tatvan yöresi̇- İÇ bÖlgeler

T A T V A N Y Ö R E S İ

TATVAN YÖRESİ

• Bölümün batı ve kuzey kısmında geniş platolar ve bunlar üzerinde yer alan genç volkan konileri ile belirlenmiş kesimlere Tatvan yöresi adlandırılmıştır. Yani Murat ırmağı havzası ile Van gölü havzası arasında volkan konilerin oluşturduğu (nemrut, Sühan, Aladağ, tendürek) pleistosen tabakalarla kaplı kalan bölgedir..

• Tendürek dağı ve Aladağ sıra dağ kütleleriyle takip edip Sühan dağı arasında kalan ova, Erciş ovasını oluşturur.

• Sühan dağı ile Nemrut dağı arasındaki depresyona Süte yaylası oluşturur. Ayrıca bu iki dağ arasında Adilcevaz ve Ahlat ilçe yerleşmesi var.

TATVAN YÖRESİ

• Tendürek Dağı(3533): Pamir'e göre Anadolu tek aktif volkanı bazik lavları geniş alana yayılmış dağın 500m kraterinde hala sıcak buhar ve kükürtlü hidrojen gazı salıyor. Zirvesinde renkli parlak obsidyen taşları var. Kuvaterner yaşında bazalt konisidir.

TATVAN YÖRESİ

Aladağ dağ kütleleri: bu dağ kütlelerinden en yüksek zirvesi Hüdavendigar Dağı’dır (3520?)

ALT PALEOZOİK

ÜST PALEOZOİKAlt Paleozoik’ in Metamorfizmaya

Uğraması

ÜST KRETESE Derinlerden Gelen Plüton Çıkışıyla

Parçalanma

ORTA MİYOSEN Sıkışma Tektoniği Sürecinde

Oluşan Açılma Çatlakları

PLİYO- KUARTERNER

?

ALADAĞLAR BÜTÜNÜYLE BİR VOLKANİK DAĞ OLARAK KABUL EDİLMEZ!!

E R C İ Ş

Erciş ovasını oluşturan 2 kaynak var.1.si Tendürek dağından kaynak alan Deli çay 2. si ise Aladağlardan kaynak toplayan Ilıca- Zilan çayı önce Koçköprü’de birikerek sonra Erciş şehrinin ortasından geçer. Zilan-Ilıca çayının batı kesimi Patnos a uzanan Hatun Çukurova'sı,Doğu kısmında Deli çay arasındaki ovaya Erciş Suluova'sı denir.

E R C İ Ş

eart

Yıllık yağış miktarı 490 mm yıllık sıcaklık ortalaması 8 o C ile uygun iklim şartlarının uygun oluşuna ilaveten, sulamalı tarıma geçilmiş olması Erciş Ovası'nı bir tarım havzasına dönüştürmüştür. Önceleri tahıl ve patates üretilen bu yörede, 1989 Erciş Şeker Fabrikası'nın kurulmasıyla Şekerpancarı tarımına ayrılmış alanlar hızla genişlemiştir.Suluova ise daha çok sebze ve meyve üretimi ÖNEMLİDİR .

E R C İ Ş

ERCİŞ• yörenin en büyük tarımsal merkezi

ve en fazla nüfuslu yerleşmesidir.• Geniş bir tarım havzasının

ekonomik merkezi oluşunun yanı sıra ulaşım bakımından da merkezi bir konuma sahiptir.

Erciş şehrinin 3 konumu var:

• İlk Erciş: bu günü Erciş şehrini n kuzeyinde olan Zernakitepe antik yerleşmesidir. Zernakitepe modern yerleşme ızgara planlı yerleşmesi batı Anadolu'dan MÖ. V. yy önce uygulamışlar.

• Bu şehir kalıntısı ilk Urartuların başkenti olduğu söyleniyor.

eart

2.Konum• Van gölü kıyısında 11. yy. gelen

Türk boyları tarafında kurulmuştur.

• 13.yy. İlhanlı devleti veziri buraya kale yaparak büyük önem kazanmış. Buraya yapılan kale hem İran saldırılarına karşı hemde Karakoyunlu devletine başkentlik yapmıştır.(1000ev-200)

• Geçimlerini Aladağ yaylalarında hayvancılık önemliydi.

• Osmanlı zamanında Van eyaletine bağlı bir sancak yapıldı.

E r c i ş Y a y l a l a r ı

3.Konum• Erciş şehri Van gölü kapalı

havza içinde bulunuyor. 17.yy beri bol yağışlı bir devre geçirdiği için Van gölü seviyesinde yükselme olunca sahil deki Erciş yerleşmesi yerini bugünkü Erciş'in olduğu yerleşme taşınmıştır.

