JAARBEELD 2012

Samenwerkingsverband van Universiteit van AmsterdamVrije Universiteit Amsterdam Hogeschool van Amsterdam

ACE sLAAt HAAR vLEugELs uit!

iNHOuDsOPgAvE

14 INSPIREREN

10 LEREN

16 ONDERZOEKEN

20 STARTEN

24 GROEIENCOLOfON

Concept & teksttabasco communicatie, Amsterdam

fotografieACE / Fred van Diem

RedactieErik Boer / Femmy van den Elsaker

Vormgevingwww.crasborn.nl

Drukwerkwww.pomp.de

Amsterdam Center for Entrepreneurship (ACE)Roetersstraat 111018 WB Amsterdam(020) 525 4110 / ace-feb@uva.nlwww.ace-amsterdam.org

2ACE JAARBEELD 2012 / inhouDsopgAvE

‘Bij de realisatie van dit eerste ACE Jaar­beeld, kreeg ik de vraag om 2012 in één woord samen te vatten en daar gelijk mijn persoonlijke hoogtepunt aan toe te voegen. Een lakmoesproef voor het geheugen, want wat is er onnoemelijk veel gepresteerd en gebeurd het afge­lopen jaar. Events, spraakmakende onderzoeken, de opening van nieuwe ACE­locaties, de voorbereidingen van onze masteropleiding Entrepreneurship en het bezoek van onze (inmiddels) koningin Máxima.

Het vastleggen en met u delen van al die activiteiten, brengt ons naast over­zicht ook belangrijk inzicht. Inzicht in waar we met ACE staan, nu na vijf jaar samenwerking tussen de Amsterdamse universiteiten en hogescholen.

2012 was wat mij betreft het jaar waarin we definitief afscheid namen

van onze kinderjaren. Jaren waarin we nieuwsgierig waren en van elke lade en ieder keukenkastje wilden weten wat erin zat. Een tijd ook waarin we veel geleerd hebben over onszelf en op zoek gingen naar een eigen plek in deze wereld.

Die eigen plek hebben we inmiddels gevonden. Door hard maar vooral ook sámen te werken. Als toonaangevend Center for Entrepreneurship staan we in eigen land, maar ook daarbuiten, stevig op de kaart. Met gewaardeerd wetenschappelijk onderzoek en een herkenbaar onderwijsprogramma bevorderen we op tal van plekken het ondernemersklimaat in ons land. In dit jaarbeeld krijgt u een beeld van onze gedrevenheid en van de mensen met wie we dat doen.

De groei die wij hebben doorgemaakt, brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. Op het gebied van kwaliteit

en continuïteit bijvoorbeeld, en de uit­voering van de masteropleiding Entre­preneurship die we gaan aanbieden. Een belangrijke stap, waaraan collega’s van de VU en UvA al sinds 2008 werken. Met deze masteropleiding geven we nieuwe invulling aan onze ambities.

Mijn persoonlijke hoogtepunt gaat dan ook terug naar een koude novem­berdag, vorig jaar. Nog preciezer: mijn fietstocht naar het Maagdenhuis. Aan mijn stuur een tas vol belangrijke papieren: onze definitieve aanvraag voor de Masteropleiding Entrepreneur­ship! Hoewel het buiten ijzig koud was, brandde er in mij een groots vuur. Het vuur van ACE en een succesvolle onder­nemende toekomst.’ /

Veel leesplezier,

Erik BoerDirecteur

GROwING uP

‘Als toonaangevend Center for Entrepre­neurship staan we in eigen land, maar ook daarbuiten, stevig op de kaart’

3ACE JAARBEELD 2012 / vooRwooRD

Tegenwind brengt de vlieger omhoog

Chinese wijsheid

4ACE JAARBEELD 2012 / inspiREREn

iNsPiREREN

Hoe inspireer en motiveer je ondernemende studenten op het gebied van internationaal ondernemerschap? Door ze de mogelijkheid te bieden letterlijk over landsgrenzen heen te kijken. En door ze in contact te brengen met collega-ondernemers. ACE en investeerder 1&12 ventures schetsen de kaders voor de buitenlandreizen en geven handvatten en coaching. Maar om de droom werkelijkheid te maken, moeten de zestien vooraf geselecteerde studenten (the16) toch echt zélf aan de bak!

The16 in China

Jessie Brockhoff, oud-student van de master Entrepreneurship VU en pro-jectleider van The16: ‘De uitdagingen voor 2012: organiseer een reis die het ondernemersklimaat in China in kaart brengt; richt gezamenlijk een bedrijf op waarbinnen elke deelnemer zijn verant­woordelijkheid heeft; en zorg ten slotte voor betrouwbare klanten die de reis financieren. Op 5 mei 2012 zetten The16 voet op Chinese bodem, waar zij tal van ondernemers spraken. Chinese buddy­

studenten, met wie de studenten in Nederland al contact hadden gelegd, zorgden voor praktische ondersteuning en begeleiding.’

Jessie: ‘De Chinareis was niet alleen voor deelnemers een succes, ook voor ACE was het waardevol: met verschillende Chinese universiteiten onderzoeken we, naar aanleiding van ons bezoek, de mogelijkheden tot samenwerking, bij­voorbeeld in exchange programs.’

Deelnemer Jordi van den Berg (22), vier-dejaars student Economie & Bedrijfs-kunde UvA: ‘Wat een ervaring! Zeker ook de weg ernaartoe: samenwerken met mijn medereisgenoten, plannen, omgaan met tegenslagen, out of the box­denken om geld in te zamelen. Ik deed onder meer ter plekke onderzoek naar de Chinese markt voor aanmaak­blokjes voor de barbecue. Ondernemen in China is een uitdaging en heel hard werken: business is gestoeld op vertrou­wen en vriendschap, relaties zijn voor de lange termijn. Ik gebruik alle opgedane kennis nu om een reis naar Japan te organiseren voor mijn studentenvereni­ging van de faculteit (Sefa). Er moet nog veel gebeuren, maar ik hoop dat we deze zomer ons licht kunnen opsteken in Tokio.’ /

n 7 mAANDEN VOORbEREIDING n 16 STuDENTEN n 7 STEDEN n 30 GEORGANISEERDE bEZOEKEN n www.ThE16.NL VOOR mEER

INfORmATIE

‘Business in China is gestoeld op vertrouwen en vriendschap, relaties zijn voor de lange termijn’

5ACE JAARBEELD 2012 / inspiREREn

Jaarlijks organiseert ACE, in samen-

werking met het Loopbaan Advies

Centrum uvA en het Centrum voor

studie en Loopbaan vu, de Entrepre-

neurship Day. E-Day is hét event om

studenten en (pas) afgestudeerden

van de HvA, uvA en vu warm te

maken voor het ondernemerschap.

