azƏrbaycandaanl.az/down/multikulturalizm(biblioqrafiya).pdf · 2017-03-27 · b i b l i o q r a f...

1

AZƏRBAYCANDA

MULTİKULTURALİZM

Biblioqrafiya

BAKI – 2016

A z ə r b a y c a n d a m u l t i k u l t u r a l i z m

2

KBT Я19: Э38(2А)+Ч111.153.0(2А) UOT 016: 297(479.24)+008(479.24)

Layihənin rəhbəri

Əbülfəs Qarayev, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət vəTurizm naziri, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru

Elmi redaktor və ön sözün müəllifi

Kamal Abdullayev, Azərbaycan Respublikasının Millət-lərarası, Multikulturalizm və Dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri,

akademik

Ġxtisas redaktoru və buraxılıĢa məsul: Kərim Tahirov,

professor, Əməkdar mədəniyyət işçisi

Rəyçilər: Etibar Nəcəfov, fəlsəfə elmləri doktoru, professor

Azad Məmmədov, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin direktoru, professor

Redaktor: Gülbəniz Səfərəliyeva, Əməkdar mədəniyyət işçisi

Azərbaycanda multikulturalizm: biblioqrafiya /layih. rəhb. Ə.Qarayev; elmi

red. K.Abdullayev; ixt. red. və burax. məsul K.Tahirov; rəy.: E.Nəcəfov, A.Məmmədov; red. G.Səfərəliyeva.- Bakı, 2016.- 504 s.

ISBN 978 99 52 404 44 9

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Ġlham Əliyevin sərəncamına müvafiq olaraq Milli Kitabxana tərəfindən tərtib edilmiĢ “Azərbaycanda multikulturalizm” adlı biblioqrafik göstəriciyə il ərzində keçirilən tədbirlər haqqında dövri mətbuatda çap edilmiĢ materiallar və mövzuya uyğun kitablar daxil edilmiĢdir.

Kitab tədqiqatçı-alimlər, kitabxanaçı-biblioqraflar və geniĢ oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuĢdur.

© M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2016

B i b l i o q r a f i y a

3

2016-cı ilin Azərbaycan Respublikasında

“Multikulturalizm ili” elan edilməsi haqqında

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Tarixi Ġpək yolunda yerləĢən Azərbaycan müxtəlif sivilizasiyaların qovuĢ-

duğu məkan olaraq, əsrlər boyu milli-mədəni rəngarənglik mühitinin formalaĢ-dığı, ayrı-ayrı millətlərin və konfessiyaların nümayəndələrinin sülh, əmin-amanlıq, qarĢılıqlı anlaĢma və dialoq Ģəraitində yaĢadığı diyar kimi tanınmıĢdır. Ölkəmizdə multikulturalizm artıq alternativi olmayan həyat tərzinə çevrilmiĢ-dir. Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradılması müasir dövrdə respublikamızda gerçəkləĢdirilən siyasətin tolerantlıq prinsiplərinə bu gün də sadiq qalmasının bariz nümunəsidir.

BirləĢmiĢ Millətlər TəĢkilatının Sivilizasiyalar Alyansının 7-ci Qlobal Forumunun 2016-cı ildə Bakı Ģəhərində keçirilməsi barədə qərar qəbul edilməsi dünya ölkələrinin Azərbaycandakı multikultural mühitə olan münasibətinin real ifadəsidir.

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bən-dini rəhbər tutaraq, Azərbaycanda multikulturalizm ənənələrinin qorunub sax-lanması, daha da inkiĢaf etdirilməsi və geniĢ təbliğ olunması məqsədi ilə qərara alıram:

1. 2016-cı il Azərbaycan Respublikasında “Multikulturalizm ili” elan edilsin. 2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti Bakı Beynəlxalq Multi-

kulturalizm Mərkəzi, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Respubli-kasının Dini Qurumlarla ĠĢ üzrə Dövlət Komitəsi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının təkliflərini nəzərə alaraq, 2016-cı ilin Azərbaycan Respubli-kasında “Multikulturalizm ili” elan edilməsinə dair tədbirlər planını bir ay müd-dətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin.

Ġlham Əliyev,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Bakı Ģəhəri, 11 yanvar 2016-cı il


4

Redaktordan

Tarixin bütün dövrlərində ölkəmizdə bu gün multikulturalizm adlandırdığı-

mız sosial münasibətin mövcudluğu və davamlılığını Ģərtləndirən dinc birgəya-

ĢayıĢ ənənəsini, tolerantlıq, qarĢılıqlı hörmət və ehtirama söykənən köklü müna-

sibətləri örnək göstərə bilərik. Bunun nəticəsidir ki, Prezident Ġlham Əliyev 2016-cı ili Azərbaycanda “Multikulturalizm ili” elan edib.

Azərbaycan Milli Kitabxanasının hazırladığı “Azərbaycanda multikultura-

lizm” adlı fundamental biblioqrafik göstərici də bu əlamətdar hadisəyə həsr

edilib. Biblioqrafik göstərici 5 hissədən ibarətdir: I hissə - Azərbaycançılıq

ideologiyası – milli birliyin əsası kimi; II hissə - Milli-mədəni müxtəliflik, etnik

qruplar – dili, mədəniyyəti və incəsənəti; III hissə - Tolerantlıq – Azərbaycanda

dini etiqad azadlığının təmin edilməsi; IV hissə - Multikulturalizm Azərbaycan-

da həyat tərzidir; V hissə - Köməkçi göstəricilər.

Mövzuya uyğun olaraq ədəbiyyat bir neçə bölmə və ayrı-ayrı hissələr daxi-

lində yarımbölmə altında qruplaĢdırılmıĢdır. Bölmə və yarımbölmələrdə materi-

allar xronoloji prinsiplə, daxildə isə əlifba sırasına uyğun olaraq toplanmıĢdır.

Vəsaitdən istifadəni asanlaĢdırmaq məqsədi ilə sonda Azərbaycan, rus və ingilis

dillərində müəlliflərin əlifba göstəricisi tərtib olunmuĢdur. Biblioqrafik göstəri-

ci kitabxanaçı-biblioqraflar və geniĢ oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuĢdur.

Göstərici haqqında rəy və təkliflərini bildirən mütəxəssislərə və oxuculara

əvvəlcədən minnətdarlığımızı bildirərək, təklif və rəylərini M.F.Axundov adına

Milli Kitabxanaya göndərmələrini xahiĢ edirik.

Ünvan: AZ-1000, Bakı Ģəh., Xaqani küç. 57;

E-mail: [email protected]; URL: www.anl.az


5

Multikulturalizm Azərbaycanda həyat tərzi və

dövlət siyasətidir

Azərbaycan Prezidenti Ġlham Əliyevin 2016-cı ili ölkəmizdə “Multikul-

turalizm ili” elan etdikdən sonra insanlarımız nəinki öz daxilinə nəzər saldı,

həmçinin öz keçmiĢinə bir daha diqqət yetirdi, dünyada hökm sürən müxtəlif

prosesləri dəyərləndirdi və bir daha əmin oldu ki, vaxtilə multikulturalizm

siyasi xəttinin sistemliliyini təmin edən Ulu Öndər Heydər Əliyev uzaqgörənli-

yi ilə Azərbaycanın uğurlu gələcəyi üçün çox möhtəĢəm, iĢıqlı bir siyasi plat-

forma qurub.

Ölkə Prezidentinin sərəncamı ilə qəbul edilən Tədbirlər Planına müvafiq

olaraq il ərzində çox böyük iĢlər görüldü. Azərbaycan multikulturalizm modeli-

nin öyrənilməsi və dünyada təbliği amalı ilə hansı ölkədə, hansı məkanda ol-

duqsa, Azərbaycan multikulturalizmi barədə, Azərbaycan həqiqətləri haqqında

söhbət açarkən o söhbətin, o ünsiyyətin əsasının artıq qoyulmuĢ olduğunu

gördük və həyata keçirmək istədiyimiz iĢlər münbit zəmində cücərməyə baĢla-

dı. Bu münbit zəmini Azərbaycan dövləti, xüsusən Azərbaycan Prezidenti

Ġlham Əliyev dünya siyasi proseslərindəki misilsiz əməli fəaliyyəti ilə artıq

yaratmıĢdı. Bu zəmini Heydər Əliyev Fondu, onun prezidenti Mehriban xanım

Əliyeva xarici ölkələrdə həyata keçirdiyi, bəĢəri dəyərlərə verdiyi töhfələrlə

yaratmıĢdı. Bu münbit zəmini qəlbində öz Prezidentinə inam və sədaqət, dinin-

dən və millətindən asılı olmayan Azərbaycan insanı yaratmıĢdı.

Bu gün dünyada multikulturalizm siyasəti ilə bağlı iki qütbün formalaĢ-

masını görməmək mümkün deyil.

Birinci qütbü bədbin qütb adlandıra bilərik. Onu 2011-ci ildə Böyük

Britaniyanın sabiq BaĢ naziri Devid Kemeron formalaĢdırdı və bütün dünyaya

bəyan etdi ki, Avropada multikulturalizm siyasəti müxtəlif mədəniyyətlərin bir-

biri ilə inteqrasiya olmaqdan imtina etməsi səbəbindən iflasa uğradı. Bu, həqi-

qətən, bədbin nəticə idi və zamanın göstərdiyi kimi, həm də qorxulu sonuclara –

qarĢıdurmalara, kataklizmlərə, fəlakətlərə gətirib çıxardı.

Digər qütbü isə nikbin qütb adlandıra bilərik və bunun təntənəsini bu gün

biz Azərbaycanda görürük. Əlbəttə ki, nikbin qütbün beynəlxalq aləmdə əsl

siyasi memarı Azərbaycan Prezidenti Ġlham Əliyevdir – bunu təkcə biz demirik,

bunu dünyanın qabaqcıl, insanpərvər, sülhməramlı, qaralı-ağlı, müxtəlif dinə və

məzhəbə qulluq edən, müxtəlif millətlərə mənsub olan, özünü bəĢər övladı

sayan yüz minlərlə, milyonlarla daxilən azad, ruhən böyük, qəlbən geniĢ


6

insanlar deyir. Bunu artıq ənənəyə dönmüĢ Beynəlxalq Humanitar Forumun

üzvləri söyləyir. Bunu mədəniyyətlərarası dialoqun təntənəsi sayılacaq və

memarı Prezident Ġlham Əliyev olan Bakı Prosesinin iĢtirakçıları deyir. Bunu

onlarla xarici ölkə universitetlərində “Azərbaycan multikulturalizmi” dərsinin

gənc dinləyiciləri və müəllimləri bəyan edir.

“Multikulturalizm ili” elan edilərkən ölkə Prezidenti tərəfindən dəqiq siyasi

və ideoloji hədəflər göstərilmiĢdi. Azərbaycan müxtəlifliklərdən qaynaqlanmıĢ

möhtəĢəm eyniliyi ilə bu siyasi-ideoloji-mənəvi hədəflərə doğru irəlilədi.

Cəmiyyətin, hökumətin bütün zümrələri, qurumları, institutları həmahəng, bir-

birini tamamlayan addımlar atdılar. Əslində, bütün Azərbaycan bir möhtəĢəm

addım atdı və bütün dünya bir daha inandı ki, xalqla Prezidenti təkcə siyasi

amillər deyil, yüksək mənəvi, insani amillər birləĢdirir. “Multikulturalizm ili”

bu birliyin yeni rakursdan daha bir təzahürünə çevrildi.

Eyni zamanda, “Multikulturalizm ili” Azərbaycan Prezidentinin bəĢəri

dəyərlərə münasibətini bir daha sərgilədi, onun siyasi xadim kimi qəlbini bir

daha bütün geniĢliyi ilə dünyaya açdı, onun öz xalqının, onun tarixinin, ədəbiy-

yatının, dilinin, mədəniyyətinin vurğunu olduğunu hər kəsə göstərdi. Azərbay-

canda yaĢayan hər bir millətin, dinin nümayəndəsinə özününkü qədər hörmət və

ehtiramını bir daha sübut etdi.

Prezidentin bu münasibətinin ölkə daxilindəki bütün konfessiya və millətlə-

rə bərabər Ģəkildə paylanmasının xüsusi əhəmiyyəti var. Məhz belə bir siyasi

xətt ölkənin multikultural təhlükəsizliyini təmin edir və ölkədaxili əmin-amanlı-

ğın, ölkə xaricində isə özünəinamın təməlini möhkəmlədir. Multikulturalizm

siyasətinin bariz təzahürü həm də multikultural təhlükəsizliyin qorunmasına

yönəlmiĢ belə bir Prezident iradəsidir desək, heç də səhv etmərik.

