analiza bezbijednosti djece u saobraćaju na području opštine prijedora za period od 2004 do 2009...

Analiza bezbijednosti djece u saobraćaju na području opštine Prijedora za period od 2004 do 2009 godine

SADRŽAJ

1. UVOD.........................................................................................................................................2

2. SAOBRAĆAJNO GEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE...................................................4

2.1 Geografsko-demografske karakteristike opštine Prijedor.....................................................4

2.1 Saobraćajne karakteristike opštine Prijedor..........................................................................5

3. PSIHOFIZIČKE KARAKTERISTIKE DJECE KOJE IMAJU UTICAJA NA

NJIHOVO PONAŠANJE U SAOBRAĆAJU........................................................................6

3.1 Opservacija..........................................................................................................................6

3.2 Percepcija dolazećeg saobraćaja..........................................................................................6

3.3.Procjene ...............................................................................................................................7

3.4. Proces donošenja odluka.....................................................................................................7

4. ANALIZA BEZBJEDNSOTI SAOBRAĆAJA U REPUBLICI SRPSKOJ 2004-2009..................................................................................................................................9

5. ANALIZA SAOBRAĆAJNIH NEZGODA NA OPŠTINI PRIJEDOR ZA PERIOD 2004-2009................................................................................................................................15

5.1 Prikazana je vremenska raspodela saobraćajnih nezgoda po.............................................15

5.2 Analize strukture nastradalih............................................................................................18

6. KARAKTERISTIČNE SAOBRAĆAJNE SITUACIJE I NAJČEŠĆE GREŠKE DJECE KOJE DOPRINOSE NASTANKU SAOBRAĆAJNE NEZGODE....................27

7. KAKO NAUČITI DIJETE DA SAČUVA ŽIVOT……………………………………….32

7.1 Cilj rada na saobraćajnom vaspitanju djece.............................................................................32

8. MJERE KOJE TREBA PRIMENITI DA BI SE POVEĆALA BEZBEDNOST DJECE NA OPŠTINI PRIJEDOR.....................................................................................................35

9. ZAKLJUČAK........................................................................................................................3710. LITERATURA.......................................................................................................................38

Popis tabela, slika, grafikona i priloga ......................................................................................39

1


1. UVOD

Stanje u bezbjednosti saobraćaja kod velikog broja zemalja u svetu izaziva visoko nezadovoljstvo i proizvodi veliku brigu. Bezbjednost saobraćaja u svim granama, a posebno u drumskom saobraćaju, postala je jedna od glavnih društvenih briga. Čovek je svojim pronalascima stvorio tehničke uslove da se brzo kreće, ali i takve društvene odnose da je to postalo potreba. Organizacija života i rada, savremenog čoveka primorava da se brzo kreće kako bi mogao obaviti poslove na različitim i često prostorno udaljenim mestima. Stiče se utisak da savremeni čovek juri vreme sa željom da u toj trci pobedi.

Potreba za kretanjem (saobraćajem vozila i pešaka) proističe iz zahteva za zadovoljavanjem životnih i radnih potreba. Saobraćaj koji zadovoljava te potrebe, propraćen je i negativnim posledicama (stradanjem ljudi i izazivanjem štete).

Od saobraćajnih nezgoda u svetu danas prosečno godišnje gine oko 350 hiljada ljudi, a oko 10 miliona biva povređeno. Od ovog broja na SAD otpada oko 50 hiljada poginulih i oko 1,5 milion povređenih, a na zemlje zapadne Evrope, Kanadu, Australiju i Japan otpada oko 150 hiljada poginulih i oko 3 miliona povređenih.

Analizom saobraćajnih nezgoda u zemljama EU (15 zemalja) u periodu 1990.-1999. godine, može se uočiti da u ukupnom broju nastradalih lica u saobraćajnim nezgodama vozači i putnici u vozilima čine više od 60% nastradalih. Broj poginulih vozača i putnika u vozilima čini više od 50% poginulih lica u saobraćajnim nezgodama. Od ukupnog broja nastradalih oko 2/3 su vozači, a 1/3 čine pešaci. Pored toga, u saobraćajnim nezgodama godišnje nastaju i velike materijalne štete (1,5-2% od ukupnog nacionalnog dohotka).

Jedna od osnovnih mera pasivne zaštite vozača i putnika u vozilima je upotreba sigurnosnih pojaseva uz naslone za glavu i vazdušne jastuke. Efikasnost sigurnosnih pojaseva uz istovremenu upotrebu naslona za glavu dokazana je nizom naučno istraživačkih radova. Pojasevi neosporno utiču na smanjenje broja poginulih i povređenih lica u vozilu doprinoseći povećanju nivoa bezbjednosti u saobraćaju.

Danas se proizvodi oko 40.000.000 automobila, u čemu Japan učestvuje sa oko 10.000.000, a Amerika sa oko 7.000.000 proizvedenih automobila godišnje, kao dve najveće automobilske sile u svetu.

Ovako stanje nebezbjednosti učesnika u saobraćaju zahteva jasno definisan značaj i potrebu analize bezbjednosti saobraćaja za potrebe svih društvenih organizacija, kako bi one u okviru svojih obaveza i dužnosti definisanih zakonom, sa aspekta makro saobraćajne politike mogle pravilno da dejstvuju u cilju smanjenja broja i posledica stradanja u saobraćaju.

Osnovni preduslov za smanjenje broja saobraćajnih nezgoda je dobro osmišljena i stručno urađena analiza saobraćajnih nezgoda. Na osnovu ovako urađene analize, sagledavanjem uzroka, mesta i vremena nastanka saobraćajnih nezgoda, mogu se doneti predlozi i mere za eliminaciju istih.

2


Na osnovu predhodno sakupljenih podataka i njihove analize dobijaju se potrebni odgovori na pitanja: Zašto se dogodila saobraćajna nezgoda?; Ko je učestvovao u saobraćajnoj nezgodi?; Zašto baš na tom mestu?; Zašto uz te okolnosti?. Odgovori na navedena pitanja ukazuju na određene zakonitosti dešavanja saobraćajnih nezgoda, što pruža mogućnost donošenja predloga mera sa ciljem smanjenja broja i posledica saobraćajnih nezgoda. Evidentiranje nezgoda na ovaj način omogućuje tačno utvrđivanje kritičnih mesta (''crnih tačaka'') i odgovarajućih parametara na koje moramo uticati radi poboljšanja uslova odvijanja saobraćaja.

Prikupljanje potrebnih podataka za analizu saobraćaja obavljeno je na sistematski način i uz odgovarajuće normative, koje uslovljava potreba da se isti podaci mogu upoređivati, tj. da kasnije dobijeni pokazatelji mogu biti upotrebljivi. Na osnovu definisanih zahteva koji se postavljaju kao uslov kvalitetne analize bezbjednosti saobraćaja uočava se da je za ostvarenje postavljenog zadatka potrebno angažovanje svih naučno-stručnih i društvenih subjekata odgovornih za bezbjednost saobraćaja.

