afetlerde İlk ve acİl yardim yÖnetİmİ uzm. dr. erdal tekİn°lk-ve-acil... · küçük ve...

İÇİN

DEKİ

LER

• Giriş • Dünyada ve Türkiye’de HAP

Oluşum Tarihçesi • Hastane Afet Planı Nedir?

• HAP'ın Özellikleri • HAP Hazırlama Gereksinimi • HAP Gerçekleştirme

Basamakları ve Bileşenleri • Hastane Acil Durum Komuta

Merkezi (Kriz Merkezi) • Hastane Afet Planında

Temel Birimler ve Görevleri • HAP Aktivasyonu • HAP'ın Entegrasyonu

HEDE

FLER

•Bu üniteyi çalıştıktan sonra; •HAP'ın ortaya çıkışı ve gerekliliğini

kavrayabilecek, •Afetlerde hastanelerin yeri ve

önemini öğrenebilecek, •HAP'ın temel bileşenleri ve

görevlerini bileceksiniz.

HASTANE AFET PLANI HAZIRLANMASI

AFETLERDE İLK VE ACİL YARDIM

YÖNETİMİ

Uzm. Dr. Erdal TEKİN

ÜNİTE

6

Hastane Afet Planı Hazırlanması

Ülkemiz jeopolitik, ekonomik ve sosyal

olaylar bakımdan istikrarsız bir

coğrafyada yer aldığından afet

planlarımız olmalıdır.

Afetler nedeniyle meydana gelecek

zararları azaltmanın en etkili yolu afetlere hazırlıklı olmaktır.

GİRİŞ

Ülkemiz jeopolitik, ekonomik ve sosyal olaylar bakımdan istikrarlı olmayan bir coğrafyada yer almaktadır. Komşu ülkelerde meydana gelen savaşlar, terör olayları ve göçler nedeniyle sürekli olarak kitlesel yaralanmalara neden olabilecek konvansiyonel, kimyasal, biyolojik ve hatta nükleer tehdit altındadır. Ayrıca Irak ve Suriye’deki savaşlar da ülkemizi tehdit etmektedir. Çok fazla sayıda insan savaştan kaçmak amacıyla sınırı geçip ülkemize sığınmaktadır. Bu insanlar daha çok sınıra komşu illerde afet durumuna sebep olmakla birlikte Türkiye’nin her tarafına göç etmeye devam etmektedirler. Bu kontrolsüz nüfus hareketleri kargaşaya, bulaşıcı hastalık salgınlarına (kızamık gibi) neden olmakta ve afet durumuna geçmeyi gerektirmektedir.

Tüm afet çeşitleri göz önüne alınarak ulusal, yerel ve kurumsal düzeyde afet planları yapılmalıdır. Afetlerde hastaneler en çok başvurulan kurumlardır ve afet sonrası en çok kargaşanın yaşandığı yerdir. Ayrıca afetten direkt olarak da etkilenmiş olabilirler. Hastane ve diğer sağlık kuruluşları bu olaylar karşısında her zaman hazırlıklı olmaları meydana gelebilecek hasarı ve kargaşayı azaltacaktır. Bundan dolayı afetlerde hastaneye başvuran hasta ve yaralıların teşhis ve tedavisinde başarılı olmak, hastanede ortaya çıkabilecek sorunları en aza indirebilmek veya hastane içindeki bir olaya hızlıca müdahale etmek için her hastanenin anlaşılır, sade, ekonomik, kolay ulaşılabilir ve uygulanabilir yazılı bir hastane afet planı (HAP) olmalıdır. Bu plan sayesinde afet esnasında ve sonrasında hastanede meydana gelen kargaşa ve panik önlenir. Ayrıca iyi organize olunarak oluşturulan HAP’lar sayesinde meydana gelecek sorunlar en aza indirilir ve afetzedelerin tedavilerinin başarılı bir şekilde yapılması sağlanır.

Hastanelerin altyapısı, imkânları, kaynakları ve personel özellikleri birbirinden farklıdır. Bundan dolayı herhangi bir afet durumunda hastanelerin vereceği tıbbi yanıtta birbirinden farklı olur. Bunun için her hastanenin afet veya benzeri acil durumlarda kendisine göre hazırlanmış bir afet planı olmalıdır.

Meydana gelen afetlerden hastanelerde etkilenip hasar görebilir veya tamamen kullanılmaz hâle gelebilir. HAP oluşturulurken tüm olumsuz durumlar göz önünde bulundurulmalıdır. Hatta hasta yakını ve personelin tahliyesi en ince ayrıntılarına kadar düşünülmeli ve tahliye edildikten sonra tedavi görecekleri sahra hastaneleri de planlanmalıdır.

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE HAP OLUŞUM TARİHÇESİ

Afetlerde insanlık tarihi ile başlamaktadır. Dinî kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre Hz. Âdem’in (as) cennetten kovulması, Nuh, Semud ve Lut kavimleri gibi birçok kavmin helak olması birer afet örneğidir. Ayrıca Hz. Nuh’un helaktan önce gemi inşa edip tufandan önce bu gemiye kendisine inanan insanları ve hayvanlardan birer çift alması afet planına örnek olarak gösterilebilir. Amerika Birleşik Devletler i’nde (ABD) kurulan Federal Afet Yönetim Kurumu (FEMA) Hz.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2


Afetlerde hastaneler

önemli bir yere sahiptir.

Nuh’un gemisini tişörtler üzerine bastırarak afet planlarına vurgu yapmıştır. Bu örneklerden de anlaşıldığı gibi afet ve afet planları insanlık tarihi kadar eskidir.

Yangınların sık görüldüğü Roma İmparatorluğu’nda yangınlara müdahale için ekipler kurulmuştur. Avrupa’daki salgın hastalıklar, birinci ve ikinci dünya savaşlarında edinilen bilgiler doğrultusunda afet planları oluşmaya başlamıştır. ABD’de ise ilk kez 1970 yılında Kaliforniya’da meydana gelen yangınlarda FIRESCOPE (Firefighting Resources of California Organized for Potential Emergencies- Potansiyel Acil Durumlar İçin Organize Olan Kaliforniya İtfaiye Kaynakları) adı ile itfaiyeciler tarafından afet planı geliştirilip kullanılmıştır. Kuzey Kaliforniya Hastaneler Kurulu 1987 yılında bu sistemden yola çıkarak hastaneler için Incident Command System (ICS) ismiyle deprem hazırlık kılavuzunu oluşturmuştur. Orange Şehri Acil Tıp Sistemi (ATS) tarafından 1991 yılında Hospital Emergency Incident Command System (HEICS- Hastane Acil Olay Komuta Sistemi) olarak revize edilmiştir. Diğer kurumlarla daha kolay iletişim kurmak, daha basit ve anlaşılır olması için 1992 yılında HEICS-II olarak revize edilmiştir. San Mateo ATS’si tarafından 1998 yılında HEICS-III olarak revize edilmiştir. ABD’de ki 11 Eylül 2001 saldırıları sonrası ABD ve diğer ülkelerdeki birçok hastanelerde afet programları yenilenmiş ve geliştirilmiştir. Ağustos 2006 tarihinde ise HICS (Hospital Incident Command System) adıyla güncellenmiştir. Mart 2014 tarihinde ise son HICS kılavuz yayınlanmıştır.

