alp-himalaya kuşağı içinde kıta kıta çarpışmasına örnek

GÜNEYDOĞU ANADOLU

Neotetis güney (ana) kolu

Bitlis-Zagros Kenet kuşağı

Arap Platformu

Ekay Zonu

Orojenik Kuşak

Alp-Himalaya kuşağı içinde kıta kıta çarpışmasına örnek.Afrika - Arap levhasının kuzeydeki kıta topluluğu ile Orta-Miyosen’de çarpışması.

35

45

55

40

Fig. 1bBitlis -

Kıbrıs

DAF

KAF:Kuzey Anado lu FayıDAF:Doğu Anadolu Fayı

Oman

30

25

TÜRKİYE

SURİYE

KAF

Karadeniz

IRAK Kenet Kuşağı

ZagrosİRAN

A

35

45

55

40

Fig. 1bBitlis-

Kıbrıs

DAF


Oman

30

25

TÜRKİYE

SURİYE

KAF

Karadeniz


ZagrosİRAN

A

Güneydoğu Torosların ve Zagros dağlarının doğrultusu boyunca uzanır.Maraş ve Adıyaman çevresinde başlar ve Çüngüş-Ergani-Lice-Kulp-Sason-Kozluk ve Pervari’den geçerek Hakkâri yakınlarından İran’a ve Basra Körfezi’ne KB-GD doğrultusunda uzanır.

35

45

55

40

Fig. 1bBitlis -

Kıbrıs

DAF


Oman

30

25

TÜRKİYE

SURİYE

KAF

Karadeniz


ZagrosİRAN

A

Bunlar, güneyden kuzeye doğru;1-Arap platformu 2-Orojenik kuşak

Orojenik kuşak kendi içinde, güneyden kuzeye doğru Ekay zonuNap alanı

olmak üzere istifsel ve yapısal nitelikleri farklı iki as bölüme ayrılmaktadır.

GÜNEYDOĞU ANADOLU’NUN ANA TEKTONİK BİRLİKLERİGüneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı, Bitlis–Zagros Kenet Kuşağı’nın batı kesimlerini oluşturmaktadır.

Gelişme ortamları, gelişme koşulları ve yapısal özellikleri açısından değerlendirildiğinde, GD Anadolu’da yaklaşık doğu – batı gidişli iki zon ayırt edilmiştir.

ARAP PLATFORMU İMBRİKE ZON NAP ZONUÜ

st O

tokt

on T

oplu

luk

Alt

Oto

kton

Top

lulu

k

Alt Nap Üst Nap

Para-otoktonbirimler

Lice fm.

Midyat gr.

Mardin gr.

Cud i gr.

Çığ lı gr.

Tanin gr.

Habur gr.

Derik g r.

Hompur fm.

Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.

Mordağmetaofiyoliti

Örtübirimleri

L.Mio

L.EocL.Pal

U.Maa

L.Maa-U.Cmp

Cmp-Alb-Apt

L.Maa

U.CmpJ

Tr

Zec

C-D3O

C

Oli

U.Oli

U.Lut

M.Eoc

Cmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L.Mio-U.Oli

Oli

U .LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

ÇamurtaşıŞeyl

KumtaşıÇakıltaşıKireçtaşı

Neritik kçt.Killi, kumlu kçt.MarnPelajik kçt.Bazik volk.

Ortaç volk.ÇörtOlistostromOfiyolitOfiyolitik melanj

Metaofiyoli tKuvarsitDolomit / MermerMetaçökelbirimler

S

S

SS

SS

1

2

3

5

2

Gercüş fm.Germav fm.Besni fm.Terbüzek fm.

Kastel fm.

Belek fm.Köprü lü fm.Yığınl ı fm.

Hakkari gr.

AltAlloktonBirim

L.Mio

Harami fm.

L.Eoc

Cmp

Bitlismet.

Maden gr. Yüksekova gr.

Bitlis met.

