almanako lorenz 2013

Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 15.00° 13/11/2012 11:07:30Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 75.00° 13/11/2012 11:07:30Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 0.00° 13/11/2012 11:07:30Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 45.00° 13/11/2012 11:07:30Ciano de escalaMagenta de escalaAmarelo de escalaPreto de escala

CNOCPCMQ

NQTGP\

P/tq"55

TRIDEK TRIA NUMEROJARO 2013

GnfqpkuSPIRITISMA ELDONAASOCIO F. V. LORENZRIO-DE-¬ANEJRO (RJ)

DTC\KNQ

CNOCPCMQ

NQTGP\

La Asocio starigis jenajn fondusojn:

FONDUSO PORTO CARREIRO NETO

por aliøo de nepagipovaj membroj

FONDUSO IÞMAEL GOMES BRAGA

por eldono de novaj libroj

FONDUSO ZAMENHOF

por riparo en la sidejo

La jarkotizo estas • 20,00

aý egalvaloro pagebla per UEA

aý literaturaj verkoj en Esperanto.

Konto æe UEA: kodo sesl-s

Catalogação na fonte do Departamento Nacional do Livro

Ano (Espírito)

Vigésimo oitavo número / Ano. — Rio de Janeiro:

Associação Editora Espírita F. V. Lorenz, 2008.

160 p.; 14x21 cm. (Almanako Lorenz; 28)

Texto em Esperanto.

ISBN: 85-86984-20-5

1. Espiritismo. I. Título. II. Série.

CDD: 133.9

J37

Reviziistoj: Glória Solange da Silva Dias

e Affonso Borges Gallego Soares

Kovrilaj detaloj:Akvofalo de la Gardantoj – Þtata Parko Blua Montaro – Barra do Garças (MT)

Ano (Espírito)Trigésimo terceiro número / Ano. — Rio de Janeiro:

Associação Editora Espírita F. V. Lorenz, 2013.

184p.; 15,5 x 22 cm. (Almanako Lorenz; 33)

Texto em Esperanto.

ISBN 978-85-86984-20-5

1. Espiritismo. I. Título. II. Série

J37

CDD: 133.9

SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F. V. LORENZRio-de-¬anejro (RJ) - Brazilo

Tel. (21) 2221-2269 – [email protected]

ALMANAKO LORENZJara eldona¼o de Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz

2013 – Tridek tria jaro

Estraro:

Prezidanto: Robinson MattosVic-Prezidanto Celso PinheiroDirektoro Financisto: Mauro Libânio da FonsecaDirektoro Adjunkto: João Silva dos SantosDirektoro Adjunkto: Geralcino Viana Gomes

Komitato:

Prezidanto: Affonso Borges Gallego Soares

Membroj: Alberto Flores Amaury de Souza Antônio de Souza Barbosa Balbina Ferreira Cesar Soares dos Reis Elmir dos Santos Lima Ismael de Miranda e Silva Joel Maciel Soares Jorge Andréa dos Santos José Roberto Motta da Silva Vicente Paula Werneck Sebastião Nunes Cavassoni Zita Flora de Almeida João Nunes Lins Álvaro Borges de Almeida Motta

Anstataýantoj: Ubirajara Thadeu Tânia Maria Fernandes Paixão Julieta Dulce do Vale Ramos de Souza

Kontrola Konsilo:

Membroj: Danilo Carvalho Villela Eloy Carvalho Villela Romualdo de Castro Celani

Anstataýantoj: Aylton de Lima Rocha Suely Alves Lopes

Kompostita de Rogério Mota

Presita en RJ, Brazilo

KALENDARO 2013

Jesus

L. L. Zamenhof

Allan Kardec

F. V. Lorenz

Jesuo

Ciro Gomes de FreitasKOMPLEKSO DE LA GEODEZIA CENTRO DE BRAZILO ..... 11

Joanna de Ângelis / Divaldo FrancoINFANECO .............................................................................. 27

Renato CorsettiSPIRITISTOJ PAROLAS PRI FRATECO– LA MONDO PAROLAS PRI MALFRATECO ...................... 31

Mahatmo GandhiTIU JESUO, KIUN MI AMAS .................................................. 45

Allan KardecPUNO DE MORTO .................................................................. 51

INTERVJUO KUN ISMAEL MIRANDA E SILVA .............................. 57

Anatoli IonesovESPERANTO EN UZBEKIO ................................................... 67

Allan KardecDEMONOJ LAÝ SPIRITISMO ................................................ 79

Firdaus Sukurov / Prof. Sergej Grigorjevich HmelnickijARKITEKTURA HEREDO DE TAØIKOJ ............................... 85

D-ro Saidmurod Hogazod / Firdaus SukurovPACO KAJ KONSENTO ........................................................ 95

Gerson Simões MonteiroLI NE SCIIS ATENDI ........................................................... 103

Allan KardecINSTRUOJ EL LA LIBRO DE LASPIRITOJ PRI MEMORTIGO ............................................... 107

Roger DegrelleÆU VI KONAS LORENON? .................................................. 113

INDEKSO

Fabiano de Cristo (spirito) KARITATO ............................................................................ 119

Jader Rodrigues da SilvaLA INTERNA IDEO DEESPERANTO KAJ SPIRITISMO .......................................... 125

Francisco Cândido Xavier / Andreo LudovikoLA SPIRITOJ KAJ LA EÝTANAZIO .................................... 135

Bob FelbyKOALOJ ................................................................................ 141

Trevor SteeleÆU REENKARNIØO GRAVASEN NIA ÆIUTAGA VIVO? ..................................................... 147

Aurora ButeCONSTANTIN BRÂNCUSI (1876-1957) .............................. 151

Divaldo Franco / Joanna de ÂngelisAKTIVA NEÝTRALECO ....................................................... 159

Bardhyl Adem SelimiINSTRUISTO PRI MATEMATIKO ........................................ 163

Trevor SteeleESPERANTO ÆE NATO? ÆE EU? KELKAJ PENSOJPRI LA CELOJ DE ZAMENHOF .......................................... 181

Allan KardecMIA REGNO NE ESTAS EL ÆI TIU MONDO ....................... 185

TURISMA KOMPLEKSO DE LAGEODEZIA CENTRO DE BRAZILO

Ciro Gomes de FreitasBrazilo

En la regiono Centro-Okcidenta, en la sino de la biomo Cerrado, pli precize en la Geodezia Centro de Brazilo, situas la urba komplekso nomata Grande Barra aý Regiono de Akvaj Renkontejo, urba triopo, kiu konsistas el la urboj Barra do Garças kaj Pontal do Araguaia (ambaý en þtato Mato Grosso) kaj la urbo Aragarças (en þtato Goiás). Øuste tie, en tiu urba kuniøo, realiøos, en la periodo de la 18-a øis la 22-a de januaro 2013, la 48-a Brazila Kongreso de Esperanto, la 33-a Kongreso de la Brazila Esperantista Junulara Organizo kaj la 11-a Brazila Infana Kongreseto de Esperanto.

12 ALMANAKO LORENZ 2013

Panoramo de la urba triopo Grande Barra aý Reginono de Akva Renkontejo: Barra

do Garças-MT, Pontal do Araguaia-MT kaj Aragarças-GO, inter la riveroj Araguaia kaj

Garças.

Æi tiu estas mirinda regiono de la vastega Brazilo, en kiu la turismo eko-kultura, etnologa, mita kaj mistika æiam pli ampleksiøas. La regiono akceptas turistojn el la tuta Brazilo, el la Amerikoj kaj el la mondo, kiuj celas envolviøi en æi tiu universo de variaj monumentoj ekologiaj kaj ili ankaý povos eniøi en la meandrojn de la etnologa, mita kaj mistika Montaro Roncador, plena de legendoj kaj misteroj, kie troviøas fl ug-telera haveno (nifo-haveno), en Þtata Parko de Montaro Blua, en atendo al turistoj kaj al... nifoj (ne-identigitaj fl ugantaj objektoj)...

Øuste en æi tiu regiono, la legenda angla ekspediciisto Percy Harrison Fawcett dediæis signifan parton de sia vivo kaj mistere malaperis, seræe de la perdita urbo Ibis aý urbo Z, laý la legendo, konstruitaj de devenuloj el la legendaj Atlantido kaj Lemurio. La historiaj faroj de tiu membro de la brita monarkio fariøis inspiro por la monde konata fi lmoIndiana Jones.

13ALMANAKO LORENZ 2013

Flug-Telera Haveno (nifo-haveno), en Þtata Parko de Montaro Blua, atendas turistojn

kaj ... nifojn (ne-identigitajn fl ugantajn objektojn)... Æi-projekto estis proponita de la eks-

senatano, eks-urbestro de Barra do Garças kaj historiisto Valdon Varjão, kies fl ug-

telera haveno alvenigas turistojn naciajn kaj alilandajn.

Speciala detalo de la montaro Ronkador, mistika kaj sekreta pordego cele al la intra-Tero

kaj æefe al la aliaj dimensioj. Æi tiu pordego, malfermita de la karnavalisto kaj mistikisto

Joãozinho Trinta, en 1995, estas æirkaýata kaj gardita de misteroj, mitoj kaj rava¼oj, kiuj

allogas vizitantojn naciajn kaj alilandajn seræantojn de misteroj de la Montaro Ronkador.

Amaso da turistoj alvenas al la regiono, æefe okaze de la trifoj-jaraj cerimonioj de la Filoj

de Suno, okazintaj ene de enorma kaj belega kaverno, kies lastfoja kunveno okazis en

la periodo 06-08/Sep/2012.


Sed, sen ombro da dubo, estas la unikaj monumentoj ekologiaj de la regiono, kiuj allogas la lokan loøantaron, kiel ankaý la turistojn - kun sia granda kvanto de riveroj, riveretoj, kruta¼oj, montoj, montaroj, altebena¼oj, termo-akvoj, belaj kaj variaj akvo-faloj kaj plaøoj kun dolæa akvo kaj blankaj sabloj, kiuj abundas æi tie. Ni ankaý posedas riæan biodiversecon regionan pri la fl aýro kaj faýno, inkluzive de la homa biodiverseco, en kiu elstaras indiøenoj de multaj indian-nacioj kaj de ne-afro-indianaj homoj, venintaj el diversaj regionoj de la lando, kiuj estas pioniroj kaj samtempuloj, kiuj kontribuis por la formiøo de la t.n. orumita raso de æi tiu unika parto de Brazilo: la regiono Araguaia!

Akvofalo de la HHHHHHHirundoj (Piedo de la Montaro), Þtata Parko Blua Montaro,

Barra do Garças – MT, unu el la plej bela kaj proksima al la urbo-centro allogante

æiutagajn ban-amantojn.


La regiono Araguaia, æefe æe la meza Araguaia, havas mirindan riæa¼on scenan, kiu riæigas la æirkaýa¼on de la t.n. Grande Barra aý Regiono de Akvaj Renkontejo, kun ties scena plastikeco de eksterordinara beleco. Æi tiu regiono æiam pli fariøas multforma centro de eko-turismo, turismo etno-kultura, mita kaj mistika en vigla procezo de fi rmiøo, kondiæe ke la registaraj organoj, privataj entreprenoj kaj ne-registaraj organizoj fortigu kaj disvolvu daýrajn agojn favorajn al la progresigo kaj defendo de æi tiu eksterordinara riæa¼o homa kaj natura. La municipoj de la æirkaýa¼o de Grande Barra aý Regiono de Akvaj Renkontejo, kiel Araguaiana, General Carneiro, Torixoréu, Nova Xavantina, Novo São Joaquim (el þtato Mato Grosso) kaj Baliza, Bom Jardim, Piranhas (el þtato Goiás) estas plenaj de naturaj alloga¼oj indaj je vizitado dum la tuta jaro.

Akvofalo Sankta Domingo æe la limo de la municipoj Piranhas kaj Kajaponja-GO, unu

el la plej belaj akvofaloj en la Aragvaja Centra Regiono.


Meze de la 20-a jarcento, pli precize en la jaroj 1940-aj, okaze de la 2-a Granda Mond-Milito kaj la minaco de internacia okupado de Amazonio kaj de nia Cento-Okcidenta Regiono, la urboj Barra do Garças kaj Aragarças, tiam simplaj vilaøoj, ekhavis gravegan rolon en la Historio de Brazilo. Ili fariøis estrar-sidejoj de la t.n. Marþo al la Okcidento kaj de la Ekspedicio Roncador-Xingu, realigitaj de la prezidentoj Getúlio Vargas kaj Juscelino Kubitscheck de Oliveira. La urbo Barra do Garças, el þtato Mato Grosso, fariøis la orienta pordego malfermita al Amazonio, tra kiu, dum jardekoj, pasis la nacia okupado de æi tiu forgesita regiono de Brazilo. La minaco de internacia okupado havis fundamentan rolon en la registara programo kaj ankaý infl uis pri la urøa transigo de la æefurbo de Brazilo, en 1960, el la urbo Rio de Janeiro al la nova urbo Brasília - nun konsiderata kiel Monda Kultura Hereda¼o!

Akvofalo Paraguassu, municipo

Baliza–GO, kaj ankaý fariøas unu el

la plej belaj akvofaloj de la Aragvaja

regiono, frat-urbo de Torixoreu-MT, kiuj

estas plenplenaj je belegaj akvofaloj

kaj mirinde naturaj riverbanlokoj.


La formiøo de æi tiu urba triopo okazis post pluraj jardekoj kun la emancipiøo de la urbo Pontal do Araguaia, starigita inter la urboj Barra do Garças kaj Aragarças kaj ankaý inter la riveroj Araguaia kaj Garças. Krom agrikulturo kaj bruto-bredado, æi tiuj urboj havas komune fortan inklinon al la progresigo de la edukado, posedante plurajn universitatojn publikajn kaj privatajn, kiuj kune disponigas preskaý centon da kursoj pri pluraj fakoj, akceptante studentojn el diversaj urboj de Brazilo, tiel fariøante grava eduk-centro.

Barra do Garças, Pontal do Araguaia kaj Aragarças, kiuj konsistigas Grande Barra aý Regiono de Akvaj Renkontejo, havas plurajn areojn por amuzado tage kaj nokte kaj tag-nokte, kiuj kunigas personojn el la lokaj urboj mem kaj turistojn dum la tuta jaro. Inter tiuj amuzejoj, elstaras la jenaj: Turisma Komplekso de Baé, en Barra do Garças (þtato Mato Grosso). Avenuo de la Plaøo, en Aragarças (þtato Goiás), æe la bordoj de rivero Araguaia, ankaý konata kiel Bê-Rô-Can (en indiana lingvo), kiu tradukiøas per Granda Sakrala Rivero, malnova nomo donita de indianoj Carajás - krom multaj promenejoj kun diversaj kaj allogaj padoj ekologiaj, plenaj de akvo-faloj.

Plaøo æe Aragvaja Rivero – Barra do Garças-MT kaj Montes Claros de Goiás. Oni konstatas

la blankecon de la sablaro kaj la purecon de la akvo, veraj invitiloj al plezuro æe dolæaj akvoj

de la brazila centra hidrografi a baseno en la koro de l’ lando.


La Komplekso de Baé estas areo de amuzado, tra kiu centoj kaj kelkfoje miloj da personoj cirkulas inter drinkejoj, muzikoj, junularo kaj þatantoj de la posttagmezoj, vesperiøoj kaj noktoj de Araguaia, kun multegaj eblecoj de diversaj interrilatiøoj. La areo posedas plurajn alloga¼ojn: ampleksa kultur-centro; unu areno por miloj da personoj; duþiloj kun akvo el la montaro; barkoj kaj akvo-skioj, kiuj glitas sur la akvoj river-supren kaj malsupren; multaj kioskoj, drinkejoj, restoracioj, lunæejoj kaj eæ fl osanta restoracio. En tiu medio cirkulas belaj homoj, kiuj interkruciøas inter plenplenaj spektejoj, øuantaj muzik-prezentojn por æiaj gustoj, ekde kamparanaj muzikoj (tradiciaj aý universitatecaj); MPB (muziko populara de Brazilo - urb-stila) kaj pli modernaj muzikoj, kio inkludas spektaklojn klasikajn kaj eventuale eæ internaciajn.

Bosquinho Internacia – Aerfota Panoramo de Grande Barra, kie oni vidas Barra do Garças-

MT, Pontal do Araguaia-MT kaj Aragarças-GO. Æe la bazo de la foto oni vidas Baé amuziøan

komplekson.


Tra la areoj Baé kaj Avenuo de la Plaøo pasas multege da personoj - dumtage sur la plaøoj de dolæa akvo; kaj dumnokte æe drinkejoj, restoracioj, ekscitaj nokto-kluboj, kiuj eluzas horojn kaj horojn da amuzado æiutage, æefe dum la plaøa sezono, kiu daýras de junio øis septembro. Æi tie unu tago ne fi niøas æe la naskiøo de alia tago, sed ambaý kunfandiøas, etendiøante je multaj eblecoj por amuzo kaj plezuro laýlonge de la semajno kaj intensiøante æe la semajn-fi noj kaj feri-tagoj. Estas necese sin provizi per energioj por plenumi la øuadon de dekoj da promenejoj eko-turismaj, kiuj æirkaýas æi tiun eksterordinaran urban komplekson de Araguaia, konatan kiel Grande Barra aý Regiono de Akvaj Renkontejo.

Akvofaloj Kristalo en rivereto de la

Indiøenoj, Barra do Garças-MT, æe BR

070, je 45km for de la urbo-centro, kie

estas komforta ripozejo kaj restoracio kun

ege bongusta manøa¼o.


La Þtata Parko de Montaro Blua, krom belega Pado de la Kaskadoj, kun pli ol deko da akvo-faloj, enhavas la fl ug-teleran havenon (aý: nifo-havenon) kaj Belvidejon de Monto de Kristo. La nifo-haveno, kiu ekde sia konceptiøo havas historion plenan de polemikoj, malgraý tio, sukcesas arigi æirkaý si impresan kvanton da scivoluloj kaj studemuloj pri nifoj (=ne-identigitaj fl ugantaj objektoj) el Brazilo kaj el la mondo, lulataj de la speciala fascino, kiun la temo nifoj produktas sur multaj homoj.

Municipa Parko de Varmaj Akvoj, Barra do Garças – MT, la plej alloga termoakva fonto

de la regiono.

La Urba Parko de Varmaj Akvoj, 7 km for de la centro de la urbo Barra do Garças kaj Akvoj Sanktaj, en Aragarças, estas du el la plej gravaj allogaj termo-lokoj, kiuj altiras turistojn dum la æef-sezono kaj la post-sezono. Æi tiu Regiono de Akvaj Renkontejo, kiu akceptas turistojn dum


la tuta jaro, post la 48-a Brazila Kongreso de Esperanto, realigata en la Centro-Okcidenta Regiono de Brazilo, malfermiøas kiel speciala pordego por la turismo eko-etnologa, kultura, mita, kaj mistika, en la Geodezia Centro de Brazilo. Geesperantistoj, estu æiam bonvenaj!

Teksto reviziita de Jair Salles

Aragvaja Þtata Parko, en Novo Santo Antônio - MT, 235 milhektara parko, la plej granda el

Mato Grosso, plena je biodiverseco kaj bela¼oj, inter la riveroj Trankvila kaj Aragvaja.


Praøo Baliza Þtono, æe la municipaj limoj Torixoréu-MT kaj Baliza-GO, renkotejo de

naturamantoj.

Akvofalo Muregoj, centro de la Pado de la Akvofaloj, rivereto Voadeira, naskiøas ene de la

Þtata Parko Blua Montaro, Barra do Garças-MT, en valo de pluraj belaj akvofaloj.


Detalo de la Akvofalo Digo en la Pado de la Akvofaloj, rivereto Voadeira, naskiøas ene de la

Þtata Parko Blua Montaro, Barra do Garças-MT, en valo de pluraj belaj akvofaloj.

RIMARKO: Krom la foto de la paøo 18, Aerfota Panoramo de Grande Barra far’ de Bosquinho

Internacia, æiuj aliaj fotoj far’ de la ¼urnalisto kaj videa foto-raporstisto Ciro Gomes de Freitas.

Pacienco ne estas bela vitralo por viaj senokupaj horoj. Ûi estas via apogilo îe la survojaj malhelpaëoj.

INFANECO

Mediumo: Divaldo Franco | Spirito: Joanna de ÂngelisBrazilo

Estu øentila kun la infanoj. Ili bezonas okazon kaj amon por venki.

Tiuj malgrandaj civitanoj ne konas la batalon ilin atendantan.

Etendu al ili simpatian geston, transdonante al ili konfi don al la homaro, kiun vi reprezentas.

