HATIRABalkan HarbiHatralar

Ömer Seyfettin

HazrlayanTahsin Yldrm

HATIRA

Bu PDF dokümanı, kitabın bir kısmını içermektedir. DBY okurları için özel olarak oluşturulmuştur.

İçindekiler

Sunuş• ................................................................................................7

Ömer Seyfettin’e Dair• .................................................................11Hayat ...................................................................................................11Edebi Şahsiyeti ...................................................................................23Eserlerinde Balkanlar ........................................................................29Eserleri .................................................................................................37

Balkan Harpleri• ...........................................................................41Giriş .....................................................................................................41Balkan Harbi Öncesi Durum ...........................................................43Sultan Reşad’n Rumeli Seyahati ....................................................45Balkan İttifak’nn Oluşmas ve Osmanl Devleti ........................46Abdülhamid’e Göre Balkan İttifak ve Harbin Başlama Nedeni ..51Bir Gazetecinin Gözünden Balkan İttifak ..................................53I. Balkan Harbi’nin Sebepleri ..........................................................55Trablusgarp Savaş ............................................................................57Balkan İttifak’nn Osmanl’ya Notas ............................................60Yeni Bir Savaşa Girmeme Çabalar ................................................63Savaşa Giden Yolda Öğrenci Eylemleri .......................................64Uşi Antlaşmas ...................................................................................68I. Balkan Harbi’nde Seferberlik ve Harp İlan .............................68Balkan Harbi’nde Taraflarn Askeri Gücü ....................................70I. Balkan Harbi’nin Seyri ..................................................................74Babâli Baskn ....................................................................................75

© DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARI, 2011-2016

DBY: 7Hatra: 7

ISBN: 978-605-88002-1-2Sertifika No: 18188

Birinci Bask: Nisan 2011Üçüncü Bask: Mart 2016

Hazrlayan:Tahsin Yldrm

Editör:Ersan Güngör

Yayn Yönetmeni:İrfan Güngörür

Sayfa Düzeni:DBY Ajans

Kapak Tasarm:Sercan Arslan

Bask/Cilt:Şenyldz Yay. Matbaaclk Ltd. Şti.Gümüşsuyu Cad. Işk Sanayi Sitesi No: 19/102Topkap / İstanbul Tel: +90 212 483 47 91Sertifika No: 11964

Balk

an H

arbi

Hat

rala

rÖm

er S

eyfe

ttin

DÜN BUGÜN YARIN YAYINLARIAnkara Caddesi, Ünal Han No: 21/4 Cağaloğlu, Eminönü - Fatih / İstanbulTel. - Faks: +90 212 526 98 06 www.dby.com.tr • dby@dby.com.tr

KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI / Library Cataloging-in-Publication Data (CIP) Ömer Seyfettin, Balkan Harbi Hatıraları Hazırlayan: Tahsin Yıldırım

ISBN: 978-605-88002-1-2 Ebat: 12,0 x 19,5 cm 214 s. 1. Ömer Seyfettin 2. Hatıra 3. Balkan Harbi

7

Sunuş

Ömer Seyfettin, şair, hikâyeci, fikir ve siyaset adam, asker, öğretmen, nazariyatç ve tenkitçi yönüyle Tanzimat ’tan

sonraki Türk edebiyatnn ve düşünce dünyasnn göz ard edi-lemeyecek önemli bir şahsiyetidir. Hakk Süha Gezgin ’in ifa-desi ile o, “Dallar meyvelerinin ağrlğ ile esneyip sarkmş bir ağaçt.”1 Ömer Seyfettin’in otuz alt yllk hayatnda ortaya koyduğu birçok hikâye, tiyatro eseri, bazlar tamamlanama-yan roman, masal, şiir, makale, mensure, fkra, tuttuğu gün-lükler ve hatralar ile tercümeleri gerek hayatta iken gerekse vefatndan sonra yaynlanmştr.

Türkiye’de kitaplar en çok baslan ve okunan yazarlar-mzdandr Ömer Seyfettin. Hikâyelerinin dşnda fikir kitap-lar ve tercümeleri, şiir ve hatralar ile günlükleri de vardr. Bu hatralarndan biri de size sunduğumuz “Balkan Harbi Hatralar”dr. Günlük şeklinde yazlmştr. Ömer Seyfettin’in Balkan Harbi yllarnda tuttuğu günlük, ölümünden sonra Ni-yazi Ahmet Banoğlu tarafndan bulunup Hayat mecmuasnn

1 Hakk Süha Gezgin , Edebi Portreler, Haz: Beşir Ayvazoğlu, Timaş Yay., İstanbul , 1999, s. 234.

Selanik’in Düşme Tehlikesi ve Abdülhamid’in Tavr ...................81Yunanistan’n Ege Adalar’ndan Bazlarn İşgali ........................84Londra Antlaşmas ...........................................................................85İktidar Değişikliği Beklentisi ............................................................87Yabanc Bir Askerin Gözünden Yenilginin Sebepleri .................88Yenilginin İşareti: Ordunun Siyasallaşmas ...................................92Yiyecek Bulamayan Osmanl Askerleri .........................................93Avrupallarn İkiyüzlülüğü ................................................................95Balkan Harbi Yenilgisi ......................................................................98I. Balkan Harbi’nin Sonuçlar ..........................................................99Balkan Harbi Sonras Anadolu’ya Göçler .................................. 101Göçmenlerin İskân ........................................................................ 104Bat Trakya Geçici Hükümeti ....................................................... 106II. Balkan Harbi ............................................................................. 108II. Balkan Harbi’ni Sona Erdiren Antlaşmalar ........................ 109Bükreş Antlaşmas .......................................................................... 109İstanbul Antlaşmas ....................................................................... 111Atina Antlaşmas ............................................................................ 114İstanbul Antlaşmas ....................................................................... 114İmparatorluğun Gözyaşlar .......................................................... 115Sonuç ................................................................................................. 119