• İlhanlı ve Karakoyunlu devletlerinin izleri göl altında kalmıştır. Koçköprü Barajı

•

Erciş Nüfus ’un Tarihsel Gelişim

YILLAR Nüfus Gelişimi

1890 Cuinet verdiği bilgiye göre nüfusu = 2180

1917 20.000

1917 Rus işgali ve ermeni zulmü sonra nüfus aynı yıl 2.000 e düşmüş

1945 Nüfus ancak 4.751 olmuş1950 Çok partili hayata geçiş ve tarım politikaları önem kazanmış1990 40.481

2000 70.881

2007 77.464

2013 170.124 = Van büyükşehir olmasıyla köyler ilçe mahallesi dahil

Sühan Volkanı Ve Süte Depresyonu

Ülkemizin Ağrı ve Buzul dağlarından sonra en yüksek üçüncü dağı Sühan Dağı'dır.

Sühan dağı neojen lavların oluşturduğu bir temel üzerinde pliyo-kuvaterner püskürmeleriyle çıkan lavlar andezit ve bazaltlar.

Sühan volkanın güneyinde Aygır gölü batısında Süte Depresyonu var. Sızma-hyvblk

Süphan Dağı Ve Süte Depresyonu

A D İ L C E V A Z• Süte Depresyonu ile Van Gölü

arasında kalan Adilcevaz Doğusunda ve batısında doğal engeller bulunması nedeniyle nedeniyle yatay yönde gelişme şansı bulamamaktadır.

• Dünyanın en iyi cevizleri ve reçellik kayısı üretilen meyve bahçeleri içinde serpilmiş konutlarıyla Van Gölü kıyılarının göz alıcı yerleşmeleri arasındadır.

• Adilcevaz II. Rusa döneminde inşa edilen Kef Kalesi, Selçuklu Dönemi’ne kadar kullanılmıştır.

A H L A T• Ahlat, temeli Asurlardan başlayıp

Urartular tarafından Halads adıyla kurulan kale yerleşmelerinden biriydi. Yerleşme uzun süre Selçuklu (Ahlat Şahlar), İlhanlı ve Akkoyunlu devletlerine başşehir olmuş. Ahlatın Evliya Çelebi'nin Oğuz Taifesi Şehri, Selçukluların Kubbetü'l - İslam, Osmanlıları Ata Şehri olarak tanımladığı bir diğer özelliği de ortaçağda bilim merkezi olması nedeniyle dünyada sadece üç şehre verilmiş Kubbetül İslam unvanı taşımasıydı.(Belh ve Buhara)

• Ahlat, Selçuklu yönetimine girdiğinde Anadolu’daki ilk Türk başşehri olarak ilan edilen nüfusu 13. yüzyılın başlarında 350.000’e yaklaşan son derece gelişmiş bir şehirdi. Bu dönemde nüfus bakımından ancak İstanbul, İzmit, Antakya ve Tebriz gibi gelişmiş şehirlerle kıyaslanabiliyordu. Aynı dönemde İstanbul nüfusu 50-75 bin nüfuslu, Tebriz 40-80bin civarındaydı.

şehirler 13.yy 2016Ahlat?? 350.000?? 39.171İstanbul 50-75bin?? 14.804.116Tebriz 70-80bin?? 1.593.776

A H L A T

• Ahlat şehri tarih boyunca her devletlerin ele geçirmek istediği bir kızıl elma niteliği taşıyor.

• Bu nedenle Celaleddin Harzemşah ahlatı ele geçirmeyi tutku haline getirmiş ve sonucunda 8 ay süren kuşatmadan sonra ele geçirmiş sonra bu şehrin harabeye getirilmesine üzülmüş ve tekrar imar etmeye çalışmışlarsada başarılı olamamıştı. Çünkü Moğollar karşısında kahramanlıklar yapan harzemşahlılar yanlış politikalar yüzünden şarkın en önemli şehri yerle bir olmuş. Yassıçemen Savaşı'nda Anadolu Selçukluları karşısında yenilgiye uğrayarak ahlat gibi büyük bir Türk İslam kültürüyle birlikte çok acıklı bir akıbetle tarihe karışmıştır.

A H L A T

• Ahlat Selçuklu yönetimine geçtikten sonra Alâeddin Keykubat önemli devlet adamlarını gönderdi. Burada dirlik ve düzeni sağlamak için halka yardım dağıttılar vergiden muaf tutular bunu duyan Azerbaycan ve erran nüfusu buraya göç ettiler.1246yılına gelinceye kadar nüfusu tekrar 40 bine ulaştı.

