kirmizi İdrar’a yaklaŞim - turkiyeesru.org · • hemofili • itp • allerjik purpura...

HEMATÜRĠ

Dr.Melih SUNAYAnkara Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi 1.Üroloji Kliniği

SUNUM PLANI

• Hematüri Tanımı

• Makroskopik Hematüri

• Mikroskopik Hematüri

• Hematürinin Tanınması

• Hematüri Etiyolojisi

• Anamnez ve Fizik Muayene

• ÇalıĢma Soruları

SUNUM PLANI

Ġdrarla normalden fazla sayıda

eritrosit atılması

HEMATÜRĠ

1. MAKROSKOPĠK

2. MĠKROSKOPĠK

3. PERSĠSTAN-ĠNTERMĠTTAN

4. SEMPTOMATĠK-ASEMPTOMATĠK

HEMATÜRĠ

Normal taze idrar berrak ve açık

sarıdır.

Ġdrar rengi değiĢmesi için 500 ml

idrara 0,2ml kan karıĢması yeterlidir.

Toplayıcı sistemden kaynaklanıyorsa

idrar rengi kırmızıdır.

MAKROSKOPĠK HEMATÜRĠ

Böbrekten veya mesanede uzun süre

beklemiĢse renk koyulaĢır.

Hematürik taze idrar bulanıktır.Fazla

bekleyen idrarda eritrositler hemolize

uğrar bulanıklık kaybolur, renk

berraklaĢır.

Hematürik idrar santrifuj edilince

eritrositler dibe çöker ve renk açılır.

MAKROSKOPĠK HEMATÜRĠ

Normal eriĢkinler idrarla günde yaklaĢık olarak106 -107 eritrosit atarlar.

Ġdrarla eritrosit atılımı bu miktarın üzerineçıktığında santrifüje edilmiĢ taze idrarsedimentinde saptanır ve hematüriden söz edilir.Bu tanımlama kalitatif ve kantitatif olarakyapılmaktadır.

MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ

Kalitatif olarak ıĢık mikroskopunda büyük büyütme ileelde edilen her bir alanda 3’den daha fazla veya 1 mm3

idrarda 100 den fazla eritrosit görülmesi durumuna“HEMATÜRĠ” adı verilmektedir.

MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ

Kantitatif olarak Addise sayacı ileyapılan değerlendirilmelerde idrarda günlük1,2 milyon eritrositten fazla eritrositbulunması “HEMATÜRĠ” olarakadlandırılmaktadır.

MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ

Hematürinin incelenen tüm örneklerdesaptanması durumunda persistan, yalnızcabazı örneklerde bulunması halinde iseintermittan hematüriden söz edilir.

PERSĠSTAN-ĠNTERMĠTTAN HEMATÜRĠ

Mikroskopik olan ağrısız hematüri Glomerulonefritler Tümörler Ġntersitisyel nefrit Tüberküloz Kanama diyatezi

Mikroskopik olan ağrılı hematüri TaĢ Ġnfeksiyon Renal Ġnfaktüs Mesane olayları(sistit, prostatit, ülser)

SEMPTOMATĠK-ASEMPTOMATĠKHEMATÜRĠ

Her Kırmızı Ġdrar Hematüri mi?

o Hemoglobinüri

o Miyoglobinüri

o Ġlaçlar (Fenofitalein,laksatifler,piridyum,fenotiazinler,rifampin, fenitoin, vs.)

o Porfiriya

o Bilirübinüri

o Red diaper sendromu

o Yiyecekler (Bakla, Böğürtlen)

Pseudohematüri

• DĠPSTĠCK YÖNTEMĠ

• MĠKROSKOPĠK ANALĠZ

ĠDRAR ANALĠZĠ

Dipstick testi santrifuj edilmeden yapılmalıdır.

Ortotolidin emdirilmiĢ kağıt Ģeritlerin (hematix v.b)idrardaserbest hemoglobin varlığında renk değiĢtirmesi esasına dayanır.Bu nedenle myoglobinüri ve hemoglobinüri varlığında da pozitifsonuçlar verir.

Ancak dipstick testinin negatif olması hematüriyi büyük orandaekarte ettirir.

Dipstick testi mikroskopik incelemede her büyük büyütmedealanında 1-2 eritrositin bulunduğu durumlarda bile pozitif olabilir.Bu nedenle sensitivitesi %100 ,spesifitesi% 62 ‘dir.

Dipstick testi ile +4 kan saptanmıĢsa acil idrar mikroskopisiincelenmesi yapılmalıdır.

DĠPSTĠCK YÖNTEMĠ

Silendirlerin parçalanmasını önlemek için 10 ml santrifuje (2-5 dk boyunca 1000-2000 devir/dk )edilmelidir.