Osmanlı Devleti’nde ise afetlere müdahale edebilmek için 1868 yılında Hilal-i Ahmer Cemiyeti kurulmuştur ve Cumhuriyet döneminde Kızılay Derneği olarak faaliyet göstermiştir. 1944 yılında sadece depremleri kapsayan afetlerle ilgili kanun çıkarılmıştır. 1958 yılında Sivil Savunma Kanunu çıkartılmıştır. 1959 yılında daha sadece depremleri değil sel, yangın, toprak kayması gibi tüm afetleri kapsayan Afet Kanunu çıkarılarak hayata geçirilmiştir. 1999 Marmara depremine kadar ülkemizde kapsamlı afet yönetimi yoktu ve bu depremden sonra ülkemizde afet konusunda duyarlılık artmıştır. Bununla birlikte hastanelerin afetlerdeki önemi fark edilmiştir ve ilk kez 2000 yılında HEICS-III ülkemize uyarlanarak HAP hazırlanmıştır. Sağlık Bakanlığı ve bazı tıp dernekleri 2000 yılından beri eğitimlerle HAP’ı anlatmaktadır. Sağlık Bakanlığı 2007’de hastaneler için önerdiği ve akreditasyon için gerekli olan afet planları HICS ile benzerlik göstermektedir.

2009’da ise çok başlı ve yetki karmaşası olan kurumlar Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) adı altında yeni bir kurum kurulmuştur. Ayrıca Sağlık Bakanlığının 2010 yılındaki afetlerde sağlık hizmetleri birimi ve ulusal medikal kurtarma ekiplerinin (UMKE) görevleri ve çalışma esaslarına dair yönergede afet

Bire

ysel

Etk

inlik

• Osmanlı Devleti ile o dönemdeki devletlerin afetlere karşı tutumları nasıldır?



ve afet organizasyon şemasından ve UMKE’den bahsedilmiştir. 2010 Van depreminden sonra 7/24 afet yönetimine hazırlıklı olmak için Sağlık Bakanlığı tarafından İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları (İL-SAP) hazırlanmıştır. AFAD tarafından afet ve acil durumlarda görev alacak hizmet gruplarını ve koordinasyon birimlerinin görevlerini belirlemek için 2013 yılında Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) hazırlamıştır. 2015 yılında ise HAP Uygulama Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. En son 2016 yılında Sağlık Bakanlığının Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu ile meydana gelecek her türlü afet ve acil durumda sağlık hizmetlerinin aksamadan hastanelerin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi amaçlanmıştır. Böylelikle afetlere hazırlık ve afet tıbbı konularında ülkemizin dünyada kullanılan sistemlerle uyumluluğu sağlanmıştır.

Şekil 1. Sağlık Bakanlığı Acil ve Afetler İle İlgili İdari Yapı

Tart

ışm

a • Tüm kamu kurum ve kuruluşların afet planları var mıdır? • Yaşadığınız semtin, mahallenin veya oturduğununz binanın

afet planları var mıdır?



HAP sadece afet

esnasında yapılan müdahalelerde

oluşmamaktadır. Afet öncesi, afet esnası ve afet sonrasındaki tüm

faaliyetleri kapsar.

HASTANE AFET PLANI NEDİR?

Hastane Afet Planı (HAP); afet esnasında meydana gelen kargaşaya hızlıca müdahale eden, olaylara sistematik bir şekilde yaklaşan, görevlilerin görevlerinin çok iyi tanımlandığı, kayıtların düzenli tutulduğu ve her alanda ortak dillin kullanıldığı bir afetle mücadele sistemidir.

HAP’ta amaç; afet durumunda hastanede bulunan hasta, hasta yakınları ve personelin can güvenliğini sağlamak, sağlık hizmeti sunmak için gerekecek malzeme ve personel planlamasının önceden yapılması ve bütün bu hizmetler yürütülürken olan bitenle ilgili kayıtların sağlıklı olarak tutulmasıdır. Afet planı yapılırken mevcut olan kaynaklar belirlenmeli, ihtiyaçlar hesaplanmalı, eksiklikler giderilmeli, afetlerde kullanılacak olan malzeme ve ilaçlar stoklanmalıdır. HAP sayesinde hastaneler afet yönetimini geliştirerek her zaman afetlere karşı hazırlıklı hâle gelir.

HAP sadece afet esnasında yapılan müdahalelerde oluşmamaktadır. Afet öncesi, afet esnası ve afet sonrasında ki tüm faaliyetleri kapsar. Afet öncesinde hastane ve bulunduğu çevredeki afet risk değerlendirmesi yapılarak rapor hâline getirilir. Tespit edilen riskler tamamen ortadan kaldırılır veya bu mümkün değilse riskler azaltılır. Ayrıca yeni risklerin oluşması önlenir. Afet esnasında hastanenin ilk 72 saat kendi kendine yetebilmesi için gerekli önlemler alınır ve afetin meydana getirdiği kayıp ve zararları azaltmak amacıyla etkili müdahale için hazırlık yapılır. Hastaneler afet esnasında hem rutin sağlık hizmetlerini hem de afet hizmetlerini sağlamak zorundadır. Bunları sağlarken mevcut kaynakları en iyi ve en etkin şekilde kullanmalıdır. En son aşamada ise afet sonrası dönemde kayıp ve zararları azaltmak için rehabilitasyon ve yeniden inşa için önceden hazırlık yapılır.

Hastanelerin altyapısı, imkânları, kaynakları ve personel özellikleri birbirinden farklıdır. Bundan dolayı herhangi bir afet durumunda hastanelerin vereceği tıbbi yanıt birbirinden farklı olur. Bunun için her hastanenin afet veya benzeri acil durumlarda kendisine göre hazırlanmış bir afet planı olmalıdır.

Bire

ysel

Etk

inlik

• Afetlerde ilk 72 saat neden önemlidir? • Afet öncesi dönemde hangi önlemler alınır?



Afetzedeler hastaneye

ilk 30 dakika içinde ulaşmaya başlarlar ve çoğunluğu ilk 60-90

dakikada ulaşır.

Hastanelerin büyüklüğü ve personel alt yapısına

göre hastane afet planlarında değişik

sayıda pozisyon tanımlanabilir.

HAP’ın Özellikleri;

Küçük ve büyük boyuttaki tüm afetleri ve benzeri acil durumları kapsamalıdır.

• Yerel ve ulusal birimlerle uyum içinde olmalıdır. • Kurumun var olan sistemiyle en az sorunla entegre olmalıdır. • Ekonomik, anlaşılır, kolay ve uygulanabilir olmalıdır. • Tüm çalışanları kapsamalıdır. • Tüm personel planı bilmeli ve önceden hazırlıklı olmalıdır. • Emir komuta zinciri ve standardize edilmiş görev tanımlamaları vardır. • Uyumlu bir şekilde birbiriyle çalışabilecek yöneticilerden oluşmalıdır. • Ortak dil kullanımı sayesinde uygulanması kolaydır. • Planda yer alan herkes görevlerinin önceliğini ve zaman sıralamasını

önceden bildiğinden problemlere daha kolay odaklanır ve çözüme daha kolay ulaşır.

• Bu plan sayesinde dokümantasyon kolaylaşmıştır. • Periyodik olarak başka kurum, kuruluş ve sivil toplum teşkilatları ile

birlikte tatbikatı yapılmalıdır. • Yeni gelişecek ve acil durumlarda yararlı olabilecek teknik olanaklarla

entegre olabilmelidir. • Her pozisyon için önceden yedekler hazırlanmıştır.

HAP HAZIRLAMA GEREKSİNİMİ

Afet durumunda bölgeye dışardan yardım ilk 24-48 saatte ulaşamayabilir; bu nedenle tüm afetler için yerel düzeyde planlar yapılmalıdır. Afetzedeler hastaneye ilk 30 dakika içinde ulaşmaya başlarlar ve çoğunluğu ilk 60-90 dakikada ulaşır. Yaralıların %80’i ilk 90 dakikada kendi imkânlarıyla en yakın hastaneye geldiklerinden afet bölgesine en yakın hastane en çok hasta ile karşı karşıya kalır. Tıbbi yardıma en çok talep ilk 24 saat içinde olmakla birlikte yaralılar afetin ilk üç-beş günü içinde acil tıp hizmetlerine gereksinim duymaktadırlar.

