİĞİ/G. G. Brenkert Ë MEDYA VE GAZETECİLİKTE ETİK SORUNLAR/Der.: A. Belsey & R. Chadwick Ë HAYATIN DEĞERİ/J. Harris Ë POSTMODERNİZMİN YANILSAMALARI/T. Eagleton Ë DÜNYAYI DEĞİŞTİRMEK ÜZERİNE/M. Löwy Ë ÖKÜZÜN A’SI/B. Sanders Ë TAHAYYÜL GÜCÜNÜ YENİDEN DÜŞÜNMEK/Der.: G. Robinson & J. Rundell Ë TUTKULU SOSYOLOJİ/A. Game & A. Netcalfe Ë EDEPSİZLİK, ANARŞİ VE GERÇEKLİK/G. Sartwell Ë KENTSİZ KENTLEŞME/M. Bookc-hin Ë YÖNTEME KARŞI/P. Feyerabend Ë HAKİKAT OYUNLARI/J. Forrester Ë TOPLUMLAR NASIL ANIMSAR?/P. Connerton Ë ÖLME HAKKI/S. İnceoğlu Ë ANARŞİZMİN BUGÜNÜ/Der.: Hans-Jürgen De-gen Ë MELANKOLİ KADINDIR/D. Binkert Ë SİYAH ‘AN’LAR I-II/J. Baudrillard Ë MODERNİZM, EV-RENSELLİK VE BİREY/Ş. Benhabib Ë KÜLTÜREL EMPERYALİZM/J. Tomlinson Ë GÖZÜN VİCDANI/R. Sennett Ë KÜRESELLEŞME/Z. Bauman Ë ETİĞE GİRİŞ/A. Pieper Ë DUYGUÖTESİ TOPLUM/S. Mestro-viç Ë EDEBİYAT OLARAK HAYAT/A. Nehamas Ë İMAJ/K. Robins Ë MEKÂNLARI TÜKETMEK/J. Urry Ë YAŞAMA SANATI/G. Sartwell Ë ARZU ÇAĞI/J. Kovel Ë KOLONYALİZM POSTKOLONYALİZM/A. Loomba Ë KREŞTEKİ YABANİ/A. Phillips Ë ZAMAN ÜZERİNE/N. Elias Ë TARİHİN YAPISÖKÜMÜ/A. Munslow Ë FREUD SAVAŞLARI/J. Forrester Ë ÖTEYE ADIM/M. Blanchot Ë POSTYAPISALCI ANARŞİZ-MİN SİYASET FELSEFESİ/T. May Ë ATEİZM/R. Le Poidevin ËAŞK İLİŞKİLERİ/O.F. Kernberg Ë POST-MODERNLİK VE HOŞNUTSUZLUKLARI/Z. Bauman Ë ÖLÜMLÜLÜK, ÖLÜMSÜZLÜK VE DİĞER HAYAT STRATEJİLERİ/Z. Bauman Ë TOPLUM VE BİLİNÇDIŞI/K. Leledakis Ë BÜYÜSÜ BOZULMUŞ DÜNYAYI BÜYÜLEMEK/G. Ritzer Ë KAHKAHANIN ZAFERİ/B. Sanders ËEDEBİYATIN YARATILIŞI/F. Dupont Ë PARÇALANMIŞ HAYAT/Z. Bauman Ë KÜLTÜREL BELLEK/J. Assmann Ë MARKSİZM VE DİL FELSEFESİ/V. N. Voloşinov Ë MARX’IN HAYALETLERİ/J. Derrida Ë ERDEM PEŞİNDE/A.MacIntyre Ë DEVLETİN YENİDEN ÜRETİMİ/J. Stevens Ë ÇAĞDAŞ SOSYAL BİLİMLER FELSEFESİ/B. Fay Ë KAR-NAVALDAN ROMANA/M. Bakhtin Ë PİYASA/J. O’Neill Ë ANNE: MELEK Mİ, YOSMA MI?