Balkan Harbi Hatralar• .......................................................... 121Snr Boylarnda ............................................................................... 123Balkan Cephelerinde Geçen Günler ........................................... 129Esaret Günleri ................................................................................. 165

Ekler• ............................................................................................ 179Hudut Oyunu ................................................................................... 181Borazan Bekir .................................................................................. 187Ali Canip’e Mektuplar ................................................................... 191Zorla Hastalk .................................................................................. 199

Dizin• ............................................................................................ 205

Ömer Seyfettin’e Dair

| Ömer Seyfettin |

8

12 Ocak 1967 tarihli 3. says ile 23 Mart 1967 tarihli 13. sa-ylar arasnda tefrika edilmiştir.

Ömer Seyfettin zamanmza ulaşan haliyle bu günlüğe 27 Eylül 1328 [10 Ekim 1912] tarihinde Selanik ’te başlamş ve 15 Teşrinisani [28 Kasm 1913] tarihinde esir tutulduğu Yunanistan ’n Naflion kasabasnda “Necat isminde bir vapur geldi.” diye yazarak son vermiştir.

Elinizdeki kitap dört bölümden oluşmaktadr: İlk bölümde Ömer Seyfettin’in hayat, sanat, eserleri ve eserlerinde Bal-kanlar ile ilgili yazlar; ikinci bölümde, Balkan Harplerinin ksa tarihi; üçüncü bölümde, Ömer Seyfettin’in Balkan Harbi Hatralar; son bölümde ise konuyu tamamlayc yazlar yer al-maktadr. Son bölümde yer alan ilk iki yaz, Ömer Seyfettin’in İbrahim Alaattin Gövsa ve Kenan Hulusi Koray ’n anlatmla-rndan oluşmaktadr. Bu bölümde ayrca, Ömer Seyfettin’in Balkan Harplerinde ve esareti döneminde Ali Canip Yöntem ’e gönderdiği mektuplar da yer almaktadr.

Eserin diline ve imlasna müdahale edilmemiştir. Anlam bilinmeyen ya da açklanma ihtiyac duyulan kelime, kavram, yer ve şahs adlar izah edilmiştir. Kitapta yer alp tefrika me-tinde yer almayan baz başlklar tarafmzdan konmuştur.

Eser kitaplaşrken yardmlarn gördüğüm Sayn İbrahim Öztürkçü’ye Sayn İsmail Toluay’a, Sayn Serkan Metin’e ve baz kaynaklar bana ulaştran Sayn Zihni Engin Keleş’e has-saten teşekkür borçluyum. Kitabn kültür hayatmza faydas en büyük temennimdir.

Tahsin YldrmÇamlca / 15 Mart 2011

| Ömer Seyfettin |

12

olabileceğine dair kanaatler de vardr.4 Ömer Seyfettin “Ka-şağ” hikâyesinde babasndan, “Babam pek sertti. Bir bakşn-dan ödümüz kopard.” diyerek bahsetmektedir.

Annesi Fatma Hanm ise İsfendiyaroğullarndan Ankaral Topçu Kaymakam Mehmet Bey’in kzdr. Mutlu bir çocuk-luk geçiren Ömer Seyfettin’in hayatnda, annesi çok önemli yer tutar. Fatma Hanm’a duyduğu sevgiyi “İlk Namaz” adl öyküsünde şu cümlelerle ifade eder:

…Şimdi muhit-i tesellisinden ne kadar uzak bulunduğum annem, dünyada en sevdiğim, dünyada yegâne perestiş et-tiğim bu vücut- muhterem, iste der hatr ediyorum, on beş sene evvel beni ilk sabah namazna kaldrmş idi…

Yine ayn öyküde, annesini başnda yeşil örtüsüyle Kur’an okuyan bir meleğe benzetir.

Ömer Seyfettin, ikisi küçük yaşlarda vefat eden dört ço-cuklu bir ailenin çocuğudur. Tahir Alangu , 1953 yl Kasm aynda Kadköy , Msrloğlu–Süleyman Bey Sokağ’ndaki evinde ziyaret ettiği Ömer Seyfettin’in ablas Güzide Hanm ’dan, dört yaşnda kuşpalazndan ölen kardeşleri Hasan’dan başka, yine küçük yaşta ölen kardeşlerinin olduğunu öğrenir. Tahir Alangu, hikâyede bahsedilen kz kardeşin, bu ölen kardeş-lerden biri olabileceğine dikkat çeker.5

Ömer Seyfettin çocukluğunu “And” öyküsünde anlat-tğ “…Büyük bir bahçe… Ortasnda köşk tarznda yaplmş

4 Tahir Alangu , Ömer Seyfeddin Ülkücü Bir Yazarn Roman, May Ya-ynlar, İstanbul , 1968, s. 42-43.

5 Tahir Alangu, Ömer Seyfeddin Ülkücü Bir Yazarn Roman, May Yaynlar, İstanbul , 1968, s. 26

11

Ömer Seyfettin’e Dair

HayatÖmer Seyfettin, “11 Mart 1884 günü -Rûmî takvimle 28 Şubat 1299- Balkesir ’in Gönen ilçesinde doğdu.”2 Ömer Seyfettin’in ilerleyen yaşlarnda Gönen özlemini ve çocuk-luk hatralarn eserlerine yansttğn görmekteyiz. Çocuk-luk hatralarna dayanarak yazdğ hikâyelerinde içten ve ger-çekçi bir üslup kullanmştr. Ömer Seyfettin’in “İlk Namaz”3 hikâyesi, Gönen devresini ve annesini anlattğ hikâyelerden biridir.