Afet sonrası çalışma şartlarının her yerde kısıtlı olacağı gibi hastanelerde de kısıtlı olabileceğini bilmek ve buna göre tedbir almak gerekir. Afet sırasında hastane ve kaynakları ciddi şekilde etkilenmiş olabilir. Ortaya çıkan afetten hastanenin doğrudan etkilenmiş olabileceği ve buna rağmen olaydan etkilenen çok sayıda hastanın tedavisini yapmak zorunda kalabileceği akılda tutulmalıdır. Bu zor şartlar dikkate alınarak afetzedelere sağlık hizmeti vermek için önceden gerekli tedbirler alınmalıdır. Afetlerden en az kayıpla çıkabilmek için sistemli bir ilk yardım organizasyonuna ve kitlesel olaylar için acil durum planlarına ihtiyaç vardır.

Acil sağlık hizmetleri bazen günlük rutin faaliyetlerde bile yetersiz kalabiliyorken, mevcut hâliyle bir afet durumunda da etkili olamayacağı aşikârdır. Afetlerde en fazla iş acil servislere düşmektedir. Bunun için acil servis afet koşullarına uygun olarak tasarlanmalı ve hasta kabul kapasitesi gereğinde artırılmaya müsait olmalıdır. Acil servisteki yataklar, sedyeler, özel odalar, resüsitasyon ve izolasyon odaları, acil servis yoğun bakımı, laboratuvar ve ilaç ve



malzeme stoğu her an afet olacakmış gibi hazırlanmalıdır. Hastanenin ilaç ve malzeme stoku açısından bir dökümü çıkarılmalı ve varsa eksikleri giderilmelidir. Depo edilemeyen malzemeler için önceden ilgili kurum, kuruluşlar veya depolarla ön anlaşmalar yapılmalı ve afet esnasında yapabilecekleri stok desteği netleştirilmelidir.

Ayrıca Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan İL-SAP, AFAD tarafından hazırlanan TAMP, 2015 yılında yayınlanan HAP Uygulama Yönetmeliği, 2016 yılında Hastane Afet ve Acil Durum Planı Hazırlama Kılavuzu gibi yasal sorumluluklara dayanılarak tüm sağlık kuruluşlarının afet planlarının olması gerekir.

HAP GERÇEKLEŞTİRME BASAMAKLARI VE BİLEŞENLERİ

Hastane acil durum komuta sistemi hastanenin afet ve benzeri acil durumlarla karşı karşıya kaldığında verdiği yanıtın organizasyonel hâlidir. Bu organizasyonel şema hastane afet planı başkanı, halkla ilişkiler yetkilisi, kurumlar arası koordinasyon yetkilisi, iş güvenliği yetkilisi, tıbbi / teknik danışma kurulu, operasyon yetkilisi, planlama yetkilisi, lojistik yetkilisi ve finans (döner sermaye) şefinden oluşur. Hastanelerin büyüklüğü ve personel alt yapısına göre hastane afet planlarında değişik sayıda pozisyon tanımlanabilir. Bu pozisyonlar afetin büyüklüğüne, hastanenin ve personelin etkilenmesine göre artırılıp azaltılabilir. Herhangi bir afet esnasında aktivasyonun daha hızlı ve etkili olması için kurumun en üst düzey yöneticileri plana dâhil edilmelidir. Bu yöneticiler personel eksikliği veya diğer sebeplerden dolayı kendi asli görevini bırakıp operasyonlara katılmamalıdır. Aksi takdirde organizasyonda önemli sorunlar ve eksiklikler yaşanabilir. Bunun önüne geçebilmek için her görevli sadece bir pozisyonda görevlendirilmelidir. HAP’ta yer alan kişiler veya aileleri de afetten direkt olarak etkilenmiş olabilir. Bu durumda bu kişiler görevlerini ya yapamazlar ya da çok verimsiz yaparlar. Bu nedenle HAP’ta kesinlikle yedekler de belirlenip yazılmalıdır.

Görevli personel ve hastane çalışanları afet planları hakkında belirli aralıklarla bilgilendirilip eğitilmeli ve tatbikatlar yapılmalıdır. Bu eğitim ve tatbikatlarla afet planı hem personele hem de hasta ve hasta yakınlarına benimsetilir. Ayrıca afet plandaki eksikliler fark edilip giderilir.

Afet planındaki şema tek bir başkan tarafından yönetilir, tüm yöneticiler birbiri ile uyum içinde çalışır ve tüm çalışanları kapsar. Herkesin görevi açıkça belirtilmiştir ve emir komuta zinciri geçerlidir. Afet durumlarında kullanılacak tüm teknik imkânlar önceden belirlenip görev dağılımı ona göre önceden yapılır. Kimin kime rapor vereceği, öncelik sırası ve zamanlaması belirtilmiştir. Ayrıca esnek bir sistem olduğundan afet veya acil durumun özelliklerine göre aktive edilebilir.



Hastanedeki en yetkili

kişi tarafından hazırlama komisyonu

oluşturulur.

HAP hazırlama komisyonu;

• Başhekim • Başhekim yardımcısı/ yardımcıları • Başhemşire • Başhemşire yardımcısı/ yardımcıları • Hastane müdürü • Hastane müdürü yardımcısı/ yardımcıları • Acil servis sorumlusu • Güvenlik müdürü • Ameliyathane sorumlusu • Yoğun bakım sorumlusu • Halk sağlığı uzmanı • Laboratuvar sorumlusu • Kalite temsilcisi • İş yeri güvenliği uzmanı • Sivil savunma uzmanı

Hastanedeki en yetkili kişi tarafından hazırlama komisyonu oluşturulur. Bu komisyon her yıl düzenli olarak yılın başında HAP’ı oluşturur ve günceller. Komisyon tarafından hazırlanan plan HAP başkanı tarafından onaylanır ve il sağlık müdürlüğüne gönderilir. Müdürlük tarafından onaylanan afet planları personel, hasta ve hasta yakınlarının bilgilendirilmesi amacıyla belli aralıklarla eğitimler verilmelidir. Ayrıca medyanın ilgisini çekerek daha geniş topluluklara ulaşmak için tatbikatlar yapılmalıdır. Bu tatbikatlar yılda en az bir kere masa başı, en az bir kere saha tatbikatı yapılmalıdır.

HAP planlama aşamaları;

• Planlamayı yapacak komisyonun belirlenmesi, • Planlama komisyonun oluşturulması, • Hastane risk analizlerinin yapılması, • Planın amaçlarının belirlenmesi, • Yönetimimin tanımlanması, • Sorumlulukların belirlenmesi, • Hastane kaynak analizinin yapılması, • Acil durum yönetim bileşenlerinin ve sisteminin oluşturulması, • Planın yazılı hâle getirilmesi, • Planın uygulanması ve test edilmesi, • Planın güncellenmesi, test edilmesi ve gözden geçirilmesidir.



Şartlara göre afet

komuta merkezi başka yere taşınabilir.

Hastane Acil Durum Komuta Merkezi (Kriz Merkezi)

Afet ile ilgili tüm çalışma faaliyetlerinin planlandığı ve koordine edildiği yerdir. Kriz merkezinin yeri daha önceden belirlenmeli, her türlü iletişim aracına sahip olmalıdır. Bu kriz merkezi genellikle hastaneden ayrı tek katlı bir yer olmalıdır. Çalışmalar buradan dikkatlice izlenir, aktivasyon, koordinasyon, alanların ayrılması, ek personelin görevlendirilmesi gibi konular ayarlanarak gerekli müdahaleler yapılır. Acil durum komuta merkezinin diğer adıyla kriz masasının başına kurumun en üst düzeydeki yetkilisi atanmalıdır. Bu yetkili personel eksikliği veya diğer sebeplerden dolayı kendi asli görevini bırakıp operasyonlara katılmamalıdır. Aksi takdirde organizasyonda önemli sorunlar ve eksiklikler yaşanabilir.

