bab 4 era peralihan kuasa british di negara kita ......pelantikan gbenor mu - raja² melayu pulaukan...

1 | S e j a r a h T i n g k a t a n 4 R u a i n u n S M K T e r i a n g H i l i r N S D K

BAB 4 ERA PERALIHAN KUASA BRITISH DI NEGARA KITA 4.1 British Military Administration (BMA)

Tarikh 12 September 1945 selepas Jepun menyerah kalah

Pentadbiran Pentadbiran Tentera

Ketua Di bawah arahan Lord Mountbatten, Pemerintah Tertinggi Tentera Bersekutu di Asia Tenggara (1943-1946)

Perancang Hal ehawal awam di Tanah Melayu dilakukan oleh Timbalan Ketua Pegawai Hal Ehwal Awam, Brigedier Jeneral H.C Willan

Tugas - Mengembalikan kestabilan - Memulihkan kepercayaan rakyat

Tugas BMA

1. Mengembalikan Kestabilan dan Keamanan

- Berusaha memulihkan keamanan/ kestabilan - Membubar pasukan MPAJA pd 1 Dis 1945 - Mengarahkan semua senjata yg diberikan

semasa pendudukan Jepun dulu dikembalikan

Pencapaian - Gagal membenteras kegiatan jenayah,

keganasan, kongsi gelap dan masalah ketegangan kaum

2. Memulihkan Kepercayaan Rakyat

- Kesukaran rakyat di bawah Jepun Makanan dan ubat sukar didapati Jika ada harganya tinggi Wabak penyakit merebak spt penyakit

beri-beri disebabkan kurang zat makanan Kebuluran Tiada wang untuk membeli makanan Kegiatan menyorok barang Rasuah Peras ugut Pasar gelap di Kuala Lumpur semakin

tidak terkawal hingga gagal dibanteras oleh BMA

- Rakyat berharap BMA dapat menyelamatkan penderitaan.

- BMA ambil alih pentadbiran bg kembalikan kepercayaan spy sokong kepulangan British

- BMA berusaha memulihkan kerosakan infrastruktur akibat bencana perang.

Usaha BMA - BMA berharap pemulihan sosioekonomi akan memulihkan kepercayaan rakyat

- Memulihkan ladang getah, lombong bijih timah, memperbaiki prasarana dan kemudahan kesihatan yg dimusnahkan Jepun

Masalah BMA - Sukar membawa masuk jentera, alat ganti, mesin dan teknologi yg menyebabkan sosioekonomi sukar dipulihkan

Reaksi rakyat - Walaupun BMA berusaha, rakyat hampa dgn ketidakupayaan BMA

Iktibar - Kegagalan pentadbiran British menyedarkan kita supaya sentiasa berwaspada dan tidak mudah mempercayai kuasa asing

4.2 Gagasan Malayan Union

Tujuan - MU diperkenalkan bagi menggantikan BMA - Melicinkan sistem pentadbiran - Meningkatkan pelaburan ekonomi - Mengukuhkan pertahanan - Mengekalkan orang asing sbg sumber tenaga kerja

untuk meningkatkan ekonomi

Latar Belakang

- Unit Perancang Ekonomi Tanah Melayu diketuai Mejar Jeneral Ralph Hone diberi tugas merangka pentadbiran baharu di TM

- Setiausaha Tanah Jajahan British George Henry Hall bentangkan di Parlimen British 10 Okt 1945

- Rancangan MU diisytiharkan dalam Warta Kerajaan (Kertas Putih 6274)

- Kandungan Kertas Putih : British ambil alih pemerintahan TM dan menubuhkan sebuah pentadbiran berpusat (kesatuan) di bawah jajahan British

Kronologi Pelaksanaan

Feb 1943 - Unit Perancangan Tanah Melayu dibentuk di London

25 April 1945 - Rancangan MU dibentangkan di Parlimen British - Persatuan Pelajar Melayu Britain hantar

memorendum - Meminta supaya hak kewarganegaraan di TM

tidak mengikut prinsip Jus Soli (syarat

kewarganegaraan berdasarkan tempat lahir) Memorendum

- Tan Cheng Lock dan Persatuan Cina Seberang Laut hantar memorendum kpd British berkait dgn masa depan TM

22 Januari 1946

- Kertas Putih 6274 membentangkan 13 perkara kandungan MU yg diluluskan Parlimen British di London

- Antaranya konsep kesatuan, bentuk pentadbiran, sistem perundangan, kedudukan Raja² Melayu, syarat kewarganegaraan, agama Islam

- Rancangan MU disiarkan dlm Warta Kerajaan

1 April 1946 - MU dilaksanakan di Tanah Melayu


Ciri-Ciri Perlembagaan Malayan Union

Pentadbiran MU

Kesatuan - Negeri² Melayu Bersekutu, Negeri² Melayu Tidak Bersekutu dan Negeri² Selat kecuali Singapura disatukan menjadi satu unit pentadbiran

Ketua Pentadbir

- Diketuai Gabenor Jeneral yg dilantik Raj England

- Majlis Eksekutif dan Majlis Perundangan MU di bawah kawalan Pesuruhjaya Tinggi British

Raja² Melayu

- Sultan menjadi Ahli Majlis Raja² yg hanya bincang soal agama dan adat istiadat Melayu

Kewarganegaraan - Melalui prinsip Jus Soli - Rakyat yang lahir di TM dan Singapura - Mereka umur 18 tahun ke atas,

bermastautin selama 10 tahun hingga 15 tahun

- Mereka yg berumur kurang drp 18 tahun yg ibu bapanya warganegara turut diberi warganegara

Rumusan - MU merupakan usaha penjajah utk menakluk TM.