Eoc

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek vo lk.

?

Harami fm.

Geç Kampaniyen- Erken Maastrihtiyen Paleosen - Erken Eosen Geç Lütesiyen Geç Oligosen Erken Miyosen sonrası

1

2345

Nap Zonu Üst NapAlt Nap

İmbrike Zon (Ekay Zonu)Arap Platformu

ARAP PLATFORMUÜs

t Oto

kton

Top

lulu

kAl

t Oto

kton

Top

lulu

k

Lice fm.

Midyat gr.

Mardin gr.

Cudi gr.

Çığlı gr.

Tanin gr.

Habur gr.

Derik gr.

L.Mio

L.EocL.Pal

U.Maa

L.Maa-U.Cmp

Cmp-Alb-AptL.Maa

U.CmpJ

Tr

Zec

C-D3O

C

1

Gercüş fm.Germav fm.Besni fm.Terbüzek fm.

Kastel fm.

Belek fm.Köprülü fm.Yığınlı fm.

ARAP PLATFORMU• Arap platformunun doğu kesimlerindeki istif, Alt Paleozoyik – Alt Miyosen yaşlı,

genellikle denizel ortamda gelişen ve çoğunlukla süreklilik gösteren bir çökel dizi ile temsil edilir. Otokton nitelikli bu çökel dizi üzerine değişik dönemlerde allokton birimler yerleşmiştir.

• Arap platformunun doğu kesimlerinde Arap platformuna ait istif, “Alt Otokton İstif” ve “Üst Otokton İstif” olmak üzere ikiye ayrılır.

• Arap platformu üzerinde yapısal nitelikleri farklı iki bölge ayırt edilmektedir. Bunlar; kuzeyde, orojenik kuşağa bitişik olan ön ülke kıvrım şaryaj kuşağı ve bundan güneye gidildikçe kıvrım ve şaryajlanma etkilerinin giderek azaldığı kesimlerdir. Aralarındaki sınır, dereceli geçişlidir.

• Ön ülke kıvrım-şaryaj kuşağı, platformun orojenezden etkilenmiş kuzey kesimlerini temsil eder ve ayrıca paraotokton ve allokton birlikleri de içerir.

• Yapısal olarak, duraylı Arap platformunun Pan-Afrikan bir temel üzerinde gelişmiş birimleri, bu zonda şiddetle kıvrımlanmış ve şaryajlanmıştır. Bu etkiler Arap platformunun da kuzeyinde yeralan bir ekaylanmış zona (ekay zonu) doğru şiddetlenerek artar.

• Güneydoğu Anadolu’nun batı kesimlerinde, Arap platformu üzerine nap yerleşimleri Geç Kretase ve Eosen olmak üzere iki dönemde gelişmiştir.

• Güneydoğu Anadolu’nun doğu kesimlerinde ise, Arap platformu üzerine sadece Geç Kretase döneminde nap yerleşimi gözlenir.

• Birinci fazda ofiyolit napları, beraberindeki tektonik birliklerle Arap platformu üzerine yerleşmiştir.

• Bu deformasyon fazı Güneydoğu Anadolu'da kıta-kıta çarpışmasına neden olmamış, okyanusal ortam, Arap platformunun kuzey devamında varlığını korumaya devam etmiştir.

• Bu okyanus tabanı bütünüyle Geç Eosen başlarında tüketilmiş ve kalıntı denizler kaba detritiklerle hızlı bir şekilde doldurulmaya başlanmıştır.

• Daha sonra, kuzeyde yer alan ve başlıca ofiyolitik ve metamorfik naplardan oluşan nap alanı ile güneyde yer alan Arap platformu arasındaki yaklaşmanın progresif olarak devam etmesi, bu iki bölge arasında yeralan birimlerin sıkıştırılıp dilimlenmesine neden olmuş ve giderek ekay zonu şekillenmeye başlamıştır.

