เอกสารประกอบการสอนssk.mcu.ac.th/e-bookssk/wp-content/uploads/2015/09/... ·...

รายวชา สมมนาปรชญา (603309) หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา 1

เอกสารประกอบการสอน รายวชา สมมนาปรชญา (603 309)

(Seminar on Philosophy)

บรรยายโดย… ผศ.ดร.สรพงษ คงสตย น.ธ.เอก,ป.ธ.4,ปว.ค.(วชาชพคร)

Dipl.(การสอนภาษาองกฤษ),พธ.บ.(ภาษาองกฤษ) M.A.(Linguistics),ปร.ด.(Cultural Science)

หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตนครราชสมา พทธศกราช 2558


ค าน า เอกสารประกอบการสอนเลมนชอวา เอกสารประกอบการสอนรายวชา สมมนาปรชญา (603309) ซงเปนหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา ตองศกษาเปนรายวชาเอกทกภาคเรยนท 2 ของปการศกษาทนสตระดบปรญญาโทชนปท 2 สาขาวชาปรชญาทเนนใหผเรยนไดศกษาวาดวย “ สมมนาปญหาปรชญาใหครอบคลมประเดนปญหาทางอภปรชญา เชน ปญหาเรองความม อยของพระเจา ปญหาเรองชวต ปญหาเรองความชวราย ประเดนปญหาทางญาณวทยา เชน ปญหาเกยวกบ ความรเรองโลก ปญหาความรเรองอตตา ปญหาเรองความจรง และปญหาเรองวธการเขาถงความจรง ประเดนปญหาทางจรยศาสตรเชน ปญหาเรองเจตจ านงเสร ปญหาเรองการตดสนความจรง และปญหาเรอง สทธหนาท ” ดงนน ผสอนจงไดเรยบเรยงองคความรอนเกยวของการสมมนาทผเรยนตองมความเขาใจกอนและประเดนองคความรปรชญานนผเรยนไดศกษามากอนนแลว แตเหนวาเอกสารทางวชาการมความหลากหลายมากในยคปจจบน อยางนอยผสอนไดใชเปนคมอแนวทางของการศกษาใหนสตซงเนอหาสาระการเรยนรประกอบดวย บทน าทวไปเกยวกบรายละเอยดวชา มคอ 3 บทท 1 องคความรเบองตนเกยวกบสมมนา บทท 2 องคความรเบองตนเกยวกบปรชญาศาสนา บทท 3 องคความรเบองตนเกยวกบศาสนา บทท 4 วธการจดสมมนา บทท 5 ตวอยางการเขยนโครงการจดสมมนา อยางไรกตาม การจดการเรยนการสอนในรายวชา สมมนาปรชญานนนสตจะตองเรยนทงภาควชาการ และ ภาคปฏบต เพอใหเกดความเขาใจในกระบวนการและวธการจดสมมนาซงจะตองมการประชมเชงปฏบตการโดยใหนสตประชมปรกษาหารอแลวก าหนดประเดนและเขยนโครงการจดสมมนาตามหลกการและทฤษฎของการสมมนาอยางแทจรง จงเหนวา รายวชาสมมนาปรชญานนเกดคณคาอยางยงตอผเรยนสามรถน าไปประยกตกบการท างานภายในองคของตนเองไดอยางมประสทธภาพ

ผชวยศาสตราจารย ดร.สรพงษ คงสตย

ผรบผดชอบรายวชาสมมนาปรชญา - มถนายน 2558


สารบญ หนา ค าน า………………………………………………………………………………… 2 สารบญ……………………………………………………………………………… 3 เอกสาร มคอ. 3 รายละเอยดวชา………………………………………………….. 4 บทท 1 องคความรเบองตนเกยวกบสมมนา………………………………………. 15 บทท 2 องคความรเบองตนเกยวกบปรชญาศาสนา……………………………….. 31 บทท 3 องคความรเบองตนเกยวกบศาสนา……………………………………….. 38 บทท 4 วธการจดสมมนา…………………………………………………………… 49 บทท 5 ตวอยางการเขยนโครงการจดสมมนา..……………………………………. 65 บรรณานกรม………………………………………………………………………… 79


เอกสาร มคอ.3

รายละเอยดของรายวชา ( สมมนาปรชญา 603 309 )

ชอสถาบนอดมศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตนครราชสมา

คณะ บณฑตศกษา วทยาเขตนครราชสมา หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา

หมวดท 1 ขอมลโดยทวไป

1.รหสและชอรายวชา 603 309 สมมนาปรชญา (Seminar on Philosophy) 2.จ านวนหนวยกต 3 หนวยกต (3-0-6) 3.หลกสตรและประเภทของรายวชา พทธศาสตรมหาบณฑต หมวดวชาเอก 4.อาจารยผรบผดชอบรายวชาและอาจารยผสอน ผชวยศาสตราจารย ดร.สรพงษ คงสตย และ ดร.เสร ศรงาม 5.ภาคการศกษา / ชนปทเรยน ภาคการศกษาท 1 / ชนปท 2 6.รายวชาทตองเรยนมากอน (Pre-requisite) (ถาม) ไมม 7.รายวชาทตองเรยนพรอมกน (Co-requisites) (ถาม) ไมม 8.สถานทเรยน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตนครราชสมา 9.วนทจดท าหรอปรบปรงรายละเอยดของรายวชาครงลาสด พ.ศ. 2558


หมวดท 2 จดมงหมายและวตถประสงค 1. จดมงหมายของรายวชา นสตมความรความเขาใจเกยวกบความหมายและขอบเขตของการสมมนาเกยวกบปรชญา ความสมพนธระหวางปรชญา ศาสนาและวทยาศาสตร สาขาปรชญา และสาระส าคญของปรชญาสาขาตาง ๆ พฒนาการของปรชญาตะวนออกและปรชญาตะวนตก และประเดนตาง ๆ ดานปรชญาเพอน ามาอธบายปรากฎการณทางสงคม 2. วตถประสงคในการพฒนา/ปรบปรงรายวชา

เพอพฒนาและปรบปรงเนอหาของรายวชาใหชดเจนและสอดคลองกบจดมงหมายของรายวชา สามารถจดการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ ท าใหนสตมความรความเขาใจความหมายและขอบเขตของปรชญา ความสมพนธระหวางปรชญา ศาสนาและวทยาศาสตร สาขาปรชญา และสาระส าคญของปรชญาสาขาตาง ๆ พฒนาการของปรชญาตะวนออกและปรชญาตะวนตก และเพอพฒนาและปรบปรงหลกสตรใหเปนไปตามมาตรฐาน สกอ.