Deelnemer wouter meys (27) afgestudeerd aan uvA/Vu, Information Science: ‘inspirerend waren de verhalen van de entrepreneurs: starters en mensen die al tijden aan de weg timmeren en hun successen en valkuilen met ons deelden. ik had al de ambitie om de stap naar het ondernemerschap te wagen. Dus toen Erik Boer mij tijdens E-Day enthousiast

maakte voor de Rabobank/ACE summerschool ondernemerschap heb ik me snel aangemeld. De grootste winst van de summerschool? het dwong mij en mijn partner een bedrijfs-plan te schrijven. En inmiddels zetten wij mooie stappen met www.greenCorn.nl, ons bedrijf in data-analyses en -visualisaties.’

Krijg advies van ervaren

ondernemers

Ga zelf aan de slag tijdens een workshop

Zet een volgende stap met jouw businessidee

Ontmoet student­

ondernemersBedenk nieuwe ideeën en deel

ervaringen

ENTREPRENEuRShIP DAy DROmEN, DENKEN, DuRVEN, DOORZETTEN, DOEN!

Met, in 2012, onder meer inspirerende sprekers: ondernemers met een flinke staat van dienst, zoals Danny Mekić, die met zijn openhartige verhaal hoge ogen gooide en Iens Boswijk, die het publiek boeide met haar aansprekende verhaal. Maar ook: acht verschillende work­shops – uiteenlopend van ‘Hoe verkoop ik mijn product’ tot ‘Hoe financier ik mijn bedrijf’ – professionele coachings­sessies en, natuurlijk, gelegenheid tot netwerken. Helen Couwenberg, project­leider ACE (VU): ‘Zo’n 200 enthousiaste potentiële ondernemers van elke denk­bare opleiding, bezochten op 15 mei E­Day. Met het event willen we studen­ten een eerlijk beeld geven van onder­nemerschap en hen enthousiasmeren een eigen bedrijf te starten en/of hun ondernemerstalenten te ontwikkelen.’ /

6ACE JAARBEELD 2012 / inspiREREn

Breaking Out! De ultieme katalysator van ondernemerschap

Op 15 november 2012 kwamen 250 licht­gespannen studentondernemers samen voor een evenement dat naam en faam verdiende: Breaking Out! De vierde editie van dit unieke netwerkevenement stond ook dit jaar in het teken van inspiratie, coaching door bekende topondernemers en netwerken dat het een lieve lust is. Een uniek en terugkerend onderdeel is Live­Matchmaking, waarin Ralph van Hessen ter plekke studenten­met­een­plan koppelt aan topondernemers. www.breakingoutcongres.nl

Gido Kruisinga (23), derdejaars Bouw-technische bedrijfskunde, HvA: ‘Toen ik hoorde dat een oud­student tijdens een event live in contact was gebracht met Virgins Richard Branson, dacht ik

alleen nog: daar moet ik bij zijn! Samen met mijn collega ontwikkelde ik name­lijk de STOOL: een stoelontwerp geba­seerd op het middeleeuwse ‘strycsitten’ (www.stooldesign.nl – red.). En ik wilde maar wat graag Jan des Bouvries mening erover horen. Ondernemer Ralph van Hessen – ‘je wordt gewoon bang van zijn netwerk’ – belde Des Bouvrie ter plekke tijdens Live­Matchmaking. Stond ik daar ineens ons idee te pitchen voor hem en 250 man! Wat volgde, was een persoonlijke afspraak in Het Arsenaal. Jan was onder de indruk en gaf ons adviezen, onder meer over conceptver­koop op basis van royalty’s. We hebben ook gepraat met de directeur van het Gemeentemuseum in Den Haag. Ralph, bedankt!’ /

tijdens het Live-Matchmaking brengt Ralph van Hessen een student in contact met Jan des Bouvrie Minor studenten tonen hun kledinglijn tijdens Breaking Out!

7ACE JAARBEELD 2012 / inspiREREn

Een weekend met hoofd en hart werken aan je businessconcept om het vervolgens te presenteren aan je collega’s en een professionele jury. En: leren van ervaren ondernemers, kennis delen, met daarbovenop: plezier. Het allereerste snelkookpanweekend (23 en 24 juni 2012, studio HvA) zette 17 medewerkers van de HvA in vuur en vlam.

Martin Haring, coördinator minor Ondernemerschap en initiator van het Snelkookpanweekend: ‘Het idee achter het Snelkookpanweekend is: onderne­merschap stimuleren bij medewerkers van de hogeschool, in de hoop dat zij een eigen onderneming starten. Mede­werkers hebben een voorbeeldfunctie voor studenten, maar de meeste van hen hebben nauwelijks ervaring met het ondernemerschapsproces. Het is belangrijk dat zij ervaren met welke methodes onze studenten werken en dat zij ont­dekken welke stappen studenten door­lopen op de weg naar ondernemerschap.’

Docent wordt studentZo kwam het dat medewerkers een weekend lang ‘studenten’ werden en onder hoge tijdsdruk tot een aantrekke­lijk businessconcept moesten komen. Alle 17 deelnemers beschikten over een ondernemende mindset en gebruikten

hun creativiteit in hun werk, les­ en/of coachingsprogramma’s.

Veel bruikbare conceptenHet pitchen van het businessconcept voor de jury zorgde voor een gezonde dosis spanning. Want wat kun je in zo’n korte tijd eigenlijk bereiken? Martin: ‘Veel. Zo bleek nadat tal van bruikbare concepten de revue waren gepasseerd: van een docente die met haar zus een Koreaans restaurant wil starten tot een P&O­medewerker met geheel eigen recep­turen voor kroketten en het Duitse brood van Michael Tuguntke (zie kader – red.).’