• Alt Miyosen döneminde ise naplar ve bunun güney cephesini oluşturan ekay zonu bir bütün halinde güneye doğru ilerleyerek Arap platformu üzerine bindirmişlerdir.

Arap platformunun doğu kesimlerinde Arap platformuna ait istif, “Alt Otokton İstif” ve “Üst Otokton İstif” olmak üzere ikiye ayrılır.

• Güneydoğu Anadolu’nun batı kesimlerinde, Arap platformu üzerine nap yerleşimleri Geç Kretase ve Eosen olmak üzere iki dönemde gelişmiştir.

• Alt Miyosen döneminde ise naplar ve bunun güney cephesini oluşturan ekay zonu bir bütün halinde güneye doğru ilerleyerek Arap platformu üzerine bindirmişlerdir.

• Güneydoğu Anadolu’nun doğu kesimlerinde ise, Arap platformu üzerine sadece Geç Kretase döneminde nap yerleşimi gözlenir.

G eÇ T RİYA S

N

RİFTLEŞM E

S

Perm iyen öncesi temel

Karbonat platformu Kıta yam acı abisal düzlük

ERKEN KRETASE

Perm

Triyas

Jura

A. Kretase

S N

Aşınma Ön Yükselim

Platformun fleksürelçökm esi ve yamaç alanı Fore - deep

Karadut karm. Koçali karmİlerleyen

ofiyolit d ilim leri

abisal düzlük çökelle rive tektonk ilişkiliofiyolit dilimleri

Şeyl, kmt, kalsitürbiditve olistostromTÜR ONİYEN-SANTONİYEN

Kastel fm

OfiyolitHezan grbKastel çökelme alanı

Sayındere fmHavza kenarı

MAASTRİHTİYEN

Karadut ve Koçali krm NS

Pz-Mz karbonatplatformu

Oli2-Holörtü birimleri

Eoc2-Oliistifi (Erçek Fm.)ve ada yayı birimi(Gövelek volcs.)

Eoc2 yay ardıhavza (Maden Grubu)

K2-Eoc1 ada yayıbirimleri (Yüksekova Grubu)

Metaofiyolit

Pz-Mz metamorfikmasifleri

Eoc2-3 volkanik yay veilişkili birimleri içeren K2-Mio1istifiEoc2-Oli volkanik yay ve ilişkili birimleri içerenK2-Mio1 istif i

Pz-Mio platformçökelleri ve ofiyolit napı

İtki

Erken Miyosen sonrası itkiGeç Kretaseitkisi

Yanal atımlı fay

38 40 42 44

37

380 100

km

Özalp

NAP

ZONU

IMBR

IKE

Z

ON

K

S

SS

SS

SS

SSS

SSS

SS

SS

SS

SS

SSSS SS S S

S

SSSSSS

SSS

S

S S S

SS

SSSS

S

SSSSS

Bingöl

Van

Hakkari

b

MM: Malatya MasifiKM: Keban MasifiPM: Pötürge MasifiBM: Bitlis Masifi

MM:KM:PM:BM:

38

VAN GÖLÜ

Malatya

KM

PM

BMBitlis

MM

TOROSLAR

A RAPP LATFORM U

35

45

55

40

Fig. 1b

Kıbrıs

KAF:Kuzey Anado lu FayıDAF:Doğu Anadolu Fay ı

Oman

30

25

TÜRKİYE

SURİYE

Karadeniz

IRAKİRAN

A

OROJENiK KUŞAKArap levhasının kuzeyinde yer

alır.

Orojenezin gelişimiyle oluşan iki farklı kuşağı içerir. Bunlar; – a) Ekay zonu

(Şaryaj cephesi – İmbrike Zon)

– b) Nap alanı'dır.

Pz-Mz karbonatplatformu

Oli2-Holörtü birimleri

Eoc2-Oliistifi (Erçek Fm.)ve ada yayı birimi(Gövelek volcs.)