- MU mengubah status TM dr naungan kepada Tanah Jajahan

- Iktibar: kita perlu menolak sebarang penjajahan demi kedaulatan walau nyawa jadi taruhan

British Mendapatkan Tandatangan Sultan

H.C Willan menghadap Raja² Melayu a 8 Sept-29 Sept 1945

8 Sept 1945

- Sultan pertama ditemui ialah Sultan Johor

- Menemui Sultan Selangor (Sultan Hisamuddin Alam Shah ibni Almarhum Sultan Alauddin Sulaiman Shah

- Menemui Sultan Kedah - Menemui Syed Hussin,

Setiausaha kerajaan Perlis dan mengadap Raja Perlis di Kangar

- Mengadap Sultan Perak

23 Sept 1945

- Mengadap Sultan Pahang - Menemui Dato’ Jaya Perkasa

Che Da Omar Mahmud (Menteri Besar Terengganu sebelum menemui Sultan Ali

- Mengadap Sultan Kelantan

Laporan - Keyakinan tinggi bahawa Raja² Melayu akan sokong British dgn menandatangani Perjanjian MU.

- Pada setiap pertemuan Willan berusaha memastikan sokongan Raja² Melayu utk tandatangan perjanjian

- Misi Willan memudahkan tugas MacMichael

Misi Sir Harold MacMicheal Mendapatkan tandatangan Sultan

11 Okt 1945

- MacMicheal tiba di Port Swettenham, Selangor dgn naik kapal Royalist

- Ditemani A.T Newboult (jurubahasa)

- Cara yg dirintis Willan tidak menepati harapan wakil kerajaan British, Mac Micheal

- MacMicheal menerima tentangan Raja²Melayu dgn gunakan pelbagai taktik utk dapatkan persetujuan

- Dlm 2 bulan berjaya dapatkan tandatangan 9 Raja² Melayu

18 Okt 1945

- Membuat kunjungan ke negeri Melayu

- Menghadap Sultan Johor (Sultan Ibrahim ibni Almarhum Sultan Abu Bakar

20 Okt 1945

- Sultan Ibrahim menurunkan tanda tangan

24 Okt 1945

- Menghadap Sultan Selangor (Sultan Hisamuddin Alam Shah ibni Almarhum Sultan Alauddin Sulaiman Shah dan turunkan tandatangan

31 Okt 1945

- Menghadap Sultan Pahang (Sultan Abu Bakar Ri’ayatuddin Al-Mu’adzam Shah ibni Almarhum Sultan Abdullah Al-Mu’tasim)

2 Nov 1945

- Sultan Pahang turunkan tandatangan

14 Nov 1945

- Menghadap YDPB Negeri Sembilan (Tuanku Abdul Rahman ibni Almarhum Tuanku Muhammad dan 4 orang Undang.

- Baginda turunkan tandatangan setelah didesak MacMicheal walaupun enggan

22 Nov 1945

- Menghadap Sultan Perak (Sultan Abdul Aziz Almustasim Billah Shah ibni Almarhum Rajja Muda Musa.

- Baginda cuba lengahkan masa utk tandatangan

- Namun akhirnya terpaksa turunkan tandatangan

29 Nov 1945

- Menghadap Sultan Kedah (Sultan Badlishah ibni Almarhum Sultan Abdul Hamid Halim Shah

- Berlaku perdebatan antara kedua pihak. Baginda enggan

2 Dis 1945

- MacMicheal berjaya dptkan tandatangan Sultan Kedah

4 Dis 1945

- Raja Perlis (Tuanku Syed Putra Jamalullail ibni Almarhum Syed Hassan Jamalullail menurunkan tandatangan setelah didesak MacMicheal

15 Dis 1945

- Menghadap Sultan Kelantan (Sultan Ibrahim ibni Almarhum Sultan Muhammad IV.

- Beliau ugut utk tidak iktiraf Raja² Melayu yg enggan tandatangan

17 Dis 1945

- Sultan Kelantan beralah dan setuju tandatangan


21 Dis 1945

- Menghadap Sultan Terengganu (Sultan Ismail Nasiruddin Shah ibni Almarhum Sultan Zainal Abidin)

- Pada mula enggan krn bertentangan dgn Undang² Tubuh Negeri Terangganu namun akhirnya turunkan tanda tangan

Rumusan - Willan dan MacMicheal berjaya selesaikan misi krn guna desakan dan paksaan utk dapatkan persetujuan Raja² Melayu.

- Cara mrk tidak dipersetujui dan menimbulkan penentangan pelbagai pihak.