Komuta merkezi hastanenin zarar görmesi hâlinde güvenli bir alanda afet sahasının dışında fakat hastaneye yakın yerde kurulmalıdır. Şartlara göre afet komuta merkezi başka yere taşınabilir. Komuta merkezi her an acil servis, 112 acil sağlık hizmetleri, itfaiye ve polis ile iletişim hâlinde olmalıdır.

Hastane Afet Planında Temel Birimler ve Görevleri

• Acil Durum Komuta Merkezi Başkanı (HAP Başkanı): Hastane afet planının idaresinden ve organizasyonundan sorumludur.

• Halkla İlişkiler Yöneticisi: Toplumun ve basının doğru ve bilinçli bir şekilde bilgilendirilmesi amacıyla bilgilerin toplanıp ayıklanmasını sağlar.

• Kurumlar Arası Koordinasyon Yöneticisi: Afetin şiddetini, oluşumunu ve etkilediği alanı araştırarak gerekli bilgileri toplar ve diğer kurumların temsilcileri ile iletişim kurar.

• İş Güvenliği Yetkilisi: Hasta, personel ve ziyaretçilerin güvenliğini sağlar, tehlikeli durumları giderir ve takip eder. Sağlığı ve hayatı tehdit eden acil durumlarda her türlü operasyonu durdurmaya yetkilidir.

• Tıbbı/Teknik Danışma Kurulu: Biyolojik/enfeksiyöz hastalıklar, hukuk bürosu, klinik yönetim, pediatrik bakım, radyoloji, risk yönetimi, tıbbi etik ve tıbbi personel sorumlusundan oluşur. İlgili konularda HAP başkanını bilgilendirip gerekli tedbirleri alırlar.

• Operasyon Şefi: Amaca ulaşmak için konuşlandırma, tıbbi bakım, altyapı, güvenlik, tehlikeli materyal ve iş sürekliliği branşlarının kaynaklarını organize eder, görevlendirir ve denetler. Acil bakım alanlarını, triyaj, tedavi alanlarını ve morg dâhil olmak üzere tüm acil hasta bakım hizmetlerini gerçekleştirir.

• Planlama Şefi: Afetteki bütün bilgilerin toplamasını sağlayarak edilen kaynakların analizini sağlayıp taktiksel operasyonlar için çeşitli seçenekler geliştirir. Afetle ilgili toplantılar planlayıp bütün operasyonlar için afet eylem planı hazırlatır.

• Lojistik Şefi: Hastanenin afetten etkilenen bölümlerini belirleyip tahliye edilmesinin güvenli olup olmadığına karar vererek gerekli incelemeleri yaptırır.



• Finans Şefi: Finansal kaynaklar ile bütün gelir-gideri takip edip ödeme kayıtlarını denetler. Afet ile ilgili giderlerin kayıtlarını denetler.

Şekil 6.2. AÜTF HAP Yönetim Kurulu

Afet Koordinasyon Merkezindeki Gereçler;

• HAP el kitabı ve acil durum iletişim rehberinin en az üç kopyası, • Yönetim Kurulu üyeleri ve giriş izni olan görevliler için tanıtıcı kimlik ve

kıyafetler (yelek ve benzeri), • Triaj kartları, triaj bayrakları ve brandaları, • İletişim araçları (sabit ve el telsizi, cep telefonu, uydu telefonu, kuryeler), • Anons sistemi, seyyar mikrofon, megafon, • Televizyon, radyo (pilli), bilgisayar, internet, • Aydınlatma ve ısınma araç ve gereçleri (lamba, pil), akü, jeneratör, • Pano, yazı tahtası, daktilo, formlar, dosya ve benzeri kırtasiye

malzemeleri, • Yağmur, kar gibi soğuk durumlara uygun kıyafetler, • KBRN’ye karşı koruyucu kıyafet, yıkanma araç ve malzemeleri, • Kamera, fotoğraf makinesi, güvenlik şeridi, • İçme suyu ve kuru konserve yiyecek, • Yangın söndürme cihazları, • Kazma, balta, kürek gibi kurtarma aletleri.

HAP BAŞKANI

LOJİSTİK ŞEFİ PLANLAMA ŞEFİ FİNANS ŞEFİ OPERASYON ŞEFİ

HALKLA İLİŞKİLER YETKİLİSİ

KURUMLAR ARASI KOORDİNASYON

DİREKTÖRÜ

İŞ GÜVENLİĞİ YETKİLİSİ

TIBBİ/TEKNİK DANIŞMA KURULU



HAP yönetim kurulunun görevleri

HAP Başkanı

•HAP’ı aktive eder, sonlandırır ve değişiklik yapar. •Afet ile ilgili yeni stratejiler belirleyip bunları yürürlüğe koyar. •Afet bölgesine gönderilecek kişi veya kişileri belirler. •Bir tehlike durumunda hastanenin tahliyesine karar verir. •Hastane afet yönetim merkezini organize eder ve yönetir. •Afet durumunda hastane güvenlik stratejisini değiştirir.

Halkla İlişkiler Yetkilisi

•HAP başkanının bilgisi dahilinde basına ve halka gerekli bilgileri iletmek. •Görevli basının gireceği ve giremeyeceği alanları belirleyip bu hususta güvenlik şefiyle iş birliği yapmak. •Basın aracılığıyla yapılacak gönüllü çalışma çağrıları hususunda insan gücü sorumlusu ile iş birliği yapmak.

Kurumlar Arası

Koordinasyon Yetkilisi

•Hastanelerin hasta bakım kapasitelerini ve başka hastanelere transfer edilecek hastaların sayısını belirlemek. •Personel sıkıntısını ve diğer birimlerce talep edilen ihtiyaçlar hakkında bilgi toplamak. •Kurum ve kuruluşların temsilcileriyle iletişim kurup çalışan hastaneleri belirlemek. •İl ya da ilçelerin kriz merkezleriyle ve hastaneler arasında iletişim kurup hastanenin durumuyla ilgili il kriz merkezine bilgi vermek.

İş Güvenliği

Yetkilisi

•Hastane personelinin, hasta ve ziyaretçilerin güvenliğini sağlayıp tehlikeli olayları takip edip gidermeye çalışır. •İnsan sağlığını ve hayatını tehdit eden durumlarda bütün operasyonları durdurmaya yetkilidir.

Tıbbı/Teknik Danışma Kurulu

•HAP yönetim kuruluna ihtiyaç duyulan biyolojik/enfeksiyöz, hukuk, kimyasal, radyolojik, klinik, kimyasal, pediatri, riskler, tıbbi etik ve tıbbi personel gibi teknik ve tıbbi konular hakkında bilgi verir.

Operasyon Şefi

•Tıbbi bakım, altyapı, güvenlik, tehlikeli materyal ve iş sürekliliği bölümlerinin kaynaklarını organize eder, görevlendirir ve denetler. •Taburcu edilecek hastaların sayısını belirlemek ve bunların ailelerini bilgilendirmek. •Hastaneye müracaat eden bütün yaralıların tanısını ve tedavisini sağlar. •Başka hastanelere sevk edilecek hastaları belirlemek ve ilgili yerlerle iletişim sağlar.