Eoc2 yay ardıhavza (Maden Grubu)

K2-Eoc1 ada yayıbirimleri (Yüksekova Grubu)

Metaofiyolit

Pz-Mz metamorfikmasifleri

Eoc2-3 volkanik yay veilişkili birimleri içeren K2-Mio1istifiEoc2-Oli volkanik yay ve ilişkili birimleri içerenK2-Mio1 istif i

Pz-Mio platformçökelleri ve ofiyolit napı

İtki

Erken Miyosen sonrası itkiGeç Kretaseitkisi

Yanal atımlı fay

38 40 42 44

37

380 100

km

Özalp

NAP

ZONU

IMBR

IKE

Z

ON

K

S

SS

SS

SS

SSS

SSS

SS

SS

SS

SS

SSSS SS S S

S

SSSSSS

SSS

S

S S S

SS

SSSS

S

SSSSS

Bingöl

Van

Hakkari

b

MM: Malatya MasifiKM: Keban MasifiPM: Pötürge MasifiBM: Bitlis Masifi

MM:KM:PM:BM:

38

VAN GÖLÜ

Malatya

KM

PM

BMBitlis

MM

TOROSLAR

A RAPP LATFORM U

35

45

55

40

Fig. 1b

Kıbrıs

KAF:Kuzey Anado lu FayıDAF:Doğu Anadolu Fay ı

Oman

30

25

TÜRKİYE

SURİYE

Karadeniz

IRAKİRAN

A

Ekay zonu (İmbrike Zon)Naplar ile Arap platformu arasında sıkıştırılarak dilimlenmiş D-B gidişli dar bir zonu temsil eder. Ekay zonu, batıya doğru, kompresif tektonizmadan nispeten korunmuş olan Misis Andırın dağlarına doğru giderek genişler ve Misis - Andırın dağ kuşağını tümüyle kaplar. Ekay zonuna nazaran sıkışmadan korunmuş olan bu dağ kuşağı, bu nedenle "Orojenezden korunmuş kuşak olarak kabul edilebilir.

İMBRİKE ZON

Hompur fm.

Oli

Hakkari gr.

L.Mio L.Eoc

Cmp

Eoc

?Harami fm.5

ARAP PLATFORMU

Erken Miyosensonrası

NAP ZONUAlt Nap

Harami fm.

Ekay zonu (İmbrike Zon)Ekay zonu, Kretase – Miyosen aralığına ait volkanik ve sedimanter birimleri içermektedir.

Ekay zonu’nun en alt kesimi Alt Miyosen yaşlı fliş istifi (Hompur Fm.) ile temsil edilir. Bu istif, ofiyolitik bir temel üzerinde yer alan Üst Kretase – Alt Eosen yaşlı pelajik kireçtaşı, şeyl, çört ve marn istifi (Harami Fm.) tarafından tektonik olarak üzerlenir.

Bunlar, asidik – ortaç lav ara katkıları ve ofiyolit, volkanit, metamorfik bloklar içeren Eosen – Oligosen yaşlı türbiditik istif (Hakkari Gurubu) tarafından uyumsuzlukla örtülür.Hakkari Gurubu, ekay zonunun batı kesimlerindeki Savran Alacık Fms. / Helete volkanitleri

ve Nap zonundaki Erçek Fm. ve Gövelek volkanitlerinin tektonik bir karmaşığıdır. Bu istif, Harami Fm. tarafından tektonik olarak üzerlenmiştir. Ekay zonu

içerisinde yer alan birimler, naplar ile otokton nitelikli Arap platform istifi arasında geçiş oluşturur niteliktedir. Bu zonda genellikle tektonik dilimler halinde yer alan birimler yaşlıdan gence doğru terslenmiş olup Miyosen'de topluca Arap otokton istifi üzerinde ilerlemiştir.

NAP ZONU

Alt Nap Üst Nap


Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.