Serum santrifüjü sonrası süpernatand hala kırmızı ise bu hemoglobinüridir,değilse myoglobilindir

MĠKROSKOPĠK ANALĠZ

MĠKROSKOPĠK ANALĠZ

Mikroskobik analiz hematüriyi kesin olarakhemoglobinüri ve myoglobilinüriden ayırır

MĠKROSKOPĠK ANALĠZ

• BaĢlangıçta: Üretral,prostatik

• Terminal: Mesane boynu (trigon)

• Bütün örneklerde: Renal,üreter,diffüz mesane

Makroskopik hematürisi olan hastalar üç ayrı kaba

10-15 ml idrar yaparlar.

ÜÇ TÜP TESTĠ

• Ġdrarın alınma Ģekli (temizlik, menstrüasyon, genitalveya rektal kanama)

• Ġdrarın bekletilmesi

• Kimyasal analize mikroskobi eklenmemesi

Uygun temizlik sonrası sabah aç karnına alınan idrarla analiz yapılması gereklidir…

YanlıĢ Pozitiflik

Ġdrar analizinde mikroskobikhematüri izlenen ve semptomlarıolmayan çocuk ve 35 yaĢ altıeriĢkin olgularda ileri incelemeleröncesinde hematürinin yeni TĠT ile teyitedilmesi gereklidir

• Renal hastalıklar

• Üriner sistem lezyonları

• Sistemik hastalıklar

• Diğer

ETĠYOLOJĠ

Hematüri Nedenleri

Glomerüler• Akut Postenfeksiyöz Glomerülonefrit• IgA Nefropatisi (Berger hastalığı)• Herediter Nefrit (Alport sendromu)• Benign Rekürren veya Persistan

Hematüri (Ġnce Membran Hastalığı)1. Sporadik2. Ailesel

• Membranoproliferatif Glomerülonefrit

• Kresentik Glomerülonefrit• Henoch-Shönlein Purpurasına bağlı

nefrit• Fokal Glomerülosklerozis• Hemolitik-Üremik Sendrom

RENAL HASTALIKLAR

Renal hastalıklar

Non-glomerüler• Enfeksiyon (Pyelonefrit)• Ġnterstisyel Nefrit• Metabolik (Ürik Asit, Nefrokalsinozis)• Renal Malformasyon • Malignite (Wilm’s, Akut Lösemi)• Idiopatik Hiperkalsiüri• Travma

RENAL HASTALIKLAR

• Enfeksiyon

• Ürolithiazis

• Obstrüksiyon (Üretero-pelvik darlık )

• Travma

• Ġlaçlar ( Siklofosfamid )

• Malignite

ÜRĠNER SĠSTEM

Hematolojik• Aplastik anemi• Orak hücreli anemi• Hemofili• ITP• Allerjik purpura

Konnektif doku• SLE• PAN

SĠSTEMĠK HASTALIKLAR

Kardiyovasküler• Hipertansif nefropati

• Kronik kalp yetmezliği

• Renal arter sklerozu

Endokrin ve met.• Gut hastalığı

• Diabetes mellitus

SĠSTEMĠK HASTALIKLAR

• Egzersiz

• AteĢ

• Dehidratasyon

• Kontaminasyon

DĠĞER

%65 RENAL PARANKĠM DIġI

%35 RENAL PARANKĠM

% 20-25 ÜRĠNER SĠSTEM ENFEKSĠYONLARI

% 20 ÜRĠNER SĠSTEM TAġ HASTALIĞI

%15-20 ÜRĠNER SĠSTEM MALĠGNĠTELERĠ

HEMATÜRĠ

Hematüri

Nefrolojik mi ? Ürolojik mi ?

PROBLEM

AYIRICI TANIDA HER ZAMAN DĠKKAT EDĠLECEK ĠKĠ NOKTA…

1.Anamnez ve fizik muayene

2.TĠT

ÇÖZÜM

NEFROLOJĠK

• Hematürik olguda KB yüksek,periferik ödem..?

• Hematüri yanında artrit,döküntü..?

• Hematüri öncesi ishal..?

• Hematüri öncesi ÜSYE ..?

• Tropikal bölgeye seyahat…?

• Glomerüler patolojiler

• HSP,SLE,VASKÜLĠT

• HÜS

• PoststreptokoksikGN, IgA nefropatisi

• S.haematobium

ANAMNEZ

• ET ÇALKANTI SUYU RENK

• DĠSMORFĠK ERĠTROSĠT, PROTEĠNÜRĠNĠN EġLĠK ETMESĠ

• PIHTININ OLMAMASI

ĠDRAR ANALĠZĠ

ÜROLOJĠK

• Hematüri yanında disüri,pollaküri…?

• ĠĢemeye baĢlamada zorluk,idrar kalibrasyon ve projeksiyonda azalma,dribbling…?

• Kolik Ģeklinde kasıklara vuran yan ağrısı…?