• 1246 yılında katip çelebi alınan bilgiye göre korkunç bir deprem olmuş halkın ezici bir çoğunluğu enkazlar altında ölmüştür.

A H L A T

• 1472 -1473de Akkoyunlular eline geçti .sonra Safevi ve en son Iraktan seferi sırasında 1533-1536 yıllarında alınmıştı. Ahlat, Osmanlılar için çok önemliydi çünkü Süleyman şah ve oğlu Ertuğrul gazi ata yurdu olan bu topraklarda doğmuştu. Burayı tekrar imar faaliyeti yapmış.

• Kanuni sultan Süleyman Van kalesini fethedince İran tehdit olarak gördüğü için doğu Anadolu'yu 4 koldan saldırarak görülmemiş ölçüde tahrip edildi. 40 yıllık tahribat Van gölü havzasının en sönük yerleşmesi haline geliyor

A H L A T

• Cumhuriyet kurulduğunda 1619 nüfuslu küçük tarım kasabasıydı

• 1980 de ilk defa 10 bin nüfusu aşmış

• 2007 de 22.699 nüfuslu yerleşme

• 2016 yılında ise 39.171 nüfuslu yerleşme olmuş.

• Ahlat günümüzde başta Selçuklu mezarlığı biryandan nemrut bir yandan Sühan dağı turistik öneme sahip bir turizm potansiyeline sahiptir

A H L A T

NEMRUT VOLKANI

305 km2 Taban kaidesi üzerine

4100 m Yükseltisi olan bir Strotovolkan

100bin yıl önce büyük patlama olmuş kaldera oluşmuş.

Burdan çıkan lavlar Bitlis vadisi kadar uzanmış vadiyi kapatmasıyla bugünkü volkanik set gölü olan

Van gölü oluşmuş.Nemrut volkanı en son patlaması 1441 yılında olmuş

Nemrut volkanı pliyo- Kuvaterner patlaması 14411-1441 yılında

olmuş sonrasında çökmeyle bugünkü kalderası oluşmuş

Çeveresinde birçok parazit koniler mevcuttur.Kalderasında kendine özgü mikro klima olanı var.

T A T V A N• Yörenin fonksiyon merkezidir• Fırat ve Dicle nehrine akarsu

kaynağı gönderir.• Cumhuriyet döneminde yerleşme

ortaya çıkmışSonrasında karayolu ve demiryolu kesiştiği kavşak noktası olmasıyla gelişim çok hızla büyüdü. Tatvan'da bilinen ilk yerleşme Urartular zamanında aiadi yerleşmesi kurulmuş göl taşımacılığı yapılmış Pers satraplığında duatyana, Osmanlıda ise taht-ı Van denmiştir.

• Cumhuriyet Dönemi’ne gelindiği

zaman Tatvan şehrinin kurulmuş olduğu konumda üç köy yerleşmesinin her birinde azami 150-200 nüfus barınıyordu. Ancak bazı gelişmeler Tatvan’ı yeniden tarih sahnesine çıkaracak şekilde gelişiyordu.

• 2 yıl muşa ilçelikten sonra 1936 yılında tekrar il statüsünü verilmiş ilçe idari sınırları oluşturulurken 42 köyle birlikte Tatvan ilçesi kurulmuş. İlçenin ilk merkezi 6 kmgd Küçüksu idi. 1946 yılında bugünkü yere taşındı.

T A T V A N

• Sovyetlerden gelen birçok göçmenler Tatvan'a yerleştirilmiş fakat daha sonra hepsi gitti. İlerleyen zamanlarda doğu Karadeniz , Bitlis ilçelerinde ve diğer yerlerden göç alarak hızlı bir nüfus artışı olmuştur.

• 1963 demiryolunun Tatvan'a ulaştı• 1965 nüfus 10 bin aştı.• 1968 de başlayan ve her yıl binlerce

ziyaretçi ağırlayan doğu Anadolu fuarı kuruldu.

• 1982-1998 devresinde bir garnizon şehrine dönüştü.

T A T V A N

2008 ‘de Nemrut kayak merkezi açılması, yanı başında Ahlat ve Bitlis tarihi şehirleri Van gölü , Nemrut dağı ve Sühan dağı manzarası turizm potansiyeline dönüştürmüş. 2014 yılında 600 bine yakın yerli turist bölgemizi ziyaret etmiş, aynı zamanda 60 bine yakın yabancı turist çekmiştir.

YILLAR NÜFUS1940 12341965 10,000+1980 40,2861985 51,9062007 55,0332015 89,185

T A T V A N

•

T A T V A N

Sabırla dinlediğiniz için teşekkürler

HAZIRLAYAN: CİHAN BALCİN