atık yönetimi
DESCRIPTION
Atık Yönetimi. Amaç: Hastane ortamında oluşan atıkların özelliklerine göre kaynağında ayrı toplanarak, sağlığa zarar vermeyecek şekilde uzaklaştırılmasını sağlamak. Öğrenim Hedefleri: Hastane ortamında oluşan atık sınıfları, kaynakları ve özellikleri - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimi
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Amaç:Hastane ortamında oluşan atıkların özelliklerine göre kaynağında ayrı toplanarak, sağlığa zarar vermeyecek şekilde uzaklaştırılmasını sağlamak.
Öğrenim Hedefleri:Hastane ortamında oluşan atık sınıfları, kaynakları ve özellikleriAtıkların ayrı toplanmasında ve uzaklaştırılmasında dikkat edilecek hususlarİlgili mevzuat hakkında bilgi edinmek
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık nedir?
Üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, insan ve çevre sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimi Nedir?
Atığın kaynağında azaltılması, özelliklerine göre ayrıştırılarak toplanması, taşınması, geçici olarak depolanması, bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü, geri kazanılması vb. işlemleri kapsayan bir yapılanma biçimidir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimine ilişkin Genel İlkeler
• Atık üretiminin ve atığın zararlılığının
önlenmesi ve azaltılması esastır.
• Atığın oluşumunun kaçınılmaz olduğu
durumlarda atığın geri kazanılması veya
enerji kaynağı olarak kullanılması
esastır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimine İlişkin Genel İlkeler
• Farklı türdeki atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır.
• Atıkların lisanslı geri kazanım ve bertaraf tesislerinde, uygun yöntem ve teknolojiler kullanılarak bertaraf edilmesi esastır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimine İlişkin Genel İlkeler
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atıkların Ayrıştırılması Neden Bu Kadar Önemli?
•Hastalıkların yayılmasını önleme•Çalışan sağlığı ve güvenliğini sağlama•Yerel kaynakların daha etkin kullanılması•Çevreyi koruma•Bertaraf maliyetlerini düşürme
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikesiz atıkların tıbbi ve tehlikeli atıklara karışması ekonomik yük getirirken, tehlikeli ve tıbbi atıkların tehlikesiz kabul ettiğimiz atıklara karışması sağlık ve çevre açısından çok daha büyük problemler yaratmaktadır. Bu sebeple atıkların kaynağında doğru ayrıştırılması çok önemlidir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıkların sınıflandırılması
Evsel Nitelikli Atıklar
Tıbbi Atıklar Tehlikeli Atıklar
Radyoaktif atıklar
A:Genel Atıklar
B:Ambalaj Atıkları
C:Enfeksiyöz Atıklar
D:Patolojik Atıklar
E:Kesici Delici Atıklar
F:Tehlikeli Atıklar
G:Radyoaktif Atıklar
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR
A: Genel Atıklar
B: Ambalaj Atıkları
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
A.Genel atıklar
Sağlıklı kişilerin bulunduğu kısımlar, hasta olmayanların muayene edildiği bölümler, ilk yardım alanları, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfaklar, ambar ve atölyelerden gelen atıklardır.
Siyah atık torbalarında
biriktirilmelidir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
B. Ambalaj atıkları
Tüm idari birimler, mutfak, ambar,atölyevs. den kaynaklanan tekrar kullanılabilir,geri kazanılabilir atıklar:
• Kağıt• Karton• Mukavva• Plastik• Cam • Metal vb.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Ambalaj atıkları kaynağında diğer atıklardan
ayrı olarak atılır ve toplatılır
Mavi atık torbalarında biriktirilmelidir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Ambalaj atıkları•Ekonomiye hammadde olarak geri
kazandırılmasını,•Atıkların son depolandıkları yerlerde
tasarruf yapılmasını, •Atıkların çevreyi kirletme potansiyelini
engellenmesini sağlar.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/ kuruluşlar, bu atıkların çevre ve insan sağlığına zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla ve atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları karşılamakla, yükümlüdür..
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
Tıbbi atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan tıbbi atık üreticileri, taşıyıcıları ve bertarafçıları sorumludurlar.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
• Doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır.
• Kaynağında tehlikeli ve evsel atıklarla karıştırılmaması, ayrı toplanması, taşınması ve bertaraf edilmesi gerekir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
A. Enfeksiyöz Atıklar
B. Patolojik Atıklar
C. Kesici Delici Atıklar
Uluslararası Biyotehlike amblemi
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
Enfeksiyöz ajanların yayılımını önlemek için taşınması ve imhası özel uygulama gerektiren atıklardır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
• Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları
• Kültür ve stoklar
• İnfeksiyöz vücut sıvıları
• Serolojik atıklar
• Diğer kontamine laboratuvar atıkları (lam-lamel, pipet, petri vb.)
