Ögreti̇m teknoloji̇leri̇ ve materyal tasarimi 4_materyaltasarimiilkeleri

ÖÖğğretretiim m MateryallerMateryalleri i

Tasarım Tasarım İlkeleriİlkeleri

http://egitek.meb.gov.tr/uretim/theOther/MAteryalTasarimIlkeler.pptadresinden indirilmiştir.

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım

İlkeleri

*Boşluk

*Çizgi

*Şekil-form

*Doku

*Renk

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Oran-ölçek

*Denge

*Bütünlük

*Ritim

*Vurgu

*Ahenk

Boşluk, belirlenmiş bir çerçeve içerisindeki

kullanım alanı dışında kalan yerlerdir. Öğretim

materyaline genel olarak bakıldığında

görülen/hissedilen doluluk veya boşluktur.

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri

*Boşluk

%41

%25 %14

%20

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri

*Çizgi

Çizgilerin yatay, dikey veya eğik olarak kullanımı

algılama üzerinde etkilidir. Yatay çizgiler sabitlik

ve durağanlık etkisi, dikey çizgiler güçlülük etkisi

ve eğik çizgiler ise hareket etkisi verir.

Güçlülük etkisi Hareket etkisi

Sabitlik ve Durağanlık etkisi

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri

*Çizgi

Öğretim materyalleri üzerinde

oluşturulacak kontrast/zıtlık daima

dikkati çekecektir.

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri

*Şekil-form

Şekil bir yüzey üzerinde oluşturulan iki boyutlu

biçimlerdir. Form ise kullanılan biçimlerin

birbirine göre yerleşimidir.

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri

*Doku

Öğretim materyalinin hazırlanmasında

kullanılacak malzemenin özelliğine bağlı olarak

değişiklik göstereceği için tasarımda en az

değişkenlik gösteren eleman dokudur.

1- Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri

*Renk

Renkler, iyi tasarlanmış bir öğretim

materyalinde anahtar rol oynar. Renklerin iyi

seçilmesi ve çizgilerle birlikte iyi tasarlanması

sonucu en etkili öğretim materyalleri

gerçekleştirilir.

*Şekil-form

*Renk

*Doku

*Renk

•Doğal renkler ile nesneler renklendirildiğinde görüntünün gerçekliğini artırır.

•Benzerliklerin ve farklılıkların ortaya konuşuna yardımcı olur.

•Önemli noktalar ve bilgiler üzerinde dikkati toplar.

•Coşku, durgunluk, tek düzelik, canlılık gibi duyguların algılanmasına yardımcı olur.

Renkler algılama üzerinde etki yaratırlar.

Öğretim Materyallerinin Tasarımında Renklerin Kullanımı

•Renkler, fiziksel özellikleri nedeniyle algılama

üzerinde etkilidir. Işık, Prizmadan geçtiğinde uzun

ve kısa dalga boyları şeklinde kırılarak farklı

renklere ayrılır. En uzun dalga boyu kırmızı, en

kısa dalga boyu mor renklidir.

•Renklerin seçiminde farklı cinsiyetlerin de dikkate

alınması gerekir.

Öğretim Materyallerinin Tasarımında Renklerin Kullanımı

Sarı, mavi, pembe gibi

renklerin pastel tonlarını

daha çok seçmektedirler.

Mavi, yeşil, bordo ve

bunların canlı tonlarını

seçerken

Öğretim Materyallerinin Tasarımında Renklerin Kullanımı

•Renklerin kullanımında yaş gruplarının da dikkate

alınması gereklidir.

Çok parlak renkleri küçük yaş grupları için, daha ileri yaş grupları için de pastel tonları kullanmakta yarar vardır. Her iki yaş grubu için kontrast oluşturulmak istenildiğinde parlak renklerin kullanılması etkili olacaktır.

Öğretim Materyallerinin Tasarımında Renklerin Kullanımı

•Etnik özellik ve çevre koşulları da renklerin

algılanmasında etkilidir.

Yeşil ve mavi gibi renkler bozkır bölgelerinde

yaşayanlar üzerinde etkili olurken, Sıcak renkler

ormanlık bölgelerde yaşayanlar üzerinde daha

etkili olmaktadır.

Öğretim Materyallerinin Tasarımında Renklerin Kullanımı

•Farklı renkler kullanılarak farklı bölümlerin

algılanması kolaylaştırılabilir.

0

10

20

30

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:

Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;

Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Zemin ve Şekiller Açısından Etkili Renk Bileşimleri

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Öğretim Materyallerinin TasarImInda Harflerin Kullanımı

Yazı, öğretim materyallerinin çoğunluğunda

kullanılan bir öğretim elemanıdır. Diğer öğretim

elemanları ile birlikte uyumlu bir şekilde

kullanılmalıdır.

•Küçük harflerle yazılan yazılar daha kolay

okunabilir. TAMAMIYLA BÜYÜK HARFLERLE

YAZILAN YAZILARIN OKUNMASI ZORDUR.

