“อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส...

24
วารสารสังคมลุ่มนํ้าโขง : ปีท่ 9 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2556 หน้า 33-55 Journal of Mekong Societies : Vol.9 No.3 September-December 2013, pp. 33-55 1 บทความนี้ได ้รับทุนสนับสนุนการเขียนบทความจากศูนย์วิจัยพหุลักษณ์สังคมลุ่มน�้าโขง คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2 อาจารย์ประจ�าหลักสูตรพัฒนาสังคม คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น บทคัดย่อ บทความชิ้นนี้มีจุดมุ ่งหมายเพื่อสะท้อนผลพวงของนโยบายปฏิรูปที่ดินในเวียดนามเหนือ ซึ่งด�าเนินการโดยพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนามในต้นทศวรรษที่ 1950s โดยอาศัยข้อมูลจาก เอกสารและเรื่องเล่าของผู้ให้ข้อมูลหลักคนหนึ่ง บทความน�าเสนอว่า กลุ่มคนที่ได้ประโยชน์จาก นโยบายดังกล่าวก็คือชาวนายากจนและชาวนาไร้ที่ดินท�ากิน แต่ส�าหรับกลุ ่มคนที่ถูกประทับตรา ให้เป็น “เจ้าที่ดิน” (dia chu) โดยเฉพาะการประทับตราอย่างไม่ยุติธรรมจากเจ้าหน้าที่ปฏิรูปที่ดิน พวกเขาเหล่านั้นต้องกลายมาเป็น “เหยื่อ” ของปฏิบัติการตามนโยบายดังกล่าว และผลของ การถูกประทับตราดังกล่าว ท�าให้พวกเขาเหล่านั้นต้อง ถูกกล่าวโทษ (to cao) จากชาวนายากจน ซึ่งมีทั้งการใส่ร ้ายป้ายสีและกล่าวเกินจริง ในที่สุดจึงน�าไปสู ่การถูกยึดที่ดินและทรัพย์สิน ทั้งหมด เมื่อต้องตกเป็นผู ้สิ้นเนื้อประดาตัวและไม่มีแม้อาหารจะประทังชีวิต พวกเขาก็ต้องดิ้นรน ทุกวิถีทางทั้งขอทาน รับจ้าง และเด็กรับใช้ เพียงเพื่อให้มีชีวิตอยู่รอดไปวันๆ หนึ่งเท่านั้น และ นั่นก็คือชะตากรรมที่พวกเขาได้รับเพียงเพราะถูกประทับตราว่าเป็น “เจ้าที่ดิน” ค�ำส�ำคัญ: พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม ชาวนาเวียดนาม ปฏิรูปที่ดิน เจ้าที่ดิน Abstract This article reflects on the consequences of the land reform policy in Vietnam run by the Communist Party in the early 1950s. Based on the information from “อยากลืมแต่กลับจ�า”: เรื่องเล่า ความทรงจ�า และชะตากรรม สมัยปฏิรูปที่ดินของผู้หญิงเวียดนาม (คนหนึ่ง) 1 “Wanting to Forget, but Remembering”: Narrative, Memory, Fate of one Vietnamese Woman during Land Reform ศิลปกิจ ตี่ขันติกุล 2 / Silapakit Teekantikun

Upload: others

Post on 24-Feb-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

วารสารสงคมลมนาโขง : ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556 หนา 33-55

Journal of Mekong Societies : Vol.9 No.3 September-December 2013, pp. 33-55

1 บทความนได รบทนสนบสนนการเขยนบทความจากศนย วจยพหลกษณสงคมล มน�าโขงคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน2 อาจารยประจ�าหลกสตรพฒนาสงคมคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

บทคดยอ บทความชนนมจดมงหมายเพอสะทอนผลพวงของนโยบายปฏรปทดนในเวยดนามเหนอซงด�าเนนการโดยพรรคคอมมวนสตเวยดนามในตนทศวรรษท 1950s โดยอาศยขอมลจากเอกสารและเรองเลาของผใหขอมลหลกคนหนงบทความน�าเสนอวากลมคนทไดประโยชนจากนโยบายดงกลาวกคอชาวนายากจนและชาวนาไรทดนท�ากนแตส�าหรบกลมคนทถกประทบตราใหเปน“เจาทดน”(diachu)โดยเฉพาะการประทบตราอยางไมยตธรรมจากเจาหนาทปฏรปทดนพวกเขาเหลานนตองกลายมาเปน “เหยอ” ของปฏบตการตามนโยบายดงกลาว และผลของการถกประทบตราดงกลาวท�าใหพวกเขาเหลานนตองถกกลาวโทษ(tocao)จากชาวนายากจนซงมทงการใสรายปายสและกลาวเกนจรง ในทสดจงน�าไปสการถกยดทดนและทรพยสนทงหมดเมอตองตกเปนผสนเนอประดาตวและไมมแมอาหารจะประทงชวตพวกเขากตองดนรนทกวถทางทงขอทานรบจางและเดกรบใชเพยงเพอใหมชวตอยรอดไปวนๆหนงเทานนและนนกคอชะตากรรมทพวกเขาไดรบเพยงเพราะถกประทบตราวาเปน“เจาทดน”

ค�ำส�ำคญ:พรรคคอมมวนสตเวยดนามชาวนาเวยดนามปฏรปทดนเจาทดน

Abstract ThisarticlereflectsontheconsequencesofthelandreformpolicyinVietnamrun by the Communist Party in the early 1950s. Based on the information from

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)1

“Wanting to Forget, but Remembering”:

Narrative, Memory, Fate of one Vietnamese Woman

during Land Reform

ศลปกจ ตขนตกล2 / Silapakit Teekantikun

Page 2: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

34 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

documentsandthestoryofonekeyinformant,itarguesthatthepeoplewhobenefittedfromthepolicywerepoorandlandlesspeasants.Atthesametime,thosewhowerelabeled “landlords” (dia chu) by the land reform committee became victims of thepolicyunderwhichtheywereunfairlypunished(to cao),causingthemtobecomepoorfarmerswhose landandpropertywereconfiscated.Theybecamepenniless,withoutevenfoodtosustainthem,andtheyhadtogetbyasbeggars,laborers,andservantsjusttosurvivefromdaytoday.

Keywords: CommunistPartyofVietnam,Vietnamesepeasant,landreform,landlord

บทน�ำ

เวยดนามเหนอรฐชาตสมยใหมภายใตการน�าของพรรคคอมมวนสต

เวยดนามไดด�าเนนการปฏรปทดนในหลายชวงเวลาดวยกนคอ(1)ชวงตนทศวรรษ

1950sซงเปนชวงเวลาของการโคนลมระบบศกดนาโดยเนนไปทการท�าลายระบบ

เจาทดน และน�าทดนมาจดสรรใหชาวนาไรทดนท�ากน3 (2) ชวงปลายทศวรรษ

1950s เปนชวงของการปฏรปทดนในลกษณะ “นารวม” ผานรปแบบสหกรณ คอ

ชาวนาทกคนตองเปนสมาชกสหกรณ รวมกนท�าการผลต และไดรบสวนแบง

หลงฤดเกบเกยว(3)ชวงปลายทศวรรษ1970sหรอหลงการรวมประเทศเวยดนาม

จากชยชนะของเวยดนามเหนอทมตอเวยดนามใตจงเปนการปฏรปทดนในลกษณะ

“นารวม” ทงประเทศ (4) ชวงปลายทศวรรษ 1980s หรอยคเศรษฐกจการตลาด

รฐหนมาปฏรปทดนโดยยนยอมใหเอกชนมสทธในการใชประโยชนทดน ซงถอ

เปนการสนสดของยค“นารวม”ทครงหนงเคยเปนรปแบบการผลตทางการเกษตร

ทพรรคฯหวงจะน�าพาสงคมเวยดนามไปสสงคมนยมคอมมวนสต

การปฏรปทดนในเวยดนามเหนอในชวงตนทศวรรษ 1950s ไดสราง

ความเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญทงในเชงโครงสรางทางสงคมและวถชวต

3 ในชวงเวลาเดยวกนคอตนทศวรรษท1950sเวยดนามใตภายใตการน�าของประธานาธบดโงดงเสยม(1955-1963) ไดด�าเนนการปฏรปทดนดวยเชนกน อยางไรกตาม ในบทความนขอน�าเสนอเฉพาะการปฏรปทดนในบรบทของเวยดนามเหนอเทานน

Page 3: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

35

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ประจ�าวนของคนเวยดนามเหนอ โดยเฉพาะอยางยงผ คนในชนบททไดรบ

การประทบตราจากรฐวาเปน“เจาทดน”(diachu)ซงเปนกลมเปาหมายหลกของ

ระบอบการปกครองใหมทตองการโคนลม เพราะเชอวาการทสามารถโคนลม

“เจาทดน”ลงไดกเทากบวาสามารถโคนลมระบบศกดนาทผกขาดการปกครองเวยดนาม

มาอยางยาวนานลงไดเชนกน จงน�าไปสค�าถามทวา กลมคนทไดรบการประทบตรา

วาเปน“เจาทดน”ตองเผชญชะตากรรมอยางไรบางในชวงเวลาดงกลาว?