Eerlijk verhaalOnder anderen Boris Veldhuijzen van Zanten (serial entrepreneur en Snelkook­panweekend­spreker en ­jurylid) leverde een belangrijke bijdrage aan het succes van het weekend. Martin: ‘Boris, die de kunstacademie volgde, weet als geen ander hoe je creativiteit kunt ombuigen naar ondernemerschap. Zijn eerlijke verhaal over de hobbels die hij moest nemen, maakte indruk. Zo voorspelde zijn basisschoolleerkracht hem een wei­nig rooskleurige toekomst.’ Dat het Snel­ kookpanweekend een welkom, succes­vol evenement is, bewijst de verdubbe­ling van het deelnemersaantal voor het weekend in 2013. Bekijk een impressie op: www.snelkookpanweekend.nl. /

SNELKOOKPANwEEKEND 2012Onder druk ontstaan de beste ideeën

De jury zag er wel brood inmichael Tuguntke (projectmanager/docent minor Ondernemerschap) kwam, zag en (over)won met zijn meister baeckerplan: ‘Mijn idee om Duits brood naar de neder-landse markt te brengen, viel letterlijk in de smaak; ik won de pitch. De prijs? Een halfjaar één dag per week werken aan mijn idee, betaald door ACE. het idee werd geboren uit een gemis: ik ben geboren in Duitsland en genoot van het brood. Er is een variant ver-krijgbaar die erop lijkt, maar die kost € 7,50; in Duitsland betaalde ik € 3,20. Dit prijsver-schil betekent handel. Mijn product-markt-verkenning bevestigde de kansen. uit diverse onderzoeken bleek onder meer dat Duits brood in Australië en de vs al een hit is en dat Duitsers die in nederland wonen het meest missen: “fatsoenlijk brood”.’

De persoonlijke verbintenis met een product of dienst, de voorbereiding en het netwerk: het zijn allemaal zaken waarop we de plannen van onze studenten ondernemer-schap beoordelen. het inhoudelijke verhaal is natuurlijk gesneden koek, maar wat het enorm interessant maakt, is dit proces nu eens van binnenuit doorlopen. Zo krijg je beter zicht op wat studenten doormaken en kun je ze nog beter begeleiden. wat het pro-gramma daarnaast voor mij heeft betekend: veel inspiratie, energie en plezier.’

8ACE JAARBEELD 2012 / inspiREREn

Ondernemen is bluezzz!Een idee om te vertellen wat ACE allemaal doet, evolueerde tot een muzikaal epos. Een waar spektakel dat zijn première beleefde tijdens Breaking Out en de start van het snelkookpan-weekend. Alex van Heeswijk, docent voor de minor Ondernemerschap, vertelt.

Een muzikaal epos?‘Vier studenten en ikzelf hebben een muziekstuk geschreven over de minor Ondernemerschap. Een student van de Rietveld Academie heeft daar een twintig minuten durende animatie bij gemaakt. Ons stuk bestaat uit zeven nummers, die we live spelen voor het doek waar de ani-matie op geprojecteerd wordt.’

Wat is de verhaallijn?‘Ondernemen begint op een roze wolk. Je maakt plannen, je werkt ideeën uit. Maar dan? Dan moet je zorgen dat je gezien wordt, dat je geld kunt verdienen met je idee. Vervolgens is het vallen en opstaan. En steeds jezelf terug-vinden. Vandaar ook de titel van het epos: Ondernemen is bluezzz.’

Epos, dat is een ‘heldendicht’?‘Inderdaad. Ik noem het zo, omdat wij ondernemers helden vinden. Ze gáán ergens voor. Ze durven risico’s te nemen. “Stap in de werkelijkheid die ondernemen heet, het kan confronterend zijn, soms ook frustrerend zijn”, is een van de regels die gezongen worden. Maar ook: “Ideeën en kansen laten ons dansen.”’ /

Youtube: zoek op ‘Ondernemen is bluezzz’. Muzikanten: www.hetpakt.net

Studio hvA

ZIEN ETEN, DOET ETENEen toegankelijke, transparante, sfeervolle ruimte waar studenten van de minor Ondernemerschap (HvA) elkaar in optima forma stimuleren en gebruikmaken van elkaars netwerk. Waar ruimte is om te werken en te overleggen en waar het creatieve proces hoogtij

viert. Met altijd binnen handbereik: ondersteunende docenten en medestudenten, voor als een stu­dentondernemer eens vastloopt en zijn ideeën en onzekerheden wil toetsen. Een utopie? Toch niet. In september 2012 opende Studio HvA haar deuren: een ruimte die geheel is toegespitst op de behoeften van haar gebruikers. Een wereldplek die van bovenstaand scenario een feit maakte. Martin Haring is trots:

‘Elk halfjaar zien in Studio HvA zo’n 50 nieuwe bedrijfjes het dag­licht. Studenten en docenten wer­ken hier sámen aan iets moois. Een studente die aan haar eigen kledinglijn werkt en vanachter haar naaimachine met de tassen­ontwerpster overlegt? Hier gebeurt

het. Deze transparantie en laag­drempeligheid komen ook tot uiting in ons wekelijks Broodje Kaas: elke woensdagmiddag staan de deuren van Studio HvA wagen­wijd open voor gevestigde onder­nemers uit Amsterdam en omge­ving. Wie wil, luistert naar hun ondernemerschapsgeheimen, ­missers, ­kennis en de kansen die zij grepen.’ /

‘Elk halfjaar zien in Studio HvA zo’n 50 nieuwe bedrijfjes het daglicht’

Arghawan Efat, derdejaars Media, Marketing en Publishing, schilderde zojuist het logo van haar tassenmerk dat ze wil ontwikkelen: ‘studio HvA gaat niet om de ruimte, maar om de mensen erin. Door de manier waarop deze plek is opgezet, wordt iedereen coproducent van je product.’

9ACE JAARBEELD 2012 / inspiREREn

minor Ondernemerschap

NOG NOOIT ZOVEEL GELEERD IN ééN SEmESTER

1 0ACE JAARBEELD 2012 / LEREn

LEREN

minor Ondernemerschap

NOG NOOIT ZOVEEL GELEERD IN ééN SEmESTER

ACE biedt de minors ondernemerschap

aan de hvA en Entrepreneurship aan de

vu en de uvA. Bart sutorius en Camiel

selker zijn ondernemers met verschil-

lende achtergronden en één gemeen-

schappelijk doel: studenten helpen de

ondernemer in zichzelf te ontdekken.

Bart is sinds 2008 coach bij de minor

onder nemerschap van de hvA, Camiel

coacht sinds 2011 uvA-studenten. vier

vragen aan beide coaches.