- Raja² Melayu bantah MU

4.3 Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Malayan Union

- Pengisytiharan MU 1 April 1946 - 1946 Kertas Putih yg diperkenalkan British menimbulkan

reaksi menyokong dan tidak menyokong - Tidak menyokong : Raja² Melayu, orang Melayu dan bekas

pegawai British

Penentangan Raja² Melayu terhadap Malayan Union

Reaksi Raja² Melayu

- MU merupakan bentuk penjajahan mutlak British

- Sultan Melayu hilang kedaulatan dan kuasa politik selama ini menjadi hak Raja² Melayu

- Raja² Melayu menyuarakan bantahan dan tentangan baginda melalui beberapa cara

Cara bantahan

1. Membawa Kes MU ke Mahkamah Tinggi England

- April 1946 : Persidangan Raja² Melayu di Istana Iskandariah, Kuala Kangsar memutuskan bantahan melalui Mahkamah Tinggi di England

- Sultan Perak, Sultan Kedah dan Sultan Johor akan berangkat ke England sekiranya diperlukan

- Menurut Udg² British MacMicheal dptkan persetujuan dr raja dgn cara tidak sah

2. Menghantar Surat Bantahan ke London

- Sultan Kedah, Perak dan Johor utus surat

bantahan kpd George Henry Hall mendakwa

baginda diperdaya MacMicheal

- Beberapa org raja mendakwa diugut spy

turunkan tandatangan tanpa menyedari

akibatnya

- Memohon British masuhkan persetujuan yg

ditandatangani

- Tuanku Syed Putra Jamalullail kirim telegram

utk suarakan rasa tidak puas hati terhadap

MacMicheal. Baginda tidak diberi peluang

mendapat nasihat dr pembesar negeri sblm

setuju

3. Menyokong Kongres Melayu

- Raja² Melayu sokong kongres

- Kongres bertujuan menunjukkan kesungguhan

org Melayu menolak MU

- Sultan Hishamuddin Alam Shah derma $15 ribu kpd Persatuan Melayu Selangor (tuan rumah Kongres Melayu Pertama) dan rasmikan pembukaan kongres

4. Permaisuri Perak Memimpin Gerakan Menentang MU

- 28 Mei 1946, Ahli Parlimen British tiba di

Kuala Kangsar, Perak tempat Sultan Iskandar

bersemayam

- Perhimpunan besar²an di Padang Bandar

Diraja Kuala Kangsar

- Raja dan rakyat bergabung menentang MU

- Tuanku Permaisuri Perak, Raja Perempuan

Kelsom ketuai barisan hadapan perarakan

bersama wanita Perak.

- Perarakan melintasi Raja² Melayu, Ahli

Parlimen British dan pemimpin Melayu di

pentas

- Mrk kagum dgn semangat Raja Perempuan

5. Memulaukan Upacara Pelantikan Gbenor MU

- Raja² Melayu pulaukan upacara pelantikan

Gabenor setelah perjumpaan dengan Dato’

Onn Jaafar di Hotel Station

- Dato’ Onn Jaafar persembah resolusi Kongres

Melayu iaitu memohon Raja² Melayu bersama

rakyat boikot upaca pelantikan Gabenor MU

- Ribuan berhimpun di Hotel Station

melaungkan “Daulat Tuanku” dan “Hidup

Melayu”’

- Raja² Melayu nekad pulaukan perlantikan Gabenor MU (Sir Edward Gent dan adakan sidang akhbar

Rumusan - Patut contohi sikap pemimpin yg sanggup berkorban untuk bangsa dan tanah air

- Sedia pertahan kedaulatan negara, walau hadapi halangan dr British


Penentangan Rakyat terhadap Malayan Union

Reaksi Rakyat - BMA siarkan berita MU kepada rakyat - Akhbar Majlis menyiarkan pada 12 Okt 1945

sehari selepas ketibaan MacMicheal - Mencetuskan kesedaran nasionalisme

Cara bantahan

1. Bantahan Akhbar Melayu

- Utusan Melayu (Singapura), Majlis (K. Lumpur),

Warta Negara (P. Pinang) suarakan bantahan

dgn keras, mengecam dan mengutuk MU krn

rugikan orang Melayu

- Menyeru org Melayu adakan perhimpunan

besar²an menolak MU

- Melaporkan perkembangan berita

penentangan terhadap MU

“Dari pandangan sepintas lalu dptlah diketahui bhw

cadangan Malayan itu menguntungkan org bukan Melayu. Hal ini amat mencemaskan fikiran da perasaan org Melayu mengenai hari depan mereka...Para Sultan hendaklah menimbangkan dengan sepenuh hati cadangan MU sebelum menyetujuinya”

Utusan Melayu “Hari lahirnya MU itu adalah hari² yg sehabis² sedih bagi org Melayu. Oleh itu, org² Melayu haruslah berkabung menandakan kesedihannya dan perbuatan berkabung itu mengandungi perasaan yg dalam maknanya bg org Melayu itu sendiri...Tuhan sentiasa menyertai pihak yg benar. Berkabunglah kerana kita terpaksa berkabung”