Ugroženost saobraćaja je problem prvenstveno iniciran neuravnoteženim tehničkim i društvenim razvojem saobraćaja. Smrtna stradanja u saobraćaju su u odnosu na ostale vidove nasilnih smrti dominantna. U zemljama sa visoko razvijenim saobraćajnim sistemima stradanja u saobraćaju predstavljaju jedan od najvećih društvenih problema, što je rezultovalo formiranjem stručnih udruženja, timova, organizacija, foruma i specijalizovanih tela, zaduženih za planiranje i sprovođenje projekata i programa u cilju povećanja nivoa bezbjednosti saobraćaja.

3


2. SAOBRAĆAJNO GEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE

2.2 Geografsko-demografske karakteristike opštine Prijedor

Prijedor je grad i središte opštine u zapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, na obali rijeke Sane, te brežuljcima kojima se planina Kozara spušta u Prijedorsko polje. Područje opštine zauzima 834 km2, a sam grad se nalazi na nadmorskoj visini od 135m. Opština Prijedor je po veličini i po broju stanovnika druga u Republici Srpskoj.

Slika 1. Položaj opštine Prijedor

4

http://bs.wikipedia.org/wiki/Republika_Srpska

http://bs.wikipedia.org/wiki/Prijedorsko_polje

http://bs.wikipedia.org/wiki/Kozara


Opština Prijedor broji oko 105 000 stanovnika grupisanih u 27.233 domaćinstva, nastanjenih u 26.555 stanova, naseljenih u 71 naseljenom mjestu i organizovanih u 49 mjesnih zajednica . koja je i administrativni i saobraćajni centar regiona. Grad Prijedor - grad zaposlenih, mladih, naprednih i zadovoljnih stanovnika. Ovo je grad koji ima svoju istoriju, ali i budućnost.

2.2 Saobraćajne karakteristike opštine Prijedor

Grad i opština Prijedor, po svome geografskom položaju, nalazi se na raskršću značajnih magistralnih i regionalnih puteva u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini.

Lokalnom putnom mrežom na području opštine Prijedor obuhvaćeno je 14 putnih pravaca, magistralni putevi- 70km, regionalni 36 km, lokalni putevi 93 km Na području grada postoji javni gradski prevoz, dok na širem području opštine prevoz se vrši javnim prigradskim autobuskim prevozom. Osim navedenog javnog prevoza u gradu prevoz vrši i taksi služba.

5


3 PSIHOFIZIČKE KARAKTERISTIKE DJECE KOJE IMAJU UTICAJA NA NJIHOVO PONAŠANJE U SAOBRAĆAJU

Zadatak prelaska kolovoza se može posmatrati kroz četiri nivoa:

1) opservacija,2) percepcija,3) procjena i4) odluka.

3 .1. Opservacija

Rezultati nekoliko studija o ponašanju djece, po metodu opservacije, prikazuju razliku pri prelasku ulice u zavisnosti od starosti djeteta:

- većina djece uzrasta 3 – 5 godina ulicu prelazi brzo, bez zaustavljanja na ivičnjaku ili na položaju linije preglednosti (između parkiranih automobila), kao i gledanja u lijevu ili desnu stranu prije izlaska na ulicu;

- djeca uzrasta 6 – 7 godina zastanu na ivičnjaku i gledaju prije nego što pređu, ali se ne zaustavljaju na položaju linije preglednosti. Ponašanje im postaje još manje bezbjedno kada im je pažnja ometena (igrom, drugovima, životinjama i sl.);

- većina djece uzrasta 8 – 9 godina ulicu prelazi bezbjedno, zaustvljaju se na ivičnjaku i liniji preglednosti i takođe gledaju pri prelasku ulice.Na osnovu ovog možemo zaključiti da se djeca pri prelasku ulice ne ponašaju bezbjedno

sve do uzrasta od 8 godina.

3.2. Percepcija dolazećeg saobraćaja

Istraživanja su pokazala da tek djeca starija od 8 godina za detekciju saobraćaja koriste i sluh. Naime, kod male djece vizuelna percepcija se prvenstveno karakteriše ograničenim vidnim poljem zbog niskog rasta i položaja očiju ( sa 2 godine – 80 cm, sa 6 godina – 110 cm, sa 8 godina – 125 cm).

- proces pretrage vidnog polja je potpuno usmjeren ka upadljivim elementima, i kod djece uzrasta do 5 godina gotovo da ne postoji kontrola pažnje;

- djeca uzrasta do 6 godina ne pretražuju sistematski vidno polje,već im pažnju privlače i atraktivniji objekti u okolini. Takođe oni imaju i problema pri lokalizovanju zvuka koji dolazi sa lijeve ili desne strane bez okretanja glave;

6


- sa uzrastom 6 – 7 godina djeca uče da razlikuju prilike za igranje i radoznalost od prilika kada je potrebno usmjeriti pažnju.

-Inače, stvarno fokusiranje pažnje na relevantne informacije i ignorisanje nebitnih

informacija se javlja tek nakon 11 godine djetetovog života.

3.3.Procjene

Najvažnija procjena vezana je za kretanje saobraćaja. Samo oko 60% djece uzrasta 4 – 7 godina posjeduje u adekvatnoj mjeri znanja koje se brzine mogu očekivati od kojeg vozila.

- djeca uzrasta od 5 godina su u stanju da procjene brzinu nadolazećih vozila, sa mogućom greškom;

- djeca uzrasta 6 – 13 godina pokazuju znake nepouzdane procjene daljine , naročito kada je u pitanju veća udaljenost;

- djeca uzrasta od 8 godina prilično tačno opažaju kretanje, dok kod mlađe djece opažanje pravca kretanja prestavlja problem.

Procjena brzine vozila je osnovna za procjenu vremena koje je vozilu potrebno da dođe do djeteta. Procjene vremenskih intervala su naročito dobre za kraće vremenske intervale ( do 5 sekundi ), dok za duže vremenske intervale ( od 5 do 20 sekundi ) nisu tako dobre. Pretpostavlja se da je moguće obučiti djecu u procjeni vremenskih intervala.

Po pitanju rizika prelaska kolovoza, djeca do 6 godina, u izvjesnoj mjeri shvataju rizik, a do 8 godina prilično ispravno ocjenjuju opasnost.

3.4. Proces donošenja odluke

Vremenom se poboljšava integrisanje podataka. Vremenski interval između dvije informacije izgubi na uticaju, što se dešava na uzrastu od 6 godina. Što se tiče samog integrisanja informacija, princip je da je integracija teža što su informacije složenije. Zato kod uzrasta od 7 godina ne treba očekivati da integrišu informacije kao što su brzina i udaljenost.

Prema nekim studijama, djeca uzrasta 6 - 8 godina relativno dobro predviđaju pravac kretanja ostalih učesnika u saobraćaju, kao i efekat koji može da ima. Mlađa djeca ne shvataju korist prikazivanja svojih namjera ostalim učesnicima u saobraćaju, niti dobro shvataju njima upućene znake od strane ostalih učesnika u saobraćaju.

U bliskoj vezi sa ovim je i razumjevanje uzročnih relacija.