1 1ACE JAARBEELD 2012 / LEREn

daarbij geweldig motiverend. Op basis van pitch én ondernemingsplan kiest een jury de winnaar, die bekendge­maakt wordt tijdens de Kick­Out in Felix Meritis.’

wat willen jullie bereiken?Bart: ‘Veel studenten zeggen dat dit het leukste is wat ze ooit hebben gedaan en waar ze het meeste van hebben geleerd. Dat moeten we erin houden!’Camiel: ‘Het ondernemerschap moet een serieuze carrièreoptie voor ze worden. De maatschappij vraagt daar steeds meer om, studenten willen het en het onderwijs gaat nu gelukkig mee.’

wat typeert jullie studenten? Bart: ‘Ze hebben al interesse voor het ondernemerschap. Gaandeweg zie je het besef groeien dat ze meer kunnen dan ze denken. Just do it! Pak die tele­foon, ga naar buiten. Dan kom je verder.’Camiel: ‘Er zijn erbij die elke dag vanuit Delft, Utrecht of nog verder weg naar Amsterdam komen. Dat toont aan hoe gemotiveerd ze zijn. Aan sommigen zie je meteen dat ze nooit van hun leven in loondienst gaan. Ammehoela!, zie je ze denken.’ /

Meer weten over onderwijsprogramma’s? www.ace-amsterdam.org/nl/onderwijs

>> waarin verschillen jullie minors? Bart: ‘De minor Ondernemerschap aan de HvA ís ondernemen! Studenten gaan in teams echt een bedrijf opzetten, onder begeleiding van een coach. Naar buiten toe: marktonderzoek doen, klanten benaderen, een prototype ontwikkelen en producenten zoeken, bijvoorbeeld. Het onderwijs ondersteunt dat.’Camiel: ‘Het begin van het programma, de bootcamp en de coaching, hebben wij van de HvA gekopieerd. Dat is een goed voorbeeld van de samenwerking binnen ACE. Wij vragen wel iets anders van onze studenten. Niet alleen een bedrijf opzetten, maar ook de formele zaken goed regelen. De administratie, een goed onderbouwd businessplan, voortgangsrapportages en tussentijdse pitches zijn bij ons erg belangrijk.’

waar werken jullie naartoe?Bart: ‘Elk groepje maakt eerst een start­up­document met daarin hun eindtar­gets en tussentijdse mijlpalen. In weke­lijkse coachingsgesprekken bespreken we de voortgang. Voor de eindbeoorde­ling zijn belangrijke vragen: Is er daad­werkelijk ondernomen? En hebben studenten gewerkt aan hun onderne­mende competenties?’Camiel: ‘Wij verwachten wat meer zelf­standigheid van onze studenten. We beoordelen ze vooral op de kwaliteit van het ondernemingsplan aan het eind. Het competitie­element werkt

‘Aan sommigen zie je meteen dat ze nooit van hun leven in loondienst gaan. Ammehoela!, zie je ze denken’

Eerste bijzonder kenmerk ondernemenDe minor Entrepreneurship van de vu ontving op 6 februari 2013 als eerste opleiding in Nederland en vlaanderen het bijzonder kenmerk “ondernemen”. De NvAO kende het kenmerk toe, omdat de opleiding studenten een goede basis biedt op het gebied van ondernemen. Met een bijzonder kenmerk kunnen instellingen zich profileren op aspecten die niet direct gerelateerd zijn aan het niveau, maar bijvoorbeeld de oriëntatie. De HvA-minor Ondernemerschap zit in het traject om het-zelfde kenmerk te ontvangen.

‘Het ondernemerschap moet een serieuze carrièreoptie voor ze worden. De maatschappij vraagt daar steeds meer om, studenten willen het en het onderwijs gaat nu gelukkig mee’

1 2ACE JAARBEELD 2012 / LEREn

masterclass wordt verzorgd door Enno Masurel zelf. hij gaat vooral in op maatschap-pelijk verantwoord ondernemerschap in health and life sciences, innovatie en kritische succesfactoren.

Businesscase uitwerkenDeelnemers kunnen ervoor kiezen om alleen de colleges te volgen of om daarnaast – indi-vidueel of in kleine groepjes – een business-case uit te werken. Daarin worden ze uitge-daagd om een eigen idee, dat ze naar de markt willen brengen, op de tweede dag aan

elkaar te presenteren. ‘niet iedere genees-kundestudent wil immers arts worden’, zegt Masurel. ‘Een aantal van hen wordt onderne-mer, of er worden ondernemersvaardigheden van ze gevraagd in hun verdere loopbaan. in een maatschap bijvoorbeeld, of als hoofd van een afdeling chirurgie.’

Interactie is essentieelDe cursus is kleinschalig van opzet. ‘veel interactie is essentieel’, zegt Masurel stellig. ‘in een kleine groep ontstaat snel het ver-trouwen om met elkaar in discussie te gaan. Zo krijg je veel uitwisseling van ideeën en ervaringen. En het aan elkaar presenteren van je eigen businessplan (het zogeheten pit-chen) is al een ervaring op zich. Een goede pitch voorbereiden leert je veel over jezelf en over je businessidee.’ wat de deelnemers typeert? ‘hoe verschillend ze ook zijn, het zijn stuk voor stuk zeer professionele volwassen mensen met grote ambities.’ /

van oudsher is er binnen de geneeskunde-opleidingen vooral aandacht voor onderwijs en onderzoek en weinig aandacht voor ondernemer-schap. ‘Dat kan beter’, zegt prof. dr. Enno Masurel, directeur van ACE bij de vu. ‘valorisatie, waarde toevoegen door kennis naar de markt te brengen, biedt kansen voor universiteiten, studenten en de zorg.’ ‘Een goede pitch

voorbereiden leert je veel over jezelf en over je businessidee’

‘Niet iedere geneeskundestudent wil arts worden’

ACE organiseerde daarom in 2012 voor de eerste keer, samen met de AMC graduate school een tweedaagse cursus Entrepre-neurship in Health and Life Sciences voor phD-studenten van het AMC. Een succes, dat in 2013 een vervolg krijgt. En op termijn wordt de cursus ook opengesteld voor andere instellingen, zoals het vumc.

Theorie én praktijkDe eerste cursusdag staat in het teken van ondernemerschap in theorie en praktijk. op het programma staan twee masterclasses en drie sprekers uit de praktijk. De eerste

Tweedaagse PhD-cursus Entrepreneurship in health and Life Sciences

1 3ACE JAARBEELD 2012 / LEREn

ACE GAAT EEN STAP VERDERAls alles volgens verwachting verloopt, starten de vu en de

uvA vanuit de samenwerking met ACE in 2014 een eigen master-

opleiding Entrepreneurship. Een mijlpaal. ‘ondernemerschap is

straks op alle onderwijsniveaus geïntegreerd’, zegt Karen

verduijn, beoogd directeur van de opleiding.

masteropleiding Entrepreneurship

1 4ACE JAARBEELD 2012 / LEREn

‘Entrepreneurship is zo’n breed thema, dat er uiteraard verschillen zijn tussen beide bestaande masterspecialisaties binnen VU en UvA’, vertelt Karen Verduijn. ‘Toch is er ook veel overlap. Beide opleidingen zijn meer en meer in trek. Zowel VU als UvA hebben kleine, maar groeiende secties, die zich specifiek richten op ondernemerschapsonderzoek en ­onderwijs. Er valt veel winst te halen door de inspanningen van beide te combineren. Samen verdergaan als één opleiding onder de vleugels van ACE, biedt de mogelijkheid om de studenten een interessanter, inhoudelijk sterker onderwijspakket te bieden.’

