AZƏRBAYCANMoldova, Ukrayna, Qazaxıstan, Şərqi Avropa ölkələri,

Gürcüstan, İran, Türkiyə

Pas xəstəliyinin inkişafına yüksək rütubət 70-80%Havanın temperaturunun yüksək olması 24-28ºC

stimuləedici təsir göstərir

Xəstəliyin zərəri yarpaqlarda assimilyasiya proseslərinin pisləşməsi, transpirasiyanın yüksəlməsi, əlverişsiz mühit

amillərinə qarşı davamlılığın azalması

1%-li bordo məhlulu, Delan 3 kq/ha, Melpreks 5 kq/ha əvəzedicilərindən biri ilə təkrarlanır, Melpreks+topaz

(4 kq/ha+ 0,5 l/ha) kombinə edilmiş qarışığı

Təsnifatda yeri:

Mycota və ya Fungi aləmi, Ascomycota

şöbəsi, Aschaeascomycetes

(Taphrinomycetes) sinfi, Taphrinales sırası,

Taphrinaceae fəsiləsi, Taphrina cinsi

Bioloji qrupu:

Obliqat parazit

Gavalının «cib-cibə»si – Taphrina pruni Tul.

10.05.2011

10.05.2011

Ukraynanın Qərb vilayətləri, Rusiya Federasiyasının

şimali-qərb vilayəti, İran, Türkiyə,

Şərqi Avropa ölkələri, Gəncə-Qazax,

Şəki- Zaqatala, Dağlıq- Şirvan, Yuxarı Qarabağ və

Quba- Xaçmaz

Çiçəkləmə dövrü mülayim

isti 17-19ºC və yağmurlu

hava, bu şəraitdə sporlar

kütləvi surətdə cücərir və

bitkiləri yoluxdurur

Xəstəliyin zərəri məhsulun

azalması və keyfiyyətinin

pisləşməsi ilə nəticələnir,

yoluxmuş meyvələr istifadə

üçün tam yararsızdırlar,

hətta konserv sənayesində

belə istifadə edilmir

1%-li bordo məhlulu,

Delan 3 kq/ha, Melpreks 5

kq/ha əvəzedicilərindən biri

ilə təkrarlanır,

Melpreks+topaz (4 kq/ha+

0,5 l/ha) kombinə edilmiş

qarışığı

Təsnifatda yeri:

Mycota və ya Fungi aləmi, Ascomycota

şöbəsi, Aschaeascomycetes

(Taphrinomycetes) sinfi, Taphrinales sırası,

Taphrinaceae fəsiləsi, Taphrina cinsi

Bioloji qrupu:

Obliqat parazit

Şaftalının yarpaq qıvrılması – Taphrina deformans Tul.

08.05.2011

08.05.2011

08.05.2011

http://www.forestryimages.org/images/768x512/5335080.jpg

Ukrayna, Moldova, Şimali Qafqaz, Zaqafqaziya, Orta Asiya Respublikaları, Qazaxıstan, İran, TürkiyəAzərbaycanın bütün bölgələrində xəstəlik geniş yayılmışdır

Xəstəliyin kütləvi surətdə əmələ gəlməsinə yazda soyuq yağışlı hava əlverişli şərait yaradır. Quru isti havada xəstəlik zəif inkişaf edir

Yarpaqların çox tez itirilməsi, zoğların ölüşgəməsi yoluxmuş bitkiləri güclü surətdə zəiflədir, məhsuldarlıq azalır, kitrəaxını başlayır

Qırmızı tumurcuq fazasında ağacların 3%-li bordo məhlulu ilə çilənməsi, Delan preparatının 0,2 %-li işçi məhlulu ilə aparılan çiləmələr yüksək bioloji səmərəliliyi təmin etmişdir: 1) tumurcuqların şişməsi dövrü2) 5 gün ondan sonra 3) çəhrayı konus fazası

Təsnifatda yeri:

Mycota və ya Fungi aləmi, Ascomycota

şöbəsi, Euascomycetes sinfi, Erysiphales

sırası, Erysiphaceae fəsiləsi,

Sphaerotheca cinsi

Bioloji qrupu:

Obliqat parazit

Şaftalının unlu şehi – Sphaerotheca pannosa Lev. var. persicae Woronich.