Babas Ömer Şevki Bey’in Kafkasya Türklerinden ol-duğu ifade edilmektedir. Ancak babasnn başka milletlerden

2 Müjgân Cunbur, “Ömer Seyfettin’in Hayat ve Eserleri”, Doğu-munun Yüzüncü Ylnda Ömer Seyfettin, AKDTYK Yayn, Ankara 1992, s. 1

3 “Hikâye, ilk kez 28 Ocak 1905’te İzmir ’de yaynlanr. Hikâyenin Latin alfabesi ile yaynlanmas ilk yaynlanşndan elli dört yl sonra 1963’te Tahir Alangu himmetiyledir.” [Necati Mert, Ömer Seyfettin, Kaknüs Yaynlar, İstanbul , 2004, s. 458]

Balkan Harpleri

| Ömer Seyfettin |

38

Ömer Seyfettin’in Şiirleri ad altnda 1972’de yaynlanmştr. Eserleri ‘Bütün Eserleri’ başlğnda Muzaffer Uyguner tara-fndan derlenerek Bilgi Yaynevi tarafndan yeniden basl-mştr. Bu derleme çalşmalarndan sonra –şimdilik- en derli toplu ve düzenli çalşmay Prof. Dr. Hülya Argunşah yapmş-tr. Bu çalşmay Dergâh Yaynlar ‘Bütün Eserleri’ başlğnda yaynlamştr. Bu dizide Ömer Seyfettin’in hikâyelerine, ma-kalelerine, şiirlerine, mensur şiirlerine, fkralarna, hatrala-rna, mektuplarna ve tercümelerine mümkün mertebe ek-siksiz yer verilmiştir.

| Ömer Seyfettin |

42

kaybetmemekti. II. Abdülhamid ’in tahta çkmasndan ksa bir süre sonra başlayan Osmanl-Rus Savaş , Osmanl Devleti ’nin Anayasal düzene geçişini ertelemişti. 93 Harbi ’nin devam et-tiği sralarda Kanunu-i Esasi ’yi yürürlükten kaldran padi-şah, savaş sonrasnda yönetimi kendi elinde toplayarak mev-cut sorunlar önlemeye çalşmşt.

93 Harbi ’nden sonra Osmanl Devleti ’nin Avrupa devlet-leriyle ilişkileri farkl bir boyuta girmişti. İngiltere , Osmanl Devleti’nin Rusya karşsnda aldğ yenilgiyle artk, Osmanl toprak bütünlüğünü koruma politikasn değiştirmiş ve men-faatleri hareket etmeye başlamşt.

Bütün feragat ve kahramanlğa rağmen, 93 Harbi ola-rak bilinen bu vakitsiz savaş, aleyhimize neticelenmiş ve mil-letçe çok ac günlere katlanlmştr. Bu ac günler bir yana, Balkanlar’daki yüzyllardr devam eden Türk hâkimiyeti kay-bolmuş, Türkler aznlk durumuna düşmüş ve tarihin kaydettiği büyük bir göç ile Balkan Türkleri, ecdâd yadigâr topraklar kitleler halinde terk etmişlerdir. Bu savaş sonunda Osmanl , gerek batda gerekse doğuda birçok yeri terk etmiştir.

93 Harbi’ nden sonra, II. Abdülhamid Bal kanlar’da ka-lan topraklar korumay amaçlayan bir politika izlemiştir. II. Abdülhamid politikasn, Avrupa’ nn büyük devletleri arasn-daki rekabet ile Balkan uluslar arasndaki düşmanlk üzerine kurmuştur. Sultan Abdülhamid, Balkan milletleri arasndaki anlaşmazlk lar körükleyerek, onlarn Osmanl ’ya karş bir-leşmemelerini iktidar döneminde başarmştr. Ancak 1911 sonrasnda gerek Osmanl’nn iç yaps, gerekse Avrupal dev-letlerin hesaplar, Osmanl Devleti ’nin planlarn alt üst et-miştir. Yaşananlar, Osmanl’nn ön görmediği bir şekilde ge-lişince Balkan Harplerine zemin hazrlanmştr.

41

Balkan Harplerine Dair

Giriş Osmanl Devleti 1839 Tanzimat Ferman ’nn ilan ile büyük güçlerle olan ilişkilerine yeni bir boyut kazandrmştr. 1856 tarihli Paris Konferans ’nda büyük güçler Osmanl Devleti’ne Rusya karşsnda destek olmuşlard. Fakat bu konferansn ka-rarlar 1870’ten itibaren Rusya tarafndan ihlal edilmeye baş-lanmşt. Özellikle 1871 senesinde Fransa -Prusya arasndaki savaşta, Fransa’nn yenilgisiyle birlikte Almanya güçlü bir dev-let olarak ortaya çkmşt. Bunun sonucunda da Avrupa ’nn güç dengesi ve uyumu bozulmuştu. Avrupa’daki güç dengesi-nin değişmesiyle birlikte Rusya, Osmanl Devleti’ne karş ha-rekete geçmeye başlamşt. Avrupa’da yeni dengeler oluşur-ken bu tarihe kadar özellikle İngiltere tarafndan ksmen ve işine geldiği zaman desteklenmiş olan Osmanl Devleti yavaş yavaş dş siyasette yalnzlğa itilmiştir.

1683 Viyana kuşatmas nn yenilgisiyle başlayan Osmanl dş politikasndaki gerileme, 1877–1878 [93 Harbi] bozgunun-dan sonra büyük boyutlara ulaşmşt. Artk Osmanl dş poli-tikasndaki esas nokta, eldeki topraklar mümkün olduğunca

Balkan Harbi Hatralar

| Ömer Seyfettin |

120

2- Balkanlar’n haritasnda önemli deği şiklikler olmuş Os-manl ve Bulgaristan topraklarnn önemli bir bölümü el değiştirmiştir.

3- Balkan Harplerindeki başarszlk Os manl ordusunda yeni düzenlemelerin yaplmasna ne den olmuştur.

