“อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส...

วารสารสงคมลมนาโขง : ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556 หนา 33-55

Journal of Mekong Societies : Vol.9 No.3 September-December 2013, pp. 33-55

1 บทความนได รบทนสนบสนนการเขยนบทความจากศนย วจยพหลกษณสงคมล มน�าโขงคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน2 อาจารยประจ�าหลกสตรพฒนาสงคมคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

บทคดยอ บทความชนนมจดมงหมายเพอสะทอนผลพวงของนโยบายปฏรปทดนในเวยดนามเหนอซงด�าเนนการโดยพรรคคอมมวนสตเวยดนามในตนทศวรรษท 1950s โดยอาศยขอมลจากเอกสารและเรองเลาของผใหขอมลหลกคนหนงบทความน�าเสนอวากลมคนทไดประโยชนจากนโยบายดงกลาวกคอชาวนายากจนและชาวนาไรทดนท�ากนแตส�าหรบกลมคนทถกประทบตราใหเปน“เจาทดน”(diachu)โดยเฉพาะการประทบตราอยางไมยตธรรมจากเจาหนาทปฏรปทดนพวกเขาเหลานนตองกลายมาเปน “เหยอ” ของปฏบตการตามนโยบายดงกลาว และผลของการถกประทบตราดงกลาวท�าใหพวกเขาเหลานนตองถกกลาวโทษ(tocao)จากชาวนายากจนซงมทงการใสรายปายสและกลาวเกนจรง ในทสดจงน�าไปสการถกยดทดนและทรพยสนทงหมดเมอตองตกเปนผสนเนอประดาตวและไมมแมอาหารจะประทงชวตพวกเขากตองดนรนทกวถทางทงขอทานรบจางและเดกรบใชเพยงเพอใหมชวตอยรอดไปวนๆหนงเทานนและนนกคอชะตากรรมทพวกเขาไดรบเพยงเพราะถกประทบตราวาเปน“เจาทดน”

ค�ำส�ำคญ:พรรคคอมมวนสตเวยดนามชาวนาเวยดนามปฏรปทดนเจาทดน

Abstract ThisarticlereflectsontheconsequencesofthelandreformpolicyinVietnamrun by the Communist Party in the early 1950s. Based on the information from

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)1

“Wanting to Forget, but Remembering”:

Narrative, Memory, Fate of one Vietnamese Woman

during Land Reform

ศลปกจ ตขนตกล2 / Silapakit Teekantikun

34 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

documentsandthestoryofonekeyinformant,itarguesthatthepeoplewhobenefittedfromthepolicywerepoorandlandlesspeasants.Atthesametime,thosewhowerelabeled “landlords” (dia chu) by the land reform committee became victims of thepolicyunderwhichtheywereunfairlypunished(to cao),causingthemtobecomepoorfarmerswhose landandpropertywereconfiscated.Theybecamepenniless,withoutevenfoodtosustainthem,andtheyhadtogetbyasbeggars,laborers,andservantsjusttosurvivefromdaytoday.

Keywords: CommunistPartyofVietnam,Vietnamesepeasant,landreform,landlord

บทน�ำ

เวยดนามเหนอรฐชาตสมยใหมภายใตการน�าของพรรคคอมมวนสต

เวยดนามไดด�าเนนการปฏรปทดนในหลายชวงเวลาดวยกนคอ(1)ชวงตนทศวรรษ

1950sซงเปนชวงเวลาของการโคนลมระบบศกดนาโดยเนนไปทการท�าลายระบบ

เจาทดน และน�าทดนมาจดสรรใหชาวนาไรทดนท�ากน3 (2) ชวงปลายทศวรรษ

1950s เปนชวงของการปฏรปทดนในลกษณะ “นารวม” ผานรปแบบสหกรณ คอ

ชาวนาทกคนตองเปนสมาชกสหกรณ รวมกนท�าการผลต และไดรบสวนแบง

หลงฤดเกบเกยว(3)ชวงปลายทศวรรษ1970sหรอหลงการรวมประเทศเวยดนาม

จากชยชนะของเวยดนามเหนอทมตอเวยดนามใตจงเปนการปฏรปทดนในลกษณะ

“นารวม” ทงประเทศ (4) ชวงปลายทศวรรษ 1980s หรอยคเศรษฐกจการตลาด

รฐหนมาปฏรปทดนโดยยนยอมใหเอกชนมสทธในการใชประโยชนทดน ซงถอ

เปนการสนสดของยค“นารวม”ทครงหนงเคยเปนรปแบบการผลตทางการเกษตร

ทพรรคฯหวงจะน�าพาสงคมเวยดนามไปสสงคมนยมคอมมวนสต

การปฏรปทดนในเวยดนามเหนอในชวงตนทศวรรษ 1950s ไดสราง

ความเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญทงในเชงโครงสรางทางสงคมและวถชวต

3 ในชวงเวลาเดยวกนคอตนทศวรรษท1950sเวยดนามใตภายใตการน�าของประธานาธบดโงดงเสยม(1955-1963) ไดด�าเนนการปฏรปทดนดวยเชนกน อยางไรกตาม ในบทความนขอน�าเสนอเฉพาะการปฏรปทดนในบรบทของเวยดนามเหนอเทานน

35


สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)


ประจ�าวนของคนเวยดนามเหนอ โดยเฉพาะอยางยงผ คนในชนบททไดรบ

การประทบตราจากรฐวาเปน“เจาทดน”(diachu)ซงเปนกลมเปาหมายหลกของ

ระบอบการปกครองใหมทตองการโคนลม เพราะเชอวาการทสามารถโคนลม

“เจาทดน”ลงไดกเทากบวาสามารถโคนลมระบบศกดนาทผกขาดการปกครองเวยดนาม

มาอยางยาวนานลงไดเชนกน จงน�าไปสค�าถามทวา กลมคนทไดรบการประทบตรา

วาเปน“เจาทดน”ตองเผชญชะตากรรมอยางไรบางในชวงเวลาดงกลาว?

บทความนตองการน�าเสนอเรองราวปฏบตการการปฏรปทดนในบรบทของ

เวยดนามเหนอ และชะตากรรมของผทถกประทบตราวาเปน “เจาทดน” ในสงคม

หมบานชนบทของเวยดนามเหนอ(สมยนน)ในยคการปฏรปทดนชวงตนทศวรรษ

1950sโดยอาศยขอมลจากเอกสารรวมทงเรองเลาและความทรงจ�าของผใหขอมล

หลกคนหนงซงเปนลกสาวของอดตผทถกประทบตราวาเปน“เจาทดน”ในหมบาน

แหงหนงของจงหวดแทงฮวา(ThanhHoa)

กำรถอครองทดนกอนกำรปฏรปทดนของพรรคฯ

ระบบการถอครองและใชประโยชนทดนในเวยดนามภายใตระบอบศกดนา

สามารถแบงไดเปน3ลกษณะคอ(1)ทดนทอยภายใตการถอครองของราชส�านก

หรอ“ทหลวง”(ruongdatcongcuaNhanuoc)ซงสวนใหญเปนทดนทราชส�านก

ใชในกจการบานเมองตางๆเชนทดนเพองานเทศกาลทดนเพองานกอสรางทดน

เพองานการทหารทนาหลวงฯลฯ(2)ทดนภายใตการถอครองของชมชนหมบาน

(ruongdatconglangxa)ซงเปนทดนทจดสรรไวเพอกจการสาธารณะของหมบาน

(cong dien) เชน ทนาของหมบาน ทนาของศาลเจา ฯลฯ (3) ทดนทอยภายใต

การถอครองของสวนบคคล(ruongdattu)เชนทดนของขนนางทไดรบพระราชทาน

จากกษตรย ทดนของเจาทดนทดนทบคคลบกเบกขนใหม ทนาของตระกลทนา

ของวดทนาของชาวนารายยอยฯลฯซงการถอครองและการใชประโยชนในทดน

ใน2ประเภทหลงนตองเสยภาษ(nopthue)ใหกบราชส�านก(LamQuangHuyen,

2007:34-40)



เมอเวยดนามตกเปนประเทศอาณานคมของฝรงเศส (ค.ศ. 1884-1945)

ระบบการถอครองและใชประโยชนทดนทเคยตกอยภายใตการควบคมดแลของ

ราชส�านก กเปลยนแปลงมาสการควบคมดแลโดยตรงจากเจาอาณานคมฝรงเศส

โดยมนโยบายใหเอกชนมสทธถอครองและใชประโยชนทดนอยางสมบรณ เพอจะ

ไดงายตอการควบคมดแลและการเรยกเกบภาษ(Mellac,2011:152)นอกจากน

เจาอาณานคมฝรงเศส ยงสงเสรมใหคนของตนลงทนท�าการเกษตรในพนทขนาด

ใหญหรอทเรยกวา “นคมเกษตรกรรม” (don dien) ซงในป ค.ศ. 1890มจ�านวน

ทงสน 126 แหง โดยเนอทในเขตภาคเหนอ (Bac Ky) มจ�านวน 3,068 เฮกตาร

เขตภาคกลาง(TrungKy)มจ�านวน3,484เฮกตารและในเขตภาคใต(NamKy)

มจ�านวน4,346เฮกตารตอมาการถอครองทดนโดยคนสญชาตฝรงเศสกมจ�านวน

เพมขนเรอยๆตงแตชวงเวลาระหวางปค.ศ.1890ถง1900มการถอครองทดน

เปนจ�านวน320,000เฮกตารในการเพาะปลกขาวและยางพาราและตงแตปค.ศ.