Örtübirimleri

U.Oli

U.Lut

M.EocCmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L .Mio-U.Oli

Oli

U.LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

S

S

SS

SS

2

32

Geç Kampaniyen- erken Maastrihtiyen Paleosen - erken Eosen Geç Lütesiyen Geç Oligosen Erken Miyosen sonrası

1

2345

Bitlismet.


Bitlis met.

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek volk.

İMBRİKE ZON

Nap alanıFarklı ofiyolitik topluluklar ile onun üzerinde yer alan metamorfik masiflerin naplarından oluşmaktadır . Ofiyolitler, okyanusal ortamların kalıntılarıdır, Metamorfik masifler ise Toros tektonik birliğine ait bir topluluğu temsil etmekte olup, bir nap halinde güneye ilerleyerek burada orojeneze katılmıştır.Nap alanının doğu kesimleri “Alt Nap ve “Üst Nap” olmak üzere iki yapısal düzeye ayrılmaktadır.

NAP ZONU

Alt Nap Üst Nap


Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.


Örtübirimleri

U.Oli

U.Lut

M.EocCmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L .Mio-U.Oli

Oli

U.LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

S

S

SS

SS

2

32


1

2345

Bitlismet.


Bitlis met.

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek volk.

İMBRİKE ZON

Nap zonunda yerleşim dönemleriErken Paleosen sonu – Erken Eosen

Geç LütesiyenGeç Oligosen

Alt ve Üst Nap dilimleri bu dönemlerde bir araya geldikten sonra topluca Erken Miyosen Sonu ’nda Arap Levhası üzerine itilmişlerdir. Bu dönem orojenik gelişimin en son dönemidir.

NAP ZONU

Alt Nap Üst Nap


Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.


Örtübirimleri

U.Oli

U.Lut

M.EocCmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L .Mio-U.Oli

Oli

U.LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

S

S

SS

SS

2

32


1

2345

Bitlismet.


Bitlis met.

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek volk.

İMBRİKE ZON

ALT NAPAlt Nap dilimi genellikle Alt Paleozoyik – Kampaniyen yaşlı metasedimanter birimlerden oluşmaktadır. Güneydoğu Anadolu’daki metamorfik masifler batıdan doğuya doğru Keban, Malatya, Pötürge, Bitlis masifleri adı ile bilinir. Alt nap diliminde, Lütesiyen yaşlı volkanosedimanter istif (Maden Grubu), normal ilişki ile Üst Kretase – Eosen yaşlı volkanosedimanter birimler (Yüksekova Grubu), ofiyolitik kayaçlar (Berit metaofiyoliti) ve Bitlis Masifi birimleri üzerinde yer almaktadır. Maden Grubu aynı zamanda Bitlis Masifi napı tarafından üzerlenmiştir.

Güneydoğu ve Doğu Anadolu’daki metamorfik masifler

Engizek - Binboğa (EM)Keban (KM)Malatya (MM)Pötürge (PM)Bitlis (BM)

Kşm

NMM e M

ArM

IMKM

TM Ağ M PuM

KMM M

PMEM BM

N Mİ zmir ru- A nkara zin- E r ca Sun tu

B itut

lisu

- Zağros Sru

NAP ZONU

Alt Nap Üst Nap


Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.


Örtübirimleri

U.Oli

U.Lut

M.EocCmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L .Mio-U.Oli

Oli

U.LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

S

S

SS

SS

2

32


1

2345

Bitlismet.


Bitlis met.

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek volk.

İMBRİKE ZON

ALT NAPGüneydoğu Anadolu’nun doğu kesimlerinde, Bitlis masifi ve Maden Grubu Üst Lütesiyen – Üst Oligosen yaşlı sedimanter istif (Erçek Fm.) ve volkanikler (Gövelek Volkanitleri) tarafından üzerlenmektedir. Kuzeyde, Erçek Fm. Kampaniyen – Alt Eosen yaşlı volkanosedimanter birimler (Yüksekova Gr.) ve onu tektonik olarak üzerleyen ofiyolitik birimler üzerinde yer alır.