หมวดท 3 ลกษณะและการด าเนนการ 1. ค าอธบายรายวชา

สมมนาปญหาปรชญาใหครอบคลมประเดนปญหาทางอภปรชญา เชน ปญหาเรองความม อยของพระเจา ปญหาเรองชวต ปญหาเรองความชวราย ประเดนปญหาทางญาณวทยา เชน ปญหาเกยวกบ ความรเรองโลก ปญหาความรเรองอตตา ปญหาเรองความจรง และปญหาเรองวธการเขาถงความจรง ประเดนปญหาทางจรยศาสตรเชน ปญหาเรองเจตจำนงเสร ปญหาเรองการตดสนความจรง และปญหาเรอง สทธหนาท 2. จ านวนชวโมงทใชตอภาคการศกษา

บรรยาย สอนเสรม การฝกปฏบต/งานภาคสนาม/การ

ฝกงาน

การศกษาดวยตนเอง

บรรยาย 48 ชวโมงตอภาคการศกษา

สอนเสรมตามความตองการของนสตเฉพาะราย

ไมมการฝกปฏบตงานภาคสนาม

การศกษาดวยตนเอง 4 ชวโมงตอสปดาห


3. จ านวนชวโมงตอสปดาหทอาจารยใหค าปรกษาและแนะน าทางวชาการแกนสตเปนรายบคคล

- อาจารยประจ ารายวชา ประกาศเวลาใหค าปรกษาผานเวบไซตคณะ หรอ สวนงาน - อาจารยจดเวลาใหค าปรกษาเปนรายบคคล หรอ รายกลมตามความตองการ 1 ชวโมงตอสปดาห (เฉพาะรายทตองการ)

หมวดท 4 การพฒนาการเรยนรของนสต

1. คณธรรม จรยธรรม

1.1 คณธรรม จรยธรรมทตองพฒนา

พฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรมเพอใหสามารถด าเนนชวตรวมกบผอนในสงคมอยางราบรน และเปนประโยชนตอสวนรวม โดยผสอนตองพยายามชใหเหนคณธรรมและจรยธรรมทสอดแทรกอยในเนอหาวชา เพอใหนสตสามารถพฒนาและบรณาการคณธรรมจรยธรรมกบความรในรายวชา โดยมคณธรรมจรยธรรมตามคณสมบตหลกสตร ดงน (1) ตระหนกในคณคาและคณธรรมจรยธรรมเกยวกบความเสยสละและซอสตยสจรต (2) ความมวนย ตรงตอเวลา มความรบผดชอบตอตนเอง วชาชพและสงคม (3) มภาวะความเปนผน าและผตาม สามารถท างานเปนทมและสามารถแกไขขอขดแยงและล าดบความส าคญ (4) เคารพสทธและรบฟงความคดเหนของผอน รวมทงเคารพในคณคาและศกดศรของความเปนมนษย (5) เคารพกฎระเบยบและขอบงคบตาง ๆ ขององคกรและสงคม 1.2 วธการสอน

- บรรยายบทเรยนพรอมยกตวอยางประกอบ - มอบหมายงานใหนสตไปศกษาความหมายและขอบเขตของการสมมนา และปรชญา ความสมพนธระหวางปรชญา ศาสนาและวทยาศาสตร แลวน ามาเสนอในชนเรยน แลกเปลยนความคดเหนระหวางนสตดวยกน และอาจารยผสอน - ใหนสตศกษาสาระส าคญของปรชญาสาขาตาง ๆ พฒนาการของปรชญาตะวนออกและปรชญาตะวนตก พรอมทงชใหเหนประเดนทางจรยธรรมทปรากฏในเนอหารายวชา - เนนนสตเปนศนยกลางการเรยน โดยใหมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในบทเรยน


แลกเปลยนความคดเหนภายในชนเรยน - กระตน ชกจงใหนสตเขาเรยนสม าเสมอ มระเบยบวนย และมความกลาหาญในการแสดงออก และมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม 1.3 วธการประเมนผล

- ประเมนผลพฤตกรรมการเขาเรยน การใหความรวมมอในชนเรยน และสงงานมอบหมายใหตรงเวลา - ประเมนผลกอนเขาสบทเรยนเพอทราบพนฐานความรเกยวกบเนอหาวชา - ประเมนผลระหวางภาคเรยน เพอทดสอบผลสมฤทธของวตถประสงคการเรยน - ประเมนผลดวยการใชแบบฝกหดในบทเรยน - ประเมนวตถประสงคการเรยนโดยใชใบงาน (Work Sheet) - ประเมนผลปลายภาคเรยน เพอทดสอบผลสมฤทธการเรยนในภาพรวม 2. ความร

2.1 ความรทตองไดรบ

ความรความเขาใจเกยวกบเนอหารายวชาปรชญาเบองตน ประกอบดวย - มความรความเขาใจความหมายและขอบเขตของการสมมนา และ ปรชญา ความสมพนธระหวางปรชญา ศาสนาและวทยาศาสตร และสาระส าคญของปรชญาสาขาตาง ๆ พฒนาการของปรชญาตะวนออกและปรชญาตะวนตก - มความรความเขาใจประเภทของการสมมนาและสาขาปรชญา - มความรความเขาใจและสาระส าคญของปรชญาสาขาตาง ๆ พฒนาการของปรชญาตะวนออกและปรชญาตะวนตก - มความรความเขาใจพฒนาการของปรชญาตะวนออกและปรชญาตะวนตก - มเจตคตในการเรยนรวชาปรชญาเบองตน 2.2 วธการสอน บรรยายพรอมยกตวอยางประกอบใชสอประกอบ และเทคโนโลยประกอบ มอบหมายงาน ใบงานทดสอบวตถประสงคการเรยนร ใชแบบฝกหดเกยวกบบทเรยน การแลกเปลยนความคดเหนภายในชนเรยน การเปดโอกาสใหชกถามภายในชนเรยน และเนนผเรยนเปนศนยกลาง (Student Center) 2.3 วธการประเมนผล

1. ทดสอบกอนเขาสบทเรยน


2. ทดสอบวตถประสงคการเรยนโดยใชใบงาน 3. ทดสอบบทเรยนโดยใชแบบฝกหด 4. ทดสอบระหวางภาค และสอบปลายภาค 2. การแลกเปลยนความคดเหนในชนเรยน 3. การแกไขขอบกพรองสวนตว (Personal Problems Solving) 3. ทกษะทางปญญา

3.1 ทกษะทางปญญาทตองพฒนา

พฒนาความสามารถในการคดและการว เคราะหเ นอหาวชาอยางเปนระบบ ความสามารถในการน าเอาความรไประยกตใชตามสถานการณ มความรความเขาใจในแนวคด หลกการ ทฤษฎ และกระบวนการมาใชในการคดวเคราะหและแกปญหาไดอยางสรางสรรคเมอตองเผชญกบสถานการณใหมๆ ทไมคาดคดมากอน สามารถสบคน คนหา ขอเทจจรง สรป ท าความเขาใจได รวมถงการวเคราะห สงเคราะหปญหา และสรปประเดนปญหา พรอมทงสามารถบรณาการความรในรายวชาเขาหลกพทธธรรมได 3.2 วธการสอน