Rəqəm və faktların dilinə keçsək, ilk növbədə, onu qeyd etmək olar ki,

“Multikulturalizm ili” ilə əlaqədar 2016-cı il martın 11-də imzalanmıĢ geniĢ,

çoxĢaxəli tədbirlər planı tam olaraq həyata keçdi. Bu tədbirlər planında ölkədə

və xaricdə elmi-metodoloji konfransların, “dəyirmi masa”ların, seminarların,

festivalların, konsertlərin, tamaĢaların, sərgilərin, müsabiqələrin, yay və qıĢ

multikulturalizm məktəblərinin keçirilməsi, “Azərbaycan multikulturalizmi”

fənninin proqramının yaradılması və dərsliyinin hazırlanması, müxtəlif xarici

və ölkə universitetlərində bu fənnin tədrisi, multikulturalizmin nəzəri-praktiki

məsələlərinə, tarixi və müasir aspektlərinə həsr olunmuĢ məqalə və monoqrafi-

yaların nəĢri, xaricdə və ölkədə Azərbaycan multikulturalizminin dayaq nöqtə-

lərinin yaranması və bir sıra baĢqa məsələlər öz əksini tapmıĢdı.

Beləliklə, çoxĢaxəli multikulturalizm hərəkatı Azərbaycan həqiqətlərinin

dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasının daha bir effektli yolunu müəyyənləĢdirdi.

Xüsusilə, Ġsveçdə, Ġngiltərədə, Almaniyada, Ġtaliyada, Fransada, Rusiyada

Qafqaz Müsəlmanları Ġdarəsi sədrinin, rus pravoslav kilsəsinin rəhbərliyinin,

katoliklərin nümayəndələrinin, udilərin dini rəhbərlərinin, dağ və Avropa yəhu-


7

dilərinin rəhbərlərinin və digər dini, milli icmaların üzvlərinin yerli konfessiya

və dövlət xadimləri ilə faydalı görüĢlərini qeyd edə bilərik.

Ölkə daxilində AMEA institutlarında, universitetlərdə, məktəblərdə keçiri-

lən “dəyirmi masa”lar, seminarlar cəmiyyətin ən müxtəlif təbəqələrinin ürəkdo-

lusu fikir və ideya bölüĢdüyü məkanlara çevrildi.

Ölkə Prezidentinin 2014-cü ildə yaratdığı Bakı Beynəlxalq Multikultura-

lizm Mərkəzinin də fəaliyyəti məqsədyönlü oldu. Bu Mərkəz ilin əvvəlindən bu

günə qədər 15 xarici ölkədə – Portuqaliyada, Ġtaliyada, Almaniyada, Rusiyada,

Gürcüstanda, Ġndoneziyada, Litvada, PolĢada, Çexiyada, Bolqarıstanda, Ġsveç-

rədə və baĢqalarında, həmçinin 36 Azərbaycan universitetində “Azərbaycan

multikulturalizmi” adlı fənnin tədrisini həyata keçirdi. Onu da qeyd etmək

lazımdır ki, əgər əvvəllər biz xarici universitetləri belə bir fənnin tədrisinin

vacibliyinə inandırmağa çalıĢırdıqsa, bu gün bizə həm artıq əlaqə qurduğumuz

universitetlərdən, həm də tamamilə yeni universitetlərdən təkliflər gəlir. Azər-

baycanı öyrənmək, onunla əlaqə yaratmaq istəyən xarici tədris ocaqlarının sayı

semestrdən-semestrə artır. Bu, o deməkdir ki, həmin ölkələrin gənclərini ölkə-

mizə bağlayan xətlər möhkəmlənir. Həmin universitetlərin tələbələri Azərbay-

can multikulturalizmini öyrənirlərsə, buna xüsusi həvəsləri varsa, deməli, Azər-

baycanın tarixini, ədəbiyyatını, mədəniyyətini, etnoqrafiyasını, müasir siyasi-

ictimai həyatını, Azərbaycan həqiqətlərini öyrənirlər. Əsas məqsəd bu tələbələ-

rin Azərbaycana olan maraqlarını Azərbaycana olan sevgiyə çevirməkdir.

Lakin biz bununla iĢimizi bitmiĢ hesab etmirik. Bilavasitə ölkə rəhbərliyi-

nin tövsiyəsi ilə həmin xarici tələbələr Azərbaycanla bağlı nəzəri biliklərə

yiyələndikdən sonra biz onları ildə iki dəfə – yayda və qıĢda Azərbaycana, yay

və qıĢ multikulturalizm məktəblərinə dəvət edirik. Onlar vətənimizin müxtəlif

bölgələrində olub Azərbaycan həqiqətlərini öz gözləri ilə yerindəcə görürlər. Bu

multikulturalizm məktəblərini maraqlı edən həm də odur ki, bir sıra Azərbaycan

universitetlərinin tələbələri də bu tədbirdə iĢtirak edir. Eyni zamanda, onların

qonaq olduqları Ġsmayıllı, Qusar, Qəbələ, Xaçmaz, Zaqatala, Oğuz, ġəki, Bakı

gəncləri də prosesdən kənarda qalmırlar. Onlar üçün xüsusi proqramlar

hazırlanır, dərslərə həm ölkəmizdən, həm də xaricdən müəllimlər, mədəniyyət,

elm, siyasət xadimləri dəvət edilir. Belə Ģəraitdə yaranmıĢ dostluqlar bu gün də

davam edir.

Gənclər görür və inanırlar ki, Ulu Öndərin dediyi kimi, Azərbaycanın güc

qaynağı onda yaĢayan xalqların gücündən yaranır. Onlar əsrlər boyu zülmə baĢ

əyməyən, nəhayət, məhrumiyyətlər hesabına öz əbədi azadlığına qovuĢan,

müstəqilliyini əldə edən qürurlu bir xalqın müxtəlif adət-ənənələri ilə yaxından

tanıĢ olurlar və həqiqətən də onların əvvəlki, hətta bəzi halda soyuq marağı

coĢqun sevgi ilə əvəz olunur. Elə bunun üçün də bizim onlarla əlaqəmiz sistem-

li bir fəaliyyət perspektivini nəzərdə tutur.


8

Gələcəkdə universitet fəaliyyətindən sonra da bu gənclər Azərbaycanın

dostları kimi bizim yanımızda olacaqlar, bunun üçün konkret proqram-layihələr

hazırlanır. Bircə onu demək yetərli sayıla bilər ki, son yay məktəbində xarici

universitet gəncləri Azərbaycanın Gənc Dostları Klubunu yaratdılar – onun

həmsədrləri litvalı tələbə ilə yunanıstanlı tələbə oldu. Bu rəsmi klubun artıq

saytı fəaliyyət göstərir. Klubun 200-ə yaxın üzvü var. Ən vacibi odur ki,

Azərbaycana qarĢı hər hansı ədalətsiz hücum olursa, Azərbaycanı ürəkdən

sevən bu gənclər hamıdan əvvəl haqsızlığa cavab verirlər. Bu gün Azərbaycanın

qədirbilən gənc dostları Azərbaycanı bizdən əvvəl qorumağa hazırdırlar. Azər-

baycan Prezidentinin göstərdiyi konkret siyasi-ideoloji hədəfin çox vacib bir

nəticəsi də budur.

Ötən il BBMM-in xaricdə filiallarının yaranmasının və artıq ilk addımlarını

atmasının Ģahidi olduq. Bu gün Mərkəzin Drezden, Lissabon, Roma, Yekaterin-

burq, Moskva, Ġsrail, Moldova, Sofiya filialları öz ətrafına ölkələrinin tanınmıĢ

mütəxəssislərini toplamaqda və Azərbaycanla əlaqələrini bu perspektiv xətt

üzrə möhkəmlətməkdədirlər.

“Multikulturalizm ili” ərzində Azərbaycanın bir sıra Ģəhər və bölgələrində-

ki qurumlarında yaddaqalan proqram xarakterli tədbirlər keçirildi. Təhsil Nazir-

liyi, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Dini Qurumlarla ĠĢ üzrə Dövlət Komitəsi,

Gənclər və Ġdman Nazirliyi, Xarici ĠĢlər Nazirliyi, Heydər Əliyev Fondu,

AMEA, Qafqaz Müsəlmanları Ġdarəsi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

yanında Bilik Fondu, ictimai və dövlət təĢkilatları, televiziya komitələri, yara-

dıcı təĢkilatlar, qəzetlər, saytlar – hər biri “Multikulturalizm ili”nə öz töhfəsini

verdi. Cəsarətlə demək olar ki, Azərbaycan Prezidentinin “Multikulturalizm ili”

ilə bağlı həm ölkəyə, həm də dünyaya ötürdüyü siyasi, mənəvi çağırıĢ ünvanına

çatdı. Ən ucqar Azərbaycan kəndində də, məscid, kilsə, sinaqoqlarda da xalqı-

mızın bu möhtəĢəm dəyəri müzakirə obyektinə çevrildi. Ən müxtəlif bölgələrdə

insanlarımız bu istiqamətdəki siyasi dəstəyi yüksək qiymətləndirdilər. Ən

müxtəlif ölkələrdən – Amerikadan, Ġngiltərədən, Fransadan, Almaniyadan, Ġspa-

niyadan, Ġtaliyadan, Portuqaliyadan, Rusiyadan, Türkiyədən, Ġsraildən, Misir-

dən, Gürcüstandan, Ġndoneziyadan, Çexiyadan, PolĢadan və baĢqa ölkələrdən

multikulturalizm xətti ilə ölkəmizə gələn qonaqlar Azərbaycan multikultural

siyasətindən ağızdolusu heyranlıqla bəhs etdilər, öz ölkələrində də belə siyasi

kursun vacibliyini önə çəkdilər, multikulturalizmin Azərbaycan modelinin öz

ölkələrində coĢqun təbliğatçılarına çevrildilər.

2016-cı ildə nəĢr sahəsində də xeyli iĢ görülmüĢdür. Qəzet və sayt səhifələ-

rində, ayrı-ayrı kitablarda, jurnal və toplularda multikulturalizm həm elmi-

nəzəri, həm tarixi, həm mədəni, həm bölgələr üzrə, həm də müasir siyasi-icti-

mai baxımdan sərf-nəzər edildi. BBMM tərəfindən “Azərbaycan multikultura-

lizminin ədəbi-bədii qaynaqları” adlı son dərəcə əhəmiyyətli kitab çap olundu.

On əsrlik Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində ən müxtəlif klassik Ģair və yazıçıları-


9

mızın müxtəlif əsərlərində, dastan və nağıllarımızda baĢqa dinin, baĢqa millətin

nümayəndə və rəhbərlərinə hörmət dolu münasibət, sevgi və ehtiram sərgiləndi-

yi bu kitab artıq rus və ingilis dillərində də nəĢr edilib.

2016-cı ildə “Multikulturalizm” adlı rüblük jurnalın nəĢrinə də baĢlanıldı.

Jurnal Azərbaycan multikultural dəyərlərinin dünyada, dünya təcrübəsinin isə

Azərbaycanda yayılmasını nəzərdə tutur. Bu jurnal vasitəsilə Azərbaycan multi-

kultural əhvalının energiyasının dünyaya yayılması prosesi gələn illərdə də

davam edəcək.

“Multikulturalizm ili”ndə Azərbaycan Milli Kitabxanasının həyata keçirdi-

yi layihələr də çoxĢaxəli və Azərbaycan multikulturalizm modelinin sistemli

öyrənilməsi və təbliği baxımından əhəmiyyətli olmuĢdur. Milli Kitabxana ölkə-

mizin müxtəlif regionlarında fəaliyyət göstərən mədəniyyət ocaqlarında, kitab-

xanalarda “Multikulturalizm ili”nə həsr olunmuĢ tədbirlər keçirmiĢdir. Multi-

kulturalizmə dair ədəbiyyatın toplandığı geniĢ kitab sərgisinin və “Multikultura-

lizm Azərbaycanın həyat tərzidir” mövzusunda daimi fəaliyyət göstərən guĢə-

nin yaradılması bu baxımdan təqdirəlayiqdir.

Tədbirlər Planının icrası ilə əlaqədar Milli Kitabxana Mədəniyyət və

Turizm Nazirliyi, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi ilə birgə “Azər-

baycan multikulturalizminin ədəbi-bədii qaynaqları” kitabının və “Multikultu-

ralizm” jurnalının Bakıda, Ağcabədidə, Lənkəranda, Qubada, Gəncədə və res-

publikamızın digər regionlarında ictimaiyyət nümayəndələrinin iĢtirakı ilə

təqdimat mərasimlərini keçirmiĢdir.

“Multikulturalizm ili” ilə əlaqədar Milli Kitabxananın həyata keçirdiyi layi-

hənin son mərhələsində Azərbaycan Milli Kitabxanasının tərtib etdiyi “Azər-

baycanda multikulturalizm” adlı oxucuya təqdim edilən bu biblioqrafiyanı xü-

susi qeyd etmək lazımdır. Ġl ərzində ölkə ərazisində müvafiq mövzuya dair çap

olunan bütün ədəbiyyatı və il boyu keçirilən tədbirlər haqqında dövri mətbuat

səhifələrində və məcmuələrdə dərc olunan bütün materialları əhatə etməklə

mövzuya dair 6 minə yaxın mənbəni özündə ehtiva edən bu fundamental

biblioqrafiya kitabxana əməkdaĢlarının gərgin əməyinin nəticəsidir. Vəsaitdə

milli birliyimizin əsasını təĢkil edən, Ulu Öndər Heydər Əliyevin banisi olduğu

azərbaycançılıq ideologiyasından baĢlayaraq, ölkəmizdəki etnik qrupların

tarixinə, mədəniyyətinə, incəsənətinə, həmçinin nəzəri və praktik baxımdan

tolerantlığa və multikulturalizmə aid külli miqdarda ədəbiyyat öz əksini tapmıĢ-

dır. Əslində bu böyük bir mənəvi dövrün salnaməsidir desək, səhv etmərik.