- djeca uzrasta 8 godina u posmatranju ljudskih odnosa ne mogu da razlikuju uzrok i posljedicu;

7


- racionalnost u odrađivanju uzroka se pojavljuje tek oko 7 – 8 godine, pa se ne može očekivati od mlađe djece da imaju izgrađeno mišljenje o mogućnostima i ograničenjima motornog saobraćaja;

- mlađa djeca (starija od 5 godina) manje koriste vremenske intervala između nailazećih vozila da bi prešla ulicu, za razliku od starije djece. Inače, najveće razmake koriste djeca uzrasta 9 – 10 godina.Na osnovu navedenog prethodnog stanja na putevima, uzroka stradanja djece i njihovih

psihofizičkih karakteristika po uzrastima možemo zaključiti da djeca od 10 godina mogu ispravno ocjeniti opasnost na putu, a oni mlađi ocjenjuju zavisno, opet, od uzrasta i usvojenog ponašanja. Znači, za našu posmatranu grupu, djecu do 10 godina, najvažnije je koliko su ona edukovana po pitanju saobraćaja i bezbjednosti u saobraćaju.

Iz tog razloga nastaju i razne kampanje za bezbjednost u saobraćaju, uključujući i kampanje za bezbjednost djece u saobraćaju. Mi ćemo u ovom radu navesti neke od kampanja koje su sprovedene, ili se još sprovode na teritoriji Republike Srpske.

8


4 ANALIZA BEZBJEDNSOTI SAOBRAĆAJA U REPUBLICI SRPSKOJ

2004-2009

Djeca spadaju u grupu najugroženije kategorije učesnika u saobraćaju. Djeca stradaju najčešće kao pješaci, biciklisti ili putnici u vozilu. U situaciji kada je saobraćaj loše regulisan, kada se odvija u otežanim uslovima pri nepravilnom dejstvu svih elemenata sistema vozač – vozilo – put – okolina i kada je ispoljeno visoko nedisciplinovano ponašanje i negiranje primjene pravila i propisa proizvedena je visoka ugroženost svih učesnika u saobraćaju.

Djeca kao posebna kategorija učesnika u saobraćaju veoma često su akteri saobraćajnih nezgoda i to najčešće kao izazivači. Nezgode sa učešćem djece su teške i sa tragičnim posljedicama što je uslovljeno malim otporom tjela djeteta da primi i odupre se dejstvu većih spoljnih sila koje se javljaju u nezgodama. Djeca pješaci su najzastupljeniji u ukupnom broju nastradale djece. Po godinama starosti najugroženije kategorije djece su djeca uzrasta od 7-14 godina. U ukupnom broju nastradale djece, djeca pješaci učestvuju sa oko 63%, djeca putnici sa oko 29% i djeca vozači sa oko 8%.

Djeca uzrasta 8-14 godina izložena su većem riziku za 3,2 puta od rizika kojem su izloženi njihovi roditelji starosti 26-35 godina. Ukoliko roditelji ovo ne znaju oni po sopstvenom osjećaju rizika ocjenjuju i bezbjednost djece pa im vjerovatno zato ne obezbjeđuju dovoljnu zaštitu u saobraćaju.

U saobraćaju djeca ne stradaju samo u zoni osnovnih škola. Njihovo stradanje je znatno veće van tih zona i povećano je jer izostaju interventne i preventivne mjere drugih (roditelja, škole, vozača i dr.). Djeca najčešće stradaju u igri kada im je pažnja skoncentrisana na igru i kada im je dozvoljeno da se igraju tamo gdje nisu bezbjedni,na ulici i na parkiralištu za vozila. Međutim djeca stradaju i u društvu roditelja kada zataji pažnja i nadzor prisutnog roditelja.U svjetu se oraganizuje poseban prevoz djece vozilima od kuće do škole, kad ih roditelji individualno ne dovode. Pozitivna strana iskustva možemo i mi koristiti, ako za to ispoljimo volju i obezbjedimo saradnju svih zainteresovanih ,pogotovo u većim gradovima.

9


Kod nas u saobraćaju vrlo često se vidi djete na prednjem sjedištu, u krilu suvozača ili čak u krilu vozača. Za vožnju bicikla djeca koriste parkirališta i ulice i često iza parkiranih vozila naglo izlaze na kolovoz. Vozači i po ulicama u naselju voze neoprezno i velikim brzinama, a pri tome voze i trotoarima i tako zalaze na površine namjenjene djeci gdje mogu ugroziti njihovu bezbjednost. Ovakvo postupanje i ponašanje neophodno je oštrije sankcionisati i rigoroznije kažnjavati.

U 2004 godini evidentirano je 10 .680 saobraćajnih nezgoda, od čega 2.079 nezgoda sa povrijeđenim i 156 nezgoda sa poginulim licima. U ovim nezgodama nastradalo je (poginulo ili povrijeđeno) 2. 687 lica, od čega je 170 lica poginulo, 724 zadobilo teške, a 1.793 lica zadobilo lake tjelesne povrede.

U toku 2005. godine evidentirano oko 10.369 saobraćajnih nezgoda, od čega 1.912 nezgoda sa povrijeđenim i 151 nezgoda sa poginulim licima. U ovim nezgodama nastradalo je (poginulo ili povrijeđeno) 2.952 lica, od čega je 164 lica poginulo, 640 zadobilo teške, a 2.146 lica zadobilo lake tjelesne povrede.

U toku 2006. godine evidentirano je 10.066 nezgoda (-2,9%), od čega 1.791 nezgoda sa povrijeđenim (-3,0%) i 168 nezgoda sa poginulim licima (+11,3%). U ovim nezgodama nastradalo je (poginulo ili povrijeđeno) 3.179 lica, od čega je 208 lica poginulo, 702 zadobilo teške, a 2.275 lica zadobilo lake tjelesne povrede. Tokom 2007. godine dogodilo se 10.933 saobraćajne nezgode. U ovim saobraćajnim nezgodama poginulo je 190 lica, teže povrijeđena 828, a lakše 2.734 lica. Najveći broj nezgoda dogodio se na magistralnim putevima, zatim na ulicama u naseljima, na regionalnim, pa na lokalnim putevima.

Tokom 2008. godine dogodilo se 10.590 saobraćajne nezgode. U ovim saobraćajnim nezgodama poginulo je 180 lica, teže povrijeđena 872, a lakše 2773 lica. Najveći broj nezgoda dogodio se na magistralnim putevima, zatim na ulicama u naseljima, na regionalnim, pa na lokalnim putevima.

U toku 2009. godine evidentirano oko 10.076 saobraćajnih nezgoda, od čega 2.378 nezgoda sa povrijeđenim i 155 nezgoda sa poginulim licima. U ovim nezgodama nastradalo je (poginulo ili povrijeđeno) 2378 lica, od čega je 180 lica poginulo, 781 zadobilo teške, a 2.656 lica zadobilo lakše tjelesne povrede.

U koliko bi se ovakav trend nastavio, u narednom petogodišnjem periodu (od 2009. do 2013) bi se dogodilo oko 75.000 nezgoda u kojima bi nastradalo oko 38.000 lica, od čega bi oko 1.040 ljudi poginulo.