Academici met bagage!Dat is nodig, want op alle niveaus in de maatschappij wordt ondernemerschap gestimuleerd en worden hoogwaardiger ondernemers gevraagd. Daarom moeten de studenten van morgen een hoger abstractieniveau van denken ontwikke­len. Verduijn: ‘Wij willen échte acade­mici opleiden, maar wel met de bagage om hun eigen vertaalslag van theorie naar praktijk te maken. Een voorbeeld. Studenten van de huidige masteroplei­dingen ontdekken veel aan de hand van

cases. Bij ACE gaan we straks een stapje verder. Dan werken ze aan de hand van cases die ze zélf maken. Door ze zelf de dilemma’s waar ondernemers mee te maken hebben te laten formuleren en uit te werken, komt de theorie echt tot leven en leren ze die echt doorgronden.’

Voldoende perspectief Een nieuwe masteropleiding beginnen vergt een gedegen voorbereiding. Al in 2008 begonnen de gesprekken tussen UvA (Amsterdam Business School) en VU (afstudeerrichting Ondernemer­schap binnen de masteropleiding Bedrijfskunde) om te onderzoeken of het haalbaar en zinvol was hun beide specialisaties samen te voegen. De ideeën zijn eerst voorgelegd aan andere univer­siteiten, die ronduit positief waren. Vervolgens heeft de Commissie Doel­matigheid Hoger Onderwijs begin 2013 geoordeeld dat het doel helder is, de vooruitzichten goed en de arbeidsmarkt­perspectieven voor de studenten gunstig.

De volgende stap is om groen licht te krijgen van de Nederlands­Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). ‘Beide faculteiten willen graag, we kunnen niet wachten!’, besluit Verduijn. /

ACE GAAT EEN STAP VERDER

‘De beste vakken uit mijn specialisatie worden samengevoegd in de nieuwe masteropleiding Entrepreneurship. Die opleiding lijkt me enorm interessant: een heel praktisch en dynamisch vakgebied, gecombineerd met een wetenschap­pelijk denkniveau.’Nino de Rijk is bijna klaar met de Msc Business Administration, specialisatie Entrepreneurship.

1 5ACE JAARBEELD 2012 / LEREn

mirjam van Praag blikt terug en vooruit

ONDERZOEK DAT ERTOE DOET

1 6ACE JAARBEELD 2012 / onDERZoEKEn

(inter)nationale aandacht voor verschillende ACE-onderzoeken, publicaties in toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften en als kroon op het jaar: een bezoek van (toenmalig) prinses Máxima aan ACE. Hoewel veel ondernemers in ons land 2012 graag snel willen vergeten, is dat voor Mirjam van Praag geenszins het geval. De ondernemende wetenschappelijk directeur van ACE praat ons kort bij over de oogst van 2012.

hoe kijk je terug op 2012? ‘Met een heel goed gevoel. Het klinkt wat dubbel, maar met de economische tegenwind is de aandacht voor onderne­merschap toegenomen. Ondernemer­schap staat sinds de oprichting van ACE centraal in ons onderzoeksprogramma. Daarin focussen we vooral op het human capital – de mens – en proberen we bij­voorbeeld antwoorden te vinden op de vraag in welke mate, en hoe ondernemer­schap te leren is. We onderzoeken dit voor de verschillende levensfases van de ondernemer, van geboorte tot volwassenheid.’

Onderzoek vanaf de geboorte? ‘Samen met de University of Stockholm hebben Joeri Sol en ik, beiden ACE, onder­ zoek gedaan naar wat nu bepalender is voor de kans dat iemand ondernemer wordt, de genen of de opvoeding. In ons onderzoek ‘Why Do Entrepreneurial Parents Have Entrepreneurial Children?’ hebben we allerlei gegevens bij elkaar gebracht van 4.000 volwassen adoptie­kinderen om hun carrièregeschiedenis en die van hun adoptieouders én hun biologische ouders te bestuderen. Een unieke dataset. Uit het onderzoek bleek dat zowel genen (de biologische ouders) als opvoeding en omgeving (de adoptie­ouders) belangrijk zijn voor de keuze om zelf ook ondernemer te worden. Wel blijken de omgeving en opvoeding twee keer zo belangrijk te zijn als de genetische aanleg.’

wat is er op vaderlandse bodem onderzocht? ‘Ook daar is nuttig werk verricht met interessante uitkomsten als resultaat, voor onderzoek en beleid. Zo kunnen

toen nog prinses Máxima neemt ACE onderzoek in ontvangst

1 7ACE JAARBEELD 2012 / onDERZoEKEn

ONDERzOEkEN

>> we met wetenschappelijk onderzoek een bijdrage leveren aan bijvoorbeeld het verbeteren van ondernemerschaps­onderwijs in het basisonderwijs.’

Je doelt op jullie onderzoek naar de effecten van bizworld? ‘Precies. BizWorld is een programma voor kinderen uit groep acht, opge­bouwd rond de simulatie van hoe een bedrijf opereert. In een team van zes leren de basisschoolleerlingen hoe ze een eigen bedrijf in vriendschapsarm­bandjes moeten opzetten. En terwijl ze dat doen, werken ze actief aan hun ondernemerskennis en ­vaardigheden. Wij wilden weten of het onderwijspro­gramma ook écht effect had.’

hoe hebben jullie dat aangepakt?‘Er is al veel onderzoek gedaan naar het nut van onderwijsprogramma’s in ondernemerschap. Maar niet altijd met erg duidelijke uitkomsten of waterdichte conclusies. En voor de basisschoolleef­tijd was nog helemaal geen onderzoek gedaan. Samen met Laura Rosendahl­Huber en Randolph Sloof is dat in 2012 wél gelukt. In Laura’s PhD­onderzoek in het kader van ACE, hebben we de ontwikkeling opgemeten in belangrijke ondernemersvaardigheden en kennis, bij meer dan 2000 kinderen die BizWorld deden of in de zogenaamde controle­groep zaten. Zonder controlegroep en bijbehorende dubbele toetsing reken je jezelf al snel, ten onrechte, rijk. In deze leeftijdsfase leren kinderen namelijk in sneltreinvaart. Dus ook wanneer ze níét aan BizWorld zouden meedoen.’

