ATIK YÖNETİMİÖzel Optimed Hastanesi

ATIK Üretim ve kullanım faaliyetleri

sonucu ortaya çıkan, insan ve çevre sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir.  

ATIK YÖNETİMİ

• Atığın kaynağında azaltılması, özelliğine göre ayrılması, toplanması, geçici depolanması, ara depolanması, geri kazanılması, taşınması, bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü ve benzeri işlemleri içeren bir yönetim biçimidir.  

Tercih Edilen

Tercih Edilmeyen Maliyet Gerektiren

Atık yönetiminde en önemli konu, atığın oluşumunu azaltmaktır. Bu da gereksiz malzeme kullanımının önüne geçmekle olur.

Diğer önemli konu ise ilgili malzemelerin yeniden kullanılması ve/veya geri dönüşümlü malzeme ise geri dönüşüme uğratılmasıdır.

• Sağlık kuruluşlarında atıklar;Evsel AtıklarTıbbi Atıklar,Tehlikeli Atıklar,Radyoaktif Atıklar olarak

sınıflandırılmaktadır.

ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

EVSEL ATIKLAR-GENEL ATIKLAR

• Konutlar,  işyerleri, bahçe, park ve piknik alanları gibi yerlerden atılan tehlikeli ve zararlı atık olmayan karışık katı atıkları ifade etmektedir.

• Yemek atıkları,idari bölümlerden çıkan ambalaj,

Tehlikeli ve tıbbi atık haricindeki atıklardır.• Bu atıklar siyah torbalarda toplanarak, belediye

konteynerlerine atılır.

AMBALAJ ATIĞI• Ambalaj: Hammaddeden işlenmiş

ürüne kadar, bir ürünün üreticiden kullanıcıya veya tüketiciye ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan herhangi bir malzemeden yapılmış, geri dönüşümlü veya geri dönüşümsüz malzemelere verilen isimdir.

AMBALAJ ATIKLARININ TOPLANMASI• Geri dönüşüme uğrayan Ambalaj atıkları; mavi

torbalarda ve/veya özel geri dönüşüm kutularında toplanır.

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI Pet şişe, plastik bardak, plastik tabak, birer ambalaj

atığıdır. Bunların ambalaj atığı kutusuna atılması gereklidir.

GERİ DÖNÜŞÜM

EVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

• Plastik çatal, plastik bıçak, plastik kaşık,köpük tabaklar geri dönüşüme atılması gereken atıklardır.

EVSEL ATIKGERİ

DÖNÜŞÜM

EVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI• Kullandığımız her türlü kağıt,karton gibi geri

dönüşümleri geri dönüşüm kutusuna atmamız gerekmektedir.

• Süt,meyve suyu gibi sıvı içeceklerde kullanılan ambalaj kutuları da birer geri dönüşüm malzemesidir.

EVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASIEVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI Yiyecek maddeler(çikolata, bisküvi,kek vb.) ambalajları geri

dönüşüme atılmamalı, evsel atık çöpüne atılmalıdır.

EVSEL ATIK

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASIEVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

TIBBİ ATIK

Serum setlerinin,enjektörlerinin ambalajları da geri dönüşüme atılmalıdır.

EVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI Yemeklik yağ tenekeleri, konserve kutuları ve

meşrubat kutuları,alüminyum folyo geri dönüşüm kutusuna atılmalıdır.

GERİ DÖNÜŞÜM

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI• Alüminyumun geri kazanımıyla; enerji tüketiminde azalma % 95, hava kirliliğinde azalma % 90, su kirliliğinde azalma % 97, baca gazı kirletici emisyonunda azalma % 99 oranında olur ve boksit cevherinde korunmuş olur.

• Bir kilogram alüminyum kutu geri kazanıldığında; 8 kg boksit madeni, 4 kg kimyasal madde, 14 kW/sa elektrik enerjisi kullanımı korunmuş olur. On adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında, 100 kW/sa bir lambanın 35 saatte veya bir TV’ nin 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunmuş olur. Bir ton kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretilirse; 1300 kg boksit bakiyesi, 15000 litre soğutma suyu, 860 litre proses suyu, 2000 kg CO2 ve 11 kg SO2 emisyonu daha az oluşur.

EVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

EVSEL ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI• Cam şişeler, kavanozlar, serum şişeleri birer geri

dönüşüm malzemesidir.

CAM ATIK

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI• Kullandığımız her üç cam ambalajdan en az biri, geri kazanılan camdan yapılmıştır. Cam ambalaj üretiminde atık cam şişe ve kavanozlar kullanılır. Diğer cam çeşitleri, içerdikleri hammaddenin farklı olması nedeniyle bu işleme dahil edilmez. Toplama merkezlerinde toplanarak geri dönüştürülen cam şişe ve kavanozlardan %100 oranında geri dönüştürülmüş hammadde ortaya çıkmaktadır.

• Camın Geri dönüştürülmesiyle  Sağlanan Tasarruf

• Enerji tüketiminde azalma %25

• Hava Kirliliğinde azalma %20

• Maden atığında azalma %80

• Su Tüketiminde azalma %50

• Korunan doğal kaynaklar: kum, soda, kireç

TEHLİKELİ ATIKLARTehlikeli Madde• Doğaları,özellikleri ve

durumları itibari ile taşıma,depolama ve kullanma işlemi ile bağlantılı olarak, genel düzeni, insanları, toplumu, hayvan ve bitkileri zarara uğratabilecek maddedir.

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASITEHLİKELİ MADDELERPiller çöpe atıldığı zaman katı atık depolama sahasında zamanla bozularak bazı tehlikeli ve zararlı maddeler serbest hale geçer. Bunlardan biri de cıvadır. Cıva doğada bozulmaz. Cıva ve cıva bileşikleri halk ve çevre sağlığı bakımından çok tehlikeli ve toksiktir. Akan pildeki cıva hızla deri veya solunum yolu ile vücuda girebilir. Bu maddenin eser miktarda suda bulunması dahi ciddi tehlike oluşturur.

TEHLİKELİ MADDELER

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASITEHLİKELİ MADDELER

TEHLİKELİ MADDELER• İlerleyen Teknoloji, her yıl tonlarca

elektrikli ve elektronik ekipmanın işe yaramaz hale gelerek çöpe atılmasına neden olmaktadır. Bu atıklar kontrolsüz olarak doğaya karıştığında insana ve diğer canlılara zarar verecek materyaller içerir. Bu durum teknoloji atıkları geri kazanmayı dünya ve insanlık için zorunlu bir görev haline getirmektedir.

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASIE-Atıkların ekonomiye geri kazandırılmasıyla;Doğal kaynaklarımız korunur.Enerji tasarrufu sağlanır.Atık miktarı azalır.Geri dönüşümle geleceğe yatırım

yapmış oluruz.Türkiye’de yıllık 500 bin ton elektronik atık meydana gelmekte ve bunun sadece % 1’ i (5 bin ton) geri dönüştürülebilmektedir.15 ton elektronik atıktan ortalama 1 ton bakır elde ediliyor.

ELEKTRONİK ATIKLAR Elektronik atıklar bünyelerinde

1000’den fazla madde içerir. E-atıklar hem miktar açısından hem de içerdikleri Kurşun, Civa, Kadminyum, Berilyum,Krom ve bromlu alev geciktiriciler (BFR) atıldıkları zaman hem iş hem de çevre güvenliğini tehdit ederek dolaylı olarak insan sağlığını olumsuz yönde etkilemektedirler.

TEHLİKELİ MADDELER• Yemekhanelerden ve

evlerimizden çıkan atık yağlar doğaya özellikle suya zarar vermektedir.

• Ülkemizde kullanılmış bitkisel ve hayvansal yağ atıkları gelişi güzel bertaraf edilerek hem sularımız hem de yer altı sularımız kirletilmektedir. Bu atıklar değerli bir maddedir. Geri kazanıldığı zaman çeşitli amaçlar için kullanılabilir. Böylece çevreye verebileceği zarar minimize edilebilir.