10


Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009Ukupan broj

saobraćajnih nezgoda10680 10369 10066 10933 10590 10076

Tabela br.1. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda u periodu od 2004. do 2009. godine

2004 2005 2006 2007 2008 20099600

9800

10000

10200

10400

10600

10800

11000

10680

10369

10066

10933

10590

10076Ukupan broj saobraćajnih nezgoda

Grafikon br.1. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda u periodu od 2004. do 2009. Godine

Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009Ukupan broj saobraćajnih

nezgoda sa poginulim licima156 151 168 178 159 155

Tabela br.2.. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa smrtno stradalim licima u periodu od 2004. do 2009. godine

11


2004 2005 2006 2007 2008 2009135140145150155160165170175180185

156151

168

178

159155

Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa poginulim licima

Grafikon br.2. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa smrtno stradalim licima u periodu od 2004. do 2009. Godine

Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009Ukupan broj saobraćajnih

nezgoda sa nastradalim licima2079 1912 1791 2160 2561 2378

Tabela br.3.. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima u periodu od 2004. do 2009. godine

2004 2005 2006 2007 2008 20090

500

1000

1500

2000

2500

3000

20791912

17912160

2561

2378

Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima

Grafikon br.3.. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima u periodu od 2004. do 2009. Godine

12


Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009Ukupan broj poginulih

lica170 164 208 190 180 180

Tabela br.4.. Ukupan broj poginulih lica po godinama u saobraćajnim nezgodama u periodu od 2004. do 2009. godine

2004 2005 2006 2007 2008 20090

50

100

150

200

250

170

164208 190 180 180

Ukupan broj poginulih lica

Grafikon br.4.. Ukupan broj poginulih lica po godinama u saobraćajnim nezgodama u periodu od 2004. do 2009. godine

Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009Ukupan broj teže povrijeđeni

lica724 640 702 828 872 781

Tabela br.5.Ukupan broj teže povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. godine

2004 2005 2006 2007 2008 20090

100200300400500600700800900

1000

724

640

702828

872

781

Ukupan broj teže povrijeđeni lica

13


Grafikon br.5.. Ukupan broj teže povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. Godine

Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009Ukupan broj lakše povrijeđeni

lica1793 2146 2275 2734 2773 2656

Tabela br.6.. Ukupan broj lakše povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. godine

2004 2005 2006 2007 2008 20090

500

1000

1500

2000

2500

3000

17932146 2275

2734 2773 2656

Ukupan broj lakše povrijeđeni lica

Grafikon br.6.. Ukupan broj lakše povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. Godine

14


5 ANALIZA SAOBRAĆAJNIH NEZGODA NA OPŠTINI PRIJEDOR ZA PERIOD 2004-2009

5.1 Prikazana je vremenska raspodela saobraćajnih nezgoda po:

godini,

po mesecima,

po danima u nedelji,

po satima u toku dana,

Struktura saobraćajnih nezgoda u kojima su nastradala djeca

Godina 2004 2005 2006 2007 2008 2009 UKUPNOBroj SN 239 206 201 220 218 189 1273

% 17,3 18 16 16,9 16,8 15 100

Tabela 7. Raspodela broja Saobraćajnih nezgoda u periodu 2004-2009

15


2004 2005 2006 2007 2008 20090

50

100

150

200

250239

206 201220 218

189

Broj SN

Grafikon br. 7. Raspodela broja saobraćajnih nezgoda za period 2004-2009

U tabeli br.7 možemo videti da je u 2004 godini zabeleženo 239 saobraćajnih nezgoda, zatim u 2005 godini imamo 206 s.n., .

Godina2004 2005 2006 2007 2008 2009

UkupnoMesec Broj %Januar 14 9 13 7 16 12 71 5,5Februar 18 10 14 8 17 10 77 6,1

Mart 19 15 16 19 15 14 98 7,7April 21 17 17 20 17 13 105 8,2Maj 25 18 19 20 18 14 114 8,9Jun 27 20 20 21 19 16 123 9,6Jul 15 19 19 20 19 16 108 8,5

Avgust 25 22 21 23 21 17 129 10,1Septemba

r25 21 22 22 20 18 128 10,1

Oktobar 16 23 24 22 23 18 126 9,8Novembar 18 16 18 19 17 14 102 8Decembar 16 14 15 18 16 13 92 7,2

1273 100

Tabela br.8 Raspodela S.N po mesecima

16


Januar

Febru

arMart April Maj Jun Jul

Avgust

Septem

bar

Oktobar

Novembar

Decembar

0

2

4

6

8

10

12

5.5 6.1

7.78.2 8.9

9.6

8.5

10.1 10.19.8

8 7.2

Broj SN. Po mjesecima (%)

Grafikon br, 8. Raspodela SN po mesecima u postotcima

Na prethodnom grafikonu 8. možemo vidjeti da je najveći broj saobraćajnih nezgoda zabilježen u mjesecu oktobru, razlog za to su loši vremenski uslovi (padavine, magla,), zatim u avgustu sa 10,1 % jer je sezona godišnjih odmora što donosi pojačanu koncentraciju saobraćaja.

Dani Ponedeljak Utorak Sreda Četvrtak Petak Subota Nedelja Ukupno

Broj 180 185 160 181 197 195 163 1273

% 14,1 14,5 12,6 14,2 15,5 15,3 12,8 100 %

Tabela br. 9. Raspodela SN po danima u nedelji u periodu od 2004-2009

17


Ponedel-jak

Utorak Sreda Četvrtak Petak Subota Nedelja0

2

4

6

8

10

12

14

16

14.1 14.5

12.6

14.215.5 15.3

12.8

Grafikon br. 9. Raspodela SN po danima u nedelji u periodu od 2004-2009

Oscilacije su od 12,6 % do 15,5 %, petkom i subotom bilježi se najveći broj s.n.,razlog je kraj školske nedelje, početak vikenda.Vikendom u saobraćaju najviše učestuju rizične grupe vozača a to su mladi i neiskusni vozači,a imamo i povećan obim saobraćaja što dovodi do većeg broja saobraćajnih nezgoda..

Godina Broj SN Ukupno

%Sat 2004 2005 2006 2007 2008 2009

00-04 19 17 16 18 18 16 104 8,204-08 17 14 14 16 15 13 89 6,908-12 48 42 41 44 44 38 257 20,212-16 66 56 55 60 60 52 349 27,416-20 55 47 46 50 50 43 291 22,820-24 34 30 29 32 31 27 183 14,4

Ukupno239 206 201 220 218 189

1273 100 %1273

Tabela br.10. Raspodela SN po satima u periodu 2004-2009

18


00--04 04--08 08--12 12--16 16--20 20--240

5

10

15

20

25

30

8.36.9

20.2

27.4

22.8

14.4

Grafikon br. 10. Raspodela SN po satima u periodu 2004-2009

Znatno veći procenat S.N. imamo u popodnevnim časovima i to 27,4% u periodu 12-16 i 22,8 u periodu 16-20 h.Uzrok može biti povratak škole, kao i sa posla što dovodi do naglog povećanja saobraćaja što ima za posledicu veliki broj konfliktnih situacija,koje često rezultuju saobraćajnom nezgodom.U ovom periodu učestuje i veliki broj dece koja se vraćaju ili idu u školu pa je ovaj period vremena od 12-16 period u kome djeca do 14 godina najviše stradaju. Ne treba zaboraviti ni smanjenu vidljivost kao mogući uzrok S.N. u intervalu od 16-20h. Procenat drastično opada u intervalu od 00-04 h i 04-08h na 8,3 % odnosno 6,9 % a obajašnjenje za to je što su deca tada na sigurnom, u svojim domovima.