wat was de belangrijkste uitkomst? ‘We hebben kunnen aantonen dat BizWorld een positief effect heeft op de ontwikkeling van negen ondernemers­vaardigheden. Zeven ervan namen zelfs significant toe. Een voor het onderwijs waardevolle uitkomst, waarin ook Máxima bijzonder geïnteresseerd was. Aan haar hebben we in de aula van de Universiteit van Amsterdam op 30 mei 2012 het eerste onderzoeksexemplaar uitgereikt. Voor ACE een belangrijk moment, waarmee ons onderzoek in de schijnwerpers stond.’

wat zijn de pijlen op de boog voor dit jaar? ‘Die schijnwerpers zijn belangrijk. Maar onze kracht zit ’m in de manier waarop we betrouwbaar wetenschappelijk onderzoek doen. En ook in hoe we onze onderwerpen kiezen en internationaal samenwerken. Dat laatste gebeurt steeds vaker en intensiever; een goede zaak. Ook lokaal en binnen de deelnemende ACE­partijen is er nog winst te behalen. Ik denk bijvoorbeeld dat we vanuit de UvA en VU nog meer kunnen profiteren van elkaar. Door elkaar meer op te zoeken en onderzoeksdata te delen, worden we als onderzoeksnetwerk nog krachtiger en sterker. Ja, ik geloof erg in die synergie en de kwaliteit van onze mensen.’ /

Meer weten over onderzoek? www.ace-amsterdam.org/nl/onderzoek

‘Die schijnwerpers zijn belangrijk. Maar onze kracht zit ’m in de manier waarop we betrouwbaar weten schappelijk onderzoek doen’

1 8ACE JAARBEELD 2012 / onDERZoEKEn

ACE-onderzoeker sander hoogendoorn vond binnen de hbo-opleiding international Business (HvA) een unieke omgeving voor een veldonderzoek naar de impact van diversiteit op teamprestaties. Een onderzoek dat op het gebied van geslacht, proefondervindelijk vast- stelde dat gemengde teams – bestaande uit ongeveer de helft vrouwen – beter presteren dan teams die vooral zijn opgebouwd uit mannen.

om dit oorzakelijk verband vast te stellen, volgde sander 45 teams met gemiddeld elf studenten die een jaar lang gezamenlijk werkten aan de opstart van een bedrijf. De teamsamenstelling varieerde van 10 tot 90 procent vrouwen. sander: ‘Een waanzinnig laboratorium met échte mensen in een échte omgeving. Alle teams startten op hetzelfde moment, onder dezelfde omstandig heden. voorwaarde: de bedrijven moesten aan het eind van het jaar weer worden opgeheven. voor ons hét moment om de balans op te maken: welke teams scoorden, op basis van hun samenstelling, het beste op omzet en winst.’

Hot item De uitkomsten van het onderzoek kregen nationale en internationale aandacht. ‘Er is onnoemelijk veel gespeculeerd over dit thema en de resultaten zijn daarom voor velen van belang. in veel kennisintensieve bedrijven spelen teams een belangrijke rol:

maar hoe vaak kijkt men bij de teamvorming naar de ideale mix van seksen? wij hebben nu proefondervindelijk vastgesteld dat teams met ongeveer de helft vrouwen beter scoren en meer omzet en winst boeken.’

Meer vrouwen? Beter resultaat!

‘Nu is het aandeel vrouwen in de Nederlandse top nog geen 10 procent; een percentage dat absoluut omhoog kan’

Onderzoek impact van diversiteit op teamprestaties

Het einde van het mannen- bolwerk?Bedrijven met zo’n vijftig procent vrouwen aan het roer, boekten de beste resultaten. sander: ‘nu is het aandeel vrouwen in de nederlandse top nog geen 10 procent; een percentage dat absoluut omhoog kan.’ Een veel gestelde vraag is waardoor gemengde teams beter presteren. ‘Die vraag bleek moeilijker te beantwoorden. het komt waar-schijnlijk niet doordat vrouwen risico’s anders inschatten, voor een betere sfeer zor-gen of op een andere manier besluiten nemen. wat kan het dan wel zijn? Dat is echt iets voor vervolgonderzoek’, besluit sander. /

1 9ACE JAARBEELD 2012 / onDERZoEKEn

‘De vonk gaat hier overslaan’

De start van Venture Lab

Een kansrijke wetenschappelijke start-up is helaas nog geen

succesvol bedrijf. Maar als het aan de initiatiefnemers van

ACE venture Lab ligt, is dat slechts een kwestie van tijd. het

initiatief waarin naast ACE ook 1&12 ventures deelneemt,

beleeft een vliegende start op het science park. ‘op deze

unieke locatie slaan we de brug tussen onderzoek en onder-

nemerschap’, zegt mede-initiatiefnemer, ondernemer en

investeerder hans Roeland poolman.

2 0ACE JAARBEELD 2012 / stARtEn

2 1ACE JAARBEELD 2012 / stARtEn

stARtEN

om te zetten in succesvolle bedrijven en klinkende munt.’

Ideale broedplaatsHoewel het ACE Venture Lab pas begin 2013 zijn deuren opende, huisvest het nu al zeven science based start­ups. ‘We beleven een vliegende start en willen dat deze gang eind 2013 vol zit’, zegt Hans Roeland. ‘Maar we leggen de lat hoog en focussen in alles op kwaliteit.’ Aan dat laatste is volgens de investeer­der geen gebrek op het Science Park. ‘Met drie topkennisinstituten zoals Nikhef, Amolf en CWI als directe buren

en te midden van duizenden ambitieuze bètastudenten, is er in deze stad geen betere broedplaats voor hightech start­ups te vinden.’

Zijn ze er écht klaar voor?De start en basis van het begeleidings­programma is ons Venture Lab Boot Camp. ‘Ook die organiseren we samen met het MIT/Stanford Venture Lab en de experts uit ons eigen netwerk’, aldus Hans Roeland. ‘De geselecteerde deelne­mers gaan een week lang onze pressure cooker in. We leggen ze op tal van onder­delen het vuur aan de schenen. Een briljant idee of innovatieve techniek is slechts het begin. Uiteindelijk bepaalt een scala aan andere vaardigheden of die techniek ook leidt tot een succesvol

product of krachtige dienst, continuïteit en duurzame winst. Het gaat uiteindelijk om de kwaliteit van het team dat het moet doen.’ Tijdens Venture Lab Boot Camp blijkt hoe eager, klaar en geschikt de ondernemers in spe zijn om hun bedrijf ook echt verder uit te bouwen.