Warta Negara

2. Bantahan Cendikiawan

a) Tokoh Pentadbir Melayu (penggerak org Melayu menentang MU dgn pelbagai strategi)

1. Dato’ Onn Jaafar

2. Dato’ Nik Ahmad Kamil

3. Za’ba

4. Tengku Mohamed

5. Dato’ Abdul Wahab Abdul Aziz (Panglima

Bukit Gantang)

6. Wan Md Yussof (Panglima Kinta, Perak)

7. Dato Hamzah Abdullah

- Dato’ Abdul Rahman Mohammad Yassin (pemimpin Melayu Johor) bantah usaha British jajah TM

b) Bantahan wanita - Tokoh wanita (barisan hadapan)

1. Cikgu Zaharah Abdullah (Batu Pahat) : ahli

Pertubuhan Pergerakan Melayu Semenanjung

Johor berucap bantah MU “Apa terjadi, kaum wanita akan menggembleng tenaga bersama² kaum lelaki bagi mendpt kembali hak² kami”

2. Halimahton Abd Majid (Rembau)

3. Saleha Mohd Ali (Selangor)

4. Zaharah Tamin (Selangor)

5. Datin Puteh Mariah Ibrahim Rashid (Perak)

6. Hasnah Ishak (P. Pinang)

3. Bantahan Persatuan Melayu

1. Syarikat Bekerjasama Am Saiburi (SABERKAS)

2. Persatuan Melayu Kedah

3. Perikatan Melayu Perak

4. Persatuan Melayu Selangor

5. Persatuan Melayu Johor

Peranan - Berjaya menghimpunkan org Melayu seluruh

negara dan setiap lapisan masyarakat bantah

MU

- Diaktifkan semula sbg tindak balas terhadap

MU

- Menjadi penggerak menganjurkan rapat umum

membantah MacMicheal mendapatkan

tandatangan Raja² Melayu

- Bantahan terhadap MU

Bantahan Bekas Pegawai British

- Pegawai tadbir British yg pernah berkhidmat di

TM

- Mengkritik rancangan MU

- Antara pegawai

1. Frank Swettenham

2. Roland Braddell

3. Cecil Clementi Smith

4. Richard Winstedt

5. Frederick Weld

George Maxwell

4. Bantahan di Negeri²

Kelantan - 15 Dis 1945 seramai 10 ribu org berhimpuan di

Kota Bharu semasa MacMIcheal minta tandatangan Sultan

Kedah - 19 Jan 1946 ribuan org Melayu Kedah berarak

di Alor Setar - Ia dianjurkan Kesatuan Melayu Kedah,

SEBERKAS, Kesatuan Ulama Kedah dan Persatuan Melayu Kedah

- Tuan Hj Hussain Che Dol YDP Kesatuan Melayu Kedah dan Senu Abdul Rahman (SU Agung SABERKAS) kritik kandungan Kertas Putih MU yg dianggap mencabul kedaulatan bangsa Melayu

Johor - Jan 1946 Lembaga Kesatuan Melayu Johor

lancar gerakan menentang MU - Perhimpunan disertai Persatuan Melayu Johor - Ungku Omar Abdullah, Naib Presiden Lembaga

Kesatuan Melayu Johor dan Dr. Hamzah berucap menentang MU

- 10 Feb 1946 Pergerakan Melayu Semenanjung Johor di bawah Dato’ On Jaafar berhimpun menentang MU

- 20 ribu org Melayu berhimpun di Batu Pahat - Dato’ Onn berucap gesa orang Melayu bangkit

bersatu menentang British

5. Mengadakan Kongres Melayu a) di Kuala

Lumpur

Penganjur - Pemimpin persatuan Melayu - Penglibatan Raja² Melayu di

negeri masing²

Peringkat - Berkembang ke peringkat kebangsaan bila Za’ba, YDP Persatuan Melayu Selangor menghubungi Dato’ Onn Jaafar di Johor, Panglima Bukit Gantang di Perak dan Tunku Abdul Rahman di Kedah

Tujuan - Menzahirkan penubuhan sebuah badan induk utk menjadi pemangkin menentang MU


Hasil pakatan

- Pemimpin dan cendikiawan Melayu negeri bersetuju anjurkan Kongres Melayu

- Bersepakat menubuhkan badan induk untuk menantang MU secara tersusun

Tempat - Bangunan Kelab Sultan Sulaiman, Kampung Baru, Kuala Lumpur

Tarikh - 1-4 Mac 1946

Perwakilan - 41 buah pertubuhan Melayu hantar wakil utk hadiri kongres

- Mewakili pelbagai lapisan masyarakat spt tokoh politik, sosial, perniagaan, ekonomi

Hasil Kongres

- Bersetuju tubuhkan United Malays National Organisation (UMNO) utk menentang MU

b) Kongres Melayu di Johor

Tempat - Di Johor Bahru, Johor

Tarikh - 11 Mei 1946

Hasil Kongres

- UMNO ditubuhkan di Istana Johor pada 11 Mei 1946

Peranan UMNO

- Melaksanakan beberapa perkara penting utk memajukan orang Melayu

- Menjadi penggerak memupuk perpaduan orang Melayu di seluruh Tanah Melayu

Peristiwa - Hari lahirnya MU dianggap “Hari Kematian”oleh orang Melayu

- Peristiwa ini telah meruntun hati ribuan orang Melayu yg berhimpun memakai lilitan kain putih di songkok sbg tanda berkabung