4- Osmanl Devleti ’nin sosyal ve ekonomik çöküşü hzlan-mştr.

5- Bulgaristan ’n diğer Balkan devletleri ve Rusya ile aras açlmştr. Bu durum Bulgaristan’ Avusturya ile Osmanl Devleti ’ne yaklaştrmştr.

| Ömer Seyfettin |

124

Lakrd söylerken sesi titriyor. Bu hâl kalbinin iyiliğine, yani ruhunun hafifliğine delâlet eder. Terbiye ve harekât askerî olmaktan ziyade mihanikî. Hemen bütün bölüğü o idare edi-yor. Ben daha misafirim. Neferleri tanmyor, isimlerini bil-miyorum. Demek muharebe olursa son derece münasebet-siz şartlar dâhilinde ateşe gireceğim.

1 Teşrinievvel [14 Ekim 1912]Ordugâhtaym. Buras, Köprülü ’nün iki saat ötesinde bir vadi. Bir yayla… Soğuk ve rutubetli. Hâlâ harbi bekliyoruz. Benim gözlerim ağryor, nezleyim. Ne düşünüyor, ne hare-ket edebiliyorum.

4 Teşrinievvel [17 Ekim 1912], Köprülü Diyorlar ki “Harp başlad…” Fakat kimsenin bir şeyden ha-beri yok. Ne telgraf geliyor, ne gazete. Bugün nöbetçiyim. Şimdi, yani gece yedide hareket emri verildi. Çavuşlara ve saireye lâzm gelen tembihleri verdim. Yarn Güzeyil ’e gide-ceğiz. Bu küçük bir köymüş.

Umumî harekâta dair bize hiç malûmat verilmiyor. Her gün bir alay emir neşrolunuyorsa da anlamak mümkün değil.

5 Teşrinievvel [18 Ekim 1912]Bu sabah alayla hareket ettik. Hava güzeldi. Şimdi karargâha geldik. Henüz çadrlar kurulmad. Ben çok yorgunum. Yor-gunluktan biraz başm ağryor. Yolda mola ederken bir Tu-ran gazetesi bulduk. Tarihi 2 Teşrinievvel [15 Ekim 1912] idi. Bulgaristan ’n, Srbistan’n münasebetlerini kestiklerini yaz-yordu. Hatta Vedranye civarnda bir muzafferiyet haber veriyor.

123

Snr Boylarnda142

27 Eylül 1328 [10 Ekim 1912], Selanik Dün Karaburun ’dan geldik. Galiba bu gece şimendifere bi-neceğiz. Karadağ ilân- harp etti. Bulgaristan ve Srbistan he-nüz susuyorlar. Kimi gördümse:

-Mutlaka harp olacak!...diyor.

Ben hâlâ ümit etmiyorum. Niçin harp olacak? Balkan hükümetlerinin istedikleri verildikten sonra harbe ne hacet? Buna aklm ermiyor. Otuz dokuzuncu alayn üçüncü tabu-rundaym. Askerî hastanenin arkasndaki viranelikte oturu-yoruz. Çadrlarmz intizamsz faslalarla kurulmuş. Yüzba-şm Faik Efendi, Selanikli. Ksa, tombul, kuvvetli bir çocuk.

142 Ömer Seyfettin’in “Balkan Harbi Hatralar”n Niyazi Ahmet Ban-oğlu bulmuş ve Hayat dergisi, S. 3, 12 Ocak 1967, s. 13-15; S. 4, 19 Ocak 1967, s. 12-13; S. 5, 26 Ocak 1967, S. 8-9; S. 6, 2 Şubat 1967, s. 12-13; S. 7, 9 Şubat 1967, S. 20-21; S. 8, 16 Şubat 1967, s. 28-29; S. 9, 23 Şubat 1967, s. 16-17; s. 10, 2 Mart 1967, s. 28-29; S. 11, 9 Mart 1967, s. 28-29; s. 12, 16 Mart 1967, s. 33-34; S. 13, 23 Mart 1967, s. 29-30’da yaynlamştr.

| Ömer Seyfettin |

128

Bu sabah iki nefer gelmiş. Bulgarlar büyük bir kuvvetle Sultantepe ’ye hücum etmişler. Yüz elli kişi imişler. Sözde tes-lim olmuşlar. İkisi kaçmşlar. Bulgarlarn buraya üç saat me-safede olduklarn iddia ediyorlar.

Eğer sahi ise bugün yahut yarn çarpşmak muhak-kak…

Gündüz saat beşte hareket ettik. Nereye gittiğimizi bil-miyoruz.

125

| Balkan Harbi Hatralar |

Karadağ ’a yine muzafferiyetler…

Yolda küçük bir çiftliğe rast geldik. Yarclar Bulgar ola-cak. Eski ve viran bir kilisesi var. Etrafnda birkaç asker du-ruyordu. Niçin orada bulunduklarn sorduk. Meğerse bir Osmanl Bulgar neferi çok rak içmiş. Ve yolda yürürken birden düşmüş ve ölmüş. Çiftlikte papaz aramşlarsa da bu-lamamşlar. Bizim bölüğe yeni gelen Bulgarlar ölüye doğru soğuk baktlar ve hiçbir teessür göstermeksizin yollarna de-vam ettiler.

Burada, Güzeyil karargâhnda bakalm kaç gün kalaca-ğz?...

Neferlerde büyük bir neşe yok. Zabitler de öyle. Fakat korku ve yeis de yok. Yemek, içmek meselesi güçleşti. Dün yemek ve çorba tuzsuzdu. Köprülü ’de tuz bulunmad. Zabit-ler candan ve gönülden çalşmyorlar. Yahut ben öyle görü-yorum. Bunun en büyük sebebi amirlerin iktidarszlklar... Amirler, hatta karargâh için verdikleri emri bile icra olunma-dan değiştiriyorlar. Frka emrini okudum, güzel yazlmşt. İnşallah erkânharplerimiz muktedirdirler.