/E.V. Welldon Ë KUTSAL İNSAN/G. Agamben Ë BİLİNÇALTINDA DEVLET/R. LourauË YAŞADIĞIMIZ SEFALET/A. Gorz Ë YAŞAMA SANATI FELSEFESİ/A. Nehamas Ë KORKU KÜLTÜRÜ/F. Furedi Ë EĞİTİMDE ETİK/F. Haynes Ë DUYGUSAL YAŞANTI/D. Lupton Ë ELEŞTİREL TEORİ/R. Geuss Ë AKTİVİSTİN EL KİTABI/R. Shaw Ë KARAKTER AŞINMASI/R. Sennett Ë MODERNLİK VE MÜPHEMLİK/Z. Bauman Ë NIETZSCHE: BİR AHLÂK KARŞITININ ETİĞİ/P. Berkowitz Ë KÜLTÜR, KİMLİK VE SİYASET/Nafiz Tok Ë AYDINLANMIŞ ANARŞİ/M. Kaufmann Ë MODA VE GÜNDEMLERİ/D. Crane Ë BİLİM ETİĞİ/D. Resnik Ë CEHENNE-MİN TARİHİ/A.K. Turner Ë ÖZGÜRLÜKLE KALKINMA/A. Sen Ë KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜR/J. Tom-linson Ë SİYASAL İKTİSADIN ABC’si/R. Hahnel Ë ERKEN ÇÖKEN KARANLIK/K.R. Jamison Ë MARX VE MAHDUMLARI/J. Derrida Ë ADALET TUTKUSU/R.C. Solomon Ë HACKER ETİĞİ/P. Himanen Ë KÜLTÜR YORUMLARI/Terry Eagleton Ë HAYVAN ÖZGÜRLEŞMESİ/P. Singer Ë MODERNLİĞİN SOSYOLOJİSİ/P. Wagner Ë DOĞRUYU SÖYLEMEK/M. Foucault Ë SAYGI/R. Sennett Ë KURBANSAL SUNU/M. Başaran Ë FOUCAULT’NUN ÖZGÜRLÜK SERÜVENİ/J. W. Bernauer Ë DELEUZE & GUATTARI/P. Goodchild Ë İKTİDARIN PSİŞİK YAŞAMI/J. Butler Ë ÇİKOLATANIN GERÇEK TARİHİ/S.D. Coe & M.D. Coe Ë DEVRİ-MİN ZAMANI/A. Negri Ë GEZEGENGESEL ÜTOPYA TARİHİ/A. Mattelart Ë GÖÇ, KÜLTÜR, KİMLİK/I. Chambers Ë ATEŞ VE SÖZ/G.M. Ramírez Ë MİLLETLER VE MİLLİYETÇİLİK/E.J. Hobsbawm Ë HOMO LUDENS/J. Huizinga Ë MODERN DÜŞÜNCEDE KÖTÜLÜK/S. Neiman Ë ÖLÜM VE ZAMAN/E. Lévinas Ë GÖRÜNÜR DÜNYANIN EŞİĞİ/K. Silverman Ë BAKUNIN’DEN LACAN’A/S. Newman Ë ORTAÇAĞ-DA ENTELEKTÜELLER/J. Le Goff Ë HAYAL KIRIKLIĞI/Ian Craib Ë HAKİKAT VE HAKİKATLİLİK/B. Williams Ë RUHUN YENİ HASTALIKLARI/J. Kristeva Ë ŞİRKET/J. Bakan Ë ALTKÜLTÜR/C. Jenks Ë BİR AİLE CİNAYETİ/M. Foucault Ë YENİ KAPİTALİZMİN KÜLTÜRÜ/Richard Sennett Ë DİNİN GELE-CEĞİ/Santiago Zabala Ë ZANAATKÂR/Richard Sennett Ë MELEZLİĞE ÖVGÜ/Michel Bourse Ë SERMAYE VE DİL/Christian Marazzi Ë SAVAŞ OYUNLARI/Roger Stahl Ë BİR İDEA OLARAK KOMÜNİZM/Alain Ba-diou & Slavoj Žižek Ë NİHİLİZM/Bülent Diken Ë MADDESİZ/André Gorz Ë BİLGİNİN ARKEOLOJİSİ/M. Foucault Ë TÜKETİM TOPLUMU, NEVROTİK KÜLTÜR ve DÖVÜŞ KULÜBÜ/H. Övünç Ongur Ë ANTİKAPİTALİZM/Jeremy Gilbert Ë ÇALIŞMAK SAĞLIĞA ZARARLIDIR/Annie Thébaud-Mony Ë BE-RABER/Richard Sennett Ë HAYATIN ANLAMI/Terry Eagleton Ë DUYURU/Michael Hardt-Antonio Negri Ë FLANÖR DÜŞÜNCE/Hüseyin Köse