บทความนตองการน�าเสนอเรองราวปฏบตการการปฏรปทดนในบรบทของ

เวยดนามเหนอ และชะตากรรมของผทถกประทบตราวาเปน “เจาทดน” ในสงคม

หมบานชนบทของเวยดนามเหนอ(สมยนน)ในยคการปฏรปทดนชวงตนทศวรรษ

1950sโดยอาศยขอมลจากเอกสารรวมทงเรองเลาและความทรงจ�าของผใหขอมล

หลกคนหนงซงเปนลกสาวของอดตผทถกประทบตราวาเปน“เจาทดน”ในหมบาน

แหงหนงของจงหวดแทงฮวา(ThanhHoa)

กำรถอครองทดนกอนกำรปฏรปทดนของพรรคฯ

ระบบการถอครองและใชประโยชนทดนในเวยดนามภายใตระบอบศกดนา

สามารถแบงไดเปน3ลกษณะคอ(1)ทดนทอยภายใตการถอครองของราชส�านก

หรอ“ทหลวง”(ruongdatcongcuaNhanuoc)ซงสวนใหญเปนทดนทราชส�านก

ใชในกจการบานเมองตางๆเชนทดนเพองานเทศกาลทดนเพองานกอสรางทดน

เพองานการทหารทนาหลวงฯลฯ(2)ทดนภายใตการถอครองของชมชนหมบาน

(ruongdatconglangxa)ซงเปนทดนทจดสรรไวเพอกจการสาธารณะของหมบาน

(cong dien) เชน ทนาของหมบาน ทนาของศาลเจา ฯลฯ (3) ทดนทอยภายใต

การถอครองของสวนบคคล(ruongdattu)เชนทดนของขนนางทไดรบพระราชทาน

จากกษตรย ทดนของเจาทดนทดนทบคคลบกเบกขนใหม ทนาของตระกลทนา

ของวดทนาของชาวนารายยอยฯลฯซงการถอครองและการใชประโยชนในทดน

ใน2ประเภทหลงนตองเสยภาษ(nopthue)ใหกบราชส�านก(LamQuangHuyen,

2007:34-40)

Page 4: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

36 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

เมอเวยดนามตกเปนประเทศอาณานคมของฝรงเศส (ค.ศ. 1884-1945)

ระบบการถอครองและใชประโยชนทดนทเคยตกอยภายใตการควบคมดแลของ

ราชส�านก กเปลยนแปลงมาสการควบคมดแลโดยตรงจากเจาอาณานคมฝรงเศส

โดยมนโยบายใหเอกชนมสทธถอครองและใชประโยชนทดนอยางสมบรณ เพอจะ

ไดงายตอการควบคมดแลและการเรยกเกบภาษ(Mellac,2011:152)นอกจากน

เจาอาณานคมฝรงเศส ยงสงเสรมใหคนของตนลงทนท�าการเกษตรในพนทขนาด

ใหญหรอทเรยกวา “นคมเกษตรกรรม” (don dien) ซงในป ค.ศ. 1890มจ�านวน

ทงสน 126 แหง โดยเนอทในเขตภาคเหนอ (Bac Ky) มจ�านวน 3,068 เฮกตาร

เขตภาคกลาง(TrungKy)มจ�านวน3,484เฮกตารและในเขตภาคใต(NamKy)

มจ�านวน4,346เฮกตารตอมาการถอครองทดนโดยคนสญชาตฝรงเศสกมจ�านวน

เพมขนเรอยๆตงแตชวงเวลาระหวางปค.ศ.1890ถง1900มการถอครองทดน

เปนจ�านวน320,000เฮกตารในการเพาะปลกขาวและยางพาราและตงแตปค.ศ.

1907เปนตนมาคนสญชาตฝรงเศสไดขยายพนท“นคมเกษตรกรรม”เพมมากขน

ทงในเขตภาคใตและภาคเหนอ เชน ในเขตจงหวดเซนตย (Son Tay) บกซาง

(BacGiang)และถายเหวยน(ThaiNguyen)ดงนนเมอถงปค.ศ.1930คนสญชาต

ฝรงเศสไดมการครอบครองทดนในเวยดนามรวมทงสน 1,025,000 เฮกตาร

และเฉพาะ “นคมเกษตรกรรม” ทปลกยางพารามเนอทรวมกนจ�านวน 706,000

เฮกตาร ซงคดเปนพนท 1 ใน 4 ของพนทเกษตรกรรมทงหมดของเวยดนาม

(MyOpera,2009)

ตามตวเลขการถอครองทดนทเปนทนาในป ค.ศ. 1930 ระบวา เจาของ

ทนา (chu ruong) ทถอครองทนาในเนอทนอยกวา 5 เฮกตาร มจ�านวนทงหมด

1,776,200รายคดเปนรอยละ94.8ของเจาของทนาทงหมดโดยมเนอทถอครอง

รวมกนทงหมด1,225,000เฮกตารสวนเจาทนาทถอครองทนาตงแต5เฮกตารถง

50เฮกตารมจ�านวน92,150รายคดเปนรอยละ4.9ของเจาของทนาทงหมดโดย

มเนอทถอครองรวมกนทงหมด1,210,000เฮกตารและเจาทนาทถอครองทนาตงแต

50เฮกตารขนไปมจ�านวน6,530รายคดเปนรอยละ0.3ของเจาของทนาทงหมด

โดยมเนอทถอครองรวมกนทงหมด1,355,000เฮกตารนอกจากนยงเปนสวนของ

Page 5: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

37

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

นารวม (ruong cong) อก 510,000 เฮกตาร เมอเปรยบเทยบการถอครองทนา

ระหวางภาคตางๆ จะเหนไดวาในเขตภาคใตมเจาทนาทถอครองทนาตงแต

5 เฮกตาร ขนไปมอยเปนจ�านวนมาก ส�าหรบผทถอครองตงแต 5 เฮกตาร ถง

50 เฮกตารมจ�านวน 65,700 รายจากทงหมด 92,150 ราย และถอครองตงแต

50เฮกตารขนไปมจ�านวน6,300รายจากทงหมด6,530รายและในจ�านวนชาวนา

ทมอย4,000,000รายโดยประมาณจะมแค1,874,880รายเทานนทมทนาเปนของ

ตนเองดงนนจากตวเลขการถอครองทดนทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวาทนา

สวนใหญอยในการครอบครองของคนจ�านวนนอยเทานน (LamQuang Huyen,

2007:348-349)

“ชำวนำตองมทนำเปนของตนเอง”: นโยบำยปฏรปทดนของพรรคฯชวงตนทศวรรษ 1950s

“ชาวนาตองมทนาเปนของตนเอง” (nguoi cayco ruong) เปนนโยบาย

และแนวทางในการสรางฐานมวลชนของพรรคคอมมวนสตเวยดนามมาตงแตกอตง

พรรค โดยเฉพาะกบกลมชาวนายากจนและไรทดนท�ากน ดงนนภายหลงการ

ประกาศเอกราชจากฝรงเศสและจดตงรฐบาลของโฮจมง (HoChiMinh) ในวนท

2กนยายนค.ศ.19454รฐเวยดนามเหนอไดมความพยายามด�าเนนการปฏรปทดน

ในหลายรปแบบ เชน ประกาศลดคาเชาทนาลง 25% (sac lenh giam to 25%)

ในวนท20ตลาคมค.ศ.1945ประกาศลดคาเชาทนาลง20%และยกเวนการเกบ

ภาษในเขตพนทประสบอทกภย ในวนท 26 ตลาคม ค.ศ. 1945 ตอมาพรรคฯ

ไดก�าหนดนโยบายการปฏรปทดนในภาวะสงครามหลงผานการประชมใหญพรรคฯ

ครงท2ในวนท15มกราคมค.ศ.1948ขนดงน (1)ตองลดคาเชานาลง25%

(2)ตองยกเลกการเสยคาเชาอนๆจากการเชานาเชนคาลงเกยวขาว(thuetrinh

4 หลงจากประกาศเอกราช รฐบาลภายใตการน�าของโฮจมง ตองลภยของจากเมองหลวงฮานอยไปตงฐานบรหารราชการในเขตทเรยกวา“เวยดบก”(KhututriVietBac)เพราะฝรงเศสไดหวนกลบมาหวงยดครองเวยดนามอกครงหนง หลงจากปลอยใหญป นครอบครองเวยดนามระยะสนๆ ในชวงสงครามโลกครงทสอง

Page 6: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

38 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

giat)คาหวของควาย(thuedautrau)(3)น�าทนาของพวกทรยศ(bonphanquoc)

มาแจกจายใหกบชาวนายากจน ฯลฯ (Lam Quang Huyen, 2007: 56-57)

ซงประกาศตางๆทออกมาจากรฐบาลในชวงเวลาดงกลาวมผลบงคบใชในบางพนท

ทพรรคฯ ควบคมไดเทานน เพราะในอกหลายพนทยงคงอยในการควบคมของ

ฝรงเศส

กลาวไดวาประกาศค�าสงของประธานาธบดโฮจมงเลขท149-SLลงวนท

12เมษายนค.ศ.1953คอจดเปลยนส�าคญในการด�าเนนการปฏรปทดนอยางจรงจง

ในเวยดนามเหนอของพรรคฯชวงตนทศวรรษ1950sโดยเนอหาของค�าสงดงกลาว

เนนไปทการใหเจาทดนลดคาเชานา สทธของผเชานา ยกเลกหนของชาวนา

ยดทดนของพวกฝรงเศส (thuc dan Phap)พวกฝกใฝฝรงเศส (Viet gian) และ

พวกฝายตรงขาม(phandong)แลวน�ามาจดสรรใหชาวนาทไมมทนาหรอมทนานอย

การแบงทดนใหชาวนาจากทดนของผบรจาคหรอทดนของสวนรวมการใชประโยชน

ในทดนทไมมเจาของหรอเจาของปลอยทงราง (Lam Quang Huyen, 2007:

361-369) ตอมาจากค�าสงดงกลาวจงน�าไปสการเสนอเปนกฎหมายปฏรปทดน

(Luat cai cach ruong dat) ซงผานการเหนชอบและรบรองจากสภาแหงชาต

(quoc hoi) เมอวนท 4 ธนวาคม ค.ศ. 1953 และผานการลงนามรบรองจาก

ประธานาธบดโฮจมงเมอวนท19ธนวาคมค.ศ.1953(LamQuangHuyen,2007:

64)โดยเนอหาของกฎหมายประกอบดวยประเดนส�าคญๆดงน(1)การยดทรพยสน

ของพวกฝรงเศส พวกมหาอ�านาจผรกรานชาตอน พวกเจาทดนทฝกใฝฝรงเศส

พวกฝายตรงขาม และเจาหนาททองถนในระบอบเกาทเอารดเอาเปรยบชาวบาน

(cuonghaogianac)นอกจากนยงมการยดทนาทมลกษณะเปนนารวมเชนทนา

ของตระกลและทนาของศาสนาตางๆ(2)เมอยดทรพยสนมาไดแลวใหท�าการจดสรร

ใหชาวนาทไมมทนาหรอมทนานอย และกลมคนยากจนอนๆ ในชนบท รวมทงให

จดสรรทดนบางสวนใหกบศาสนาตางๆเพอประโยชนตอการประกอบกจกรรมทาง

ศาสนา สวนกรรมสทธในทดนเปนของผทไดรบการจดสรร ซงสามารถแบงให

ลกหลานจ�านองขายหรอใหได(3)ใหจดตงคณะกรรมการปฏรปทดนระดบชาต

ภาค และจงหวด ท�าหนาทก�ากบดแลและปฏบตตามขอบงคบของกฎหมายปฏรป

Page 7: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

39

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ทดนสวนในระดบต�าบลใหทประชมตวแทนชาวนาของต�าบลและใหคณะกรรมการ

บรหารกลมเกษตรกรประจ�าต�าบลเปนผด�าเนนการบงคบใชกฎหมายปฏรปทดน

ส�าหรบการจดกลมชนชน(thanhphangiaicap)ตองเปนไปตามขอบงคบตามท

รฐบาลก�าหนดและตองไดรบการรบรองจากคณะกรรมการระดบจงหวด(4)พนท

ในการบงคบใชกฎหมายครอบคลมทงประเทศส�าหรบพนทปลดปลอย(vungtudo)

ใหท�าการปฏรปกอนสวนพนทใดยงไมพรอมใหปฏรปทหลงซงเปาหมายหลกของ

กฎหมายดงกลาวกเพอลมลางกรรมสทธการถอครองทดนของพวกฝรงเศส

พวกมหาอ�านาจผรกรานชาตอนๆและพวกชนชนเจาทดนเวยดนามในระบอบศกดนา

อนจะน�ามาซงกรรมสทธถอครองทดนของชาวนา (LamQuang Huyen, 2007:

372-388)

ในความเปนจรง แมพรรคไดประกาศใชกฎหมายปฏรปทดนแลวกตาม

แตกยงไมสามารถด�าเนนการปฏรปทดนไดอยางครอบคลมทกพนทเพราะยงตกอย

ในสถานการณของการสรบกบฝรงเศสอยางไรกตามพรรคไดพยายามท�าการปฏรป

ทดนในลกษณะของการ“น�ารอง”(thidiem)ในเขตควบคม(khuvuckiemsoat)

ของตนเอง คอ เรมตนในพนท 6 ต�าบลของจงหวดถายเหวงยน (Thai Nguyen)

โดยเรมตงแตวนท 25 ธนวาคม ค.ศ. 1953 ถงวนท 30 มนาคม ค.ศ. 1954

และตอมาพรรคฯไดด�าเนนการปฏรปทดนในอกหลายพนทในชวงปลายของสงคราม

และครอบคลมทวทงเวยดนามเหนอภายหลงไดรบชยชนะอยางเดดขาดจากฝรงเศส

คอครงทหนงด�าเนนการในพนท 47ต�าบลของจงหวดถายเหวงยนและในพนท

6ต�าบลของจงหวดแทงฮวารวมทงสน53ต�าบลโดยมระยะเวลาของการด�าเนนการ

ตงแตวนท25พฤษภาคมค.ศ.1954ถงวนท20กนยายนค.ศ.1954ครงทสอง

ด�าเนนการในพนท22ต�าบลของจงหวดถายเหวงยนพนท100ต�าบลของจงหวด

ฝเถาะ(PhuTho)พนท22ต�าบลของจงหวดบกซาง(BacGiang)พนท66ต�าบล

ของจงหวดแทงฮวารวมทงสน210ต�าบลโดยเรมด�าเนนการตงแตวนท23ตลาคม

ค.ศ. 1954ถงวนท 15มกราคมค.ศ. 1955ครงทสาม ด�าเนนการในพนท 106

ต�าบลของจงหวดฝเถาะพนท 84 ต�าบลของจงหวดบกซางพนท 65 ต�าบลของ

จงหวดหวงฟก(VinhPhuc)พนท22ต�าบลของจงหวดเซนตย(SonTay)พนท

Page 8: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

40 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

115ต�าบลของจงหวดแทงฮวาและพนท74ต�าบลของจงหวดเหงะอาน(NgheAn)

รวมพนททงสน466ต�าบลโดยเรมด�าเนนการตงแตวนท18กมภาพนธค.ศ.1955

ถงวนท20มถนายนค.ศ.1955ครงทสด�าเนนการในพนท17ต�าบลของจงหวด

ฝเถาะพนท16ต�าบลของจงหวดบกซางพนท111ต�าบลของจงหวดหวงฟกพนท

60ต�าบลของจงหวดบกนง (BacNinh)พนท71ต�าบลของจงหวดเซนตยพนท

98 ต�าบลของจงหวดหานาม (Ha Nam) พนท 47 ต�าบลของจงหวดนงบง

(NinhBinh)พนท207ต�าบลของจงหวดแทงฮวาพนท5ต�าบลของจงหวดเหงะอาน

พนท227ต�าบลของจงหวดหาตง(HaTinh)รวมพนททงหมด850ต�าบลโดยเรม

ด�าเนนการตงแตวนท27มถนายนค.ศ.1955ถงวนท31ธนวาคมค.ศ.1955

ครงทหาด�าเนนการในพนท86ต�าบลของจงหวดบกนงพนท45ต�าบลของจงหวด

นงบงพนท163ต�าบลของจงหวดหาดง(HaDong)พนท171ต�าบลของจงหวด

นามดง (NamDinh) พนท 19 ต�าบลของจงหวดแทงฮวาพนท 250 ต�าบลของ

จงหวดเหงาะอานพนท 6 ต�าบลของจงหวดหาตง พนท 118 ต�าบลของจงหวด

กวางบง (QuangBinh)พนท 21 ต�าบลของเขตหวงลง (Vinh Linh)พนท 217

ต�าบลของจงหวดฮายเซอง (Hai Duong) พนท 149 ต�าบลของจงหวดฮงเอยน

(Hung Yen) พนท 294 ต�าบลของจงหวดถายบง พนท 85 ต�าบลของจงหวด

เกยนอาน(KienAn)พนท47ต�าบลของฮานอยพนท9ต�าบลของจงหวดฮายฟอง

(HaiPhong)พนท40ต�าบลขนกบฮงกวาง(HongQuang)รวมพนททงหมด1,720

ต�าบลโดยเรมด�าเนนการตงแตวนท25ธนวาคมค.ศ.1955ถงวนท30กรกฎาคม

ค.ศ.1956(LamQuangHuyen,2007:389-390)ภายหลงการด�าเนนการปฏรป

ทดนเสรจสนลงในครงท5ไดไมนานนกพรรคจงไดประกาศยตการด�าเนนการปฏรป

ทดนลงในเดอนตลาคม ป ค.ศ. 1956 แมเกดความผดพลาดมากมายในระดบ

การปฏบต แตพรรคกยนยนถงความส�าเรจในการด�าเนนการปฏรปทดนดงกลาว

โดยเฉพาะสามารถด�าเนนการโคนลมระบอบศกดนาในภาคเหนอลงได(LamQuang

Huyen,2007:69)

เปนทนาสงเกตวา การปฏรปทดนของพรรคทง 5 ครงนน ไมไดมการ

ด�าเนนการในหลายพนท โดยเฉพาะอยางยงในเขตพนทสง (miennuiphiaBac)

Page 9: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

41

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ทเปนทอยอาศยของกลมชาตพนธตางๆ ทมอยหลายกลมในหลายจงหวดทาง

ภาคเหนอของเวยดนาม เชน กลมชาตพนธมงในเขตจงหวดลาวกาย (Lao Cai)