- MU merupakan semboyan yg memanggil orang Melayu dari seluruh negeri menyertai Kongres yg menjadi obor pembakar semangat bangsa Melayu

UMNO Menganjurkan Bantahan Secara Besar²an

Masa - Tunjuk perasaan besar²an di adakan semasa Ahli Parlimen British L.D Gammans (Gammans) dan David Rees Williams (Rees Williams) membuat tinjauan berkaitan penentangan MU

Alor Setar Kedah

- Ribuan orang memenuhi tebingjalan raya dari Titi Bumbung Lima hingga bandar Alor Setar bantah MU

- 50 ribu menyertai rapat umum di bandar Alor Setar

Padang Francis Light School, Pulau Pinang

- Rapat umum diadakan di Padang Francis Light School, P. Pinang

- Bawa sepanduk “Humbankan Perjanjian MacMicheal” yg pamer kebencian pada MacMicheal

- Laungan “Hidup Melayu”

Ipoh, Perak

- Orang ramai berhimpun di Pekan Ahad, Jalan Datuk, Ipoh, Perak

- Bawa sepanduk “Kami Berkehendak Naungan, Bukan Penaklukan”, “Jangan Kecewakan Kami”

- Laungan “Hidup Melayu”

Kampung Baru Kuala Lumpur

- Ucapan pemimpin Melayu membantah MU sambut kedatangan Gammans dan Rees Williams dalam rapat umum di Padang Kelab Sultan Sulaiman, Kampung Baru, Kuala Lumpur

Klang, Selangor

- Orang Melayu berhimpun dan padang dan perkarangan Istana Alam Shah membantah MU

Seremban, Negeri Sembilan

- Orang ramai berbaris panjang di jalan masuk istana

- Bawa sepanduk “Kekalkan Takhta Kerajaan Raja² Melayu” dan “MacMichael ialah Imperialis”

Laporan Gammans dan Rees Williams

- Laporan kpd Pejabat Tanah Jajahan London - Menyatakan bahawa sultan yg tandatangan

perjanjian tidak menyedari akibat daripada perjanjian

- Mereka sokong sepenuhnya cadangan Raja² Melayu terhadap penubuhan Persekutuan Tanah Melayu

- Bantahan membuka mata British terhadap keburukan MU


4.4 Penyerahan Sarawak kepada Kerajaan British

Pentadbiran Tentera di Sarawak

11 Sept 1945

- Setelah Perang Dunia ke 2 tamat, tentera, tentera Australia mendarat di Kuching dan memperkenalkan pentadbiran tentera iaitu British Borneo Civil Affairs Unit (BBCAU)

1946 - British memperkenalkan BMA

1 Julai 1946 - Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada British

- Mendapat tentangan masyarakat tempatan

Sarawak di bawah Jepun

- Kerajaan sementara diwujudkan - Pengerusi ialah Bertram Brooke dan Anthony

Brooke. - Oliver Stanley Setiausaha Tanah Jajahan berunding

dgn kerajaan sementara 1944 utk membolehkan British mengambil Sarawak. Namun Bertram dan Anthony menolak tawaran tersebut.

Faktor Penyerahan Sarawak kepada British oleh Vyner Brooke

Masalah Pewarisan Takhta

- Semasa Charles Brooke mewariskan takhta kepada Vyner, beliau wasiatkan Vyner supaya adakan rundingan dengan saudaranya Bertram Brooke dlm pentadbiran negeri

- Namun Vyner sering ketepikan Bertram dan membuat keputusan megikut kehendak sendiri.

- Vyner Brooke tiada anak lelaki utk gantinya sbg raja

- Sedangkan beliau tua dan uzur - Vyner enggan lantik anak sudaranya Anthony

Brooke (anak Bertram Brooke) gantikannya - Lebih rela serah pada British

Desakan Kerajaan British

- 1938 Lord Moyne Setiausaha Pejabat Tanah Jajahan arahkan Shenton Thomas supaya adakan perjanjian tambahan dgn Sarawak. (memberi kuasa kpd British utk melindungi Sarawak jika diserang Jepun)

- Nov 1941 Perjanjian tambahan dimeterai. Dgn ini British mengawal pertahanan, hubungan luar dan pentadbiran Sarawak.

- 19 Jun 1944, Pejabat Tanah Jajahan desak Vyner Brooke (tekanan) beri kuasa lebih luas kepada British untuk meluaskan kuasa di Sarawak.