Əminəm ki, bütün bunlar hələ son deyil, multikulturalizm mövzusu təkcə

təqvim ili ilə bitmir, bu kampaniya xarakteri daĢıyan mövzu deyildir və mən

inanıram ki, illər keçəcək, cəmiyyətimiz zaman-zaman multikulturalizm

mövzusuna qayıdılacaqdır və bu zaman Milli Kitabxananın hazırladığı bu

fundamental biblioqrafiya elmi iĢçilərə, mütəxəssislərə, istənilən oxucuya bu

mövzuları öyrənməkdə yaxından kömək edəcəkdir.


10

Ümumiyyətlə, “Multikulturalizm ili” çərçivəsində ölkəmizdə və xaricdə

görülən iĢlər onu göstərdi ki, böyük siyasi müdrikliklə mənəvi dəyərlərimizin

yaĢamasına, xalqın, millətin, dövlətin adının uca tutulmasına Ģərait yaradan

Azərbaycan Prezidenti intəhasız uzaqları gördü. Nəticədə, xalqımıza, ölkəmizə

siyasi, mənəvi faydalar gətirən mətləblərin üzə çıxmasına real Ģərait yaratdı.

Biz, heç Ģübhə etmirik ki, bu gün də yeni hədəflərin, yeni idealların astanasın-

dayıq. 2016-cı il artıq geridə qaldı, “Multikulturalizm ili” təqvim ili olaraq sona

çatdı. Amma biz inanırıq ki, təqvim illəri xalqın canında, ruhunda yaĢayan zən-

gin potensialın ifadəsi üçün maneə ola bilməz. Multikultural əhval – baĢqasına

Ģəfqət, mərhəmət, ehtiram, özünü özgədən ayırmamaq dünya xalqlarının ulu

mənəvi dəyərlər xəzinəsinə bizim verə biləcəyimiz, əcdadlarımızın qanı ilə

qanımıza keçən mənəvi saflıq, ləyaqət, Ģərəf hissləridir. Azərbaycan xalqı onları

xüsusi bir coĢqunluqla yenə də qoruyub yaĢadacaq.

Bu gün bütün dünya görür ki, Azərbaycan necə dəyiĢir. Bu gün təkcə Bakı,

onun mənzərəsi deyil, ölkəmizin bütün Ģəhərləri, kəndləri, küçələri, meydanları,

tikililəri, yolları dəyiĢir. Amma dəyiĢən təkcə bunlar deyil, bununla yanaĢı,

Azərbaycan insanı dəyiĢir, mənən, daxilən, ruhən dəyiĢir. Bu insan ictimai

mənafeyi hər Ģeydən uca tutmağa baĢlayır. Bu insan bayrağına, dövlətinə,

himninə, Prezidentinə məhəbbətini, böyük və zəngin keçmiĢinə sədaqətini artıq

böyük bir Ģərəf və ləyaqətlə özündə yaĢadır. Bu insan həm öz xalqını, həm də

dünya xalqlarını sonsuz bir məhəbbətlə sevir. Həm milli, həm də bəĢəri

dəyərlərin keĢiyində durur. Bunu görməmək, görməzliyə vurmaq artıq mümkün

deyil. 2016-cı ilin Azərbaycanda baĢ vermiĢ multikultural təntənəsi bunu bir

daha sübut etdi.

Kamal Abdulla,

Azərbaycan Respublikasının Millətlərarası,

Multikulturalizm və Dini məsələlər üzrə

Dövlət müşaviri, akademik


11

Görkəmli Ģəxsiyyətlər multikulturalizm haqqında

Tolerantlıq, dözümlülük çox geniĢ anlayıĢdır. O, həm insani münasibətlə-

rin, həm insan cəmiyyətində gedən proseslərin, həm də dövlətlərarası, millətlər-

arası, dinlərarası münasibətlərin bir çox cəhətlərinə aiddir... O, təkcə dinlərin

bir-birinə dözümlülüyü deyil, həm də bir-birinin adətlərinə, mənəviyyatına dö-

zümlülük, mədəniyyətlərə dözümlülük deməkdir.

***

Ərazimizdə yaĢayan azərbaycanlı da, ləzgi də, avar da, kürd də, talıĢ da,

udin də, kumık da, baĢqası da – bütünlükdə hamısı azərbaycanlıdır.

***

Azərbaycan Respublikası çoxmillətli bir dövlətdir. Azərbaycanda müsəl-

manlarla yanaĢı, baĢqa dinlərə mənsub olan vətəndaĢlar da yaĢayır. Azərbaycan

müstəqil, demokratiya prinsiplərinə mənsub olan bir dövlət kimi öz ərazisində

yaĢayan bütün xalqlara, bütün millətlərə dinindən, dilindən, irqindən, siyasi

mənsubiyyətindən asılı olmayaraq azadlıq, hürriyyət imkanları verir.

Heydər Əliyev,

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

Multikulturalizm Azərbaycanın dövlət siyasəti və həyat tərzidir... Bu gün

Azərbaycan artıq dünyada tanınmıĢ multikulturalizm mərkəzlərindən biridir.

***

Azərbaycan həm Avropa ġurasının, eyni zamanda, Ġslam ƏməkdaĢlıq

TəĢkilatının üzvü kimi multikulturalizmi bir missiya kimi öz üzərinə götürmüĢ-

dür. Biz hesab edirik ki, multikulturalizmin müasir dünyada alternativi yoxdur.

Multikulturalizmin alternativi yalnız ayrı-seçkilik, irqçilik, ksenofobiya, islama-

fobiya və antisemitizm ola bilər.

***

...Azərbaycan sivilizasiyaların, mədəniyyətlərin və dinlərin kəsiĢməsində

yerləĢir. Biz Avropa və Asiya arasında yerləĢirik. Əlbəttə ki, bu coğrafi yerləĢ-

mə Azərbaycanın mədəni müxtəlifliyində öz rolunu oynamıĢdır. Əsrlər boyu

bütün mədəniyyətlər, dinlər və etnik qrupların nümayəndələri Azərbaycanda

sülh və ləyaqət Ģəraitində bir ailə kimi yaĢamıĢlar...


12

***

Dinindən, dilindən, irqindən asılı olmayaraq Azərbaycanın bütün vətəndaĢ-

ları eyni hüquqlara malikdirlər və bu hüquqlar qorunmalıdır.

***

Azərbaycanda hökm sürən ictimai-siyasi quruluĢdan asılı olmayaraq, bütün

dövrlərdə Azərbaycan dözümlülük, tolerantlıq məkanı olmuĢdur. Bu gün müstə-

qil Azərbaycan öz siyasətini bu möhkəm təməl üzərində qurur.

***

Öz dininə hörmət baĢqa dinə hörmətdən baĢlayır. Multikulturalizm ayrı-

seçkiliyə yol vermir, əksinə, bütün xalqları birləĢdirir. Eyni zamanda, hər bir

ölkənin öz qaydaları, öz ənənələri vardır.

Ġlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Azərbaycanın bütün vətəndaĢları dilindən, dinindən, etnik mənsubiyyətin-

dən asılı olmayaraq, əsas insan hüquq və azadlıqlarına malikdirlər. Qürurverici

faktdır ki, Azərbaycan dünya ölkələri üçün tolerantlıq örnəyi hesab olunur və

bir çox dövlətlər bizim təcrübəmizdən yararlanmağa çalıĢırlar.

***

Bakı unikal Ģəhərdir. Artıq uzun müddətdir ki, burada müsəlman məscidi

və atəĢpərəst məbədi, katolik kilsəsi və sinaqoq, pravoslav məbədi və kirxa

yanaĢı mövcuddur. Onların coğrafi yaxınlığı faktı belə, yüksək tolerantlıq

Ģəraitində birgə fəaliyyətin mümkünlüyünü nümayiĢ etdirir və hər bir dinin əsas

dəyərlərinin ümumbəĢəri dəyərlərlə üst-üstə düĢdüyünü təsdiq edir.

***

Öz mədəniyyətinə, öz tarixinə, öz ənənələrinə, öz əməllərinə hörmətlə

yanaĢan xalq, gərək eyni Ģəkildə fərqli mədəniyyətlərə də, fərqli tarixə də

hörmətlə yanaĢsın.

Mehriban Əliyeva,

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili,

UNESCO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri

Azərbaycanda – bu qədim torpaqda həmiĢə müxtəlif millətlərə, mədəniyyət

və ənənələrə məxsus insanlar yaĢamıĢlar. Onların hər biri öz töhfəsini vermiĢ və

tarixdə öz izini qoymuĢdur. Bu gün ölkəmizdə xristianlar, müsəlmanlar və

yəhudilər sülh və əmin-amanlıq Ģəraitində yaĢayırlar. Tolerantlıq anlayıĢı

xalqımız üçün hər hansı nailiyyət deyildir: bu, normadır, bu, həyat tərzidir, biz


13

heç vaxt baĢqa cür yaĢamamıĢıq. Tolerantlıq, qonaqpərvərlik, dözümlülük ənə-

nələri xalqımız tərəfindən qayğı ilə qorunub saxlanılır, daha doğrusu, bu, Azər-

baycan xalqının ən böyük sərvətidir. Azərbaycan beynəlxalq dialoqu, mədəni

dialoqu dəstəkləyir.

Leyla Əliyeva,

Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti

Polietnik cəmiyyətdə vətəndaĢ millətçiliyi daxili birliyə malik olmuĢ Azər-

baycan cəmiyyətinin ətraf mühiti qavraması üsuludur. Mədəni və etnik birliyə nail olmayan dövlət tolerantlıq olmadan sabitliyini təmin edə və normal inkiĢaf edə bilməz...

Ramiz Mehdiyev, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri, akademik

Bu gün Azərbaycan multikulturalizm siyasəti və bu sahədəki uğurları ilə

dünyanın bir çox ölkələrinə, o cümlədən tarixən zəngin təcrübəsi ilə tanınan Qərb ölkələrinə nümunədir. Qətiyyətlə demək olar ki, Azərbaycan multikultura-lizmi ölkəmizin siyasi simasının əsas cizgilərindən birinə çevrilib. Azərbaycan multikulturalizminin siyasi banisi məhz bunu istəyirdi.

***

…Azərbaycan tarixini, ədəbiyyatını, mədəniyyətini, azərbaycançılıq məf-kurəsini, tolerantlığı bir yerə toplayıb sistemləĢdirmək və dünyaya nümayiĢ etdirmək ən mühüm vəzifəmizdir...

Kamal Abdullayev, Azərbaycan Respublikasının millətlərarası,

Multikulturalizm və dini məsələlər üzrə dövlət müşaviri, akademik

Multikulturalizm dünyada tolerantlığa, dözümlülüyə, dövlətlərarası etibarlı münasibətlərə və bütövlükdə demokratik prinsiplərin beynəlxalq münasibətlər-də bərqərar olunmasına xidmət edir. Müxtəlif mədəniyyətlərə və milli-dini az-lıqlara hörmət Azərbaycan xalqının milli xüsusiyyətidir. Artıq dünyada multi-kulturalizm sahəsində ən optimal model kimi Azərbaycan nümunəsi öyrənilir.

Əbülfəs Qarayev, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm naziri

Fəxrlə qeyd edə bilərəm ki, Azərbaycan bu gün güclü dövlət quruculuğu

istiqamətində möhkəm təməllər üzərində irəliləyir və bu dayaqlardan biri, bəlkə də birincisi xalqımızın öz milli-mənəvi dəyərlərinə bağlılığıdır.

Mübariz Qurbanlı, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri


14

Məhz Azərbaycanda dini sahəyə münasibətdə yürüdülən müdrik siyasətin

nəticəsidir ki, dünya ictimaiyyəti, o cümlədən nüfuzlu beynəlxalq təĢkilatlar,

habelə dünya miqyasında tanınmıĢ dini liderlər ölkəmizin sülhpərvərliyini, tole-

rantlığını, baĢqa dinlərə dialoqa hazırlıq ruhunu etiraf edir, bunu yüksək dəyər

kimi qiymətləndirirlər.

ġeyxülislam Hacı AllahĢükür PaĢazadə,

Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri

Bu gün Azərbaycan dünyanın nadir ölkələrindəndir ki, burada ayrı-ayrı

millətlərin, xalqların, dinlərin nümayəndələri bir ailə kimi yaĢayır. Ölkəmizdə

dini və milli dözümlülük, tolerantlıq yüksək səviyyədədir və tarixən formalaĢan

bu tolerantlıq Azərbaycan cəmiyyətini səciyyələndirən gözəl bir ənənəyə çevrilib...