- บรรยายพรอมทงยกตวอยางประกอบเนอหาวชา - บรรยายเชงวเคราะหใหเหนความสมพนธและบรณาการของเนอหาวชา - เปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหน และแกไขขอผดพลาดเปนรายบคคล - เปดโอกาสใหผเรยนศกษาคนควาดวยตนเอง แลวน ามาแลกเปลยนภายในชนเรยน 3.3 วธการประเมนผล

ทดสอบระหวางภาคและปลายภาค โดยเนนการวเคราะห การประยกตใชและการบรณาการเนอหาวชา การใชชกถาม ทดสอบดวยใบงานและแบบฝกหด 4. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ

4.1 ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบทตองพฒนา

- พฒนาทกษะในการสรางสมพนธภาพระหวางผเรยนดวยกน - พฒนาทกษะในการสรางสมพนธภาพระหวางผเรยนและผสอน - พฒนาความเปนผน าและผตามในการท างานเปนทม - พฒนาการเรยนรดวยตนเอง ความมวนย ความรบผดชอบในการท างานเปนทม และความตรงตอเวลา


4.2 วธการสอน

- จดกจกรรมกลมสมพนธในการเรยนร - จดกลมการเรยนร - ฝกการท างานเปนกลม 4.3 วธการประเมนผล

- ประเมนตนเองดวยแบบทก าหนด - ประเมนผลพฤตกรรมการท างานเปนทม - ประเมนผลจากรายงานการศกษาดวยตนเอง 5. ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

5.1 ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศทตองพฒนา - พฒนาทกษะในการสอสารและน าเสนอในชนเรยน - พฒนาทกษะในการวเคราะหขอมลจากกรณศกษา - พฒนาทกษะในการสบคนขอมลทางอนเทอรเนต - ทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสอสาร เชน การสงงานทางอเมล การสรางหองแสดงความคดเหนในเรองตางๆ - ทกษะในการน าเสนอรายงานโดยใชรปแบบ เครองมอ และเทคโนโลยทเหมาะสม 5.2 วธการสอน - มอบหมายงานใหศกษาคนควาดวยตนเอง จาก website สอการสอน e-learning และท ารายงาน โดยเนนการน าตวเลข หรอมสถตอางอง จากแหลงทมาขอมลทนาเชอถอ - น าเสนอโดยใชรปแบบและเทคโนโลยทเหมาะสม 5.3 วธการประเมนผล - ประเมนจากรายงาน ใบงาน แบบฝกหด และน าเสนอดวยสอเทคโนโลย - ประเมนจากการมสวนรวมในการอภปรายและวธการอภปราย


หมวดท 5 แผนการสอนและการประเมนผล

1. แผนการสอน สปดาหท หวขอ/รายละเอยด จ านวน

ชวโมง กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช

(ถาม)

ผสอน

1

1. ทดสอบกอนเขาบทเรยน 2. แนะน าแผนการสอน 2.1 ค าอธบายรายวชา 2.2 วตถประสงครายวชา 2.3 กจกรรมการสอน 2.4 วธการประเมนผล 2.5 งานมอบหมาย 2.6 จตพสย

3 การอธบาย การยกตวอยางประกอบ Power Point Projector

ผศ.ดร.สรพงษ คงสตย ดร.เสร ศรงาม

2-3 องคความรเกยวกบสมมนา 1. ความหมาย “สมมนา” 2. ลกษณะและประเภทการสมมนา 3. องคประกอบสมมนา 4. การสมมนาทด 5. รปแบบการสมมนา

6 การอธบาย การยกตวอยางประกอบ Power Point Projector


4-7 องคความรเกยวปรชญา 1. ความหมาย “ปรชญา” 2. ลกษณะและสาขาของปรชญา 3. ขอบเขตของปรชญา 4. ทฤษฎทางปรชญา

9 การบรรยาย การศกษาคนควารายบคคลหรอกลม Power Point Projector



1. แผนการสอน สปดาหท หวขอ/รายละเอยด จ านวน

ชวโมง กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช

(ถาม)

ผสอน

8-9 ตวอยางประเดนการสมมนาทางปรชญา



10-13 น าเสนองานกลม รปแบบสมมนา


ผศ.ดร.สรพงษ คงสตย ดร.เสร ศรงาม และนสตรายกลม

14 ประชมนสตเพอก าหนดการสมมนาเชงปฏบตการดานวชาการ

3 Power Point Projector

ผศ.ดร.สรพงษ คงสตย ดร.เสร ศรงาม และนสต

15 จดกจกรรมสมมนาเหมอนจรงทกประการ



16-17 1.ประชมนสตเพอสรปผลการจดสมมนาเชงปฏบตการดานวชาการ 2. สรปผลการสมมนาและประเมนกจกรรมในการสมมนา




2. แผนการประเมนผลการเรยนร

ท วธการประเมน

สปดาหทประเมน

สดสวนของการประเมนผล

1 สอบระหวางภาค สอบปลายภาค

8 15

20% 50%

2 วเคราะหคนควา การน าเสนอรายงาน การท างานกลมและการน าเสนอผลงาน การสงงานตามทมอบหมาย

ตลอดภาคการศกษา 20%

3 การเขาชนเรยน การมสวนรวม

ตลอดภาคการศกษา 10%

หมวดท 6 ทรพยากรประกอบการเรยนการสอน

1.เอกสารและต าราหลก กรต บญเจอ. ปรชญาเบองตน. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2521. บญม แทนแกว และคณะ. ปรชญาเบองตน. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, 2544. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). พทธศาสนากบปรชญา. กรงเทพมหานคร: อมรนทร พรนตงกรพ, 2533. 2.เอกสารและขอมลส าคญ กรต บญเจอ. สารานกรมปรชญา. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2522. วทย วศยเวทย. ปรชญาทวไป. กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศน, 2527. 3.เอกสารและขอมลแนะน า กรต บญเจอ. ปรชญาส าหรบผเรมเรยน. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2519. ---------------- แกนปรชญากรก. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2519. จ านงค ทองประเสรฐ. ปรชญาตะวนตกสมยโบราณ. กรงเทพมหานคร: แพรวทยา, 2532. ------------------------- ปรชญาตะวนตกสมยใหม. พระนคร: แพรวทยา, 2514. บญม แทนแกว. ญาณวทยา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2533. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). ปรชญากรก. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ศยาม, 2532.


พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต). ปรชญาการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร: กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, 2528. พระทกษณคณาธการ. ปรชญา. กรงเทพมหานคร: ดวงแกว, 2544. พระมหาจกรชย มหาวโร. เอกสารประกอบการสอนวชาปรชญาตะวนตกสมยโบราณ. เลย: มจร วทยาลยสงฆเลย, 2546. ฟน ดอกบว. ปวงปรชญากรก. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, 2532. วธาน สธวคปต, ผศ. อภปรชญา. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยรามค าแหง, 2520. สมคร บราวาส. วชาปรชญา. พระนคร: แพรวทยา, 2515.

หมวดท 7 การประเมนและปรบปรงการด าเนนการของรายวชา

1. กลยทธการประเมนประสทธผลของรายวชาโดยนสต การประเมนประสทธผลในรายวชาน ทจดท าโดยนสต ไดจดกจกรรมในการน าแนวคดและความเหนจากนสตไดดงน - แบบประเมนผสอน และแบบประเมนรายวชา - ใบงานประเมนประสทธผลวตถประสงครายวชา - การสนทนากลมระหวางผสอนและผเรยน - การสงเกตการณจากพฤตกรรมของผเรยน - ขอเสนอแนะผานเวบบอรด ทอาจารยผสอนไดจดท าเปนชองทางการสอสารกบนสต 2. กลยทธการประเมนการสอน ในการเกบขอมลเพอประเมนการสอน ไดมกลยทธ ดงน - แบบสอบถามประเมนผลสมฤทธการสอนโดยนสต - การสงเกตการสอนจากผรวมทมการสอน - ผลการสอบ - การทวนสอบผลประเมนการเรยนร 3. การปรบปรงการสอน หลงจากผลการประเมนการสอนในขอ 2 ไดน าผลการประเมนไปปรบปรงการสอน ดงน - แจงผลการประเมนการสอนโดยนสตใหผสอนทราบเพอน าไปปรบปรงการสอน - สมมนาการจดการเรยนการสอน - การวจยในและนอกชนเรยน


4. การทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธของนสตในรายวชา ในระหวางกระบวนการสอนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธในรายหวขอ ตามท

คาดหวงจากการเรยนรในวชา ไดจากใบงาน แบบฝกหด การสอบถามนสต การตรวจงานมอบหมายของนสต และพจารณาจากผลการทดสอบยอย และหลงการออกผลการเรยนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธโดยรวมในวชาไดดงน - การทวนสอบการใหคะแนนจากการสมตรวจผลงานของนสตโดยอาจารยอน หรอผทรงคณวฒ ทไมใชอาจารยประจ าหลกสตร - มการตงคณะกรรมการในสาขาวชา ตรวจสอบผลการประเมนการเรยนรของนสต โดยตรวจสอบขอสอบ ใบงาน รายงาน วธการใหคะแนนสอบ และการใหคะแนนพฤตกรรม 5. การด าเนนการทบทวนและการวางแผนปรบปรงประสทธผลของรายวชา จากผลการประเมน และทวนสอบผลสมฤทธประสทธผลรายวชา ไดมการวางแผนการปรบปรงการสอน และรายละเอยดวชา เพอใหเกดคณภาพมากขน ดงน - ปรบปรงรายวชาทก 3 ป หรอตามขอเสนอแนะและผลการทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธตามขอ 4 - เปลยนหรอสลบอาจารยผสอน เพอใหนสตมมมมองในเรองการประยกตความรนกบปญหาทมาจากงานวจยของอาจารย - จดประชมเชงปฏบตการแลกเปลยนและระดมสมองพฒนากระบวนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขน

ลงชอ ..................ผชวยศาสตราจารย ดร. สรพงษ คงสตย............... ลงชอ ................ดร.เสร ศรงาม........................................................

ผรบผดชอบรายวชา


บทท 1 องคความรเบองตนเกยวกบการสมมนา

1.1 ความหมายของค าวา สมมนา1 ค าวา ‚สมมนา‛ ไดมผใหความหมายไวหลายทศนะ ไดแก... คณะก รรมก า รบญญ ต ศพท ข อ ง ก รมสา มญ ศกษา ( ว ส า มญ ศกษา ) เ ด มกระทรวงศกษาธการไดใหความหมายของค าวา ‚สมมนา‛ มาจากค าวา ส า + มน หรอ ส า + มนา เทากบ สมมนา ซงแปลวา การรวมใจกน การประชมรวมกน เพอขบคดปญหาโดยอาศยการคนควาเปนหลกฐาน จากความหมายของค าวา ‚สมมนา‛ ดงกลาวขางตน อาจกลาวไดวา ลกษณะของการสมมนาเปนกจกรรมทแบงออกเปน 2 วธ คอการประชม และวธการสอน ทงสองวธนคลายคลงกน ซงตางกมเปาหมายหลกทมลกษณะเปนการประชม โดยมรปแบบของการกจกรรมทยดหยน เหมาะสมกบสถานการณ และวตถประสงค เปนกระบวนการกลม รวมผสนใจทมความรทางวชาการใกลเคยงกน มาแสดงความคดเหน อภปราย ถกเถยง โตตอบพดคย ปฏสมพนธ ซงกนและกน สรางสรรคทศนะใหมๆ อนจะสามารถน าแนวความคดนนๆไปใชใหเกดประโยชนได

1.2 จดมงหมายของ “การสมมนา” เพอใหการสมมนาไดบรรลผลตามความตองการในทางธรกจหรอการเรยนการสอน ในการสมมนาจงมความมงหมายเพอ... (1). อบรม ฝกฝน ชแจง แนะน า สงสอน ปลกฝงทศนะคตและใหค าปรกษา ในเรองทเกยวของ (2). พจารณา ส ารวจ ตรวจสอบปญหา หรอประเดนตางๆ ทหยบยกขนมา เพอท าความเขาใจในเรองทตองการร (3). เสนอสาระนาร นาสนใจ ททนสมย และเหมาะสมกบสถานการณ (4). แสวงหาขอตกลง ดวยวธการอภปราย แลกเปลยนความคดเหนอยางเสร ซก-ถาม ถกเถยง ปรกษาหารอ ภายใตหวขอทก าหนด (5). การตดสนใจหรอก าหนดนโยบาย หรอแนวทางส าหรบน าไปปฏบต (6). ใหไดขอสรปผลของการน าเสนอหวขอ หรอการวจย

1

https://www.google.co.th, 16 มถนายน 2558.