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
• Kan kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneler
• Kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük ve eldiven v.b)
• Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri,
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
• Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar)
• Karantina atıkları
• Enfekte deney hayvanı leşleri, organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Patolojik atıklar
• Ameliyathaneler, morg, otopsi, adli tıp gibi yerlerden kaynaklanan vücut parçaları ve sıvıları, organik parçalar, plasenta, kesik uzuvlar v.b (insani patolojik atıklar).
• Biyolojik deneylerde kullanılan kobay leşleri.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Kesici- delici atıklar
Batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklar
• Enjektör iğnesi• İğne içeren diğer kesiciler• Bistüri• Lam-lamel• Cam pastör pipeti• Kırılmış diğer cam vb.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tıbbi atıkların toplanmasında, üzerinde görülebilecek
büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike”
amblemi ile
“DİKKAT TIBBİ ATIK”
ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Torbalar en fazla 3/4 oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Kesici- delici atıklar
• Diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı,
• Su geçirmez ve sızdırmaz, • Açılması ve karıştırılması
mümkün olmayan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutularda toplanır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Kesici- delici atıklar
Kutuların üzerinde
“Uluslararası Biyotehlike”
amblemi ile
“DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK”
ibaresi taşımalıdır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
• Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve kırmızı plastik torbalara konur.
• Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle
sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tıbbi Atıkların Ünite içinde taşınması:
Tıbbi atık torbaları, ünite içinde bu iş için eğitilmiş, çalışma sırasında eldiven, maske, çizme ve özel koruyucu turuncu renkli elbise giyen personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
TEHLİKELİ ATIKLAR
Sağlık hizmetlerinden oluşan kimyasal atıklar tehlikeli veya
tehlikesiz olabilir
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Atık aşağıdaki özelliklerden en az birine sahipse tehlikeli olarak düşünülür
H1 'Patlayıcı 'H2 'Oksitleyici` H3-A 'Yüksek oranda TutuşabilenlerH3-B 'Tutuşabilen`H4 'Tahriş edici`H5 'Zararlı`H6 ‘Toksik’H7 ‘Kanserojen’ H8 ‘Korozif’H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’
H10 ‘Teratojenik’H11 ‘Mutajenik’H12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi ile zehirli veya çok zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar.H13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde ve preparatlar.H14 ‘Ekotoksik’
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıklar
Zehirli Çevreye Zararlı Tahriş Edici
Korozif Yanıcı Patlayıcı
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıklar
Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden dolayıyada yasal nedenlerden dolayı özel işleme tabi olacak atıklar;
1. Tehlikeli kimyasallar2. Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar3. Amalgam atıkları4. Genotoksik ve sitotoksik atıklar5. Farmasötik atıklar6. Ağır metal içeren atıklar7. Basınçlı kaplar
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tanı ve deneysel çalışmalar, hastane genel temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinden çıkan katı, sıvı ve gazlardan oluşur.
1. Tehlikeli kimyasallar
Formaldehid, fotografik kimyasallar, solventler, organik ve inorganik kimyasallar, sağlık kuruluşlarında bulunma olasılığı en fazla olan tehlikeli kimyasal türleridir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
2. Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar
• Kanser tedavisinde kullanılan hücre öldürücü (sitotoksik)ve hücre çoğalmasını durdurucu (sitostatik) ilaçlar,
• Bu ilaçların hazırlanmasında kullanılan her türlü ekipman ve koruyucu malzemeler,
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
3. Farmasötik atıklar
• Hastanede kullanılan günü geçmiş veya bozulmuş ilaç ve tıbbi maddeler
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
4. Ağır metal içeren atıklar
Tanı, tedavi veya deneysel araştırmalarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurşun içeren atıklar,
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Ağır metal içeren atıklar
Film banyoları, atılan
kaplamalar gümüş ve diğer
ağır metalleri içeren x-ray filmler.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
5. Basınçlı kaplarÜnitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan gazları içinde bulunduran silindirleri, kartuşları ve kutularını kapsar.