Elmira Süleymanova,

Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları

üzrə müvəkkili (Ombudsman)

Dözümsüzlüyün artması, tolerantlığın azalması və ksenofobiyanın nələrə

səbəb olduğunu görməyimiz üçün dünyada bir çox örnəklər var və biz onlardan

dərs almalıyıq. Azərbaycan müxtəlif millətlərə və dinlərə məxsus insanların

birgə mehriban yaĢadığı bir ölkə, ġərqlə Qərb, Qərblə islam dünyası arasında

bir körpü olaraq mədəniyyətlər və sivilizasiyalararası dialoqa böyük önəm verir.

Bu gün Azərbaycan əsl dialoq məkanına çevrilir. Bütün bunlar mənim ölkəmin

bütün dinlərə və mədəniyyətlərə yüksək ehtiram bəsləməsindən xəbər verir və

dövlətimiz bu istiqamətdəki fəaliyyətini gələcəkdə də davam etdirəcəkdir.

Qənirə PaĢayeva,

millət vəkili

Yəhudilərə münasibətdən, onların yaĢamından deyə bilərəm ki, Azərbaycan

dövləti qədər nə MDB məkanında, nə də bütövlükdə dünya miqyasında tole-

rantlıq nümunəsi ola biləcək dövlət yoxdur. Həm konstitusiya yolu ilə, həm də

cəmiyyətin özünün ənənələri ilə bütün millətlərə bir dözümlülük nümayiĢ etdi-

rilir. Bütün millətlərin nümayəndəsi Azərbaycanda özünü doğma hesab edə

bilir.

Yevda Abramov,

millət vəkili

Azərbaycanda dini zəmində qarĢıdurma heç vaxt olmayıb və olmayacaq.

Ona görə ki, dinc-yanaĢı yaĢamaq bizim qanımızdadır. Bildiyiniz kimi, ölkə-

mizdə müxtəlif konfessiyaların və millətlərin nümayəndələri bir ailə kimi yaĢa-

yır. Bu gün dünyada qəddarlıq və nifrət müĢahidə edirik. Eyni bir dinin nüma-

https://az.wikipedia.org/wiki/Qafqaz_M%C3%BCs%C9%99lmanlar%C4%B1_%C4%B0dar%C9%99si


15

yəndələri yalnız həmin dinin müxtəlif məzhəblərinə mənsub olduqlarına görə

bir-birini öldürür. Azərbaycan isə bütün dünya birliyi üçün gözəl nümunədir.

Milix Yevdayev,

Azərbaycan dağ yəhudiləri dini icmasının başçısı

Bu gün Azərbaycanda müxtəlif dinlərin hamısı bərabər hüquqlara malikdir-

lər. Bu, sənədlərdə deyil, əməllərdə də təsdiq olunur. Bir sıra ölkələrlə müqayi-

sədə Azərbaycanda dini münaqiĢələr baĢ vermir. Biz buna görə ölkə prezidentə

minnətdarıq, bütün bunlar onun sayəsində baĢ tutur. Azərbaycanda indiyədək

hər hansı dini problem, münaqiĢə olmayıb. Bütün bunlar ölkədə multi-

kulturalizmin olmasına bir nümunədir.

Aleksandr ĠĢein,

Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı və Azərbaycan

Yeparxiyasının arxiyepiskopu

Azərbaycan dünyəvi dövlətdir. Respublikada din dövlətdən ayrıdır. Prezi-

dent bu dövlətin və respublikanın bütün əhalisinin baĢçısıdır. Onun vəzifəsi

ölkənin bütün vətəndaĢlarına - həm dindarlara, həm də ateistlərə qayğı göstər-

məkdir. Fikrimcə, bütün cəmiyyət üçün xeyirlidir ki, Azərbaycan Prezidenti

müasir cəmiyyətdə dini və ənənəvi dəyərlərin rolunu nəzərə alır. Dövlət baĢçısı

bilir ki, əsl din təkcə ayrı-ayrı Ģəxslərə kömək etməklə yanaĢı, həm də bütün

cəmiyyətin inkiĢafına öz müsbət töhfəsini verir. Ölkədə elə Ģərait yaradılmıĢdır

ki, dini icmalar öz fəaliyyətlərini maneəsiz həyata keçirir, dindarlar isə ehtiyac

duyduqları mənəvi dəstəyi ala bilirlər. Ölkəmizdə katoliklər üçün də münbit

Ģərait yaradılmıĢdır. Mən milliyyətcə slovakam. Bir neçə ildir ki, Azərbaycanda

yaĢayıram və iĢləyirəm. Buna görə də Azərbaycandakı ümumi və dinlərarası

münasibətlər barədə rəy bildirə bilərəm.

Vladimir Fekete,

Roma-Katolik Kilsəsinin Azərbaycandakı apostol

prefekturasının ordinarisi

Tolerantlıq – dözümlülük və multikulturalizm – çoxmədəniyyətlilik haq-

qında Azərbaycan modeli bütün dünyaya örnək və nümunədir. Sözügedən sahə-

lərdə çox dərin məna, məzmun və mündəricə kəsb edən, kəlam xarakterli,

mahiyyətli bu fikirlər Azərbaycan xalqının dünya Ģöhrətli ictimai, siyasi və

dövlət xadimləri olan Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin və dövlətimizin baĢçısı,

möhtərəm Prezidentimiz Ġlham Əliyevin çoxcəhətli, çoxĢaxəli, titanik fəaliyyət-

lərində mühüm yer tutmuĢ və bu gün də tutmaqdadır.

Mixail Zabelin,

Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi

Himayəçilik Şurasının üzvü, millət vəkili

https://az.wikipedia.org/wiki/Bak%C4%B1_Beyn%C9%99lxalq_Multikulturalizm_M%C9%99rk%C9%99zi


16

Azərbaycan qədim zamanlardan müxtəlif dinlərin, dini cərəyanların qovuĢ-

duğu, sülh və əmin-amanlıq Ģəraitində yaĢadığı bir məkandır. Azərbaycan xalqı-

nın digər din və mədəniyyətlərə dözümlü münasibət bəsləməsinin bir çox

səbəbləri var. Bu yanaĢma Azərbaycan xalqının təbiətindən, insanpərvərliyin-

dən və xoĢ məramından irəli gəlir. Bu humanist ənənə bu gün də qorunub saxla-

nılır, respublikada sinaqoq və kilsələr məscidlərlə yanaĢı fəaliyyət göstərir,

insanlar dini ayinlərini sərbəst yerinə yetirirlər. Odlar yurdunda bu gün azəri

türkləri ilə bərabər, dağ yəhudiləri, tatlar, talıĢlar, kürdlər, molokanlar, saxurlar,

avarlar, ləzgilər, qrızlar, udilər kimi etnik qruplar yaĢayır. Mən udi xalqının

nümayəndəsiyəm. Azərbaycanda tarixən bərqərar olmuĢ tolerant cəmiyyət, milli

və dini ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi burada məskunlaĢmıĢ azsaylı xalq və

etnik qruplara, o cümlədən udilərə öz varlığını qoruyub saxlamağa əlveriĢli

mühit yaradılıb. Udi xalqı Azərbaycanın köklü, aborigen azsaylı xalqlarından

biridir. Bu etnos qədim Qafqaz Albaniyasının Uti əyalətində, XIX əsrdə isə

Nuxa (indiki ġəki rayonu) bölgəsinin bir neçə yaĢayıĢ məskənində məskunlaĢıb.

Hazırda isə Qəbələ rayonunun Nic kəndində və qismən də Oğuz rayonunda udi

xalqının minə yaxın nümayəndəsi yaĢayır.

Robert Mobili,

Alban-udi xristian icmasının sədri

TalıĢlar ad günlərini, toyları, bayramları öz ana dillərində, doğma musiqi

sədaları altında keçirir. Toylarda Azərbaycan türkləri və digər xalqlar məmnu-

niyyətlə talıĢ musiqisinin sədaları altında oynayır. Ləzgi və digər xalqların

toyları da eynilə.

Amma dövlətin ölkədə yaĢayan etnosların mədəniyyətinin və dilinin inkiĢa-

fında rolu vacibdir. Etnik münasibətlər dövlətin onurğasıdır. 2000-ci illərin

əvvəllərində etnik məsələlərə özbaĢına buraxıldı. Ötən ay Kamal Abdullanın

rəhbərliyi altında Azərbaycan Prezidenti yanında millətlərarası münasibətlər,

multikulturalizm və din üzrə müĢavir institutunun bərpa olunması böyük ümid-

lər yaratdı. Əvvəl etnik məsələdən bir qorxu vardı. K.Abdulla isə məsələnin

üstünə cəsarətlə gedir. Məsələn, Kamal müəllim “Cənub” TV-də talıĢ dilində

veriliĢlərin olmasını dəstəkləyib.

Mehdibəy Səfərov,

Azəri-talış ictimai birliyinin sədri


17

KĠTABLAR

I Bölmə

Azərbaycançılıq ideologiyası – milli birliyin əsası kimi

1997 1. Əliyev, Heydər. Müstəqillik yolu: seçilmiĢ fikirlər /Heydər Əliyev;

burax. məsul R.Mehdiyev; tərt. ed.: ġ.Əsgərov, S.Xəlilov; red. Ə.Həsənov.- Bakı: Azərbaycan Universiteti nəĢriyyatı, 1997.- 136 s.

Kitabın içindəkilər: Ön söz; Dövlətçilik; Ordu quruculuğu; Ġqtisadiyyat; Mədəniyyət; Tarix; Mənəvi tərbiyə; Dil; Milli münasibətlər; Vətənpərvərlik; Özü haqda; Görkəmli ziyalılar haqda; Mündəricat.

1998 2. Azərbaycanın Türkçülük və Azərbaycançılıq problemləri: Azərbay-

can AraĢdırmaları Vəqfinin 25-26 aprel 1997-ci ildə “Azərbaycanın Türkçülük və Azərbaycançılıq problemləri” mövzusunda keçirdiyi elmi-nəzəri konfransı-nın materialları /Azərbaycan AraĢdırmaları Vəqfi; red. S.Hacı; ön söz. Ə.Kəri-mov.- Bakı: Ay-Ulduz, 1998.- 160 s.

2001 3. Əbilov, A. Avropa ġurası və Azərbaycan /Ataxan Əbilov; elmi red.

A.Rəcəbli; xüsusi red. V.QardaĢlı; naĢir QoĢqar Qarayev.- Bakı: Qapp-Poliqraf, 2001.- 100 s.

4. Əsgərov, ġ. Milli birlik probleminə fəlsəfi baxıĢ /ġahlar Əsgərov.- Bakı: [n. y.], 2001.- 22 s.

Kitabçada təqdim olunan material “Azərbaycan” qəzetinin 31 oktyabr və 1 noyabr 2001-ci il tarixli nömrələrində çap olunmuĢdur. Materialda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin “birlik” fenomeni ilə bağlı söylədi-yi fikirlərdən istifadə edilmiĢdir.

2002

5. Abbasov, A. Milli dövlətçilik məfkurəsi və layiqlik: Genezis və təkamül /Aydın Abbasov; elmi red. ġ.Məmmədov.- Bakı: Bakı Universiteti, 2002.- 251 s.

Kitab Türk dövlətlərinin genezisinə, müasir dövrdə milli dövlətçilik, azər-baycançılıq və türkçülük prinsiplərinə, milli siyasət və milli hədəf və s. məsələlərə həsr olunmuĢdur.

http://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:20800&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:20800&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:20800&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:20800&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:20800&theme=e-kataloq


18

6. Azərbaycançılıq – birliymizin əsasıdır: 2001-ci il noyabrın 9-10-da Bakıda keçirilmiĢ Dünya Azərbaycanlıların I Qurultayında və “Gülüstan” sara-

yındakı rəsmi qəbulda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin

nitqi.- Bakı: Azərbaycan nəĢriyyatı, 2002.- 34 s.

7. Heydər Əliyev və azərbaycançılıq məfkurəsi /elmi red. və ön sözün müəl. R.Mehdiyev; müəllif-tərtibçi S.Xəlilov.- Bakı: Azərbaycan Universiteti,

2002.- 232 s.

Kitab Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin ideyaları

əsasında formalaĢan azərbaycançılıq təliminin elmi-nəzəri və ideoloji bir sistem

kimi Ģərhinə həsr olunmuĢdur.

8. Orucov, H. Heydər Əliyev və Azərbaycanda milli siyasət /Hidayət Orucov; elmi red. Ə.Abdullayev; ingilis dilinə tərc., red. S.Seyidov.- Bakı:

ġərq-Qərb, 2002.- 171 s.

9. Vəliyeva, S. Azərbaycançılıq milli ideologiya və ədəbi-estetik təlim kimi: məsələnin qoyuluĢuna dair /Sona Vəliyeva; elmi red. Y.Qarayev.- Bаkı:

Azərbaycan Universiteti, 2002.- 140 s.