1907เปนตนมาคนสญชาตฝรงเศสไดขยายพนท“นคมเกษตรกรรม”เพมมากขน

ทงในเขตภาคใตและภาคเหนอ เชน ในเขตจงหวดเซนตย (Son Tay) บกซาง

(BacGiang)และถายเหวยน(ThaiNguyen)ดงนนเมอถงปค.ศ.1930คนสญชาต

ฝรงเศสไดมการครอบครองทดนในเวยดนามรวมทงสน 1,025,000 เฮกตาร

และเฉพาะ “นคมเกษตรกรรม” ทปลกยางพารามเนอทรวมกนจ�านวน 706,000

เฮกตาร ซงคดเปนพนท 1 ใน 4 ของพนทเกษตรกรรมทงหมดของเวยดนาม

(MyOpera,2009)

ตามตวเลขการถอครองทดนทเปนทนาในป ค.ศ. 1930 ระบวา เจาของ

ทนา (chu ruong) ทถอครองทนาในเนอทนอยกวา 5 เฮกตาร มจ�านวนทงหมด

1,776,200รายคดเปนรอยละ94.8ของเจาของทนาทงหมดโดยมเนอทถอครอง

รวมกนทงหมด1,225,000เฮกตารสวนเจาทนาทถอครองทนาตงแต5เฮกตารถง

50เฮกตารมจ�านวน92,150รายคดเปนรอยละ4.9ของเจาของทนาทงหมดโดย

มเนอทถอครองรวมกนทงหมด1,210,000เฮกตารและเจาทนาทถอครองทนาตงแต

50เฮกตารขนไปมจ�านวน6,530รายคดเปนรอยละ0.3ของเจาของทนาทงหมด

โดยมเนอทถอครองรวมกนทงหมด1,355,000เฮกตารนอกจากนยงเปนสวนของ

37




นารวม (ruong cong) อก 510,000 เฮกตาร เมอเปรยบเทยบการถอครองทนา

ระหวางภาคตางๆ จะเหนไดวาในเขตภาคใตมเจาทนาทถอครองทนาตงแต

5 เฮกตาร ขนไปมอยเปนจ�านวนมาก ส�าหรบผทถอครองตงแต 5 เฮกตาร ถง

50 เฮกตารมจ�านวน 65,700 รายจากทงหมด 92,150 ราย และถอครองตงแต

50เฮกตารขนไปมจ�านวน6,300รายจากทงหมด6,530รายและในจ�านวนชาวนา

ทมอย4,000,000รายโดยประมาณจะมแค1,874,880รายเทานนทมทนาเปนของ

ตนเองดงนนจากตวเลขการถอครองทดนทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวาทนา

สวนใหญอยในการครอบครองของคนจ�านวนนอยเทานน (LamQuang Huyen,

2007:348-349)

“ชำวนำตองมทนำเปนของตนเอง”: นโยบำยปฏรปทดนของพรรคฯชวงตนทศวรรษ 1950s

“ชาวนาตองมทนาเปนของตนเอง” (nguoi cayco ruong) เปนนโยบาย

และแนวทางในการสรางฐานมวลชนของพรรคคอมมวนสตเวยดนามมาตงแตกอตง

พรรค โดยเฉพาะกบกลมชาวนายากจนและไรทดนท�ากน ดงนนภายหลงการ

ประกาศเอกราชจากฝรงเศสและจดตงรฐบาลของโฮจมง (HoChiMinh) ในวนท

2กนยายนค.ศ.19454รฐเวยดนามเหนอไดมความพยายามด�าเนนการปฏรปทดน

ในหลายรปแบบ เชน ประกาศลดคาเชาทนาลง 25% (sac lenh giam to 25%)

ในวนท20ตลาคมค.ศ.1945ประกาศลดคาเชาทนาลง20%และยกเวนการเกบ

ภาษในเขตพนทประสบอทกภย ในวนท 26 ตลาคม ค.ศ. 1945 ตอมาพรรคฯ

ไดก�าหนดนโยบายการปฏรปทดนในภาวะสงครามหลงผานการประชมใหญพรรคฯ

ครงท2ในวนท15มกราคมค.ศ.1948ขนดงน (1)ตองลดคาเชานาลง25%

(2)ตองยกเลกการเสยคาเชาอนๆจากการเชานาเชนคาลงเกยวขาว(thuetrinh

4 หลงจากประกาศเอกราช รฐบาลภายใตการน�าของโฮจมง ตองลภยของจากเมองหลวงฮานอยไปตงฐานบรหารราชการในเขตทเรยกวา“เวยดบก”(KhututriVietBac)เพราะฝรงเศสไดหวนกลบมาหวงยดครองเวยดนามอกครงหนง หลงจากปลอยใหญป นครอบครองเวยดนามระยะสนๆ ในชวงสงครามโลกครงทสอง



giat)คาหวของควาย(thuedautrau)(3)น�าทนาของพวกทรยศ(bonphanquoc)

มาแจกจายใหกบชาวนายากจน ฯลฯ (Lam Quang Huyen, 2007: 56-57)

ซงประกาศตางๆทออกมาจากรฐบาลในชวงเวลาดงกลาวมผลบงคบใชในบางพนท

ทพรรคฯ ควบคมไดเทานน เพราะในอกหลายพนทยงคงอยในการควบคมของ

ฝรงเศส

กลาวไดวาประกาศค�าสงของประธานาธบดโฮจมงเลขท149-SLลงวนท

12เมษายนค.ศ.1953คอจดเปลยนส�าคญในการด�าเนนการปฏรปทดนอยางจรงจง

ในเวยดนามเหนอของพรรคฯชวงตนทศวรรษ1950sโดยเนอหาของค�าสงดงกลาว

เนนไปทการใหเจาทดนลดคาเชานา สทธของผเชานา ยกเลกหนของชาวนา

ยดทดนของพวกฝรงเศส (thuc dan Phap)พวกฝกใฝฝรงเศส (Viet gian) และ

พวกฝายตรงขาม(phandong)แลวน�ามาจดสรรใหชาวนาทไมมทนาหรอมทนานอย

การแบงทดนใหชาวนาจากทดนของผบรจาคหรอทดนของสวนรวมการใชประโยชน

ในทดนทไมมเจาของหรอเจาของปลอยทงราง (Lam Quang Huyen, 2007:

361-369) ตอมาจากค�าสงดงกลาวจงน�าไปสการเสนอเปนกฎหมายปฏรปทดน

(Luat cai cach ruong dat) ซงผานการเหนชอบและรบรองจากสภาแหงชาต

(quoc hoi) เมอวนท 4 ธนวาคม ค.ศ. 1953 และผานการลงนามรบรองจาก

ประธานาธบดโฮจมงเมอวนท19ธนวาคมค.ศ.1953(LamQuangHuyen,2007:

64)โดยเนอหาของกฎหมายประกอบดวยประเดนส�าคญๆดงน(1)การยดทรพยสน

ของพวกฝรงเศส พวกมหาอ�านาจผรกรานชาตอน พวกเจาทดนทฝกใฝฝรงเศส

พวกฝายตรงขาม และเจาหนาททองถนในระบอบเกาทเอารดเอาเปรยบชาวบาน

(cuonghaogianac)นอกจากนยงมการยดทนาทมลกษณะเปนนารวมเชนทนา

ของตระกลและทนาของศาสนาตางๆ(2)เมอยดทรพยสนมาไดแลวใหท�าการจดสรร

ใหชาวนาทไมมทนาหรอมทนานอย และกลมคนยากจนอนๆ ในชนบท รวมทงให

จดสรรทดนบางสวนใหกบศาสนาตางๆเพอประโยชนตอการประกอบกจกรรมทาง

ศาสนา สวนกรรมสทธในทดนเปนของผทไดรบการจดสรร ซงสามารถแบงให

ลกหลานจ�านองขายหรอใหได(3)ใหจดตงคณะกรรมการปฏรปทดนระดบชาต

ภาค และจงหวด ท�าหนาทก�ากบดแลและปฏบตตามขอบงคบของกฎหมายปฏรป

39




ทดนสวนในระดบต�าบลใหทประชมตวแทนชาวนาของต�าบลและใหคณะกรรมการ

บรหารกลมเกษตรกรประจ�าต�าบลเปนผด�าเนนการบงคบใชกฎหมายปฏรปทดน

ส�าหรบการจดกลมชนชน(thanhphangiaicap)ตองเปนไปตามขอบงคบตามท

รฐบาลก�าหนดและตองไดรบการรบรองจากคณะกรรมการระดบจงหวด(4)พนท

ในการบงคบใชกฎหมายครอบคลมทงประเทศส�าหรบพนทปลดปลอย(vungtudo)