Planlama Şefi

• Afetle ilgili bütün verilerin toplamasını sağlar. • Tahsis edilmiş bütün kaynakların analizini yapıp gerekli planlamaları yapar. Afetteki müdahaleler için alternatifler geliştirir. • Personel, araç, tıbbi ve sarf malzemeler için gerekli kaynakları belirleyip teminini sağlayarak gerekli birimlere aktarır.

Lojistik Şefi

•Hastanenin hasarlı bölümleri belirler ve güvenli olup olmadığına karar verir. •Afette personel, araç ve malzeme ihtiyacını karşılar ve hizmetlerin sağlanması için fiziksel ortamın iyileştirilmesini sağlar.

Finans Şefi

•Finansal kaynaklarıyla gelir ve giderleri takip edip, masraf ve ödeme kayıtlarını, acil durumla ilgili giderlerin kayıt tutulmasını denetler. •Afetlerle ilgili giderlerin kayıtlarını çıkartıp düzenler.



Tıbbı/teknik danışma kurulunun görevleri

Biyolojik/Enfeksiyöz Hastalıklar Sorumlusu

HAP yönetim kuruluna biyolojik ya da bulaşıcı hastalıklara acil müdahale yanıtı için gerekli danışmanlık hizmeti verir.

Hukuk Bürosu Sorumlusu HAP ve müdahaleyle ilgili hususlarda HAP yönetim kuruluna hukuk danışmanlığı yapar.

Kimyasal Sorumlusu

HAP yönetim kuruluna kimyasal olaylar hakkında ve acil müdahalelerle ilgili önerilerde bulunur.

Klinik Yönetim Sorumlusu

HAP yönetim kuruluna bölümlerin en iyi kapasiteyle hizmet vermesi için klinik işlemler hususunda önerilerde bulunur.

Pediatrik Bakım Sorumlusu

HAP yönetim kuruluna pediatrik acil müdahale ile ilgili konularda önerilerde bulunur.

Radyoloji Sorumlusu HAP yönetim kuruluna radyolojik vakalar ve acil müdahaleyle ilgili önerilerde bulunur.

Risk Yönetimi Sorumlusu

HAP yönetim kuruluna iş güvenliği yasalarına ve endüstriyel uygulamalar ile uyumlu risk yönetim ve kayıp önleme programındaki bütün değişikleri bildirir.

Tıbbi Etik Sorumlusu

HAP yönetim kuruluna hasta bakım önceliği ve standartları, kaynak kullanım önceliği gibi etik konuları değerlendirip önerilerde bulunur.

Tıbbi Personel Sorumlusu HAP yönetim kuruluna personelle ilgili durumlarda önerilerde bulunur.

Operasyon şefine bağlı birimlerin görevleri

Alan Sorumlusu

Hastanede ki tıbbi ve sarf malzemeleri ile araçların durumunu, personelin sayısını ve yeterliliğini tespit eder, ihtiyaç duyulan ek kaynakların plana göre yerleştirilmesini organize edip yönetir.

Tıbbi Bakım Sorumlusu

Hastaneye müracaat eden afetzedelerin ve yatan hastaların bakımını organize eder. Tıbbi bakım işlemleri için medikal/teknik uzmanların görüşlerini alır.

Altyapı Sorumlusu

Hastanede ki enerji, aydınlatma, su, kanalizasyon, iklimlendirme, tıbbi gazlar, tıbbi aletler, altyapı bütünlüğü, çevre sağlığı ve gıda hizmetleri gibi hastanenin altyapı işlemlerini sürdürüp düzeltmek için gerekli işlemleri yönetir.

Tehlikeli Madde Sorumlusu

Tehlikeli maddenin tespit edilmesini ve izlenmesini, sızıntı kontrollerini ve hastaların, tesisin ve ekipmanların dekontaminasyonunu sağlar.

Güvenlik Sorumlusu

Hastanenin giriş ve çıkışlarını, trafik kontrolünü, yasal uygulamalarla ilgili personelin ve hastanenin güvenliğini sağlar. Güvenlik merkezini kurmak ve afet yönetim kurulu tarafından belirlenen yerlere yetkili olmayan kişilerin girişlerini engeller.

İş Sürekliliği Sorumlusu

Afet durumunda işlerin hedeflenen zamanda yapılması için gerekli olan düzenlemeleri yapar ve ortaya çıkan sorunları giderir. Hastane bölümlerinin iş sürekliliği planının aktivasyonunu sağlayıp etkilenen alanları değerlendirmek, yardım için gönderilen personeli görevlendirip uyumunu sağlar.



Alan sorumlusuna bağlı birimlerin görevleri

Personel Görevlendirme Birim Sorumlusu

Destek personel kaynaklarının dağıtılmasını organize eder ve yönetir.

Araçların Görevlendirilmesi (Taşıma Hizmetleri) Birim Sorumlusu

Destek araçların dağıtılmasını organize eder ve yönetir.

Demirbaş/Sarf Malzemeleri Dağıtılması (Ayniyat) Birim Sorumlusu

Demirbaş ve sarf malzemelerin dağıtılmasını organize eder ve yönetir.

İlaç Dağıtımı (Eczane) Birim Sorumlusu

İlaç ve sarf malzemelerin dağıtılmasını organize eder ve yönetir.

Laboratuvar Birim Sorumlusu Laboratuvar personelinin çalışmalarını düzenler ve yönetir.

Ameliyathane Birim Sorumlusu Ameliyathanenin acil hâllerde düzgün işleyiş ve yönetiminden sorumludur.

Yoğun Bakımlar Birim Sorumlusu Yoğun bakım hizmetlerinin düzgün bir şekilde çalışmasını sağlar.

Morg Birim Sorumlusu Cenazelerin yakınlarına teslim edilmesinde rol alır ve hasta çıkış sorumlusuna yardımcı olur.

Acil Tedavi Hizmetleri Birim Sorumlusu

Hastaları triaj kategorisine göre tedavi alanlarına yönlendirip tedavilerini düzenlemek. Taburculuğu yapılan hastaların son kontrollerini sağlar.

Acil Tedavi Hizmetleri Birim Sorumlusuna Bağlı Birim

Triaj Sorumlusu

Yaralıları önceliklerine ve yaralanmalarına göre sınıflandırıp tedavi alanlarına yönlendirir. Kırmızı, sarı ve yeşil alan sorumlularından oluşur.

Tıbbi bakım sorumlusuna bağlı birimlerin görevleri

Yataklı Birimler Sorumlusu Yatan hastaların tedavisini sağlar, yataklı birimler alanlarını idare eder ve kontrollü hasta taburculuğunu sağlar.

Poliklinik Birimleri Sorumlusu Hastanede yatmakta olan veya yeni yatırılan hastaların ihtiyacını karşılamak için poliklinik hizmetleri alanını hazırlar.

Yaralı Bakım Birim Sorumlusu Gelen hastaların acil bakımının verilmesini temin eder.

Ruh Sağlığı Birim Sorumlusu Ruh sağlığı sorunlarına acil yanıt ile ilgili konuları belirler, ruh sağlığı bakım alanını yönetir ve ruh sağlığı sorunlarına yönelik yanıt aktivitelerini koordine eder.

Klinik Destek Hizmetler Birim Sorumlusu

Klinik destek hizmetlerini düzenler ve sağlar.

Hasta Kabul Birim Sorumlusu Yatan ve ayaktan tedavi alan hastaların kayıt işlemlerini koordine eder.



Altyapı sorumlusuna bağlı birimlerin görevleri

Elektrik ve Aydınlatma Birimi Sorumlusu

Hastane ve diğer yerleşke binalarının elektrik ve aydınlatmasını sağlar.

Su ve Kanalizasyon Birim Sorumlusu Mevcut su, kanalizasyon ve sanitasyon sistemlerinin devamlılığını değerlendirir ve izler.