• ÜSE

• Mesane çıkım obstrüksiyonu

(BPH, TAġ ,TÜMÖR)

• Üst sistem obstrüksiyonu

(TAġ, PIHTI)

ANAMNEZ

• Pembe veya parlak kırmızı renkli idrar

• Normal Ģekilli eritrositlerin görülmesi

• Hematüriye proteinürinin eĢlik etmemesi

• Pıhtının eĢlik etmesi

• Ġdrar sedimentinde kristal görülmesi

ĠDRAR ANALĠZĠ

• Sicim ġeklinde :Üst sistem kaynaklı

• GeliĢi Güzel :Alt sistem kaynaklı

PIHTI ġEKLĠ

• Yapılan tüm tetkiklere rağmen olguların%10 da her hangi bir patolojisaptanamamaktadır.

• 35 yaĢ altında ve her hangi bir riskfaktörü olmayan olgularda yıllık TĠT veBFT kontrolü

SONUÇ ve ÖNERĠLER

• 35 yaĢ üzeri ve belirli risk faktörü (aileöyküsü,erkek,sigara kullanımı,kimyasalmaruziyet,gros hematüri öyküsü) olanolgularda 6 ayda bir TĠT,BFT ve sitolojikontrolü

• 35 yaĢ üzeri belirgin risk faktörleritaĢımayan ve mikroskobik hematürisiolan olgularda yıllık TĠT ve BFT ilekontrolü

SONUÇ ve ÖNERĠLER

Hematüri yanında ürinasyon sıklığında

artma ve ürinasyonun yangılı

olması(disüri) sıklıkla...?

Ekzersiz 1

Üriner sistem enfeksiyonu

Ġdrar yapmaya baĢlamada zorluk olması,

idrar akımının yetersiz ve zayıf olması,

idrarın damla damla gelmesi...?

Ekzersiz 2

Mesane çıkım obstrüksiyonu

• taĢ

• tümör

• büyümüĢ prostat

Lomber bölge ağrısı var ve bu ağrı

kasıklara ve uyluğa doğru yayılıyorsa ...?

Ekzersiz 3

• Üreteral taĢ (en sıklıkla)

• Üreter içerisinde pıhtı

• Papiller nekroz

Bilateral lomber bölgede sınırlı,bazen

karın sağ ve sol üst ve orta kadranda da

hissedilen ağrı+hematüri...?

Ekzersiz 4

• Akut glomerülonefrit

• Renal infarktüs

• Renal ven trombozu

Hematüri yanında artralji,artrit,ciltte

döküntü...?

Ekzersiz 5

• HSP

• SLE

• Sistemik vaskülitler

Hematüri öncesinde kanlı ishal ile seyreden

bir hastalığın geçirildiğinin öğrenilmesi...?

Ekzersiz 6

Hemolitik Üremik Sendrom

Makroskopik hematürinin ortaya

çıkmasından yaklaĢık 2 hafta önce boğaz

ağrısı,akut üst solunum yolu enfeksiyonu veya

cilt enfeksiyonunun geçirilmiĢ olduğunun

öğrenilmesi...?

Ekzersiz 7

Poststreptokoksik GN

Hematürisi olan bir olguda iĢitme

kaybının olması, ailede hematüri, böbrek

yetmezliği, sağırlık bulunması...?

Ekzersiz 8

Alport sendromu

Hematürinin özellikle hastanın sağ

veya sol yanının belirli bir travmaya

maruz kalmasından sonra ortaya

çıkması...?

Ekzersiz 9

Doğumsal vasküler anomaliler

Tropikal bölgeye seyahat sonrasıhematüri geliĢmesi...?

Ekzersiz 10

Shistosoma haematobium enfeksiyonu

Hafif bir üst solunum yolu

enfeksiyonu ile makroskopik hematüri

atağının geliĢmesi...?

Ekzersiz 11

IgA nefropatisi

Kahverengi veya kola renginde bir

hematürik idrar orijin olarak...?

Ekzersiz 12

Böbreklere ait nedenler

Pembe veya kırmızı renkli bir idrar

öncelikle...?

Ekzersiz 13

Böbrek dıĢı nedenler

Hematürik bir olguda kan basıncının

yüksek ve periferik ödem bulunması...?

Ekzersiz 14

Glomerüler patoloji

Hematüri yanında ciltte döküntülerin

veya ĢiĢ inflamasyon gösteren bir

eklemin varlığı

Ekzersiz 15

• HSP

• SLE

• Sistemik vaskülit

Ġlk hematüri (ağırlıklı olarak ilk

kadehte kan)...?

Ekzersiz 16

Üretra patolojiler

Son hematüri(çoğunlukla 3.kadehte kan)...?

Ekzersiz 17

Mesane ait patolojiler(taĢ,tümör,Tbc,iltihap)

Tam hematüri(her 3 kadehte hematüri)...?

Ekzersiz 18

Böbrek veya üreter kaynaklı