NAP ZONU

Alt Nap Üst Nap


Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.


Örtübirimleri

U.Oli

U.Lut

M.EocCmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L .Mio-U.Oli

Oli

U.LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

S

S

SS

SS

2

32


1

2345

Bitlismet.


Bitlis met.

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek volk.

İMBRİKE ZON

ÜST NAPOfiyolitik, volkanik ve sedimanter topluluklardan oluşmaktadır. Tabanda, ofiyolitik temel üzerinde gelişmiş lav – sediment topluluğu (Yüksekova Gr.) yer alır. Bu topluluk, Bitlis metamorfiklerine ait birimleri tektonik dilimler halinde içeren zayıfça metamorfik bir ofiyolit dizisi (Mordağ metaofiyoliti) tarafından tektonik olarak üzerlenir. Güneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı’nın doğu kesimlerinde metaofiyolitik birimler güneye doğru Yüksekova Grubu’nun Kampaniyen – Paleosen yaşlı volkanosedimanter birimleri üzerine Erken Paleosen sonunda itilmiştir.

NAP ZONU

Alt Nap Üst Nap


Erçek fm

Mordağ met.

Yüksekova gr.

Alibonca fm.


Örtübirimleri

U.Oli

U.Lut

M.EocCmp

L.Pz

Cmp-L.Eoc

L .Mio-U.Oli

Oli

U.LutL.Eoc-U.Pal

Pal

Cmp

U.Cre

Tr

S

S

SS

SS

2

32


1

2345

Bitlismet.


Bitlis met.

4

Seske fm.

Kırkgeçit fm.

Gövelek volk.

İMBRİKE ZON

ÜST NAPBunlar topluca Üst Paleosen taban yaşlı birimler (Üst Paleosen – Alt Eosen yaşlı sedimanter istif / Sekse Fm. ve ortaç lav katkıları içeren Üst Lütesiyen – Oligosen yaşlı sedimanter birimler / Kırkgeçit Fm.) tarafından örtülmektedir. Alt ve Üst nap dilimleri Geç Oligosen sonu – Erken Miyosen aralığında gelişen türbiditik birim (Alibonca Fm.) tarafından topluca örtülmüşlerdir.

Yay önü çökelleri (Harami fm.) Kastel fm.

Geç Kampaniyen-Erken Maastrihtiyen

Yüksekova ada yayıvolkanik aktivitesininsonu

Geç erkenPaleosen

Seske fm.(Ü.Pal-A.Eos)

Madenhavzası

Erçek fm.

Paraotokton bir iml er(Seske / Kırkgeçit fm.)

Geç Oligosen

ÜstNap

Alibonca fm. Lice fm.

Gövelek ada yayı volkanikaktivitesinin sonu

Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon

Alibonca fm.Hompur fm.

Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE

b)-KAMPANİYEN-ERKEN PALEOSEN

c)-GEÇ ERKEN PALEOSEN-ERKEN EOSEN

d)-ORTA EOSEN

g)-GEÇ OLIGOSEN SONU- ERKEN MIYOSEN

h)-ERKEN MİYOSEN SONRASIAlt

Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası

e)-GEÇ ORTA EOSEN- OLIGOSEN

f)-GEÇ OLIGOSEN

v

v

v v

v

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen

Helete ada yayı volkanik aktivitesinin sonu

Geç Lütesiyen-Geç Eosen

Maden havzasınınkapanması

Narlı-Özalp Fayı

Yüksekova ada yayı

Helete ada yayı

Gövelek ada yayı

Güneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı’nda yer alan volkanosedimanter birimler




Geç erkenPaleosen


Madenhavzası

Erçek fm.