İklimlendirme Birim Sorumlusu Binanın ve bitişik binaların ısıtma ve havalandırmalarını sağlar.

Binalar ve Bahçe Alanı Hasarı Birim Sorumlusu

Hastane ve bahçe alanının desteklenmesi ve onarımı için gerekli hizmetleri organize eder ve yönetir.

Tıbbi Gazlar Birim Sorumlusu Klinik bakım alanlarından istenen tıbbi gazları organize eder ve dağıtır.

Tıbbi Cihazlar Birim Sorumlusu Klinik bakım alanlarından istenen tıbbi cihazları organize eder ve dağıtır.

Çevre Hizmetleri Birim Sorumlusu Hastane alanının uygun temizliği ve dezenfeksiyonunu sağlar.

Mutfak (Yiyecek) Hizmetleri Birim Sorumlusu

Yemeklerin hazırlanması ve hastalar, refakatçiler ve ziyaretçiler için dağıtım hizmetlerini organize eder ve sağlar.

Tehlikeli madde sorumlusuna bağlı birimlerin görevleri

Tespit ve İzleme Birimi Sorumlusu

Tehlikeli maddelere bağlı olaylara yanıt ile ilgili tespit ve izleme çalışmalarını koordine eder.

Dökülme/Saçılma Yanıtı Birim Sorumlusu

Hastane içi tehlikeli madde dökülme/saçılma olaylarına yanıt planının uygulanması ile ilgili olay yeri çalışmalarını koordine eder.

Kazazedelerin Dekontaminasyonu Birimi Sorumlusu

Tehlikeli maddelere bağlı olaylara yanıt ile ilgili hastaların yerinde dekontaminasyon çalışmalarını koordine eder.

Bina/Malzeme Dekontaminasyonu Birim Sorumlusu

Tehlikeli maddelere bağlı olaylara yanıt ile ilgili bina ve malzemelerin yerinde dekontaminasyon çalışmalarını koordine eder.



Güvenlik sorumlusuna bağlı birimlerin görevleri

Giriş Kontrol Birim Sorumlusu Binaların ve personelin güvenliğini sağlamak için binalara giren ve binalardan çıkan kişilerin izlenmesini sağlar.

İzdiham Kontrol Birim Sorumlusu Olay yeri güvenliğini sağlar ve izdiham kontrolünü temin eder.

Trafik Kontrol Birim Sorumlusu Binalar için araç trafiğinin (gidiş-geliş) güvenliğini organize eder ve yürütür.

Arama Birim Sorumlusu Kayıp personel, hasta, refakatçi ve ziyaretçilerin arama ve kurtarma işlerini koordine eder.

Kolluk Kuvvetleri İle Eşgüdüm Birim Sorumlusu

Dışarıdan gelen kolluk kuvvetleri ile binanın güvenliğini koordine eder.

İş sürekliliği sorumlusuna bağlı birimlerin görevleri

Hizmetin Devamlılığı Birim Sorumlusu

İşletme/klinik/destek hizmetlerin faaliyetlerinin belirlenmiş düzelme zamanı hedeflerini karşılamak için sağlandığını, korunduğunu ve genişletildiğini garanti eder.

Kayıtları Koruma Birim Sorumlusu Hayati önemi olan işletme/tıbbi kayıtların düzgün bir şekilde saklanmasını ve korunmasını sağlar.

İşletme Faaliyetlerini Geri Döndürme Birim Sorumlusu

İşletme faaliyetlerinin belirlenmiş düzelme zamanı hedeflerini sağlamak için alternatif çalışma alanlarına taşınmasını garanti eder.



Planlama şefine bağlı birimlerin görevleri

Durum Değerlendirme Sorumlusu

Hastanedeki operasyonlarla ilgili bilgileri toplayıp düzenler ve rapor hazırlar.

Afetle alakalı oluşacak olaylarla ilgili tahmin ve projeksiyon geliştirir.

Durum Değerlendirme Sorumlusu

Hasta Takip Sorumlusu

Hastanenin hasta bakım sistemi içinde sürekli olarak hastaların bulunduğu yerleri izleyip kayıt tutulmasını sağlar.

Yatak Takip Sorumlusu

Hastanede ki bütün hasta yataklarının uygunluğunu araştırıp ilgili kişilere raporlar.

Hemşirelik Hizmetleri Sorumlusu

Hemşirelik ve hasta bakım hizmetlerini organize edip yönetir.

Tıbbi Servis Sekreteri Sorumlusu

Afetzedelerin hastanede yattığı klinikleri belirler ve gelen ziyaretçilerle ailelerine bilgi verir.

Kaynak Yönetimi Sorumlusu

Afette personel ve ekiplerin, hastanenin, ilaç ve sarf malzemelerinin durumu hakkında bilgi toplayıp hazır olmasını sağlar.

Planlama sorumlularını kaynakların mevcut durumu ve hedefleri hakkında bilgilendirir.

Kaynak Yönetimi Sorumlusu

Personel Takip Sorumlusu

Görevi başındaki personel ve gönüllü personelin durumu, yerleşimi ve ulaşılabilirliği hakkında bilgi sağlar.

Malzeme Takip Sorumlusu

Hastane envanterine kayıtlı cihaz ve sarfların ve olaya destek amacı ile dış kurumlardan gelen ek malzemelerin durumu, yerleşimi ve ulaşılabilirliği hakkında bilgi sağlar.

Kayıt Sorumlusu Afetle ilgili bütün dosyaların karar ve faaliyetlerini de içerecek şekilde doğru ve tam tutulmasını sağlar.

Bütün birimler arasında kayıtların paylaşımını ve iletişimini kolaylaştırmak amacıyla imkânların elverdiği ölçüde internet imkânını da bulunduran bilgi işlem sistemi sağlamak.

Olağandışı Durum Sonlandırma Sorumlusu

Olağandışı durumu sonlandırmak için bütün personel için özgün talimatları içeren olağandışı sonlandırma planı geliştirir.

İhtiyaç fazlası personel ve ekipmanları geri çekmek ve olağandışı durum sonlandırma zamanını belirlemek için bölüm şefleriyle iletişim hâlinde olur.



Lojistik şefine bağlı birimlerin görevleri

Hastane İçi Hizmet Sorumlusu

Hastane iletişim sistemi, personelin su ve gıda desteği, bilgi teknoloji sistemlerinin sürekliliği için gerekli hizmetleri düzenleyip yönetir.

Hastane İçi Hizmet Sorumlusu

Haberleşme Birim Sorumlusu

İç ve dış haberleşmeyi organize ve koordine eder.

Bilgi Teknolojisi/Bilgi Hizmetleri Birim Sorumlusu

Çalışanlar için bilgisayar donanımı, yazılımı ve altyapı desteğini sağlar.

Personel Yiyecek ve Su Birimi Sorumlusu

Yiyecek ve su stoklarını organize eder ve beklenen veya gerçekleşen eksiklik dönemlerinde tahsis usulü (kota) için hazırlık yapar.

Destek Hizmetler Sorumlusu

Hastanenin ve malzemelerinin, hasta transportunun ve insan kaynağının devamlılığını organize eder.

Malzeme ve personel taleplerini alıp ihtiyaca göre düzenleyip gerekli alanlara yönlendirir.

Destek Hizmetler Sorumlusu

İşçi Sağlığı ve İyiliği Birim Sorumlusu

Hastanedeki afetzede personele tıbbi bakımın ulaşılmasını sağlar. Afette personele davranış ve psikolojik destek hizmetlerinin ulaşılmasını sağlar.

Aile Bakımı Birim Sorumlusu

Personel ailelerinin tıbbi, lojistik, ruh sağlığı ve günlük bakıma ulaşılabilirliğini sağlar.