Nancy ve Mark ve Conn için

TeşekkürBu kitabın bazı bölümleri başka yerlerde yayımlanmıştır. Birinci

bölüm, üçüncü bölümün son kısmı ve on beşinci bölüm, The Philo-sophy of Sport: A Collection of Original Essays (Charles C. Thomas, 1973) adlı kitapta ilk kez yayımlanmış iki denemenin bazı kısımlarının göz-den geçirilmiş versiyonudur; üçüncü bölümün birinci kısmı ‘Oyun nedir?’ adı altında, özgün biçimiyle Philosophy of Science 1967’de yer almıştır; yedinci bölüm, şu anki başlığı ile Philosophy of Science 1969’da yayımlanmıştır; üçüncü bölümden birçok paragraf ise ilk kez Ethics 1967’de (Copyright 1967, Chicago Üniversitesi) yayımlanan, ‘Yaşam, Oynadığımız Bir Oyun mudur?’dan alınmıştır. Bütün bu malzemenin bu kitaba alınmasına izin veren yayımcılara teşekkürü borç bilirim.

Bu kitap, Kanada İnsan Bilimleri Araştırma Konseyi’nin bağışı ve Kanada Konseyi’nin sağladığı fonlar kullanılarak yayımlanmıştır.

Bu kitabın ortaya çıkması, yıllardır oyun üzerindeki çalışmalarımı yüreklendiren ve bunlara ilgi duyan çok sayıda insan sayesinde ol-muştur. Benim için yaptıklarından dolayı Charner Perry’ye, Richard Rudner’e, J. Sayer Minas’a, Nathan Brett’e ve özellikle Jan Narveson’a teşekkür ediyorum. Yaptıkları çok keyifli işbirliği için Toronto Üni-versitesi basın görevlilerine, özellikle R.I.K. Davidson, Jean Jamieson, Margaret Parker, Laurie Lewis ve William Rueter’e şükranlarımı sun-mak isterim. Son olarak, metnime kazandırdığı grafik espri için Frank Newfeld’e teşekkür ederim.

İçindekiler

— Önsöz ........................................................................................... 9Oyuncular ......................................................................................... 111. Çekirge’nin Ölümü ........................................................................ 152. Müritler ......................................................................................... 253. Bir Tanımın Oluşturulması ............................................................. 35

A. YETERSİZ ARAÇLARIN SEÇİMİYLE OYUN OYNAMA. .. 35B. OYUNDA KURALLAR İLE AMAÇLARIN AYRILMAZLIĞI .............................................. 37C. OYUN KURALLARININ KESİN BAĞLAYICI OLMAMASI ........................................................ 40D. KURALLARIN DEĞİL, ARAÇ VE YÖNTEMLERİN SONUL OLMAMASI .............................................................. 43E. KURALLAR OLANAK TANIDIKLARI EYLEMLER ÖLÇÜSÜNDE KABUL OLUNUR .......................................... 45

F. ARAÇ VE YÖNTEMLERİ SINIRLAYAN KURALLARA GÖRE AMAÇ KAZANMAK DEĞİLDİR ................................ 47G. TANIM ..................................................................................... 49H. TANIM ..................................................................................... 56

4. Aylaklar, Hilebazlar ve Oyunbozanlar .............................................. 615. Eve Uzun Yoldan Dönmek ............................................................. 696. İvan ve Abdül ................................................................................. 797. Oyun ve Paradoks .......................................................................... 958. Dağa Tırmanış ................................................................................ 1079. Ters Dil .......................................................................................... 11510. Sinsi Porphyryo’nun İlginç Kariyeri .............................................. 12711. Bela Bartholomew Vakası .............................................................. 14712. Açık Oyun ................................................................................... 16113. Amatörler, Profesyoneller ve İnsanların Oynadığı Oyunlar ............. 175

A. RADİKAL ARAÇSALCILIK .................................................... 180B. ‘İNSANLARIN OYNADIĞI OYUNLAR’ ............................... 182

14. Diriliş ........................................................................................... 19315. Çözüm ......................................................................................... 204