Gəncə-Qazax, Dağlıq Şirvan, Yuxarı Qarabağ Quba-Xaçmaz, Naxçıvan MR

Konidilərin cücərməsi üçün minimum temperatur 5ºCOptimal 27ºC və maksimum 35ºC

22-24ºC temperaturda inkubasiya dövrü 3-8 gün

Yarpaqların unlu şehlə yoluxması 50-90%Meyvələrin yoluxması 30-40%

Topaz (1 l/ha), Topsin M-(1,5-1,7 kq/ha), Kumulus (8 kq/ha), Kolloid kükürd (8-10 kq/ha), Skor (0,4

l/ha) kimi sistem və kontakt təsirli fungisidləri növbələşdirməklə 3 çiləmədə yüksək bioloji

səmərəliliyi təmin edir

Təsnifatda yeri:

Fungi və ya Mycata aləmi, Anamorphic

fungi şöbəsi, Hyphomycetes sinfi,,

Hyphomycetales sırası, Dematiaceae

fəsiləsi, Verticillium cinsi

Bioloji qrupu:

Fakültətiv parazit

Çəyirdəklilərin vertisilliyozu və ya bitkilərin infeksion soluxması- Verticillium dahliae Keeb.,Verticillium

albo-atrum Reinke et Berth.

Mikrosklerosiyalar xəstəlik törədicinin istirahət forması olub, 8-10 il torpaqda saxlana bilirlər, 60-75% nisbi rütubət və 23-26ºC temperaturda mikrosklerosiyalar cücərirlər, mikrosklerosiyalar 55ºC temperaturaya

dözümlüdür

Qısa müddətdə bitkilərin kütləvi yoluxmasına səbəb olur, məhsuldarlıq aşağı düşür, bəziləri isə hətta

ölürlər, hər il ümumi diffuz yoluxmuş bitkilərin 2-5%-i xroniki xəstəlik nəticəsində məhv olurlar

Bağlarda suvarma normalarına ciddi əməl edilməli, əlavə yemləmələr zamanı fosfor-kalium gübrələrinə üstünlük verilməlidir, yeni bağlar salınana 1,5-2 ay

qalana qədər dezinfeksiya işləri davam etdirilir

Çəyirdəklilərin sitosporozu və ya tüfeyli quruması - Cytospora rubensum Fr., Cytospora

leucostoma Fr.

Təsnifatda yeri:

Fungi və ya Mycota aləmi, Anamorfic fungi şöbəsi,

Coelomycetes sinfi, Sphaeropsidales sırası,

Sphaeropsidaceae fəsiləsi, Cytospora cinsi

Bioloji qripu:

Fakültətiv parazit

10.05.2011

Azərbaycanın Abşeron yarmadası, Naxçıvan MR, Düzən Qarabağ, Şirvan, Şəki-Zaqatala, Quba-Xaçmaz bölgələrinin

meyvə bağları üçün yüksək təhlükə mənbəyidir

Pikniddən sporların atılması və bitkilərin yeni yoluxmaları rütubətli havada, əsas etibarilə payızda və

ya yazda ağacların nisbi sükunət dövrü baş verir

Xəstəliklə yoluxmuş bitkilərdə maddələr mübadiləsi pozulur, budaqların yoluxması nəticəsində ağaclar

qışlamaya pis gedir, hətta zəif şaxtalardan sonra bütöv ağaclarda quruma müşahidə edilir

Sortların düzgün seçilməsi, bitkilərə düzgün aqrotexniki qulluq, bitkiləri günəş və şaxta yanıqlarından qorumaq, monilioz, klasterosporiozla yoluxmanın qarşısını almaq,

budama zamanı yara yerlərinin yağlanması, rənglənməsi

Təsnifatda yeri:

Qrammənfi aerob çubuqlar və kokklar bölməsi,

Pseudomonaceae fəsiləsi, Xanthomonas cinsi

Bioloji qrupu:

Fakültətiv parazit

Çəyirdəklilərin bakterial ləkəliyi - Xanthomonas campestris pv. pruni Dye.

13.4 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin bakteriya xəstəlikləri

13.5 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin virus və fitoplazma

mənşəli xəstəlikləriÇəyirdəklilərin nekrozlu həlqəvi ləkəliyi – Prunus necrotic ringspot virus

Xəstəlik yenicə açılmağa başlayan yaz yarpaqlarında

qeyri-düzgün formalı qəhvəyi nekrozlu ləkələr formasında

əmələ gəlir. Yarpaq ayası böyüdükcə ləkə yerlərində olan

toxuma düşür, bu isə deşik formalaşmasına səbəb olur.