Kitabda azərbaycançılığın milli ideologiyaya və ədəbi-estetik təlimə çevril-

məsinin tarixi zəmini iĢlənmiĢ, milli-mənəvi və ideya-siyasi əsaslarını təĢkil

edən azərbaycançılığın mürəkkəb prosesi araĢdırılır.

2003

10. Anar. Azərbaycançılıq haqqında düĢüncələr /Anar; Azərb. dilindən tərc. S.Məmmədzadə.- Bаkı: Nurlan, 2003.- 90 s.

11. Azərbaycanda mədəniyyət siyasəti /Azərbaycan Respublikası Mədə-niyyət və Turizm Nazirliyi; kitabı hazırl.: S.Məmmədəliyeva, N.Axundova.-

Bakı: Nağıl evi, 2003.- 232 s.

12. Babayev, X. Azərbaycançılıq, elmi-dini maarifçilik, mənəvi özünü-dərk nümunəsi /Хanəli Babayev; elmi red. N.Abdullayev; naĢiri М.Borçalı.-

Bakı: Borçalı NPM, 2004.- 144 s.

13. Məmmədov, A. Cəlil Məmmədquluzadə yaradıcılığında Azərbaycan-çılıq /Аllahverdi Məmmədov; elmi rеd. Ġ.Həbibbəyli; rеd. C.Məmmədli;

АМЕА, Nizami ad. Ədəbiyyat Ġnstitutu.- Bаkı: Еlm, 2003.- 190 s.

14. Orucov, H. Heydər Əliyev və Azərbaycanda milli siyasət /Hidayət Orucov; elmi red. Ə.Abdullayev; red. R.KaiĢauri; gürcü dilinə tərc. ed. Ġ.Məm-

mədli.- Tbilisi: Ġntellekt, 2003.- 171 s.

Kitabın içindəkilər: Milli lider ehtiyacı, Ģəxsiyyət – lider birləĢməsi amil

kimi, milli dövlətçiliyimizin memarı, lobbi quruculuğu və ümummilli lider ami-

li, Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı (9-10 noyabr 2001-ci il).

15. Vəliyeva, S. Milli dövlətçilik hərəkatının yüksəliĢi və Xalq Cümhuriy-yəti dövründə Azərbaycançılıq ideyası /S.Vəliyeva; elmi red. N.Cəfərov.- Bakı:

Azərbaycan, 2003.- 128 s.



19

16. Yusifov, M. Heydər Əliyev və Azərbaycançılıq ideologiyası: Heydər Əliyev məktəbinin dinləyiciləri üçün vəsait /Mübariz Yusifov; burax. məs. və

red. Q.M.Əliyev.- Bakı: Nurlan, 2003.- 203 s.

2004

17. Babayev, X. Azərbaycançılıq, elmi-dini maarifçilik, mənəvi özünü-dərk nümunəsi /Хanəli Babayev; elmi red. N.Abdullayev; naĢiri М.Borçalı.-

Bakı: Borçalı NPM, 2004.-144 s.

2005

18. Cəfərov, N. AzərbaycanĢünaslığın əsasları /Nizami Cəfərov; elmi red. Həmid Ġmanov.- Bakı: Pedaqogika, 2005.-256 s.

Kitabda Azərbaycan xalqının, dilinin, ədəbiyyatının, mədəniyyətinin for-

malaĢması tarixi barədə sistemli məlumat verilir, azərbaycançılıq ideologiyası-

nın təĢəkkül mərhələləri araĢdırılır.

19. Əliyev, Z. Dünya diasporaları: nəzəriyyə və təcrübə /Zaur Əliyev; məsl.: M.Kərimov, Q.S.Təbrizi; elmi red. Ə.Tağıyev; red. E.Ġsmayılova.- Bakı:

Qismət, 2005.- 349 s.

Kitabda diaspor nəzəriyyəsi ilə yanaĢı Azərbaycan, Yəhudi, Türk, Çin,

Ərəb, Erməni və digər diasporlar barədə geniĢ araĢdırma aparılıb.

2006

20. Abbasov, Ə. Ġdarəetmənin sinergetik fəlsəfəsi: Yeni dialoq naminə /Əbülhəsən Abbasov.- Bakı: MBM, 2006.- 212 s.

Kitabda mürəkkəb sistemlər nəzəriyyəsinə əsaslanan yeni funksional elmi

paradiqma prizmasından cəmiyyətin təĢkili, təkamülü və idarə olunması prob-

lemləri, baĢ verən transformasion proseslərin xüsusiyyətləri araĢdırılır.

21. Dünya Azərbaycanlılarının II qurultayı: Bakı - 16 mart 2006 /burax. məsul, ön söz. N.Ġbrahimov; tərt.: N.Qurbanov, R.Hüseynov, E.Miraləm.- Bakı:

ÇaĢıoğlu, 2006.- 191 s.

22. Xəlilov, C. Milli təhlükəsizlik mənlik Ģüuru konteksində /Cəlil Xəlilov; elmi red. Əlikram Abdullayev.- Bakı: Vətən, 2006.- 220 s.

23. Heydər Əliyev və Azərbaycançılıq: Qusarda, Lənkəranda və ġəkidə keçirilmiĢ bölgə müĢavirlərinin materialları /tərtibçi və red. M.Talıblı; burax.

məsul H.Orucov.- Bakı: Master. Masterprint, 2006.- 186 s.

24. Məmmədəliyeva, S. QloballaĢma dövründə mədəniyyətin fəlsəfi aspekt-ləri /Sevda Məmmədəliyeva; tərc. ed. O.Qəbələli.- Bakı: Nurlar, 2006.- 224 s.

Kitab qloballaĢma dövründə Azərbaycan mədəniyyətinin inkiĢafının fəlsəfi

dərkinə həsr edilmiĢdir. Azərbaycan mədəniyyətinin özəlliklərinə, bu mədəniy-

yətdə ənənəvilik və açıqlığın, varislik və gələcəyə səmtlənmənin üzvi Ģəkildə

birləĢməsi məsələlərinə xüsusi diqqət yetirilir.

http://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:2686&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:2686&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:4997&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:4997&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:113274&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:113274&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:6406&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:6406&theme=e-kataloq


20

25. ġəmsizadə, N. Azərbaycançılıq: Azərbaycan xalqının milli ideologiya-sı /Nizaməddin ġəmsizadə; red. K.Talıbzadə.- Bakı: Nurlar, 2006.- 192 s.

2007

26. Aslanova, R. XXI əsr: Yeni mədəniyyət məkanına inteqrasiya /Rəbiy-yət Aslanova.- Bakı: Nurlan, 2007.- 440 s.

Kitab yeni yüzillikdə hansı mədəniyyət məkanında yaĢadığımız, inteqrasi-

yanın nə kimi mədəni-mənəvi faktorlarla Ģərtləndiyini ətraflı təsəvvür etmək

istəyən geniĢ oxucu auditoriyasına ünvanlanmıĢdır.

27. Humanizm və xeyirxahlıq missiyası /Ġdeyanın və ön sözün müəl. Ə.Eyvazov; emi red. S.Eyvazova; tərt. S.Hüseynov.- Bakı: Nurlan, 2007.- 174 s.

Kitabda cəmiyyətdə mərhəmət və xeyirxahlığın ali ünvanına çevrilmiĢ

Heydər Əliyev Fondunun qarĢıya qoyduğu hər bir xoĢ məramdan söhbət açılır.

28. XoĢməramlı səfir /tərtibçi ġ.Əhmədov; elmi red. A.Naxçıvanlı; rəy.: L.Məmmədova, M.Qəfərov.- Bakı: ġəms, 2007.- Kitab 5.- 160 s.

Kitabda YUNESKO-nun xoĢməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun pre-

zidenti, millət vəkili Mehriban Əliyevanın Azərbaycan elminin, təhsilinin və

mədəniyyətinin inkiĢafı sahəsində gördüyü iĢlər, ölkəmizi beynəlxalq aləmdə

yüksək səviyyədə təmsil etməsi və xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə bağlı məqalələr

toplanmıĢdır.

29. Mədəniyyətimizin və mədəni incilərimizin hamisi: Heydər Əliyev Fondunun və Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun prezidenti,

YUNESKO və ĠSESKO-nun xoĢməramlı səfiri, MM-in deputatı, Azərbaycanın

birinci xanımı Mehriban Əliyevanın mədəniyyət sahəsində fəaliyyəti. Dövri

mətbuat materialları əsasında tərtib edilmiĢdir (1995-2007) /tərt. və elmi red.

S.Məmmədəliyeva; layih. müəl. L.Kazımova; Azərbaycan Respublikasının Mə-

dəniyyət və Turizm Nazirliyi; AMġ - Beynəlxalq Musiqi ġurası; Azərbaycan

Milli Komitəsi.- Bakı: Nurlar, 2007.- 424 s.

2008

30. Heydər Əliyev və mədəniyyət: Müraciətlər, çıxıĢlar, müsahibələr, təb-riklər, məlumatlar: 3 cilddə /layih. rəhb. və ön sözün müəl. Ə.Qarayev; tərt. ed.:

S.Məmmədəliyeva, T.Əhmədov; red. L.Məmmədova.- Bakı: Nurlar, 2008.- C.I:

1969-1982, 1993-1996.- 504 s.

Kitaba Heydər Əliyevin sovet hakimiyyəti illəri Azərbaycana rəhbərlik

dövründə və müstəqil Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçildiyi ilk illər-

də sənət adamları, yazıçılar və elm xadimləri ilə çoxsaylı görüĢləri zamanı

çıxıĢları, nitqləri və dəyərli tövsiyələri daxil edilmiĢdir.

31. Heydər Əliyev və mədəniyyət: Müraciətlər, çıxıĢlar, müsahibələr, təbriklər, məlumatlar: 3 cilddə /layih. rəhb. və ön sözün müəl. Ə.Qarayev; tərt.


21

ed. S.Məmmədəliyeva, T.Əhmədov; red. L.Məmmədova.- Bakı: Nurlar, 2008.-

C.II: 1997-1998.- 520 s.

Kitabın ikinci cildində ulu öndərin Azərbaycanın mədəniyyət, ədəbiyyat və

elm xadimləri ilə keçirdiyi tarixi görüĢlərini, ədəbi-mədəni irsə, maddi-mədəni

abidələrə qayğısını əks etdirən materiallar, habelə tövsiyələri, nitq və çıxıĢları

toplanmıĢdır.

32. Heydər Əliyev və mədəniyyət: Müraciətlər, çıxıĢlar, müsahibələr, təbriklər, məlumatlar: 3 cilddə /layih. rəhb. və ön sözün müəl. Ə.Qarayev; tərt.

ed.: S.Məmmədəliyeva, T.Əhmədov; red. L.Məmmədova.- Bakı: Nurlar, 2008.-

C.III: 1999-2003.- 536 s.

Kitabda Heydər Əlirza oğlu Əliyevin 1999-2003-cü illərdə ədəbiyyat,

mədəniyyət, incəsənət, elm, din və idman xadimləri ilə görüĢləri, müsahibələri,

tövsiyələri, milli-mənəvi dəyərlərə verdiyi yüksək qiymət barədə materiallar

toplanmıĢdır.

33. Mahmudov, Y. Azərbaycanlılar: etnik-siyasi tarixə ümumi baxıĢ /Y.Mahmudov; red. Y.Gözəlova; rus dilinə çevirənlər: G.Məmmədova,

Ġ.Niftəliyev; ing. dilinə çevirən Ə.Ağabəyova.- Bakı: Aspoliqraf, 2008.- 60 s.

Kitabda dünya tarixində dərin iz qoymuĢ və zəngin mədəniyyət yaratmıĢ

Azərbaycan xalqının etnik-siyasi tarixinə qısa nəzər salınır.

34. Mehdiyev, R. Yeni siyasət: inkiĢafa doğru /Ramiz Mehdiyev; ön söz müəl. R.Aslanova; burax. məsul və tərt. ed. B.Sadıqov.- Bakı, 2008.- C.I.- 581 s.

Əsərdə ölkəmizdəki sosial-iqtisadi tərəqqi, baĢ verən mütərəqqi siyasi dəyi-

Ģikliklər, aparılan hüquqi-demokratik islahatlar konseptual Ģərh edilmiĢ, ulu

öndər Heydər Əliyev irsinin milli inkiĢaf strategiyasına çevrilməsi və bu siyasi

xəttin Prezident Ġlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilməsi əsaslandı-

rılmıĢdır.

2009

35. Xəlilov, S. Sivilizasiyalararası dialoq /Səlahəddin Xəlilov.- 2-ci nəĢr.- Bakı: Adiloğlu, 2009.- 255 s.

Kitab vahid ümumbəĢəri sivilizasiya ideyasına, ġərq və Qərb sivilizasiyala-

rı, habelə lokal sivilizasiyalar arasında qarĢılıqlı əlaqəyə, onların toplanması və

ya qarĢıdurması hallarının araĢdırılmasına həsr olunmuĢdur. Əsərdə müxtəlif si-

vilizasiyaların üstün əlamətləri, onlar üçün spesifik olan ictimai təĢkilatlanma

formaları, coğrafi-siyasi və mədəni-mənəvi müəyyənlik məsələləri nəzərdən

keçirilmiĢdir.