5.2 Analize strukture nastradalih

Struktura saobraćajnih nezgoda i posljedice, Struktura saobraćajnih nezgoda u kojima su nastradala djeca u periodu 2004-2009, Starosna struktura.

19


Struktura SN Sa

poginulima

Sa teško povređenim

a

Sa lakše povređenima

Sa materijalnom

štetomUkupno

Godine

2004 5 25 36 173 239

2005 5 21 31 149 206

2006 4 22 30 145 201

2007 6 23 33 158 220

2008 8 21 34 155 218

2009 7 16 29 137 189

Ukupno 35 128 193 917 1237

% 2,8 10,3 15,6 74,3

Tabela br. 11. Struktura saobraćajnih nezgoda sa posledicama u periodu 2004-2009

2.8 10.3

15.6

74.3

Br.SN u ( %)

Sa poginulimaSa teško povređenimaSa lakše povređenimaSa materijalnom štetom

Grafikon br.11 . Struktura saobraćajnih nezgoda sa posledicama u periodu 2004-2009

Iz grafika se vidi da je najmanje saobraćajnih nezgoda sa poginulim licima (2,8%),pa zatim sa teško povređenim licima (10,3%).Najviše saobraćajnih nezgoda je sa materijalnom štetom 74,3 %.

20


Djeca-Pješak Djeca-putnikDjeca-

Biciklist2004 10 19 3

2005 8 15 5

2006 9 14 6

2007 13 18 3

2008 12 20 5

2009 8 16 2

Ukupno60 102 24

186

Tabela br.12. Struktura saobraćajnih nezgoda u kojima su nastradala djeca na opštini Prijedor u periodu 2004-2009

Iz tabele se vidi da djeca najčešće nastradaju kao putnici,što predstavlja tuđu grešku najčešće grešku samih roditelja koji ne obraćaju dovoljno na bezbijednost djece tokom vožnje (djeca mlađa od 12 godina sede na mestu suvozača,nevežu se,deca nisu u sjedalicama i dr.),što dovodi u veliku opasnost decu koja se voze.Ne treba zanemariti rezultate i djece kao pješaka i biciklista koji su dosta visoki i koji su više posledica nepažnje same djece u saobraćaju kada ne vode računa o svojoj bezbijednosti a i nisu dovoljno informisana da se paze.

C J BUkupno nastradalo

licaUkupno nastradalo

djece% učešća djece

B.Luka 1627 107 7Doboj 596 44 8

Bijeljina 552 50 9S.Sarajevo 282 16 6Trebinje 143 16 11Ukupno 3200 233 7

Tabela br.13. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2004. godinu.

21


B.Luka Doboj Bijeljina S.Sarajevo Trebinje0

20

40

60

80

100

120

Br.Nastradale djece

Grafikon br.12. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2004. godinu.




B.Luka 1401 96 7

Doboj 569 40 7

Bijeljina 524 50 9.6

S.Sarajevo 311 21 6.7

Trebinje 154 15 9.7

Ukupno 3109 222 7.1


22



20

40

60

80

100

120

96

40

50

2115

Br.Nastradale djece

Grafikon br.13. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2005. godinu




B.Luka 1549 111 7.1

Doboj 596 25 4

Bijeljina 560 73 13

S.Sarajevo 301 16 5.3

Trebinje 179 16 8.9

Ukupno 3185 240 7.5


23



20

40

60

80

100

120 111

25

73

16 16





B.Luka 2026 104 5,15

Doboj 703 51 7,25

Bijeljina 539 24 4,45

S.Sarajevo 321 18 5,60

Trebinje 158 10 6,30

Ukupno 3747 207 5,50


24



20

40

60

80

100

120104

51

2418

10

Br.Nastradale djece




djece% učešće djece

B.Luka 1976 108 5,46Doboj 739 44 5,95Bijeljina 612 30 4,90S.Sarajevo 328 23 7,01Trebinje 164 9 5,48

Ukupno 3819 214 5,60


25


B. Luka Doboj Bijeljina S. Sarajevo Trebinje0

20

40

60

80

100

120108

44

3023

9

Grafik br.16. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2008. godinu



djece% učešće djece

B.Luka 1790 112 6,26Doboj 645 51 7,91Bijeljina 675 34 9,07S.Sarajevo 354 30 8,47Trebinje 153 14 9,15

Ukupno 3617 241 6,66

Tabela br.18 Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2009. godinu.

26


B. Luka Doboj Bijeljina S. Sarajevo Trebinje0

20

40

60

80

100

120 112

51

3430

14

Grafikon br.17 Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2008. godinu

27


6 KARAKTERISTIČNE SAOBRAĆAJNE SITUACIJE I NAJČEŠĆE GREŠKE DJECE KOJE DOPRINOSE NASTANKU SAOBRAĆAJNE NEZGODE

1. Zadržavanje i igranje djece između parkiranih automobila predstavlja opasnost pri pokretanju vozila jer se djeca, shodno svom uzrastu, nalaze u mrtvim uglovima koje vozač iz automobila nije u mogućnosti kontrolisati pri pokretanju vozila. Istrčavanje djece za loptom na kolovoz često proizvodi opasnost sa fatalnim posljedicama u slučaju kada se ono vrši u blizini nailazećeg vozila, a pažnja djeteta je tad skoncentrisana na igru i loptu za kojom trči i ne vidi nailazak automobila (prikazano na slici 2. i 3.).

Slika 2. Djete se igra između Slika 3. Djete trči za loptom

parkiranih automobila preko kolovoza

2. Prije stupanja na kolovoz (slika 4.) djete mora osmotriti stanje na njemu sa svoje lijeve strane da bi vidjelo da li ga ugrožava vozilo. Ako djete ne zna postupke za bezbjedno prelaženje kolovoza, ili ih zna ali ih se ne pridržava, vjerovatno će uzrokovati nezgodu.

28


Slika 4. Djete ne osmatra kolovoz sa svoje lijeve strane

3. Djeca koja stupaju na kolovoz iza parkiranih automobila (slika 5.) zbog svoje visine nisu blagovremeno uočena od strane vozača i tako stradaju. Zadržavanje i igranje djece između parkiranih automobila (slika 6.) predstavlja opasnost pri pokretu vozila jer se djeca, shodno svom uzrastu nalaze u mrtvim prostorima koje vozač ne kontroliše pri pokretanju automobila.

Slika 5. Djete na putu kretanja Slika 6. Dječija igra na trotoaru

između parkiranih vozila

4. U naseljenim mjestima sa parkiranim automobilima uz ivicu kolovoza (slika 7.) sužava se širina kolovoza a prolaz djeteta između vozila radi prelaženja kolovoza se ne vidi do dubljeg zalaženja djeteta na kolovoz pa se u takvim situacijama događaju neizbježne nezgode. Vozač nije dužan da predviđa ovakve situacije da bi prema njima prilagođavao svoju vožnju. Djeca predškolskog uzrasta i djeca mlađa od 12 godina nisu dovoljno osposobljena da u ovakvim situacijama bezbjedno prelaze kolovoz bez pratnje i pomoći odrasle osobe.

