ŞOKDA İLK YARDIM VE ACİL BAKIM

Şokun kelime anlamı sarsılmadır. Herhangi bir nedenle dolaşım sisteminde kanın azalması nedeniyle dokulara yeterince kan ulaşamaz. Dokulara yeterince kanın gidememesi nedeniyle hücreler oksijensiz kalır. Buna bağlı olarak hücrelerde fonksiyon bozuklukları meydana gelir. Yetersiz doku kanlanması sonucu, hücre fonksiyonlarının bozulmasına şok denir.

Şokta kan basıncı alınamayacak kadar düşüktür. Kalp krizi, şiddetli kanamalar, aşırı sıvı kaybı, büyük yanıklar, ishal, kusma, aşırı korku ve heyecan, karın ve başa şiddetli darbeler şok durumun oluşmasına neden olur. İleri derecedeki kan ve sıvı kaybı şokun en önemli nedenleridir. Kan kaybı damarlarının yaralanması sırasında meydana gelir.

Aynı şekilde ileri derecedeki ishallerde de aşırı sıvı kaybı şokun oluşmasına neden olur. Belirttiğimiz nedenlerden dolayı vücuttan hem kan, hem de sıvı kaybının olması nedeniyle kanın hacmi düşer. Yanıklarda da doku sıvısı kaybı olduğundan kanın hacmi düşer.

Dolayısıyla bu duruma bağlı olarak şok meydana gelir. Herhangi bir nedenden dolayı kişinin şoka girip girmediğini öğrenmek ve buna uygun ilk yardımın uygulanması için şok belirtilerinin bilinmesi gerekir.

ŞOK BELİRTİLERİ

Kaza yerinde, yaralının sakin ve sessiz bir şekilde hareket etmeden durması,

Yaralı ya da hastanın soğuk soğuk terlemesi

Derinin soluk olması Yaralı yada hastada huzursuzluk Vücut ısısının düşük olması, Aşırı susama ve dudakların

kuruması,

Nabzın zayıf ve hızlı olması, Bulantı ve kusma, Kan basıncında düşme, Gözün göz çukuruna girmesi, Solunum hızlı ve yüzeysel olması şok belirtilerindendir.

ŞOK ÇEŞİTLERİ

1. Kardiojenik şok2. Psikojenik şok3. Nörojenik şok4. Toksik/Septik şok5. Anafilaktik şok6. Hipovdenik şok

Kardiyojenik şok

Kalbin pompalama fonksiyonunun bozulması ve kardiyonik outputun azalmasıyla ortaya çıkar.Kalp atım hızı veya her atımda pompalanan kan miktarı azalmıştır. Genelde miyokardiak enfarktüsün komplikasyonu olarak ortaya çıkar.

Psikojenik şok

Duygusal travma veya psikolojik şok sonucunda ortaya çıkabilir. Bu durumda geçici bladikardi görülür, bu da kardiak outputu azaltır, ve kan basmcı düşer. Aynı zamanda periferal vazodilatasyon ve periferal dirençte azalma olur. Şerebral hipoperfuzyon sonucu hastanın bilinci kaybolabilir.

Nörojenik şok

Şiddetli ağrısı olan hastalarda veya beyin ve spinal yaralanmalarada görülebilir.Ağrıda ilk dönemlerde kan basıncı yükselebilir. Ancak ağrı uzunsürerse veya çok şiddetliyse şoka neden olabilir.

Toksik / Septik şok

Periferal direnç azalır ve kan basıncı düşer.Bunun yanında toksemi kapillerin geçirgenliğini arttırır. Bu da damarlardan dokulara plazma ve sıvı geçişine neden olur. Sonuçta Intravasküler volüm ve kalbe dönen kan miktarı azalır. Kardiak output azalır kan basıncı düşer. Septik şokta hastanın cildi pembe ve ılıktır.

Anaflaktik şok

İlaç,besin,arı,böcek sokması veya başka bazı maddelere alerjik reaksiyon sonucunda vücutta büyük oranda histamin salgılanması ile ortaya çıkar. Histamin vazodilatör bir maddedir. Şiddetli hipotansiyona ek olarak genellikle bronkospazm da gelişir. Bütün vücutta yaygın vazodilatasyon, kan basıncında düşme görülür. Vazodilatasyon ciltte kızarıklıklara neden olur.

 

ŞOK HALİNDE YAPILMASI GEREKENLER

Uygun bir yere sırtüstü yatırınız.

Etrafındaki kalabalığı dağıtınız.

Az hareket ettirmeye çalışınız.

Beynin kan dolaşmasını ve çalışmasını kolaylaştırmak için başta kanama yoksa başı 150-300 aşağı getirip, ayak ucunu 30- 40 cm kaldırınız.

Yakasını, kemerini, gömleğini gevşetiniz. Solunum yolu tıkanıklığı varsa gideriniz. Gerekirse yapay solunum ve kalp masajı

yapınız

Kanaması varsa kanamayı durduracak önlemi alınız.

Kırık varsa atel ile tespit yapınız. Soluk almakta güçlük çekiyorsa

baş ve göğüs kısmını hafifçe yükseltiniz.

Battaniye ile örtünüz.-Yaralı bilinçsiz ise katı yiyecek-içecek vermeyiniz.

İhtiyaç durumunda dudakları ve dili birkaç damla su ile ıslatınız