1.3 องคประกอบของการสมมนา ดงทไดกลาวมาแลววา ‚การสมมนา‛ เปนวธการประชมและการสอนรปแบบหนง ทมกลมบคคลมารวมแสดงความคดเหน โดยใชหลกการ เหตผล ประสบการณและความร น ามาเสนอแนะ แลกเปลยน เพอประโยชนรวมกน ในการแกปญหานนๆ ใหส าเรจลลวงไปดวยด หรอน าแนวทางทไดจากการสมมนาไปปรบปรง แกไข และพฒนาการด าเนนงานการสมมนามองคประกอบ ดงตอไปน... 1.องคประกอบดานเนอหา 2.องคประกอบดานบคลากร 3.องคประกอบดานสถานท เครองมอ และอปกรณตางๆ 4.องคประกอบดานเวลา 5.องคประกอบดานงบประมาณ ขออธบายเพมเตมแตละประเดน 1. องคประกอบดานเนอหา ไดแกสาระหรอเรองราวทจะน ามาจดสมมนาประกอบดวย.. 1.1 จดมงหมายของการจดสมมนา จ าเปนทจะตองมหรอเขยนจดมงหมายของการจดสมมนาไวใหชดเจน เพอคณะกรรมการผด าเนนการจดสมมนา ผเขารวมสมมนา วทยากร และบคคลอนๆทเกยวของ จะไดเขาใจและด าเนนการสมมนาใหเปนไปตามจดมงหมายทวางไว การเขยนจดมงหมายจงมกจะก าหนดเพอใหไดเรองราวหรอสาระอยางใดอยางหนง เชน -เพอก าหนดและส ารวจปญหาเรองใดเรองหนง -เพอใหไดแนวทางในการแกปญหาเรองใดเรองหนง -เพอศกษาคนควาวจยทจ าเปนระหวางสมาชก -เพอแลกเปลยนผลงานคนควาวจยระหวางสมาชก -เพอรวมกนพจารณา หาขอสรปจากผลงานคนควาวจยนน 1.2 เรองทจะน ามาจดสมมนา ผจดสมมนาควรจะไดใชดลยพนจ พจารณาใหดวา จะเลอกเรองอะไรทจะน ามาจดสมมนา จงจะไดประโยชน คมคาสงทควรค านงถงในการพจารณาเกยวกบ ‚เรอง‛ เพอใชในการจดสมมนา ไดแก - ควรเปนเรองทตองการศกษาปญหาและแนวทางแกไข ทเกยวของกบงานหรอเรองทก าลงศกษาอย - มความทนสมยสอดคลองกบสภาวะของสงคม - สามารถก าหนดปญหาได


- เปนเรองทไมกวางหรอแคบจนเกนไป ควรเปนเรองทมขอบเขตเฉพาะ จะสามารถก าหนดปญหา และแนวทางการด าเนนการจดสมมนาไดชดเจน - ‚ชอเรอง‛ เมอไดแนวปญหาของเรองทจะสมมนาแลว กควรก าหนดชอเรอง ควรเปนชอทมลกษณะสน กะทดรด มความกระชบ เขาใจงาย ชดเจนและตรงความหมาย ถาหากเปนการสอนสมมนา ผเขารวมสมมนาตองชวยกนคด ในการเลอกเรองทจะน ามาสมมนา ควรเปนเรองทเปนปญหาทเกยวของ หรอเปนเรองทตองการศกษาอยาใหแคบหรอกวางเกนไป 1.3 หวขอเรอง เมอไดชอเรองมาแลว ควรก าหนดหวขอเรอง เกยวกบความร หรอเรองราวตางๆทสมพนธกบเรองทจดสมมนา เพอจะไดเหนทศทางของปญหาไดและยงเปนกรอบของแนวความคดของเรองทสมมนา ใหมขอบเขตมากขน นอกจากนยงสามารถก าหนดแนวทางการด าเนนการจดสมมนา ไดชดเจนและยงเปนแนวทางในการคดหาหนทางตอไปอกวาผเขารวมสมมนา จะไดอะไรจากการจดสมมนา มแนวทางของความรหรอเทคนคอะไรบาง ทงยงมผลตอไปถงการจดหา หรอเชญวทยากรทมความรความสามารถ และประสบการณโดยเฉพาะมาบรรยาย อภปราย 1.4 ก าหนดการสมมนา นบเปนเรองทจ าเปนทผจดสมมนาควรจะไดวางแผนก าหนดและจดท า ก าหนดการสมมนาควรระบ... - ชอหนวยงาน หรอกลมบคคล ผด าเนนการจดสมมนา - ชอเรองสมมนา - วน เดอน ป (ทจดสมมนา) - เวลา - สถานท 1.5 ผลทไดจากการสมมนา เปนเรองทผจดสมมนาคาดหวงวา ผเขารวมสมมนาไดรบประโยชนอยางไรบาง อาจเปนทงเชงปรมาณและคณภาพ 2. องคประกอบดานบคคลกร หมายถงบคคลทเกยวของกบการจดสมมนา 2.1 บคลากรฝายจดการสมมนา ไดแก บคคลหรอคณะกรรมการทมหนาทในการจดสมมนา ใหบรรลวตถประสงคทวางไว ไดแก - ประธาน และรองประธาน - เลขานการ และผชวยเลขานการ - กรรมการฝายทะเบยน - กรรมการฝายเอกสาร


- เหรญญก และผชวยเหรญญก - ฝายพธกร - ฝายสถานท และวสดอปกรณ - ฝายอาหาร และเครองดม - ฝายประชาสมพนธ - ฝายปฏคม - ฝายรกษาพยาบาล - ฝายประเมนผล - ทปรกษา 2.2 วทยากร หมายถง บคคลทท าหนาทบรรยาย อภปรายหรอถายทอดความร ประสบการณ โดยใชเทคนควธ รวมทงสอตางๆใหแกผเขารวมสมมนาดวยความจรงใจ ดงนนวทยากรจงเปนบคคลทมความร ความสามารถ และประสบการณ หรอมความเชยวชาญเฉพาะทาง 2.3 ผเขารวมสมมนา เปนผทมความสนใจในปญหาหรอประสบปญหา หรอตองการแสวงหาแนวคดใหมๆหรอมความมงหมายทจะแลกเปลยนประสบการณ ความคดเหน ทศนคต ตลอดจนการถายทอดความรความสามารถซงกนและกน 3. องคประกอบดานสถานท เครองมอ และอปกรณตางๆ 3.1 หองประชมใหญ ตองก าหนดทนงไดวา สามารถบรรจผเขารวมประชมไดทงหมดจ านวนกทนง 3.2 หองประชมยอย ควรอยใกลกน หรอในบรเวณเดยวกนกบหองประชมใหญ 3.3 หองรบรอง เปนหองทใชส าหรบรบรองวทยากร แขกพเศษ เพอใหไดพกผอนหรอเตรยมตวกอนการสมมนา 3.4 หองรบประทานอาหารวาง 3.5 หองรบประทานอาหาร 3.6 อปกรณดานโสตทศนปกรณ ไดแก ไมโครโฟนชนดตดตงและตดตว เครองขยายเสยง เครองฉายภาพขามศรษะ เครอง ว.ด.ทศน และอปกรณดานแสง เสยงอนๆ เครองฉายสไลด จอภาพ กลองถายรป ฯลฯ เปนตน