Geç Oligosen

ÜstNap



Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon


Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE



d)-ORTA EOSEN



Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası


f)-GEÇ OLIGOSEN

v

v

v v

v

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen




Narlı-Özalp Fayı


Helete ada yayı

Gövelek ada yayıGüneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı’nda yer alan volkanosedimanter birimler

Üst Kretase – Üst Oligosen aralığı yaşa sahip volkanosedimanter birimler;

•Yüksekova Gurubu

•Helete volkanitleri

•Maden Gurubu

•Gövelek volk.




Geç erkenPaleosen


Madenhavzası

Erçek fm.


Geç Oligosen

ÜstNap



Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon


Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE



d)-ORTA EOSEN



Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası


f)-GEÇ OLIGOSEN

v

v

v v

v

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen




Narlı-Özalp Fayı


Helete ada yayı

Gövelek ada yayıGüneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı’nda yer alan volkanosedimanter birimlerNap zonu ve Ekay zonu içerisinde, Geç Kretase – Geç Oligosen aralığında Neotetis’in kuzeye doğru dalmasına bağlı olarak çeşitli ada yayı volkanitleri ve ilişkili birimler gelişmiştir.

Bu volkanik birimlerin yaşları batıdan doğuya doğru gidildikçe gençleşmektedir.

Bu durum, okyanus tabanının oblik olarak dalıp – batması sonucu gelişmiştir.




Geç erkenPaleosen


Madenhavzası

Erçek fm.


Geç Oligosen

ÜstNap



Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon


Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE



d)-ORTA EOSEN



Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası


f)-GEÇ OLIGOSEN

v

v

v v

v

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen




Narlı-Özalp Fayı


Helete ada yayı

Gövelek ada yayı

Güneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı’nda yer alan volkanosedimanter birimler

Yüksekova Gurubu (Üst Kretase – Alt Eosen)

Helete Volkanitleri (Orta – Üst Eosen) ofiyolitik temel üzerinde gelişmiş bir adayayı volkanizmasının ürünleridir.

Maden Gurubu (Orta Eosen), Helete volkanik zinciri arkasında gelişmiş yay ardı havza ürünüdür.

Gövelek volkanitleri (Üst Lütesiyen – Üst Oligosen)




Geç erkenPaleosen


Madenhavzası

Erçek fm.


Geç Oligosen

ÜstNap


Gövelek ada yayı volkanikaktivit esinin sonu

Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon


Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE



d)-ORTA EOSEN



Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası


f)-GEÇ OLIGOSEN

v

v

v v

v

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen




Narlı-Özalp Fayı


Helete ada yayı

Gövelek ada yayıYÜKSEKOVA GRUBUOfiyolitik bir temel üzerinde (Berit Metaofiyoliti) gelişmiştir. Bu grup lav arakatkılı Üst Kretase – Alt Eosen yaşlı pelajik sedimentlerden oluşmaktadır. Orojenik kuşağın doğu kesimlerinde, pelajiksedimentlerin yaşı Kampaniyen – Paleosen ile sınırlıdır. Bu istif Erken Paleosendöneminin sonlarında, Mordağ Metaofiyolitleri’nin yerleşimi nedeniyle deforme olmuştur. Van Gölü güneydoğusunda Yüksekova Grubu’nun sedimentlerinin yaşı Erken Eosen’e kadar uzanmaktadır. Yüksekova Grubu, Orojenik Kuşağın doğu kesimlerinde hem Alt hem de Üst nap içerisinde yer alır.

M etamorfik masifler

Tordiler

Ensimatik ada yayı

Neo Tetis’in güney kolu

Arap Levhası

M elanj

N S

Yükseovaofiyoliti Yığ ışım

p rizm asıHendek

N S

Geç Kretase

Erken Eosen

YÜKSEKOVA GRUBU




Geç erkenPaleosen


Madenhavzası

Erçek fm.