Slika 7. Opasna situacija nastala nakon izlaska djeteta iz autobusa

29


5. Izlaženje djece iz autobusa i prelaženje kolovoza (slika 8.) dok se on nalazi na stajalištu proizvodi opasnu situaciju sa sukobom djeteta i automobila koji vrši obilaženje autobusa na stajalištu. Kad na kolovozu postoji isprekidana uzdužna linija i kad ne postoji obilježen pješački prelaz u zoni stajališta, pješak koji se iskrca iz autobusa treba da sačeka oslobađanje kolovoza i da prelaženjem kolovoza ne ugrožava kretanje vozila kolovozom.


6. Situacija u kojima odrasli odnosno roditelji ugrožavaju bezbjednost djece prilikom iskrcavanja ispred škole ili prodavnice, (slika 9 i 10.), ali na suprotnoj strani ulice. Djeca tako na kolovoz stupaju iz nevidljivog prostora zaklonjenog automobilom. Ova ugroženost se lako sprječava iskrcavanjem djeteta sa prilazom automobila pored ivice kolovoza na strani gdje se nalaze ovakvi objekti.

Slika 9 i 10. Opasna situacija nastala nakon izlaska djeteta iz

vozila da bi došlo do škole ili prodavnice

7. Karakteristična situacija stradanja djetata (slika 11.) kada se ono otrglo od roditelja u prilazu ka stanu i uputilo u prelaženje kolovoza iza parkiranih automobila pa je na kratkom rastojanju između automobila na ulici stvorilo opasnu pokretnu prepreku sa kojom vozač nije mogao izbjeći sudar.

30


Slika 11. Opasna situacija nasatala zbog nepažnje roditelja

8. U naseljenim mjestima sa parkiranim automobilima uz ivicu kolovoza (slika 12.) sužena je korisna širina kolovoza ,a prolaz djeteta između vozila radi prelaženja kolovoza se ne vidi do dubljeg zalaženja djeteta na kolovoz pa se u takvim situacijama neizbježno događaju nezgode.

Slika 12. Opasna situacija pri prelaženju kolovoza

između vozila parkiranih uz ivicu kolovoza

9. Djete se kretalo duž ulice trotoarom i kad je naišlo na parkirane automobile na trotoaru u obilaženju automobila je nekontrolisano stupilo na kolovoz ispred i u blizini nailazećeg vozila (slika 13.) zbog čega vozač nije imao tehničke mogućnosti za izbjegavanje nezgode.

31


Slika 13. Opasna sizuacija nastala zbog parkiranih vozila na trotoaru

10. U prigradskim i seoskim naseljima djeca na putu od kuće do škole koriste djelimično ili u cjelini javni put za svoje kretanje. Vrlo često takvi putevi nemaju izgrađene trotoare (slika 14.) za pješake pa su djeca upućena na korišćenje kolovoza. U takvim slučajevima djeca se prvo uče da se bezbjedno kreću na tom putu i da pravilno u kretanju koriste kolovoz. U takvim slučajevima djeca se kreću lijevom stranom puta uz ivicu kolovoza u zoni trake širine 1 m.

Slika 14. Kretanje pješaka duž ivice kolovoza

Istraživanja pokazuju da se kod grupnog kretanja djece duž puta na ovaj način obezbjeđuje veći stepen zaštite, naročito kad se u grupi sa đacima nižih razreda kreću i stariji đaci koji im pomažu u bezbjednom kretanju. Vozač lakše primjeti grupu đaka na putu i prema njoj ima veći respekt, tako da u prilazu i prolazu pored nje, u većem stepenu ispoljava opreznost u vožnji i preduzima zaštitne mjere

32


7 KAKO NAUČITI DIJETE DA SAČUVA ŽIVOT

Zakoračiti u svet odraslih nije lako. Jedan od prvih koraka dešava se u saobraćaju. Dijete razmatra alternative, predviđa posledice i donosi odluke koje su, jedino u ovim situacijama, potpuno ravnopravne sa odlukama odraslih. Prerana samostalnost deteta u svetu saobraćaja često je sudbonosna. Statistički podaci govore da je poslednjih godina broj dece, saobraćajnih žrtava, veliki i konstantan.

Djeca su žrtve u svakoj trećoj saobraćajnoj nesreći. Najčešće stradaju kao pešaci (62,2%), uglavnom prilikom prelaska ulice na neobezbeđenom mestu. Nesreće se dešavaju u okolini kuće nastradalog deteta i to u nekoliko tipičnih situacija, što ukazuje na mogući pravac delovanja.

Djeca predškolskog i ranog osnovnoškolskog uzrasta predstavljaju najugroženije učesnike u saobraćaju. U tom uzrastu se deca osamostaljuju kao pešaci ili kao vozači bicikla, rolera, sanki, skejta. Bez pratnje odraslih počinju da izlaze na igrališta, trotoare, obezbeđene i neobezbeđene terene za igru na otvorenom prostoru, počinju da idu u prodavnicu, vrtić, školu.

Djeca se pojavljuju na saobraćajnicama bez pratnje odraslih veoma rano, mada je od šeste godine njihovo učešće masovnije. To je poslednja prilika za sistematičan rad na saobraćajnom vaspitanju dece.

7.1 Cilj rada na saobraćajnom vaspitanju dece

Cilj rada na saobraćajnom vaspitanju djece je povećanje njihove bezbednosti kao samostalnih učesnika u saobraćaju. Smatra se da dijete pre navršenih 12 godina života nema razvijene sposobnosti neophodne za donošenje odluka u saobraćajnim situacijama. I pored toga, deca sa navršenih 5 do 6 godina prisutna su u saobraćaju bez pratnje odraslih. Djetetu predškolskog uzrasta otežano je donošenje ispravnih odluka u saobraćajnim situacijama. Među brojnim utiscima koji mu odvlače pažnju, ono ne ume da izdvoji bitno od nebitnog. Usmeravanje pažnje na relevantne informacije i ignorisanje nebitnih moguće je očekivati tek na uzrastu od 11 god. Zato dijete treba osposobiti da izdvoji najvažnije podatke kako bi moglo doneti ispravnu odluku.Predviđanje posledica je takođe problem za dete ovog uzrasta. Tek nakon 8. godine, dijete u razmatranju ljudskih odnosa može da razlikuje uzrok i posledicu. Važno je organizovati aktivnosti u kojima dijete uz pomoć odraslog razmatra vremenski sled događaja i otkriva uzročno - posledične veze u saobraćajnim situacijama. Nakon dešifrovanja važnih signala, dijete treba da odabere trenutak u kome će doneti odluku i stupiti u akciju. Ne treba smetnuti s uma da je dete preplavljeno emocijama. Djeca u saobraćaju suviše brzo ili suviše sporo donose odluke. Važno je da saobraćajne situacije u kojima dete treba da donosi odluke budu što jednostavnije, da ne zahtevaju integrisanje većeg broja apstraktnih informacija. Naučite dete da bira najjednostavnije i najbezbednije puteve do cilja. Odrasli mogu da utiču na samostalnost i

33


sigurnost deteta na ulici. Zajedničko angažovanje roditelja, vaspitača i učitelja i ozbiljan i sistematičan rad mogu da doprinesu ostvarenju postavljenog cilja.

Šta je najvažnije?