กลมชาตพนธไทในเขตจงหวดเซนลา (Son La) กลมชาตพนธเมอง (muong)

ในเขตจงหวดฮวาบง(HoaBinh)ฯลฯทงนเนองจากทางพรรคฯเกรงวาหากด�าเนน

การปฏรปทดนในพนทกลมชาตพนธ จะกอใหเกดการอพยพยายถนฐานขามแดน

ไปยงประเทศเพอนบาน เพราะจงหวดเหลานเปนจงหวดชายแดนทมอาณาเขต

ตดตอกบประเทศลาวและประเทศจนซงในชวงเวลาดงกลาวทางพรรคฯจงสามารถ

ท�าไดเพยง“การปฏรปเพอใหเกดความเทาเทยม”(thuchiencaicachdanchu)

เทานนเชนประกาศลดคาเชาทดนประกาศลดดอกเบยเงนกประกาศยกเลกหน

ฯลฯ(LamQuangHuyen,2007:111)

“กำรจ�ำแนกกลมชนชน”: ปฏบตกำรของกำรโคนลมเจำทดนในระดบหมบำน

การด�าเนนการปฏรปทดนในระดบปฏบตการเพอการโคนลมเจาทดนนน

พรรคฯไดจดตงคณะท�างานกลางขนมาดแลชดหนง5(uybanlanhdaochuong

trinhcaicachruongdat)ประกอบดวย(1)เจองจง(TruongChinh)เลขาธการ

ใหญพรรคฯเปนประธานคณะกรรมการ(2)ฮวางกวกเวยด(HoangQuocViet)

กรรมการกรมการเมองและกรรมการกลางบรหารพรรคฯเปนประธานการด�าเนนการ

ปฏรปทดนในพนทน�ารองจงหวดถายเหวงยน(3)เลวนเลอง(LeVanLuong)กรรมการ

ส�ารองกรมการเมองและกรรมการกลางบรหารพรรคฯเปนประธานการด�าเนนการ

ปฏรปทดนในพนทน�ารองจงหวดแทงฮวา เหงะอาน และหาตง (4) โฮเวยดถง

(Ho Viet Thang) กรรมการกลางส�ารองบรหารพรรคฯ เปนหวหนาควบคมระดบ

ปฏบตการ(giamdoctructiepdieuhanhchiendich)(Wikipedia,2013)

5 คณะกรรมการชดนตองพนจากต�าแหนงส�าคญในพรรคฯทนทหลงการประกาศยตปฏบตการปฏรปทดนโดยประธานาธบดโฮจมง ในป ค.ศ. 1956 เพอแสดงความรบผดชอบตอการชน�าการด�าเนนการปฏรปทดนทถกวพากษวจารณอยางหนกจากสมาชกพรรคถงความผดพลาดและลมเหลวโดยเฉพาะในระดบปฏบตการ

Page 10: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

42 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

แนวทางส�าคญในการด�าเนนการโคนลมเจาทดนของคณะท�างานกคอ

การจ�าแนกกลมชนชน(phandinhthanhphangiaicap)ของชาวบานในหมบาน

ตางๆ ออกเปน 5 ประเภท ไดแก (1) เจาทดน (dia chu) (2) ชาวนาร�ารวย

(phunong)(3)ชาวนาระดบกลาง(trungnong)(4)ชาวนายากจน(bannong)

(5)ชาวนาไรทดน(conong)นอกจากนในกลมชนชนเจาทดนยงมการแบงยอยออก

เปน3ประเภทคอ (1) เจาทดนโหดราย (dia chugianac) (2) เจาทดนระดบ

ธรรมดา(diachuthuong)(3)เจาทดนทสนบสนนการสรบของพรรค(diachuco

unghokhangchien)(Wikipedia,2013)สวนเกณฑในการก�าหนดวาครอบครว

ใดจดอยในกลมชนชนใดนน พจารณาจากจ�านวนการถอครองทดนและการใช

แรงงานเปนส�าคญ โดย (1) ชนชน “เจาทดน” คอชนชนทไมใชแรงงานแตมชวต

สขสบาย และสรางความร�ารวยจากการเอารดเอาเปรยบชาวนาในหลากหลายรป

แบบเปนตนวาการเกบคาเชานา(diato)ในอตราสงใหกยมดอกเบยสง(nolai)

การกดคาแรงในการท�างาน(boclotnhancong)ฯลฯ(2)ชนชน“ชาวนาร�ารวย”

ซงหากเปรยบเทยบกนในกลมชาวนาทวไปแลวจดเปนชนชนทมการถอครองทดน

มากทสด โดยปกตหากพจารณาเปนรายบคคล ชาวนาร�ารวยจะมทดนมากกวา

ชาวนาระดบกลาง 3 เทาและมากกวาชาวนายากจน 9 เทา นอกจากนทนาของ

ชาวนาร�ารวยมกเปน“นาด” (ruongtot)และอยใกลหมบาน(ruonggan)ชนชน

ชาวนาร�ารวยจะลงแรงในการผลตเองและมกไมถกเอารดเอาเปรยบ อยางไรกตาม

ยงจดวาเปนชนชนเอารดเอาเปรยบสวนหนงดวยโดยเฉพาะการกดคาแรง(boclot

nhan cong thuemuon) (3) ชนชน “ชาวนาระดบกลาง” คอชนชนทมจ�านวน

ทนาเพยงพอส�าหรบท�าการเพาะปลกและสามารถเลยงดสมาชกในครอบครว

แบบพออยพอกนไดซงเปนกลมชนชนเกอบครงหนงของจ�านวนประชากรในชนบท

อยางไรกตาม หากตองประสบกบภยธรรมชาตทท�าใหพชผลเสยหาย กสราง

ความล�าบากขาดแคลนขนได (4) ชนชน “ชาวนายากจน” คอชนชนทมจ�านวนท

นานอยแทบไมพอเลยงครอบครว ซงสวนหนงเดมเปนชนชน “ชาวนาระดบกลาง”

แตเลอนชนลงจากภาวะหนสน(5)ชนชน“ชาวนาไรทดน”คอชนชนทไมมทดนเลย

หรอมกนอยมากไมเพยงพอตอการเลยงชพ สวนใหญชนชนนมกเปนแรงงานตด

Page 11: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

43

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ทดนของเจาทดนหรอเปนแรงงานรบจางใหกบชาวนาร�ารวย(LamQuangHuyen,

2007:42-44)

ส�าหรบปฏบตการของการด�าเนนการจ�าแนกกลมชนชนในระดบหมบาน

พรรคฯเรมตนโดยการจดสงเจาหนาท (canbo)หรอทรจกกนในชอ“คณะปฏรป

ทดน”6(doicaicachruongdat)ลงไปยงหมบานตางๆพรอมมอบหลกการปฏบต

งานโดยใหอาศยชาวนายากจน (ban nong) และชาวนาไรทท�ากน (co nong)

เปนฐานเปนมตรทดกบชาวนาระดบกลางสรางเครอขายกบชาวนาร�ารวยโคนลม

เจาทดนผทรยศและใชอ�านาจกดขอยางทารณโหดราย(Duahanvaobanconong,

doanketchatchevoitrungnong,lienhiepphunong,danhdodiachuViet

gianphandongvacuonghaogianac)จากนนใหเจาหนาทในคณะปฏรปทดน

แยกยายกนไปอาศยอยกบครอบครวชาวนายากจนและไรทท�ากน ตามนโยบาย

“3รวม”คอรวมกน(cungan)รวมอาศย(cungo)รวมท�างาน(cunglam)โดยม

จดประสงคส�าคญ 3 ประการคอประการแรก เพอจ�าแนกกลมชนชนในหมบาน

ประการทสองเพอสรางฐานมวลชน(phatdongquanchung)โดยการโนมนาวให

ชาวนายากจนเขาใจวาเจาทดนคอตวการส�าคญทท�าใหชาวนาตองประสบกบความ

ทกขยากล�าเคญในชวตและท�าใหสงคมเวยดนามเกดปญหา(thamngheohoikho)

ประการทสาม เพอสรางเครอขายพรรคในระดบหมบานและชวยเจาหนาทในการ

ด�าเนนการปฏรป (Malarney, 2002: 29) กรณหมบาน “เตอ” (หมบานแหงหนง

ชานเมองฮานอย)เจาหนาทปฏรปทดนสวนใหญเปนคนมาจากจงหวดแทงฮวาและ

เหงะอาน เรมลงไปด�าเนนงานปฏรปทดนในหมบานตงแตชวงประมาณเดอน

พฤศจกายนปค.ศ.1955จนถงเดอนมถนายนปค.ศ.1956โดยชวงแรกเจาหนาท

ไปอาศยรวมกนอยทศาลเจา(dinh)ประจ�าหมบานจากนนจงแยกยายกนไปอยตาม

บานของครอบครวชาวนายากจนอกระยะเวลาหนง และเรมตนท�าหนาทจ�าแนก

ชนชน (phan loai giai cap) ซงเนนไปทชนชนเจาทดน โดยชาวบานในหมบาน

6 เจาหนาทของพรรคฯทเขารวมในปฏบตการปฏรปทดนทวทงเวยดนามเหนอมจ�านวนทงสน48,818คนโดยทกคนตองผานการอบรมจากพรรคฯ เพอใหแนใจวาเขาใจแนวทางการปฏรปทดนทถกตอง โดยเฉพาะแนวความคด“ตองขดรากถอนโคนพวกปญญาชนศกดนา(Tri),คนร�ารวย(Phu),เจาทดน(dia),ขาราชการศกดนา(Hao)”(Tri,Phu,Dia,Haodaotangoctroctanre)(Wikipedia,2013)