36. Ġlham Əliyevin 5 illik prezidentlik fəaliyyəti və Azərbaycanda vətəndaĢ cəmiyyəti: sosioloji tədqiqat: noyabr-dekabr, 2008 /Azərb. VətəndaĢ

Cəmiyyətinin ĠnkiĢafına Yardım Assosiasiyası; red. C.Cabbarlı; layih. rəhb.

E.Süleymanov.- Bakı: AVCĠYA, 2009.- 188 s.


22

Kitabda ailələrin sosial rifah halı və gəlirlərin səviyyəsi, daxili siyasət, xarici siyasət, söz və mətbuat azadlığı, Dağlıq Qarabağ, milli və dini tolerantlıq və s. mövzular verilmiĢdir.

2010 37. Azərbaycanın dünya birliyinə inteqrasiyası: Mədəniyyətlərin Ġpək

Yolu: konfrans materialları /elmi red. N.Cəfərov; red. S.Süleymanlı; burax. məs. R.S.Ulusel (Xəlilov); Qlobalistika və Sivilizologiya Elmi AraĢdırmalar Ġc-timai Birliyi.- Bakı: Sabah, 2009.- 159 s. Azərbaycan, rus və ingilis dillərində.

Kitab-topluya Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət TəĢkilatlarına Dövlət Dəstəyi ġurasının maliyyə yardımı, “Qlobalistika və Sivi-lizologiya” Elmi AraĢdırmalar Ġctimai Birliyinin təĢkilatçılığı ilə 2009-cu ilin 30 mayında Azərbaycanda Atatürk Mərkəzində keçirilmiĢ konfransın material-ları daxil edilmiĢdir.

38. ĠnkiĢafın Azərbaycan modeli /ideya müəl. və ön sözün müəl. R.Mehdiyev; red. Ə.Həsənov; buraxılıĢa məsul B.Sadıqov.- Bakı: [“Azərbay-can” qəzeti], 2010.- 204 s.

Kitabda 1994-2009-cu illərdə iqtisadi sahədə keçid dövrünü təmin edən əsas sosial-iqtisadi hadisələrə, ulu öndər Heydər Əliyev və onun layiqli siyasi varisi cənab Ġlham Əliyev tərəfindən verilən sərəncam və fərmanlara, təsdiq olunan dövlət proqramlarına, digər qanunvericilik aktlarına nəzər salınmıĢdır.

39. Prezident Ġlham Əliyev və mədəniyyət, 2003-2008: 2 cilddə /Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi; layih. rəhb. və baĢ məsl. Ə.Qarayev; burax. məsul: T.Mehdiyev, S.Məmmədəliyeva, Ə.Vəliyev; tərt.: L.Məmmədova, M.Əhmədov; elmi məsl.: T.Əhmədov, Ə.Eyvazov.-Əlavə və də-yiĢiklilkərlə 2-ci nəĢri.-Bakı: Ġdeal-Print, 2010.- C.I: Qəbullar, nitqlər, cıxıĢlar, görüĢ və mərasimlər, səfərlər, müĢahidələr.- 506 s.

40. Prezident Ġlham Əliyev və mədəniyyət, 2003-2008: 2 cilddə /Azər-baycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi; layih. rəhb. və baĢ məsl. Ə.Qarayev; burax. məsul: T.Mehdiyev, S.Məmmədəliyeva, Ə.Vəliyev; tərt.: L.Məmmədova, M.Əhmədov; elmi məsl.: T.Əhmədov, Ə.Eyvazov.- Əlavə və dəyiĢiklilkərlə 2-ci nəĢri.- Bakı: Ġdeal-Print, 2010.- C.II: Təbriklər, qanunlar, fərmanlar, sərəncamlar.- 568 s.

41. Ümummilli lider Heydər Əlirza oğlu Əliyevin irsi və milli ideologi-yanın formalaĢması məsələləri: 2010-cu il mayın 5-də keçirilmiĢ ümumres-publika elmi-nəzəri konfransının materialları /AMEA, Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq Ġn-tu; Naxçıvan Dövlət Un-ti; Heydər Əliyev ad. Beynəlxalq Azərbay-can Forumu; red. hey.: Ġ.Məmmədzadə, Ġ.Həbibbəyli, Ə.Tağıyev.- Bakı: Elm və təhsil, 2010.- 422 s.

42. Yusifov, M. Azərbaycançılıq /Mübariz Yusifov; red. Ġ.Ġsmayılov; YAP, Gəncə ġəhər TəĢkilatı.- Bakı: Elm və Təhsil, 2010.- 130 s.

http://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:115294&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:115294&theme=e-kataloq


23

Kitabda azərbaycançılıq ideyalarının ümumi prinsipləri barədə bəhs olunur. Azərbaycançılıq ideyaları özündə tarixliyi və müasirliyi, ənənə və varisliyi, icti-mai psixologiyanı və etnik təfəkkürü birləĢdirir. Kitabda azərbaycançılıq ideya-ları məhz tarixlə müasirliyin qovĢağında izah edilir.

2011 43. Əliyev, Ġlham. XXI əsrin Humanitar ÇağırıĢları /Ġlham Əliyev,

D.Medvedyev; ümumi red.: R.Mehdiyev, S.NarıĢkinin.- Bakı: Moskva, Teppa: Итар-Тасс, 2011.- 247 s.

Kitabda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Ġlham Əliyev və Rusiya Federasiyasının Prezidenti Dmitri Medvedyevin ümumbəĢəri dəyərlər, demok-ratiya, hüquq, elm və təhsil, mədəniyyət, humanizm və beynəlxalq siyasət möv-zusunda məqalələri və çıxıĢları toplanmıĢdır.

44. Heydər Əliyev və Azərbaycanın müasirləĢmə strategiyası: [kon-frans materialları] /Yeni Azərbaycan Partiyasının Ġcra Katibliyi.- Bakı: Azər-nəĢr, 2011.- 950 s.

Kitaba Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 88-ci ildönümünə həsr olunmuĢ “Heydər Əliyev və Azərbaycanın müasirləĢmə strategiyası” mövzusunda keçirilən konfransın materialları daxil edilmiĢdir.

2012

45. Orucov, Ə. Azərbaycan xalqı milli özünüdərk yollarında: XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlləri: tarixi-fəlsəfi aspekt /Əliyar Orucov; elmi red. A.Ə.Hacıyeva; rəyçi.: Ġ.Rüstəmov; S.Hüseynov; A.BəĢirov; AMEA, Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq Ġnstitutu.- Bakı: Avropa, 2012.- 251 s.

Monoqrafiya XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində yaĢayan Azərbaycan mütəfəkkirlərinin ictimai-siyasi və fəlsəfi görüĢləri kontekstində onların milli mənlik və milli özünüdərk haqqında baxıĢlarının obyektiv Ģəkildə cəmiyyətə çatdırılması baxımından elmi-nəzəri və praktik əhəmiyyət kəsb edir.

46. Yusifov, M. Nizamidə Azərbaycançılıq: Nizami 870 /M.Yusifov; elmi red. Ġ.Həbibbəyli; rəyçi N.Cəfərov.- Bakı: Elm və təhsil, 2012.- 167 s.

Nizamiyə aid tədqiqatlarda Azərbaycançılıqla bağlı məsələlər xüsusi bir tədqiqat mövzusu olmuĢdur. Nizaminin əsərlərində Azərbaycançılıq, bir növ, batini nizamda verilir. Əks halda, bu əsərlər zamanın ixtiyar sahibləri tərəfindən qəbul edilməyə bilərdi. Odur ki, Nizami öz əsərlərinin zahirini bədiiliklə bəzə-diyi halda, daxildə, batində bütün diqqətini milli Azərbaycançılıq ideyalarının canlandırılmasına yönəltmiĢdir.

2013 47. Cəfərov, N. AzərbaycanĢünaslığın əsasları: ali məktəblər üçün dərs

vəsaiti /Nizami Cəfərov, M.Çobanov, Q.PaĢayeva; red. N.Məmmədli; rəyçilər A.M.Piriyev, M.Ə.Əfəndiyev.- Bakı: AzAtaM, 2013.- 349 s.



24

Dərs vəsaitində Müstəqil Azərbaycan Respublikası haqqında qısa məlumat,

Azərbaycançılıq anlayıĢları və AzərbaycanĢünaslıq problemləri, fənnin yaran-

ması zəruriliyi, onun məqsəd və vəzifələr, Ümumi türkoloji məsələlər və Türk-

lüyümüzün yenidən oyanıĢı və s. məsələlər ətraflı Ģərh olunmuĢdur.

48. Kitabxanalarda Heydər Əliyev irsinin və azərbaycançılıq ideyası-nın təbliği: Respublikanın kütləvi və ixtisaslaĢdırılmıĢ kitabxanaları, Mərkəz-

ləĢdirilmiĢ Kitabxana Sistemləri üçün metodik tövsiyələr /Azərb. Resp. Mədə-

niyyət və Turizm Nazirliyi, Azərb. Milli Kitabxanası; tərt. N.AlıĢova; ixtisas

red. və burax. məs. K.Tahirov; red. G.Səfərəliyeva.- Bakı: [M.F.Axundov ad.

Milli Kitabxana], 2013.- 59, [1] s.

49. Prezident Ġlham Əliyev və mədəniyyət, 2008-2013: 2 cilddə /Azərb. Resp. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi; Azərb. Resp. Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi-

nin Prezident Kitabxanası; Azərb. Dövlət Teleqraf Agentliyi; tərt.: L.Məmmə-

dova, M.Əhmədov, Ə.Eyvazov; lay. rəh. və baĢ məsl. Ə.Qarayev.- Bakı: ġərq-

Qərb, 2013.- C.1: Qəbullar, nitqlər, çıxıĢlar, görüĢ və mərasimlər, səfərlər,

müsahibələr.- 951 s.

50. Prezident Ġlham Əliyev və mədəniyyət, 2008-2013: 2 cilddə /Azərb. Resp. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi; Azərb. Resp. Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi-

nin Prezident Kitabxanası; Azərb. Dövlət Teleqraf Agentliyi; tərt.: L.Məmmə-

dova, M.Əhmədov, Ə.Eyvazov; lay. rəh. və baĢ məsl. Ə.Qarayev.- Bakı: [ġərq-

Qərb], 2013.- C.2: Təbriklər, qanunlar, fərmanlar, sərəncamlar.- 623 s.

51. Raqifoğlu, R. Avropada Azərbaycan diasporu: reallıqlar və perspek-tivlər /RövĢən Raqifoğlu; elmi məs. və red. R.Qeybullayeva.- Bakı: Mütərcim,

2013.- 311 s.

Kitabda Azərbaycan diasporunun Avropada yayım coğrafiyasını, xaricdə

yaĢayan soydaĢlarımızın milli-mənəvi dəyərlər və azərbaycançılıq ideologiyası

uğrunda mübarizə metodlarını, diasporumuzun tarixi və bugünkü inkiĢaf istiqa-

mətlərini əks etdirən elmi faktlar, təhlillər, analitik xarakterli materiallar yer alır.

2014

52. Ələkbərov, F. Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxıĢ /F.Ələk-bərov; elmi red.: Ə.Abasov, Ə.Tağıyev.- Bakı: Elm və təhsil, 2014.- C.II.- 497,

[3] s.

Müəllif monoqrafiyanın II hissəsində, ilk dəfə XIX-XX əsrlərdə Azərbay-

canda gedən ideoloji proseslərdəki ikili xətti: 1.Ġslam-Türk mədəniyyəti və

ideologiyası: islamlaĢmaq, türkləĢmək, müasirləĢmək, milli azərbaycançılıq;

2.Rus-Avropa-Qərb mədəniyyəti və ideologiyası: qərbpərəstlik, avropasayağı

“Molla nəsrəddinçilik”, milli bolĢevizm-sosializm, sovet azərbaycançılığı

müəyyənləĢdirmiĢdir.



25

53. Əzizxanlı, M. Milli mövqeyimiz: özünü, ailəsini, soydaĢını, həmvətə-nini, vətənini düĢünənlər üçün vəsait /Məmmədxan Əzizxanlı; red. F.Ağazadə.-

Bakı: Qanun, [2014].-40 s.

Bu kitabçada itirilmiĢ vətən torpaqlarının azad edilməsi üçün hər bir azər-

baycanlının ruhunu silkələyə biləcək olan milli məfkurənin – azərbaycançılıq

ideologiyasının əsasları açıqlanır.

54. Mehriban Əliyeva: tərəqqi və yüksəliĢ yolları ilə: 2 cilddə /elmi red., ideya müəl. A.H.Naxçıvanlı; elmi məsl. K.R.Əliyeva.- Bakı: [s.n.], 2014.-

C.1.- 405 s.

55. Mehriban Əliyeva: tərəqqi və yüksəliĢ yolları ilə: 2 cilddə /elmi red., ideya müəl. A.H.Naxçıvanlı; elmi məsl. K.R.Əliyeva.- Bakı: [s.n.], 2014.-

C.2.- 381 s.