Ne timigu ilin, nek ilin malbontraktu.Kiu vidus en la pasinteco tiun knabon en Nazareto, inter

aliaj infanoj nezorgeme ludantaj, tiu ne povus imagi, ke li estas la Konstruinto de la Tero, nia Modelo kaj Gvidanto.

Sereneco ne estas ûardeno por viaj oraj tagoj. Ûi estas provizo da paco por elreviûoj sur via vojo.

SPIRITISTOJ PAROLAS PRI FRATECO– LA MONDO PAROLAS PRI MALFRATECO

Renato CorsettiItalio

ENKONDUKO

Kiam okazis la franca revolucio, fi ne de la 18-a jarcento, tri vortoj estis skribitaj sur æiuj fl agoj: “libereco, egaleco kaj frateco!”

Kion vere havis en la menso la revoluciuloj ne estas klare, sed frateco ne vere havis tiam la spiritisman sencon.

Æi tiu tria elemento de la devizo de la Respubliko estis alprenita laý la propono de Jean-Baptiste Belley. La frateco estis difi nita en la Déclaration des droits et des devoirs de l’homme et du citoyen [Deklaro de la rajtoj kaj de la devoj de la homo kaj de la civitano], kiu estis presita komence de la Baza Leøo/Konstitucio de la tria jaro de la revolucio, 1795:

“Ne faru al aliaj homoj tion, kion vi ne volas, ke oni faru al vi, faru daýre al aliaj homoj la bonon, kiun vi volus ricevi de ili.”


En la tempo de la franca revolucio, tamen, “frateco” estis vidata kiel la devo batali por vivteni la aliajn du celojn: libereco kaj egaleco. Alifl anke øi aplikiøis al æiuj, francoj kaj eksterlandanoj, kiuj luktis por tio.

Poste venis politika frateco en la tempo de marksismo. Ni prezentu la starpunkton de marksistoj pere de cita¼o el Lanti en letero trovebla en http://www.autodidactproject.org/other/lanti-leteroj/Kvardekunu.html:

“Agi juste, ne ekspluati; postuli justan traktadon kontraýstari al æia ekspluatado, tio estas logika konsekvenco el la æi supre elmetitaj principoj. Kie ne regas justo, tie latente ekzistas malpaco, milito. Homoj devas plie akiri k teni senton pri sia propra digno kaj øi ne povas ekzisti inter mastroj k sklavoj. La religioj fi askis en sia celo starigi pacon kaj fratecon sur la tuta tero. Eble pro tio, ke ili malatentis la ekonomian fl ankon de la vivo. Objektivaj kondiæoj por paca mondo cetere ne ekzistis, øis la scienco k tekniko liveris al la homoj la necesajn rimedojn por utiligi la naturajn riæa¼ojn el la tuta planedo.”

Alivorte politike pensantaj homoj pensis, ke ilia tasko estas restarigi tiun fratecon inter la homoj, kiujn religioj ne sukcesis atingi.

Fakte la revo pri frateco inter æiuj homoj estas unu el la celoj de æiuj religioj de æiuj tempoj.

Jen, ekzemple, agnosko pri la neatingo de tiu celo fare de la papo Paýlo la 6-a en parolado, pri kiu parolas la revuo Espero Katolika, numero 6/1965:

“La 22-an de decembro 1964 papo Paýlo VI faris paroladon elsenditan de radio Vatikana, en kiu li faris varman pledon por frateco inter la popoloj. Temo speciale grava por


kristanaj esperantistoj, kiuj ja en du sencoj alstrebas la saman celon. Nome propagandante lingvon internacian, kreitan unualoke por realigi per øi, ke pli granda kaj intensiva interfratiøo inter la popoloj de kontinentoj ne plu estu nuligita en lingvaj diferencoj kaj disputoj. Kaj dualoke por eble plej efi ke uzi tiun lingvon, Esperanton, por disvastigi la ideon de interfratiøo speciale sur kristana bazo, el la konvinko, ke – por nun citi el suprenomita kristnaska parolado de papo Paýlo VI – la kristanismo ne batalas kontraý la homoj sed øuste por la homoj, por defendi tion kio estas esenca en la homo: lia fundamenta strebo al Dio, kaj la rajto konkretigi tiun strebon en laýbezonaj formoj de Diservado.

En sia parolado la papo ankaý pruvis, ke la tempo “estas matura por universala frateco. Æiu sentas, kiel la homa socio – jen la papaj vortoj – devas esti plue konstruata, nome kiel homa socio, en kiu æiu akiras sian panon kaj estas respektata kiel homo; kaj en kiu æiu laboras por øenerala bonstato. Nia tempo nun malkovris la signifon de la vorto de Kristo, kiu ne estis øuste komprenita øis nun kaj ankaý ne æie estis praktikita: Vi æiuj estas fratoj”.

Aldone la papo nomis kvar obstaklojn, kiuj staras survoje de tiu strebo al popola interamikiøo: la naciismo, la raciismo, la militismo kaj tro granda grupsenco.

En supra parolado la papo speciale substrekis, ke la religio ne estas “elemento de disigo aý distingo”, kie li diris i. a.:

“La øuste kaj bone komprenita libereco de religio enhavas la malpermeson kulpigi aliajn pro ilia religio, se tiu ne kontraýas la øeneralan bonstaton, altrudi ne libere akceptitan religion aý praktiki malamecan diferencigitan


sintenon aý nedecajn æikanojn. Øi enhavas – jen la papa konstato – plue la estimon por tio, kio estas vera kaj bona en æiu religio kaj en æiu homa vivsinteno, øuste kun la intenco progresigi la unuecon en la civitana socio kaj æiun formon de bona kunlaboro sur terenoj”.

Kaj la papo fi ne konstatis:

“Tiu æi senco de religia libereco per la Eklezio estas pli ol iam nia programo. Æar ni, pli ol iam antaýe, estas konvinkitaj, ke la mondo bezonas amon. Øi devas venki la æenojn de la egoismo kaj malfermiøi por sincera, moderna kaj mondvasta frateco”.

Ni fi nu transprenante, kiel devigan devizon por æiu el ni: “Vi æiuj estas fratoj!”

SPIRITISMA FRATECO

Mi ne bezonas paroli pri la frateco por spiritistoj en æi tiu Almanako. Mi volas nur klarigi al la nespiritistoj, ke “frateco” estas unu el la vorto plej ofta en spritismaj paroladoj kaj skriba¼oj.

Ankaý Esperanto estas akceptata de la spiritistoj pro tio, ke øi estas ilo de frateco. Tion tre klare montras la verko de la spirito Emmanuel, psikografi e skribita de la mediumo Francisco Cândido Xavier la 19-an de Januaro 1940 en la brazila urbo Pedro Leopoldo kaj presita en la samjara Februara numero de la revuo “Reformador”, ofi ciala organo de la Brazila Spiritisma Federacio.


Francisco Cândido Xavier

Permesu al mi citi pecojn por la nespiritistoj.“Dum la multnombraj aliformiøoj de la mondo, ne mal-

multaj estas la centroj, kiuj sin instalas nun sur la Tero, celante starigi la estontecon de la homaro. Se æie ni konstatas la disfalon de la homaj konstrua¼oj, renovigantan la vojon de l’ civilizacio, ni rigardas ankaý tiujn armeojn da laboristoj por la konstrua¼oj de l’ estonteco, kvazaý konstruantoj de nova mondo, dissemitaj sur la teraj vojoj, sed klopodantaj por rektigi iliajn direktojn.

Estas tiuj ja la laboristoj de la Dia progreso, fi rme tenantaj en la manoj la potencan pioæon de la fi do super æio al Tiu, Kiu estas la lumo de niaj destinoj. En la amaso de tiu preparado de renovigaj energioj celantaj la venontan jarmilon, mi deziras mencii Esperanton, fratece æirkaýprenante nian fraton, kiu fariøis sincera proklamanto de øia afero, en obeo al la Dia determinismo de l’ taskoj ricevitaj en la lumo de l’ spirita mondo.

* * *


Esperanto ankaý ne venis, amikoj, por detrui la lingvojn uzatajn en la mondo en la interþanøado de la pensoj. Øia Misio estas la alta tasko de unuigo kaj kunfratigo, celante la universalan unuecon. Øia principo estas konkordo kaj øiaj apostoloj estas egale laborkunuloj de æiuj, kiuj sinoferadis por la dia idealo de la homa solidareco, æu en æi tiuj, æu en aliaj cirkonstancoj.

La Helpa Lingvo estas unu el la plej fortaj vokoj al frateco ankoraý aýdataj sur nia planedo malriæiøinta je spiritaj valoroj, en la nuna momento de apartigemo, de aýtarkio, de kolektiva egoismo, de falsita naciismo.

* * *

Ja, en la nuna tempo Esperanto estas forto promesanta unuigon kaj harmonion, æar øi faciligas la interþanøon de la universalaj valoroj. Æu revo? Æu propagando nur per parolo? Æu nova movado por starigi ekonomian profi ton? Æiuj tiuj æi supozoj povos esti eldirataj de malatentaj spiritoj; sed nur de l’ malatentaj, kiuj atendas la øeneralan aliøon por poste eldiri sian senøenan elekton. Tamen tiuj, kiuj seræas la lumon de la sincereco por ekzameni æiujn aferojn, tiuj scipovos trovi en la esperantista movado tiun renovigan lumon, kiu en sanktaj efektivigoj, jam nun, heligos pli malfrue la ideojn de la mondo, elstarigante la noblecon de øiaj principoj direktataj de tiu frateca sento, kiu venas el la Dia penso de Jesuo por æiuj verkoj de l’ homa evoluado.

Esperanto estas leciono de frateco. Ni lernu øin por esplori sur la Tero la penson de la suferantoj kaj laborantoj sur aliaj kampoj. En laývorta senco mi diras: “ni lernu øin”, æar ni ankaý estas viaj laborkunuloj, kiuj jam akiris la esprimon de l’ universala penso, kaj al vi deziras tiun saman


spiritan bonon, por ke tiamaniere ni organizadu sur la Tero la plej efi kajn movadojn por unuecigo.

* * *

Tiu tuta penado apartenas al la justa frateco kaj nun, petegante al Jesuo, ke Li benu la laborojn kaj esperojn de nia æeestanta frato, sanktigante la penadon lian kaj de liaj laborkunuloj en la sama tasko, kiu estas al ili donita de la spiritaj potencoj, mi lasas al vi æiuj mian deziron de paco, esperante por ni æiuj, humilaj disæiploj de la Kristo, la refortigantan benon de Lia amo.”

Sed la mondo…


Sed la mondo ne æiam reagas akcepte al la invito al frateco. Unue estas la nuntempe reganta kapitalisma sinteno, kiu aktive alvokas al malfrateco. Se banko ruze aý perforte sukcesas forrabi la domon de malriæulo, la banka direktoro ricevu premion. Surbaze de tiu ideo de malfrateco aplikata en æiuj kampoj, registaroj minacas aliajn registarojn, popoloj estas bombataj por tute egoismaj internaj politikaj celoj, ekzemple la milito en Libio utilis por provi fortigi la internan politikan pozicion de Sarkozy aý de Cameron.

Nun Usono minacas Iranon, æar æi tiu eventuale intencas provi produkti nukleajn armilojn, dum Usono mem kaj lia aliancano Israelo posedas montojn da nukleaj armiloj. Irano kaj Norda Koreujo minacas la mondon – oni diras kaj æiuj mondaj televidoj senkritike disvastigas tiun ideon. Temas pri ne pli malgranda mensogo ol tiu, laý kiu Kubo minacas invadi la tutan Amerikon.

Kie estas la logiko kaj la frateco? Ankaý religiaj gvidantoj pervorte plu alvokas al frateco, sed per la faroj ofte ligiøas al siaj registaroj. Ni vivas en malfacila mondo. En tiu mondo æiu invito al frateco estas bonvena, æar øi povas helpi savi la mondon mem.

APARTA OKAZO DE NUNTEMPA MALFRATECO

Unu el la problemoj de la nuna mondo pro manko de frateca sinteno estas tiu de la Okcidento kontraý la islama mondo.

La plej belan gazetan titolon, kiun mi legis okaze de la “araba printempo” estis en tunizia gazeto en la reto, kies nomon mi ne memoras, kiu tekstis pli-mapli: “Ni devas kompreni, kion ili volas”. En tiu kunteskto “ni” estas la araboj kaj “ili” estas la okcidentanoj.


La artikolo klarigis, ke komence de la pasinta jarcento la okcidentanoj volis, ke la araboj liberiøu el la turkoj. Ili estis kontentaj pri æi tiu neesperata helpo, kaj nur poste komprenis, ke ili devis liberiøi el la turkoj, por ke la okcidentanoj mem regu ilin.

Dum la du mondmilitoj la okcidentanoj regis æie en la araba mondo, kiu esence estis dividita inter francoj kaj angloj. Post la dua mondmilito venis la fi no de koloniismo kaj per foje tre malfacilaj militoj (Aløerio) oni povis vere liberiøi nur ke la novaj registaroj, ofte starigitaj de la armeoj, prefere devis kunlabori kun la eksaj koloniaj landoj.

Poste øenerale la Okcidento (esence temas pri francoj, angloj kaj usonanoj) dum jardekoj subtenis plurmaniere la lokajn diktatorojn (Mubarak kaj la aliajn). Poste transnokte, de vespero al mateno, ili decidis, ke ili subtenas la popolojn, kiuj manifestacias kontraý la diktatoroj. Nun, kiun ili subtenos poste? Esence de tio, diras la araba ¼urnalisto, dependos la fakto, æu la okcidentaj televidoj parolos pri ni kiel defendantoj de la homaj rajtoj aý kiel danøeraj islamanoj.

Se tiu rakonto estas øusta, kaj øi ja estas øusta, ni faru al ni kelkajn demandojn:

1 – kiu okupis la landojn de aliaj: æu islamanoj okupis Usonon kaj Eýropo aý æu arabaj landoj estis okupitaj?

2 – kiu provas enkonduki siajn varojn kaj sian civilizon al la mondo: æu Tunizio aý Usono?

La respondoj al tiuj demandoj ne estas malfacilaj. Estas vero ke ekzistas pluraj malriæaj islamanoj, kiuj elmigras al Eýropo kaj Usono, sed prezenti ilin, kiel potencajn invadantojn, kiuj volas þanøi la landojn al kiuj ili enmigris, estas nur truko de la dekstraj partioj por grandigi la rasan malamon inter la loka malriæa loøantaro kaj la islamanoj. Laýdifi ne, se oni estas devigata elmigri al alia lando kaj tie fari la plej malagrablajn laborojn kaj esti daýre en pozicio


de malsupereco, oni ne estas invadanto kun espero þanøi la nunan loølandon.

Sed niaj dekstraj okcidentanoj volas ion plian. Ili volas forviþi la enmigrintojn el la mapo. Ili volas øui ties servojn [oni daýre bezonas laborantojn por la laboroj, kiujn neniu volas fari], sed samtempe oni ne volas vidi ilin. Oni volas, ke ili rezignu pri si mem, alprenu tuj la okcidentajn valorojn, vestu sin kiel ni vestas nin, lasu siajn sovaøajn kutimojn, kaj malaperu en la socio. Ofte por islamanoj tio estas malfacila pro la koloro de la haýto, sed ne estas tiu la æefa problemo. La æefa problemo estas, ke neniu volonte mortigas sin mem, malaperas kaj renaskiøas kiel nova homo. La turkoj en Germanujo, ekzemple, eæ se ili volus, ne povus tuj iøi germanoj. Tio okazas tre laýgrade. Ili estas jam malsimilaj rilate al la turkoj en Turkujo, sed la germaniøo postulos generaciojn. Kaj prefere øi okazos se oni ne postulos øin.

En tiu situacio, kiu estas la atakanto kaj kiu defendas sin? La vero estas, ke pro la eýropa kaj usona islam-malamo (islamofobio en eýropaj lingvoj) la islamaj komunumoj en Eýropo kaj en Usono (malriæaj laboristoj – mi rediru tion) ne sukcesas vivi sentime.

Sed kio pri la islamaj teruristoj? Æu vi volas nei ke ili ekzistas kaj mortigas senkulpajn homojn? Tion certe diros al mi okcidenta leganto. Ne, mi ne volas nei tion, sed mi volas nur diri, ke la islamaj teruristoj estas malgranda grupeto, kiu provas reagi. La veraj teruristoj sidas en la registaro de Usono, de Britujo kaj de Francujo, kaj el siaj sekuraj ofi cejoj ili ordonas, ke jen oni ataku per aviadiloj Irakon kaj mortigu civitanojn sendistinge je milionoj, ke oni ataku Afganujon kaj faru la samon, ke oni sendu militþipojn regi la mezorienton, ktp. Tiuj samaj teruristoj aprobas kaj subtenas æiujn teruraga dojn de la israela registaro, kiu


malrapide estas murdanta tutan popolon, la restantajn kelkajn palestinanojn.

Kial poste surpriziøi se metiisme kelkaj islamanoj de tempo al tempo provas rezisti?

La laýtparoliloj de la teruristoj, la okcidentaj televidoj, prezentas grandajn skandalojn, pro la civitanaj militviktimoj en Sirio, sed tute ne parolas pri la fakto, ke Usono kaj Britujo kaj Francujo pere de Kataro jam de longa tempo fi nance kaj armile subtenas la opoziciantojn al Asad. Mi volus vidi, kion ili dirus se Kataro fi nance kaj armile subtenus la laboristan partion en Britujo?

La situacio estas tre pli malbona ol tiu de la libro 1984 de Orwell (Orýel). Nun oni atakas kaj mortigas kaj samtempe konvinkas la homojn, ke la viktimoj estas la murdistoj. Se Kafka estus vivanta, li povus verki amason da kafkecaj noveloj.

KONKLUDO

La manko de frateco portas nian mondon al ruino. Eble oni sukcesas ankaý fi zike detrui øin en la venontaj jardekoj pro fi nuzado de la rimedoj kaj varmigado de la tuta planedo.

Pro tio mi amas la spiritistojn, kiuj patose kaj daýre parolas pri frateco kaj vokas vin “frato”.


Ili vivas en stranga mondo, en kiu ne ekzistas Kaino kaj Abelo sed nur du Abeloj, kaj ili provas porti nin æiujn al tia mondo.

Æu ili sukcesos, mi ne scias, sed mi scias, ke valoras provi pri tio.

Mi æiam aýdis de okcidentanoj kun rikanoj ke brazilanoj opinias, ke ili devos savi la mondon en la estonteco. Sed eble anstaý rikani ni devus komenci demandi nin, æu tio eble ne estas vere tio, kio okazos.

Trankvileco ne estas dolîamuzika violono por viaj agrablaj konversacioj. Ûi estas reala valoro por viaj

malfacilaj interkonsentoj.

TIU JESUO, KIUN MI AMAS

Mahatmo GandhiHindio

En la Kristnasko de la jaro 1931-a, dum la intima ceremonio menore al la dato, Gandhi eldiris la jenajn vortojn post la kantado de kristana himno kaj legado de peco el la Evangelio.

Mi diros al vi, kiamaniere la historio de Kristo, tiel same, kiel raportita sur la Nova Testamento, impresis frendulon, kia mi. Mia scio pri la Biblio komenciøis antaý kvardek jaroj, kaj tio okazis per la Nova Testamento. Mi ne sentis grandan intereson por la Malnova Testamento, kiun mi legis, sed nur por plenumi promeson al amiko, kiun mi renkontis en hotelo. Sed kiam mi atingis la Novan Testamenton kaj la Predikon sur la Monto, mi ekkomprenis la kristan instruon; kaj la instruoj de la Prediko sur la Monto e¶is kontraý io, kion mi lernis en la infaneco, kaj kontraý io, kio þajnis esti parto de mia esto, kaj mi sentis agadi konsente kun la æiutaga vivo æirkaý mi.


Mi diras: “Mi sentis agadi konsente kun la æiutaga vivo”, en la senco, ke ne necese por mia profi to ili vere travivis tiun vivon. La instruo estis tiu, ne venøi aý ne rezisti al la malbono. El æio, kion mi legis, fi ksiøis en mi por æiam tio, ke Jesuo venis preskaý por alporti novan leøon – kvankam sendube li estas dirinta, ke li ne venis alporti novan leøon, sed aldoni ion al la malnova leøo Mosea; sed li øin þanøis tiamaniere, ke øi fariøis nova leøo – ne plu la leøo “okulon pro okulo”, kaj “denton pro dento”, sed esti preta ricevi duan vangofrapon post ricevo de la unua, kaj iri du mejlojn, kiam oni petas al ni iri unu.

Mi diris al mi mem: tion mi lernis en la infaneco. Sed certe ne tio estas kristanismo. Laý æio, kio estis al mi percepti, esti kristano signifi s teni botelon da konjako æe unu mano kaj bifstekon æe la alia. Tamen la Prediko sur la Monto igis falsa mian impreson.