Öğretim Materyallerinin TasarImInda Harflerin Kullanımı

•Dekoratif amaçlı süslü yazı yerine düz ve sade

biçimde yazılmış yazılar kullanılmalıdır.

Öğretim Materyallerinin TasarImInda Harflerin Kullanımı

Eşit olmayan insanlara eşit davranmaktan daha büyük eşitsizlik olamaz.

Thomas Jeferson

Eşit olmayan insanlara eşit davranmaktan daha büyük eşitsizlik olamaz. Thomas Jeferson

EŞİT OLMAYAN İNSANLARA EŞİT DAVRANMAKTAN DAHA BÜYÜK EŞİTSİZLİK OLAMAZ.

THOMAS JEFERSON

Öğretim Materyallerinin TasarImInda Harflerin Kullanımı

•Satırlar çok sıkışık olduğunda metnin okunması güçleşir.

•Satırlar çok seyrek olduğunda metinde kopukluk

duygusu verir.

•Satır aralıkları ortalama harf yüksekliğinin 1½ si kadar

olduğunda metin çok okunaklı olur.

Satırlar çok sıkışık olduğunda metnin okunması güçleşir.Satırlar çok seyrek olduğunda metinde kopukluk duygusu verir.Satır aralıkları ortalama harf yüksekliğinin 1½ si kadar olduğunda metin çok okunaklı olur.

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Bütünlük

*Denge*Oran-ölçek

*Ritim

*Vurgu*Ahenk

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Oran-ölçek

Objelerin büyüklüğü ile bağlantılıdır. Bir

objenin diğer objeler ve bütün ile arasındaki

ilişkiye göre objenin büyük, orta, küçük, ağır,

hafif olduğu gibi duygular yaratabilir.

Objelerin büyüklüğünün doğru olarak

algılanabilmesi için tanıdık başka bir obje ile

ölçeklendirilmesi gerekir.

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Denge

Denge, objenin göz tarafından algılanan ağırlığı

ile ilgilidir. Öğretim materyalleri üzerinde

denge, yatay ve dikey eksenin her iki tarafına

objelerin eşit olarak dağıtılması ile oluşturulur.

İstenilen amaca yönelik olarak objelerin

bütününe yerleşimi ile denge veya dengesizlik

etkisi yaratılabilir.

Üreticiler

Üçüncül tüketiciler

Birincil tüketiciler

İkincil tüketiciler

Ekosistemde enerji akışı

Ayrıştırıcılar

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Bütünlük

Görsel elemanlar ve bunların fonksiyonları

arasındaki ilişki bütünlüğü oluşturur. Her bir

görsel unsur, bir mesaj iletmedeki fonksiyonu

göz önüne alınarak yerleştirilmelidir.

*Ritim

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

Kompozisyonda gözün bir objeden diğerine

rahatça kayabilmesidir. Soyut bir kavram

olmasına rağmen çizgi, şekil, form, yapı ve renk

kullanımı ile sağlanabilir.

GÜNEŞ TUTULMASI

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Vurgu

Vurgunun bütüne baskın olması gereklidir.

Öğretim materyalinin can alıcı noktasıdır.

Dikkat çekmek istediğiniz nokta olarak

tasarlanmalıdır. En ilgi çekici nokta olarak

tasarlanıp en önemli unsurlar yerleştirilebilir.

2- Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri

*Ahenk

Kompozisyonun bütünü ile bağlantılıdır.

Parçalar bir araya geldiğinde ortaya çıkacak

bütünlük duygusudur. Ahenk, bir bakıma

bütünü oluşturan parçaların birbiri ile olan

ilişkisine bağlı olarak ortaya çıkan uyumdur.

Bitkiler

Otçul Hayvanlar

Etçil Hayvanlar

Ayrıştırıcılar

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Bir malzeme ne kadar anlamlı ise

öğrenilmesi de o kadar kolaydır.

1-Anlamlılık İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

“tin, nit, mel, yaz, şez, zed”

Anlamlı sözcüklerin öğrenilmesinin

anlamsız hecelerin öğrenilmesine oranla

daha kolay olması.

En iyi öğretim somuttan soyuta, basitten

karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene doğru

gidendir.

2-Bilinenden Başlama İlkesi

ELMA

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Bir kavramın genişliğini göstermek için

çok sayıda örnekler sunmak gerekir.

3-Çok Örnek İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Nesnelerin özellikleri birbirlerine göre

algılanır. Resim ve şekilleri herkes başka

şekilde algılamamalı, birbirinden ayırt

edebilmelidir.

4-Görelik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

cb

a

Algılama seçicidir. İnsanın duyu organları uyarılmayı beklemezler, aksine belirli bir anda, anlatılamayacak kadar çok sayıda uyarıcıyla bombardıman edilirler. Öğretim materyalindeki önemli elemanları dikkati en çok çekecek şekilde yerleştirmek gerekir.

5-Seçicilik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Bir olayın ya da eşyanın tümüne ilişkin

çizgileri vermek yerine bir kısmını vermek

yeterli olabilir.