- Penjajahan Sarawak, British dapat kuasai kekayaan ekonomi dan menjaga pelaburan British

- 28 Feb 1945, Pejabat Tanah Jajahan utus surat kepada Vyner tentang pendirian untuk menyerahkan Sarawak

- Akhirnya Vyner setuju serah Sarawak kpd British yg berupaya memajukan dan mengukuhkan pertahanan Sarawak

Masalah Kewangan

- Vyner Brooke hadapi masalah kewangan untuk pulihkan Sarawak selepas PD ke 2

- Ekonomi Sarawak terjejas, lombong minyak musnah dan ladang getah terbiar

- Kemudahan pendidikan, kesihatan, jalan raya dan lapangan terbang perlu dibaiki

- Vyner Brooke tidak mampu bangunkan semula Sarawak / menyediakan kemudahan dan perubahan sosioekonomi kpd penduduk

- Kemusnahan akibat PD 2 memerlukan kos besar

Proses Penyerahan Sarawak kepada British

28 Feb 1945 - Pejabat Tanah Jajahan mengutus surat kpd Vyner Brooke utk meminta beliau tandatangan surat perjanjian dgn George Henry Hall, Setiausaha Tanah Jajahan

24 Okt 1945 - Vyner bersetuju serah Sarawak kepada British

Hantar Gerard T. MacBryan

- Vyner Brooke hantar setiausaha peribadinya Gerard T. MacBryan untuk dapatkan persetujuan ketua tempatan

Dokumen perjanjian

- Gerard T. MacBryan pulang ke England bersama dokumen yg ditandatangan ketua tempatan.

- Vyner setuju serah Sarawak tanpa pengetahuan rakyat Sarawak

Kelulusan Majlis Negeri

- British arahkan Vyner dapatkan kelulusan Majlis Negeri dan persetujuan rakyat Sarawak dahulu

2 Mei 1946 - British hantar 2 ahli Parlimen iaitu Gammans dan Rees Williams utk buat tinjauan

- Mrk tiba di Kuching 2 Mei 1946 - Hasil tinjauan

Sebahagian besar rakyat Sarawak menentang

Orang Cina sokong

Terdapat penduduk yg tidak memahami maksud penyerahan

Laporan Gammans dan Rees Williams berkaitan isu penyerahan di bawa ke Majlis Negeri

Rang Undang² Penyerahan

- Majlis Negeri mengeluarkan Rang Undang² Penyerahan

- Keputusan menunjukkan golongan propenyerahan menang dgn 19 undi sementara 16 undi menentang

1 Julai 1946 - Taraf Sarawak sbg negeri naungan British mansuh - Sarawak sah sbg Tanah Jajahan British - 1 Julai 1946 Hari Penyerahan Sarawak

diisytiharkan di Kuching

4.5 Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Penyerahan Sarawak Penyerahan Sarawak mencetuskan 2 reaksi 1) Menentang Penyerahan Sarawak

Faktor Penentangan Penyerahan Sarawak

Pimpinan Datuk Patinggi Abang Haji Abdillah

1. Tindakan Vyner Brooke Bertentangan dgn Perlembagaan 1941

- Prinsip Kelapan dlm Perlembagaan 1941 menyatakan pemerintahan sendiri akan diberikan kepada rakyat Sarawak

- Penduduk akan dibimbing untuk mentadbir negeri mereka sendiri

- Namun tindakan Vyner melanggar prinsip Kelapan

- Vyner menafikan hak rakyat untuk mendapatkan pemerintahan sendiri

2. Vyner Brooke Mengetepikan Surat Wasiat Charles Brooke

- Vyner buat keputusan tanpa bincang dengan Raja Muda (Anthony Brooke) dan Tuan Muda (Bertram Brooke)

- Golongan menentang penyerahan mahu memulihkan pemerintahan Dinasti Brooke spy dapat menuntut merdeka dgn mudah

3. Gerald T. MacBryan Menggunakan Muslihat

- Gerald guna tipu muslihat spt tekanan, desakn, pijukan dan sogokan utk dpt persetujuan dari ketua tempatan


Bentuk Penentangan Penduduk Tempatan

1. Mengadakan Persidangan

Penganjur - Johari Anang - Sharkawi Osman

Kehadiran - Perwakilan seluruh Sarawak

Pengerusi - Johari Anang

Objektif - Mengadakan demonstrasi pada setiap 1 Julai kerana menentang penyerahan Sarawak

Pertubuhan yg sertai

- Pergerakan Pemuda Melayu (PPM)

- Barisan Pemuda Sarawak (BPS) - Persatuan Kebangsaan Melayu

Sarawak (PKMS) - Persatuan Melayu Miri - Kesetian Muda Matu - Persekutuan Bumiputera - Orang Dayak menubuhkan

Sarawak Dayak Association (SDA) 500 ahli

2. Mengadakan Demonstrasi

Tarikh - 30 Oktober 1946 - Demonstrasi pertama diadakan

ketika kedatangan Gabenor Pertama Sarawak iaitu Charles Arden Clarke

Tempat - Di Astana

Ketua - Datu Patinggi Abang Haji Abdillah

Penyertaan - Perarakan disertai 16 persatuan Melayu

Tindakan persatuan

- PKMS desak British undur dari Sarawak

- Menulis kata a) “Kami membantah dengan

sekeras²nya tindakan Brooke menyerahkan Sarawak kepada kolonial Inggeris”

b) “Sarawak adalah hak kami” c) “Leburkan kolonial” d) “No Cession

- Sepanduk / poster ditampal di pokok, perahu dan jeti

3. Meletak Jawatan Beramai-ramai

- British sedar pemimpin antipenyerahan terdiri dr pegawai perkhidmatan awam dan guru