Profundiøinte mian kontakton kun veraj kristanoj, tio estas kun homoj timantaj Dion, mi konstatis, ke la Prediko sur la Mondo estas la pleneco de kristanismo por tiu, kiu


deziras vivi la kristan vivon. La Prediko igis Jesuon amata de mi.

Mi povas diri, ke neniam mi interesiøis pri la historia Jesuo. Eæ ne maltranskviligas min, se iu pruvos, ke homo nomata Jesuo neniam ekzistis, kaj la evangeliaj estas krea¼oj el la imagopovo de øiaj aýtoroj: la Prediko sur la Monto daýre estos vera por mi.

Legante do la tutan historion sub tia prismo, þajnas al mi, ke kristanismo devas esti vivata, escepte se iu diros, kie estos senlima amo kaj ne ideo pri venøo, tie estas vivanta kristanismo. Sed øi superas æiujn limojn kaj la skriba¼ojn. Krome øi estas io nedifi nebla, neebla esti predikata al la homoj, eæ neebla esti transdonata de buþo al orelo; sed nur de koro al koro. Sed øenerale kristanismo ne estas komprenata en tia senco.

Iel ajn la Biblio estis protektita de la nomataj kristanoj kontraý la detruado, danke al Providenco. Brita kaj Alilanda Biblia Societo øin tradukis en multajn idiomojn. Tio povas utili al reala objektivo en la estonteco. Du mil jaroj de vivanta Fido povas reprezenti malmulton en la ekzistado de religio. Æar, kvankam ni kantas: “Gloro al Dio en la supera Alto, kaj sur la tero paco”, þajnas ke nuntempe ankoraý ne estas la gloro al Dio nek paco sur la Tero.

Dum ekzistos malsatantoj, dum Kristo ankoraý ne estos naskita en niaj koroj, ni devas atendi Lin. Kiam la reala paco regos, ni ne bezonos elmontrojn, sed tio e¶os en nia vivo, ne nur en la individua vivo, sed en la komuna. Tiam ni povos diri, ke Kristo naskiøis. Tio al mi estas la vera senco de la verso, kiun mi kantis. Tiam ni ne pensos pri speciala tago de la jaro, kiel tiu de la naskiøo de Kristo, sed tio estos konstanta okaza¼o, kiu povos elvolvi en æiu vivo.

Kaj ju pli multe mi pensas pri la fundamenta religio, kaj ju pli multe mi pensas pri miraklaj konceptoj de tiom multe da


majstroj, kiuj enkarniøis en æiuj epokoj kaj en æiuj klimatoj, des pli mi vidas, ke estas malantaý ili la vero eterna, kiun mi elmontris, ke øi ne bezonas titolon nek asertojn; øi konsistas en la vivomaniero, neniam haltanta, sed æiam progresanta al la paco.

Kiam do iu deziras “Feliæan Kristnaskon”, ne vibrante la sencon de la vorto, tio fariøas malplena esprimo. Kaj kvankam ni deziras pacon al æiuj vivantoj, ni ne povas deziri pacon al si mem. Øi estas aksiomo, evidente per si mem, kiel tiuj de Eýklido, ke neniu povas havi pacon, se ne estas intensa deziro por la paco en æio æirkaýe. Certe vi jam spertis la pacon meze de batalo, sed tio okazas nur kiam, por forigi la batalon, vi detruas vian tutan vivon kaj krucumas vin mem.

Kaj same kiel la mirakla naskiøo estas eterna evento, tia estas ankaý la kruco en la nuna maltrankvila vivo. Tial ni ne kuraøu pensi pri la naskiøo, ne pensante pri la morto sur la Kruco. Kristo vivanta signifas la vivantan Krucon. Sen tio, signifus vivanta morto.

Tradukis esperanten: Délio Pereira de Souza

Tolereno ne estas ia bongusta vino por viaj minutoj de kamarada rondo. Ûi estas valora pordo, por ke vi montru bonvolon al viaj malpli evoluintaj amikoj.

PUNO DE MORTOINSTRUOJ EL LA LIBRO DE LA SPIRITOJ

Allan KardecFrancio

� Æu puno de morto estos iam forstrekita el la homa � leøaro?

“Puno de morto sen ia dubo malaperos, kaj øia forigo signos progreson de la homaro. Kiam la homoj estos pli instruitaj, puno de morto estos tute forstrekita de sur la Tero; tiam, jam ne estos necese, ke homoj estu juøataj


de homoj. Mi parolas pri tempo, kiu ankoraý estas tre malproksime de vi”.1

La socia progresado sendube ne estas tute kontentiga; sed oni estus maljusta kontraý la hodiaýa socio, se oni ne vidus progreson en tio, ke, æe la plej kleraj popoloj, puno de morto estas malpli ofte aplikata, kaj en la naturo de krimoj, al kiuj tiu puno estas diktata. Se oni komparas la garantiojn, per kiuj, æe tiuj popoloj, la justico penas þirmi la akuzaton, kaj la humaneco de øia konduto kontraý li, eæ post elpruvo de lia kulpeco, kun tio, kio, antaý nelonge, estis kutimo, oni ne povas ne rekoni la progresovojon, kiun laýiras la homaro.

� La leøo de memkonservado havigas al la homo la rajton antaýgardi sian propran vivon; æu li ne praktikas tiun rajton, kiam li forpelas de la socio danøeran membron?

“Estas aliaj rimedoj eviti tian danøeron, ol mortigo. Cetere, al krimulo oni devas malfermi, kaj ne fermi, la pordon de pento.”

� Æu la puno de morto, kiu povas esti forigita de civilizitaj socioj, ne estis neceso dum pli fruaj tempoj?

“Neceso ne estas la øusta vorto; la homo opinias ion necesa, æiam, kiam li ne trovas ion alian pli bonan; laýgrade, kiel li sin instruas, li pli bone komprenas, kio estas justa aý maljusta, kaj forpuþas de si la ekscesojn faratajn, en la nomo de justeco, dum lia tenpo de neklereco”.

1 La tekstparto inter krampetoj, post la demandoj, estas la respondoj mem, donitaj de la Spiritoj. Diferencas per alia preslitero la rimarkoj kaj klarigoj, aldonitaj de la aýtoro.


� Æu la limigo de la okazoj, æe kiuj estas aplikata puno de morto, estas signo de progresado de l’ civilizacio?

Æu vi povas dubi pri tio? Æu via Spirito ne indignas, legante la rakonton pri la homaj disbuæadoj, iam farataj en la nomo de justeco kaj eæ, ofte, honore al Dio. Pri la turmentegoj, kiujn oni igis sperti kondamniton, eæ akuzaton, por eltiri el li, per troaj suferoj, la konfeson de krimo, kiun li, ofte, ne faris? Nu! Se vi estus tiam vivinta, æio æi þajnus al vi tute natura, kaj eble, se vi estus juøanto, vi estus farinta tion saman. Tiel, kio þajnis justa en iu tenpo, tio þajnas barbara en alia. Nur la diaj leøoj estas eternaj; la homaj þanøiøas kun la progresado; ili ankoraý þanøiøos plu, øis ili harmonios kun la diaj leøoj.”

� Jesuo diris: “Æiuj, kiuj glavon prenas, per glavo pereos.¹ Æu tiuj vortoj ne konfirmas la egalan repunon, kaj æu la morto, diktita al murdinto, ne estas la apliko de tiu puno?

“Gardu vin! Vi tute eraras pri la senco de tiuj vortoj, kiel pri tiu de multaj aliaj. Egala repuno estas juøo de Dio; neniu alia, ol Li men, øin aplikas. Vi æiuj konstante ricevas tiun punon, æar vi estas punataj pro viaj eraroj, dum æi tiu aý dum alia vivo, kiu igis siajn similulojn suferi, tiu iam troviøos en situacio, kie li ankaý suferos tion saman, kion li igis aliajn elporti: jen la senco de l’ vortoj de Jesuo. Æu li ne diris al vi ankaý: Pardonu viajn malamikojn? Kaj, æu li ne instruis vin peti Dion pardoni viajn ofendojn tiel, kiel vi pardonas viajn ofendantojn, tio estas, samgrade, kiel vi konsentas pardonon? Komprenu bone tion.”


� Kion ni pensu pri puno de morto, diktita en la nomo de Dio?

“Tio estas eksidi sur la seøon de Dio por mem juøi. Kiuj tiel kondutas, tiuj montras, kiel nekapablaj ili estas kompreni Dion, kaj ke ili devas ankoraý elpagi multe da kulpoj. Puno de morto estas krimo, kiam aplikata en la nomo de Dio; kaj kiuj øin diktas, tiuj respondas por øi, kiel ankaý por aliaj mortigoj.”

Bona kunlaborado ne signifas facile ricevi aliu-lan helpon. Ûi estas rimedo helpi fraton,

kiu havas bezonon.

INTERVJUO KUNISMAEL MIRANDA E SILVA

Brazilo

� Kiu estas Ismael Miranda e Silva?

Dank’ al Dio mi povas diri, ke mi estas unu el la plej protektataj fi loj de Dio. Naskiøinte en Septembro 1928 en urbo Itabirito-MG, mi vivis øis 7-jara en 3 aliaj urbetoj, æiam marøene de EFCB – La centra fervojo de Brazilo – Lafaiete, Matiqueira, Sítio-nuna Antônio Carlos). Poste, øis 11-jara, mi loøis en Carandaí, kie mia patro laboris kiel æefo de fervojstacio. Tie mi faris la unuagradan kurson kaj samtempe, mi kaj miaj fratoj frekventis klason pri spiritisma doktrino en Centro fondita kaj konstruita de mia patro. Poste, øis 17-jara, mi estis gimnaziano en urbo Barbacena. Øis 23-jara mi faris 2 kursojn: Librotenisto kaj Kontosciencisto en urbo Santos Dumont. Kiam mi estis dudektrijaraøa mi faris konkurson al la Militista Lernejo AMAN (Militista Akademio de Agulhas Negras), kie mi fariøis armea ofi ciro.


� Kiam, kie kaj kial vi esperantistiøis?

Mia patro, spiritisto de libro, konduto, praktikado kaj ekzemplo estis konscia futurologo kaj inokulis en min la ideon pri internacia lingvo por la tuta homaro. Em 1955 en Rio de Janeiro, legante la revuon Reformador, organo de Brazila Spiritisma Federacio mi vidis anoncon pri senpaga kurso de Esperanto. Mi iris al sidejo de FEB kaj kune kun mia edzino enmatrikuliøis en elementan kurson gvidatan de Paulo Ludka. Tamem la profesia laboro kaj la pluraj translokiøoj ne permesis al mi daýrigan lernadon pri la Internacia Lingvo. Sed en 1985 kiam mi emeritiøis mi eniris profunde en la movadon kun mia tuta viglo kaj animo.

� Kiel Spiritismo eniris en vian vivon?

Mi povas diri, ke Spiritismo ne eniris en mian vivon, kontraýe, mi eniris en Spiritismon kiam mi naskiøis, kaj daýrigis kun klasoj pri Spiritismo en Spirita Centro Novo Oriente – Carandaí-MG. Dum 3 jaroj mi aktivis en CME (Spiritisma Militista Agado) kiu funkcias en AMAN.

� Kiel venis al vi la ideon pri disvastigado de Spiritismo en Internacia Kongreso de Esperanto?

Uzante artifi kon, mi testis la akcepton de Spiritismo fare de la publiko. Mi metis mesaøojn donatajn de nia karmemora Délio Pereira de Souza, direktoro-prezidanto de Societo Lorenz, en æefenirejo de la 71-a UKE en Beijing-Æinio. La akceptado estis tre favora. La sekvantan tagon mi metis la lastajn mesaøojn en du aliaj enirejoj kaj restis, mi kaj mia edzino, en malproksima loko por vidi la rezulton. Nia konkludo: Spiritismo estis almenaý kurioza¼o, æar multaj


homoj krom preni unu mesaøon, revenis por preni aliajn; kelkfoje ili revenis kun amikoj kaj prenis du, tri aý pli da ekzempleroj. Tial mi decidis prelegi en Internacia Kongreso. En 1986, post malfacilaj aranøoj, mi sukcesis fari la unuan prelegon en Varsovio-Pollando.

Ismael kaj Affonso Soares, en Varsovio, 1986: unua prelego pri Spiritismo en UK.

� En kiom da UK vi partoprenis?

Entute en 23 Internaciaj Kongresoj. En 1981, la 66-a UKE en Brazilja-Brazilo; en 1986, en Pekino-Æinio; poste: Varsovio-Pollando; Roterdamo-Nederlando; Havano-Kubo; Bregen-Norvegio; Vieno-Aýstrio; Valencio-Hispanio; Seulo-Koreio; Tâmpere-Finlando; Prago-Æe¶a Respubliko; Adelajdo-Aýstralio; Montpelier-Francio; Berlino-Germanio; Tel-Avivo-Israelo; Zagrebo-Kroatio; Fortalezo-Brazilo; Gotemburgo-Svedio ; Pekino-Æinio; Vilno-Litovio; Florencio-Italio; Yokohamo-Japanio; Roterdamo-Nederlando.


� Vi estis la unua brazila spiritisto kiu prelegis en UKE pri Spiritismo. Rakontu al niaj legantoj pri tio.

Mi estis la unua voæo pri Spiritismo, æar mi gvidis nian laboron en Varsovio kaj legis paøon de Kristana Agendo, por malfermi nian kunsidon, sed Affonso Soares estis la unua preleganto. Poste en aliaj 20 kongresoj, krom mi, pluraj fratoj plenumis gravajn rolojn en la disvastigado de Spiritismo: Robinson Mattos, João Silva Santos, Úrsula Grattapaglia, José Passini, Neide Barros Rêgo; Julieta, Kleber e Regina Lemos; Elmir dos Santos Lima; Paulo Sérgio Viana, kaj aliaj nerekte, kiel ekzemple Gilbert Ledon.

� Kiu estis via neforgesebla Kongreso de Esperanto?

Æiuj estis neforgeseblaj. Æiam en la fi no de prelego la disdonado de libroj kaj mesaøoj estis vere motivo de granda øojo, æar ni perceptis la avidecon por preni ilin. Kiom da fojoj la komentario de la partoprenantoj e¶is kiel danko aý kiel solvo de individuaj problemoj! Kiom da lumoj ni vidas! Kelkfoje, kontraýa¼oj, sed æiam øojo kaj kontento. Nur kiel ekzemplo mi povas elstarigi du faktojn: La prelego en Varsovio por pli-malpli 200 aýskultantoj kaj la fakto, ke iu literaturisto egipto dum tempo de “Demandoj kaj Respondoj”, ne volis æesi demandi. Mi devis peti al li lasi la fojon al aliaj personoj. Tiu doktoro poste asociiøis al Societo Lorenz kaj hodiaý havas librojn publikigitaj de øi.

� Æu vi havas kurioza¼ojn por rakonti al ni?

Pli ol 60 homoj atendis la liberigon de salono en Montpeliero-Francio por la komenco de nia prelego. Post 10 minutoj, mi kaj Robinson eniris kaj petis la liberigon. Totala


surprizo. La respondo estis NE! Ni rediris, ke la horo estis destinita al Spiritisma prezentado. Tute vane! Orkestre, kelkaj 5 aý 6 homoj komencis meti sur la individuajn tablojn paperojn kun la surskribo: “Spirito NE!”. Niaj samideanoj, pli-malpli 60, kiuj jam perceptis la situacion, eltiris la paperojn kiuj denove estis surtablitaj. Ekestis komenco de tumulto kun la brazilanoj parolantaj portugalan lingvon kontraý 10, 15 homoj parolante lingvon ne konatan de ni. Tiumomente aperis Ledon kiu konanta pri tio, kio okazis, en 2 aý 3 minutoj, per sia karakteriza bruemega voæo restarigis la ordon, elpelante la kontraýstaremajn, kaj ni povis, pace komenci nian prelegon.

Délio kaj Ismael okaze de la 23ª Brazila Kongreso de Esperanto, 1987.

� Kion reprezentas Esperanto kaj Spiritismo por via vivo?

Hodiaý, krom mia edzino, kiu malsaniøis kaj postulas mian helpon 24 horojn tage, la du diaj fl ugiloj, Spiritismo kaj Esperanto, estas la motivo de mia vivo.


� Se vi povus reveni en la tempo, æu vi farus æion denove pri Spiritismo kaj Esperanto? Kial?

Jes, se mi devus rekomenci mi farus æion denove, kun renovigitaj fortoj kaj kun pli da sperto. Mi donus pli da asistado al la junulara movado æar nun mi komprenas la valoron kaj forton de junuloj inter ni. Mi bone taksas la perfektan organizon de junularo post mia partopreno en Junulara Kongreso de Esperanto en Hanojo-Vietnamo. Eble, por rekomenco, mi povus konkretigi malnovan revon, tio estas: starigi kurson pri Metoda Studado pri Spiritismo en la sama modelo uzata de FEB en la sidejo de Avenuo Passos, 30-Rio de Janeiro. Æu revo? Jes, sed hodiaý pere de reto, televido kaj modernaj aparatoj, ...kiu scias? Imagu 5 novajn membrojn post æiu kongreso. 22 X 5 = 110 novaj disvastigantoj de spiritisma doktrino pere de Esperanto kaj de Esperanto pere de Spiritismo. Du diaj fl ugiloj kiuj, sendube, pliigos la gradon de vibrado de la nuna homaro. Mi ne povas ne revi pri tio.

Ismael prelegas pri Spiritismo æe UK, Pekino, pri “La Genezo”, en 2004.


RAPIDAJ PENSOJ

DIO – Superega intelekto, primara kaýzo de æiuj esta¼oj (Libro de la Spiritoj). FEB.

JESUO – Fido, pardono, amo. Tri vortetoj sed kun nekal-kulebla graveco. Kiam oni kunigas ilin, oni reliefi gas la nomon de Jesuo. Fido: la majstro elmontris tion, kiam li suferis torturojn kaj sinoferojn kun totala submetiøo.

PARDONO – vorto facile prononcebla sed efektivigo malfa-cile plenumebla. Pardono ekzemplita de Jesuo kiam, antaý la popolaæo kiu volis þtonmortigi la adultan virinon, deklaris: “Kiu estas sen peko, tiu ¼etu la unuan þtonon.”

AMO – superegan ekzemplon donis la Majstro dum sia tuta vivo. Jesuo, æiam instruis pere de ekzemploj, reliefi gante Amon.

UNIVERSALA KONGRESO DE ESPERANTO – Loko kaj okazo propraj al la universala kunfratiøo. Kiu en ili partoprenas, tiu perceptas la favoran etoson por la frata kunvivado de popoloj kaj gentoj.

SPIRITISMO-ESPERANTO – ESPERANTO-SPIRITISMO du fl ugiloj potencaj kiuj ebligos fl ugojn trans la tuta mondo kaj sendube kontribuos al la pacigo de la Homaro.

KARITATO – Øi estas la amo en movo. Æar la leøo difi nis, ke ni faru al aliulo kion ni deziras, ke li faru al ni.

Konfido ne estas nektaro por viaj arûentaj noktoj. Ûi estas rifuûejo por la horoj de tempesto.

ESPERANTO EN UZBEKIO

Anatoli IonesovUzbekio

La historio de Esperanto-movado en Centra Azio kaj konkrete surteritorie de nuna Uzbekio ankoraý bezonas detalan kaj skrupulan studon kaj analizon. Æi-artikole ni klopodos prezenti la plej gravajn, laý nia opinio, konatajn faktojn (espereble iam kompletigotajn aý eæ precizigotajn) pri la pasinto kaj nuntempo de E-movado en nia regiono.

Lokaj esperantistoj en 1920-aj jaroj


La unua mencio pri Esperanto en Centra Azio aperis antaý pli ol 100 jaroj en La Ondo de Esperanto. La gazeto informis, ke la 8-an de marto 1909 en Taþkento fondiøis Esperantista Societo, la unua en tiama Turkestano. En 1921 samurbe malfermiøis privataj E-kursoj, kiujn ekgvidis, laýateste de samtempuloj, iu mistera sinjoro Espero, kies vera nomo øis nun ne estas “deæifrita”. En 1922 estis fondita Taþkenta Esperanto-Asocio, en kiu aktivis lokaj samideanoj Homentovskij, Ponjatovskij... La 13-an de aýgusto 1923 estis aprobita la statuto de la Provizora Komitato de Tut-Turkestana organiza¼o de Sovetlanda Esperantista Unuiøo. Fondiøon de la nova E-establo sekvis Mez-Azia Esperantista Konferenco okazinta la 19-23-an de oktobro 1924. Eblas supozi, ke tiamaj adeptoj vigle laboris por Esperanto, æar la ¼urnalo Sovetskij Turkestan en 1924 raportis, ke E-organizoj agis en Taþkento, Samarkando, Bu¶ara kaj aliaj urboj. Diversloke funkciis E-kursoj, E-rondetoj aperis æe la Orienta fakultato de Mez-Azia Þtata Universitato kaj æe kelkaj entreprenoj. El inter tiamaj E-aktivuloj ni konas la nomojn de samideanoj Koblov, Ku¶arskij, Bassin, Gabrieljan, Karpaæevskij… Esperanton siatempe subtenis lokaj eminentuloj: lingvosciencisto Jevgenij Polivanov, kuracisto Moisej Slonim, fi lologo Ulugh Tursunov.