ใหท�าการปฏรปกอนสวนพนทใดยงไมพรอมใหปฏรปทหลงซงเปาหมายหลกของ

กฎหมายดงกลาวกเพอลมลางกรรมสทธการถอครองทดนของพวกฝรงเศส

พวกมหาอ�านาจผรกรานชาตอนๆและพวกชนชนเจาทดนเวยดนามในระบอบศกดนา

อนจะน�ามาซงกรรมสทธถอครองทดนของชาวนา (LamQuang Huyen, 2007:

372-388)

ในความเปนจรง แมพรรคไดประกาศใชกฎหมายปฏรปทดนแลวกตาม

แตกยงไมสามารถด�าเนนการปฏรปทดนไดอยางครอบคลมทกพนทเพราะยงตกอย

ในสถานการณของการสรบกบฝรงเศสอยางไรกตามพรรคไดพยายามท�าการปฏรป

ทดนในลกษณะของการ“น�ารอง”(thidiem)ในเขตควบคม(khuvuckiemsoat)

ของตนเอง คอ เรมตนในพนท 6 ต�าบลของจงหวดถายเหวงยน (Thai Nguyen)

โดยเรมตงแตวนท 25 ธนวาคม ค.ศ. 1953 ถงวนท 30 มนาคม ค.ศ. 1954

และตอมาพรรคฯไดด�าเนนการปฏรปทดนในอกหลายพนทในชวงปลายของสงคราม

และครอบคลมทวทงเวยดนามเหนอภายหลงไดรบชยชนะอยางเดดขาดจากฝรงเศส

คอครงทหนงด�าเนนการในพนท 47ต�าบลของจงหวดถายเหวงยนและในพนท

6ต�าบลของจงหวดแทงฮวารวมทงสน53ต�าบลโดยมระยะเวลาของการด�าเนนการ

ตงแตวนท25พฤษภาคมค.ศ.1954ถงวนท20กนยายนค.ศ.1954ครงทสอง

ด�าเนนการในพนท22ต�าบลของจงหวดถายเหวงยนพนท100ต�าบลของจงหวด

ฝเถาะ(PhuTho)พนท22ต�าบลของจงหวดบกซาง(BacGiang)พนท66ต�าบล

ของจงหวดแทงฮวารวมทงสน210ต�าบลโดยเรมด�าเนนการตงแตวนท23ตลาคม

ค.ศ. 1954ถงวนท 15มกราคมค.ศ. 1955ครงทสาม ด�าเนนการในพนท 106

ต�าบลของจงหวดฝเถาะพนท 84 ต�าบลของจงหวดบกซางพนท 65 ต�าบลของ

จงหวดหวงฟก(VinhPhuc)พนท22ต�าบลของจงหวดเซนตย(SonTay)พนท



115ต�าบลของจงหวดแทงฮวาและพนท74ต�าบลของจงหวดเหงะอาน(NgheAn)

รวมพนททงสน466ต�าบลโดยเรมด�าเนนการตงแตวนท18กมภาพนธค.ศ.1955

ถงวนท20มถนายนค.ศ.1955ครงทสด�าเนนการในพนท17ต�าบลของจงหวด

ฝเถาะพนท16ต�าบลของจงหวดบกซางพนท111ต�าบลของจงหวดหวงฟกพนท

60ต�าบลของจงหวดบกนง (BacNinh)พนท71ต�าบลของจงหวดเซนตยพนท

98 ต�าบลของจงหวดหานาม (Ha Nam) พนท 47 ต�าบลของจงหวดนงบง

(NinhBinh)พนท207ต�าบลของจงหวดแทงฮวาพนท5ต�าบลของจงหวดเหงะอาน

พนท227ต�าบลของจงหวดหาตง(HaTinh)รวมพนททงหมด850ต�าบลโดยเรม

ด�าเนนการตงแตวนท27มถนายนค.ศ.1955ถงวนท31ธนวาคมค.ศ.1955

ครงทหาด�าเนนการในพนท86ต�าบลของจงหวดบกนงพนท45ต�าบลของจงหวด

นงบงพนท163ต�าบลของจงหวดหาดง(HaDong)พนท171ต�าบลของจงหวด

นามดง (NamDinh) พนท 19 ต�าบลของจงหวดแทงฮวาพนท 250 ต�าบลของ

จงหวดเหงาะอานพนท 6 ต�าบลของจงหวดหาตง พนท 118 ต�าบลของจงหวด

กวางบง (QuangBinh)พนท 21 ต�าบลของเขตหวงลง (Vinh Linh)พนท 217

ต�าบลของจงหวดฮายเซอง (Hai Duong) พนท 149 ต�าบลของจงหวดฮงเอยน

(Hung Yen) พนท 294 ต�าบลของจงหวดถายบง พนท 85 ต�าบลของจงหวด

เกยนอาน(KienAn)พนท47ต�าบลของฮานอยพนท9ต�าบลของจงหวดฮายฟอง

(HaiPhong)พนท40ต�าบลขนกบฮงกวาง(HongQuang)รวมพนททงหมด1,720

ต�าบลโดยเรมด�าเนนการตงแตวนท25ธนวาคมค.ศ.1955ถงวนท30กรกฎาคม

ค.ศ.1956(LamQuangHuyen,2007:389-390)ภายหลงการด�าเนนการปฏรป

ทดนเสรจสนลงในครงท5ไดไมนานนกพรรคจงไดประกาศยตการด�าเนนการปฏรป

ทดนลงในเดอนตลาคม ป ค.ศ. 1956 แมเกดความผดพลาดมากมายในระดบ

การปฏบต แตพรรคกยนยนถงความส�าเรจในการด�าเนนการปฏรปทดนดงกลาว

โดยเฉพาะสามารถด�าเนนการโคนลมระบอบศกดนาในภาคเหนอลงได(LamQuang

Huyen,2007:69)

เปนทนาสงเกตวา การปฏรปทดนของพรรคทง 5 ครงนน ไมไดมการ

ด�าเนนการในหลายพนท โดยเฉพาะอยางยงในเขตพนทสง (miennuiphiaBac)

41




ทเปนทอยอาศยของกลมชาตพนธตางๆ ทมอยหลายกลมในหลายจงหวดทาง

ภาคเหนอของเวยดนาม เชน กลมชาตพนธมงในเขตจงหวดลาวกาย (Lao Cai)

กลมชาตพนธไทในเขตจงหวดเซนลา (Son La) กลมชาตพนธเมอง (muong)

ในเขตจงหวดฮวาบง(HoaBinh)ฯลฯทงนเนองจากทางพรรคฯเกรงวาหากด�าเนน

การปฏรปทดนในพนทกลมชาตพนธ จะกอใหเกดการอพยพยายถนฐานขามแดน

ไปยงประเทศเพอนบาน เพราะจงหวดเหลานเปนจงหวดชายแดนทมอาณาเขต

ตดตอกบประเทศลาวและประเทศจนซงในชวงเวลาดงกลาวทางพรรคฯจงสามารถ

ท�าไดเพยง“การปฏรปเพอใหเกดความเทาเทยม”(thuchiencaicachdanchu)

เทานนเชนประกาศลดคาเชาทดนประกาศลดดอกเบยเงนกประกาศยกเลกหน

ฯลฯ(LamQuangHuyen,2007:111)

“กำรจ�ำแนกกลมชนชน”: ปฏบตกำรของกำรโคนลมเจำทดนในระดบหมบำน

การด�าเนนการปฏรปทดนในระดบปฏบตการเพอการโคนลมเจาทดนนน

พรรคฯไดจดตงคณะท�างานกลางขนมาดแลชดหนง5(uybanlanhdaochuong

trinhcaicachruongdat)ประกอบดวย(1)เจองจง(TruongChinh)เลขาธการ

ใหญพรรคฯเปนประธานคณะกรรมการ(2)ฮวางกวกเวยด(HoangQuocViet)