Kitablarda YUNESKO və ĠSESKO-nun xoĢməramlı səfiri, Heydər Əliyev

Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın

Azərbaycan təhsilinin və mədəniyyətinin inkiĢafı sahəsində gördüyü iĢlər, ölkə-

mizi beynəlxalq aləmdə yüksək səviyyədə təmsil etməsi və xeyriyyəçilik fəaliy-

yəti ilə bağlı materiallar toplanmıĢdır.

56. Nəsibov, E. ĠnkiĢaf və sülh ideyaları /ElĢən Nəsibov; elmi red. C.Cab-baroğlu; rəy.: Z.Aslanov, T.Yusifov, V.Ġsmayılov.- Bakı: Elm və Təhsil, 2014.-

K.5.- 169 s.

Kitab multikulturalizm və onun əhəmiyyəti, mental dəyərlərimizin dəyər-

sizləĢdirilməsi, sabitliyə və inkiĢafa aparan yollar, sülhə aparan yollar və Ģərait-

lər haqqında əhəmiyyəti mövzuları əhatə edir.

57. Səmədov, S. Almas Yıldırım yaradıcılığında azərbaycançılıq ideyasıın tərənnümü: dərs vəsaiti /Almas Səmədov; red. S.C.ġükürov; Azərb. Resp.

Təhsil Naz., Gəncə Dövlət Un-ti.-Gəncə: [s.n.], 2014.-252s.

2016

58. Cəfərov, N. Azərbaycançılıq ideologiyasının etnoqrafik əsasları /Niza-mi Cəfərov, V.Sərdarov, A.Cəfərov; red. D.Osmanlı.-Bakı: AzAtaM, [Elm və

təhsil], 2016.- 214 s.

59. Xələfli, Ə.R. Tənqidçinin Azərbaycançılıq idealı: [portret cizgiləri, ədəbi trilogiya: monoqrafik tədqiqatlar] /Əli Rza Xələfli; elmi red. və ön sözün

müəl. N.Cəfərov; red. ġ.Cəfərov; rəyçi və son sözün müəl. E.Mehrəliyev.-

Bakı: [s. n.], 2016.- 335, [1] s.

60. Ġbrahimov, Ə. Azərbaycançılıq ideyasının konseptual aspektləri: [monoqrafiya] /Əli Ġbrahimov (Dalğın); elmi red. Ə.Tağıyev; elmi məsləhətçi

Ə.Abbasov.- Bakı: Avropa, 2016.- 179 s.

Monoqrafiyada ümummilli lider Heydər Əliyevin əzmkarlığı, gərgin əmə-

yi, axtarıĢları və çoxcəhətli siyasi fəaliyyəti əsas müddəalar kimi dəyərləndiril-

miĢdir. Kitabda həmçinin azərbaycançılıq ideyasının təməli, konseptuallığı, mü-

http://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:401673&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:401673&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:401673&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:513902&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:513902&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:513902&theme=e-kataloq


26

hüm prinsiplərinin, dini tolerantlıq mədəniyyətinin vahid milli ideologiya vasi-

təsilə reallaĢdırılmasının siyasi aspektləri araĢdırılmıĢdır.

61. Mirzəzadə, R. Azərbaycançılıq və vətənpərvərlik məfkurəsi /Reyhan Mirzəzadə; red. M.Ələkbərli.- Bakı: “Zərdabi LTD”, 2016.- 664 s.

Kitabda iyirmi ildən artıq bir müddətdə dövlətçilik, ölkəĢünaslıq, Ġslam di-

ni, uĢaqların tərbiyəsi, respublikamızın, dünyanın müxtəlif millətləri, ölkələri

ilə tarixi və müasir mədəni əlaqələri, dostluğu haqqında çoxsaylı yazılar veril-

miĢdir.

62. Müstəqillik yollarında: Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqil-liyinin 25 illiyinə həsr edilmiĢ məqalələr toplusu.- Bakı: ġərq-Qərb, 2016.- 627 s.

Kitabda Azərbaycan Respublikasında dövlət müstəqilliyinin bərpa olunma-

sının 25 ili ərzində cəmiyyət həyatının əsas sahələri üzrə keçirilmiĢ məsuliyyətli

və Ģərəfli yoldan, əldə edilmiĢ mühüm nailiyyətlərdən bəhs olunur.

63. Müstəqilliyin 25 ili: azərbaycançılıq ideyası və dil siyasəti: [araĢdır-ma] /Azərb. Resp. Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət TəĢkilatlarına Dövlət

Dəstəyi ġurası, “Türk Dünyası Ġnfo” Ġctimai Birliyi; layihə rəhb., tərt. D.Os-

manlı; red.: ġ.Əliyev, Ə.QoĢalı, Ġ.Ġlyaslı.- Bakı: Qaya NəĢriyyat, 2016.- 223 s.

64. Multikulturalizmin azərbaycançılıq məfkurəsi kontekstində təbliği /“Nurlu Sabah UĢaq-Gənclər TəĢkilatı” Ġctimai Birliyi, Azərb. Resp. Prezidenti

yanında Qeyri-Hökumət TəĢkilatlarına Dövlət Dəstəyi ġurası.- Quba: Nurlu

Sabah UĢaq-Gənclər TəĢkilatı, 2016.- 19, [1] s.

http://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:500363&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:500363&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:500363&theme=e-kataloqhttp://ek.anl.az/lib/item?id=chamo:500363&theme=e-kataloq


27

II Bölmə

Milli-mədəni müxtəliflik, etnik qruplar –

dili, mədəniyyəti və incəsənəti

1914

65. Əliyev, M. Müxtəsər tarixi-ənbiya [Mikrofilm]: Mavərayi bəhri Xəzər türkimənlərinin dilində yazılmıĢdır /M.Əliyev.- Bakı, 1914.- 1çarx.

1926

66. Çobanzadə, B. Kumık dili və ədəbiyyatı tədqiqləri /Bəkir Çobanzadə.- Bakı: Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö cəmiyyəti, 1926.- 105 s.

1928

67. Smirnov, N. Kürd qadını /N.Smirnov; çevirəni Bağırov; red. Ə.Hey-dərli.- Bakı: AzərnəĢr, 1928.- 42 s.

1934

68. Ələkbərli, K. Türk dili: ləzgi məktəbləri üçün: 3-cü sinif /K.Ələkbərli, Q.Əfəndiyev; red. Z.Əhmədzadə.- Bakı: AzərnəĢr, 1934.- K.1.- 175 s.

69. Ələkbərli, Q. Türk dili: dağ yəhudi məktəbləri üçün: 3-cü sinif üçün /Q.Ələkbərli, L.Lazarev; red. B.Çobanzadə.- Bakı: AzərnəĢr, 1934.- K.1.- 182 s.

70. Ələkbərli, Q. Türk dili: talıĢ məktəbləri üçün: 3-cü sinif üçün /Q.Ələkbərli, Z.Əhmədzadə; red. B.Çobanzadə.- Bakı: AzərnəĢr, 1934.- 170 s.

1959

71. Kürd ədəbiyyatı almanaxı /red. Ġ.Soltan; tərc. ed. ġ.Əsgərov [və b.].- Bakı: AzərnəĢr, 1959.- 146 s.

1961 72. Əbdülrəhman, ġ.H. Kürd nəğmələri /ġərəfkəndi Əbdülrəhman Həjar;

tərc. ed. B.Azəroğlu [və b.] red. ġ.Abasov.- Bakı: AzərnəĢr, 1961.- 258 s.

1962

73. ġolom, A. Fırfıra /Alexey ġolom; red. Ə.Əhmədova.- Bakı: UĢaqgəncnəĢr, 1962.- 108 s.

http://10.0.0.6:8080/search/query?match_1=PHRASE&field_1=a&term_1=%C6%8Fl%C9%99kb%C9%99rli,+K.+&theme=e-kataloqhttp://10.0.0.6:8080/search/query?match_1=PHRASE&field_1=a&term_1=%C6%8Fl%C9%99kb%C9%99rli,+Q.+&theme=e-kataloq


28

1971

74. Hacıyev, M. Tat dilinin Qonaqkənd ləhcəsi /M.Hacıyev; red. H.Mah-mudov; AzSSR EA, ġərqĢünaslıq Ġn-tu.- Bakı: Elm, 1971.- 155 s.

1972

75. ġəmsi, M. ġərəf xan Bidlisinin “ġərəfnamə” əsəri kürd xalqının tarixi mənbəyi kimi /Məmməd ġəmsi; red. Z.M.Bünyadov; AzSSR EA, Yaxın və

Orta ġərq Xalqları Ġn-tu.- Bakı: Elm, 1972.- 142 s.

1978

76. Mirzəyev, K. Azərbaycan-Kürd ədəbi əlaqələri tarixindən: kürd ədəbiy-yatı və onun öyrənilməsi problemləri: dərs vəsaiti /Knyaz Mirzəyev; Ermənistan

SSR Maarif Nazirliyi, X.Abovyan ad. Erməni Dövlət Pedaqoji Ġn-tu.- Yerevan:

[s.n.], 1978.- 98 s.

77. ġəfiyeva, Z. Müasir kürd Ģeirində poema janrı /Zümrüd ġəfiyeva; red. H.AlıĢanov (Kürdoğlu); AzSSR EA, Yaxın və Orta ġərq Xalqları Ġn-tu.- Bakı:

Elm, 1978.- 124 s.

1985 78. Mirzəyev, K. Milli ədəbiyyatlar və ədəbi əlaqələr: kürd və Zaqafqazi-

ya xalqları ədəbi əlaqələrindən: dərs vəsaiti /Knyaz Mirzəyev; red.: V.Arzuma-

nov, Ç.Mstoyan; rəyçilər: H.Cndi, Ġ.BəktaĢi; Ermənistan SSRĠ Ali və Orta Ġxti-

sas Təhsili Nazirliyi, X.Abovyan ad. Ermənistan Dövlət Pedaqoji Ġn-tu.- Yere-

van: [s.n.], 1985.- 112 s.

1988

79. Mirzəyev, K. QardaĢlıq körpüsü: Azərbaycan-kürd ədəbi əlaqələri /Knyaz Mirzəyev; rəyçi V.Arzumanov; red. ġ.Salmanov; ön söz müəl. M.Ġbra-

himov.- Bakı: Yazıçı, 1988.- 166 s.

1989

80. Ağaoğlu, E. Görümlər, duyumlar, deyimlər /Elman Ağaoğlu; ön söz müəllifi B.Vahabzadə.- Bakı: AzərnəĢr, 1989.- 77 s.

Kitaba qədim Misir, ġumer, Çin, Hind, Midiya, Yəhudi xalqlarının ən

qədim söz yadigarları daxil edilmiĢdir.

1990

81. Kürd dili proqramı: Azərbaycan SSR ibtidai məktəbləri üçün /hazırl.:

B.F.Amoyev, B.M.Nadirov, Ə.H.Apiyev; red. Ş.S.Əsgərov; Azərbaycan Elmi Tədqiqat Pedaqoji Elmlər Ġn-tu.- Bakı, 1990.- 15 s.


29

1991 82. Qubatov, Ə. Azərbaycan xalqı ilə vahid qardaĢlıq ailəsində /Ələkbər

Qubatov; red. H.K.Quliyev; rəy.: M.Qasımov, H.Quliyev.- Bakı: Elm, 1991.- 200 s.

Kitabda respublikamızın Ģimal-Ģərq zonası – Quba, Qusar, Xaçmaz rayon-larında əsas sakinlər olan azərbaycanlılarla yanaĢı əsrlər boyu bu torpaqda yaĢa-yan azsaylı, müxtəlifdilli xalqların tarixi keçmiĢindən, mehriban dostluq müna-sibətlərindən, mədəni əlaqələrindən və bu xalqların baĢlıca əlaməti sayılan dil-lərinin qarĢılıqlı əlaqələrindən bəhs olunur.

1992 83. Almanlar Azərbaycanda /Çingiz Abdullayev, B.Quliyeva; tərc.

Y.MürĢüdov, E.Musayev; Alman-Azərbaycan Cəmiyyəti.- Bakı: Azərbaycan, 1992.- 44 s.

84. Hacılı, A. Qəribəm bu Vətəndə...: Axısqa türklərinin etnik mədəniyyə-ti /Asif Hacılı; red. G.Mehdiyeva.- Bakı: Gənclik, 1992.- 216 s.

Kitabda zəngin folklor və etnoqrafiya materialları, nadir arxiv sənədləri əsasında Axısqa türklərinin özünəməxsus etnik mədəniyyəti, milli siması, adət və mərasimləri hərtərəfli təsvir və Ģərh olunur, minillik xalq sənətindən nümu-nələr verilir.

85. Ləzgi dili proqramı: I-IV siniflər üçün /elmi red. Ə.M.Musayev.- Bakı, 1992.- 32 s.

Proqramda oxu və nitq inkiĢafı, fonetika, qrammatika, oxu və yazı qaydası və s. haqqında verilmiĢdir.