İşte yorgun ve ümitsiz bir dua…

Erkânharpler, amirler, kumandanlar, zabitler ne olurlarsa olsunlar, Balkan Harbi’nde ancak bir şekil bulunacaktr.

Ya Bulgarlar bizi ezip geçecekler yahut biz onlar eze-ceğiz.

Ve bu ezmek hadisesine en az girecek şey de fen, harbin o meşhur fenni olacaktr.

| Ömer Seyfettin |

204

– Ömer!..

– Sorma cancağzm. Bittim... Bittim.

– Brak Allah aşkna, bir muziplik yahu... Hasta falan de-ğilsin.

– Ne muzipliği cancağzm, ne diyorsun sen de?

Hakk’nn muzipliği Ömerciğim... Seni zorla hastalğna inandrmak için komplo kurmuş. Hem biliyor musun, benim işim var, gidiyorum ben.

Ömer birdenbire yatağndan doğruldu:

– Ne? dedi. Gidiyorsun ha?.. Beni hasta hasta brakarak gidiyorsun...

– Ömer! Kardeşim! Billahi yalan!.. Sana oyun etmişler, diyorum.

– Of, başm, başm... Eşekler, hayvanlar... Beni hasta yap-tlar ha; beni hasta yaptlar ha...

129

Balkan Cephelerinde Geçen Günler

10 Teşrinievvel [23 Ekim 1912]Dün buraya gelmiş ve portatif çadrlarmz kurmuştuk. Top ve tüfek sesleri işittik. Gece hareket emri verildi. Şimdi yola düzüldük. Yine nereye gideceğimizi bilmiyoruz.

Garibi şu ki erkânharpler de bu muammay bilmiyor. Yolda bizi görünce şaşrdlar.

Bugün muharebeye girdik. Daha düşman görmeden dört kişi mecruh braktk. Üçü öldü. Topçularn muhafz-yz. Topçu mevziinden düşmann kaçtğn gördük. Ve dür-bünle takm çavuşlarmza gösterdik. O kadar sevindiler ki… Sevinçlerinden avazlar çktğ kadar bağrdlar. Biz boyuna top atyoruz; fakat onlar niçin atmyorlar?

Ayn kaç? Bugün ne? Bilmiyorum. Benimle beraber kimse de bilmiyor. Ne felâket yarabbi! Ric’atin, inhizamn

206

Atina 49, 107, 110, 114, 162, 170, 171, 172, 173, 174, 176, 177

Atina Antlaşmas 107, 110, 114Averoff Zrhls 84, 153, 156Avlonya 147, 148Avrupa 41, 42, 44, 46, 49, 52, 54,

57, 60, 61, 62, 67, 70, 72, 86, 87, 94, 96, 99, 104, 115, 132, 137, 152, 160, 163, 171, 172, 173, 197

Avrupal 42, 107, 160Avusturya 43, 46, 49, 60, 67, 72,

88, 96, 97, 108, 120, 161Ayanck 14Ayasofya 45, 99Ayasofya Camii 45Ayaşaranda 150Aydonan 94, 153, 154, 155

BBabâli 49, 52, 60, 61, 62, 63, 64,

67, 69, 70, 75, 76, 77, 78, 80, 83, 86, 88, 101, 116, 132

Babâli Baskn 75, 76, 77, 80, 101

Babâli Camii 67Baha Tevfik 17Balkesir 11Balkan Harbi Mitingi 64Balkan Harbi Muhacirleri 103Balkan İttifak 46, 48, 49, 51, 53,

54, 55, 60, 74, 99Balkanl 29, 86Banas 48Barbaros Hayreddin Zrhls 45,

84

Bat 17, 23, 63, 73, 74, 93, 106, 107, 108, 110, 111, 114

Batl 85, 97, 109Bat (Makedonya) Ordusu 73Bat Trakya 63, 106, 107, 108, 110,

111, 114Bat Trakya Geçici Hükümeti

106Baytar Rüştiyesi 14Belgrat 49Berlin Antlaşmas 43, 46, 55Berliner Tagesblatt Gazetesi 95Besim Ethem Bey, Doktor 20Beylerbeyi Saray 81, 82, 83Bijan 161, 167, 172Bingazi 59, 68Bizernice 142Boğazönü Adalar 84Bosna-Hersek 43, 46Bozgun 118Bulgar 29, 33, 34, 35, 44, 48, 51,

52, 54, 60, 72, 74, 75, 83, 85, 89, 91, 95, 96, 99, 102, 103, 105, 112, 113, 125, 126, 127, 162, 173, 176, 177, 181, 182, 183, 184, 185

Bulgar Eksarlğ 83Bulgaristan 34, 35, 43, 46, 47, 48,

51, 54, 55, 56, 60, 61, 68, 69, 73, 85, 89, 91, 98, 100, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 115, 116, 117, 120, 123, 124, 170

Bulgar Kilisesi 52, 83Bulgar Milli Hareketi 53Büyükçekmece 95Büyük Mecmua 22, 24

205

Dizin

II. Meşrutiyet 17, 25, 30, 46, 50, 51, 55, 56, 59, 62, 63, 67, 69, 71, 72, 78, 80, 82, 91, 100

11 Temmuz 171877–1878 [93 Harbi] 41, 42, 43,

64, 1011913 Türk-Bulgar Mübadelesi

105

AAbdi Paşa Hanlar 133Abdurrahman Efendi, Maliye

Nâzr 79Abdül Bey 146Adalar 46, 114Ahmed Muhtar Paşa 50, 60, 64,

65, 70, 81Ahmet Ağaoğlu 21Ahmet Emin Yalman 58Ahmet Rasim 22Aka Gündüz 15, 64Akil Koyuncu 18