กรรมการกรมการเมองและกรรมการกลางบรหารพรรคฯเปนประธานการด�าเนนการ

ปฏรปทดนในพนทน�ารองจงหวดถายเหวงยน(3)เลวนเลอง(LeVanLuong)กรรมการ

ส�ารองกรมการเมองและกรรมการกลางบรหารพรรคฯเปนประธานการด�าเนนการ

ปฏรปทดนในพนทน�ารองจงหวดแทงฮวา เหงะอาน และหาตง (4) โฮเวยดถง

(Ho Viet Thang) กรรมการกลางส�ารองบรหารพรรคฯ เปนหวหนาควบคมระดบ

ปฏบตการ(giamdoctructiepdieuhanhchiendich)(Wikipedia,2013)

5 คณะกรรมการชดนตองพนจากต�าแหนงส�าคญในพรรคฯทนทหลงการประกาศยตปฏบตการปฏรปทดนโดยประธานาธบดโฮจมง ในป ค.ศ. 1956 เพอแสดงความรบผดชอบตอการชน�าการด�าเนนการปฏรปทดนทถกวพากษวจารณอยางหนกจากสมาชกพรรคถงความผดพลาดและลมเหลวโดยเฉพาะในระดบปฏบตการ



แนวทางส�าคญในการด�าเนนการโคนลมเจาทดนของคณะท�างานกคอ

การจ�าแนกกลมชนชน(phandinhthanhphangiaicap)ของชาวบานในหมบาน

ตางๆ ออกเปน 5 ประเภท ไดแก (1) เจาทดน (dia chu) (2) ชาวนาร�ารวย

(phunong)(3)ชาวนาระดบกลาง(trungnong)(4)ชาวนายากจน(bannong)

(5)ชาวนาไรทดน(conong)นอกจากนในกลมชนชนเจาทดนยงมการแบงยอยออก

เปน3ประเภทคอ (1) เจาทดนโหดราย (dia chugianac) (2) เจาทดนระดบ

ธรรมดา(diachuthuong)(3)เจาทดนทสนบสนนการสรบของพรรค(diachuco

unghokhangchien)(Wikipedia,2013)สวนเกณฑในการก�าหนดวาครอบครว

ใดจดอยในกลมชนชนใดนน พจารณาจากจ�านวนการถอครองทดนและการใช

แรงงานเปนส�าคญ โดย (1) ชนชน “เจาทดน” คอชนชนทไมใชแรงงานแตมชวต

สขสบาย และสรางความร�ารวยจากการเอารดเอาเปรยบชาวนาในหลากหลายรป

แบบเปนตนวาการเกบคาเชานา(diato)ในอตราสงใหกยมดอกเบยสง(nolai)

การกดคาแรงในการท�างาน(boclotnhancong)ฯลฯ(2)ชนชน“ชาวนาร�ารวย”

ซงหากเปรยบเทยบกนในกลมชาวนาทวไปแลวจดเปนชนชนทมการถอครองทดน

มากทสด โดยปกตหากพจารณาเปนรายบคคล ชาวนาร�ารวยจะมทดนมากกวา

ชาวนาระดบกลาง 3 เทาและมากกวาชาวนายากจน 9 เทา นอกจากนทนาของ

ชาวนาร�ารวยมกเปน“นาด” (ruongtot)และอยใกลหมบาน(ruonggan)ชนชน

ชาวนาร�ารวยจะลงแรงในการผลตเองและมกไมถกเอารดเอาเปรยบ อยางไรกตาม

ยงจดวาเปนชนชนเอารดเอาเปรยบสวนหนงดวยโดยเฉพาะการกดคาแรง(boclot

nhan cong thuemuon) (3) ชนชน “ชาวนาระดบกลาง” คอชนชนทมจ�านวน

ทนาเพยงพอส�าหรบท�าการเพาะปลกและสามารถเลยงดสมาชกในครอบครว

แบบพออยพอกนไดซงเปนกลมชนชนเกอบครงหนงของจ�านวนประชากรในชนบท

อยางไรกตาม หากตองประสบกบภยธรรมชาตทท�าใหพชผลเสยหาย กสราง

ความล�าบากขาดแคลนขนได (4) ชนชน “ชาวนายากจน” คอชนชนทมจ�านวนท

นานอยแทบไมพอเลยงครอบครว ซงสวนหนงเดมเปนชนชน “ชาวนาระดบกลาง”

แตเลอนชนลงจากภาวะหนสน(5)ชนชน“ชาวนาไรทดน”คอชนชนทไมมทดนเลย

หรอมกนอยมากไมเพยงพอตอการเลยงชพ สวนใหญชนชนนมกเปนแรงงานตด

43




ทดนของเจาทดนหรอเปนแรงงานรบจางใหกบชาวนาร�ารวย(LamQuangHuyen,

2007:42-44)

ส�าหรบปฏบตการของการด�าเนนการจ�าแนกกลมชนชนในระดบหมบาน

พรรคฯเรมตนโดยการจดสงเจาหนาท (canbo)หรอทรจกกนในชอ“คณะปฏรป

ทดน”6(doicaicachruongdat)ลงไปยงหมบานตางๆพรอมมอบหลกการปฏบต

งานโดยใหอาศยชาวนายากจน (ban nong) และชาวนาไรทท�ากน (co nong)

เปนฐานเปนมตรทดกบชาวนาระดบกลางสรางเครอขายกบชาวนาร�ารวยโคนลม

เจาทดนผทรยศและใชอ�านาจกดขอยางทารณโหดราย(Duahanvaobanconong,

doanketchatchevoitrungnong,lienhiepphunong,danhdodiachuViet

gianphandongvacuonghaogianac)จากนนใหเจาหนาทในคณะปฏรปทดน

แยกยายกนไปอาศยอยกบครอบครวชาวนายากจนและไรทท�ากน ตามนโยบาย

“3รวม”คอรวมกน(cungan)รวมอาศย(cungo)รวมท�างาน(cunglam)โดยม

จดประสงคส�าคญ 3 ประการคอประการแรก เพอจ�าแนกกลมชนชนในหมบาน

ประการทสองเพอสรางฐานมวลชน(phatdongquanchung)โดยการโนมนาวให

ชาวนายากจนเขาใจวาเจาทดนคอตวการส�าคญทท�าใหชาวนาตองประสบกบความ

ทกขยากล�าเคญในชวตและท�าใหสงคมเวยดนามเกดปญหา(thamngheohoikho)

ประการทสาม เพอสรางเครอขายพรรคในระดบหมบานและชวยเจาหนาทในการ

ด�าเนนการปฏรป (Malarney, 2002: 29) กรณหมบาน “เตอ” (หมบานแหงหนง

ชานเมองฮานอย)เจาหนาทปฏรปทดนสวนใหญเปนคนมาจากจงหวดแทงฮวาและ

เหงะอาน เรมลงไปด�าเนนงานปฏรปทดนในหมบานตงแตชวงประมาณเดอน

พฤศจกายนปค.ศ.1955จนถงเดอนมถนายนปค.ศ.1956โดยชวงแรกเจาหนาท

ไปอาศยรวมกนอยทศาลเจา(dinh)ประจ�าหมบานจากนนจงแยกยายกนไปอยตาม

บานของครอบครวชาวนายากจนอกระยะเวลาหนง และเรมตนท�าหนาทจ�าแนก

ชนชน (phan loai giai cap) ซงเนนไปทชนชนเจาทดน โดยชาวบานในหมบาน

6 เจาหนาทของพรรคฯทเขารวมในปฏบตการปฏรปทดนทวทงเวยดนามเหนอมจ�านวนทงสน48,818คนโดยทกคนตองผานการอบรมจากพรรคฯ เพอใหแนใจวาเขาใจแนวทางการปฏรปทดนทถกตอง โดยเฉพาะแนวความคด“ตองขดรากถอนโคนพวกปญญาชนศกดนา(Tri),คนร�ารวย(Phu),เจาทดน(dia),ขาราชการศกดนา(Hao)”(Tri,Phu,Dia,Haodaotangoctroctanre)(Wikipedia,2013)



ถกจ�าแนกชนชนออกเปน “เจาทดน” “ชาวนาร�ารวย” “ชาวนาระดบกลาง” “ชาวนา

ยากจนหรอชาวนาไรทดน” และ “ผใชแรงงานอนๆ” (Kleinen,2007:126-127)