Kaynak Birim Sorumlusu

Tıbbi ve sarf malzemelerinin ve ilaçların temin edilmesini, depolanmasını, muhafazasını ve bulundurulmasını sağlar.

Tesis Birim Sorumlusu

Bina sistemlerinin, malzeme ve sarflarının organizasyonu, yönetimi ve desteklemesini sağlar. Hastane ve çevresinin uygun temizlenmesini ve dezenfeksiyonunu temin eder.

Ulaştırma Birim Sorumlusu

Ayaktan ve yatan tüm hastaların naklini organize ve koordine eder.

İş Gücü Rezervi ve Yetkilendirme Birim Sorumlusu

Mevcut çalışan ve gönüllüleri toplar ve kayıt altına alır. Yeterli tıbbi ve idari personeli temin eder.



Afet planının başarılı

olması için kurum içinde plana gerekli

önem verilerek kurumun iç tüzüğünce

yasal destek sağlanmalıdır.

Afetin büyüklüğüne

göre HAP organizasyon şemasındaki hangi birimlerin aktive edileceğine HAP

başkanı karar verir.

Finans şefine bağlı birimlerin görevleri

Zaman Yönetimi Sorumlusu

Afetle alakalı bütün alanlarda personelin ve gönüllülerin çalışma saatlerini izleyip yönetir ve kaydeder.

Satın Alma Sorumlusu

Hastaneyle çalışan firmaların alacak ve borç hesaplarının idaresini sağlar. Afet durumunda maliyetleri asgariye düşürmek için anlaşma ve görüşmeler yaparak anlaşmazlıkları çözer.

Muhasebe Sorumlusu Afet durumundaki maliyet analizlerini yapıp kayıtların düzgün bir biçimde tutulmasını sağlar.

HAP AKTİVASYONU

Hastane acil durum komuta sistemini afet veya benzeri acil durumlarda aktifleştirme yetkisi sadece HAP başkanına aittir. Afet planlarının etkili bir şekilde yürütülebilmesi için HAP başkanının otoriter ve saygın birsi olmalıdır. Afetin büyüklüğüne göre HAP organizasyon şemasındaki hangi birimlerin aktive edileceğine HAP başkanı karar verir. Afetin ilk döneminde HAP başkanına veya diğer yöneticilere ulaşılamayabilir. Bu durumda başkanın yedeğine ulaşılabiliyorsa onun komutasında HAP aktive edilir. Ayrıca diğer yöneticilerin ve görevlilerinde yedekleri de önceden belirlenmelidir. Afet esnasında başkanının yerine bakan kişiye de ulaşılamazsa o anda hastanedeki en yetkili kişi HAP’ı aktive edebilir. Başkana ulaştıktan sonra komutayı devralır. Böylece ilk saatlerde ki boşluklar giderilerek kargaşa önlenir.

Başkan tarafından HAP aktive edildikten sonra tüm yöneticiler kendisine bağlı alt birimlerdeki görevlilere haber verir. Ayrıca bu aktivasyondan hastane personelinin ve hasta-hasta yakınlarının haberdar olması için hastanede uyarı sistemi olmalıdır. Bu uyarı sistemi sesli uyarı olabileceği gibi kodlama veya çağrı cihazı şeklinde de olabilir. Seçilen uyarı sisteminin alternatifleri de belirlenmelidir. Bu uyarı sistemi afetlerin büyüklüğüne göre ihtiyaç duyulan kişilerin haberdar edilmesi gerekir. Böylece küçük çaplı afetlerde kargaşa ortamı oluşturulmamış olur.

Afet ve benzeri acil durumlarda planın işlemesi için görevlilerin görevleri önceden belirlenip bildirilmelidir. Belirli aralıklarla eğitimler verilerek tatbikatlar yapılmalıdır. Görevli personel çağrılmasa bile afet esnasında hastaneye gelip yöneticilerle irtibat kurmalıdır. Bunların ve gönüllülerin toplanacağı alanlar önceden belirlenmeli ve gelenler kayıt altına alınmalıdır. Gelmeyenler hakkında ise daha önceden belirlenen yasal işlemler uygulanmalıdır.



HAP’IN ENTEGRASYONU

Afet planının başarılı olması için kurum içinde plana gerekli önem verilerek kurumun iç tüzüğünce yasal destek sağlanmalıdır. Hazırlanan afet planı eğitim ve tatbikatlar esnasında tespit edilen eksikliklere göre ve hastanenin gelişimine bağlı olarak yenilenmelidir. Hastane afet planında görevli kişiler, hastane personeli ve işe yeni başlayan personel önceden eğitilmelidir.

Hazırlanan HAP’lar her zaman rahatça ulaşılabilir olmalıdır. Bu planların kopyaları idari birimlerde, tüm bölümlerde, polikliniklerde ve tüm danışma noktalarında bulunması gerekir.

Genellikle afetlerden sonra yoğun bir şekilde yardımlar yapılmaktadır ama ilk 24-72 saat boyunca tüm kurumlar ve özellikle hastaneler kendi kendilerine yetecek durumda olmalıdır. Ayrıca afetin ilk saatlerinde en yoğun şekilde yaralı müracaat eder. Bunların çoğu hafif yaralıdır ve ciddi hastalara kullanılması gereken kaynakların erkenden tükenmesine neden olur. Bunu engellemek için afetten önce gerekli tedbirler alınmalıdır. Dışardan yapılan yardımlar afetin büyüklüğüyle doğru orantılı, afetin süresiyle ters orantılıdır. Yapılan bu yardımlar verimli bir şekilde kullanılmalıdır ve bu doğrultuda planlar geliştirilmelidir. Afetin büyüklüğüne göre ihtiyaç duyulan birimler aktive edilmeli, kaynaklar israf edilmemelidir. Hastaneler afetler karşısında kamu kurum ve kuruluşlarıyla ve gönüllü kurumlarala iletişim hâline geçip onlarıda plana entegre etmelidir.

Afet anında iletişim kurularak entegre olması gereken kurumlar;

• Yerel ve merkezi yönetim birimleri (valilik, belediye), • İl sağlık müdürlüğü, • 112 ambulans servisi, • İtfaiye, • AFAD, • Kızılay ve diğer sağlık kuruluşları, • Güvenlik güçleri, • Ambulans/ulaşım/helikopter şirketleri, • Eczaneler ve ilaç depoları, • Basın kuruluşları, • Meslek odaları, sivil toplum örgütleri, • Bakım evleri



Öze

t

•Hastanenin afet ve benzeri acil durumlarla karşı karşıya kaldığında verdiği yanıtın organizasyonel hâline HAP denir ve başkanı kurumun en yetkili kişisi olmalıdır.

•Hastane yönetici tarafından HAP hazırlama komisyonunu oluşturur. Bu komisyon HAP'ı hazırlar ve her yıl günceller.

•HAP organizasyonel şeması hastane afet planı başkanı, halkla ilişkiler yetkilisi, kurumlar arası koordinasyon yetkilisi, iş güvenliği yetkilisi, tıbbi / teknik danışma kurulu, operasyon yetkilisi, planlama yetkilisi, lojistik yetkilisi ve finans (döner sermaye) yetkilisinden ve bunların alt birimlerinden oluşur. Tüm bu birimlerin ayrı ayrı görevleri vardır. afetin büyüklüğüne ve hastanenin kapasitesine göre HAP başkanı tarafından gerekli birimler aktive edilir.

•Afetlerde en fazla iş genellikle hastanelere düşmektedir. Hastanede ise en fazla yoğunluk acil servislerde yaşanmaktadır. Bu yoğunluğun altından kalkmak için önceden hastane afet planları hazırlanmalıdır.

•Hastane afet planları kolay uygulanabilir, sade, anlaşılır, ekonomik ve hastanenin ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde olmalıdır.