- British mengeluarkan Pekeliling No. 9/1946 (Circular No.9) pada Dis 1946 yg melarang pegawai awam sertai gerakan

- 2 April 1947 seramai 409 kakitangan kerajaan meletak jawatan spt guru, petugas di Pos dan Telegraf, Jabatan Marin, Kastam, Perubatan dan Kesihatan, Percetakan, Jabatan Tanah dan Ukur, Jabatan Kerja Raya, Bomba dan Perbendaharaan

- Seramai 56 pelajar Maktab Perguruan Melayu Sarawak bertindak menamatkan pengajian sbg bantahan terhadap Pekeliling No.9

4. Bantahan Wanita

Golongan wanita

- Cikgu Lily Eberwein (PKMS) - Hajah Sipah Tuanku Othman - Dayang Fauziah - Cikgu Ajibah Abol

Ketua (Ibu) - Cikgu Lily Eberwein

Tindakan wanita

- Pergi ke rumah panjang mengadakan kempen kesedaran

- Mengorbankan masa dan tenaga mengatur demonstrasi menentang penyerahan

- Cikgu Ajibah Abol ketuai kaum wanita untuk bergabung tenaga dengan gerakan antipenyerahan dalam usaha memperjuangkan kemerdekaan Sarawak

5. Menggunakan akhbar

Akhbar - Utusan Sarawak

Terbitan - Januari 1949

peranan - Gerakan mendapat tenaga baharu

- Saluran menyebarkan tentangan mereka terhadap penyerahan Sarawak

Contoh ulasan akhbar

- ulasan berita tentang tindakan British menyekat Anthony Brooke dr memasuki Sarawak pada 16 Sept 1949

- Artikel bertajuk “Kerajaan British Menipu Rakyat” yg disiarkan pada 7 Nov 1949

6. Menulis Surat Bantahan

Pergerakan Pemuda Melayu (PPM)

hantar surat kepada kerajaan British di London bagi menyatakan bantahan mereka terhadap penyerahan Sarawak

Barisan Pemuda Sarawak (BPS)

- 1949, BPS hantar referendum memansuhkan penyerahan Sarawak

- Hantar surat bantahan kepada Perdana Menteri British, Clement Attlee dgn salinannya kepada Gabenor

Anthony Brooke

- Menentang penyerahan melalui sistem perundangan.

- Beliau membuat rayuan di Privy Council

- 16 Julai 1948 Anthony bawa kes ini ke Mahkamah Tinggi Brunei namun ditolak

7. Menubuh kan Kumpulan Rukun 13

Oleh - Golongan Muda

Persatuan - Pergerakan Pemuda Melayu

Tempat - Sibu

Tarikh - 20 Ogos 1948

Bentuk - Sulit

Pemimpin - Awang Rambli - Morshidi Sidek - Bujang Suntong

Sasaran kumpulan

- Menghapuskan pegawai tinggi British di Sibu, Sarawak

Tindakan - Mesyuarat sulit diadakan untuk membunuh Duncan Stewart pada 3 Dis 1949 di Sibu


Peristiwa Sungkit Berdarah

Peranan Rosli Dhobi

- Pejuang kemerdekaan Sarawak - Menikam Sir Duncan Stewart dan seminggu

kemudian Duncan Stewart meninggal dunia di Hospital Singapura

Peristiwa - “Sungkit Berdarah

Tindakan British - Pembunuhan Duncan beri kesempatan kpd British utk tindas gerakan antipenyerahan

- 6-7 Dis British tutup pejabat PPM, PKMS, BPS, Angkatan Semangat Anak Negeri Sarawak (ASAS)

- Anthony Brooke merayu semua persatuan supaya menghentikan usaha menentang penyerahann pada 5 Feb 1951

Tindakan British kepada pejuang

- Rosli Dhoby, Morshidi Sidek, Awang Rambli, Bujang Sutong dikenakan hukuman gantung hingga mati setelah di dapati bersalah

- Anggota Rukun 13 yg lain dipenjarakan

Kesan - Gerakan antipenyerahan Sarawak gagal - ia memberi kesedaran/ membangkitkan

nasionalisme dlm kalangan penduduk - membawa kpd penubuhan parti politik

2) Menyokong Penyerahan Sarawak

Ketua menyokong

- Datu Bandar Abang Haji Mustapha - Datu Amar Abang Haji Suleiman

Faktor menyokong

Memajukan negeri

- Ahli Majlis Negeri, Datu Bandar Abang Haji Mustapha menyatakan bhw selepas perang, Sarawak byk musnah

- Penyerahan dpt memajukan Sarawak dlm aspek politik, perhubungan, perdagangan, pertanian, pendidikan, kesihatan , taraf hidup rakyat

Memajukan Penduduk Tempatan

- Golongan propenyerahan menubuhkan Young Malay Association (YMA)

- Peranan YMA menggalakkan kemajuan

orang Melayu dlm ekonomi dan sosial

membantu orang Melayu yg mundur / ketinggalan

Kegiatan menjurus pada bidang pelajaran, agama dan sukan

Memberi Peluang Pekerjaan dlm Perkhidmatan Awam

- Ramai golongan intelektual diberikan peluang utk mengisi jawatan tinggi dalam perkhidmatan kerajaan spt peguam, doktor dan jurutera.