86. Məktəblinin talıĢca-azərbaycanca lüğəti /tərt ed. Ə.Ə.Rəcəbov; elmi red. Ə.B.Əliyev.- Bakı: Maarif, 1992.- 96 s.

1993

87. Mirzəyev, M. TalıĢ toponimlərinin qısa izahlı lügəti /Musa Mirzəyev; rəyçi S.M.Onullahi, E.Nuriyev.- Bakı: Azərbaycan, 1993.- 64 s.

1994

88. Piriyev, V. Buduq və buduqlular /Vaqif Piriyev; elmi red.: A.Səlimzadə, Z.Qafarov; ön söz. ġ.Fazil.- Bаkı: Sabah, 1994.- 138 s.

89. Rəhimova, Z. Kürd Ģeirində maarifçilik /Zümrüd Rəhimova; red.: H.AlıĢanov, H.Əlibəyli; AzEA ġərqĢünaslıq Ġn-tu.- Bakı: Elm, 1994.- 104 s.

1995

90. Hacıyev, M. Toy-düyün xəzinəmizdən: Azərbaycan tatlarının tarixi-etnoqrafik oçerkindən /Maqsud Hacıyev; red. X.Ġsmayılqızı; Respublika “Azə-ri” Tat Mədəniyyət Mərkəzi.- Bakı: Azərbaycan “Bilik” Maarifçilik Cəmiyyəti-nin “Bayatı” SifariĢ Ədəbiyyatı Mərkəzi, 1995.- 160 s.


30

1996

91. Cavadov, Q. Udilər: Tarixi-etnoqrafik tədqiqat /QəmərĢah Cavadov, Rauf Hüseynov; rəyçi: H.A.Həvilov; Azərbaycan Respublikası EA Milli Müna-

sibətlər Ġnstitutu.- Bakı: Azərbaycan, 1996.- 240 s.

92. Ənsarov, Ə. Ahıska türkləri /ƏlipaĢa Ənsarov; red. T.CavanĢir.-Bakı: AzərnəĢr, 1996.- 56 s.

93. Yoloğlu, G. Qaqouzlar /Güllü Yoloğlu; red. T.Cahangir.- Bakı: Azər-nəĢr, 1996.- 48 s.

Kitabda qaqouz türklərinin mənĢəyi və təĢəkkülü tarixi, dilinin, dininin

yaranması və formalaĢması, siyasi və iqtisadi həyatı, maddi mədəniyyəti və

məiĢəti, ədəbiyyatı, folkloru, el sənətkarlığı və s. haqqında maraqlı məlumat

verilir.

1997

94. Xasiyev, H. Qusar Ģəhidləri /Həsən Xasiyev.- Bakı: Azərbaycan, 1997.- 144 s.

Kitab Azərbaycan torpaqlarının müdafiəsində, erməni iĢğalçılarına qarĢı

müharibədə qanlarını tökmüĢ, Ģəhidlər vermiĢ ləzgi əhalisinin qəhrəmanlığın-

dan bəhs edir.

95. Ġbrahimov, N. Azərbaycan tarixinin alman səhifələri /Nazim Ġbrahi-mov; elmi red. M.Ġsmayıl; red. N.Əliyev; rəy.: Q.Cavadov, Q.Ġsmayılzadə.-

Bakı: Azərbaycan, 1997.- 336 s.

Kitabda XIX əsrin əvvəllərində almanların Rusiyaya köçürülməsindən,

Azərbaycanda ilk alman koloniyalarının salınmasından, almanların qürbət

ölkədə özlərinə yeni vətən tapmalarından söz açılır.

1998

96. Leviafan, tülkü bir də balıqlar: yəhudi nağılı /“Tutu” UĢaq Mədəniy-yət Mərkəzi.- Bakı: “Tutu” UĢaq Mədəniyyət Mərkəzi, 1998.- 18 s.

1999

97. Kazımov, Ġ. Axısqa türklərinin dili /Ġsmayıl Kazımov; elmi red.: A.Axundov, H.Quliyev; Azərbaycan EANəsimi adına Dilçilik Ġnstitutu.- Bakı:

Elm, 1999.- 276 s.

2000

98. Cavadov, Q. Azərbaycanın azsaylı xalqları və milli azlıqları (tarix və müasirlik)/QəmərĢah Cavadov.- Bakı: Elm, 2000.- 440 s.

99. Etnik azlıqların hüquqlarının təmin olunmasında və münaqiĢələ-rin tənzimlənməsində BMT-nin və ATƏT-in rolu /tərt. müəl.: Rasim Musa-

bəyov, Mustafa Ġsgəndərzadə.- Bakı: “Ġnam” Plüralizm mərkəzi, 2000.- 40 s.


31

Kitabın içindəkilər: Etnik problemlər və konfliktlər; Azlıqların müəyyən-

ləĢdirilməsi; Azlıqların hüquqlarının qorunmasına tarixi baxıĢ; ATƏT-in təcrü-

bəsi; Azlıqlarla bağlı problemlərin prespektivləri. Əlavə 1.: Milli, yaxud etnik,

din və dil azlıqlarına məxsus Ģəxslərin hüquqları haqqında BMT-nin Bəyanna-

məsi; Əlavə 2.: Milli azlıqların müdafiəsi haqqında Avropa ġurasının Çərçivə

Konvensiyası; Əlavə 3.: Azərbaycan Respublikasında yaĢayan milli azlıq,

azsaylı xalq və etnik qrupların hüquq azadlıqlarının qorunması, dil və mədəniy-

yətinin inkiĢafı üçün dövlət yardımı haqqında Azərbaycan Respublikası Prezi-

dentinin Fərmanı yer almıĢdır.

2001

100. Çələbov, M. ġarvili: Ləzgi xalq qəhrəmanı ġarvili haqqında dastan-poema /Mahmud Çələbov; red. A.ġahverdiyev.- Bakı, 2001.- 500 s.

101. Min bir mahnı /red. Ġ.Nəbiyev, F.Məmmədov; naĢir R.Babayev.- Bakı: Araz, 2001.- 511 s.

Kitabda müxtəlif mənbələrdən toplanmıĢ (retro və müasir) Azərbaycan

mahnıları, uĢaq nəğmələri və Azərbaycanda yaĢayan xalqların mahnıları veril-

miĢdir.

2002

102. Dövran, M. Azərbaycan haqqında düĢüncələrimiz /Məsudi Dövran, Samir Kərimov; elmi red. A.M.ġükürov.- Bakı: Adiloğlu, 2002.- 78 s.

Kitabda Azərbaycanın yerli və qədim xalqlarından olan talıĢların ölkəmizin

mədəniyyətinə verdiyi misilsiz töhfələr elmi Ģəkildə əsaslandırılır.

103. Qrızlı, ġ. Qrızlar və qrız dili: monoqrafiya /ġıxbaba Qrızlı; elmi red. R.Mədinov; rəyçi Ə.Qubatov.- Bakı: Mars-print, 2002.- 138 s.

104. Ocaq baĢında rəqs: Udi folkloru nümunələri /toplayan və tərtib ed. G.Keçari; red. A.Murovdağlı; rəssam. Z.Hüseynzadə.- Bakı: Agah, 2002.- 101 s.

105. Yıldız, K.Avropa konvensiyası üzrə treninq və mühakimə prosesinə yardım proqramı: yardımçı vəsait /Kərim Yıldız, Filip Liç; ön söz: M.Müller,

A.Abdullayeva, Kərim Yıldız; Helsinki VətəndaĢ Assambleyasının Azərbaycan

Komitəsi, Kürd Ġnsan Hüquqları Layihəsi, Ġngiltərə və Uels Ġnsan Hüquqları

üzrə Vəkillər Komitəsi.- Bakı, 2002.- 124 s.

Dərsliyə Avropa Məhkəməsinin təcrübəsi və qaydalarına aid Ģərhlər, əsas

mətnlərdən olan Konvensiyanın özü, Məhkəməyə ərizə blankı və Hüquqi

yardım tariflərinin cədvəli daxildir

106. YUNESKO-nun mədəni müxtəliflik haqqında ümumi bəyannamə-si: YUNESKO-nun BaĢ konfransının 31-ci sessiyasında 2001-ci ilin noyabırın 2

də Parisdə qəbul edilmiĢdir.- Paris: UNESCO, 2002.- 8 s.


32

2003

107. Alxas, R. Xınalıq və xınalıqlılar /Rəhim Аlxas; rеd.: Q.Ġsabəyli, A.Ġsabəyli.- Bаkı: ġirvannəĢr, 2003.- 144 s.

108. Azsaylı xalqların cəm halında yaĢadıqları regionlarda fəaliyyət göstərən məktəblərin I-IV sinifləri üçün ana dili (doğma dil): Proqramları /Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi; tərt. ed. və red. Y.Kərimov; rəyçi-

lər: M.Həsənov; B.Abbasov.- Bakı: “Nigar-Ə” KM-nın mətbəəsi, 2003.- 104 s.

Kitabın içindəkilər: Ġzahat vərəqi; Hazırlıq sinfi; I sinif; TalıĢ dili proqramı;

Tat dili proqramı; Kürd dili proqramı; Ləzgi dili proqramı; Saxur dili proqramı;

Avar dili proqramı; Xınalıq dili proqramı; Udi dili proqramı.

109. Cənubi Qafqazda multi-mədəni fərqlər və regional vəhdət: Sosio-loji sorğu və Azərbaycan KĠV-nin kontent-təhlilinin nəticələri /Sahibkarlığın və

Bazar Ġqtisadiyyatının ĠnkiĢafına Yardım Fondu.- Bakı, 2003.- 44 s.

110. Keçaari, G. Udilərdə ənənəvi toy mərasimləri /G.Keçaari; red. A.Mu-rovdağlı; rəyçi və ön sözün müəllifi Q.Cavadov.- Bаkı: Agah, 2003.- 100 s.

111. Piriyeva, S. Türk dünyası və Ata yurdum Ahıska /S.Piriyeva, A.Piriyev; elmi red. A.A.Hacılı; ön sözün müəl. Q.Cavadov;fotoĢək. müəl.

S.Piriyeva, Ç.Səmədzadə, Y.Rusyayeva.- Bakı: Tuna, 2003.- 298 s.

2004

112. Cavadov, Q. TalıĢlar: tarixi-etnoqrafik tədqiqat /QəmərĢah Cavadov; elmi red. və ön söz. müəl. A.Mustafayev; rəy.: A.Mustafayev, Y.Rüstəmov,

Q.Rəcəbli; AMEA, Milli Münasibətlər Ġn-tu, Fəlsəfə və Siyasi-Hüquqi Tədqi-

qatlar Ġn-tu.- Bakı: Elm, 2004.- C.I.- 615 s.

113. Keçaari, G. Udilərdə ənənəvi yas mərasimləri /Georgi Keçaari; red. A.Murovdağlı.- Bakı: Agah, 2004.- 107 s.

2005

114. Azərbaycan folkloru antologiyası /AMEA, Folklor Ġn-tu; tərt. ed.: Ġ.Abbaslı, O.Əliyev, M.Abdullayeva; elmi red. H.Ġsmayılov; nəĢrinə məsul

Ə.Ələkbərli.- Bakı: Səda, 2005.- C.XIII: ġəki, Qəbələ, Oğuz, Qax, Zaqatala,

Balakən folkloru.- 549 s.

115. Cavadov, Q. Yazdım ki, izim qalsın: 1965-2005-ci illərdə müəllifin dövri mətbuatda nəĢr olunmuĢ seçilmiĢ məqalələri /QəmərĢah Cavadov; tərtibçi

və ön sözün müəllifi E.Y.Cavadova; elmi red. C.Cavadov; AMEA.- Bakı:

MBM, 2005.- 428 s.

Təqdim olunan kitabda müəllifin Azərbaycanın azsaylı etnoslarına dair

seçilmiĢ məqalələri əks olunmuĢdur.

116. Eminov, Z. Azərbaycanın əhalisi: iqtisadi, sosial və demoqrafik prob-lemlər /Z.Eminov.- Bakı, 2005.- 558 s.


33

Kitabda son dövrlərdə Azərbaycanda baĢ verən ictimai-siyasi və iqtisadi

proseslər nəticəsində əhalinin demoqrafik göstəricilərində baĢ verən dəyiĢiklik-

lər, onların səbəb və nəticələri təhlil edilir.

117. Ġlya, ġ. VartaĢen (Oğuz) yəhudi icması haqqında qısa tarixi oçerk /ġirin Ġlya; red. A.Ġsabəyli.- Bakı: ġirvannəĢr, 2005.- 120 s.

118. “Qafqaz. Dilləri və mədəniyyətlər” elmi cəmiyyətinin əsərləri /elmi red. M.Məmmədli; Bakı Slavyan Universiteti.- Bakı: Mütərcim, 2005.- 220 s.

119. Milli azlıqların hüquqları haqqınd

azƏrbaycandaanl.az/down/multikulturalizm(biblioqrafiya).pdf · 2017-03-27 · b i b l i o q r a f...

Documents