KATI ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI

Kompresörler, jeneratörler, motorlar vb. makinelerde kullanılan yağlar belli bir süre kullanım sonucu kimyasal ve fiziksel olarak kirlenir ve orijinal özelliğini kaybeder. Yağ, içindeki katkı maddelerinin kırılması, normal kullanım esnasında kir, metal sürtünmeleri, su veya kimyasallarla karışarak kirlenir ve rengi koyulaşarak kullanılamaz duruma gelir. Yağ zamanla uzun kullanımdan dolayı iyi performans göstermez. Dolayısıyla motorun daha iyi iş yapabilmesi için kullanılmış yağ, yeni yağla değiştirilir.

ATIK MADENİ YAĞLAR

• Atık yağlar Ekotoksik özelliğe sahiptir. Bulunduğu ortamı kirletir. Ortamda yaşayan canlılara zarar verir. Bu yüzden toprağa ve suya atılmamalıdır.

• - Sobalar, küçük fırınlar, gibi yerlerde yakılması yasaktır. Çünkü atık yağın içindeki ağır metal ve klor bileşimleri atık hava ile birlikte atmosfere salınarak havayı kirletir ve insan sağlığına zarar verir.

•  Bir litre yağ, 1 milyon litre suyu kullanılamaz, 5 milyon litre suyu içilemez duruma getiri. Bir litre kullanılmış motor yağı ise 800 bin litre içme suyunu kullanılamaz hale getirir.

ATIK MADENİ YAĞLAR

MADENİ ATIK YAĞLAR

• Atık madeni yağlar geri dönüşüme gönderilmeden önce analiz edilir ve sınıflandırılır ona göre de geri dönüşüme

gönderilir.

ATIK LASTİKLER(ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER

ÖMRÜNÜ DOLDURMUŞ ATIK LASTİKLER

Ömrünü doldurmuş atık lastikler, yüksek enerji kazanmak için çimento vb. üretim sanayinde kullanılır.

ATIK LASTİKLER Atık lastikler, özel tesislerde öğütülerek toz

haline getirilerek; Asfalt hammaddesi haline getirilir. Bu tür

asfaltlar hem ağır yük tonajına göre daha sağlam hem de kışın daha geç donmaktadır.

Atık lastikler aynı zamanda su,sel, erozyon vb. tehlikeleri önlemek için set olarak kullanılmaktadır.

• Bir Floresan lambasında, lambanın büyüklüğüne göre 7 ila 30 mg civa bulunmaktadır.

• Floresan lambaları düzgün ayrıştırıldığı takdirde %100’lük geri dönüşüm oranı mümkün olabiliyor.

• Camlar metallerden ayrıldıktan sonra Lamba Sanayisinde tekrar lamba üretiminde kullanılabiliyor.

• Metaller dökümhanelere verilebiliyor.• Parlayıcı maddeler ve cıva tekrar yeniden

değerlendirilebiliyor.

FLORESAN ATIKLAR

FLORESAN LAMBALAR• Floresan lambalar içerdiği cıva ve diğer metallerden

dolayı tehlikeli maddedir. Özellikle bu lambaların kırılmaması gerekmektedir. Kırılması sırasında ortaya çıkan cıva kalıcı zararlara yol açmaktadır.

BOYA VE TİNER ATIK KUTULARI• Boya ve tinerlerin içinde tahriş

edici ve zararlı maddeler bulunmaktadır. Bu yüzden boş boya ve tiner kutuları, boya fırçaları çöpe değil tehlikeli atık deposuna atılmalı ve ilgili firmaya verilmelidir

YAZICI KARTUŞ VE TONERLER• Dünya’da toner üretiminde 3 litre

ham petrole ihtiyaç duyulmaktadır, her geri kazanılan toner tasarruf sağlamaktadır.

• Tonerlerin içinde bulunan çözücü ve diğer maddeler ayrıca tehlikeli özellikler taşımaktadır.

YAZICI KARTUŞ VE TONERLERİ

Tehlikeli madde ile pislenmiş bez, eldiven, üstübü gibi atıklar da tehlikeli madde sınıfına girmektedir.

Bu maddeler de ayrı olarak toplanmalı ve depolanmalıdır.