การจ�าแนกชนชนโดยเฉพาะเกณฑรอยละทพรรคก�าหนดวาแตละหมบาน

จะตองม “เจาทดน” รอยละ 5 ของจ�านวนคนทงหมดในหมบาน ไดกอใหเกด

บรรยากาศแหงความกลวขนทวไปในหมบานและความกงวลทแพรกระจายไปยง

ครอบครวตางๆยกเวนครอบครวชาวนายากจนเพราะไมมนใจวาครอบครวตนเอง

จะถกจดใหอยในชนชนใดหากตกอยในชนชนเจาทดนทถกตตราวาเปน“เจาทดน

ผ ทรยศและและใชอ�านาจกดขอยางทารณโหดราย” อาจตองโทษประหาร

เพราะถอวาเปนชนชนท“ตดหนเลอดประชาชน”(nomaunhandan)สวนชนชน

ชาวนาร�ารวยและชาวนาระดบกลางไมตองโทษจ�าคก ยกเวนวาเปนสมาชกของ

พรรคผนยมชาตเวยดนาม(dangvienVietNamquocdandang)ทเปนฝาย

ตรงขามกบพรรคคอมมวนสตเวยดนาม ซงถกปฏบตเสมอนหนงผทกดขขดรด

ประชาชน ดงนนท�าใหครอบครวเหลานไมกลาออกไปไหน ในชวงเวลาของ

การจ�าแนกชนชน เพราะกลววาครอบครวชาวนายากจนทเปนมวลชนของคณะ

ปฏรปทดน (gia dinh cot can) จะซกถามประวตและจ�านวนการถอครองทดน

(Kleinen,2007:128-129)กรณของต�าบล“ทงเหลยด”(thinhliet)(พนทชานเมอง

ของกรงฮานอย)เจาหนาทปฏรปทดนไดจ�าแนกชนชนเจาทดนในต�าบลรวมทงหมด

19รายโดยแบงเปนเจาทดนธรรมดา10รายเจาทดนใชอ�านาจกดขอยางทารณ

โหดราย4รายและ1ใน4รายยงถกจ�าแนกวาเปนเจาทดนทตดหนเลอดประชาชน

ผจดการดแลทดนใหเจาทดน(diachuquanly)3รายสวนอก2รายเปนเจาทดน

ผทรยศซงสวนใหญเปนเจาหนาทระดบหมบานในระบอบเกาหรอเคยท�างานใหกบ

ฝรงเศส(Malarney,2002:30)

ภายหลงการยกเลกปฏบตการจ�าแนกชนชนในระดบหม บาน ท�าให

สถานการณของผทเคยไดรบการจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดนหลายคนมการ

เปลยนแปลงไปในทางทดขน เพราะไดรบการจ�าแนกใหมใหอยในชนชนชาวนา

ระดบกลางอยางไรกตามในชวงเวลาของการปฏบตการปฏรปทดนทผานมาไดม

ผคนเปนจ�านวนมากทตองสงเวยปฏบตการดงกลาว และถกจ�าแนกชนชนอยาง

45




ไมยตธรรม(bixuoan)จนน�าไปสการตองโทษประหารชวตหรอจ�าคกซงปจจบนยงเปนทถกเถยงกนอยถงจ�านวนตวเลขทแนนอนของผทเสยชวตจากการปฏรปทดนโดยเอกสารของตะวนตกคาดการณวาจ�านวนผเสยชวตอาจอยระหวาง50,000ถง100,000คนบางแหลงระบยอดผเสยชวตสงถง675,000คนซงตวเลขเหลานอาจมความคลาดเคลอนหรอไมตรงกบความเปนจรง เพราะในเวลาตอมาหลายคนไดรบการลดโทษ เหลอเพยงการไปใชแรงงาน (bi di cai tao lao dong) เทานน(Kleinen,2007:125)

“กำรประชมกลำวโทษ” (dau to): ปฏบตกำรของกำรรอถอนโครงสรำงสงคม (ศกดนำ) ในหมบำน

การประชมกลาวโทษผทไดรบการจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดนหรอศตรผขดขวางการปฏวตของพรรค เปนอกมาตรการหนงของพรรคในการสรางความชอบธรรมในการด�าเนนการยดทดน และทรพยสนของผถกกลาวโทษมาจดสรรใหกบชาวนายากจน รวมทงมความชอบธรรมในการตดสนประหารชวตและลงโทษจ�าคกกลมคนเหลานนนอกจากนยงมเปาหมายเพอการรอถอนโครงสรางอ�านาจเกาและความสมพนธทางสงคมของคนในหม บานอกดวย ซงกระบวนการของการประชมกลาวโทษจะด�าเนนการโดยคณะปฏรปทดนและจดขนในพนทสาธารณะส�าหรบขนตอนการกลาวโทษจะเรมตนดวยการกลาวถงสาเหตของปญหาสงคมเวยดนามทเกดจากระบบการกดขขดรดประชาชนของเจาทดนโดยคณะปฏรปทดนเพอเปนการเปดการประชมกลาวโทษจากนนเจาทดนจะถกน�าตวมายนทามกลางวงลอมของชาวบาน และพรอมใหชาวนายากจนหรอผทถกกดขขดรดกลาวโทษซงระยะเวลาของกระบวนการกลาวโทษขนอยกบโทษหนกหรอเบาของเจาทดนคนนนๆบางคนอาจใชเวลาทงวนหรอทงวนทงคน(Malarney,2002:34-35)

ปฏบตการของการประชมกลาวโทษ นอกจากจะท�าใหเจาทดนตองโทษประหารจ�าคกและตกอยในสภาพสนเนอประดาตวแลวยงสงผลใหระบบความสมพนธของคนในครอบครวตองลมสลายลงอกดวยโดยเฉพาะกรณทลกตองกลาวโทษผเปนพอหรอแม ลกสะใภตองกลาวโทษพอแมของสาม ลกเขยตองกลาวโทษผเปนพอตา



แมยาย ภรรยาตองกลาวโทษสาม พนองตองกลาวโทษซงกนและกน ลกศษยตองกลาวโทษอาจารยฯลฯซงถอวาเปนการผดจารตหรอธรรมเนยมทเคยยดถอปฏบตมาในระบบความสมพนธของคนในสงคมเวยดนามอยางรนแรง นอกจากนการใชสรรพนาม“มง” (may)แทนเจาทดนและ“ก” (tao)แทนผทกลาวโทษโดยเฉพาะในกรณทลกเปนผกลาวโทษพอแม ท�าใหหลายคนไมอาจสหนาพอแมของตนเองไดในเวลาตอมาและรสกผดอยลกๆในใจอยางยากทจะลบเลอน(Kleinen,2007:129)

ปฏบตการของการกลาวโทษเจาทดนไมเพยงแตท�าใหระบบความสมพนธของคนในครอบครวตองลมสลายลงเทานน แตยงท�าใหความสมพนธของคนในชมชนเกดรอยราวอยางรนแรง โดยเฉพาะชาวนาผทถกจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดนและถกกลาวโทษจากชาวนายากจนอยางไมยตธรรมซงเปนผลพวงมาจากนโยบาย“รอยละ5”ของพรรคทกดดนใหคณะปฏรปทดนจ�าตองเพมจ�านวนเจาทดนในหมบานใหไดตามเปาหมายดงกลาว (kich thanh phan) หรอบางคนเรยกวา“เจาทดนจดสรร”(diachuphan)และการกลาวโทษของชาวนายากจนในหลายกรณเปนการกลาวโทษอยาง“ใสรายปายส”(todieu/todaihoi/tobua)เพอใหไดชอวาตนเองไมไดมความสมพนธกบเจาทดน และเพอใหตนเองไดรบการจดสรรทดนรวมถงการไดรบแบงปนทรพยสนเงนทองทยดมาจากเจาทดน ตามค�ามนสญญาทไดรบจากคณะปฏรปทดนซงถอเปนแรงจงใจส�าคญทท�าใหชาวนายากจนเขารวมกระบวนการของการกลาวโทษดงกลาว ดงนนแมชวงเวลาของการปฏรปทดนไดสนสดลงไปนานแลว แตบาดแผลและความเจบแคนใจของผ ทตกเปนเหยอรวมทงคนในครอบครวตอผทกลาวโทษใสรายปายสตนกยงคงอยบางรายรนแรงถงขนไมคบคาสมาคมและ“ไมเผาผ”กนเลยจนถงปจจบน(Kleinen,2007:131-132)

หมบำนฟง จงหวดแทงฮวำ: เมอกระแสลมของกำรปฏรปทดน พดผำน7

หมบานฟงเปนหมบานทตงอยบรเวณทราบลมทมแมน�าจ(Chu)หรอโจว(Trau)ไหลมาบรรจบกบแมน�ามา(Ma)กอนจะไหลลงทะเลทางทศตะวนออกและ