Stalinaj reprezalioj kaj la dua mondmilito silentigis E-movadon en USSR, do ankaý en Uzbekio, por du jardekoj. Renaskiøo sekvis nur fi ne de 1950-aj jaroj lige kun okazigo de la VI-a Monda Festivalo de Junularo kaj Studentoj en Moskvo. Komence de 1957 E-rondeto organiziøis æe la Sindikato de taþkentaj tramistoj, reaperis priesperantaj materialoj en nacilingva gazetaro. En 1958-59 profesiaj lektoroj doc. K. S. Koblov, doc. I.A.Kissen kaj S.G. Bassin aranøis lekciarojn pri Esperanto en la urba Asocio por Disvastigo de Politikaj kaj Sciencaj Scioj kaj en


Uzbekia Esperanto-Renkontiøo en Samarkando

Mez-Azia Þtata Universitato. Fondiøis E-rondeto kaj poste E-sekcio en la Domo de Sciencistoj de Uzbekia Akademio de Sciencoj. Øuste la Domo de Sciencistoj por kelkaj jardekoj fariøis siaspeca urba E-centro, kie taþkentanoj regule kunvenis, praktikis la lingvon, instruis, prelegis... E-kursoj estis organizitaj ankaý en la Vagonripara uzino, mezlernejoj, Politeknika Instituto, Televida Centro… Pri tiama disvastigo de Esperanto elokvente atestas la fakto, ke la revuojn Nuntempa Bulgario kaj El Popola Æinio abonis 224 uzbekiaj esperantistoj. Laý la gazeto Uzbekistan nur en la æefurbo estis pli ol 200 E-adeptoj. Izolitaj E-parolantoj tiutempe troveblis ankaý en Katta-Kurgan, Kuvasaj, Samarkando... Granda merito pri evoluigo de postmilita E-movado nialande apartenas ankaý al s-anoj Ignacij F. Kovalevskij kaj Petro V. Poliþæuk.

En 1965 en Taþkento fondiøis Esperanto-komisiono æe Uzbeka Amikeca Asocio. Sub la gvido de ties unua


prezidanto Petro Poliþæuk estis establitaj ege vastaj ligoj kaj kunlaboro kun alilandaj esperantistoj kaj E-organizoj, estis tradukitaj kaj eldonitaj informbroþuroj pri Uzbekio kaj iuj elektitaj verkoj de Aliþer Navoi, Hamid Alimøan kaj Þarof Raþidov. Diverstempe prozaj kaj poeziaj tradukoj samkiel originalaj verkoj de Poliþæuk publikiøis en multaj E-revuoj.

Studenta scienca konferenco pri interlingvistiko

kaj esperantologio en Samarkanda Sxtata Universitato.

Salutparolas Prezidanto de Esperanto-Komisiono Kutlukkhan Shakirov


Aýguste 1965 apud Taþkento okazis la unua en Uzbekio E-tendaro kun 76 partoprenintoj el diversaj respublikoj de USSR kaj du gastoj el Bulgario kaj Æilio. E-taþkentanoj poste organizis la internacian labortaæmenton kaj la 2-an Uzbekian E-tendaron (1967), kunvenigintan æirkaý 130 eksterlandajn geesperantistojn. Dum 1957-1967 en perioda¼oj de Uzbekio aperis pli ol 120 artikoloj kaj noticoj pri Esperanto.

Aron da interesaj originalaj kaj tradukitaj versoj kreis taþkentanoj Romano Grinþpan kaj Anvar Zajsanov. Talenta E-pedagogo kaj movada aktivulo Eýgeno S. Perevertajlo esperantigis la romaneton Timur kaj lia taæmento de Arkadij Gajdar (HEA, 1982), publikigis la 11-lingvan E-kurson en la revuo Sovetskij Uzbekistan (1988-1990), verkis kaj eldonis du originalajn lernolibrojn Invito al Esperanto kaj Lernolibro kun ekzercoj.

La 14-25-an de aýgusto 1981 en apudtaþkenta ripozejo Sukok estis organizita Sovetia Esperantista Junulara Tendaro (SEJT-XXIII), kiun partoprenis pli ol 300 geesperantistoj el æiuj anguloj de USSR. Multe kontribuis por E-movado en Uzbekio en la 1970-90-aj jaroj ankaý Kutluk¶an Þakirov, Vladimir Lemelev, Þoahmad Mutalov, Dilorom Øalalova, Vladimir Masalkin, Þavkat Hamrokulov, Irina Borisova, Bahodir Habibov, Rafi ja Jafasova, Vladimir Þæotkin, Guzal Badamþina, Anatoli Petrov, Murodkul Rozikov...

E-movado en Samarkando (la dua plej granda urbo de la lando) komenciøis (aý renaskiøis?) somere 1977. La unua (almenaý post la dua mondimilito) E-klubo æi tie fondiøis la 1-an de oktobro 1977 æe Samarkand–urba komsomola komitato. Tiutempe komsomolo estis bona tegmento por disvolvo de junulara E-agado, almenaý sur loka nivelo. Laýgrade, Samarkanda E-klubo fariøis unu el


la plej aktivaj kaj respektataj (ankaý ekstermovade) en la tuta USSR. Ni notu æi tie nur la plej gravajn atingojn kaj iniciatojn de la klubo: E-kursoj en la fremdlingva fakultato de Samarkanda Þtata Universitato, dekoj da internaciaj diverstemaj ekspozicioj, universitatnivelaj studentaj scien-caj konferencoj pri interlingvistiko kaj esperantologio, E-fakultativoj en mezlernejoj, Uzbekiaj Esperantistaj Ren-kon tiøoj (UZER-oj), art-publicistika porpaca slajd-fi lmo “Dum La Koroj Batas…”, E-muzikgrupo “Amiko”, centoj da priesperantaj materialoj en loka kaj respublika gazetaro, radio kaj televido, kelkaj sukcesaj magistraj diplomiøoj pri esperantologio en la Universitato, serio de priesperantaj informbroþuroj kaj jubilea afi þo (al 100-jariøo de Esperanto), multaj priesperantaj elpaþoj kaj prelegoj en diversaj ekstermovadaj forumoj…

Menciindas, ke en 1980-aj jaroj E-klubo funkciis ankaý en urbo Navoi, dank’al klopodoj de nia kursfi ninto kuracistino Lilja Jermanova kaj prizorgo de spertaj E-samarkandanoj. Bedaýrinde, post þia translokiøo, E-aktivado en tiu æi urbo estingiøis.

Samarkanda Esperanta Muzikgrupo Amiko.


Prelegas konata samarkanda aktivulo docento Vladimir Lemele.

Nia klubano Albert Þakarov realigis eldonon de la unua en Centra Azio profesie produktita esperantlingva sondisko Somera Mondo kun 4 kantoj de ¬omart Amzeev, kiu tiutempe nur komencis sian muzikan karieron en Esperantujo. Samarkandaj E-aktivuloj kunaýtoris la uzbekan kaj taøikan versiojn de la Multlingva Vortareto, publikigita en La Jaro 1993. En 1998 en la eldonejo Impeto ni eldonis la unuan E-studlibron por uzbeklingvanoj Esperanto Xalqaro Tili (Internacia Lingvo Esperanto) enhavantan 12-lecionan gramatikon, du vortaretojn, frazaron kaj kurtan esperantlingvan eseon pri la uzbeka lingvo kaj ties prononcreguloj.

Signifa etapo en evoluo de E-movado en la lando eblas nomi la Internacian Muzeon de Paco kaj Solidaro, iniciatitan kaj prizorgatan de lokaj esperantistoj. Tiu æi unika muzeo fondita en Samarkando decembre 1986 honore al la Internacia Jaro de Paco, estas la unua Pacmuzeo en eksa USSR kaj en la tuta Esperantujo. La riæa muzea


kolekto ilustras la universalajn homajn valorojn kaj la globskalajn defi ojn, kiujn alfrontas la homaro, kun speciala emfazo pri Esperanto kaj ties grava rolo en proksimigo, interkomprenigo kaj amikigo de diverslandaj popoloj. La muzeaj aktivuloj partoprenas diversajn internaciajn forumojn, æiam atentigante neesperantistan publikon pri la internacia lingvo kiel efi ka instrumento de pacedukado. En 2000 aperis la unua esperantlingva gvidlibreto Samarkando por Turistoj. Maje 2001, kunlabore kun japanaj partneroj, ni “plantis” diversloke pacstangojn kun pacmesaøoj en Esperanto. Nun, kiel siapecaj E-monumentoj, ili “kreskas” en la fl ughaveno kaj stacidomo de Samarkando, en malnova urbocentro de antikva Bu¶ara, historia urbo Þahrisabz, monta urbeto Urgut… Aýguste 2005 ni organizis la uzbeka-japanan ekspedicion al Fuji-monto en Japanio. De sur ties montpinto (3776 m) la mesaøo Regu Paco sur la Tero eksonis ankaý esperantlingve kaj ekfl irtis E-fl agetoj.

Bedaýrinde, nuntempe la movado en Uzbekio ne tiom viglas kiel antaýe. E-kluboj ekzistas nur en Taþkento kaj Samarkando. Øis nun ne estas fondita Uzbekia Esperanto-Asocio, kiu povus multe pli efi ke prizorgi disvastigon de Esperanto landskale.

Tamen la lokaj aktivuloj daýre praktike utiligas Esperanton, klopodas popularigi la internacian lingvon en diversaj medioj, aperigas priesperantajn artikolojn en nacilingva gazetaro, bonvenigas diverslandajn gastojn kaj foje E-karavanojn... Malgraý provizoraj problemoj, ni kredas je iama prospero de Esperanto ankaý en nia parto de la mondo.

P.S. Se iu(j) el legantoj de la almanako disponas pri iuj ajn materialoj/datenoj pri historio de E-movado en Centra Azio, bv informi pri tio la aýtoron de tiu æi artikolo [email protected]. Antaýdankon!


1. Elstara uzbekia aktivulo poeto kaj tradukisto Petro Polischuk.

2. Meritplena tashkenta Esperanto pedagogo Eugeno Perevertajlo.

3. Francaj esperantistoj sur la placo Registan en Samarkando.

4. La unua Esperanto lernolibro en la uzbeka lingvo.

1 2

3

4


5. Japana Esperanto Karavano en Samarkando.

6. Dum plantado de Paætango kun esperantlingva mesaøoen la centra stacidomo de Samarkando.

7. Uzbeka japana ekspedicio al la monto Fuji 3776 m en Japanio.

5

6

7

Optimismo ne estas senokupa kuïoseûopor viaj bluaj krepuskoj. Ûi estas fonto

de fortoj por viaj tagoj de lukto.

DEMONOJ LAÝ SPIRITISMO

Allan KardecFrancio

Laý Spiritismo anøeloj kaj demonoj ne estas distingiøaj estuloj, pro tio, ke la kreado de inteligentaj esta¼oj estas nur unu sama. Unuiøintaj al materiaj korpoj, tiuj esta¼oj konsistigas la homaron, kiu loøas sur la Tero kaj sur aliaj sferoj; liberiøintaj de la materia korpo, ili konsistigas la spiritan mondon aý de la Spiritoj, kiuj loøas en la Spacoj. Dio kreis ilin perfekteblaj kaj donis al ili, kiel celon, la perfektecon kun la feliæo el øi rezultanta. Sed ne donis al ili la perfektecon,


æar Li volis, ke ili øin ekhavu per sia propra klopodo, ke ankaý al ili reale apartenu la merito. De la momento de sia kreiøo la esta¼oj progresas, æu enkarniøintaj, æu en la spirita stato. Atinginte la apogeon, ili fariøas puraj spiritoj aý anøeloj laý la vulgara esprimo, tiamaniere, ke de la embrio de la inteligenta esta¼o øis anøelo, ekzistas ia æeno, de kiu æiu æenero signas gradon da progreso.

El tio supre dirita rezultas, ke ekzistas Spiritoj en æiuj gradoj de morala kaj intelekta progreso, laý la pozicio, en kiu ili troviøas sur la grandega evolua þtuparo.

Nescieco, scieco kaj malico do ekzistas laý æiuj gradoj. En la malsuperaj klasoj ankoraý elstaras Spiritoj profunde inklinaj al malbono, plezurante æe malbono. Æi tiujn oni povas nomi demonoj. Spiritismo ne donas al ili tian nomon, æar øi estas ligita al ideo pri ia krea¼o malsama al la homa speco, pri esta¼oj kun esence malica naturo, eterne destinitaj al malbono kaj nekapablaj por ia ajn progreso je la bono.

Laý la doktrino de la Eklezio la demonoj naskiøis bonaj kaj fariøis malbonaj pro sia malobeo: ili estas anøeloj primitive lokitaj de Dio sur la supron de la þtuparo, kaj ili defalis de øi. Laý Spiritismo la demonoj estas neperfektaj Spiritoj kapablaj je regeneriøo, kuj, metitaj sur la bazo de la þtuparo, nepre øin supreniros. Tiuj, kiuj pro apatio, neglekto, obstino aý malbonvolo, pli da tempo persistas resti æe la malsuperaj klasoj, spertas la sekvojn de tiu sinteno, kaj kutimo al malbono malhelpas ilian regeneriøon. Sed iam venos al ili laceco pro tiu malvirto kaj øiaj respektivaj sekvoj; ili komparas sian situacion kun tiu de la bonaj Spiritoj kaj komprenas, ke ilia intereso estas æe la bono, kaj tiam ili penas pliboniøi, sed per ago de spontanea volo, kaj en tio estas nenia perforto. “Submetitaj al la øenerala leøo de progreso, pro sia inklino al øi, eæ tiel ili antaýeniras ne kontraývole.” Dio konstante donas rimedojn al ili, sed kun


la povo ilin akcepti aý malakcepti. Se la progreso estus deviga, ne ekzistus merito, kaj Dio volas, ke ni æiuj havu la meriton laý niaj faroj. Neniu estas metita en la unua loko, kiun oni atingas per sia propra klopodo.

La plej superaj anøeloj atingis sian altrangecon, irante, same kiel la aliaj, la ordinaran vojon.

Atinginte ian gradon de pureco, la Spiritoj ekhavas misiojn konformajn al sia progreso; ili tiel plenumas æiujn misiojn atribuatajn al la anøeloj el malsamaj kategorioj.

Kaj, æar Dio kreas de eterne, oni konkludas, ke de eterne estas sufi æa nombro da ili por kontentigi la bezonojn de la universa regado. En tiu maniero nur unu speco kontentigas æiujn celojn de la Kreita¼aro.

Fine la unueco de la Kreita¼aro ligita al la ideo pri ia komuna origino kun samaj deirpunkto kaj vojo pli bone respondas al la justeco de Dio, ol la kreado de malsamj specoj pli-malpli per naturaj dotoj, kiuj estus tiom da aliaj privilegioj.

La vulgara doktrino pri la naturo de la anøeloj, de la demonoj kaj de la animoj, ne konsentante pri la leøo de progreso, sed vidante diversgradajn esta¼ojn, konkludis el tio, ke ili estas rezulto de tiom da aliaj specialaj kreoj. Kaj tiel øi faris el Dio partian patron, kiu donas æion al unuj el siaj infanoj kaj al aliaj trudas plej krudan laboron. Oni ne miru, ke dum longe la homoj trovis pravigon por tiaj preferoj, kiam ili mem uzis æi tiujn preferojn rilate al siaj infanoj, starigante rajtojn de unuenaskiteco, kaj aliajn naskiøprivilegiojn. Æu tiaj homoj povus kredi, ke ili pli eraras ol Dio?

Sed hodiaý la sfero da ideoj larøiøis: la homo vidas pli klare kaj havas nociojn pli precizajn pri justeco; dezirante øin por si kaj ne æiam trovante øin sur la Tero, li almenaý volas trovi øin pli perfekta en la Æielo.


Jen kial lia racio abomenas æian doktrinon, en kiu ne une brilas la Dia Justeco, laý ties tuta pureco.

La Æielo kaj la Infero. Unua parto – Æap. IX. FEB.

Rezisteno ne estas retorika ornamo.Ûi estas subtenilo de via fido.

ARKITEKTURA HEREDO DE TAØIKOJ

Firdaus Sukurov | Prof. Sergej Grigorjevich Hmelnickij Tagikio Tagikio

Antikva kaj mezepoka arkitekturo de Taøikio estas parto de la granda arkitektura heredo de Centra Azio, kies parto estas Meza Azio, al kiu apartenas teritorio de mezaziaj respublikoj de iama Sovetunio.

Arkitekturan heredon de Taøikio oni komencis pristudi relative antaýnelonge, plejparte post la 2-a mondilito. Sed la famaj antikvaj konstrua¼oj de Samarkando kaj Bu¶arao, Urgenæo kaj Mervo estis jam delonge pristuditaj. Malgraý granda akumulo de materialoj, arkitekturaj hereda¼oj ankoraý ne estas konataj. En Taøikio troviøas multe da antikvaj urboj, kiuj dum diversaj militoj (internaj kaj eksteraj) estis detruitaj kaj multaj el ili kuþas sub la tero, atendante arkeologojn.

Arkitekturaj hereda¼oj de la taøika popolo similas al la diseriøo de juvela koliero kun perleroj – la antikvaj konstrua¼oj estas disþutitaj en urboj kaj vilaøoj, valoj kaj montoj. Kelkaj el ili, eble havantaj tutmondan signifon, ankoraý atendas


Gisara fortifi ka¼o2

siajn malkovrojn. Øis la lasta “blanka makulo” estas ankoraý longe, æar æiujare sciencistoj-arkeologoj elfosadas mult-valorajn arkitekturajn krea¼ojn. Jam la elfositaj krea¼oj tiom multas kaj kovras tiom grandan tempoperiodon, ke donas eblecon konstrui komunan, informhavan bildon de la evoluo de arkitektura arto kaj konstrua tekniko dum multaj jarcentoj.

Orientiranaj triboj, la prauloj de taøikoj, loøis sur la teritorio de Meza Azio jam en la 3-a jarmilo A.K., sed turka-tataraj triboj venis æi tien multe poste. Prauloj de taøikoj estis terkulturistoj kaj metiistoj dum turkoj kaj tataroj estis nomadoj. En Mezaziaj reølandoj regis plejparte turkotataroj. Pro tio ajna histori-arkitektura antikva¼o, kiu estis trovita en mezazia tero kaj datita kiel a¼o de antaý 13-a jarcento (invado de mongoloj), povas esti nomita kiel valora¼o de la taøika kulturo.


Mauzoleo de la fondinto de taøikia þtato Ismoil Somoni

Antikva Greko-Baktrio inkludis teritorion de nuna suda Taøikio. Æi tie estis elfositaj arego da antikvaj konstrua¼oj kaj iliaj fragmentoj. En la arkitektura heredo estis tre riæe prezentita monumenta konstruarto de la antaýislama periodo (5-8 jarcentoj P.K.). Nuntempaj sciencaj konoj pri la urboj de Meza Azio en frumezepoko plejparte baziøas sur foslaboroj en Panøikanto, urbo naskiøinta en la 5-a jarcento æe la bordo de la rivero Zaravþono (signifas: portanta oron). Multjara esplorfosado en Panøikanto rezultigis multajn arkitektur-historiajn valoregajn eltrovojn. La esploroj malkovris regulan strukturon de frumezepoka urbo, øian socian centron, loøkvartalojn. Diversaj konstrua¼oj de la 5-8 jarcentoj, elfositaj de arkeologoj kaj pristuditaj de arkitektoj, donis eblecon kompreni artan aspekton de tiu æi


ankoraý enigma epoko en la historio de Meza Azio, øian antaýislaman artan kulturon.

Monumentaj konstrua¼oj de tiu æi brila periodo en Taøikio estas interesaj ankoraý pro tio, ke multaj antikvaj palacoj kaj medreseoj1 estis konstruitaj el krudaj (nebruligitaj) brikoj. Precipe grandan valoron havas fragmentoj de preskaý malaperinta ligna¼arkitekturo de la 9-11 jarcentoj – æizitaj kolonoj kaj paneloj, mihraboj, kiuj nun estas gardataj en la muzeoj de Duþanbe, Panøakento kaj Taþkento.