Page 12: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

44 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ถกจ�าแนกชนชนออกเปน “เจาทดน” “ชาวนาร�ารวย” “ชาวนาระดบกลาง” “ชาวนา

ยากจนหรอชาวนาไรทดน” และ “ผใชแรงงานอนๆ” (Kleinen,2007:126-127)

การจ�าแนกชนชนโดยเฉพาะเกณฑรอยละทพรรคก�าหนดวาแตละหมบาน

จะตองม “เจาทดน” รอยละ 5 ของจ�านวนคนทงหมดในหมบาน ไดกอใหเกด

บรรยากาศแหงความกลวขนทวไปในหมบานและความกงวลทแพรกระจายไปยง

ครอบครวตางๆยกเวนครอบครวชาวนายากจนเพราะไมมนใจวาครอบครวตนเอง

จะถกจดใหอยในชนชนใดหากตกอยในชนชนเจาทดนทถกตตราวาเปน“เจาทดน

ผ ทรยศและและใชอ�านาจกดขอยางทารณโหดราย” อาจตองโทษประหาร

เพราะถอวาเปนชนชนท“ตดหนเลอดประชาชน”(nomaunhandan)สวนชนชน

ชาวนาร�ารวยและชาวนาระดบกลางไมตองโทษจ�าคก ยกเวนวาเปนสมาชกของ

พรรคผนยมชาตเวยดนาม(dangvienVietNamquocdandang)ทเปนฝาย

ตรงขามกบพรรคคอมมวนสตเวยดนาม ซงถกปฏบตเสมอนหนงผทกดขขดรด

ประชาชน ดงนนท�าใหครอบครวเหลานไมกลาออกไปไหน ในชวงเวลาของ

การจ�าแนกชนชน เพราะกลววาครอบครวชาวนายากจนทเปนมวลชนของคณะ

ปฏรปทดน (gia dinh cot can) จะซกถามประวตและจ�านวนการถอครองทดน

(Kleinen,2007:128-129)กรณของต�าบล“ทงเหลยด”(thinhliet)(พนทชานเมอง

ของกรงฮานอย)เจาหนาทปฏรปทดนไดจ�าแนกชนชนเจาทดนในต�าบลรวมทงหมด

19รายโดยแบงเปนเจาทดนธรรมดา10รายเจาทดนใชอ�านาจกดขอยางทารณ

โหดราย4รายและ1ใน4รายยงถกจ�าแนกวาเปนเจาทดนทตดหนเลอดประชาชน

ผจดการดแลทดนใหเจาทดน(diachuquanly)3รายสวนอก2รายเปนเจาทดน

ผทรยศซงสวนใหญเปนเจาหนาทระดบหมบานในระบอบเกาหรอเคยท�างานใหกบ

ฝรงเศส(Malarney,2002:30)

ภายหลงการยกเลกปฏบตการจ�าแนกชนชนในระดบหม บาน ท�าให

สถานการณของผทเคยไดรบการจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดนหลายคนมการ

เปลยนแปลงไปในทางทดขน เพราะไดรบการจ�าแนกใหมใหอยในชนชนชาวนา

ระดบกลางอยางไรกตามในชวงเวลาของการปฏบตการปฏรปทดนทผานมาไดม

ผคนเปนจ�านวนมากทตองสงเวยปฏบตการดงกลาว และถกจ�าแนกชนชนอยาง

Page 13: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

45

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ไมยตธรรม(bixuoan)จนน�าไปสการตองโทษประหารชวตหรอจ�าคกซงปจจบนยงเปนทถกเถยงกนอยถงจ�านวนตวเลขทแนนอนของผทเสยชวตจากการปฏรปทดนโดยเอกสารของตะวนตกคาดการณวาจ�านวนผเสยชวตอาจอยระหวาง50,000ถง100,000คนบางแหลงระบยอดผเสยชวตสงถง675,000คนซงตวเลขเหลานอาจมความคลาดเคลอนหรอไมตรงกบความเปนจรง เพราะในเวลาตอมาหลายคนไดรบการลดโทษ เหลอเพยงการไปใชแรงงาน (bi di cai tao lao dong) เทานน(Kleinen,2007:125)

“กำรประชมกลำวโทษ” (dau to): ปฏบตกำรของกำรรอถอนโครงสรำงสงคม (ศกดนำ) ในหมบำน

การประชมกลาวโทษผทไดรบการจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดนหรอศตรผขดขวางการปฏวตของพรรค เปนอกมาตรการหนงของพรรคในการสรางความชอบธรรมในการด�าเนนการยดทดน และทรพยสนของผถกกลาวโทษมาจดสรรใหกบชาวนายากจน รวมทงมความชอบธรรมในการตดสนประหารชวตและลงโทษจ�าคกกลมคนเหลานนนอกจากนยงมเปาหมายเพอการรอถอนโครงสรางอ�านาจเกาและความสมพนธทางสงคมของคนในหม บานอกดวย ซงกระบวนการของการประชมกลาวโทษจะด�าเนนการโดยคณะปฏรปทดนและจดขนในพนทสาธารณะส�าหรบขนตอนการกลาวโทษจะเรมตนดวยการกลาวถงสาเหตของปญหาสงคมเวยดนามทเกดจากระบบการกดขขดรดประชาชนของเจาทดนโดยคณะปฏรปทดนเพอเปนการเปดการประชมกลาวโทษจากนนเจาทดนจะถกน�าตวมายนทามกลางวงลอมของชาวบาน และพรอมใหชาวนายากจนหรอผทถกกดขขดรดกลาวโทษซงระยะเวลาของกระบวนการกลาวโทษขนอยกบโทษหนกหรอเบาของเจาทดนคนนนๆบางคนอาจใชเวลาทงวนหรอทงวนทงคน(Malarney,2002:34-35)

ปฏบตการของการประชมกลาวโทษ นอกจากจะท�าใหเจาทดนตองโทษประหารจ�าคกและตกอยในสภาพสนเนอประดาตวแลวยงสงผลใหระบบความสมพนธของคนในครอบครวตองลมสลายลงอกดวยโดยเฉพาะกรณทลกตองกลาวโทษผเปนพอหรอแม ลกสะใภตองกลาวโทษพอแมของสาม ลกเขยตองกลาวโทษผเปนพอตา

Page 14: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

46 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

แมยาย ภรรยาตองกลาวโทษสาม พนองตองกลาวโทษซงกนและกน ลกศษยตองกลาวโทษอาจารยฯลฯซงถอวาเปนการผดจารตหรอธรรมเนยมทเคยยดถอปฏบตมาในระบบความสมพนธของคนในสงคมเวยดนามอยางรนแรง นอกจากนการใชสรรพนาม“มง” (may)แทนเจาทดนและ“ก” (tao)แทนผทกลาวโทษโดยเฉพาะในกรณทลกเปนผกลาวโทษพอแม ท�าใหหลายคนไมอาจสหนาพอแมของตนเองไดในเวลาตอมาและรสกผดอยลกๆในใจอยางยากทจะลบเลอน(Kleinen,2007:129)

ปฏบตการของการกลาวโทษเจาทดนไมเพยงแตท�าใหระบบความสมพนธของคนในครอบครวตองลมสลายลงเทานน แตยงท�าใหความสมพนธของคนในชมชนเกดรอยราวอยางรนแรง โดยเฉพาะชาวนาผทถกจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดนและถกกลาวโทษจากชาวนายากจนอยางไมยตธรรมซงเปนผลพวงมาจากนโยบาย“รอยละ5”ของพรรคทกดดนใหคณะปฏรปทดนจ�าตองเพมจ�านวนเจาทดนในหมบานใหไดตามเปาหมายดงกลาว (kich thanh phan) หรอบางคนเรยกวา“เจาทดนจดสรร”(diachuphan)และการกลาวโทษของชาวนายากจนในหลายกรณเปนการกลาวโทษอยาง“ใสรายปายส”(todieu/todaihoi/tobua)เพอใหไดชอวาตนเองไมไดมความสมพนธกบเจาทดน และเพอใหตนเองไดรบการจดสรรทดนรวมถงการไดรบแบงปนทรพยสนเงนทองทยดมาจากเจาทดน ตามค�ามนสญญาทไดรบจากคณะปฏรปทดนซงถอเปนแรงจงใจส�าคญทท�าใหชาวนายากจนเขารวมกระบวนการของการกลาวโทษดงกลาว ดงนนแมชวงเวลาของการปฏรปทดนไดสนสดลงไปนานแลว แตบาดแผลและความเจบแคนใจของผ ทตกเปนเหยอรวมทงคนในครอบครวตอผทกลาวโทษใสรายปายสตนกยงคงอยบางรายรนแรงถงขนไมคบคาสมาคมและ“ไมเผาผ”กนเลยจนถงปจจบน(Kleinen,2007:131-132)