•Hazırlanan afet planları tüm çalışanlara anlatılmalıdır. Belirli aralıklarla eğitimler verilip tatbikatlar yapılmalıdır.



DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Afetlerde ilk 24-72 saat dışardan yardım ulaşmayabilir.

b) HAP hazırlanırken en çok görülen afet türleri göz önüne alınmalıdır.

c) Hazırlanan afet planlarından sadece görevliler değil tüm personel, hasta ve hasta yakınları haberdar olmalıdır.

d) HAP’ta görevliler görevlerini önceden bilirler ve ona göre hareket ederler.

e) Afet planları gerçekçi ve güncel olmalıdır.

2. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Hastaneler yasal sorumluluklardan dolayı da HAP hazırlamak zorundadır.

b) HAP yeni gelişecek ve acil durumlarda yararlı olabilecek teknik olanaklarla entegre olmalıdır.

c) Hastaneler sadece afet esnası için plan yapmalıdır. d) HAP’ta en üst düzey yöneticiler yer almalıdır. e) Afetlerde kullanılacak ilaç ve malzemeler önceden stoklanmalıdır.

3. Aşağıdakilerden hangisi HAP’ın özelliklerinden biri değildir?

a) Sade, anlaşılır ve kolay uygulanabilir olmalıdır.

b) HAP iyi organize edilerek hızlıca müdahale için geliştirilmiştir.

c) Diğer kurumlarla kolayca entegre olur.

d) Bütün hastaneler için aynı tarzda afet planları hazırlanmalıdır.

e) HAP’ta emir komuta zinciri geçerlidir.

4. Aşağıdakilerden hangisi acil durum hizmetlerinin özelliklerinden değildir? a) Alışılmamış prosedürler uygulanır. b) Kaynak ihtiyacı ve kullanımı kurum yönetiminin kapasitesini aşar. c) Alışılmamış terminoloji kullanan kurumlarla irtibata geçilir. d) Günlük hayatta kullanılan iletişim araçları yetersiz kalır. e) Hastanedeki ekip çalıştığı için kurum içi koordinasyon yeterlidir.

5. Aşağıdakilerden hangisi afet yönetim kurulunda yer almaz?

a) Halkla ilişkiler yetkilisi b) Operasyon şefi c) İş güvenliği yetkilisi d) Klinik yönetim sorumlusu e) Kurumlar arası koordinasyon yetkilisi



6. Aşağıdakilerden hangisi operasyon şefinin görevlerinden biri değildir? a) Tıbbi bakım, altyapı, güvenlik, tehlikeli materyal ve iş sürekliliği

bölümlerinin kaynaklarını organize eder, görevlendirir ve denetler. b) Taburcu edilecek hastaların sayısını belirlemek ve bunların ailelerini

bilgilendirmek. c) İnsan sağlığını ve hayatını tehdit eden durumlarda bütün

operasyonları durdurur. d) Başka hastanelere sevk edilecek hastaları belirler ve ilgili yerlerle

iletişim sağlar. e) Hastaneye müracaat eden bütün yaralıların tanısını ve tedavisini

sağlar.

7. Aşağıdakilerden hangisi HAP hazırlama komisyonunda yer almaz? a) Sağlık müdürü b) Acil servis sorumlusu c) Güvenlik müdürü d) Kalite temsilcisi e) İş yeri güvenliği uzmanı

8. Aşağıdakilerden hangisi lojistik şefinin görevlerinden biridir?

a) Hastanenin afetten etkilenen bölümlerini belirleyip tahliye edilmesinin güvenli olup olmadığına karar vererek gerekli incelemeleri yaptırır.

b) Yatan ve ayaktan tedavi alan hastaların kayıt işlemlerini koordine eder.

c) Tehlikeli maddelere bağlı olaylara yanıt ile ilgili tespit ve izleme çalışmalarını koordine eder.

d) Afetle alakalı oluşacak olaylarla ilgili tahmin ve projeksiyon geliştirir. e) Afetle alakalı bütün alanlarda personelin ve gönüllülerin çalışma

saatlerini izleyip yönetir ve kaydeder.

9. Aşağıdakilerden hangisi planlama şefine bağlı çalışır? a) Zaman yönetimi sorumlusu b) Haberleşme birim sorumlusu c) Kaynak yönetimi sorumlusu d) İşletme faaliyetlerini geri döndürme birim sorumlusu e) Giriş kontrol birim sorumlusu

10. Aşağıdakilerden hangisi HAP’ın entegre edileceği kurumlardan

biri değildir? a) 112 acil sağlık hizmetleri b) İtfaiye c) AFAD d) Sağlık müdürlüğü e) Çalışma müdürlüğü

Cevap Anahtarı

1. B, 2.C, 3.D, 4.E, 5.D, 6.C, 7.A, 8.A, 9.C, 10.E



YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR

Resmi Gazete. (20 Mart 2015) ve 29301 sayı. Hastane Afet ve Acil Durum Planları (Hap) Uygulama Yönetmeliği.

Karagöz İ. Kur’an’a Göre Musibetler Açısından İnsan ve Toplum. S.172-182.

Altıntaş H. K. (2009) Afet Tıbbında Terminoloji, HAMER Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi Kursu, Ankara.

Turkish Hospital Emergency Disaster Plan Conference. (2000). Emergency Medicine Researchers International. İzmir, Türkiye.

Kadıoğlu M, Bek Ö. (2009). Sağlık Kuruluşları İçin Afet Acil Yardım Planlama Rehberi. İstanbul.

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2010). Afetlerde Sağlık Hizmetleri Birimi ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekiplerinin Görevleri ve Çalışma Esaslarına Dair Yönerge.

Işık Ö, Aydınlıoğlu HM, Koç S, Gündoğdu O, Korkmaz G, Ay A. (2012). Afet Yönetimi ve Afet Odaklı Sağlık Hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi. Vol:28. s:82-123.

Hospital Incident Command System (HICS). (2014) Available from: http://www.emsa.ca.gov/disaster_medical_services_division_hospital_incident_command_system_resources.

Lök U, Yıldırım C, Al B, Zengin S, Çavdar M. (2009). Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi Hastane Afet Planı. Acil Tıp Dergisi. Vol:3(8) s:44.

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2016). Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu

Hastane Afet Planlaması Eğitimi kurs kitapçığı. (2009). Urla.

Yüksel AE. (2010).Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Hastane Afet Planı Modeli, Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Acil Yardım ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı. Ankara.

Altıntaş KH, Bayraktar N, Erden Z, Koçer B, Demiröz F. (2013). Acil Ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi. Hacettepe Üniversitesi Afet Tıbbı Uygulama ve Araştırma Merkezi (HAMER). Ankara.

Kadıoğlu M. (2011). Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek. İstanbul Teknik Üniversitesi Afet Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi. T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayın.

T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planı (İL-SAP) Hazırlama Kılavuzu.


http://www.emsa.ca.gov/disaster_medical_services_division_hospital_incident_command_system_resources

http://www.emsa.ca.gov/disaster_medical_services_division_hospital_incident_command_system_resources


Özmen P, Türk YZ, Çetin M. (2013). Afetlerde Güvenli Hastaneler. Gümüşhane University Journal of Health Sciences. Vol:2(4).

Tekin E. (2015). Hastane Afet Planlaması, Hastane Acil Durum Komuta Sistemi ve Atatürk Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürlüğü Hastanesi’ne Uygulanması. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi.

T.C. Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Hastane Afet ve Acil Durum Planları (HAP) Uygulama Yönetmeliği.


afetlerde İlk ve acİl yardim yÖnetİmİ uzm. dr. erdal tekİn°lk-ve-acil... · küçük ve...

Documents