3.7 อปกรณเครองมอประเภท เครองคอมพวเตอร เครองพมพดด เครองถายเอกสาร เครองถอดเทป และวสดอนๆ ทจะเปนในการจดท าเอกสารประกอบค าบรรยาย เอกสารสรปผลการจดสมมนา ตลอดจนเอกสารและแบบฟอรมอนๆ ทจ าเปนในการสมมนา 3.8 อปกรณดานเครองเขยน เครองเขยนทจ าเปนตองใชในงานสมมนา 4. องคประกอบดานเวลา ควรวางแผนใหดวาควรจะใชวน เวลาใด จดการสมมนา จงจะเหมาะสม เพอใหเกดความสะดวกแกทกฝาย จงควรค านงถงในเรองตอไปน 4.1 ระยะเวลาส าหรบเตรยมการ 4.2 การเชญวทยากร เปนเรองส าคญมากเรองหนงทผจดสมมนาควรจะวางแผนใหด เพราะวทยากรบางคน เปนผมชอเสยงมากมกจะไมคอยวาง บางคนตองจองตวลวงหนาเปนป บางคนตองใชเวลากวา 1,2,3 หรอ 4 เดอน ในบางครงถงกบตองเลอนวนจดสมมนาออกไป เพอจะใหตรงกบวนทวทยากรวาง 4.3 เวลาทใชในการสมมนา ขนอยกบ ‚เรองทสมมนา‛ และ ‚หวขอเรองทเกยวกของกบเรองทสมมนา‛ วามขอบเขตกวางมากนอยเพยงใด 5. องคประกอบดานงบประมาณ ในการด าเนนงานจดสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน คณะผด าเนนงานจดสมมนา จะตองวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะเพยงพอ ไมขาดหรอการจดงบประมาณมากเกนไป ท าใหเงนเหลอมาก ‚การจดท างบประมาณ‛ ไดแก 5.1 ใหแตละฝายทท าหนาทรบผดชอบท างาน จดท างบประมาณการคาใชจายทตองใชจายทงหมดของฝายตนเองออกมาในรปของบญชคาใชจาย น าเสนอใหกบฝายเหรญญกและทประชมเพอพจารณาถงความเหมาะสมส าหรบคาใชจายแตละรายการของแตละฝาย กอนทจะอนมต 5.2 คาใชจายตางๆทเกยวกบวสดอปกรณทจ าเปนตองจดซอ ควรจะไดมรายการราคาตามทตลาดขาย ทงนเพอการประมาณคาใชจายจะไดผดพลาดนอย 5.3 เมอการวางแผนเกยวกบคาใชจาย ของแตละฝายไดรบความเหนชอบ จากทประชม กใหจดท างบประมาณรวมทงโครงการ แลวน าไปใสในโครงการ เพอเสนอฝายบรหารอนมต


ตวอยาง การวางแผนงบประมาณคาใชจายในการด าเนนงานของฝายสวสดการ

คาใชจายในการด าเนนการของฝายสวสดการ คาอาหารกลางวน@75 บาท จ านวน 400 คน 30,000.-บาท คาของวาง@30 บาท จ านวน 400 คน 2 ครง 24,000.-บาท คาดอกไม 5 ทๆ ละ 700 บาท 3,500.-บาท คารถ 1,500.-บาท เบดเตลด 5,900.-บาท รวม 64,900.-บาท

ตวอยาง การวางแผนงบประมาณคาใชจายในการด าเนนงานทงหมดของการจดสมมนาซงจะ

น าไปไวในโครงการ เพอพจารณาอนมต งบประมาณ คาใชจายของ.... ฝายสวสดการ 59,000.-บาท ฝายเลขานการ 3,000.-บาท ฝายเหรญญก 1,000.-บาท ฝายประชาสมพนธ 5,000.-บาท ฝายทะเบยน 7,000.-บาท ฝายเอกสาร 40,000.-บาท ฝายสถานท 7,000.-บาท เบดเตลด 12,200.-บาท รวม 134,200.-บาท ขอสงเกต ในการวางแผนงบประมาณคาใชจายของการจดสมมนาทงหมด ควรด าเนนการดงน 1.จดประชม จดท าแผนงบประมาณคาใชจายของฝายตนขนมา เพอพจารณาอนมต 2.เมองบประมาณของแตละฝายไดรบการอนมตแลว จะตองน างบประมาณคาใชจายของแตละฝายมาใสในโครงการ ใหแยกคาใชจายทคาดวาจะเพมขนของแตละฝาย


3.อาจแนบรายละเอยดคาใชจายโดยรายละเอยด สงโครงการเพอใหฝายบรหารพจารณาอนมต 4.ในกรณทแตละฝายตองการเบกเงนจากเหรญญก เพอน าไปใชจายในฝายของตน เหรญญกตองท าบญชรายรบ-รายจาย 5.เอกสารทกฉบบ ควรม ‚ส าเนา‛ คฉบบดวย เพอเกบไวเปนหลกฐาน 5.4 การสรรหางบประมาณ เพอใชจายในการด าเนนการสมมนา อาจสรรหาไดโดย - หนวยงาน หรอองคการธรกจไดมการจดสรรงบประมาณเพอการนขนมา โดยเฉพาะทงน โดยมจดมงหมายเพอพฒนาบคลากรของหนวยงานหรอองคการธรกจ

1.4 ขนตอนและลกษณะการสมมนา 1.4.1 ขนตอนของการสมมนา http://edu.msu.ac.th/seminar คอ (1). น าหวขอเรองมาสมมนา (2). ประชมแบบบรรยาย หรออภปราย (3). แบงกลมยอย รวมกนอภปราย (4). ประเมนผลการจดสมมนา (5). สรปรายงานผล 1.4.2. ลกษณะทวไปของการสมมนา http://edu.msu.ac.th/seminar คอ (1). คลายกบการประชม (2). มการยดหยนตามความเหมาะสม (3). เปนองคความรและปญหาทางวชาการ (4). เปนกระบวนการรวมผทสนใจในความรทางวชาการทมระดบใกลเคยงกน หรอแตกตางกน มาสรางสรรคองคความรใหม (5). เปนกจกรรมทเรงเราใหผเขารวมสมมนา มความกระตอรอรน (6). จะอาศยหลกกระบวนการกลม ( Group Dynamic หรอ Group Process) (7). มโอกาสพดคย โตตอบซกถาม แสดงความคดเหนตอกนทกคน (8). มผลประโยชนรวมกนในระดบนานาชาต (9). ฝกการเปนผน าและผตาม ในกระบวนการเรยนรแบบ Learning by doing และ Individual learning (10). ไดพฒนาทกษะการพด การฟง การคด และการน าเสนอ ความเชอ ความคดและความรอน ๆ ตลอดจนการเขยนรายงาน เปนตน