Lični primer i dosledno ponašanje odraslih Usvajanje znanja i formiranje osnovnih pojmova saobraćejne kulture Praktično vežbanje Ponavljanje Podsticanje razvoja misaonih procesa i sposobnosti kojima se stvara osnova za povećanje

sigurnosti dece u saobraćaju Izgrađivanje stava: MOJA BEZBJEDNOST VAŽNIJA JE OD SVIH NAGRADA ILI

KAZNI!

Lični primer i dosledno ponašanje odraslih

Ovo je značajan izvor saznanja za dijete predškolskog uzrasta. Lični primer i dosledno ponašanje odraslih u saobraćaju imaju odlučujući uticaj na dijete.

Kada u prisustvu deteta donese odluku da postupi suprotno pravilima, odrasli mu šalje skrivenu poruku:

- Ništa se loše neće desiti ako prelaziš ulicu van pešačkog prelaza, ili ne čekaš zeleni signal na semaforu, iako time dovodiš sebe u opasnost.

- Pravila postoje, ali kad žuriš ona nisu važna. Nešto drugo je važnije od njih.- Ne moraš sam da vodiš računa o svemu. vozač mora da pazi šta radi.- Neće baš meni da se desi nezgoda. Neće baš sada, kada toliko žurim.

Nasuprot tome, odrasli koji predstavlja dobar model za identifikaciju šalje detetu sledeće poruke:

- Moram da poštujem pravila jer je bezbednost važnija od svih nagrada ili kazni.- Ne postoji dovoljno dobar razlog da sebe dovedeš u opasnost.- Ne postoji ništa važnije od tvoje sigurnosti.

Dijete predškolskog uzrasta nema sposobnost ca proceni bezbednost situacije u kojoj krši saobraćajno pravilo i zato mora poštovati saobraćajno pravilo dosledno i bez izuzetka. Zato je lični primer odraslog, poruka koju mu šalje, od presudnog značaja za sigurnost deteta tokom kretanja u saobraćaju.

34


Moja bezbednost važnija je od svih nagrada ili kazni

Za bezbednost u saobraćaju važno je da dijete ima formiran stav: MOJA BEZBJEDNOST VAŽNIJA JE OD SVIH NAGRADA ILI KAZNI. Sve saobraćajne situacije kroz koje dete prolazi u stvarnosti ili u igri, treba da ga usmeravaju na način mišljenja i odlučivanja koji je u skladu sa navedenim stavom. To znači da dete treba da nauči da mora da poštuje saobraćajna pravila i pored velikog broja prepreka i izazova, čak i onda kada posledice mogu biti neprijatne.

Dijete predškolskog uzrasta nema jasne predstave o pojmu vremena. Odrasli treba da pomogne detetu da na pravilan način organizuje vreme, da aktivnosti rasporedi tako da nema razloga za strah od kašnjenja. To znači da dete treba da krene u školu dovoljno rano, da se ne plaši kazne ako se desi da zakasni kući. Svojim postupcima odrasli treba da uče dete da je važno poštovati dogovoreno vreme, ali ne i u slučaju kada to ugrožava njegovu bezbednost.

Sistem vrednosti dijete izgrađuje poštujući zahteve odraslih. Veoma rano od njega se traži odgovornost u odnosu na lične stvari (igračke, odeću, obuću) i postupke (ne smeš da kasniš, moraš se vratiti u dogovoreno vreme). Za sigurnost u saobraćaju važno je da dete nauči da svoj život ne sme da dovede u opasnost spasavajući loptu, kliker ili kućnog ljubimca. Primer odraslih i skrivene poruke koje mu šalju svojim ponašanjem imaju u ovom slučju.

35


8 MJERE KOJE TREBA PRIMENITI DA BI SE POVEĆALA

BEZBEDNOST DJECE NA OPŠTINI PRIJEDOR

Djeca uzrasta od 8 do 14 godina tri puta više stradaju od generacije svojih roditelja Prvo

obrazovanje djece polazi od roditelja. Poslije roditeljskog obrazovanja, predstoji predškolsko i

školsko obrazovanje, s tim da je neophodno naglasiti da je uvijek najbolje primjenjivati obje

vrste obrazovanja. Roditelji nikada ne smiju zaboraviti da su oni uvijek u funkciji obrazovanja

svoje djece. Boravkom djece u predškolskim i školskim institucijama nije završen proces

edukacije djece od strane roditelja.Svakako ovu činjenicu trebaju imati u vidu i predškolske i

školske institucije i stalno je razvijati kroz organizovano druženje i razgovore sa roditeljima..

Sve je više pritisaka na razvoj i odrastanje djece i mladih od svih opasnosti razvoja savremenog

društva, što usložnjava i edukaciju djece u predškolskim i školskim institucijama. Prema tome i

uloga predškolskih i školskih institucija u razvijanju saobraćajne kulture djece i mladih

predstavlja imperativ zbog činjenice da će se daljnji razvoj bazirati na usvojenim znanjima iz

ovih institucija.

Veoma je važno da djeca dobiju priliku da, kroz kvalitetne sadržaje i forme, saznaju i

nauče osnove saobraćajne kulture i sigurno ponašanje u saobraćaju. Da se pomogne roditeljima

da na pravi način pripreme i obuče djecu za samostalno kretanje i ponašanje u saobraćaju, da

odgajatelji, učitelji i nastavnici, u okviru nastavnih i vannastavnih aktivnosti, primjerenim i

programskim sadržajima i formama, budu obučeni za kvalitetan pedagoški rad sa predškolskom i

školskom djecom u oblasti saobraćajne kulture. Da prilazi predškolskim i školskim ustanovama

budu saobraćajno sigurni, odnosno da eventualni rizici u kretanju djece budu svedeni na

minimum. Pripremiti i realizovati trajne programe unapređenja saobraćajne kulture i sigurnosti

na nivou lokalnih sredina. Organizovati školske saobraćajne sekcije i takmičenja na nivoima od

predškolskih i školskih ustanova, kojima bi se djeca stimulisala za kvalitetnije i intenzivnije

učešće i prihvatanje vještina ponašanja u saobraćaju. Oformiti i opremiti saobraćajne kabinete u

školama. Obnoviti i reafirmirati saobraćajne poligone u lokalnim sredinama koji bi bili u funkciji

prethodno navedenih programa i sadržaja. Organizovati stručne seminare za odgajatelje, učitelje

i nastavnike zadužene za rad sa djecom iz oblasti sigurnosti saobraćaja. Napraviti zbirku pitanja i

zadataka, s upustvom, objašnjenjima, odgovorima i rješenjima iz oblasti saobraćajne kulture i

pravila sigurnog ponašanja djece u saobraćaju za sve predškolske i školske uzraste. Djeca do 12

godina starosti ne bi trebala da samostalno učestvuju u saobraćaju.