9

Önsöz

Bu kitaptaki Çekirge, Ezop’un tedbirsizlik simgesi olarak sonsuza dek ünlendirdiği Çekirge’dir. Ezop bu ilginç yaratığı ibret verici

bir masalın kahramanı haline getirmekten tatmin oladursun, bu masal kahramanı en yaşanmaya değer yaşam biçiminin örneği -ve açıksözlü savunucusu- olarak belirmektedir. O, zamanın ilerisinde militan bir ütopyacı olduğundan kendini taviz vermez bir biçimde olgunlaşma-mış bir ideale adayarak kendi mahvına neden olmuştur. Ama aynı zamanda düşünen bir ütopyacı olduğundan kaçınılmaz son gelmeden önce o ideali -ve onu yürekten izlemenin tahmin edilir sonucu olan ölümü- savunabilir. Bu savunmanın merkezinde, Çekirge’nin ütopik varoluşun oyun oynama ile çok derinden ilgili olduğu savı bulunur; bu nedenle kitabımız esasen, bir oyun kuramı oluşturmaya adanmıştır.

10

Her ne kadar bazı oyun kuramcıları bu kuramı çok önemsiz bul-masa da resmi olarak Oyun Kuramı diye bilinen araştırma alanına bir katkı niyetiyle ortaya konmamıştır. Öte yandan, rol oynama konu-sunda geniş bir tartışma içermesine ve bir bölümünde, Eric Berne’in İnsanların Oynadığı Oyunlar’ının etraflıca tartışılmasına karşın, kitap esas olarak sosyoloji ya da sosyal psikolojiye bir katkı değildir.

Kitabın yönelimi, geleneksel anlamda felsefidir. Bu, bir tanımı bul-ma ve formüle etme; bu buluşun ima ettiği şeyleri, bizi şaşırtıcı, bazen düzen bozucu yönlere götürseler de izleme girişimidir.

Günümüzün felsefe toplumunda ve genelde entelektüel toplu-lukta, tanımların peşine düşmenin artık pek de hoşa giden bir şey olmadığının farkındayım elbette. Tanım karşıtı tutumun en güçlü sözcülerinden biri (ve kesinlikle en merak uyandıranı) Wittgenstein, oyunları tanımlama girişimini, herhangi bir şeyi tanımlamanın ne ka-dar abes olduğunu gösteren başlıca örnek olarak seçmesiyle ünlüdür. Wittgenstein bize şu öğüdü verir: “Ortak bir şey olmalı, yoksa ona ‘oyun’ demezler demeyin; herkes için ortak bir şey olabilir mi ona ba-kın!” Bu, itiraz kaldırmaz bir öğüt. Ama maalesef Wittgenstein kendi-si buna uymadı. O da baktı elbette ama oyunun tanımlanamayacağına önceden karar vermiş olduğundan bakışı üstünkörüydü ve pek de bir şey görmedi. Ben de okuyucuyu, oyunlara daha uzun ve derinleme-sine bir bakışta bana katılmaya ve tüm oyunlarda herkes için ortak bir şeylerin olup olmadığı konusundaki yargısını bu araştırma bitene dek ertelemeye davet ediyorum.

Olası bir yanlış anlamayı önlemek için bir de feragatname ekli-yorum: Bu sorgulama, tanım karşıtlarına karşı bir manifesto olmadığı ve böyle sayılmaması gerektiği gibi, insanı tanım oluşturmanın ev-rensel yararlarına inandırmak zorundaymış gibi de görülmemelidir. Bazı şeylerin tanımlanabilir, bazılarının da tanımlanamaz olduğu hi-poteziyle başlamak daha mantıklı görünüyor ve neyin ne olduğunu anlamanın tek yolu Wittgenstein’ın harika öğüdü ‘bak ve gör’ü izle-mektir.

11

Oyuncular

ÇEKİRGE: Uygulamalı Entomoloji’nin* miskin ama düşünceli bir pratisyeni KUŞKUCU ve SAĞDUYU: Çekirge’nin müritleri PROFESÖR ŞEKERLEME: Kaza yapmaya eğilimli bir akademisyen Dr. TEHDİT: Bir katil SMITH ve JONES: Kendilerini sıkıcı ama ibret verici durumlara sokma eğilimli iki oyuncu ROBINSON: Smith ve Jones’un gerektiğinde çağırdıkları arkadaşları İVAN ve ABDÜL: Bir parça eğlence arayan iki asker emeklisi MANTIĞIN SESİ: İvan ve Abdül’ün korkulu düşmanı SIR EDMUND HILLARY: Bir dağcı SİNSİ PORPHYRYO: Dünyanın en büyük casusu BELA BARTHOLOMEW: Dünyanın en sıkıcı insanı Dr. HEUSCHRECKE: Sinsi ve Bela’yla konsültasyon yapan bir terapist GAYRETLİ JOHN ve ARAYICI WILLIAM: İki mahzun ütopyacı

* Böcekbilim (ç.n.)