หมบำนฟง จงหวดแทงฮวำ: เมอกระแสลมของกำรปฏรปทดน พดผำน7

หมบานฟงเปนหมบานทตงอยบรเวณทราบลมทมแมน�าจ(Chu)หรอโจว(Trau)ไหลมาบรรจบกบแมน�ามา(Ma)กอนจะไหลลงทะเลทางทศตะวนออกและ

7 ขอมลในหวขอนไดมาจากการสมภาษณNguyenThiMaiเปนหลก

Page 15: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

47

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ตงอยหางจากตวจงหวดแทงฮวาขนไปทางทศเหนอประมาณ 20 กโลเมตร โดยมแมน�าจทไหลผานหมบานทางทศใตเปนเสนแบงธรรมชาตระหวางเขตตวเมองแทงฮวากบเขตหมบานการถอครองทดนของชาวบานในหมบานกอนยคปฏรปทดนมอยเพยง2ลกษณะคอ(1)ทดนของแตละบคคลและ(2)ทดนของตระกลซงมเฉพาะทเปนทนาของตระกล(ruongho)โดยผลประโยชนทเกดจากทนาของตระกลจะน�ามาใชในการจดพธเซนไหวบรรพบรษของตระกล ดงนนบางครงจงเรยกทนาดงกลาววา“นาส�าหรบเซนไหวบรรพบรษ”(ruonggio)สวนการใชประโยชนทดนในหมบานทส�าคญมอย3ลกษณะคอ(1)ทดนทอยอาศย(2)ทดนทเปนทนาและ(3)ทดนรมตลงแมน�าจ(baisongChu)ซงชาวบานใชส�าหรบปลกพชลมลกเชนขาวโพดถวเขยวผกกาดฯลฯ

กระแสลมของการปฏรปทดนเรมพดผานหมบานฟง เมอชาวนาร�ารวย(phunong)ในหมบาน3คนถกเจาหนาทปฏรปทดนด�าเนนการจบกมในชวงปลายป ค.ศ. 1953 ในขอหาไมปฏบตตามนโยบายของพรรคตามประกาศค�าสงของประธานาธบด(chutichnuoc)เรองการลดคาเชาทนา(giamto)และลดดอกเบยการก(giamtuc)ทงการกทเปนตวเงนและขาวเปลอกนอกจากนเจาหนาทปฏรปทดนยงด�าเนนการยดทนาและทรพยสนอนๆเชนบานววควายเครองมอเกษตรฯลฯของชาวนาร�ารวยอกดวยสงผลใหคนในครอบครวตองอพยพออกจากหมบานเพอเดนทางลงไปยงเวยดนามใต (di vao Nam) ซงไมตางกบชาวบานอกหลายครอบครวของหมบานอนๆในเวยดนามเหนอทตองเผชญชะตากรรมอยางเดยวกนเพราะกลววาจะโดนจบกมและลงโทษจากฝายปฏวตหรอเวยดมนหเนองจากในชวงเวลาดงกลาวฝายเวยดมนหสามารถท�าการยดครองและควบคมพนทจากฝายเจาอาณานคมฝรงเศสไดเพมมากขน ในทสดดวยชยชนะของฝายเวยดมนหเหนอเจาอาณานคมฝรงเศสทสมรภมรบ “เดยนเบยนฟ” ในป ค.ศ. 1954 จงน�าไปสการยตสงคราม และน�าไปสการแบงเวยดนามออกเปน “เวยดนามเหนอ” และ“เวยดนามใต” โดยใชเสนละตจดท 17 องศาเหนอเปนเสนแบงพรมแดน และจากภาวะแหงความกลวดงกลาวท�าใหเกดคลนอพยพของผคนจากเวยดนามเหนอสเวยดนามใตมากกวา 800,000 คนในชวงเวลาของการเปลยนผานการปกครอง

ในเวยดนามเหนอดงกลาว(Kleinen,2007:120)

Page 16: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

48 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

คลนลมของการปฏรปทดนถาโถมเขาใสหมบานฟงอยางรนแรงเมอราวตน

ปค.ศ.1955ซงตรงกบชวงปฏบตการของการปฏรปทดนระดบประเทศในครงท3

คอเรมด�าเนนการตงแตวนท18กมภาพนธค.ศ.1955ถงวนท20มถนายนค.ศ.

1955 โดยคณะเจาหนาทปฏรปทดนซงเปนคนนอกหมบาน ไดเดนทางเขามายง

หมบาน และไดแยกยายกนไปพกอาศยในบานของชาวนายากจนตาม “คมบาน”

(xom)ตางๆทมอย6คมในหมบานซงสรางความหวาดกลวใหกบคนในหมบาน

เปนยงนกเพราะหมบานฟงไดชอวาเปนหมบานทครอบครวสวนใหญมฐานะดโดย

สงเกตงายๆไดจากการทบานสวนใหญมงดวยหลงคากระเบองอฐ(nhamaingoi)

และในทสดครอบครวชาวบานราว1 ใน3ของครอบครวทงหมดในหมบานไดถก

เจาหนาทปฏรปทดนจ�าแนกใหอยในชนชนเจาทดน เฉพาะ “คมแปด” (xom tam)

มทงหมด11ครอบครวทถกจ�าแนกใหเปนครอบครวเจาทดน(giadinhdiachu)

5ครอบครวเปนชาวนาร�ารวย5ครอบครวเปนชาวนาระดบกลางและอก10กวา

ครอบครวเปนชาวนายากจน

หลงจากกระบวนการจ�าแนกชนชนในหมบานเสรจสนลง จงน�าไปส

ขนตอนของการจดชมนมกลาวโทษเจาทดนขนบรเวณศาลเจาประจ�าหมบานมอย

กรณหนงทเปนทซบซบนนทากนมากใน“คมแปด”กคอกรณหลานสาวกลาวโทษ

ผเปนปา (ผหนงทถกจ�าแนกใหเปนเจาทดน) ทเลยงดตนเองมา แมวาขณะนนได

แตงงานออกไปอยบานสามแลวกตามค�าพดทหลานสาวพดกบปาในการชมนมกลาว

โทษในวนนนท�านองวา “ตอนทก (หลานสาว) อยกบมง (ปา) มงใชใหกท�างาน

บานสารพด ไมไดหยดไดหยอน ไมพอใจมงกดดา หนงสอกไมใหกเรยน”

(NguyenThiMai,2013)การพดจาของคนทเปนหลานสาวตอผเปนปาทเลยงด

ตนเองมาจนมครอบครวเชนนนในความรสกของชาวบานทวไปถอวาหลานสาวเปน

คนทไมรจกบญคณคนอนจงถกชาวบานซบซบนนทามาจนถงปจจบน

ผลของปฏบตการของการปฏรปทดนทเกดขนณหมบานฟง นอกจาก

จะท�าใหครอบครวของผทถกจ�าแนกชนชนใหเปนเจาทดนและชาวนาร�ารวยตอง

ถกยดทดนและทรพยสนตางๆแลวยงสงผลท�าใหสถานทศกดสทธประจ�าหมบานท

ชาวบานใหการเคารพบชาอกหลายแหงตองถกท�าลายลงดวยเชนกน เปนตนวา

Page 17: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

49

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

“ฟ” (Phu) หรอศาลเจาส�าหรบบชาเจาแมสโลก (Mau bon phu) ซงเปนสถานท

ส�าหรบจดพธทรงเจาของผหญงในหมบานดวย “ดง” (Dinh) หรอศาลเจาส�าหรบ

บชาเทพเจาประจ�าหมบาน(thanhhoanglang)“จว”(Chua)หรอวดพทธนกาย

มหายานอยางไรกตามหลงจากการประกาศยกเลกการปฏรปทดนและด�าเนนการ

แกไขในสงผด (sua sai) โดยการคนทดนและทรพยสนบางสวนใหแกครอบครว

เจาทดนและชาวนาร�ารวย (tra lai thanh phan) ในชวงปลายป ค.ศ. 1956

แมสถานทศกดสทธเหลานจะไมสามารถบรณะกลบคนมาเหมอนเดมไดและบางแหง

ถกเปลยนสภาพไปเปนโรงเรยนประถมศกษา แตส�าหรบชาวบานในหมบาน

โดยเฉพาะครอบครวเจาทดนและชาวนาร�ารวยมองวาการประกาศยกเลกการปฏรป

ทดนในเวลาอนรวดเรว สามารถชวยใหหลายครอบครวรอดพนจากความอดอยาก

เพราะหากด�าเนนการตอไปนานกวานอาจท�าใหมคนตายเพมมากขนจากการ

ขาดแคลนอาหาร

ครอบครวของเหวงยน ถ มำย8: ชะตำกรรมหลงถกประทบตรำ ใหเปน “เจำทดน”