36


Preporuke o ponašanju odraslih (roditelja) radi povećanja sigurnosti djece, njih samih i

ostalih učesnika u saobraćaju:

potrebno je naučiti djecu od najranijih dana osnovnim pravilima sigurnog ponašanja u saobraćaju,

potrebno je da stariji uvijek budu djeci primjer dobrog ponašanja u saobraćaju (ne prelaziti kolovoz na crveno za pješake, ne pretrčavati kolovoz izvan pješačkog prijelaza, vezivati sigurnosni pojas u automobilu…),

pomogati djeci i starijim osobama da pređu kolovoz, ne dopuštati djeci mlađoj od 12 godina da sjede ili stoje na prednjem sjedalu automobila

za vrijeme vožnje (djeca mlađa od 12 godina uvijek trebaju biti smještena na stražnjim sjedalima, mlađa djeca u za to predviđene posebne autosjedalice i vezana, a starija djeca obavezno trebaju biti vezana sigurnosnim pojasom),

nikada ne ostavljati djecu samu u automobilu, potrebno je uvijek poštovati saobraćajne znakove i signalizaciju kao i propisanu brzinu, nikada ne voziti pod uticajem alkohola i/ili droga, uvijek je potrebna posebna opreznost prilikom vožnje na obilježenom pješačkom

prijelazu, kao i u blizinu škole i vrtića, uvijek omogućiti pješacima njihovo pravo prelaska preko kolovoza, ne izlagati se povećanoj opasnosti koristeći (u ruci) mobilni telefon ili cigaretu prilikom

vižnje.

Navedeno je nekoliko važnih smjernica sigurnog ponašanja za odrasle, prvenstveno

roditelje vozače. Poštovanje tih osnovnih smjernica pridonosi smanjenju saobraćajnih nezgoda te

sprečavanju nastanka ozljeda a ujedno daje primjer načinu ponašanje djece.

37


9 ZAKLJUČAK

Broj saobraćajnih nezgoda sa decom učesnicima je u stalnom porastu.

Dominantni uzroci su :

Saobraćajni prekršaji

Loša horizontalna i vertikalna signalizacija

Loše stanje kolovoza

Nedovoljna edukovanost djece

Sigurnost saobraćaja na području opštine Prijedor adekvatno nije praćen sa razvijenošću ostalih aktivnosti u segment saobraćaja, što ukazuje na neophodnost u reagovanju društva radi spašavanja života svih učesnika u saobraćaju kao i od velike materijalne štete nastale usljed dešavanja saobraćajnih nezgoda;Na bazi karakteristika i ocjena sadašnjeg stanja svih faktora sigurnosti u saobraćaju (čovjeka, ceste, vozila i okoline), kao i pratećih aktivnosti u sigurnosti u saobraćaju(obrazovne aktivnosti, samopomoć, hitna pomoć, i dr.), može se iznaći opravdanost ulaganja u poboljšanje stepena sigurnosti u saobraćaju na području cijele opštine Prijedor. Efikasno reagovanje društva na negativne pojave u saobraćaju sa odgovarajućim sistemom zaštite ljudi i materijalnih dobara, zahtijeva implementaciju smišljenog, sveobuhvatnog, planskog i sinhronizovanog sistema raznih i uzajamno povezanih organizacionih, odgojnih, obrazovnih, tehničkih, ekonomskih i drugih mjera i aktivnosti, da bi se stanje sigurnosti u saobraćaju svelo u društveno prihvatljive granice.

38


10 . LITERATURA

1. Vujanić, M. i Lipovac, K.: Istraživanje “Produžite liniju života – Vežite pojas”,

Centar za istraživanje u bezbednosti saobraćaja Beograd,Beograd, 1999.

2. Dr. A.Milić. (2007): Saobraćajna Psihologija-Saobraćajno tehnički fakultet Doboj.

3. Izveštaji saobraćajnih nezgoda

4. POKAZATELJI IZ OBLASTI BEZBJEDNOSTI SAOBRAĆAJA MUP-RS za

period od 01.01.2004. do 31.12.2009. godine.

5. AMS-RS

6. Beleške sa predavanja i vježbi iz Edukacija u saobraćaju

39


Popis tabela, slika, grafikona i priloga

Slike:

Slika 1. Položaj opštine Prijedor

Slika 2. Djete se igra između parkiranih automobila

Slika 3. Djete trči za loptom preko kolovoza

Slika 4. Djete ne osmatra kolovoz sa svoje lijeve strane

Slika 5. Djete na putu kretanja između parkiranih vozila

Slika 6. Dječija igra na trotoaru



Slika 9 i 10. Opasna situacija nastala nakon izlaska djeteta vozila da bi došlo do škole ili prodavnice

Slika 11. Opasna situacija nasatala zbog nepažnje roditelja

Slika 12. Opasna situacija pri prelaženju kolovoza između vozila parkiranih uz ivicu kolovoza

Slika 13. Opasna sizuacija nastala zbog parkiranih vozila na trotoaru

Slika 14. Kretanje pješaka duž ivice kolovoza

Popis tabela

Tabela br.1. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda u periodu od 2004. do 2009. godine

40


Tabela br.2.. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa smrtno stradalim licima u periodu od 2004. do 2009. godine

Tabela br.3.. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima u periodu od 2004. do 2009. godine

Tabela br.4.. Ukupan broj poginulih lica po godinama u saobraćajnim nezgodama u periodu od 2004. do 2009. godine

Tabela br.5.Ukupan broj teže povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. godine

Tabela br.6.. Ukupan broj lakše povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. godine

Tabela 7. Raspodela broja Saobraćajnih nezgoda u periodu 2004-2009Tabela br.8 Raspodela S.N po mesecima

Tabela br. 9. Raspodela SN po danima u nedelji u periodu od 2004-2009

Tabela br.10. Raspodela SN po satima u periodu 2004-2009Tabela br. 11. Struktura saobraćajnih nezgoda sa posledicama u periodu 2004-2009Tabela br.12. Struktura saobraćajnih nezgoda u kojima su nastradala djeca na opštini Prijedor u periodu 2004-2009Tabela br.13. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2004. godinu.Tabela br.14. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2005. godinu.Tabela br.15. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2006. godinu.


Tabela br.17. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2008. godinu.Tabela br.18 Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2009. godinu.

Popis grafikona:

41


Grafikon br.1. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda u periodu od 2004. do 2009. godine

Grafikon br.2. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa smrtno stradalim licima u periodu od 2004. do 2009. Godine

Grafikon br.3.. Ukupan broj saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima u periodu od 2004. do 2009. Godine

Grafikon br.4.. Ukupan broj poginulih lica po godinama u saobraćajnim nezgodama u periodu od 2004. do 2009. godine

Grafikon br.5.. Ukupan broj teže povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. godine

Grafikon br.6.. Ukupan broj lakše povrijeđenih lica u periodu od 2004. do 2009. godine

Grafikon br. 7. Raspodela broja saobraćajnih nezgoda za period 2004-2009

Grafikon br, 8. Raspodela SN po mesecima u postotcima

Grafikon br. 9. Raspodela SN po danima u nedelji u periodu od 2004-2009

Grafikon br. 10. Raspodela SN po satima u periodu 2004-2009

Grafikon br.11 . Struktura saobraćajnih nezgoda sa posledicama u periodu 2004-2009





Grafik br.16. Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2008. godinu

Grafikon br.17 Učešće nastradale djece u ukupnom broju nastradalih lica po regijama odnosno CJB za 2008. godinu

42

analiza bezbijednosti djece u saobraćaju na području opštine prijedora za period od 2004 do 2009...

Documents