- Dgn ini British akan memberikan taraf kerajaan sendiri kpd Sarawak.

Rumusan - British menjadikan Sarawak tanah jajahan. - Ia menggambarkan rancangan besar British di

Tanah Melayu, Singapura dan wilayah utara Borneo.

- Penyerahan Sarawak mencetuskan reaksi menentang dan menyokong penduduk

4.6 Penyerahan Sabah kepada Kerajaan British

Pentadbiran BMA

- Diperkenalkan di Sabah selepas Jepun serah kalah

- 28 Sept 1945 Kota Kinabalu dibebaskan dr kawalan Jepun

- 19 Okt 1945 Sandakan dibebaskan - Ketua pentadbiran BMA : C.F.C Macaskie - Fungsi BMA : untuk mengembalikan

keamanan dan ketenteraman negeri

Latarbelakang Penyerahan Sabah kepada British - 26 Jun 1946 Syarikat Borneo Utara British (SBUB) menandatangani

perjanjian dgn British - Sabah menjadi tanah jajahan British - Pentadbiran negeri akan ditadbir oleh Gabenor sbg Ketua

Kerajaan - Gabenor British pertama ialah Sir Edward Twining

Faktor Penyerahan

1. Memenuhi Kepentingan British

- Perdana Menteri Britain Clement Attlee sedang selesaikan pemberian kemerdekaan kepada Sri Lanka, India dan Burma

- Sabah berpotensi menggantikan tanah jajahan tersebut kerana berupaya bekalkan sumber bahan mentah dan kawasan pasaran bagi barangan British

2. Meneruskan dasar British dalam Hubungan Luar

- Semasa SBUB, Sabah negeri naungan British - British kuasai perhubungan luar negeri dan

pertahanan Sabah. - Keadaan ini mendorong SBUB membuat

keputusan serah Sabah kpd British pd 1946

3. Masalah Kewangan SBUB

- Sebelum tinggalkan Sabah, Jepun musnahkan Jesselton, Kudat, Sandakan

- Ia memerlukan kos besar - SBUB tidak mampu bangunkan Sabah - SBUB setuju serah kepada British kerana

kekurangan dana


4.7 Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Penyerahan Sabah - Penyerahan Sabah pada 15 Julai 1946 tidak mendapat penentangan

dr rakyat tempatan disebabkan perkara berikut -

Dasar British

1. British menindas Kegiatan Berpesatuan

- Penduduk Sabah terdiri dari pelbagai kumpulan etnik berbeza bahasa, budaya, kepercayaan, petempatan, kegiatan ekonomi

- Pemimpin Sabah sukar menghimpunkan kesemua etnik dalam satu pertubuhan

- Terdapat juga persatuan ditubuhkan spt a) Persaudaraan Sahabat Pena Sabah

(PASPAS) b) Persatuan Kebangsaan Melayu di Sabah

pimpinan Tengku Noordin, Zakaria Gun dan Abu Bakar K. Ahmad

c) Barisan Pemuda Sabah (BARIP) pimpinan Mandur Mohammad Sharif, Imam Suhaili Yaakub, Seruji Yaakub dan Zulkifli Apong Abang Abdul Hadi

- Pada awal organisasi ditubuhkan untuk memperbaik ekonomi dan politik bumiputera.

- Kemudian pemimpin persatuan bergiat aktif membangkitkan kesedaran berpoltiik.

- British khuatir pengaruh pemimpin ini gugat kedudukan mrk

- Tindakan British melumpuhkan gerakan ini Secara halus menawarkan jawatan

kenaikan pangkat kepada ahli Memindahkan ahli dan pemimpin yg

aktif ke bandar lain - Kesannya kegiatan persatuan lemah kerana

masalah kewangan dan kekurangan pemimpin berkebolehan

2. Menghadkan Peluang dalam Pentadbiran

- British hadkan peluang dlm pentadbiran menyebabkan penduduk Sabah kurang pengalaman dlm Birokrasi Barat

Kepentingan Sosioekonomi Penduduk Tempatan

Tidak menentang penyerahan Sabah kpd British

- Penyerahan Sabah dianggap peluang kepada penduduk tempatan melibatkan diri dalam pentadbiran

- Memajukan perniagaan - Meluaskan jaringan perdagangan - Membangunkan Sabah selepas perang - Penduduk enggan melibatkan diri dalam

aktiviti menentang penyerahan Sabah kepada British

- Penduduk Sabah tidak memahami tujuan penyerahan

- Dasar British yg menindas kesedaran nasionalisme dlm kalangan anak watan

- Kebangkitan nasionalisme berlaku apabila British memperkenalkan langkah ke arah berkerajaan sendiri di Sabah

bab 4 era peralihan kuasa british di negara kita ......pelantikan gbenor mu - raja² melayu pulaukan...

Documents