7 ขอมลในหวขอนไดมาจากการสมภาษณNguyenThiMaiเปนหลก

47




ตงอยหางจากตวจงหวดแทงฮวาขนไปทางทศเหนอประมาณ 20 กโลเมตร โดยมแมน�าจทไหลผานหมบานทางทศใตเปนเสนแบงธรรมชาตระหวางเขตตวเมองแทงฮวากบเขตหมบานการถอครองทดนของชาวบานในหมบานกอนยคปฏรปทดนมอยเพยง2ลกษณะคอ(1)ทดนของแตละบคคลและ(2)ทดนของตระกลซงมเฉพาะทเปนทนาของตระกล(ruongho)โดยผลประโยชนทเกดจากทนาของตระกลจะน�ามาใชในการจดพธเซนไหวบรรพบรษของตระกล ดงนนบางครงจงเรยกทนาดงกลาววา“นาส�าหรบเซนไหวบรรพบรษ”(ruonggio)สวนการใชประโยชนทดนในหมบานทส�าคญมอย3ลกษณะคอ(1)ทดนทอยอาศย(2)ทดนทเปนทนาและ(3)ทดนรมตลงแมน�าจ(baisongChu)ซงชาวบานใชส�าหรบปลกพชลมลกเชนขาวโพดถวเขยวผกกาดฯลฯ

กระแสลมของการปฏรปทดนเรมพดผานหมบานฟง เมอชาวนาร�ารวย(phunong)ในหมบาน3คนถกเจาหนาทปฏรปทดนด�าเนนการจบกมในชวงปลายป ค.ศ. 1953 ในขอหาไมปฏบตตามนโยบายของพรรคตามประกาศค�าสงของประธานาธบด(chutichnuoc)เรองการลดคาเชาทนา(giamto)และลดดอกเบยการก(giamtuc)ทงการกทเปนตวเงนและขาวเปลอกนอกจากนเจาหนาทปฏรปทดนยงด�าเนนการยดทนาและทรพยสนอนๆเชนบานววควายเครองมอเกษตรฯลฯของชาวนาร�ารวยอกดวยสงผลใหคนในครอบครวตองอพยพออกจากหมบานเพอเดนทางลงไปยงเวยดนามใต (di vao Nam) ซงไมตางกบชาวบานอกหลายครอบครวของหมบานอนๆในเวยดนามเหนอทตองเผชญชะตากรรมอยางเดยวกนเพราะกลววาจะโดนจบกมและลงโทษจากฝายปฏวตหรอเวยดมนหเนองจากในชวงเวลาดงกลาวฝายเวยดมนหสามารถท�าการยดครองและควบคมพนทจากฝายเจาอาณานคมฝรงเศสไดเพมมากขน ในทสดดวยชยชนะของฝายเวยดมนหเหนอเจาอาณานคมฝรงเศสทสมรภมรบ “เดยนเบยนฟ” ในป ค.ศ. 1954 จงน�าไปสการยตสงคราม และน�าไปสการแบงเวยดนามออกเปน “เวยดนามเหนอ” และ“เวยดนามใต” โดยใชเสนละตจดท 17 องศาเหนอเปนเสนแบงพรมแดน และจากภาวะแหงความกลวดงกลาวท�าใหเกดคลนอพยพของผคนจากเวยดนามเหนอสเวยดนามใตมากกวา 800,000 คนในชวงเวลาของการเปลยนผานการปกครอง

ในเวยดนามเหนอดงกลาว(Kleinen,2007:120)



คลนลมของการปฏรปทดนถาโถมเขาใสหมบานฟงอยางรนแรงเมอราวตน

ปค.ศ.1955ซงตรงกบชวงปฏบตการของการปฏรปทดนระดบประเทศในครงท3

คอเรมด�าเนนการตงแตวนท18กมภาพนธค.ศ.1955ถงวนท20มถนายนค.ศ.

1955 โดยคณะเจาหนาทปฏรปทดนซงเปนคนนอกหมบาน ไดเดนทางเขามายง

หมบาน และไดแยกยายกนไปพกอาศยในบานของชาวนายากจนตาม “คมบาน”

(xom)ตางๆทมอย6คมในหมบานซงสรางความหวาดกลวใหกบคนในหมบาน

เปนยงนกเพราะหมบานฟงไดชอวาเปนหมบานทครอบครวสวนใหญมฐานะดโดย

สงเกตงายๆไดจากการทบานสวนใหญมงดวยหลงคากระเบองอฐ(nhamaingoi)

และในทสดครอบครวชาวบานราว1 ใน3ของครอบครวทงหมดในหมบานไดถก

เจาหนาทปฏรปทดนจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดน เฉพาะ “คมแปด” (xom tam)

มทงหมด11ครอบครวทถกจ�าแนกใหเปนครอบครวเจาทดน(giadinhdiachu)

5ครอบครวเปนชาวนาร�ารวย5ครอบครวเปนชาวนาระดบกลางและอก10กวา

ครอบครวเปนชาวนายากจน

หลงจากกระบวนการจ�าแนกชนชนในหมบานเสรจสนลง จงน�าไปส

ขนตอนของการจดชมนมกลาวโทษเจาทดนขนบรเวณศาลเจาประจ�าหมบานมอย

กรณหนงทเปนทซบซบนนทากนมากใน“คมแปด”กคอกรณหลานสาวกลาวโทษ

ผเปนปา (ผหนงทถกจ�าแนกใหเปนเจาทดน) ทเลยงดตนเองมา แมวาขณะนนได

แตงงานออกไปอยบานสามแลวกตามค�าพดทหลานสาวพดกบปาในการชมนมกลาว

โทษในวนนนท�านองวา “ตอนทก (หลานสาว) อยกบมง (ปา) มงใชใหกท�างาน

บานสารพด ไมไดหยดไดหยอน ไมพอใจมงกดดา หนงสอกไมใหกเรยน”

(NguyenThiMai,2013)การพดจาของคนทเปนหลานสาวตอผเปนปาทเลยงด

ตนเองมาจนมครอบครวเชนนนในความรสกของชาวบานทวไปถอวาหลานสาวเปน

คนทไมรจกบญคณคนอนจงถกชาวบานซบซบนนทามาจนถงปจจบน

ผลของปฏบตการของการปฏรปทดนทเกดขนณหมบานฟง นอกจาก

จะท�าใหครอบครวของผทถกจ�าแนกชนชนใหเปนเจาทดนและชาวนาร�ารวยตอง

ถกยดทดนและทรพยสนตางๆแลวยงสงผลท�าใหสถานทศกดสทธประจ�าหมบานท

ชาวบานใหการเคารพบชาอกหลายแหงตองถกท�าลายลงดวยเชนกน เปนตนวา

49




“ฟ” (Phu) หรอศาลเจาส�าหรบบชาเจาแมสโลก (Mau bon phu) ซงเปนสถานท

ส�าหรบจดพธทรงเจาของผหญงในหมบานดวย “ดง” (Dinh) หรอศาลเจาส�าหรบ

บชาเทพเจาประจ�าหมบาน(thanhhoanglang)“จว”(Chua)หรอวดพทธนกาย

มหายานอยางไรกตามหลงจากการประกาศยกเลกการปฏรปทดนและด�าเนนการ

แกไขในสงผด (sua sai) โดยการคนทดนและทรพยสนบางสวนใหแกครอบครว

เจาทดนและชาวนาร�ารวย (tra lai thanh phan) ในชวงปลายป ค.ศ. 1956

แมสถานทศกดสทธเหลานจะไมสามารถบรณะกลบคนมาเหมอนเดมไดและบางแหง

ถกเปลยนสภาพไปเปนโรงเรยนประถมศกษา แตส�าหรบชาวบานในหมบาน

โดยเฉพาะครอบครวเจาทดนและชาวนาร�ารวยมองวาการประกาศยกเลกการปฏรป

ทดนในเวลาอนรวดเรว สามารถชวยใหหลายครอบครวรอดพนจากความอดอยาก

เพราะหากด�าเนนการตอไปนานกวานอาจท�าใหมคนตายเพมมากขนจากการ

ขาดแคลนอาหาร

ครอบครวของเหวงยน ถ มำย8: ชะตำกรรมหลงถกประทบตรำ ใหเปน “เจำทดน”