Aksaray 14Alâtini Köşkü 81Ali Canip Yöntem 8, 21, 197Ali Fuad Türkgeldi 77, 79, 81Ali Rza Paşa, Bat (Makedonya)

Ordusu Komutan 73Almanya 41, 45, 58, 79, 81, 82Almanya Sefareti 79, 81Anadolu 68, 73, 74, 89, 90, 91,

101, 102, 104, 194, 197Andrei Toshev, Bulgar Diplomat

111Arburnu 21Arif Hikmet Paşa 81Arnavutça 97Arnavutluk 44, 45, 46, 47, 54, 56,

59, 72, 74, 87, 91, 96, 97, 108, 115, 148, 163

Arnavutluk İsyan 45, 46, 47, 56Asar- Tevfik 84Asm Bey, Harbiye Nâzr 49, 50Âşiyan 17

208

Estonya 57Eşekkulağ Geçidi 108Eşref Efendi 126Eyüp 14

FFaik Paşa, Doktor, İzmir Askeri Has-

tanesi Başhekimi Doktor 17Faruk Nafiz (Çamlbel) 22Fere 108Ferik Abdullah Paşa 71Fethi Okyar 72, 83, 84, 92Fetrih 162Fevziye Abdullah Tansel 18, 37Filyadis 167Florina 141Fotoriç 160Fransa 41, 49, 96, 99, 192Fransz 20, 23, 50, 57, 94Franszca 17, 107, 166, 167, 168,

172, 173Fransz İhtilali 57Fraşar 145, 146Fuat Köprülü 22

GGalip Kemali Bey 49Garbî Trakya Hükümet-i Müsta-

kilesi 106Garp Ordusu 18, 135, 139, 142,

154, 159Gelibolu 170, 171Genaral Degiorgis 16Genç Kalemler Dergisi 18, 23,

24, 195General Sabuncadaki 166

General Savov, Bulgar diplomat 111

George Averoff 84Gesoff, Bulgar Başvekili 60, 61,

99Geylan 46Girit 43, 46, 54, 83, 87, 110, 114Goltz Paşa 118Göç 101, 106Göçmenler 103Gönen 11, 13, 14Görice 142, 143, 147, 160Grigor Nachovic 111Gümülcine 106, 108Güzeyil 124, 125Güzide Hanm 12

HHaç 45Haçl 57Hafz Hakk Bey 118Haftalk İzmir 17Haftalk Serbest İzmir 17Hakk Paşa 45, 46Hakk Süha Gezgin 7, 21Halaskar Zabitan Hareketi 80Halil Hurşid Bey 77, 80Halil Menteşe 99, 111Halka Doğru 19, 24, 193Hamdullah Suphi Tanröver 21Harbiye Nezareti 71, 76Hareket Ordusu 18Hariciye Nâzrlğ 49Hasköy 149Hayat Mecmuas 7

207

CCafer Al-Askeri 92Calibe Hanm 20Cavid Paşa, Ordu Kumandan

22, 155Cemal Azmi 76Cemaleddin Efendi, Şeyhülislâm

63, 70, 71, 80, 93Cemil Topuzlu 63Cesarettepesi 21Ciyoletti 58, 59Cuma-y Balâ 29

ÇÇakrcal Efe 16Çanakkale 20, 21, 47, 74, 84,

196Çanakkale Boğaz 74, 84Çanakkale Savaş 20, 21Çarova 127Çatalca 70, 75, 78, 85, 86, 95, 98,

116, 149, 150Çatalca Cephesi 70Çingene 135, 183, 185Çocuk Bahçesi 17Çürüksulu Mahmud Paşa 111

DDadayl 162Damat Şerif 81Darülfünun 21, 64, 66, 196Dedeağaç 82, 108, 110, 111Derini 46Derne 59Dibiç 90

Diken 22, 24Dikran Efendi, Eczac 145Dimetoka 73Divân- Âli-i Askerî 113Diyosan 153Dobruca 109Doğu 23, 73, 74Doğu Ordusu 73, 74Donanma 22, 24, 45, 85Donanma Cemiyeti 45Doyçe Bank 79

EEdebi Serbest İzmir Gazetesi 17Edebiyat- Cedide Gazetesi 15Edirne Askerî İdadisi 15Efrat Mektebi 16Ege Adalar 68, 86, 87, 110, 114Ege Denizi 68, 74, 84, 85, 86, 100,

108, 110Eğridere 108Eksarklk 52Emanuel Karasu 107Eminağa Han 166Emir Şekip Aslan 45, 49, 51, 52,

53, 97Enez 86, 100, 108Enis Behiç Koryürek 21Enver Bey (Paşa) 60, 76, 77, 79,

80, 116Epir 73, 75, 103Epir Ordusu 75Erkân Harp Dairesi 71Ermeni 149Ertuğrul Mağazas 76

210

Kadn 17, 130Kafkasya 11Kâinat Kütüphanesi 67Kalabaki Han 154Kalamş 21Kâmil Paşa, Eski Sadrazam, İzmir

Valisi 17, 78, 79, 80, 115Kâmil Paşa, Yeni Sadrazam 81,

83Kanltepe 164, 165Kanunu-i Esasi 42Karaburun 123Karadağ 48, 51, 55, 56, 61, 66, 68,

69, 73, 89, 96, 97, 98, 101, 108, 110, 123, 125, 162

Karadağ Prensliği 66Karadeniz 14, 44, 86Karağaç 108Kara Kemal 77Karasu 108Kavala 110Kayser Wilhelm 82Kâzm Nâmi 195Kefalonya 167Kenan Hulusi Koray 8, 185Kbrsl Tevfik Bey 76Krcaali 108Krçova 138Krm 48Krkkilise (Krklareli) 73, 74, 75,