‘De kans dat een start­up uiteindelijk succesvol zal zijn, is helaas niet heel groot. Ze zullen dus enige risk­appetite en vooral veel doorzettingsvermogen moeten hebben.’

Vroege interesse Bij groen licht kan de start­up naast professionele bedrijfsruimte rekenen op een breed, professioneel begeleidings­programma van ten minste twee jaar. ‘Begeleiding en coaching bij het over­bruggen van slimme technologie in het lab, naar het oplossen van een probleem erbuiten bijvoorbeeld. Maar ook bij het acquireren en binnenhalen van de eerste klanten en de wijze waarop je je bedrijf moet financieren. Ze moeten het echter wel zelf doen!’, besluit Hans Roeland, die veel verwacht van ACE Venture Lab. ‘En wij niet alleen. We worden nu al geregeld benaderd door externe partijen die begrijpen dat hier iets moois staat te gebeuren!’ /

Meer weten? www.ace-amsterdam.org

‘We leggen de lat hoog en focussen in alles op kwaliteit’

Rogier Savelsberg, projectmanager bij technische start-up Amsterdam Scientific Instruments: ‘we zitten hier in het hart van de harde wetenschap. Een plek waar de drempel laag is om samen te werken en zo te profiteren van kruisbestuiving en synergie.’

>> De gangen van ACE Venture Lab – gevestigd in het voormalige Sterren­kundegebouw van de UvA – ademen wetenschap én bedrijvigheid. ‘Mooi, hè’, zegt een trotse Hans Roeland Poolman die met zijn bedrijf 1&12 Ventures en twee start­ups al in 2012 neerstreek op het Science Park. ‘In 2012 hebben alle betrokken partijen keihard gewerkt om deze plek geschikt te maken en de plan­nen van ACE Venture Lab te concretise­ren.’ Daarvoor werd nauw samengewerkt met het MIT/Stanford Venture Lab van de beroemde universiteiten in de VS. ‘In de academische wereld hebben we

goede relaties aan de East en West Coast, maar ook in de rest van de wereld.’ Plekken waar het, net als op het Science Park, wemelt van de kennis en het top­talent. ‘In ACE Venture Lab moet dat talent de kans krijgen om – in de juiste omgeving – hun innovatieve concepten

‘Ze zullen dus enige “risk­appetite” en vooral veel doorzettings­vermogen moeten hebben’

2 2ACE JAARBEELD 2012 / stARtEn

Niet alleen is de minor Ondernemerschap een succes op de HvA; de opleiding zorgt er ook voor dat steeds meer start-upbedrijven succesvol zijn en dat vooral ook willen blijven. Daarom is het sinds 2010 mogelijk om aan de HvA in het vierde jaar af te studeren in je eigen bedrijf. Alleen, wie moet je daar nu als stagebegeleider voor aanwijzen? Alex van Heeswijk, docent, coach en bedrijfsbegeleider geeft en is het antwoord.

‘De begeleiding en coaching van het afstu-deertraject is in de “ondernemende handen” van ACE’, zegt Alex van heeswijk in ‘zijn’ studio hvA. ‘we hebben hier een ijzersterk team met “bedrijfsbegeleiders” die studenten tijdens hun derdejaarsstage en afstudeer-stage in het vierde jaar van dichtbij coachen. professionals met ruime praktijkervaring op het gebied van sales, marketing of event-management. Alle docenten hebben boven-dien een waardevol netwerk waaruit studen-ten vrij kunnen putten.’

Op scherp gezet het winnen van de European Enterprise Award in 2011 was voor Alex en zijn team geen reden om achterover te leunen. ‘integen-deel. we wilden laten zien dat die titel terecht was. Daarvoor hebben we onszelf kritisch tegen het licht gehouden en hebben we een nieuw begeleidingstraject geschreven.’

Begeleider of ondernemer? het ACE-begeleidingstraject voor de afstu-deerstage bestaat uit een compleet pro-gramma. ‘Coaching, gastcolleges, intervisie en netwerkactiviteiten: alles zit er in de juiste verhoudingen in’, aldus Alex. ‘Zo hebben studenten tijdens hun stage in twintig weken tijd dertig contacturen met de coaches. het lijkt soms net alsof wij zélf deel uitmaken van al die bedrijven’, zegt Alex, die vorig jaar 35 studenten via een stage in eigen onderne-ming zag afstuderen. ‘Dit jaar zullen dat er minstens zestig zijn. Dat zegt zeker iets over het succes van onze aanpak.’ /

‘Coaching, gastcolleges, intervisie en netwerk­activiteiten: alles zit er in de juiste verhoudingen in’

n 20 wEKEN STAGEn 35 AfSTuDEERDERS (2012)n 60+ AfSTuDEERDERS (2013)

hvA & ACE

Cum LAuDE AfGESTuDEERD, IN EIGEN bEDRIJf NATuuRLIJK!

2 3ACE JAARBEELD 2012 / stARtEn

GROwING bEyONDRuimte en aandacht voor groei

2 4ACE JAARBEELD 2012 / gRoEiEn

‘We zijn van mening dat een masterclass geen netwerkbijeen­komst moet zijn: het programma moet inhoudelijk zijn, op niveau en je als ondernemer écht wat brengen’

Frank Blenderman, partner bij Ernst & Young, een van de sponsoren van ACE en de masterclass Growing Beyond: ‘Deze masterclass sluit perfect aan bij de doelen van onze samenwerking met ACE. Daarin willen we onze gezamen­lijke kennis op verschillende momenten en plaatsen delen om ondernemers te informeren, motiveren en inspireren. Growing Beyond richt zich vooral op (snel)groeiende ondernemingen. Op de weg naar duurzame groei en succes loop je als ondernemer tegen een hoop zaken aan. Fiscale en juridische zaken en inge­wikkelde financiële constructies, bij­voorbeeld. Het vroegtijdig en met de juiste hulp opzetten van een goede financiële structuur kan je later veel geld en kopzorgen besparen. Ernst & Young helpt wereldwijd veel grote orga­nisaties en multinationals; maar we hebben ook toegevoegde waarde voor start­ups en ambitieuze ondernemers die de “garage” net verlaten hebben. We zijn van mening dat een masterclass geen netwerkbijeenkomst moet zijn: het programma moet inhoudelijk zijn, op niveau en je als ondernemer écht wat brengen. De thema’s van Growing Beyond doen dat en geven concrete tools en waardevolle inzichten. Een van de succesvolle initiatieven waarmee we ondernemerschap in Nederland een impuls proberen te geven.’ /