Medreseo en Þaartus

Dum multaj jarcentoj la teritorio de nuntempa Taøikio eniris al diversaj þtatoj. Sed tio ne malhelpis al la taøika popolo havi kulturajn rilatojn kun najbaraj popoloj. Ekzemple,

1 Medreseo estas religia islama altlernejo.


muroj de la palaco de bu¶araa2 reøo estis pribeligitaj per bildoj de blankaj elefantoj kaj birdoj, kies aspekto similas al tiuj de la antikva Babilono. Sur la muraj bildoj de Panøikanto oni povas vidi personojn de la hinda kulturo. En la palaco de Bunøikato (la æefurbo de la antauislama þtato en norda Taøikio) oni trovis bildon de lupino, nutranta du infanojn. Certe aperas emo kompari tiun æi bildon kun tiuj el la legendo pri la fondintoj de Romo.

Analogojn por antikvaj arkitekturaj monumentoj oni povas trovi en la najbaraj landoj – en Uzbekio, Turkmenio, Kirgizio kaj suda Kaza¶io. Lasante sian nomadan manieron vivi kaj akceptintaj la loksidan, turkoj-nomadoj interþanøis sian tradician arton kun najbaroj kaj ensorbis la kulturon de la taøika popolo. Pro tio oni ne rajtas dividi arkitekturajn krea¼ojn, troviøantaj æie en Meza Azio, de la konstruarta kulturo de la taøika popolo kaj øiaj prauloj.

Medreseo Hoøa Maþad

Inter multaj torentoj, kiuj kunfl uis al la larøa rivero de la mezazia arta kulturo, la taøika (orientirana) torento aperis plej frue. Okazis tiel, ke la plej antikva popolo, kiu okupiøis pri terkulturado, konstruado de urboj kaj fortika¼oj,

2 Buharao estas granda urbo en nuntempa Uzbekio. Iama æefurbo de la tuta Meza Azio – kultura, scienca kaj ekonomia centro.


progresigis industrion kaj sciencon, estis prauloj de taøikoj. La taøikoj kunfandiøintaj je unu popolo en la 9-10 jarcentoj ankoraý longe restis kiel unusola loksida (malnomada) etno en Meza Azio kaj povis plene partopreni en la evoluo de materia kaj spirita kulturo, kiu siavice nutris la evoluon de monumenta arkitektura arto.

La libroj verkitaj de prof. ¦melnickij S.G. Ili estas donacitaj al la nova Nacia Biblioteko de Taøikio en Duþanbe.

Istaravþano Mugtepa


Moskeo de imamo Muslihitdino

Panøikanto

Espero ne estas ia preûoseûo por simpla rigardado. Ûi estas energio por noblaj faroj,

koncernantaj vian spiriton.

PACO KAJ KONSENTO

D-ro Saidmurod Hogazod | Firdaus Sukurov Tagikio Tagikio

Eble la disfalo de Sovetio alportis al kelkaj þtatoj feliæon, sed al Taøikio tio kaýzis alvenon de malfeliæa tempo. Taøikio renkontis sendependecon per civitana milito. Tio okazis pro politikaj kialoj inter du grupoj – islamanoj kaj demokratoj-komunistoj. En Rusio kaj kelkaj þtatoj de iama Sovetio venkis demokratoj. Sed en Taøikio, la islamanoj ricevintaj potencon, ekvolis regi la landon. Granda parto de la popolo ne subtenis la islamanojn, æar ili perforte prenis la potencon. La 5-an de majo 1992 ili agrese uzurpis la taøikian televidon. La 8-an de septembro ili perforte eksigis la elektitan prezidenton Rahmon Nabiev. Rezulte estis fondita Nacia Paciga Registaro.

Sed æi agoj de la opozicio ne povis longe daýri. La popolo fondis Popolan Fronton kaj komencis batali kontraý la nova registaro. En la sudaj partoj de la lando, en la urboj Kurgontepa, Kulob, Vahdat kaj Norak komenciøis civitana milito. Multe da loøantoj de æi regionoj fuøis al najbaraj landoj: Afganio, Irano, Pakistano, Rusio, Uzbekio. La kvanto de la fuøintoj superis 620 mil.


Prezidento de Taøikio Emomali Rahmon

Said Abdullo Nuri estro de la opozicio

Laý iniciato de la pacamaj fortoj en la norda urbo Hoøento, de la 16 de novembro øis la 2-a de decembro 1992 estis okazigita la 16-a Sesio de la Supera Soveto de Taøikio. La sesio elektis novan registaron sub la gvido de s-ro Emomali Rahmon. La situacio iom pliboniøis, sed tamen proislamaj opoziciaj fortoj daýrigadis infl uon.


Subskribo de la Kontrakto pri paco inter Prezidento de Taøikio Emomali Rahmon

kaj Estro de la opozicio Said Abdullo Nuri en Moskvo 27/06/97

Post pli ol 20 renkontoj en diversaj landoj, fi ne, la 27-an de junio 1997, en Moskvo (æefurbo de Rusio), estis subskribita Kontrakto inter æiuj batalantaj fl ankoj. Estis konkludite, ke dum multaj bataloj inter diversaj grupoj pereis pli ol 50 mil senkulpaj loøantoj, dekoj da miloj da loøantoj restis sen loøejoj. Centoj da objektoj (konstrua¼oj, fabrikoj, vojoj, potoj ktp) estis detruitaj. Tio æi estas rezulto de tiuj kontraýsrarantaj militeraj grupoj.

La nova registaro sub la gvido de nia Prezidento Emomali Rahmon post la subskribo de la Kontrakto pri la paco, fondis Komisionon de la Nacia Paciøo. La unua kunveno de la Komisiono okazis la 15-an de septembro 1997. La Komisiono klopodis disdoni la postenojn de la registaro øuste laý la decido de la Kontrakto. Per tio trovis sian solvon unu el la plej grava afero por nia popolo – veno de la paco kaj nacia konsento. Æiujare la popoloj en Taøikio


festas la 27-an de junio – Tago de la Nacia Konsento. La tagoj de miskompreno jam eniris la historion, pri kio oni povas legi nur en libroj kaj artikoloj.

Membroj de la Partio de Islama Renesanco

Sendube la spertoj, kiujn ekhavis taøikia popolo dum la batalo por paco, eniros la internacian historion. La loøantoj de Taøikio nun bonege komprenas la valoron de la paco kaj gardas øin kiel la globon de la okulo.

Jen la rezulto de la paca vivo.Nun en Taøikio regule aperas pli ol 400 gazetoj kaj

revuoj. Funkcias 44 diversaj fakoj de radiotelevido, el kiuj 28 estas privataj. Agadas æirkaý 4000 religiaj organizoj, el kiuj 74 estas neislamaj. Funkcias 2350 neregistaraj organizoj kaj ses politikaj partioj. La paco permesis al la registaro havi diplomatiajn rilatojn kun 110 landoj de la mondo el kiuj en 50 ni havas ambasadon. Dum la lastaj 10 jaroj ankaý industrio kaj agrikulturo pli ol dufoje progresis. Sed plej gravas, ke ne plu larmoj plenigas la okulojn de gepatroj kaj doloro ne plu pikas iliajn korojn pro la pereo de iliaj infanoj.


La infanoj ne fariøas orfoj. Vivante en paco, æiuj esperas je pli bona kaj feliæa vivo.

Paco estas heroldo de amikeco. Rezulte kreskas interkompreno kaj amikecaj rilatoj inter la popoloj. Paco similas printempon. Printempe la naturo vekiøas kaj reviviøas. Same en paco la revoj de la teranoj fl oriøas kaj realiøas. Paco estas alvoko de la zorgemaj patrinoj kaj la rideto de naskiøintaj infanoj, iliaj feliæaj vivoj.

Virto ne estas ia ornama floro. Ûi estas benatafrukto el via propra penado, frukto, kiun vi devas

uzi kaj sanktigi en oportuna tempo.

LI NE SCIIS ATENDI

Gerson Simões MonteiroBrazilo

Francisco Teodoro (Fransisko Teodoro), prospera industriisto en la jaro 1914 spertis premegan fi nancan krizon. Antaý baldaýa bankroto kaj æar iu minacis lin per skandaloj æe amaskomunikiloj, denuncante lin kiel malhonestan negociston, li sin mortigis.

Æi tiu okaza¼o kaj øia konsekvenco en la Mondo de la Spiritoj estas rakontataj de Hilário Silva (Ilarjo Silva) en la libro “Ideoj kaj Ilustra¼oj”, psikografi e ricevita de la mediumo Francisko Cândido Xavier (Fransisko Kandido Þavier). Laý tiu Spirito Hilário Silva, Francisco Teodoro spertis teruregajn suferojn en la Spirita Mondo, pro tio, ke li estis falæinta sian fi zikan vivon.

Post 30 jaroj, Francisko Teodoro psike resaniøis en la Transtomba Mondo danke al la Dia Pardonemo, kiu donis al li la helpon kaj kuracadon necesajn, pere de abnegaciaj spiritaj bonfarantoj.


Post sia spirita pliboniøo, li deziris reveni al la Tero por revidi la teksa¼-fabrikon, kiu apartenis al li, pensante ke øi ruiniøis.

Vizitante øin, li surpriziøis pro la grandega progreso de la industrio fondita de li. En tiu momento, spirita amiko sciigis al li, ke kvin tagojn post lia memmortigo, la tuta stoko da teksa¼oj de la fabriko estis vendita por monsumo supera al kvar mil milrejsoj (malnova brazila valuto), kvaroble supera al la þuldo, kiu motivis lian memmortigon.

Antaý tiu informo, la memmortiga industriisto montris maløojan rideton, komprenante ke la Dia Boneco ne mankis. Li, bedaýrinde, ne sciis atendi. Nur kvin tagojn...

Plurfoje en la vivo oni bezonas tagojn, monatojn, jarojn por solvi problemojn aý venki malfacila¼ojn, sed unu afero estas certa: æiuj problemoj havas solvon. La defi o estas atendi; kaj eæ se estas plej grandaj niaj fi zikaj kaj moralaj doloroj, ni devas fi di la Bonecon de Dio kaj daýrigi la laboron cele al nia feliæo, kiu tutcerte estos atingita laý la mezuro, kiel ni konstruas aliulan feliæon.

Libro: Memmortigo kaj øiaj KonsekvencojEldonejo LorenzTradukis esperanten: Givanildo Ramos Costa

Ne sufiîas, ke via buïo estas parfumita. Ûi estu ankaö nevundema.

INSTRUOJ EL LA LIBRO DE LASPIRITOJ PRI MEMMORTIGO 1

Allan KardecFrancio

� Æu la homo rajtas disponi je sia vivo?

Ne. Nur Dio tion rajtas. Propravola memortigo estas malobeo je æi tiu leøo.

1 Se vi volos koni aliajn demandojn kaj respondojn el la Libro de la Spiritoj pri “Memmortigo” kaj aliaj interesaj temoj, skribu al ni:

eldonejo [email protected]


� Kio pensi pri memmortiginto, celanta sin forsavi de la � æimondaj mizeroj kaj disreviøoj?

Kompatindaj Spiritoj, ne havantaj kuraøon por elteni la mizera¼on de l’ ekzistado! Dio helpas tiujn, kiuj suferas, kaj ne tiujn, kiuj havas nek energion, nek kuraøon. La afl iktoj de la vivo estas provoj aý kulpelpagoj; feliæaj tiuj, ilin senplende elportantaj, æar ili estos rekompencitaj! Kontraýe, ve al tiuj, esperantaj sinsavon el tio, kion, en sia malpieco, ili nomas hazardo aý þanco! Hazardo aý þanco – mi uzas ilian esprimon – povas ja ilin kelkatempe favori, sed nur por montri al ili, poste kaj pli kruele, senvalorecon de tiuj vortoj.

� Æu tiuj, pelintaj malfeliæulon al tiu ago el malespero, � ricevas la sekvojn de sia ago?

Ho, ve al tiuj! Æar ili respondos, kvazaý por murdo.

� Kion pensi pri homo, sin mortiginta kun la espero pli � rapide veni en pli bonan vivon?

Freneza¼o! Li faru bonon, kaj li estos pli certa tien alveni; æar, per memmortigo, li malfruigas sian eniron en pli bonan mondon, kaj li mem petos veni kompletigi æi tiun vivon, kiun li tranæis pro falsa ideo. Eraro, Kia ajn øi estas, neniam malfermas la sanktejon de la elektitoj.

� Æu homoj, kiuj, ne povante elporti la perdon de amataj � personoj, sin mortigas kun la esperon iri al ili, trafas � sian celon?


La rezultato estas por ili rekte kontraýa al tiu, kiun ili esperas; anstataý esti denove kun sia amato, ili malproksimiøas de li por multe pli da tempo, æar Dio ne povas rekompenci malkuraøojn, nek la insulton, kiun oni faras al Li, pridubante Lian zorgon. Ili pagos tiun momenton da frenezeco per æagrenoj pli ol tiuj, kiujn ili esperas malplidaýrigi, kaj ili ne havos, kompense de tiuj æagrenoj, la plezuron, kiun ili esperis.

Konservu serenecon. Evitu tamen senokupecon, rekonante la decidigan valoron de îiu minuto.

ÆU VI KONAS LORENON?

Roger DegrelleFrancio

Se ne, bonvolu legi æi-sube kaj vi havos okazon por lerni iom pri mia þatata regiono. Þatata, æar æi-tie mi naskiøis, grandiøis, maturiøis, trapasis la plej grandan parton de mia vivo. Sciu tamen, ke mi intencas nek geografi e nek historie rakonti pri øi. Mi deziras nur tutsimple esprimi kelkajn impresojn kaj reagojn. Mi do parolos subjektive pri la nuna Loreno, kiu tute ne similas al la malnova Loreno de la 9-a jarcento. De þtato tujposta al Karolo la Granda øi fariøis nura nordorienta provinco de Francio.

Ni komencu per la komenco: Nancio, estis de æiam kaj restas la æefurbo de Loreno. Ankoraý hodiaý øi nomatas ‘la urbo de la dukoj’ kaj ankaý ‘la urbo kun oraj pordegoj’. Tiu urbo, kie mi naskiøis, konsistas el tri partoj: la antaýa, la nova kaj la ekstermura. La aktuala urbo diras do per sia strukuro iom pri sia historio. En øi superas la «Stanislaa placo», kiu brilas dank’ al siaj oraj pordegoj. La rivero «Meùrto» oriente bordas la urbon.


Stanislaa Placo

Okcidente de Nancio kuþas Toul (prononcu Tul), kies devige vizitotaj monumentoj estas la multjarcenta ¼us renovigita katedralo kaj la fortika¼oj de Vauban (prononcu Vôban).

Fortika¼o de Vauban


Sube de Nancio elegantas Lunéville kun sia kastelo, kopio de la versajla kastelo, en kies øardeno «à la française» oni rajtas okulagrable admiri multdiversajn fl orojn kaj arbojn.

Tutnorde, landlime je Belgio kaj Luksemburgio aliaj fortika¼oj de Vauban æirkaýdefendas la urbeton Longwy.

Sed ni iru pli sube tra Vogezoj, lorenparto, kie svarmas montaraj abiaroj akvumataj de lagoj pli-malpli vastaj. La lago «Gerardmer» (prononcu ¼erarmer), la plej vasta estas, kiel dirite, la «perlo de la Vogezoj».

Ni aliru nun la okcidentan parton de Loreno. Vi povos viziti la urbon Verdun, mondskale konata pro la famega unua mondmilito, dum kiu forpasis milionoj da soldatoj kaj civiloj: hororo de la malsaøeco de la homoj kaj de la monavideco de la kanonfabrikantoj kaj kanonvendistoj. Kiom da junuloj kuþas en la multnombraj kaj grandegaj tombejoj?

Ni iru lorenorienten. Ni restu kelkmomente en Metz, kiu estas irigaciata de Mozelo, rivero, kiu donas al la urbo aspekton øardenan. Eniru la fajnan katedralon, la malnovan urbon kun siaj stratetoj por piedirantoj. Nepre vizitu la tutnovan muzeon «Pompidou», kies arkitekturo tute originalas.

Fajna Katedralo

Sciu plie, ke en iu vilaøo proksima je Nancio, en la oka jarcento naskiøis la avo de Karlo la Granda.

Loreno suferis pro gravaj militoj kaj epidemioj. Tio veras. Sed Loreno akceptis multe da alilandanoj, kiam ferminejoj kaj uzinoj malfermiøis (plej diversaj lingvoj aýdiøis tra la lorenaj stratoj: itala, pola, rusa, slovena, ukraina ktp; iuj eæ asertas, ke kelkloke oni uzis pli ol tridek lingvojn) Akceptema Loreno. Kaj feliæe hodiaý tiuj diversnaciaj homoj fariøis æiuj kaj Lorenanoj kaj Francoj. Mi devas aldoni, ke depost la malkoloniiøo alvenis Aløerianoj, Marokanoj, Tunizianoj kaj civitanoj el la Subsahara Afriko.

Bedaýrinde mankas laboro kaj pro tio multaj gejunuloj malfacile vivas. Sed pri tio kompreneble Loreno ne estas escepto.

Nia tralorena vojaøo jam fi niøas. Mi nur esperas, ke tiu tre rapida vojaøeto vin incitos, karaj legantoj, al estonta agrabla kaj reala vizito al mia þatata naskiøregiono. Kaj se tiu vojaøeto plaæis al vi, mi povos venontjare diri iom pri la lorenaj speciala¼oj.

Dissemu Amon. Pensu pri la sindon eno de tiu,kiu nin amas de la komenco.

KARITATO

Fabiano de Cristo (spirito)

Sen Karitato, æio sur la Tero, kiun ni popolas, estus kaoso ekde la principo.

La scienco æiam estigos la fl amon de la parolo sur la homaj lipoj, konstruante piedestalon al la saøeco; sed, sen la Karitato de Jesuo, kiu nutras la korpon kaj subtenas la vivon, estos vana la konstruado de predikkatedroj kaj monumentoj.


Æiuj hava¼oj riæigantaj la homon estas amasigitaj de la Sinjora Graco, konsidere al la progreso sur øiaj profundaj bazoj.

La dia karitato sentiøas en æiuj lokoj.Karitato estas la aero, kiun ni spiras; la lumo, kiu lumigas

al ni la vojon; la greno, kiu donas fortojn al ni; la tolo, en kiu ni envolvas nin; la aminklino, kiu nin animas; la laboro, kiu nin perfektigas kaj la sperto, kiu nin poluras.

La tuta mondo estas institucio de dia amo, kien ni iras por amasigi la riæa¼ojn de la estonteco. La karitato estas la centra kolono øin subtenanta. Sen øi, kiu esprimas paciencon kaj humilecon, servon kaj noblecon, paraliziøus æiuj pecoj de la vivomaþino. Sen øi, la sanktuloj þimus en la paradizo kaj la pekintoj senespere kriegus en la infero; la fortuloj ne kliniøus antaý la malfortuloj, nek la malfortuloj vigle kreskus kontakte kun la fortuloj; la saøuloj putrus en stagnado, pro manko de ekzerco, kaj la malkleruloj øemus, poreterne kondamnitaj al la propraj tenebroj.

Sed la benita sentinelo de Dio estas la Gardanøelo de la Universo, kaj li neniam forlasas la homojn, æar li instruas, ke la venko de la Bono, supreniranta al la lumo, æiam estas frukto de kunlaboro, sendependiøo kaj frateco.


La statuo ne øuu la laýdon sur la publika placo, sen la karitato de la malsupera materialo subtenanta øian ekvilibron sur la bazo; la lumo ne liberigus nin de mallumo, se la bruligita lampo sur la lampingo ne direktus øiajn radiojn al la tero malsupren.

La grundo akceptas la postulojn de la rivero øin senæese konsumanta, kaj per tio la surtera lernejo restas viva kaj fruktodona; la semo konformiøas al la mallumo kaj soleco de la akvo, kaj tiel la tablo havas panon.

Sen obeo al la normoj de la karitato, kiu altigas æies oferon, celante la feliæon de æiuj, æiu provo de feliæo estas nepraktikebla.

Ni æiuj estas fi loj de la Dia Graco kaj ties heredantoj, kaj por sanktigi la avangardon de la progreso, estas nepre necese doni el ni Mem, senæese oferante al la universala Bono.