6-Tamamlama İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Görsel yada işitsel olsun, öğretim

materyali düzenlerken iletilmek

istenen mesaja uygun olarak, figüre

anlam katacak fonlara yer verilmesi

gereklidir.

7-Fonun Anlamlılığı İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Mavi Yeşil

Kırmızı

Kırmızı

Mavi Siyah

Şekiller belirgin olmalı, açık ve yarım

bırakılmamalı. Özellikle iki boyutlu

figürler için şekil tam yapılmalıdır.

8-Kapalılık İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Algılama birleştirici ve bütünleyicidir;

birbiriyle benzerliği ve yakınlığı olan

nesne ve olaylar ilişkili olarak algılanır

ve daha iyi hatırlanır.

9-Birleştiricilik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Daha önceden bildiğimiz tanımış

olduğumuz nesnelerin algılama işleminde

çoğu özelliklerini sürdürmesi algısal

değişmezliktir.

10-Değişmezlik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Doğadaki varlıklar bize yakınsa gerçek

ölçüleri ve renkleriyle görünürler. Aynı

varlıklar bizden uzaklaştıkça, küçülür ve

renkleri de soluyor hissini verir.

11-Derinlik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Dikkat özellikle geçirilegelen ve yarın

geçmişteki yaşantılara zıt olan durumlara

ve yeniye çekilir.”Yenilik” izlenmekte olan

görüntüdeki elemanlara yeni bir eleman

eklenmesi anlamına gelmektedir.

12-Yenilik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Dikkat yöneltilirken bilinenle yenilik,

basitlikle karışıklık, belirginlikle

belirginsizlik, arasında bir denge

aranır.

13-Basitlik İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Kullanılacak aracın öğrenciyi dersin

hedeflerine ulaştırabilecek nitelikte

olması gereklidir.

14-Hedef Davranış İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Kullanılacak araç, öğrencilerin

özelliklerine (yaş, zeka ve

geçmiş yaşantıların düzenine)

uygun olmalıdır

15-Öğrenciye Uygunluk İlkesi

Öğretim Materyalleri Hazırlama İlkeleri

Öğrenci Merkezli Öğrenci Merkezli Eğitime (ÖME) göre Eğitime (ÖME) göre

öğretim öğretim materyallerinin materyallerinin

tasarımıtasarımı

Görsel ekipmanların sadece sözlü mesaj

iletmek için kullanılması çok sık karşılaşılan

bir durumdur

SayınHalil DOĞAN

Aksu sok.No:2 Şişli/İstanbul

Gön: Mehmethan EJDER Tuğ Sok. No:36/3 Keçiören/ANKARA

Renkli bir fotoğraf anlatılmak istenen nesnenin

gerçekliğini oldukça yüksek düzeyde anlatır.

İyi tasarlanmış bir görsel materyal ile dil

ve kültür sınırları aşılarak iletişim kurulur.

Okumak, basılı okuryazarlıkta “kod çözme” etkinliğidir

Yazmak basılı okuryazarlıkta “kodlama” etkinliğidir.

Bir video programını hazırlamak görsel

okuryazarlıkta “ kodlama” etkinliğidir.

Bir video programını yorumlamak görsel

okur yazarlıkta “kod çözme” etkinliğidir.

Bir fotoğrafın düşündürdükleri her

yaş grubuna göre farklılıklar gösterir.

Hareket duruşu (pozu) hareket kavramını, hız

çizgisi gibi geleneksel uygulamadan daha güvenilir

olarak iletir

At

Fotoğraflar, resimler, çizimler ve sözcükler

somuttan soyuta doğru süreklilik gösterir

Soyut SomutOrta Derece Soyut

Düşük

YüksekÖ

ğren

me

Ora

nı

Gerçeklik Düzeyi

Görseller çok somut ya da çok soyut uçlara yaklaştıkça

öğretimsel açıdan daha az yararlı olma eğilimindedir.

Atomun yapısını anlamak için güneş sistemi

ile kıyaslama çok sıkça kullanılmaktadır

Sergileme alanı

üzerinde yer

alan öğeler

belirgin

geometrik

yapılar, örneğin

bir daire

üzerine

yerleştirilmesi

kod çözme

sürecini

kolaylaştırır.

Ekosistemde enerji akışı İkincil tüketiciler

AyrıştırıcılarÜçüncül tüketiciler

Birincil tüketiciler

Üreticiler

“Z” harfi şeklinde düzenleme resme bakan kişinin

gözlerinin sol üstten sağ alta doğru bir yol

izlemesini sağlar

YUMURTA..

RENK BİLEŞİMLERİ

BEYAZ KOYU MAVİ KIRMIZI-TURUNCU

AÇIK GRİ MAVİ,YEŞİL,SİYAH KIRMIZI

MAVİ AÇIK SARI, BEYAZ SARI, KIRMIZI

AÇIK MAVİ KOYU MAVİ, KOYU YEŞİL KIRMIZI, TURUNCU

AÇIK SARI MOR, KAHVERENGİ KIRMIZI

ZEMİN ÖN PLAN VE YAZILAR VURGU