ณชวงเวลากอนทคลนลมของการปฏรปทดนจะถงโถมเขาใสหมบานฟง

ราวตนป ค.ศ. 1955นน ครอบครวของเหวงยนถ มาย (ซงประกอบดวยพอแม

8 เหวงยนถมายเกดเมอปค.ศ.1944(ปจจบนอาย69ป)หลงจากเตบโตมาไดเพยง12ปเธอกตองเผชญกบผลพวงของการปฏรปทดนของรฐซงเธอเนนย�าวาการคกคามทางรางกายยงพอทนไดแตการคกคามทางจตใจนนแสนทกขระทมยงนก(uyhieptinhthan)เธอรสกวาเจาหนาทรฐ(สมยนน)ตองการใหกลมคนทถกประทบตราใหเปนชนชน“เจาทดน”ตายไปจากสงคมเพราะการหยบยนความชวยเหลอไมวาจะเปนเงนหรออาหารจากญาตพนองกถกเจาหนาทรฐสงหาม หากฝาฝนและถกจบไดมทงยดสงเหลานนรวมทงลงโทษทบตดงนนแมเรองราวจะเกดขนและผานเลยมาหลายสบปแลวกตามแตเธอกยงคงจ�าไดดโดยเฉพาะในเหตการณทเธอมประสบการณตรงเพราะในบางเหตการณเชนการประชมกลาวโทษทเกดขนในหมบานของเธอนนเจาหนาทรฐไมอนญาตใหเดกเขารวมสวนขอมลทผเขยนน�ามาใชเขยนในหวขอนกไดมาจากการสมภาษณเธอในชวงเวลาทานขาวเยนระหวางทเธอมาเยยมญาตทเมองไทย ซงเปนการสมภาษณในลกษณะของการขอใหเลาใหฟงมากกวาการสมภาษณแบบทางการในฐานะทเปนผใหขอมลหลก เพราะผเขยนมขอจ�ากดทไมสามารถเดนทางไปสมภาษณผใหขอมลรายอนๆ ในเวยดนามได ดงนนเรองราวในเรองเลาของเธอจงเปนเพยงเสยงหนงจากอกหลายรอยหลายพนเสยงของผทตองตกอยในชะตากรรมดงกลาวเทานน

Page 18: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

50 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

พสาวและเธอ)ยงคงอยอาศยในบานหลงเดยวกนกบครอบครวของปยาเนองจาก

พอของเธอเปนลกชายคนโตซงตามธรรมเนยมปฏบตของเวยดนามลกชายคนโต

จะตองอาศยในบานเดมเพอปรนนบตดแลพอแมยามแกชราสวนอาผชายอก4คน

ไดแยกครอบครวออกไปหมดแลวแมยงคงอาศยอยบานเดยวกบปยาแตกเหมอน

แยกครอบครวตางหาก เพราะทงสองครอบครวไมไดกนอาหารรวมกนนอกจากน

พอของเธอกไดรบการจดสรรทนา ทสวน ววควาย ใหท�ามาหากนดแลครอบครว

โดยแยกตางหากจากครอบครวของปยา สวนวถชวตประจ�าวนของครอบครวก

ด�าเนนไปเฉกเชนเดยวกบครอบครวชาวนาทวไปคนอนๆในหมบานคอชวงหนา

นากลงมอเพาะปลกขาวดวยสภาพภมนเวศของหมบานทเปนพนทราบลมรมแมน�า

ท�าใหสามารถเพาะปลกขาวไดปละ 2ครง โดยครงแรกเรมตนปลกประมาณเดอน

พฤษภาคมแลวไปเกบเกยวราวเดอนตลาคมปเดยวกน(vuthangmuoi)สวนครง

ทสองเรมตนปลกประมาณเดอนพฤศจกายนแลวไปเกบเกยวราวเดอนพฤษภาคม

ปถดไป(vuthangnam)ส�าหรบชวงระหวางรอเกบเกยวผลผลตขาวครอบครวได

ท�าการเพาะปลกขาวโพด ถวเขยว ถวด�า ในทดนบรเวณตลงรมแมน�าจ นอกจาก

ท�าการเพาะปลกแลวครอบครวเธอยงมการเลยงหมและเปดไกโดยท�าคอกเลยงอย

มมหนงของบรเวณทอย อาศย ซงอาศยขาวโพดทปลกน�ามาเลยงสตวเหลาน

เนองจากแรงงานหลกในครอบครวทมเพยงพอกบแม ท�าใหตองวาจางชายหนม

ในหมบานคนหนงมาคอยท�างานประจ�าในบานเชนดแลววควายชวยท�านาท�าสวน

และวาจางคนในหมบานเปนครงคราวในชวงทตองเรงเกบเกยวผลผลตซงเธอมอง

วาฐานะของครอบครวไมไดร�ารวยเพยงแคพออยพอกน สงเกตไดจากการจดงาน

แตงงานของพสาวในปค.ศ.1951ซงครอบครวฝายชายและฝายหญงตองรวมลงขน

กนคนละครงในการซอววมาประกอบอาหารในงานแตงงาน นอกจากนดวยสภาพ

พนทเพาะปลกทอยบรเวณทราบลมแมน�า ท�าใหมความเสยงตอการถกน�าทวมอย

เปนประจ�าเธอจ�าไดวาในปค.ศ.1954ท�านบกนแมน�าจและแมน�ามาแตกเนองจาก

ปนนมน�ามากน�าในแมน�าทงสองไหลเขามาทวมบานเรอนและทนาทสวนสงผลให

ผลผลตทางการเกษตรของครอบครวเธอและชาวบานในหมบานเสยหายหมด

หลายครอบครวตองท�าการหยบยมขาวเปลอกจากญาตพนองโชคดทครอบครวเธอ

Page 19: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

51

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

พอมขาวเปลอกเหลอจาก ปทผานมา และสมาชกกเหลอเพยงพอแมลก ท�าให

สามารถชวยประทงชวตคนในครอบครวไปได

และแลวชะตากรรมของเธอและครอบครว กตองมอนผนแปรไปตามการ

เปลยนแปลงของสงคมเวยดนามในขณะนนเมอคณะเจาหนาทปฏรปทดนเดนทาง

เขามาในหมบานจากนนไมนานผลของการจ�าแนกชนชนในหมบานกออกมาปรากฏ

วาครอบครวของป ยาและครอบครวของเธอถกจดใหอย ในชนชน “เจาทดน”

ครอบครวของอาผชายคนทสองรองจากพอของเธอถกจดใหเปน “ครอบครวกดข

ขดรด” (gia dinh boc lot) ครอบครวของอาผ ชายคนทสามไดอพยพไปยง

เวยดนามใต ครอบครวของอาผชายคนทสและหากถกจดใหเปน “ครอบครวลก

เจาทดน” (gia dinh con dia chu) และในทสดเจาหนาทปฏรปทดนไดท�าการยด

ทรพยสนทงหมดของครอบครวรวมทงญาตของเธอยกเวนเพยงครอบครวอาผชาย

คนทสองทไมโดนยดบานแตกโดนยดทนาและทรพยสนอนๆไปบางสวนเธอจ�าได

วาวนนน เจาหนาทปฏรปทดนพาชาวบานทเปนมวลชนบกเขามาภายในบาน

แลวท�าการขนเอาสงของเครองใชตางๆทมอยภายในบานไปจนหมด เหลอเพยง

เสอผาชดเดยวทก�าลงสวมใสอยเทานน ซงเธอรสกวาไมตางอะไรกบการปลนกน

กลางวนแสกๆ(nhucuopgiuabanngay)นอกจากนเจาหนาทปฏรปทดนยงบงคบ

ใหทกคนในครอบครวของเธอและญาตทถกยดทรพยสนออกไปจากบานแลวใหไป

อยรวมกนทบานของอาคนทหา ซงเปนบานชนเดยวทเรยกวา “บาน 5 หอง”