Æiu egoismo estas kondamnita jam en la komenco...Neuzata akvo putras.Neaktiva plugilo estas detruata de la rusto.Sterila fl oro revenas al sterko.La spirito daýre limigita al la malvasta cirklo de si mem

estas punata per seniluziiøo.Ricevante en æiu momento de la vivo, per mil vojoj, la

æielajn benojn, la homo, kiu ne lernis spontane helpi siajn similulojn, estas freneza kaj malfeliæa.

Multobliøu palacoj por la administrado kaj kulturado de la cerbo; sed dum la pordo de la koro ne malfermiøos æe la tuþo de la fratamo, milito estos la spirita vulkano de la mondo, vorante la Pacon kaj la Vivon. Eltroviøu grandvalorajn sekretoj de la materio kaj oni kantu triumfajn kantikojn en la sino de la gloraj nacioj sur la Tero; sed dum la homo ne aýdos la mildan alvokon de la karitato, por fariøi frato de sia proksimulo, la grundo de la Planedo restos infektita de


vermoj kaj enmaræigita de la sango de la martiroj, kiuj daýre falos je servo de la dia virto, en senfi na torento.

(El “Parolante al la Tero” – Mediume ricevita de Francisco Cândido Xavier. Eldono FEB. Trad. Benedicto Silva.)

Estimu solidarecon. Vi tute ne povus vivi sen aliaj, kvankan la aliaj povas en la plej multaj okazoj vivi sen vi.

LA INTERNA IDEO DEESPERANTO KAJ SPIRITISMO

Jader Rodrigues da SilvaBrazilo

Estas tre konata la apogo de Spiritismo en Brazilo al Esperanto, kaj multaj eksterlandaj esperantistoj scivolas pri tio. Koncerna klarigo estas oportuna kaj bonvena.

Spiritismo, aý, alivorte, Doktrino de la Spiritoj, naskiøis en Francio, la 18-an de aprilo 1857, kun eldono de La Libro de la Spiritoj (Le Livre des Esprits). Øin verkis franca pedagogo Hipollyte Léon Denizard Rivail (1804-1869), kies pseýdonimo estis Allan Kardec. La celo de Spiritismo estas revivigi la primitivan kristanismon.1

1 Øenerale, eæ en universitatoj, homoj konfuzas kristanismon kun ofi cialaj eklezioj kiel la protestanta, ortodoksa, katolika, inter aliaj, kiuj en siaj doktrinoj ankaý adoptas kristanajn principojn, almenaý teorie. Por Kristanismo, æi-tekste, ni komprenu tiun primitivan, senritan religian movadon, ekzistantan øis proksimume la tria jarcento de nia erao, kies adeptoj sekvis la instruojn de Jesuo, la Kristo, kaj kiu, tiam, ankoraý ne estis kunligita kun la Þtato.


Foto de Allan Kardec

Poste, Allan Kardec verkis la sekvajn spiritismajn librojn: Kio estas Spiritismo? (1859), La Libro de la Mediumoj (1861), La Evangelio laý Spiritismo (1864), La Æielo kaj la Infero (1865) kaj La Genezo (1868). La unuaj kvin verkoj, krom Kio estas Spiritismo?, konsistigas la pentateýkon de Spiritismo.

Okaze de la sistemigado de la Doktrino de la Spiritoj, Allan Kardec ankaý fondis kaj eldonis spiritan revuon “Revue Spirite”, por tie aperigi artikolojn, kiuj pritraktis la naskiøantan fi lozofi on, sciencon kaj religion. Kune


kun la pentateýko, la Spirita Revuo apartenas al la baza fundamento de Spiritismo. En øia eldono de novembro 1862, pli ol dudek jarojn antaý apero de Esperanto, estis publikigita mesaøo atribuita al Spirito Erasto, kaj psikografi e ricevita de mediumo S-ro D’Ambel, en la Societo de Studoj de Spiritismo de Parizo, en kies enhavo Erasto pritraktis ekaperon de lingva¼o:

“(...). Tial, ke primitivaj homoj, helpataj de misiistoj de la Eternulo, atribuis al kelkaj specialaj sonoj specialajn ideojn, estis kreita la parolebla lingvo; kaj la postaj modifoj, kiujn øi suferis, æiam þuldiøis al la homa evoluo. Konsekvence, laý la riæeco de la lingvo, eblas facile mezuri la gradon de civilizo de la popolo, kiu øin uzas. Tio, kion mi povas aldoni estas, ke la homaro direktiøas al unu nura lingvo, kiel natura sekvo de komuneco de ideoj koncerne moralon, politikon kaj, super æio, religion. Tia estas la tasko de Spiritismo, la nova fi lozofi o, kiun ni instruas nun. (...).” (Febnet) (Grasigo far la aýtoro de æi-artikolo.)

En La Genezo (1868), la kvina libro el la pentateýko, Allan Kardec, postlasis komenton pri teksto el la Biblio, titolita “Unu grego, unu paþtisto”:

“(...) Sed la unueco fariøos en religio tiel same kiel øi emas fariøi socie, politike, komerce, pro la disfalo de la baroj apartigantaj la popolojn, per la asimiliøo de la kutimoj, moroj kaj lingvoj. La popoloj de la tuta mondo jam interfratiøas, same kiel provincoj de unu sama imperio. Oni antaýsentas tiun unuecon, oni deziras øin. Øi efektiviøos pro la forto de la aferoj, æar øi ja fariøos necesa, por ke streæiøu la frateco-ligiloj inter la nacioj; øi


plenumiøos per la disvolviøo de la homa racio, kiu vidigos la bagatelecon de tiuj malkonsentoj; per la progreso de la sciencoj, kiu æiutage elmontras la materialajn erarojn, sur kiuj sidas tiuj malkonsentoj, kaj kiu iom post iom deigas la koroditajn þtonojn de ties vicoj. (...).” (Kardec 2002) (Grasigo far la aýtoro de æi-artikolo.)

Malgraý tio, ke øi naskiøis en Francio, Spiritismo trovis fekundan terenon en Brazilo, kie øi alvenis fi ne de la XIX-a jarcento kaj de tiam ade disfl oris kaj evoluis. Komence, nur kleruloj povis legi kaj studi Spiritismon, æar øiaj libroj ankoraý ne estis elfrancigitaj al la portugala lingvo.

Siavice, Esperanto naskiøis kun la celo proksimigi homojn el malsamaj nacioj kaj doni al ili eblon interkompreniøi pere de komuna kaj tre regula komunikilo. Plie, øi estis kreita por anstataýi neniun nacian lingvon, sed por iøi la dua lingvo de æiu homo. Pro tio, Zamenhof konstatis, ke en øi enestis iu interna ideo, kiu tradukeblas per tiuj du belaj sentoj: interpopolaj justeco kaj frateco.

Kaj el la instruaro de Jesuo, la Kristo, elstaras resume kaj pinte la jena biblia maksimo: “amu unu la alian” (Johano, 15:17). Æi-maksimo, tradukeblas per senlima amo kaj karitato al æiuj, sendepende de ties nacieco, sekso, haýtkoloro, religio aý nereligio, aparteno al tiu aý tiu æi politika partio ktp.

Tial, kaj ankaý pro la supre menciitaj tekstoj, estas nature kompreni la sintenon de apogo al Esperanto fl anke de Spiritismo en Brazilo, æar ne eblas ami sian proksimulon nekonante lin, interalie tial, ke oni ne povas dialogi kun li pro lingvaj baroj. Kaj pro tio, ke la uzo de la internacia lingvo faciligas, justigas kaj rapidigas tiun reciprokan konon, øi estas instrumento absolute taýga por Spiritismo pro la perfekta sintonizo kun la esenco de la instruoj de Jesuo.


Plie, se Spiritismo celas revivigi Kristanismon, øi estas universaleca doktrino, kaj ties adeptoj almenaý devas klopodi havi koheran sintenon rilate al øiaj principoj.

Tamen, la apogo de Spiritismo al Esperanto þuldiøas al kromaj gravaj faktoj, el inter kiuj, ni analizos kelkajn nun: en 1909, J. Camille Chaigneau, franca spiritisto, sendis leteron al Brazila Spiritisma Federacio, de nun BSF, en kies enhavo li, krom laýdi la kvalitojn de Esperanto, pledis por øia apogo. Lia letero estis portugaligita kaj publikigita en Reformador2 de februaro 1909. Interalie li skribis:

“(...). Esperanto estas lingvo kreita de D-ro Zamenhof (...). Favoras al øi argumento fi ndecida: øi estas parolata. Øi minacas neniun nacian lingvon (...). Tial la plimulto el la universal-karakteraj movadoj ekutiligas Esperanton. La plej gravaj dokumentoj venantaj de æiuj partoj de la mondo povas koncentriøi en unu komuna revuo kaj, dank’al la neýtrala lingvo, esti alireblaj al æiuj, kiuj studas samklasan temaron. Pro la kvanto da faktoj, kiujn al ni, spiritistoj, ne eblas koni manke de traduko, kaj pro la malfruo kaýzata de traduko mem al nia dokumentado, þajnas, ke Spiritismo devas havi plenan intereson fondi centran revuon, kie kolektiøus la plej gravaj faktoj dank’al lingvo komuna al æiuj landoj.(...) Necesas do, ke Spiritismo profi tu tiujn avantaøojn. (...) Se ni volus malkovri la genezon de tiu lingvo, ni ja konstatus, ke øi montriøas kiel instrumento de kunlaboro kun la Nevidebla Mondo. Tiu senpersoneco konsistigas øian superecon; tiu kunhelpo estigas øian altirforton. (...) Esperanto entenas la fl amon de la frateco; øi nepre vivos. Koncernas la spiritistojn profi ti el øiaj

2 Reformador (Reformanto), monata revuo, ofi ciala organo de Brazila Spiritisma Federacio (BSF), kiu aperadas seninterrompe ekde januaro 1883.


vivodonaj aspiroj kaj al ili vigligi la vivipovecon. (...).” (Febnet)

Post la publikigo de tiu æi letero malfermiøis senpaga kurso de Esperanto en la sidejo de BSF, en urbo Rio de Janeiro, kaj de tiam oni subtenas tiun tradicion, kiu, cetere, iom-post-iome disvastiøis al pluraj aliaj urboj. Krome, iam kaj iam aperis artikoloj pri Esperanto en øia ofi ciala, prestiøa organo, Reformador.

Atente al tio, ke unu el la bazaj principoj de Spiritismo estas la komunikebleco inter la mondoj spirita kaj homa, tio estas, inter elkarniøintaj kaj enkarniøintaj Spiritoj, brazilaj spiritistoj sekve povis kalkuli je instruaj kaj konsolaj informoj pri diversaj aspektoj de la spirita kaj homa vivoj. Tiuj informoj estas perataj, tio estas, ricevataj kaj transdonataj de mediumoj3.

3 Personoj, kiuj iagrade sentas la infl uon de la Spiritoj kaj havas pli aý malpli sentivan organan strukturon. Pli detala difi no legeblas en la æapitro XIV de La Libro de la Mediumoj.


Yvonne do Amaral Pereira

Koncerne transtombajn nova¼ojn pri Esperanto, ili efektive aperis unuafoje æirkaý la jaro 1926-a, kiam respektinda brazila mediumo, S-ino Ivonne do Amaral Pereira (1900-1984), psikografi s la libron Memórias de um Suicida (Memora¼oj de Sinmortiginto). Tamen, æi-verko estis publikigita nur en 1955. Danke al aýspicio de Societo Lorenz, kiu øin eldonis en Esperanto en 1998, eksterbrazilaj esperantistoj ankaý povas øin legi kaj instruiøi ne nur pri temoj koncernantaj Esperanton, sed ankaý pri absolute gravaj sekvoj de niaj æiutagaj nunaj agoj, spegulontaj en la spiritan mondon post nia elkarniøo.

Francisco Cândido Xavier


En 1940, famekonata brazila mediumo, Francisco Cândido Xavier (1910-1992), ricevis spiritan mesaøon titolitan “A Missão do Esperanto” (La Misio de Esperanto), direktitan al spiritistoj-esperantistoj. En la praktiko, tiu æi mesaøo konsistis en fekunda instigo, kiu renovigis la animojn de æiuj spiritistoj-esperantistoj kaj ankaý pravigis iliajn laborojn ene de spiritisma movado. Interalie, øi tekstas:

“(...). Esperanto ankaý ne venis, amikoj, por detrui la lingvojn uzatajn en la mondo en la interþanøado de la pensoj. Øia Misio estas la alta tasko de unigo kaj kunfratigo kaj øiaj apostoloj estas egale laborkunuloj de æiuj, kiuj sinoferadis por la dia idealo de la homa solidareco, æu en æi tiuj, æu en aliaj cirkonstancoj. (...) Ja, en la nuna tempo Esperanto estas forto promesanta unuigon kaj harmonion, æar øi faciligas la interþanøon de l’ universalaj valoroj. Æu revo? Æu propagando nur per parolo? Æu nova movado por starigi ekonomian profi ton? Æiuj tiuj æi supozoj povos esti eldirataj de malatentaj spiritoj; sed nur de malatentaj, kiuj atendas la øeneralan aliøon por poste eldiri sian senøenan elekton. (...). Esperanto estas leciono de frateco. Ni lernu øin por esplori sur la Tero la penson de la suferantoj kaj laborantoj sur aliaj kampoj. (...).” (Xavier 1951)

Kaj iam kaj iam la spirita mondo instigis la laborojn de spiritistoj-esperantistoj pere de mesaøoj, en kies enhavoj æiam malkaþiøis novaj detaloj kaj informoj pri E-o. En 1944, por ekzemplo, BSF publikigis mediuman poezian verkon psikografi e ricevita de Francisco Valdomiro Lorenz rekte en Esperanto. Voæoj de Poetoj el la Spirita Mondo fariøis ia Parnaso el la Esperantista Transtombo, æar en øi


manifestiøis interalie Antoni Grabowski, Satnislav Schulhof, Teodoro A. Dolejþ kaj mem Zamenhof.

En 1959, aperis alia spirita mesaøo, diktita de la jam elkarniøinta Francisco Valdomiro Lorenz al mediumo Francisco Cândido Xavier. En Esperanto kiel Revelacio (Arantes, 1976), Lorenz alportas informojn interalie pri la kreado de Esperanto transtombe far Zamenhof, helpita de pluraj kunlaborantoj. Kaj Lorenz nomas Zamenhof geniulo de la homara kunfratigo.

La eldonado de libroj en kaj pri Esperanto, øia instruado en la sidejo de BSF kaj øia propagando per artikoloj en Reformador ne interrompiøis kaj fariøis modelo por Þtataj Spiritismaj Federacioj ligitaj al BSF. En 1980, Federacia Konsilantaro de BSF aprobis dokumenton, Orientação ao Centro Espírita (Orientado al Spiritismaj Centroj), kies enhavo pritraktis precipe “kiel fari”, pere de praktikaj sugestoj, por la bazaj agoj cele al studi, disvastigi kaj praktiki Spiritismon. En øi, ankaý aperis ofi ciala rekomendo favora al Esperanto. En 2006, renoviøis la versio de tiu dokumento, post aprobo de la menciita Konsilantaro. Ene de øiaj øeneralaj rekomendoj kaj rimarkoj, denove konfi rmiøis apogo de BSF al Esperanto:

“(...).Faciligi la studon de Esperanto pro ties nobla, humana principo kaj sento de universala frateco, kiun øi disvolvas kaj tial, ke øi montriøas kiel helpopova elemento por la disvastigado de Spiritisma Doktrino en aliaj landoj. (...).” (Febnet 2006)

Estas interese rimarki, ke, eæ manke de rekta mencio al Esperanto fare de la Spirita Mondo, Spiritismo en Brazilo saøe apogadis Esperanton pro øia interna ideo. Sed tamen, post la ricevo de spiritaj mesaøoj, fare de respektindaj


mediumoj, agnoskantaj øian valoron kaj subtenantaj la menciitajn asertojn de Erasto kaj Kardec, brazilaj spiritistoj des pli volonte laboras por øia disvastiøado.

En la retejo de Brazila Spiritisma Federacio –BSF http://www.febnet.org.br/site/estudos.php?SecPad=40&Sec=203, troveblas esperanta versio de la menciitaj libroj de Kardec en pdf-formato kaj, interalie, ankaý la klasika¼o Memora¼oj de Sinmortiginto.

BIBLIOGRAFIOJ

ARANTES, Hércio M. Cintra (Org.) (1976). O esperanto como revelação/Esperanto kiel revelacio. 1-a Eldono. Araras: Instituto de Difusão Espírita.

FEBNET – Federação Espírita Brasileira. Esperanto en la brazila spiritisma movado. Trovebla en http://www.febnet.org.br/site/estudos.php? SecPad=40

FEBNET (2006). Orientação ao Centro Espírita. Trovebla en: http://www.febnet.org.br/ba/fi le/Down%20Livros/orienta.pdf

KARDEC, Allan (2002). La genezo: la mirakloj kaj la antaýdiroj laý spiritismo. Traduko de Affonso Borges Gallego Soares. 1-a eldono. Rio de Janeiro: Federação Espírita Brasileira.

NOVA TESTAMENTO el la Sankta Biblio. Londono: Brita kaj Alilanda Biblia Societo kaj Nacia Biblia Societo de Skotlando, 1988.

LORENZ, Francisco Valdomiro (1987). Voæoj de poetoj el la spirita mondo. Rio de Janeiro: Eldonfako de Brazila Spiritisma Federacio.

XAVIER, Francisco Cândido (1951). Antaý du mil jaroj... Esperanten tradukis L.C. Porto Carreiro Neto. Rio de Janeiro: Eldonfako de Brazila Spiritisma Federacio.

Etendu vian manon al tiu, kiu bezonas helpon. Venos tago, kiam vi men bezonos kunlaboron.

LA SPIRITOJ KAJLA EÝTANAZIO

Francisco Cândido Xavier (mediumo)Andreo Ludoviko (spirito)

Brazilo

Feliæuloj de la Tero! Kiam vi preterpasos litojn de tiuj kiuj travivas longajn premdolorojn, forigu el viaj pensoj la ideon rapidigi ilian morton. Marþante fl anke de tiuj æifi taj korpoj kaj malantaý tiuj senvoæaj buþoj, bonfarantoj el la spirita plano faras necesajn paþojn, plenumas noblajn taskojn, eldiras preøojn aý etendas amikajn brakojn.

Vi ankoraý ignoras la valoron de kelkaj minutoj pri repripensado por vojaøanto kiu deziregas ekzameni la travojaøitan vojon, antaý la reveno al kareso de la hejmo.

Se vi ne sentas sin kapabla donaci iun konsolan frazon aý la helpon de iu preøo, foriøu kaj lasu ilin en paco! La larmoj, kiujn ili verþas, estas perloj de espero per kiuj la lumoj de aliaj aýroroj surrosigas iliajn vangojn! Tiuj plorøemoj kiuj


sin trenas d’el brusto al la lipoj similigante enkarcerigitajn singultojn en la koro, preskaý æiam tradukas kantojn de øojo, antaý la senmorteco, kiu lumas al ili, el la transtombo.

Kunuloj el la mondo, kiuj ankoraý havas la vidadon limigitan al la ostaro de la karno, pro amo al viaj plej karaj sentoj, donu konsolon kaj silenton, simpation kaj respektegon al tiuj kiuj alproksimiøas al la tombo. Ili ne estas, kiujn viaj okuloj atente rigardas, la turmentataj mumioj, destinataj al tombþtono kiun la polvo pulvorigas. Ili estas fi loj de la æielo, pretigantaj la revenon al la patrujo, tuj alvenantaj al transiro de la rivero de la vero, al kies marøenoj, iun tagon, ankaý vi alvenos.

El la libro Sekso kaj Destino. Eldono FEB. Tradukita de Ismael Miranda e Silva

Ne juûu vian proksimulon laö liaj vestoj aö vizaûo. La vero, same kiel la Regno de Dio, neniam

sin montras sub eksteraj ïajnoj.

KOALOJ

Bob FelbyAustralio

Unu el la kialoj, kial mi, kiam mi estis iomete pli juna, decidis iri al Aýstralio, estis, ke mi aýdis pri la belaj koaloj, kaj deziregis ilin vidi.

Mi neniam estis vidinta koalon, nur kanguruon, kiu loøis en la kopenhaga zoologia øardeno. Øi estis ne tre granda, sed fortega, eæ pli ol mi. Mi ankoraý memoras øian manpremon, kiam mi, kiel eta infano, salutis øin.


Poste mi vidis bildojn pri koaloj, kaj ekde tiam mi æiam volonte renkontiøus kun ili. Oni ilin trovas en æiuj þtatoj kaj teritorioj de Aýstralio. Mi ne estas certa, æu ili nuntempe vivas ankaý sur aliaj kontinentoj de la mondo, sed povas esti. La hodiaýaj zoologiaj øardenoj estas ja nun multe pli bonaj ol antaýe. Sed oni devas memori, ke ili manøas nur foliojn de nur 20 specioj de eýkaliptoj, el inter la æirkaý 400 ekzistantaj specioj, do estas eble, kvankam tre malfacile, vivteni ilin ekster Aýstralio.