Geç Oligosen

ÜstNap


Gövelek ada yayı volkanikaktivit esinin sonu

Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon


Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE



d)-ORTA EOSEN



Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası


f)-GEÇ OLIGOSEN

v v

v

v

v v

v

v

v

vv

v v

vv

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen




Narlı-Özalp Fayı

v

v

Alt Otokto

n İstif

Üst Otokto

n İstif

Üst Otokto

n İstif

Üst Otokton İsti

fNeotetis okyanusu


Helete ada yayı

Gövelek ada yayıHELETE VOLKANİTLERİHelete Volkanitleri, Orta – Üst Eosen yaşlı sediment ara katkılı ortaç lav ve piroklastik kayalardan oluşur. Güneydoğu Anadolu’nun batı kesimlerinde, kuzeydeki metamorfit napı ile güneydeki Üst Eosen – Oligosen yaşlı wild fliş çökelleri ile temsil edilen Savran – Alacık Fms. arasında tektonik bir dilim konumunda yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu’nun doğu kesimlerinde, Alt Nap Metamorfik napının eşdeğeridir. Ekay Zonu içerisindeki Eosen – Oligosen yaşlı Hakkari Grubu ise, wild fliş çökellerinin eşdeğeridir. Doğu alanlarda Helete volkanitlerine benzer birimler, Ekay Zonu’nda itki dilimleri halinde bulunmaktadır.

G ozlu fm

H aram i fm

M etam orfik ofiyolitler

Nap A lanı

M aden havzası

H elete vo lkan itiE nsim a tik ada yayı

R esif düzey leri

Yay önü havza

N S

Erken Eosen

Orta Eosen

HELETE VOLKANİTLERİ

MADEN HAVZASIAda yayı volkanizmasının arkasındaki alanda, özellikle yanal atımlı sistemlerin de etkisiyleOrta Eosen başında, yayardı bir çanak halinde Maden havzası açılmıştır Maden havzasının kuzey kenarı, metamorfik masifler ile onun altında yeralan ofiyolitik bir nap paketini parçalayarak açılmıştır. Bu nedenle Maden grubunun tabanında GD Anadolu'nun muhtelif yerlerinde değişik türden birimlerin yeraldığı görülmektedir. Havzanın güney kenarı volkanik kuşağa yaslı olmalıdır. Çünkü, volkanik kuşaktan Maden havzasına gereç aktarıldığının verileri vardır. Maden havzasının kısa ömürlü bir havza olduğu bilinmektedir. Çünkü, Orta Eosen başında açılan bu çanak, Orta Eosen sonunda, kuzeyden güneye ilerleyen nap paketinin üzerinden geçmesiyle kapanmıştır. Maden grubu üzerine yerleşen bu napların üzerinde, Üst Eosen'de yeni bir çökel dizi gelişmiştir. Nap örtüsü altında, Maden grubu birimleri dinamik metamorfizmaya uğramıştır.




Geç erkenPaleosen


Madenhavzası

Erçek fm.


Geç Oligosen

ÜstNap



Alt Nap

Üst Nap

İmbrike Zon


Lice fm.

a)-GEÇ KRETASE



d)-ORTA EOSEN



Nap

Arap Levhası

Bitlis Masifi

ArapLevhası


f)-GEÇ OLIGOSEN

v

v

v v

v

Toroslar

Alt Nap

Geç erkenEosen




Narlı-Özalp Fayı


Helete ada yayı

Gövelek ada yayı

Metamorfizma, napı örten üst Eosen çökellerinde görülmemektedir. Metamorfizmaya neden olan olay, nap yükü altında derine gömülme, farklı birimlerin dokanakları boyunca etkili olmuş olan rejyonal makaslama ve bölgede Maden havzasına çok uzak olmayan andezitik volkanizmayı doğuran rejyonal termal dom gelişiminin de etkileri olduğu söylenebilir.

M etam orfik o fiyolitler

N ap A lanı

M aden havzası

H e lete vo lkan itiE nsim atik ada yayı

R esif düzeyleri

Yay önü havza

A r ap L

e v h a s ı

N S

MADEN HAVZASI

alp-himalaya kuşağı içinde kıta kıta çarpışmasına örnek

Documents