...zorlu kışlar olmasaydı Çekirge müstehakını bulmaz, karınca ise o haksız za-ferini kazanamazdı.

12

13

15

1Çekirge’nin Ölümü

Burada Çekirge, yaşam biçiminin ve yaklaşmakta olan ölümünün bir savunusunu yaptıktan sonra ölür.

Çekirge’nin kıştan sağ çıkamayacağı kesindi ve hayranları onun çevresinde, sonuncusu olduğuna kuşku duymadıkları bir top-

lantıda bir araya geldiler. Çoğu onun yaklaşmakta olan ölümünü ka-bullenmişti ama birkaçı böyle bir şeyin olmasına göz yumulabilmesini hâlâ ayıplıyordu. Bayan Sağduyu bu ikinci gruptandı ve Çekirge’ye son bir ricayla yanaştı. “Çekirge” dedi “birkaçımız bahara çıkabilmen için yiyeceklerimizin bir kısmını seninle paylaşmayı kabul ediyoruz. Sonra, önümüzdeki yaz çalışır, onu bize geri ödersin.”

16

Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya

“Sevgili yavrum” dedi Çekirge, “sen hâlâ anlamıyorsun. Gerçek şu ki onu sizlere geri ödemek için çalışmayacağım. Hiçbir zaman çalış-mayacağım. Karınca beni kapısından kovduğunda sanırım bunu gayet açıkça belirtmiştim. Zaten ona gitmem de bir hataydı elbette. Bir daha asla göstermeyeceğim bir zayıflıktı.”

“Ama” dedi Sağduyu, “biz bir parça yiyeceği senden esirgeyecek değiliz. Eğer istersen geri de ödemeyebilirsin. Sonuçta biz karınca değiliz.”

“Hayır” diye yanıtladı Çekirge, “siz karınca değilsiniz artık. Ama çekirge de değilsiniz. Neden emeğinizin ürününü bana veresiniz ki? Size geri ödemeyeceğimi söylediğim halde bunu yapmanız doğru ol-maz.”

“Ama” dedi Sağduyu, “böylesi bir adalet yalnızca karıncalara göre doğrudur. Çekirgelerin böyle bir ‘adalet’le ilgisi yoktur.”

“Haklısın!” dedi Çekirge, “Alışverişte doğruluk demek olan adale-tin, gerçek çekirgelerin yaşamıyla bir ilgisi yoktur. Ama sizin önerinizi geri çevirmeme neden olan başka tür bir adalettir. Benim yaşamam için çalışmayı neden istiyorsunuz? Sizin gönlünüzde yatan şeyin bir örneğini oluşturduğum için ve bu gönlünüzdekinin modeli yok ol-masın diye değil mi? Sizin isteğiniz anlaşılabilir, hatta bir noktaya dek övgüye değer. Ama temelde tutarsız ve kendi içinde çelişkili. Ayrıca -sanırım pervasızca konuşmama darılmazsınız- ikiyüzlü de.”

“Bunlar ağır sözler Çekirge.”“Ama kötülüğünüz için söylenmediler. Benim yaşamımın amacı

asıl temsilin yanında bir ek gösteri olmak değil, bunu anlamalısınız; çünkü onu öyle gördüğünüz anlaşılıyor. Bana değer veriyorsunuz; çünkü benim gibi olmayı istiyorsunuz ve üstelik karıncalara, çekir-genin, o doğa garabetinin yakın bir dostu olarak hava atabilmek isti-yorsunuz.”

“Bunu asla yapmadık Çekirge!”“Size inanıyorum. Ama yaptığınız önerinin iyi bir şey olduğu-

na inanıyorsanız, pekâlâ böyle de düşünmüş olabilirsiniz. Sonuçta öneriniz gelip çalışmaya dayanıyor, ama ben çalışmayacağım. Benim size öğretmek istediğim en önemli şey sizin aylak olmanızdır. Oysa siz beni yalnızca çalışmanın değil, eskiye oranla daha çok çalışmanın bahanesi haline getirmeyi öneriyorsunuz; çünkü yalnızca kendinizi