Oni unue ekkonis la koalojn, kiam en 1798 juna esploristo

travojaøis Bluan Montaron, sed nur en 1810 aperis la unua priskribo pri øi, sed øi pli similis karikaturon ol ion alian. Oni nomis øin urso, æar øi eæ tre similas al unu el tiuj ursetoj, per kiuj multaj infanoj – kaj ankaý kelkaj plenkreskuloj – amuzas sin. Sed iom poste oni ekkomprenis, ke øi ne estas urso.


Ili havas fortajn ungegojn kaj grimpas eæ bonege en la arboj. Ili sin movas nur treege malrapide. La plej grandan parton de la tago ili pasigas dormante en la arboj. Kiam vesperiøas, ili vekiøas kaj manøas egan amason da eýkaliptofolioj. Eýkaliptofolioj ne estas la plej facile digestebla manøa¼o. Tial la cekumapendico de koaloj estas 2½ metrojn longa. Nur imagu tion. Ni esperu, ke ili neniam suferu pro apendicito!

Kutime koalinoj naskas nur unu idon æiun 18 monatojn. Tio okazas dum la vintro. La ido mezuras nur unu colon. Øi alsuæiøas al la mampinto de la patrino en la patrina poþo. Plurajn monatojn poste øi aperos plena de felo. La patrino portas øin sur sia dorso, sed kiam þi sidas, þi æirkaýbrakas øin, dum øi sidas sur þia sino.

La koaloj vivas plej ofte 15 jarojn. Øi estas plenkreskinta kiam øi estas 4-jara. Antaý iom da tempo þajnis, ke la koaloj malaperis for de Aýstralio, sed hodiaý, danke al la


klopodoj de multaj kompatemuloj, ili denove troviøas en æiuj aýstraliaj þtatoj. Eblas vidi ilin en rezervejoj, kie oni povas eæ tuþi ilian molan felon kaj teni øin kvazaý øi estus homa bebo dum iu fotografas. Tiu fotografa¼o estas verþajne la plej bela memora¼o de ies ferio en Aýstralio.

Sub la preteksto, ke la koaloj formanøas la eýkaliptojn oni antaý kelkaj jaroj mortpafadis ilin. Plej ofte tion faris junuloj ne kapablaj pensi per si mem. Miloj da koaloj perdis la vivon. Tiuj junuloj eæ tre forte deziris montriøi kvazaý herooj, sed estas nenia heroa¼o mortpafi tiujn malgrandajn æarmulojn. Tio postulas nur la saman heroecon necesan por pafmortigi kanarion en øia kaøo.

Kiu malamon nutras, tiu fajron ëetasen sian propran koron.

ÆU REENKARNIØO GRAVASEN NIA ÆIUTAGA VIVO?

Trevor SteeleAustralio

Kiam mi unue “trovis” la ideon de reenkarniøo – kaj tio okazis en Brazilo kaj dank’ al spiritistoj – øi tre gravis al mi. Mi kreskis en tre ortodoksa katolika kredo: ke oni vivas unu fojon, kaj surbaze de tio iras postmorte en aý eternan feliæon aý eternan turmenton. Iom pli ol dudekjara, mi ne plu povis kredi tiun malnovan karoto-kaj-bastono-fabelon (kaj mi dubas, æu eæ la papo ankorau øin kredas). Sed kio venis estis apenaý pli bela aý kontentiga, nome, la forta suspekto, ke la vivo entute estas sensenca kosma þerco, kiu æesas post la morto de la korpo.

Sed kiam mi ekkomprenis, ke ni vivas multajn fojojn, ke eæ þajne fuþa vivo povas havi signifon en iu vasta panoramo, mi sentis grandan serenecon. Tiutempe mi legis longan serion da libroj pri la temo, kaj ekde tiam mi ne plu kredas je reenkarniøo – mi scias, ke øi estas vera, kvankam eble en maniero nekomprenebla al nia nuna menso mergita en tridimensian mondon.


Tamen, baldaý mi ne plu okupiøis pri la temo. Mi supozis, ke la celo de mia nuna vivo estas koncentriøi pri la nuna kaj æi-tiea realo. Postmorte mi povas lerni tiom, kiom mi volas, pri la temo de pasintaj vivoj.

Eble tiu sinteno estas prudenta. Alifl anke mi supozas, ke oni multe pli bone komprenus la defi ojn de la nuna vivo, se oni scius pri siaj antaýaj ekzistoj. Kaj la temo estas ja interesa, aparte por iu, kies æefa maniero sin esprimi estas per romanoj.

Kiu amas mallaödi, tiu ëetas ïtonojn kontraö si men.

CONSTANTIN BRÂNCUSI1876-1957

Aurora ButeRumanio

Constantin Brâncuşi

2001 estis «la jaro Brâncuşi», laý la deklaro de Unesko. Tio pro la 125-a datreveno de la naskiøo de la rumana, monde fama skulptisto, Constantin Brâncuşi (leguBrânkuþ).


Li naskiøis en vilaøo en la suda parto de Rumanio. Li studis la Belajn Artojn en Bukureþto kaj famiøis pro sia talento. Sed dum tiaj tempoj, vere fama artisto devis nepre “trapasi” Parizon. Tial, en 1904, Brâncuşi decidis fari tiun gravan paþon. Li skulptis la portreton de mastro de iu trinkejo kaj prezentis tiun labora¼on en la ofi ciala salono de la “Nacia Societo”, kie li havis grandan sukceson. Aýgusto Rodin, la iama plej fama skulptisto, deziris koni Brâncuşi, kiu fariøis disæiplo de la franca artisto. Dum la unua periodo de sia kariero, Brâncuşi skulptis precipe portretojn, infankapojn, en la spirito de la arto de Rodin. Fine de la unua jardeko de la 20-a jarcento, Brâncuşi forlasis la tradician skulptadon kaj adoptis novan stilon, kiu esprimas la esencon de la formoj. Liaj skulpta¼oj estas modernaj, tiom modernaj, ke ne æiuj samtempuloj kapablis kompreni ilin.

La birdo estas motivo en la verkaro de Brâncuşi (aperas en 42

variantoj), estas simbolo de la fl ugado, kiu liberigas la homon de

materiaj limoj. Estas la esenco de la birdo, la ideo, nur la ideo. “Tiu

skulpta¼o ne estas birdo, sed fl ugado”.


Øenerale, la verkoj de Brâncuşi estas nur esencoj, nur ideoj. Li preterlasis la anatomiajn detalojn, tiel ke sia verkaro rimarkiøas per eleganta geometrio de la formoj. Aliaj verkoj:

Preøo / Rugăciune,

“Fraýlino Pogany”- amikino de Brâncuşi,


La fiþo / Peştele,

“Princino X”, “La fi þo el blua marmoro, “Eva” kaj “Adamo”,

“La virkoko”, “La komenco de la mondo”.

Oni petis Brâncuşi prilabori monumenton honore al la rumanaj herooj de la Unua Mondmilito. Sekve, en la urbo Târgu Jiu oni povas admiri kosmikan reprezentadon de la homa vivo, kiu ekkomencas per naskiøo, kies simbolo estas

la Tablo de la Silento


kaj fi niøas per la morto, reprezentata de

la Kolumno sen Fino, stiliza¼o de funebra monumento de

sudorienta Rumanio.

La distancon inter ili, kio estas la daýro de la homa vivo,

interrompas la Pordo de la Kisado, simbolo de la amo.

(pliaj fotoj che adreso

http://www.google.ro/images?hl=ro&rlz=&q=coloana%20

infi nitului&ct=broad-revision&cd=1&ie=UTF-8&sa=X)

La pordo de la kiso, simbolo de amo.

La verkoj de Brâncuşi estas disigitaj en la tuta mondo.

Liaj iloj kaj provverkoj troviøas en la Galerioj de

Moderna Arto Georges Pompidou en Parizo.


Brankuzi por la francoj, Brâncuşi por la rumanoj, li restas por la homaro la patro de la moderna skulptarto, kiu kombinis la simplecon de la rumana popolarto kun la rafi niteco de la Pariza avangardo.

http://www.libertatea.ro/uploads/tx_images/4680-334080-9brancusi.jpgEl la revuo ES-TO,n-ro 13, 2001.

Îe malfacila laboro, ne timu la ïviton, kiu abundefluos.Atendu la bonajn verkojn, kiuj rezultos el ûi.

AKTIVA NEÝTRALECO

Mediumo: Divaldo Franco | Spirito: Joanna de ÂngelisBrazilo

La kvereloj oftiøas æirkaý viaj paþoj, kaj vi ne scias, kiel konduti.

Kamaradoj, kiuj estis por vi modeloj de ekvilibro, subite malkaþis sin kaj kvazaý regataj de malbonaj fortoj agresas, kriegas, skermas per akuzanta parolo, kaj – se la cirkonstancoj ilin helpus – ili ja perfortus.

Amikoj kiuj disiøas postlasante malþaton, strebas por konkeri adeptojn al siaj pozicioj, kaj, individue aýdante ilin, vi malkvietiøas antaý la potenco de la argumentado de ili uzata kaj la ruzaj intrigoj de ili elverþitaj.

Kunfratoj antaýen afablaj nun ofendas sin reciproke, æar ili sin kredas perfi ditaj, kaj dissemas bone teksitajn akuzojn.

Æio estas konfuza. Kaj sur la kampoj, kie vi laboras, la etoso fariøis perturbita.


Iuj volas vian decidiøon, por uzi vin kiel armilon de divido; aliaj postulas de vi deklaron tiel, ke vi estu kunkulpa kun ili, æiu el ili pli fascinita de la propraj pasioj ol de la Afero por kiu ili asertas labori.

Sed decidiøu por la Kristo, kaj aliøu al la laboro de la Kodiginto de Spiritismo, la klera Allan Kardec.

Pli ol decidiøo, atestu fi delecon al amboj per la laborado cele al la konstanta Bono.

Tiel, restu en pozicio de aktiva neýtraleco.Dum aliaj diskutas kaj akuzas sin reciproke, agadu por

la karitato, por la disvastigo de la Spiritisma Doktrino, por la homa kunfratiøo.

Ne permesu al vi mem plifortigi la brulfajron de la disiøoj.La nenionfarantoj ardas stimulitaj de la senenhavaj

diskutadoj. Tamen, la laborantoj ne havas tempon por malmodereco.

Disputu la honoron helpi, dum aliaj øin kaptas por elmontriøi...

La aktiva neýtraleco estas nepre necesa en la nuntempo, sur pluraj agadkampoj, æar estas facile malkonsenti, agresi, disigi. Malfacile estas pace kunvivi, laborante por la ordo, kaj persistadi sen la bedaýrindaj perdoj de tempo, oportuneco kaj realigo.

Diris Jesuo “... kaj æiu urbo aý domo dividita kontraý si ne starados.” Mateo, 12:25.

Dum la interbatalantoj kaj la senpripensaj akuzantoj øuas la negativan konduton kaj la detruajn kritikojn, kunvoku la deciditajn spiritojn al la batalo de la Kristo kaj – malgraý la malsamaj opinioj pri tiu aý alia punkto – ke ili laboru kune, instruante ke “Laboro, Solidareco, Toleremo” ne estas nur juvela devizo Kardeka, sed viviga instruo, kiun ni æiuj devas vere klopodi por efektivigi.

Estu utila, sed ne pretendu plaîi al îiuj; ne intencu tion, kion eî la Kristo ne sukcesis ankoraö realigi.

INSTRUISTO PRI MATEMATIKO

Bardhyl Adem SelimiAlbanio

“Amuza momento dum la lecionhoro pri matematiko”(sperto pli ol 40-jara)

Pro sia abstrakteco kaj øeneraleco matematiko pozicias inter fi lozofi o kaj la naturaj sciencoj. Kiel baza homa scio øi ludis gravan rolon ekde pli ol 2500 jaroj pro ties utilaj teoriaj konkludoj kaj praktikaj aplikoj vastskale en plej diversaj kampoj.

Kompreneble, øi estas relative malfacile instruebla kaj lernebla de gestudentoj, kion pruvas la longa praktiko øisnuna ie ajn en la mondo.

Pro tio, Blaise Pascal, elstara franca matematikisto, atentigis pri la utileco de amuza momento dum ties instruado, por ke oni allogu la gestudentojn kaj faciligu la lernadon.

Tion jam komprenis multaj miaj kolegoj kaj aýtoroj de lernolibroj en æiu lando, kiuj klopodis trovi kaj proponi al la studentoj problemojn amuzajn kaj bezonantajn ne tro da formuloj kaj rigoraj matematikaj teorioj. Kutime,


tiaj problemoj estas solveblaj per scioj jam lernitaj en la elementa lernejo kaj pruvitaj milfoje kiel forte ligitaj kun la æiutaga praktiko.

Ekzemple, ni konsideru tiajn egala¼ojn vaste uzatajn kiel

la kvadrata binomo (a +b )² =a²+2ab+b²

aý la diferenco de kvadratoj a² - b ²= (a +b) (a –b).

La aýtoro kun siaj gestudentoj dum intervaloj inter la lecionhoroj

Multaj gelernantoj malfacile parkerigas ilin. Sed, kiam la instruisto proponas al ili amuzan problemon bezonantan la aplikon de tiuj egala¼oj, oni povas fi rme ellerni kaj ankaý parkerigi ilin. Jen ekzemplo.

Oni rakontas, ke la rusa ofi ciro Lermontov, samtempe poeto kaj amanto de algebro, estis iam dislokita kun sia taæmento ie profunde en Siberio. Dum iu malvarma vintra vespero, en la izbo (kabano) de la ofi ciroj li proponis al la kolegoj la jenan problemo-ludon.


Mi¶ail Lermontov en la jaro 1837

“Pripensu nombron kaj tenu øin kaþe de mi, multipliku øin per øi mem, subtrahu de la produto la kvaroblon de la pripensita nombro kaj poste aldonu kvar. Nun diru al mi la finan rezultaton. Mi povas diveni, kiun nombron vi estas pripensinta dekomence!”

Æi-kaze Lermontov aplikis la konatan egala¼on

(x –2)² = x ²–4 x +4.

La rezultato estas perfekta kvadrato. Se, ekzemple, tiu kvadrato estas 25, ni trovas la duan radikon, kiu estas 5, kaj aldonas al øi 2, do 5 + 2 = 7. Kompreneble, la seræata nombro estas certe 7.

La ceteraj ofi ciroj ege miris pro æi tiu lerta¼o, kvazaý magia¼o, de la juna Lermontov.

La amuzaj problemoj estas el diversaj specoj. Ni ekzamenu kvar el tiuj specoj.


Unuavice, estas historiaj matematikaj problemoj, kiuj estas parto de la homara kulturo, samtiel, kiel ja estas la proverboj, anekdotoj ktp — æar ankaý pasinttempe matematiko estis vaste praktikata kaj uzebla por solvi diversspecajn aferojn ekonomiajn, komercajn, hereda¼ajn ks.

Ekzemplo

� La Testamento

“Iu viro en la pratempa Romo estis mortanta, dum lia edzino estis graveda. Antaý ol morti, la viro testamentis sian riæa¼on jene: se la edzino naskus filon, la riæa¼o dividiøu je proporcio 2:1 favore al la filo; se þi naskus filinon, la tuto dividiøu je proporcio 1:2 favore al la edzino.

Sed fakte naskiøis du øemeloj, nome filo kaj filino. Kiamaniere oni dividu la riæa¼on?

Oni povus rezoni jene. Estu x la frakcio de la patrino. Tiam la fi lo devos havi la frakcion 2x kaj la fi lino la frakcion x/2. Sume, ni havas la ekvacion

x +2x + x

2 = 1, el kiu sekvas, ke x, t.e. la edzina frakcio,

egalas al 2/7. Do la fi lo ricevos 4/7 de la hereda¼o kaj la fi lino 1/7.

Tian solvon proponis tiama juristo Julian Solvi (2-a jc)


Æu la solvo estas justa? Kelkaj juristoj asertas, ke estas aliaj manieroj dividi la hereda¼on, samtempe respektante la testamenton de la patro.

A. Se la patrino ricevas minimume 1/3, tiam la ceteron, 2/3, dividas inter si la fi lo kaj fi lino laý proporcio 4:1. Tiam la fi lo ricevas kaj la fi lino , do iomete malpli ol 1/7.

B. Se unue naskiøas la fi lo, li ricevas 2/3, dum 1/3 dividiøas inter patrino kaj fi lino je proporcio 2:1. Tiam la patrino ricevas 2/9 kaj la fi lino 1/9, denove malpli ol 1/7.

C. Se naskiøas unue la fi lino, þi ricevas 1/3 (æi-foje multe pli ol 1/7), dum la 2/3 dividiøas je proporcio 2:1 favore al la fi lo. Tiam la fi lo ricevas 4/9 kaj la patrino 2/9.

D. Kaj se la edzino naskus 3, 4, 5 gefi lojn?

Duavice, estas praktikaj problemoj lanæitaj kaj diskutitaj amase sur publikaj placoj kaj bazaroj okaze de konkursoj diversloke, æu en Eýropo, æu ekster øi.

Ekzemplo:

� Problemo de Baþe

“Je nia dispono estas 8 litroj da vino kaj tri ujetoj je kapacito respektive: 8 litroj, 5 litroj kaj 3 litroj. Disdividu la vinokvanton en du egalajn kvantojn: 4 litrojn kaj 4 litrojn.


SolvoJen unu solvo, kun la jenaj sinsekvaj agoj:

8 0 03 5 03 2 36 2 06 0 21 5 21 4 34 4 0

Jen alia ekzemplo.

� Divido de la pano

Dividu sep samgrandajn panojn inter ok personoj egalmaniere kaj per minimume da tranæoj, t.e. maksimuma þparado. Oni rajtas tranæi panon nur en du egalajn duonojn, aý tranæi panduonon en du egalajn pankvaronojn, aý pankvaronon en du egalajn panokonojn, ktp. [Tion oni devas aldoni! Se ne, sufi æus, per sep tranæoj, distranæi unu okonon el æiu el la sep panoj…]


SolvoTiaj problemoj estis tre popularaj en antikveco.

Kompreneble, gravas, ke dum la tranæado ni produktu kiom eble malpli da paneroj. Por solvi æi praktikan taskon nin helpas la operacioj kun frakcioj. Ni utiligos la egalecon ½ + 1/4 + 1/8 = 7/8. Æi egala¼o sugestas nin, ke kvar panojn ni tranæu en duonojn, du panojn ni tranæu en kvaronojn, kaj unu panon en okonojn — kompreneble egalmaniere. Tiel formiøas samgrandaj porcioj por ok personoj helpe de entute nur 4 + 2 × 3 + 7 = 17 tranæoj. Æiu alia maniero postulus pli da tranæoj. Provu, se vi volas!

Triavice, estas matematikaj ludoj, agrablaj kaj interesaj ne nur por adoleskantoj, sed ankaý por plenkreskuloj dum ilia libera tempo aý okaze de festotagoj. Æi-kadre eniras ankaý la hazardaj ludoj disvastiøintaj antaý kelkaj jarmiloj. Same la matematikaj krucenigmoj, magiaj kvadratoj kaj simile.

Ekzemplo

� La soldatoj de la defendoturo

Defendoturo je formo kvadrata estas gardata de certa nombro da soldatoj, entute 48, kiujn ilia komandanto estas lokinta po 16 en æiu flanko. Pli precize, li lokis ilin kiel jene: po kvar en æiu kulmino kaj po ok en æiu interkulmina spaco, do entute 4×4+4×8= 48. Sed dum la batal mortas kvar soldatoj. La komandanto ne volis evidentigi tion al la malamiko, tial li decidis reenvicigi siajn soldatojn tiamaniere, ke en æiu flanko la malamiko vidu denove po 16 soldatoj. Æu vi povas diveni lian envicigon novan?


Solvo

La antaýa pozicio (po 4 en æiu kulmino aý angulo kaj po 8 inter la anguloj) donis

4×4 +4×8 = 48.

Nun estas kvar soldatoj malpli, t.e. 44 entute. Ili povas enviciøi po 5 en æiu angulo kaj po 6 inter la anguloj, æar

4×5 +4×6 = 44.

Kaj, se mortus pliaj kvar soldatoj, kiamaniere vi envicigus la restintajn 40 soldatojn, por ke la malamiko denove vidu en æiu fl anko po 16 soldatoj?