ณชวงเวลากอนทคลนลมของการปฏรปทดนจะถงโถมเขาใสหมบานฟง

ราวตนป ค.ศ. 1955นน ครอบครวของเหวงยนถ มาย (ซงประกอบดวยพอแม

8 เหวงยนถมายเกดเมอปค.ศ.1944(ปจจบนอาย69ป)หลงจากเตบโตมาไดเพยง12ปเธอกตองเผชญกบผลพวงของการปฏรปทดนของรฐซงเธอเนนย�าวาการคกคามทางรางกายยงพอทนไดแตการคกคามทางจตใจนนแสนทกขระทมยงนก(uyhieptinhthan)เธอรสกวาเจาหนาทรฐ(สมยนน)ตองการใหกลมคนทถกประทบตราใหเปนชนชน“เจาทดน”ตายไปจากสงคมเพราะการหยบยนความชวยเหลอไมวาจะเปนเงนหรออาหารจากญาตพนองกถกเจาหนาทรฐสงหาม หากฝาฝนและถกจบไดมทงยดสงเหลานนรวมทงลงโทษทบตดงนนแมเรองราวจะเกดขนและผานเลยมาหลายสบปแลวกตามแตเธอกยงคงจ�าไดดโดยเฉพาะในเหตการณทเธอมประสบการณตรงเพราะในบางเหตการณเชนการประชมกลาวโทษทเกดขนในหมบานของเธอนนเจาหนาทรฐไมอนญาตใหเดกเขารวมสวนขอมลทผเขยนน�ามาใชเขยนในหวขอนกไดมาจากการสมภาษณเธอในชวงเวลาทานขาวเยนระหวางทเธอมาเยยมญาตทเมองไทย ซงเปนการสมภาษณในลกษณะของการขอใหเลาใหฟงมากกวาการสมภาษณแบบทางการในฐานะทเปนผใหขอมลหลก เพราะผเขยนมขอจ�ากดทไมสามารถเดนทางไปสมภาษณผใหขอมลรายอนๆ ในเวยดนามได ดงนนเรองราวในเรองเลาของเธอจงเปนเพยงเสยงหนงจากอกหลายรอยหลายพนเสยงของผทตองตกอยในชะตากรรมดงกลาวเทานน



พสาวและเธอ)ยงคงอยอาศยในบานหลงเดยวกนกบครอบครวของปยาเนองจาก

พอของเธอเปนลกชายคนโตซงตามธรรมเนยมปฏบตของเวยดนามลกชายคนโต

จะตองอาศยในบานเดมเพอปรนนบตดแลพอแมยามแกชราสวนอาผชายอก4คน

ไดแยกครอบครวออกไปหมดแลวแมยงคงอาศยอยบานเดยวกบปยาแตกเหมอน

แยกครอบครวตางหาก เพราะทงสองครอบครวไมไดกนอาหารรวมกนนอกจากน

พอของเธอกไดรบการจดสรรทนา ทสวน ววควาย ใหท�ามาหากนดแลครอบครว

โดยแยกตางหากจากครอบครวของปยา สวนวถชวตประจ�าวนของครอบครวก

ด�าเนนไปเฉกเชนเดยวกบครอบครวชาวนาทวไปคนอนๆในหมบานคอชวงหนา

นากลงมอเพาะปลกขาวดวยสภาพภมนเวศของหมบานทเปนพนทราบลมรมแมน�า

ท�าใหสามารถเพาะปลกขาวไดปละ 2ครง โดยครงแรกเรมตนปลกประมาณเดอน

พฤษภาคมแลวไปเกบเกยวราวเดอนตลาคมปเดยวกน(vuthangmuoi)สวนครง

ทสองเรมตนปลกประมาณเดอนพฤศจกายนแลวไปเกบเกยวราวเดอนพฤษภาคม

ปถดไป(vuthangnam)ส�าหรบชวงระหวางรอเกบเกยวผลผลตขาวครอบครวได

ท�าการเพาะปลกขาวโพด ถวเขยว ถวด�า ในทดนบรเวณตลงรมแมน�าจ นอกจาก

ท�าการเพาะปลกแลวครอบครวเธอยงมการเลยงหมและเปดไกโดยท�าคอกเลยงอย

มมหนงของบรเวณทอย อาศย ซงอาศยขาวโพดทปลกน�ามาเลยงสตวเหลาน

เนองจากแรงงานหลกในครอบครวทมเพยงพอกบแม ท�าใหตองวาจางชายหนม

ในหมบานคนหนงมาคอยท�างานประจ�าในบานเชนดแลววควายชวยท�านาท�าสวน

และวาจางคนในหมบานเปนครงคราวในชวงทตองเรงเกบเกยวผลผลตซงเธอมอง

วาฐานะของครอบครวไมไดร�ารวยเพยงแคพออยพอกน สงเกตไดจากการจดงาน

แตงงานของพสาวในปค.ศ.1951ซงครอบครวฝายชายและฝายหญงตองรวมลงขน

กนคนละครงในการซอววมาประกอบอาหารในงานแตงงาน นอกจากนดวยสภาพ

พนทเพาะปลกทอยบรเวณทราบลมแมน�า ท�าใหมความเสยงตอการถกน�าทวมอย

เปนประจ�าเธอจ�าไดวาในปค.ศ.1954ท�านบกนแมน�าจและแมน�ามาแตกเนองจาก

ปนนมน�ามากน�าในแมน�าทงสองไหลเขามาทวมบานเรอนและทนาทสวนสงผลให

ผลผลตทางการเกษตรของครอบครวเธอและชาวบานในหมบานเสยหายหมด

หลายครอบครวตองท�าการหยบยมขาวเปลอกจากญาตพนองโชคดทครอบครวเธอ

51




พอมขาวเปลอกเหลอจาก ปทผานมา และสมาชกกเหลอเพยงพอแมลก ท�าให

สามารถชวยประทงชวตคนในครอบครวไปได

และแลวชะตากรรมของเธอและครอบครว กตองมอนผนแปรไปตามการ

เปลยนแปลงของสงคมเวยดนามในขณะนนเมอคณะเจาหนาทปฏรปทดนเดนทาง

เขามาในหมบานจากนนไมนานผลของการจ�าแนกชนชนในหมบานกออกมาปรากฏ

วาครอบครวของป ยาและครอบครวของเธอถกจดใหอย ในชนชน “เจาทดน”

ครอบครวของอาผชายคนทสองรองจากพอของเธอถกจดใหเปน “ครอบครวกดข

ขดรด” (gia dinh boc lot) ครอบครวของอาผ ชายคนทสามไดอพยพไปยง

เวยดนามใต ครอบครวของอาผชายคนทสและหากถกจดใหเปน “ครอบครวลก

เจาทดน” (gia dinh con dia chu) และในทสดเจาหนาทปฏรปทดนไดท�าการยด

ทรพยสนทงหมดของครอบครวรวมทงญาตของเธอยกเวนเพยงครอบครวอาผชาย

คนทสองทไมโดนยดบานแตกโดนยดทนาและทรพยสนอนๆไปบางสวนเธอจ�าได

วาวนนน เจาหนาทปฏรปทดนพาชาวบานทเปนมวลชนบกเขามาภายในบาน

แลวท�าการขนเอาสงของเครองใชตางๆทมอยภายในบานไปจนหมด เหลอเพยง

เสอผาชดเดยวทก�าลงสวมใสอยเทานน ซงเธอรสกวาไมตางอะไรกบการปลนกน

กลางวนแสกๆ(nhucuopgiuabanngay)นอกจากนเจาหนาทปฏรปทดนยงบงคบ

ใหทกคนในครอบครวของเธอและญาตทถกยดทรพยสนออกไปจากบานแลวใหไป

อยรวมกนทบานของอาคนทหา ซงเปนบานชนเดยวทเรยกวา “บาน 5 หอง”