Həşəratla zədələnmə zamanı qəhvəyi nekrozlar, parlaq-yaşıl

həlqə və xətlər olmur, klasterosporioz zamanı isə

qırmızı-qonurhaşiyəli ləkələr əmələ gəlir. Vizual olaraq virus

və fitoplazma xəstəliklərini aşkar etmək üçün baxış

keçirilir.

Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları

a) məhdud yayılma arealına malikdir

b) bitkilərin arealı ilə üst-üstə düşür, bütün dünyada

yayılmışdır

c) yalnız Amerika qitəsində yayılmışdır

d) yalnız Avropanı əhatə edir

e) yalnız MDB məkanı üçün xarakterikdir

1. Alma və armudda dəmgilin yayılması necədir?

a) yeraltı orqanları

b) bütün orqanları

c) yarpaqlar, zoğlar, meyvələr

d) yalnız yerüstü orqanlar

e) yalnız vegetativ orqanlar

2.Dəmgil xəstəliyi ilə alma və armud bitkilərinin əsasən hansı orqanları

yoluxur?

3. Alma və armudda dəmgil xəstəliyinin törədiciləri necə qışlayır?

a) psevdotesilərlə yoluxub qışlayan yarpaqlarda və

mitsellə yoluxmuş zoğların qabıq toxumalarında

b) yalnız psevdotesi yoluxmuş yarpaqlarda

c) yoluxan orqanlarda mitsel

d) bitkinin bütün səthində konidilər

e) mitsel və konidi tökülən yarpaqlarda

4. Almada dəmgil xəstəliyinin törədicisinin konidi mərhələsi necə adlanır?

a) Phyllasticta mali

b) Fusicladium dendriticum

c) Fusicladium pirinum

d) Phoma betae

e) Septoria pirinum

5. Tumlu meyvə bitkilərində baş verən xəstəlikləri düzgün sıralayın?

a) monilioz, dəmgil, septorioz və yarpaqlarda ağ ləkəlik, almada unlu şeh, fillostiktoz, qara xərçəng, sitosporoz, bakterial kök xərçəngi

b) hind sürməsi, klasterosporioz, qonur pas, qonur ləkəlik, taclı pas

c) mildyu, antraknoz, boz çürümə, mozaika, yarpaq qıvrılması

d) sklerotinioz və ya ağ çürümə, malsekko, bərk və ya iylənən sürmə, məxməri ləkəlik

e) damarlı bakterioz, şaftalıda unlu şeh, gavalıda polistiqmoz və ya qonur ləkəlik

a) ən vacib sortun xəstəliyə qarşı həssaslığı

b) yarpaqların yaşı və güclü yağışlar

c) yarpaqların yaşı, sortun həssaslığı, hava şəraiti

d) hava şəraiti və ağacların yaşı

e) yarpaqların və ağacların yaşı, hava şəraiti, sort

həssaslığı

6. Dəmgil zamanı ləkələrin ölçülərini müəyyən edən amillər?

a) üst və alt səthində

b) alt səthində

c) üst səthində

d) boruların səthində

e) yarpaq ayasının kənarında

7. Almada dəmgil ləkələri yarpaq ayasının hansı yerində formalaşır?

a) yarpaqlar xəstəlik baş verən kimi quruyur

b) əsaslı fizioloji və morfoloji dəyişiklik baş vermir

c) yarpaqlar saralır, lakin ağacdan asılı vəziyyətdə qalır

d) saralır, quruyur, tökülür

e) yalnız cavan yarpaqlar saralır və tökülür

8. Dəmgil xəstəliyi nəticəsində yarpaqların vəziyyəti?

a) 25 gündən böyük olduqda

b) yarpaqların sirayətlənməsi yaşdan asılı olmur

c) istənilən yaşda

d) 10 gündən böyük olduqda

e) 45-50 gündən böyük olduqda

9. Təxminən yarpaqlar neçə günlük olduqda dəmgillə sirayətlənir?

a) vegetasiyanın sonunda

b) erkən yazda

c) vegetasiya dövrü

d) xəstəliyin ilkin simptomları göründükdən sonra

e) formalaşma ağacların fizioloji durumundan asılı

olaraq baş verir

10. Dəmgilin törədicilərinin psevdotesilərində kisə və kisəsporlar nə

vaxt formalaşmağa başlayır?