TEHLİKELİ MADDE İLE KONTAMİNE OLMUŞ BEZ,ÜSTÜBÜ

KONTAMİNE OLMUŞ DEZENFEKTAN KUTULARI

İçinde kimyasal madde bulunduran dezenfektan kutuları, deterjan kutuları birer tehlikeli maddedir. Bunların tehlikeli atık bölümüne gönderilmesi gerekmektedir.

DİĞER TEHLİKELİ ATIKLAR• Son Kullanma Tarihi Geçmiş İlaçlar • Laboratuar Kimyasalları• Araç aküleri de birer tehlikeli maddedir.

TEHLİKELİ MADDELERİN TOPLANMASI,TAŞINMASI,DEPOLANMASIHastane genelindeki tehlikeli atıklar hastane girişinde bulunan tehlikeli atık alanında toplanır.Tehlikeli atıklar, buraya bölüm personeli tarafından getirilir.Atıklar taşınırken etrafa saçılmamasına ve KKD olarak nitril eldivenle taşınmasına dikkat edilir.

Tehlikeli Atıklar Ulusal Atık taşıma Formu ile yetkili(Çevre Bakanlığı tarafından yetki verilmiş) firmalara verilir. Form ile de Çevre Müdürlüğüne bildirimde bulunulur.

TIBBİ ATIKLAR1. Enfeksiyöz Atıklar

Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları, kültür plakları, enfekte hastalarla temas eden araç gereçler, cihazların atıkları

Kan, kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneleri; kanlı pamuk vb.

Kullanılmış ameliyat giysilerini (kumaş, önlük ve eldiven v.b),

Diyaliz atıklarını (atık su ve ekipmanlar),Karantina atıklarını,Bakteri ve virüs içeren hava filtrelerini,Enfekte deney hayvanı leşleri, organ parçaları, kanı

ve bunlarla temas eden tüm nesneleri,

1. Enfeksiyöz Atıklar

PATOLOJiK ATIK

Vücut dokuları veya sıvıları Vücut parçaları; kan ve diğer vücut sıvıları; Fetüsler

DELİCİ-KESİCİ ATIKLAR Batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek

atıklar:• Enjektör iğnesi,• iğne içeren diğer kesiciler• Bistüri• Lam• Lamel• cam pastör pipeti• Kırılmış diğer cam v.b

• Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, her iki yüzünde görülebilecek büyüklükte “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır.

TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI,DEPOLANMASI

Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur,

ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz.

Delici ve Kesici Atıklar Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi

atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanır.

• Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve kırmızı plastik torbalara konur. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz.

• Tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ¾ oranında doldukları zaman derhal yenileri ile değiştirilirler. Yeni torba ve kapların kullanıma hazır olarak atığın kaynağında veya en yakınında bulundurulması sağlanır.

TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI,DEPOLANMASI

TIBBİ ATIKLARIN TAŞINMASI

Tıbbi atık torbaları ünite içinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar.

TIBBİ ATIKLARIN TAŞINMASI

Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır.

TIBBİ ATIKLARIN TAŞINMASI Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması ile

görevlendirilen personelin, taşıma sırasında şekilde özel nitelikli turuncu renkli elbise giymesi ve bu kıyafetlerin ilgili ünite tarafından karşılanması zorunludur.

Ünite içinde uygulanan toplama programı ve atık taşıma araçlarının izleyeceği güzergah, hastaların tedavi olduğu yerler ile diğer temiz alanlardan, ziyaret, hastane personeli ve hasta trafiğinin yoğun olduğu bölgelerden mümkün olduğunca uzak olacak şekilde belirlenmelidir .

Tıbbi Atıklar, Belediye tarafından belirlenmiş anlaşmalı firmaya Ulusal Atık Formu ile tartılarak teslim edilir.

TIBBİ ATIKLARIN TESLİM EDİLMESİ

Radyoaktif Atıklar

Film banyo suları, Röntgen filmleri, Radyoloji ünitesinin kurşun kaplamaları

Bu atıklar Türkiye Atom Kurumu tarafından belirlenmiş firmalara teslim edilir.

Teşekkür EderimSüleyman YILMAZ

Süleyman YILMAZ