Respondo: po 6 soldatoj en la anguloj kaj po 4 inter la anguloj.

Kvare, estas la logikaj problemoj, precipe la tiel nomataj paradoksoj, kiuj, ekde la pratempo, skuis la matematikan mondon, kaj ankoraý allogas la homojn.

Æi-kadre inkluziviøas ankaý la sofi smoj diversspecaj, kiuj preterlasas certajn matematikajn regulojn aý leøojn.


Ekzemplo

� Bankoþtelisto

Oni priþtelis bankon en Sitidaun strit. Tuj ekenketis la fama detektivo Sherlock Holmes1. Li notis æiujn kvar respondojn de la akuzitoj, bankaj oficistoj.

Timido: Mi scias nenion, æar mi eliris la unua el la banko.Anfee: El ni kvar mi ne eliris la lasta.Koksford: Kiam mi foriris, mi estis nek la unua, nek la lasta. Smith: Mi forlasis la bankon lasta.

Poste Sherlock Holmes esploradis la lokon kaj æiujn vojojn kondukantajn al la banko, kaj li pretigis kelkajn skizojn pri ties internaj partoj.:

Li tiel alvenis al la konkludo, ke la gangsteroj certe havis informanton ene de la banko, kaj ke tiu informanto eliris la unua el la banko.

Sherlock Holmes (portreto el la jaro 1891)

1 Sherlock Holmes estas fi ktiva persono en romanoj de Arthur Conan Doyle, el kiuj la unua aperis en la jaro 1887.


— Æu tiu estas Timido? demandis sin Holmes.— Ne hastu, replikis lia kunulo d-ro Watson, demandu

la pordiston, laý kiu vico eliris æiuj kvar ofi cistoj el la banko.La pordisto rakontis pri la øusta vico, kiu fakte malmulte

diferencis de la asertoj de ofi cistoj mem: el æiuj kvar nur unu estis mensoginta.

— Do la informanto estas Anfee, konkludis Holmes.Kiamaniere Sherlock Holmes konkludis tiel, eæ ne

aýdinte la vortojn de la pordisto øisfi ne?

Solvo— El æiuj kvar asertoj unu estas maløusta, kaj la aliaj

øustaj. Kiu do estas maløusta? Tiu ne povas esti la aserto de Smith, æar alie rezultiøus øustaj la tri aliaj, kaj tiam nur Smith elirus la lasta el la banko (sed li mensogas).

— Se mensogis Koksford, tiam li estis aý la unua aý la lasta, sed Timido diris, ke li estis la unua, dum Smith diris, ke li estis la lasta. Se Timido kaj Smith ambaý diras la veron, tio signifas, ke Koksfordo ne povus esti la unua, nek la lasta, do lia aserto rezultiøas øusta.

— Ne mensogis ankaý Anfee: se Smith diris la veron, li estis la lasta, kaj Anfee diris la veron, asertante, ke li ne estis la lasta.

— Do restas, ke Timido mensogis, kio akordiøas kun la vereco de la aliaj tri asertoj.

— Kiel sciate, Timido diris, ke li eliris la unua. Ke li mensogis ne akordiøus kun la ceteraj tri asertoj, nur enkaze, ke el tiuj sekvus, ke neniu el la tri aliaj povus esti la unua (tiam øuste Timido estus la unua). Se Timido ja mensogis kaj ne estis la unua, la unua ne povus esti Smith, nek Koksford (laý iliaj asertoj mem). Anfee diris, ke li ne estis la lasta. Konklude, kun la vereco de lia aserto (kaj la falseco de tiu de Timido) akordiøas nur tio, ke li estis la unua.


— Do Timido estas mensoginta, restas nur unu ebleco: la unua eliris Anfee. Sed Timido iel timiøis: pro tio li mensogis. Ne necesas demandi lin, æar li scias nenion; li estis elirinta, eble ne troviøis eæ tie.

Jen alia ekzemplo.

� Mensoguloj

¬an kaj Pjer mensogas preskaý la tutan tempon. [Ne la tutan tempon, æar tiam la problemo ne havus sencon.] ¬an diras al Pjer: “Kiam mi ne mensogas, ankaý ci ne mensogas.” Pjer respondas: “Kiam mensogas mi, ankaý ci mensogas.”

Æu eblas, ke dum æi tiu konversacio unu mensogas, kaj la alia ne?

Solvo: Ni notu per J la aserton “¬an mensogas” kaj per P la aserton “Pjer mensogas”. ¬an diris al Pjer “se J ne estas vera, tiam ankaý P ne estas vera”, Pjer respondis “Se plenumiøas P, tiam plenumiøas ankaý J”. Ambaý dirita¼oj ekvivalentas, æar,


• se la unua veras, tiam, se P veras, necesas, ke J estu vera — alivorte, tiam la dua dirita¼o veras —,

• kaj, inverse, se la dua dirita¼o veras, tiam, se J malveras, necesas, ke P estu malvera — alivorte, tiam la unua dirita¼o veras.

Tial ambaý ¬an kaj Pjer estas dirintaj la veron, aý ambaý estas mensogintaj; alia ebleco ne ekzistas. (Æi tiu estas tre trafa ekzemplo de pruvo per kontraýdiro.)

La sekvanta instrua ekzemplo klarigas al la gelernantoj pli bone la naturon de la senfi naj aroj kaj operacioj inter ili.

Ekzemplo

� La soræisto kaj la feino

La paradokso pri la riæa soræisto kaj la akva feino kondukas al la koncepto pri senfi no (infi nito, aý malfi nio). Tiu problemo povas esti konsiderata kiel ekzemplo de la subtraho , kiu en si mem ne havas difi nitan rezulton. Kiel ni vidos, el tiu ekzemplo ni povos tiri interesan øeneralan konkludon.


Historio: riæa soræisto havis akvan feinon en la baseno de sia øardeno. Tiu baseno estas magia kaj havas fakte malfi nian kapaciton. Li emis ludi kun þi per oraj moneroj. Æiun minuton li ¼etis en la akvon du monerojn, dum þi siafl anke redonis al li unu moneron post duonminuto.

Se la ludo daýras senfine, kiel la moneroj estos finfine dividitaj inter ili?

(La monerojn oni povas noti per la numeroj 1, 2, 3, 4, ktp.)

Solvo ILa soræisto donas al la feino la monerojn kun la numeroj

1 kaj 2, dum þi redonas la moneron kun la numero 1. Li donas al þi la monerojn kun la numeroj 3 kaj 4, kaj þi redonas la moneron kun la numero 2. Li donas la monerojn kun la numeroj 5 kaj 6, kaj þi redonas la moneron kun la numero 3. Kaj tiel plu.

Konkludo: æe la soræisto eventuale revenas æiu monero, do li havos la tuton, sed la feino nenion.

Solvo IILa soræisto donas al la feino la monerojn kun la numeroj 1

kaj 2, dum þi redonas la moneron kun la numero 2, retenante la moneron kun la numero 1. Li donas al þi la monerojn kun la numeroj 2 kaj 3, dum þi redonas la moneron kun la numero 3, retenante la moneron kun la numero 2. Li donas al þi la monerojn kun la numeroj 3 kaj 4, kaj þi redonas la moneron kun la numero 4, retenante la moneron kun la numero 3. Kaj tiel plu.

Konkludo: fi ne la feino ricevos æiujn monerojn, dum la soræisto ricevos nenion.


Solvo IIILa soræisto donas al la feino la monerojn kun la numeroj

1 kaj 2, þi redonas al li la moneron kun la numero 2 retenante la moneron kun la numero 1. Poste li donas al þi la monerojn kun la numeroj 3 kaj 4 kaj þi redonas la moneron kun la numero 4, retenante la moneron kun la numero 3. Kaj tiel plu.

Konkludo: fi nfi ne æiujn monerojn kun nepara numero retenas la feino, dum tiujn kun para numero ricevos la soræisto, do ambaý posedos egalan kvanton da ili.

Øenerala konkludo el tiu ekzemploLa rezulto tute dependas de la maniero, per kiu la soræisto

kaj feino elektas la donotajn aý redonotajn monerojn.

Kvine, menciendas la anekdotoj pri famaj matematikistoj, pri certaj matematikaj situacioj, fragmentoj el la historio de la matematikaj konceptoj ktp.

� ProfesoroIu profesoro pri matematiko diris al siaj du studentoj tre

esperdonaj kaj talentaj, Paýlo kaj Stefano:“Nun mi pensas pri du naturaj nombroj, t.e. du entjeroj, x

kaj y, kies sumo estas maksimume 100, dum 1<x<y.Al vi, Paul mi sciigas kaþe la produton de x kun y.Dum al vi Stefano mi sciigas same

kaþe ties sumon.Nun klopodu, æiu el vi, konkludi pri

x kaj y. Vi rajtas interþanøi informojn, tamen sen rekte diri unu al la alia, la nombrojn, kiujn mi sufloris al vi aparte, nek la solvon, se vi trovis øin.”


Kaj, dum longa tempo de intensa meditado, ambaý studentoj ne interþanøis informojn pri la produto kaj sumo de la nekonataj nombroj. Poste, ekis mistera dialogo:

Paýlo: Ne, mi ne povas trovi x kaj y.

Stefano: Ho, tion mi jam sciis.

Paýlo (surprizita kaj post iom da meditado): Tamen nun mi jam trovis x kaj y.

Stefano (same): Ankaý mi nun trovis x kaj y.

Kaj ili pravis. Kiun paron (x; y) ili trovis?

Noto: nur unu paro (x; y) konformas al ilia dialogo!

Komenco de solvo

La nombroj seræataj estas du naturaj nombroj (t.e. entjeroj), malsamaj, æiu pli granda ol 1, tiaj, ke ilia sumo ne transas 100. Certe, pliajn informojn povas trovi Paýlo, kiu jam konas la produton P de x kaj y. Efektive, li povas trovi æiujn manierojn reprezenti P kiel produton de du malsamaj entjeroj pli grandaj ol 1, kun sumo ne pli granda ol 100.

Se ekzistas nur unu duopo tia, øuste tiu estas la solvo. Certe tio okazus, se la duopo konsistus, inter aliaj eblecoj, el du malsamaj primoj. Ekzemple, se la nombro P estus 187, tiam, æar tiu nombro faktoriøas nur unumaniere (11�17), Paýlo tuj scius, ke la nombroj estas 11 kaj 27, kaj li dirus al Stefano, ke li jam trovis la du nombrojn.

Intertempe, siafl anke Stefano, kun la sumo S = 28, jam estus listiginta æiujn parojn de malegalaj entjeroj pli grandaj


ol 1, kies sumo estas 28: (2, 26), (3, 25), (4, 24), (5, 23), (6, 22), (7, 21), (8, 20), (9, 19), (10, 18), (11, 17), (12, 16), (13, 15). Inter ili estas nur du ebloj tiaj, ke Paýlo povus tuj trovi la nombrojn el ilia produto: (5, 23) kaj (11, 17). En æi kazo, Stefano ne povus trovi la ununuran solvon.

Sed fakte, laý la supra dialogo, tiel ne estis, æar Paýlo, almenaý øis la unua repliko de Stefano, ne povis trovi la nombrojn x kaj y. Mi lasas al la leganto la plezuron mem trovi la solvon de la problemo.

Æiuj supraj problemoj, kaj multaj aliaj, estas prezentitaj kaj detale ilustritaj en libro el 400 paøoj, titolita Amuziøu per matematiko, jam pretpreta, kies albana eldono baldaý aperos. La Esperanta versio, same pretpreta, atendas taýgan eldoniston. Danke al Esperanto, tiun version espereble oni aperigos ankaý en aliaj nacilingvoj, depende de la preteco de niaj samideanoj loøantaj en diversaj landoj.

La prezentita temo ilustras plue la utilecon de Esperanto kiel pontlingvo, æar parto de la materialo en la menciita libro estas æerpita de tekstoj en Esperanto verkitaj de niaj samideanoj kaj publikigitaj en libroj aý en la reto.

Sen ia dubo la vojo de la Bono estas peniga kajmalfacila, sed se vi ne decidos sekvi ûin, neniu liberigos

vin de la danûera influo de la malbono.

ESPERANTO ÆE NATO? ÆE EU?KELKAJ PENSOJ PRI LA CELOJ

DE ZAMENHOF

Trevor SteeleAustralio

Æu ni vere scias, kion Zamenhof celis? Kial li tiel insistis pri la “interna ideo”? Kial Zamenhof, kontraste al Schleyer kaj aliaj lingvo-inventintoj, ne dogmeme insistis, ke nur lia versio de la lingvo estas akceptinda?

La respondo al tiuj demandoj estas, ke por Zamenhof la lingvo, kvankam grava elemento, estas nur la unua paþo al mondvasta komunumo. Se oni trovintus pli taýgan lingvon, ol estas Esperanto, Zamenhof estus øin apoginta (sed li unue tre zorge estus øin ekzameninta, æar fi nfi ne tiu kampo estis tre konata al li). Sed tiu lingvo estus ankaý ilo por la “interna ideo”.

Kaj kia estas la interna ideo de Zamenhof? Unue, ke neniu homa grupo rajtu subpremi alian. Tio implicas, ke æiuj gentoj havu egalajn rajtojn. La mondo, en kiu Zamenhof vivis, gravege pekis kontraý tiuj principoj. Sed Zamenhof celis multe pli ol demokration inter gentoj: interne de la


gentoj devas regi justeco, respekto, kaj toleremo. Zamenhof vidis sin kiel hom-ar-ano; li sentis solidarecon kun æiu alia membro de la homaro.

Tre grava estis ankaý la demando pri religioj. Æiu religio iel provas servi kiel ligo inter homoj kaj iu Supera Esta¼o. Bedaýrinde tiu komuna bazo estas tre ofte kaþita de historiaj evoluoj, kaj multaj religiuloj emfazas la supozatan unikecon de la propra kredo kaj do samtempe la falsecon de aliaj kredoj. Ho ve, tiu malsano estas tiel evidenta en la nuna mondo! Ni memoras, ke Zamenhof proponis, ke en æiu urbo estu adorejo uzata de æiuj kredogrupoj, kie oni emfazu la komuna¼ojn de æiuj religioj kaj laýeble minimumigu la aparta¼ojn. Naiva propono, æu ne? Aý eble kuraøa antaýdira¼o pri la situacio en iama pli saøa mondo?

En la nuna mondo estas nur unu grandega milit-alianco, NATO (se uzi øian angladevenan nomon). En tiu alianco estas homoj kun dekoj da diversaj lingvoj, sed devige la angla estas la ligo-lingvo. Se ial oni proponus, ke Esperanto anstataýigu la anglan en tiu rolo, kiel Zamenhof reagus? Li dirus, ke ne. La “interna ideo” de NATO estas defendi la interesojn de la riæaj blankhaýtaj landoj, neniel akordigebla kun homaranismo.

Sed se oni proponus Esperanton kiel pontolingvon de EU? Æar tiu unio celas krei politikan kaj fi ne ekonomian unuiøon de diversaj landoj, kaj ne havas agresajn celojn, Zamenhof dirus, ke jes.

Penu agi por la Bono, dum vi disponas tempon. Estas danûere havi la kapon îiam plena de revoj,

sed la manoj senokupaj.

MIA REGNO NE ESTAS EL ÆI TIU MONDO

Allan KardecFrancio

Instruoj de la Spiritoj

1. Pilato do reeniris en la palacon, kaj alvokis Jesuon, kaj diris al li: Æu vi estas la reøo de la Judoj? – Jesuo respondis: Mia regno ne estas el æi tiu mondo; se mia regno estus el æi tiu mondo, miaj servantoj bataladus, por ke mi ne transdoniøu al la Judoj; sed nun mia regno ne estas el æi tie.


Pilatos demandis lin: Æu vi do estas reøo? Jesuo respondis: Vi diras, ke mi estas reøo. Por tio mi naskiøis kaj venis en la mondon, ke mi atestu pri la vero. Æiu, kiu estas el la vero, aýskultas mian voæon. (Johano, 18: 33, 36, 37)

La Estonta Vivo

2. Per æi tiuj paroloj, Jesuo klare aludas la estontan vivon, kiun li en æiuj cirkonstancoj prezentas kiel la celon, kiun la homaro estas trafonta, kaj kiu devas esti la objekto de la precipaj zorgoj de la homo sur la tero; æiuj liaj maksimoj rilatas al tiu granda principo. Sen la estonta vivo, efektive, la plimulto el liaj instruoj pri moralo havus nenian pravon de ekzisto; tial, kiuj ne kredas je l’ estonta vivo kaj opinias, ke li nur parolis pri la nuna vivo, tiuj ne komprenas liajn maksimojn aý ilin trovas infanecaj.

Tiu dogmo povas do esti konsiderata kiel la akso de l’ instruado de la Kristo; tial øi estas lokita kiel unu el la unuaj en la kapon de tiu æi verko, æar øi devas esti la cela punkto de æiuj homoj; nur øi povas pravigi la anomaliojn de la surtera vivo kaj ilin akordigi kun la justeco de Dio.


3. La judoj havis nur malprecizajn ideojn koncerne la estontan vivon; ili kredis je l’ anøeloj, kiujn ili rigardis kiel privilegiitajn estulojn en la kreitaro, sed ili ne sciis, ke la homoj povos iam fariøi anøeloj kaj partopreni en ties feliæo. Laý la judoj, la obeado al la leøo de Dio estus rekompencata per la bona¼oj de sur la tero, per la superregado de ilia nacio, per venkoj kontraý iliaj malamikoj; la popolaj malfeliæegoj kaj la malvenkoj estus la puno pro la malobeo al la leøoj. Moseo ne povis pri tio diri multe al malklera popolo el paþtistoj, kiu devas esti tuþata antaý æio per la aferoj de tiu æi mondo. Poste Jesuo venis revelacii al ili, ke ekzistas alia mondo, kie la justeco de Dio estas plenumata; tiun mondon li promesas al tiuj, kiuj observas la ordonojn de Dio, kaj tie la bonuloj trovos sian rekompencon; tiu mondo estas lia regno; tie li estas en sia tuta gloro, kaj tien lli estas revenonta, kiam li forlasos la teron.

Tamen Jesuo, konformigante sian instruon al la stato de la homoj de sia epoko, ne opiniis sia devo doni al ili plenan lumon, kiu konfuzus, anstataý prilumi ilin, æar ili øin ne komprenus; li limigis sin je tio, ke li iamaniere prezentis la estontan vivon kiel principon, kiel leøon de la naturo, kiun neniu povas eviti. Æiu kristano do nepre kredas je la estonta vivo; sed la ideo, kiun multaj faras pri øi, estas malpreciza, nekompleta kaj, tial, falsa pri pluraj punktoj; por multaj, tio estas nur kredo sen absoluta certeco; el tio venas la duboj kaj eæ la nekrenemo.

Spiritismo venis, por kompletigi pri tiu punkto, kiel pri multaj aliaj, la instruadon de la Kristo, nun, kiam la homoj estas maturaj, por kompreni la Veron. Kun Spiritismo, la estonta vivo ne plu estas nur kredinda dogmo, hipotezo; øi estas materia reala¼o, pruvita per la faktoj, æar la vidatestantoj venas priskribi øin en æiuj øiaj fazoj; tiamaniere, ne nur dubo ne plu estas ebla, sed la plej simpla intelekto povas


prezenti øin al si sub øia vera aspekto, kiel oni prezentas al si landon, pri kiu oni legas detalan priskribon; nu, tiu priskribo de l’ estonta vivo estas tiel detala, la kondiæoj de ekzistado feliæa de tiuj, kiuj tie troviøas, estas tiel raciaj, ke oni estas devigita konfesi, ke ne povas estas alie, kaj tiel evidentiøas la vera justeco de Dio.

La Evangelio laý Spiritismo Æap. IV: Mia Regno ne Estas el tiu æi MondoFEB

EDGARD MONTEIRO MACHADO

Nia sincera omaøo kaj elkoran dankon al la eksprezidanto de nia Eldonejo, elkarniøinta la 5-an de Oktobro 2012, pro la fekunda laborado por la triobla idealo: Evangelio, Spiritismo kaj Esperanto.

Kompletan intervjuon kun Samideano Machado vi trovos sur la paøoj de Almanako Lorenz 2012. Petu kaj ni tuj øin sendos al vi.

La EstaroEldonejo Lorenz

9 788586 984204

KUDP";9:/:7/:8;:6/42/7

Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 15.00° 13/11/2012 11:07:30Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 75.00° 13/11/2012 11:07:30Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 0.00° 13/11/2012 11:07:30Capa Almanako Lorenz 2013.ai 1 100.00 lpi 45.00° 13/11/2012 11:07:30Ciano de escalaMagenta de escalaAmarelo de escalaPreto de escala

almanako lorenz 2013

Documents