Thiemo van Rossum is naast oprichter en algemeen directeur van Studelta, ook deelnemer én medeorganisator van de Growing Beyond: ‘Het unieke van deze serie bijeenkomsten is de manier waarop de thema’s inhoud en waarde krijgen. Customer Reach, Cost Competitivenes of Operational Agility; elk onderwerp wordt benaderd vanuit de wetenschap én de praktijk. Gerenom­meerde hoogleraren belichten state­of­the­artinzichten en de wetenschappelijke kant. Theorie die tot leven komt met de praktijkervaringen van topondernemers. Arko van Brakel, Annemarie van Gaal en zelfs TomTom­topman Harold Goddijn laten zien wat de belangrijkste keys to succes zijn. Heel concreet. En met het uitwerken van opdrachten, wordt ook écht de verbinding gemaakt tussen de masterclassthema’s en je eigen situatie en groeiambities. Daarbij biedt de infor­mele setting veel ruimte voor doorvra­gen en interactie. Ja, ik kijk uit naar de laatste masterclass. Die is over een paar weken, met Alexander Rinnooy Kan en Jan Peter Balkenende als slotsprekers. Fantastisch, toch?’

‘Met het uitwerken van opdrachten, wordt ook écht de verbinding gemaakt tussen de masterclassthema’s en je eigen situatie en groeiambities’

in november 2012 startte ‘growing Beyond’: een serie van zes masterclasses waarin wetenschap en ondernemerschapspraktijk aan groeiondernemers impulsen en hand-vatten bieden om verdere groei en succes van hun bedrijf te realiseren. Niet zomaar masterclasses, zo blijkt …

2 5ACE JAARBEELD 2012 / gRoEiEn

gROEiEN

SOCIAAL ONDERNEmEN (VOOR EEN DuuRZAmE TOEKOmST)

2 6ACE JAARBEELD 2012 / gRoEiEn

Nicole Verhoeven, initiator en manager van de leergang kijkt uit naar het pro-gramma van 2013: ‘Dat bestaat onder meer uit twee intensieve trainings­weekenden, vijf ‘How­to’ business basics­dagen en een intensief coachings­ en intervisietraject (9 maanden). We meten de resultaten van de leergang middels de Social Evaluator: een unieke tool, ontwikkeld door een oud­deelne­mer, die de professionele groei en sociale impact van deelnemers in kaart brengt. Tevens organiseren we bijeenkomsten voor oud­deelnemers: de meeste geven aan ondanks de crisis te zijn gegroeid of met minder mensen een grotere afzet­markt te bedienen. Mooie resultaten, waar ik trots op ben.’ Start Foundation, Stichting DOEN, Noaber Foundation, Stichting Porticus, Van Ede & Partners en Krauthammer International onder­steunen de leergang.

De ACE-leergang sociaal Ondernemen is in 2011 speciaal ontwikkeld voor sociale onder-nemers die een zakelijke ambitie combineren met een maatschappelijke missie. sinds de start behaalden 40 sociaal entrepreneurs hun certificaat.

‘De opleiding heeft me geholpen mijn bedrijf meer richting te geven. Het zorgde voor een kader waardoor ik mezelf als ondernemer verder kon ontwikkelen’

Cathelijne Lania (37) volgde in 2012 de Leergang Sociaal Ondernemen: ‘Na mijn studie Bedrijfskunde, een marke­tingfunctie bij koffiefabrikant Douwe Egberts en veel ontwikkelingswerk, richtte ik in 2006 mijn bedrijf in hand­gemaakte fairtrade sieraden op (A Beau­tiful Story). Vanuit de gedachte dat ik meer voor de wereld wilde doen dan rijke aandeelhouders nog rijker maken. Ik meldde me aan voor de Leergang Sociaal Ondernemen, omdat ik de ambi­tie heb te groeien, persoonlijk en met mijn bedrijf. Ik zocht handvatten om in de toekomst écht het verschil te kunnen maken. De opleiding heeft me geholpen mijn bedrijf meer richting te geven. Het zorgde voor een kader waardoor ik mezelf als ondernemer verder kon ont­wikkelen. En dwong me keuzes te maken en bepaalde zaken aan te pakken. Werken in een netwerk met medeonder­nemers is leuk en houd je bovendien scherp. Met een aantal van hen heb ik nog altijd contact en waar mogelijk helpen we elkaar. Heel waardevol.’ /www.abeautifulstory.nl

Enkele sieraden uit de collectie van A Beautiful story

2 7ACE JAARBEELD 2012 / gRoEiEn

en dat is wat de organisatoren van de Rabobank/ ACE summerschool

ondernemerschap dan ook vooral niet deden in 2012, het jaar waarin het

succesvolle event alweer zijn zevende editie beleefde. De organisatie

had ook dit jaar niet te klagen over de kwaliteit en ambities van de

24 geselecteerde deelnemers. Zij werkten een week lang keihard om

hun businessidee uit te werken tot een professioneel businessplan.

Met vakantie? Summerschool zul je bedoelen!Never change a winning team…

Eric Traa, directeur Markt Centrum Rabobank Amsterdam: ‘Een ontzettend leuk en vooral leerzaam event, waarin studenten in één week tijd een wereld aan waardevolle kennis en ervaring opdoen. Kennis die ze nodig hebben bij de start, maar ook bij het verder ontwikkelen van hun eigen bedrijf. En wij ondersteunen dit event vanuit de Rabobank niet alleen financieel, maar ook met de aanwezigheid van onze experts. Voor mij is dit een perfect voor­beeld van hoe onderwijs en bedrijfsleven de krachten kunnen bundelen om onder­nemend talent een duwtje in de goede richting te geven. En dat dat duwtje effect heeft, bewijst het aantal start­ups wel, dat tijdens de Summerschool het levenslicht ziet. In 2012 waren dat er zes. Ja, we hebben de intentie om hier vanuit de bank zeker mee door te gaan. En net

als voor onze eigen internationale activi­teiten, is het misschien wel tijd voor een internationale versie van dit succes. Want dit beproefde concept is natuur­lijk net zo goed interessant voor studen­ten in Sao Paulo of Shanghai.’ /

‘Ik heb mijn bedrijf ontzettend veel stappen verder geholpen in die week en ga nu beter voorbereid het ondernemerschap in’ Eva Rennen werd met haar businessplan Melt, Icepop’s Fashion Label verkozen tot winnaar van de summerschool.

EDITIE 2012n 7E EDITIEn 24 DEELNEmERS n wINNAAR 2012: mELT

IJSKOuD DE bESTE VAN 2012 De winnende ijsjes van Melt, het icepop’s Fashion Label van ondernemend talent Eva Rennen