89Kiliseler Kanunu 83Kiliseler Meselesi 47Kiliseli 126, 127, 130Kilisura 147, 149, 151Kocamustafapaşa 14

Koçana 56Koçolus 161Kokoriç 166Koniça 153Konstantin, Yunan Kral 75, 173Kosova 44, 97Koşukavak 108Köprülü 29, 46, 124, 125, 126, 130,

131, 132, 136Kral Ferdinand, Bulgar kral 50Kumanova 24, 74, 93, 103, 115, 127Kumanova Muharebesi 103, 115Kuşadas 16, 17Kuşadas Redif Taburu 16Kuşdili Mahmud Baba Mezar-

lğ 22Kuzey Afrika 68Kuzey Arnavutluk 103Küçük Cavid Paşa 155

LLahey Hakem Mahkemesi 113Lap 46Leskovik 94, 148, 153, 160Londra Antlaşmas 85, 86, 110Loreley Yat 81, 82Lozeç 163Lüleburgaz-Pnarhisar Muhare-

beleri 75

MMahmud Muhtar Paşa 64Mahmud Şevket Paşa 71, 80,

161, 162Makas 108Makedon 101

209

Haydarpaşa Hastanesi 22Hayret Paşa 138Hristiyan 34, 51, 60, 61, 62, 91,

118, 168Hilal 45, 102Hilal-i Ahmer Cemiyeti 102Hoca Salih Efendi, Bat Trakya

Bağmsz Hükümeti Cumhur-başkan 107

Hüdavendigâr 46Hülya Argunşah 23, 25, 38, 191Hüseyin Cahit Yalçn 80Hüseyin Hilmi 17Hüseyin Hilmi Paşa, Sadrazam

47, 137Hüsrev Bey 77Hüsün Dergisi 18

IIslahat Lahiyas 71

İİbrahim Alaattin Gövsa 8, 21İbrahim Temo 70, 100İfham Gazetesi 22, 24İnci Dergisi 24İnebolu 14İngiltere 41, 42, 47, 56, 57, 59, 72,

84, 96, 99İpek 46İpsala 162İrtika 17İskeçe 108İstanbul 7, 11, 12, 14, 15, 16, 17,

18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 27, 28, 30, 31, 35, 44, 45, 46, 47, 48, 49,

50, 52, 53, 55, 56, 58, 59, 60, 62, 63, 64, 66, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 75, 76, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 89, 91, 92, 93, 94, 95, 97, 99, 100, 101, 102, 103, 105, 107, 110, 111, 114, 115, 116, 117, 118, 131, 147, 148, 150, 162, 168, 173, 188, 194, 195, 196, 197İstanbul Antlaşmas 105, 107, 110,

111, 114İşkodra 44, 54, 87, 97, 103, 116İştep 56İştib 110İtalyan 16, 36, 55, 91İttihat ve Terakki 19, 20, 28, 33,

47, 51, 53, 64, 67, 75, 77, 80, 87, 88, 101, 116, 118İttihat ve Terakki Genel Mer-

kezi 77İzidor 131, 132İzidor Köprüsü 132İzmir 11, 16, 17, 45, 106, 147,

194, 197İzmir Askeri Hastanesi 17İzmir Redif Tümeni 16İzvolaki, Rusya Hariciye Nâzr

56

JJandarma Zâbitân 16Jöntürkler 56

KKabataş Sultanisi 19Kâbizon 144Kadköy 12, 20, 22, 46

212

ÖÖmer Naci 77

PPallavçi 72Paris Konferans 41Paşmakl 108Patras 169, 170, 171Peltuvar 133Permed 152Pire 153, 160, 162Pirlepe 18, 29, 127, 131, 133,

134Pirogil 143Pomak 44, 101, 126Preveze 169Priştine 110Prusya 41Pul Mecmuas 23

RRacconigi Antlaşmas 57Rahmi (Apak) 93Razlk 29Reşad Nuri (Güntekin) 22Reşid Bey, Dahiliye Nâzr 79, 80Reval 57Reval Görüşmeleri 57Richard Hall 117Romen 109, 116Rum 16, 29, 43, 51, 52, 83, 161,

169, 172, 173Rumca 166, 169, 172Rumeli 18, 29, 45, 49, 54, 63, 69,

70, 71, 73, 74, 84, 89, 97, 100, 102, 115, 116, 119, 131, 132, 137

Rum-Ortodoks Kilisesi 52Rus 32, 48, 90, 99, 115, 169Rus çar 48, 99Rusya 41, 42, 51, 52, 55, 56, 57, 59,

60, 67, 96, 97, 115, 120Rusya Çarlğ 67

SSabah Gazetesi 23, 76, 88, 126,

137, 138, 166, 169Sadâret Dairesi 76Sadk Bey, Telefon Müdürü 77Sakz Adas 85Salih Zeki (Aktay) 22Santa Marya Adas 169Sapancal Hakk 76Seddülbahir 21Selanik 8, 16, 18, 29, 43, 44, 45, 48,

49, 50, 53, 54, 63, 73, 74, 75, 81, 82, 107, 114, 117, 123, 133, 136, 147, 150, 156, 159, 173

Serbest İzmir 17Serez 29, 34Srp 48, 55, 74, 91, 96, 101, 102,

103, 109, 117, 132, 162Srp Krallğ 96Silistre 109Sinop 81Sir Edward Grey 47, 72Sirkeci 76, 103Sirkeci Gar 103Sisam Adas 85Slav 51Sofya 48, 49, 50, 67, 176Sömürgeler Enstitüsü 58

211

Makedonya 16, 35, 43, 44, 45, 46, 48, 51, 52, 54, 56, 59, 72, 75, 77, 89, 91, 96, 103, 107, 108, 109, 110, 115, 116, 117