(nha5san)โดยหองหวมมดานซายเปนของครอบครวอาผชายคนทหาถดมาเปน

หองส�าหรบปยาสวนหองตรงกลางส�าหรบวางหงบชาบรรพบรษหองถดมาเปนหอง

ของครอบครวอาผชายคนทส และหองหวมมดานขวาเปนของครอบครวเธอ ซง

คบแคบมากส�าหรบคน 4 ครอบครวทตองมาอยรวมกน สวนบานทป ยาและ

ครอบครวเธออาศยอยเดมนน เจาหนาทปฏรปทดนไดจดใหเปนทอยอาศยของ

ชาวบานทยากจน3ครอบครว

อยางไรกตาม การถกยดทอยอาศยของครอบครวยงไมรนแรงเทากบ

การถกยดทดนท�ากนเธอจ�าไดวาราวเดอนพฤษภาคมปค.ศ.1955เจาหนาทปฏรป

ทดนไดน�าชาวบานทเปนมวลชนเกบเกยวขาวทก�าลงสกจากทนาของครอบครวของ

Page 20: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

52 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

เธอไปจนหมด โดยไมสนใจวาครอบครวของเธอจะมชวตอย รอดไดอยางไร

ความร สกเธอในตอนนน เหมอนกบวาพวกเจาหนาทปฏรปทดนตองการให

ครอบครวของเธอตายไปใหหมดไดยงดเมอตองตกอยในภาวะเขาตาจนเพราะญาต

พนองของครอบครวเธอไมมใครสามารถชวยเหลอใครไดดงนนทกคนจ�าตองดนรน

เอาตวรอดไปใหได โดยพอแมของเธอแอบไปยงทนาทเคยเปนของครอบครว

ดวยความหวงวานาจะมเศษรวงขาวตกหลนอย ตามทองนา ซงกไมผดหวง

เพราะสามารถเกบหาไดบางแตเนองจากเครองครวทใชหงหาอาหารโดนยดไปหมด

และขาวเปลอกทไดมากมจ�านวนไมมาก พอแมของเธอท�าไดเพยงเอาไปต�า

จนละเอยดกบครกหนส�าหรบตขาวของครอบครวทเจาหนาทปฏรปทดนขนไปวาง

ไวรมถนนกลางหมบาน แลวเอาใสกระถางธปทใชเซนไหวบรรพบรษ ซงเปน

ทรพยสนเพยงชนเดยวทไมโดนขนเอาไปเมอถงเวลากนพอแมลกกนงลอมกระถาง

ธปใบนน โดยน�าเอาใบฝรงมาตกขาวเปลอกทต�าละเอยดกนแทนชอน ทกคน

ในครอบครวนงกนกนอยางขมขนเพราะหากไมกนกไมมอะไรตกถงทองฉะนนตอง

กดฟนกนเขาไปเพอใหมชวตอยรอด

การตกอยในสภาพทไมมอะไรกนเชนนนท�าใหทกคนในครอบครวของเธอ

และญาตคนอนๆ ตองดนรนขวนขวายหาหนทางเพอใหมอาหารมาประทงชวต

พอของเธอตองออกไปรบจางนอกหมบานแลวแตใครจะวาจางใหท�าอะไรกท�าหมด

บางครงออกไปท�างานหลายวน แตไดขาวสารกลบมาบานเพยงไมกก�ามอ สวนป

ของเธอดวยความทมอายมากแลว ไมสามารถท�างานรบจางได จงตองออกไป

ตระเวนขอทานตามหมบานตางๆแลวแตใครจะสงสารบางครงไดมนเทศขาวโพด

กลบมาบาน สวนแมของเธออาศยเกบพชผกธรรมชาตตามรมแมน�าทพอจะกนได

เอามาตมกนแตเมอพอแมหมดหนทางทจะเลยงดลกได เธอจงถกสงใหไปอยบาน

คนอนในฐานะเดกรบใชในบานโดยพอแมหวงเพยงวาการท�าเชนนนจะสามารถชวย

ใหลกของตนมอาหารกนประทงชวตได เธอจ�าไดวาครงแรกเธอถกสงใหไปอยกบ

ครอบครวชาวนาในหมบานแหงหนงทอยไมหางจากหมบานของเธอมากนกดวยวย

เพยง10ขวบเศษซงไมเคยออกจากบานเลยหลงจากอยไปไดราว2อาทตยและ

ทนคดถงพอแมไมไหวเธอจงตดสนใจหนกลบบานตอมาครงทสองเธอถกสงใหไป

Page 21: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

53

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

อยกบอกครอบครวหนง ซงอยไกลจากหมบานของเธอมาก ท�าใหคราวนเธอไมสามารถหนกลบมาบานไดเองอกงานทเธอตองท�าในแตละวนกคอการเลยงววควายตดหญาใหววควายตกน�าจากแมน�ามาใสตมไวใชในบานเกบฟนฯลฯการดนรนเพอใหมชวตอยรอดดวยการไปเปนเดกรบใชมไดเกดขนกบเธอเพยงคนเดยวเทานนแตเกดขนกบลกของอาผชายทกคนดวยและเลวรายกวานนเมออาผชายคนทสตองยกลกสองคนใหไปเปนลกเลยงของคนอน และความอตคดขดสนทเกดขน แมศพของยาเธอทเสยชวตลงหลงจากการปฏรปทดนไดไมนานนกกไมสามารถจดงานไดตามประเพณซ�ารายยงตองงดเอาประตบานทก�าลงอยอาศยมาท�าเปนโลงศพและตองรบน�าไปฝงอยางรวดเรว

หลงจากครอบครวและญาตของเธอไดเผชญชะตากรรมจากการปฏรปทดนมาไดราวปครงเจาหนาทปฏรปทดนในหมบานไดท�าการพจารณาและจ�าแนกชนชนกนใหม ซงเปนผลมาจากนโยบาย “แกไขในสงทด�าเนนการผดพลาด”(chinhsachsuasai)ผลกคอครอบครวเธอและญาตไดรบการจ�าแนกใหมใหอยในชนชน “ชาวนาระดบกลาง” (trung nong) ท�าใหทกครอบครวไดรบการคนบานทอาศยเดมและทนาบางสวนโดยพจารณาตามจ�านวนสมาชกในครอบครวเปนหลกซงชวยใหสถานการณการด�ารงชวตของครอบครวไมเลวรายเหมอนชวงเวลาทผานมา คอเธอสามารถกลบมาอยอยางพรอมหนาพรอมตากบครอบครวไดเชนเดมอกครงหนงอยางไรกตามแมไดรบการคนทอยอาศยและทนาบางสวนกตามแตชะตากรรมของครอบครวเธอกไมเหมอนเดมอกตอไป เพราะตองเปลยนสถานภาพกลายไปเปนครอบครวทตองไปรบจางคนอนเพอหาเลยงชวตไปวนๆหนงเทานน ประกอบกบทนาทมอยเพยงนอยนด จงไมสามารถเปนหลกประกนไดวาครอบครวจะมอาหารพอกนอกตอไป(NguyenThiMai,2013)

สรป

เปาหมายส�าคญของการด�าเนนนโยบายการปฏรปทดนของพรรคคอมมวนสตเวยดนามไมเพยงแตท�าใหชาวนายากจนและชาวนาไรทดนสามารถมทดนท�ากนเปนของตนเองเทานนแตยงตองการรอถอนโครงสรางสงคมแบบศกดนา

Page 22: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

54 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

ทผกขาดการปกครองเวยดนามมาอยางยาวนาน ดงนนชาวนายากจนและชาวนาไรทดน ท�ากนคอกลมคนทไดรบประโยชนสงสด แตส�าหรบครอบครวของผทถกประทบตราใหเปน“เจาทดน”อยางไมยตธรรมนนพวกเขาคอกลมคนทตกเปนเหยอของนโยบายดงกลาวแมยคของการปฏรปทดนในเวยดนามไดสนสดลงมานานกวา57ป(ค.ศ.1956-2013)แลวกตามแตบาดแผลทฝงลกอยภายในใจของใครหลายๆคนกยงคงอยจนปจจบน

“ยคสมยกเปนเชนนนแลเอาแนเอานอนอะไรไมได” (thoi the, the thoi)

คอวลทหลายคนในยคสมยนนน�ามาพดเพอปลอบประโลมจตใจใหยอมรบและยอม

จ�านนตอชะตากรรมทเกดขนจากการตกเปนเหยอของอ�านาจรฐ ซงคนตวเลก

ตวนอยในสงคมไมสามารถตอสหรอขดขนไดเพราะการยอมจ�านนเปนหนทางเดยว

ทท�าใหตนเองมชวตรอด ดงนนชวงเวลาแหงความเลวรายทสดในชวตในยคการ

ปฏรปทดนทผานมาจงเปนสงทหลายคนพยายามลมมากกวาทจะจดจ�า เชนเดยวกบ

เหวงยนถมายทพดเสมอวา“ลมยงดกวาจ�า”(quenhonlanho)หรอ“จดจ�าไป

เพออะไร” (nho de lam gi?) เพราะทกครงทมการพดหรอถามถงยคปฏรปทดน

กไมตางอะไรกบการไปสะกดแผลเกาใหกลบมาเจบอกครง

เอกสำรอำงอง

Kleinen, John. (2007).Lang Viet doi dien tuong lai hoi sinh qua khu.

(InVietnamese)[VietnamVillage:anOppositetheFuture,Revivalthe

Past].DaNang:NhaxuatbanDaNang.

LamQuangHuyen.(2007).Van de ruong dat o Viet Nam.(InVietnamese)

[LandIssueinVietnam].HaNoi:Nhaxuatbankhoahocxahoi.

Malarney, Kingsley Shaun. (2002).Culture, Ritual and Revolution in

Vietnam.London:RoutledgeCurzon.

Page 23: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

55

“อยากลมแตกลบจ�า”: เรองเลา ความทรงจ�า และชะตากรรม

สมยปฏรปทดนของผหญงเวยดนาม (คนหนง)

ปท 9 ฉบบท 3 กนยายน-ธนวาคม 2556

Mellac, Marie. (2011). Land Reform and Changing Identities in Two

Tai-Speaking Districts in Northern Vietnam in JeanMichaud and

TimForsyth(eds.)Moving Mountains: Ethnicity and livelihoods in

highland China, Vietnam, and Laos. Toronto:UBCPress.

MyOpera. (2009).Chế độ sở hữu và sử dụng đất. (In Vietnamese)[PropertyRegimesandLandUse].RetrievedSeptember20,2013,

fromhttp://my.opera.com.

NguyenThiMai.(2013,August-September). Interview.Landlorddaughter

inThanhHoaprovince,Vietnam.

Wikipedia. (2013). Cai cach ruong dat tai mien Bac Viet Nam.

(In Vietnamese) [Land Reform in Northern Viet Nam]. Retrieved

September17,2013,fromhttp://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cai_

cach_ruong_dat_tai_mien_Bac_Viet_Nam&action=edit&redlink=1

Page 24: “อยากลืมแต่กลับจ า”: เรื่อง ...วารสารส งคมล มน าโขง : ป ท 9 ฉบ บท 3 ก นยายน-ธ

56 วารสารสงคมลมน�าโขง

ปท 7 ฉบบพเศษ 2554