http://edu.msu.ac.th/seminar%20คอ

http://edu.msu.ac.th/seminar%20คอ


(11). เลงถงกระบวนการทจะไดรบมากกวาผลทจะไดรบจากการสมมนา

1.5 ลกษณะของการสมมนาทด2 ไดมผรกลาวถงลกษณะของการสมมนาทดไวดงน สมพร ปนตระสตร (2525 : 3) ไดกลาวถงลกษณะของการสมมานาทดไวดงน 1. ก าหนดจดมงหมายในการสมมนาใหแนชดวาตองการจะไดผลอยางไรในการสมมนาครงน 2. จดการสมมนาเพอเสรมความรและประสบการณใหมแกสมมนาสมาชก 3. จดใหมโอกาสสมมนาสมาชกไดแลกเปลยนความรความคดเหนและแลกเปลยนประสบการณกนอยางกวางขวาง 4. ใหสมาชกไดมโอกาสรวมกนแกปญหาทมมากอนการสมมนา หรอปญหาทเกดขนระหวางการสมมนาใหมากทสด 5. มอปกรณในกสมมาเพยบพรอม เชน หนงสอ เอกสาร สถานท วทยาการ เครองมอโสตทศนปกรณ เครองเขยนและอนๆทจ าเปน 6. ก าหนดชวงเวลาในการสมมนาใหเหมาะสมกบหวขอปญหาทจดสมมนา 7. สมมนาสมาชกมบคลกภาพทางประชาธปไตยสง กลาวคอสมาชกตองใจกวางทจะรบฟงเหตและผลของผเขารวมสมมนาอนอยางกวางขวาง แมไมตรงกบความคดเหนของตน 8. ผด าเนนการจดการสมมนามคณภาพ มความเปนผน า และสนทดจดเจน ในการจดการสมมนา 9. ผลทไดรบจากกาจดการสมมนาสามารถน าไปเปนแนวทางท าประโยชนไดอยางแทจรง อยางนอยกตองสมารถคลคลายปญหาทน าเขาสการสมมนาได 10. มการเผยแพรผลลการสมมนาสสาธารณชนตามควรแกกรณ นรนดร จลทรพย (2524 : 280 – 281) กลาววาการสมมนาทดควรมลกษณะดงนคอ 1. มจดมงหมายในการจดสมมนาอยางชดเจน และสมาชกทกคนทงคณะกรรมการจดสมมนา ผเขาสมมนา ตลอดจนวทยาการ ควรจะไดรบทราบจดมงหมายนดวย

2

https://www.gotoknow.org/posts/173831, 20 มถนายน 2558.

https://www.gotoknow.org/posts/173831


2. มกาจดทชวยเสรมความรใหแกผเขารวมสมมนาอยางแทจรง 3. มการเปดโอกาสใหผเขาสมมนาไดแลกเปลยนความคดเหนและความรซงกนและกน 4. มรการเปดโอกาสใหผเขาสมมนาไดรวมกนแกปญหาทมการสอดคลองกบจดมงหมายทก าหนดให 5. ผเขาสมมนามความศรทธาในวธการแหงปญญาเปนเครองมอในการตดสนปญหาตางๆ (Intellectual Method) 6. ผเขาสมมนามวญญาณแหงความเปนประชาธปไตย กลาวคอ เคารพและยอมรบฟงความคดเหนของผอน มมารยาทในการพดและการฟง ปฏบตตามกตกาของการสมมนาเปนตน 7. ผเขาสมมนาทกคนมความกระตอรอรนทจะท างานรวมกน เพอใหบรรลตามจดมงหมายทวางไว 8. มผน าทดทงในการเตรยมการและการด าเนนการสมมนา 9. มการจดการทด คอ จดผบรรยายหรอผอภปรายทนาสนใจ ด าเนนรายการตางๆ เปนไปตามก าหนดการอยางตอเนอง ไมตดขด สบสน ผเขาสมมนาไดรบการตอนรบอยางอบอน ตลอดจนไดรบการประชาสมพนธชแจงรายละเอยด กระบวนการตางๆ ตลอดการสมมนาอยางชดเจน 10. มอปกรณส าคญส าหรบใชประกอบสมมนา และอ านวยความสะดวกตอการสมมนาอยางครบถวน เชน หนงสอหรอเอกสารตางๆ อปกรณการเขยน เครองมออปกรณโสตทศนปกรณ สถานทหองประชมใหญ หองประชมกลมยอย หองรบประทานอาหาร เปนตน 11. ผลทไดจาการสมมนา สามารถน าไปใชประโยชนไดอยางแทจรง ทงแกตวสมาชกเองและแกหนวยงานหรอสถาบนทเกยวของ

1.6 หลกการและแนวคดในการจดสมมนา ลกษณะการสมมนาเทาทผมเคยสมผส มไมนอยทไมมประสทธภาพ ไมกอเกดมรรคผลทคมคากบเงนทเสยไป ดงนน หลกการและแนวคดในการจดสมมนา คอ .... การสมมนา เปนกระบวนการประชมกลมบคคลทเปนทนยมจดกนมากในสงคมไทย ไมวาจะเปนหนวยงานของรฐหรอเอกชน โดยหลกการแลวเปนการระดมความคดเพอการแกไขปญหา หรอการพฒนา แลกเปลยนเรยนรระหวางกลมคนทมความสนใจในเรองเดยวกน หรอ


ตกอยในภาวะปญหา หวอกเดยวกน โดยมากมกนยมจดกนตามโรงแรมใหญๆ หรหรา หรอสถานทตากอากาศทมบรรยากาศด เพอใหเกดความคดทโปรง แลนสามารถพดคยกนไดโดยไมตองพะวงเรองอนๆ บางทสมมนาเสรจกพกผอนกนไปในตว กลายเปนทสงสรรคของเพอนฝงอกทางหนงดวย มคนคดค านวณกนวา ประเทศไทยนาจะใชเงนงบประมาณในการจดสมมนาตอปสงเปนอนดบตนๆ ของเอเชยเลยทเดยว แตเมอสมมนาแลวจะไดมรรคผลแคไหนนนไมไดบอกไว ลกษณะการสมมนาเทาทผมเคยสมผส มไมนอยทไมมประสทธภาพ ไมกอเกดมรรคผลทคมคากบเงนทเสยไป สวนใหญพดบรรยายหมดไปวนหนงๆ แลวกออกเทยว สมาชกสมมนาไมไดน าเอาความร แนวคด ทไดไปใชประโยชนในการพฒนาตน องคกร หรอสงคมแตอยางไร ขอใหไดชอวาไดไปสมมนากนเทานน สวนผจดสมมนากไมคอยมความรในการจดสมมนากนมากนก ไมรวา หลกการสมมนาทแทจรงเปนอยางไร รปแบบทเหมาะสมกบเรองสมมนาควรจดแบบใด และเรองทสมมนากไมคอยจะเกดประโยชนอยางแทจรง วนนผมจงขอน าเอาหลกการแนวคดในการจดสมมนามาบอกกลาวกนในเชงทฤษฎ เพออยางนอยจะเปนประเดนใหฉกคดกนบางวา ถาจะจดสมมนาอะไร ควรจะไดค านงหลกการแนวคดทถกตองกนบาง เพอใหเกดความคมคาในการสมมนา บ านเมองเราจะไดพฒนากาวหนาไปอยางจรงจงกนเสยท เสยดายเงนงบประมาณชาต เสยดายเวลา และเสยดายความร ความคดของวทยากร และของสมาชกทอตสาหระดมกน