Makro Kşlas 171Manastr 18, 29, 44, 46, 54, 74, 75,

97, 110, 133, 134, 135, 136, 137, 140, 141, 187, 188

Mareşal Fevzi Çakmak 72, 73Margirit Hapishanesi 170Marki Pollaviçini, Avusturya el-

çisi 67Meclisi Mebusan 49Meclis-i Vükelâ 113Mecmua-i Edebiyye 16Megalo İdea 74Mehmed Ali Bey 134Mehmet Emin Yurdakul 21Mekteb-i Harbiye-i Şahâne 16Mekteb-i Osmanî 14Menlik 29Meriç 107, 109, 111, 115Mersin 174Mesta 108Mestanl 108Mesudiye 84Msr 59Midilli 85Midye 86, 100Milliyetçilik 24, 50, 75, 116, 117Miralay Osman Senai Bey 67Moral 168Mora Yarmadas 114Mosoros Kikis, Posta Nâzr 79Mösyö Bongars, Fransa Başba-

kan 96

Mugilla 135, 136Mustafa Kemal 21, 60Mustafa Necip Bey 76, 77Muzaffer Uyguner 16, 38Müttefikler 176

NNafiz Bey, Sadâret Yaveri 76, 77Naflion 8, 30, 175, 176, 177, 192,

194Nall Mescit 76, 79Narda 156, 167, 168, 169Nazm Paşa, harbiye Nâzr 66, 71,

73, 74, 77, 79, 80, 92, 116, 168Necip Türkçü 17Nikola 48Niyazi Ahmet Banoğlu 7, 123Nizam- Cedid 90Nizamiye Taburlar 71Noradungiyan Efendi, Hariciye

Nâzr 63, 72, 83

OOn iki Ada 47, 60, 68, 82Ortaköy 108Osmanl 30, 33, 41, 42, 43, 44, 45,

46, 47, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 63, 64, 65, 66, 68, 69, 71, 72, 73, 74, 75, 77, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 125, 147

Osmanl-İtalya Savaş 68Osmanl-Rus Savaş 42

214

UUlah 101Usturumca 126Uşak Redif Taburu 77Uşi Antlaşmas 68

ÜÜçüncü Ordu 16, 18, 29Üsküp 45, 74, 75, 110, 131, 147,

188

VVakit gazetesi 15, 22, 24, 199Vardar Ordusu 93Vedranye 124Vekiller Meclisi 71Venizelos, Yunanistan Başbakan

48Viyana kuşatmas 41Vornik 142

YYahudi 107, 117Yakorit 18, 29, 181, 183, 191Yakova 46Yakup Cemil 76, 77

Yanya 24, 30, 44, 54, 75, 87, 97, 103, 114, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 162, 163, 169, 170, 172, 194

Yanya Kalesi 30, 194Yeni Dünya Dergisi 22Yeni Gazete 58Yeni Mecmua 22, 24, 31, 185Yeşilköy 95Yugoslavya 44, 97Yugoslavya Krallğ 97Yunanistan 8, 24, 43, 44, 46, 48,

51, 55, 56, 60, 61, 68, 69, 74, 84, 85, 86, 89, 96, 97, 98, 103, 107, 108, 110, 114, 116, 174

Yunanl 84Yunan Muharebesi 15Yusuf İzzeddin Efendi 58, 162Yusuf Ziya (Ortaç) 22

ZZaman 22, 24, 147Zekâ 19, 24Zeki Paşa, Vardar Ordusu Ko-

mutan 93Zibha 154Zincirlikuyu Asri Mezarlğ 22

213

Stephane Lausanne, Fransz ga-zeteci 94

Sultan II. Abdülhamid 30, 42, 47, 48, 51, 52, 53

Sultan Abdülaziz 52Sultan Beşinci Mehmed 45Sultan II. Mahmud 90Sultan Reşad 45, 46, 77Sultantepe 128Süleyman Tevfik 45, 46, 49, 50,

53, 55, 56, 58, 59, 62, 66, 67, 81, 82, 91

ŞŞair 22, 24Şam Kolordusu 136Şark Demiryollar Kumpanyas

113Şerif Hulusi 37Şevket Süreyya 75Şiir 18Şura-y Saltanat 63Şükrü Paşa 73

TTahir Alangu 11, 12, 15, 16, 17,

18, 19, 20, 21, 22, 24, 37Tahsin Uzer 76, 77Talat Paşa 70Tanin 24, 64, 87, 88, 193Tanzimat 7, 17, 41, 90Tanzimat Ferman 41Tanzimat- Hayriye 90Taşköprülü 162Tatar Abdurrahman Bey, Maliye

Nâzr 80

Tedkikat- Lisaniyye Encümeni (dil inceleme Komisyonu) 21

Tekfurdağ 89Tepedelen 147Teselya 73Tevfik Bey, Harbiye Yaveri 77,

83Tevfik Fikret 15Trnavi [Trnova] 141Tobruk 59Trablus 58Trablusgarp 47, 53, 54, 56, 57, 58,

59, 60, 68, 98, 118Trablusgarp Savaş 47, 54, 56,

57, 98Trakya 43, 54, 69, 72, 73, 106, 107Turan Gazetesi 124, 197Turgut Reis 84Türk 7, 16, 19, 22, 24, 25, 26, 27,

28, 29, 30, 32, 34, 35, 36, 37, 42, 44, 45, 49, 58, 65, 69, 70, 75, 77, 79, 81, 84, 85, 87, 92, 93, 100, 101, 103, 104, 106, 107, 108, 114, 115, 119, 132, 149, 166, 181, 182, 183, 184, 195, 197

Türkçe 17, 26, 30, 36, 107, 126, 132, 172

Türkçü 19Türk Dünyas 24Türkgeldi 78, 80Türkiye Cumhuriyeti Devleti

103Türk Kadn Dergisi 22Türk Sözü Dergisi 19, 24Türk Yurdu Dergisi 19, 24, 195,

197