(nha5san)โดยหองหวมมดานซายเปนของครอบครวอาผชายคนทหาถดมาเปน

หองส�าหรบปยาสวนหองตรงกลางส�าหรบวางหงบชาบรรพบรษหองถดมาเปนหอง

ของครอบครวอาผชายคนทส และหองหวมมดานขวาเปนของครอบครวเธอ ซง

คบแคบมากส�าหรบคน 4 ครอบครวทตองมาอยรวมกน สวนบานทป ยาและ

ครอบครวเธออาศยอยเดมนน เจาหนาทปฏรปทดนไดจดใหเปนทอยอาศยของ

ชาวบานทยากจน3ครอบครว

อยางไรกตาม การถกยดทอยอาศยของครอบครวยงไมรนแรงเทากบ

การถกยดทดนท�ากนเธอจ�าไดวาราวเดอนพฤษภาคมปค.ศ.1955เจาหนาทปฏรป

ทดนไดน�าชาวบานทเปนมวลชนเกบเกยวขาวทก�าลงสกจากทนาของครอบครวของ



เธอไปจนหมด โดยไมสนใจวาครอบครวของเธอจะมชวตอย รอดไดอยางไร

ความร สกเธอในตอนนน เหมอนกบวาพวกเจาหนาทปฏรปทดนตองการให

ครอบครวของเธอตายไปใหหมดไดยงดเมอตองตกอยในภาวะเขาตาจนเพราะญาต

พนองของครอบครวเธอไมมใครสามารถชวยเหลอใครไดดงนนทกคนจ�าตองดนรน

เอาตวรอดไปใหได โดยพอแมของเธอแอบไปยงทนาทเคยเปนของครอบครว

ดวยความหวงวานาจะมเศษรวงขาวตกหลนอย ตามทองนา ซงกไมผดหวง

เพราะสามารถเกบหาไดบางแตเนองจากเครองครวทใชหงหาอาหารโดนยดไปหมด

และขาวเปลอกทไดมากมจ�านวนไมมาก พอแมของเธอท�าไดเพยงเอาไปต�า

จนละเอยดกบครกหนส�าหรบตขาวของครอบครวทเจาหนาทปฏรปทดนขนไปวาง

ไวรมถนนกลางหมบาน แลวเอาใสกระถางธปทใชเซนไหวบรรพบรษ ซงเปน

ทรพยสนเพยงชนเดยวทไมโดนขนเอาไปเมอถงเวลากนพอแมลกกนงลอมกระถาง

ธปใบนน โดยน�าเอาใบฝรงมาตกขาวเปลอกทต�าละเอยดกนแทนชอน ทกคน

ในครอบครวนงกนกนอยางขมขนเพราะหากไมกนกไมมอะไรตกถงทองฉะนนตอง

กดฟนกนเขาไปเพอใหมชวตอยรอด

การตกอยในสภาพทไมมอะไรกนเชนนนท�าใหทกคนในครอบครวของเธอ

และญาตคนอนๆ ตองดนรนขวนขวายหาหนทางเพอใหมอาหารมาประทงชวต

พอของเธอตองออกไปรบจางนอกหมบานแลวแตใครจะวาจางใหท�าอะไรกท�าหมด

บางครงออกไปท�างานหลายวน แตไดขาวสารกลบมาบานเพยงไมกก�ามอ สวนป

ของเธอดวยความทมอายมากแลว ไมสามารถท�างานรบจางได จงตองออกไป

ตระเวนขอทานตามหมบานตางๆแลวแตใครจะสงสารบางครงไดมนเทศขาวโพด

กลบมาบาน สวนแมของเธออาศยเกบพชผกธรรมชาตตามรมแมน�าทพอจะกนได

เอามาตมกนแตเมอพอแมหมดหนทางทจะเลยงดลกได เธอจงถกสงใหไปอยบาน

คนอนในฐานะเดกรบใชในบานโดยพอแมหวงเพยงวาการท�าเชนนนจะสามารถชวย

ใหลกของตนมอาหารกนประทงชวตได เธอจ�าไดวาครงแรกเธอถกสงใหไปอยกบ

ครอบครวชาวนาในหมบานแหงหนงทอยไมหางจากหมบานของเธอมากนกดวยวย

เพยง10ขวบเศษซงไมเคยออกจากบานเลยหลงจากอยไปไดราว2อาทตยและ

ทนคดถงพอแมไมไหวเธอจงตดสนใจหนกลบบานตอมาครงทสองเธอถกสงใหไป

53




อยกบอกครอบครวหนง ซงอยไกลจากหมบานของเธอมาก ท�าใหคราวนเธอไมสามารถหนกลบมาบานไดเองอกงานทเธอตองท�าในแตละวนกคอการเลยงววควายตดหญาใหววควายตกน�าจากแมน�ามาใสตมไวใชในบานเกบฟนฯลฯการดนรนเพอใหมชวตอยรอดดวยการไปเปนเดกรบใชมไดเกดขนกบเธอเพยงคนเดยวเทานนแตเกดขนกบลกของอาผชายทกคนดวยและเลวรายกวานนเมออาผชายคนทสตองยกลกสองคนใหไปเปนลกเลยงของคนอน และความอตคดขดสนทเกดขน แมศพของยาเธอทเสยชวตลงหลงจากการปฏรปทดนไดไมนานนกกไมสามารถจดงานไดตามประเพณซ�ารายยงตองงดเอาประตบานทก�าลงอยอาศยมาท�าเปนโลงศพและตองรบน�าไปฝงอยางรวดเรว

หลงจากครอบครวและญาตของเธอไดเผชญชะตากรรมจากการปฏรปทดนมาไดราวปครงเจาหนาทปฏรปทดนในหมบานไดท�าการพจารณาและจ�าแนกชนชนกนใหม ซงเปนผลมาจากนโยบาย “แกไขในสงทด�าเนนการผดพลาด”(chinhsachsuasai)ผลกคอครอบครวเธอและญาตไดรบการจ�าแนกใหมใหอยในชนชน “ชาวนาระดบกลาง” (trung nong) ท�าใหทกครอบครวไดรบการคนบานทอาศยเดมและทนาบางสวนโดยพจารณาตามจ�านวนสมาชกในครอบครวเปนหลกซงชวยใหสถานการณการด�ารงชวตของครอบครวไมเลวรายเหมอนชวงเวลาทผานมา คอเธอสามารถกลบมาอยอยางพรอมหนาพรอมตากบครอบครวไดเชนเดมอกครงหนงอยางไรกตามแมไดรบการคนทอยอาศยและทนาบางสวนกตามแตชะตากรรมของครอบครวเธอกไมเหมอนเดมอกตอไป เพราะตองเปลยนสถานภาพกลายไปเปนครอบครวทตองไปรบจางคนอนเพอหาเลยงชวตไปวนๆหนงเทานน ประกอบกบทนาทมอยเพยงนอยนด จงไมสามารถเปนหลกประกนไดวาครอบครวจะมอาหารพอกนอกตอไป(NguyenThiMai,2013)

สรป

เปาหมายส�าคญของการด�าเนนนโยบายการปฏรปทดนของพรรคคอมมวนสตเวยดนามไมเพยงแตท�าใหชาวนายากจนและชาวนาไรทดนสามารถมทดนท�ากนเปนของตนเองเทานนแตยงตองการรอถอนโครงสรางสงคมแบบศกดนา



ทผกขาดการปกครองเวยดนามมาอยางยาวนาน ดงนนชาวนายากจนและชาวนาไรทดน ท�ากนคอกลมคนทไดรบประโยชนสงสด แตส�าหรบครอบครวของผทถกประทบตราใหเปน“เจาทดน”อยางไมยตธรรมนนพวกเขาคอกลมคนทตกเปนเหยอของนโยบายดงกลาวแมยคของการปฏรปทดนในเวยดนามไดสนสดลงมานานกวา57ป(ค.ศ.1956-2013)แลวกตามแตบาดแผลทฝงลกอยภายในใจของใครหลายๆคนกยงคงอยจนปจจบน

“ยคสมยกเปนเชนนนแลเอาแนเอานอนอะไรไมได” (thoi the, the thoi)

คอวลทหลายคนในยคสมยนนน�ามาพดเพอปลอบประโลมจตใจใหยอมรบและยอม

จ�านนตอชะตากรรมทเกดขนจากการตกเปนเหยอของอ�านาจรฐ ซงคนตวเลก

ตวนอยในสงคมไมสามารถตอสหรอขดขนไดเพราะการยอมจ�านนเปนหนทางเดยว

ทท�าใหตนเองมชวตรอด ดงนนชวงเวลาแหงความเลวรายทสดในชวตในยคการ

ปฏรปทดนทผานมาจงเปนสงทหลายคนพยายามลมมากกวาทจะจดจ�า เชนเดยวกบ

เหวงยนถมายทพดเสมอวา“ลมยงดกวาจ�า”(quenhonlanho)หรอ“จดจ�าไป

เพออะไร” (nho de lam gi?) เพราะทกครงทมการพดหรอถามถงยคปฏรปทดน

กไมตางอะไรกบการไปสะกดแผลเกาใหกลบมาเจบอกครง

เอกสำรอำงอง

Kleinen, John. (2007).Lang Viet doi dien tuong lai hoi sinh qua khu.

(InVietnamese)[VietnamVillage:anOppositetheFuture,Revivalthe

Past].DaNang:NhaxuatbanDaNang.

LamQuangHuyen.(2007).Van de ruong dat o Viet Nam.(InVietnamese)

[LandIssueinVietnam].HaNoi:Nhaxuatbankhoahocxahoi.

Malarney, Kingsley Shaun. (2002).Culture, Ritual and Revolution in

Vietnam.London:RoutledgeCurzon.

55




Mellac, Marie. (2011). Land Reform and Changing Identities in Two

Tai-Speaking Districts in Northern Vietnam in JeanMichaud and

TimForsyth(eds.)Moving Mountains: Ethnicity and livelihoods in

highland China, Vietnam, and Laos. Toronto:UBCPress.

MyOpera. (2009).Chế độ sở hữu và sử dụng đất. (In Vietnamese)[PropertyRegimesandLandUse].RetrievedSeptember20,2013,

fromhttp://my.opera.com.

NguyenThiMai.(2013,August-September). Interview.Landlorddaughter

inThanhHoaprovince,Vietnam.

Wikipedia. (2013). Cai cach ruong dat tai mien Bac Viet Nam.

(In Vietnamese) [Land Reform in Northern Viet Nam]. Retrieved

September17,2013,fromhttp://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cai_

cach_ruong_dat_tai_mien_Bac_Viet_Nam&action=edit&redlink=1

56 วารสารสงคมลมน�าโขง

ปท 7 ฉบบพเศษ 2554

“อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส...

Documents