Nitröz oksit, uçucu halojenehidrokarbonlar, eter ve kloroform, oksijen, etilen oksit gibi gazların depolandığı gaz silindirleri, gaz kartuşları, aerosol kutuları.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıklar• Piller• Aküler, florasan lambalar,• Kartuş ve tonerler, bilgisayar,
monitör ve parçaları,• Kablo yalıtım malzemeleri elektrikli
ve elektronik ekipman makine -ekipman parçaları,
• Yağ – yakıt filtreleri,• Hava filtreleri , • Anestezik gaz ambalajı,
entübasyon tüpü , airway • Kontamine ambalajlar
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli atıkların toplanması• Tehlikeli atıklar sağlam,
sızmaya dayanıklı mavi atık varillerinde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilir.
• Atığın toplanmaya başlandığı tarihte atık ile ilgili bilgilerin yer aldığı etiket doldurularak varile yapıştırılmalıdır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli atıkların toplanması
• Atıklar katı, sıvı, gaz özelliklerine ve türlerine göre ayrı varillerde biriktirilmelidir.
• Atıklar toplanmaya başladığı tarihten itibaren 180 gün dolmadan atık deposuna gönderilmelidir.
• Atık varilleri 2/3 oranında doldurulmalı, kelepçeleri kapalı tutulmalıdır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıkların Ünite İçinde Taşınması:
Tehlikeli atıklar eldiven, maske ve koruyucu giysili personel tarafından alınarak geçici atık merkezine getirilir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar
• Türkiye Atom Enerjisi Kurumu mevzuatı hükümlerine göre
toplanıp uzaklaştırılır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar• Serbestleştirme sınırlarının üzerinde aktivite
konsantrasyonu içeren ve bir daha kullanılması düşünülmeyen nükleer ve radyoaktif maddeler ile radyoaktif
madde bulaşmış ya da radyoaktif olmuş yapı, sistem, bileşen ve malzemelerdir.
Radyoaktif atıklar, hastanemizin Nükleer Tıp Birimi Çalışanları
tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer atıklar ile
karıştırılmadan biriktirilir. Kullanılmış radyoizotop
jeneratörler kapalı radyoaktif kaynak kapsamında, satıcı firma
tarafından alınır.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar
Katı Radyoaktif Atıklar
Radyoaktif biriktirme kabı üzerinde Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği’nde belirtilen “Uluslararası Radyoaktif Atıklar
Amblemi” bulunur ve kullanılan radyoaktif maddenin yaydığı radyasyonun tipine ve enerjisine göre gerekiyorsa uygun malzeme ile zırhlanır. Bu atık kaplarının içine yerleştirilen tıbbi atık torbaları
dolduğunda ağızları sıkıca bağlanıp etiketlenerek uzun süreli radyoaktif atık bekletme deposunda aktivite değerleri belirlenen
sınırların altına düşene kadar (<1 mikroSv/saat) tutulur. Beklemiş ve gerekli radyasyon ölçümleri yapılmış katı atıklar tıbbi atık olarak
değerlendirilir.
Radyoaktif olmayan atıklar, tehlikeli kimyasal maddeler radyoaktif atık biriktirme kabına atılmazlar.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif AtıklarSıvı Radyoaktif Atıklar (Tc-99m, iyot)
İzin verilen sınırlar çerçevesinde sıvı atıklar, ünite içinde belirlenen ve altında T dirsek bulunmayan lavabodan su ile
seyreltilerek kanalizasyon sistemine bırakılır. Lavabo üzerine “Uluslararası Radyoaktif Atıklar Amblemi “ takılır. Yüksek
radyoaktivite içeren sıvı atıklar bekletme sistemlerinde bekletildikten sonra yönetmelikçe belirtilen sınırlar çerçevesinde kanalizasyon
sistemine bırakılır.
Kanalizasyon sistemine bırakılacak radyoaktivite içeren sıvılar içerisinde tehlikeli kimyasallar da bulunuyor ise atıklar
tehlikeli atık olarak değerlendirilir.
Gaz Radyoaktif Atıklar
Gaz halindeki atıklar lisans sahibi sorumluluğunda tesisin projelendirilmesi ve lisanslanması aşamalarında belirlenmiş olan
koşullar çerçevesinde atmosfere verilir.
Atık Yönetimi Çevre Yönetim Birimi
Geçici Atık Deposu
Ünitelerden toplanan Tıbbi Atıklar, Tehlikeli Atıklar ve Ambalaj Atıkları Çocuk Hastanesi arkasında yer alan Geçici Atık Merkezine getirilirler. Merkez, atık türlerine göre üç bölmeli, kapıları dışa doğru açılan üzerinde atık amblemi bulunan, en az iki günlük atık kapasitesini alabilen, iç yüzeyi özel malzeme ile kaplı, soğutma tertibatı (+4 ºC) ve pasif havalandırmalıdır.