toprak sınıflandırılması

ARAZİ YETENEK

SINIFLANDIRILMASI

Bu sınıflandırma sisteminde; yeryüzündeki tüm araziler 8 sınıfa ayrılarak incelenir.

Söz konusu sınıftan ilk dördü tarım ve toprak uzmanların önerdiği kullanım ve amenajman tekniklerinin dışına çıkılmamak kaydıyla işlenerek tarımsal üretim yapılabilecek alanlar olarak gözetilmektedir.

Diğer dört sınıf içerisinde yer alan araziler ise işlemeli olarak

tarımsal üretime uygun olmayan alanlardır.

Amenajman: Devlete ve kişilere ait ormanların, önceden hazırlanıp kabul edilmiş esaslara uygun olarak işletilmesi.

Arazi Yetenek Sınıfı Kullanım Biçimi

I. Sınıf Araziler Tarımsal üretimde (en iyi)

II. Sınıf Araziler Tarımsal üretimde (iyi-orta)

III. Sınıf Araziler Tarımsal üretimde (orta)

IV. Sınıf Araziler Tarımsal üretimde (yetersiz)

V. Sınıf Araziler Özel sınıf

VI. Sınıf Araziler Orman, çayır, mera,

fundalık

VII. Sınıf Araziler Orman, çayır, mera,

fundalık

VIII. Sınıf Araziler Şehir, sanayi, turizm ve

diğer

I. Sınıf araziler, kullanımları yönünden sorunsuz sayılabilecek tarım arazilerdir.

II. Sınıftan, IV. Sınıfa kadar olan arazilerde, tarımsal üretimin gerçekleştirilmesinde giderek artan oranda sorunlar mevcuttur.

Her türlü bitkisel üretim güvenceyle yapılamamaktadır.

Bu tip arazilerde koruma önlemleri alınmadan tarımsal faaliyetlerin yapılması sakıncalıdır.

Özel sınıf olarak belirtilen V. Sınıf araziler, daha detaylı

araştırmalara dayalı ıslah projeleri uygulandığında özellikleri

iyileşebilecekse tarım arazileri haline dönüştürülmesi gerekir.

Eğer özellikleri ıslah edilemeyecek düzeyde ise doğal hayata terk

edilmesi gereken arazilerdir.

VI. ve VII. Sınıf Araziler, orman, çayır, mera, otlak, maki, fundalık

gelişimine uygun alanlardır.

Söz konusu bu arazilerde bitki örtüsü tahrip edilerek yapılacak tarım,

erozyona neden olacaktır.

VIII. Sınıf Araziler, ekolojik ve ekonomik anlamda tarım

yapılamayacak arazilerdir.

Yerleşim, sanayi, turizm alanları ile çıplak kayalıklar bu gruba dahil

edilir.

Türkiye’nin Arazi Varlığı ve Kullanım

Biçimleri

Türkiye’de tarım yapılabilecek toplam arazi miktarı 26.5 milyon hektardır.

Bu değer toplam arazi miktarının % 34.6’sına denk gelmektedir.

Türkiye’deki arazilerin 1/3’ü tarıma elverişlidir.

Bunu 27 milyon hektara çıkarmak mümkün değildir.

Çünkü 1cm kalınlığındaki bir toprağın oluşabilmesi için 500, 40 cm derinliğinde tarım toprağının oluşabilmesi için de 20 000 yıl gereklidir.

Arazi Yetenek Sınıfı Hektar %

I. Sınıf Araziler (sorunu yok veya çok az) 5 012 537 6.5

II. Sınıf Araziler (bazı sorunlara sahip) 6 758 702 8.8

III. Sınıf Araziler (ciddi sorunlara sahip) 7 574 330 9.7

IV. Sınıf Araziler (çok ciddi sorunlara sahip) 7 201 016 9.5

Tarım Arazisi Toplamı 26 546 585 34.6

V. Sınıf Araziler 165 547 0.2

VI. Sınıf Araziler (Genellikle dik eğimli) 10 238 533 13.3

VII. Sınıf Araziler (Genellikle çok dik eğimli) 36 288 553 47.4

Orman, Çayır, Mera Arazisi Toplamı 46 692 633 60.09

VIII. Sınıf Araziler 3 455 513 4.6

Toplam Arazi Varlığı 76 694 731 100.0

Ülkemizde 6 milyon hektardan fazla arazi (işlenen arazinin % 23’ü),

hatalı ve yanlış kullanılmaktadır.

Bu araziler özellikle VI. ve VII. Sınıf arazilerdir.

Orman, Çayır, Mera Arazisi olması gereken bu alanlar tarım alanları

olarak kullanıldığından, bu durum hızlandırılmış erozyonu

artırmaktadır.

Bu tür araziler dik ve çok dik eğime sahip, toprakları yeterince derin

olmayan arazilerdir.

Türkiye’nin Toprak ve Arazi Özellikleri

Topraklarımız aşırı derecede yorulmuştur.

Bilinçsiz, plansız ve amaç dışı arazi kullanımları çok artmıştır.

Yeni araziler kazanma arzusu arazi kullanım şekillerini olumsuz

etkilenmiştir.

ÜLKEMİZ ARAZİLERİNİN EĞİM

DURUMU

Türkiye’nin Topografik Yapısı

Ülke yüzölçümünün % 83’ü, % 8 ve daha dik eğimlere sahip

arazilerden oluşmaktadır.

Ülke arazilerinin yarısına yakın bir kısmında ise eğimler % 45 ve

daha diktir.

Toprak yüzeyinin bitki örtüsü ile kaplı olmadığı ve arazi eğiminin %

2’yi geçtiği alanlarda erozyonun başladığı bilinmektedir.

TÜRKİYE TOPRAKLARININ

DERİNLİĞİNE GÖRE

SINIFLANDIRILMASI

Etkili toprak derinliğine göre sınıflandırıldığında arazilerimizin;

29 milyon hektarının 0-20 cm

24 milyon hektarının 20-50 cm

9 milyon hektarının 50-90 cm

11 milyon hektarının 90 cm’den daha fazla Derinliğe sahip olduğu

ortaya çıkacaktır.

40%

33%

12%

15%

Seri 1

0-20

20-50

50-90

90 VE FAZKASI

Her türlü bitkisel üretime elverişli toprak derinliğine sahip arazi miktarı

yalnızca 11 milyon hektardır.

Ayrıca taşlık araziler, Türkiye topraklarında görülen önemli sorunlardan

birisini oluşturmakta olup yaklaşık 3 milyon hektar tarım arazisinde bu

sorunun yaşandığı görülmektedir.

Kaynak

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Verileri

5. Ekonomik Kalkınma Programı Verileri

Hazırlayan: Hıdır ÇAKMAK