1.7 หลกการและแนวคดส าคญในการสมมนา3 1. กระบวนการกลม สมมนาเปนการประชมของกลมคนทมความสนใจเรองเดยวกน อยในแวดวงเดยวกนมารวมคด รวมท างานกนเพอไปสจดหมายเดยวกน เชน แกไขปญหา สรางสรรคผลงานรวมกน คดหาแนวทาง แนวปฏบตงาน เปนตน นนหมายความวาการจดสมมนาผจดกควรใหสมาชกไดปะทะสงสรรครวมคด รวมท าเปนกลม จะจดแบบมกลมใหญ กลมยอย ตามระยะเวลาทเหมาะสมในการสมมนา กระบวนการกลมมอทธพลมากตอผลส าเรจ และหากไดควบคมกระบวนการกลมใหมความเขมขน จรงจง มกรอบ ทศทาง เปาหมายทชดเจน มผน ากลมทเกงในการกระตนใหสมาชกกลมระดมความคด พดคย หรอปฏบตงานเขมแขง มบรรยากาศประชาธปไตย แลกเปลยนความร ความคดอยางมเหตผล เคารพกตกาของกลม และรบผดชอบ ตลอดจนมเลขานการกลมบนทกการประชมกลมอยางมประสทธภาพ ไดประเดนส าคญ กยอมเกดมรรคผลไดอยางแนนอน ดงนนผจดกควรหา

3




วทยากรกลมทเกงๆ และเขาใจธรรมชาตของสมาชก สามารถใหขอมลและความกระจางในขนตอน กจะเกดประโยชนคมคา 2. แนวคดการสรางวธการคดแกสมาชก คณคาของการสมมนาอยางหนงกคอ ความคดทไดจากสมาชกซงเกดจากการระดมความคด (Brainstorming) หรอพายแหงความคด ซงถาสมาชกมวธการคดทมประสทธภาพกยอมไดความคดทมคณภาพ เพราะ ‚ความคดคอหวใจของการสมมนา‛ ดงนน ควรมการชแนะทด ซงไดจากวทยากรทมแนวคดทด ควรมเปาหมาย กรอบ ขอบเขตทชดเจน จะไดไมฟงซานจบประเดนการพดคยไมได และอกอยา งหนงกคอ ตองมขอมลทด ค าวาขอมลทด หมายถงตองมความหลากหลาย มความถกตอง นาเชอถอ และมเพยงพอแกการน ามาคด ตดสนใจ เพราะฉะนนการท าเอกสารประกอบการสมมนาจ งตองมการจดการท ด เพ อใ ห ม คณภาพพอท จะน ามาใชพดคยกนได แตนอกเหนอไปจากนน สมาชกทดกจ าเปนตองแสวงหาขอมลมากอน หรอรวบรวมประสบการณของตนมาลวงหนาเพอประกอบกบการคด ตดสนใจดวย 3. แนวคดการสรางแรงจงใจในการสมมนา การจดสมมนาทดและใหไดผลจ าเปนตองสรางแรงจงใจใหสมาชกมความตองการ กระตอรอรนทจะท มเทท างาน แกไขปญหาใหลลวง หรออยากจะอยประชมสมมนาโดยตลอด ไมแอบหนออกไป ชอปปง หรอนอนเลนในหองของโรงแรม ท าใหสมมนาเสย ลองสงเกตงายๆ ถาเปนชวงวนแรกพธเปดผคนจะแนนหนาแตพอเวลาเนนนานไปวนทสอง –สาม กหนหายกนไปหมด บางครงวนแรกชวงบายกหนกลบแลวถาสมมนานนนาเบอ แรงจงใจในการจดสมมนาทเหนไดชดทางกายภาพกหนไมพนเรองสถานทจดสมมนา ซงหมายถงหองประชมดทนสมย สะอาด สวยงามอาจไมจ าเปนตองดหรหราแตเนนการเออตอการประชมทดไมแออด คบแคบ เครองปรบอากาศเปดเยนฉ า มอปกรณเครองแสง ส เสยง ภาพ พรอมครบครนทนสมยไมตดขด ใชการไมคอยจะได จะลกเขาหองน าหองทากสะดวกเพราะอยใกล หองน าสะอาดสะอาน กลนหอม ดานอาหารวาง อาหารเครองดมอรอย เพยงพอ และตกรบประทานไดสะดวก รวดเรว สวนหองพกกสะดวกถาจดในโรงแรมไมตองเดนทางไกล หองพกสะอาดสะอาน กวางขวาง มมนบาร และเครองบนเทงจ าเปนเชน โทรทศน วทย เคเบลแลวแตพอใหไดพกผอนสวนตวบาง ตลอดจนบรการตางๆ ทมรองรบความตองการของผเขาสมมนาไดครบถวน จนไปถงกายภาพภายนอก ทดโอโถง สวยงาม ตงอยใจกลางเมองบาง หรอในสถานทธรรมชาตอนงดงาม มไมดอกไมประดบ และอนๆ ชวยใหบรรยากาศในการสมมนาด นาประทบใจ


สวนแรงจงใจทส าคญอกอยางหนงกคอเนอหาสาระการสมมนาซงประกอบดวย กระบวนการสมมนาทเปนระบบเรยบรอย บรรยากาศเปนกนเอง มกระบวนการกลมกอใหเกดการแลกเปลยนเรยนร และไดขอยตเชนแนวคดแนวปฏบตทชดเจน สามารถน าไปใชประโยชนได บรรลจดมงหมายทวางไว แนนอนบคคลส าคญทจะกอใหเกดสภาพเชนน คอ วทยากร ผจดสมมนา ทจะควบคม ด าเนนงานใหเปนไปตามแผนทวางไว ความจรงยงมแนวคดอกหลายประการทจะชวยใหเกดแรงจงใจจนสามารถท าใหการสมมนาเปนไปอยางมประสทธภาพ ตอเนอง เชน การจดแสดงประกอบ การสาธต การน าทศนศกษาหรอไปดของจรง สภาพจรงในหวขอทเกยวของ และการจดแสดงและขายสนคา (อยางหลงเหนบอยครบ แตตองระวงเพราะสมาชกมวแตซอของหนาหองสมมนาจนไมเปนอนประชมสมมนากนกมบอย) จากทกลาวมานกนาจะมองเหนสภาพการจดสมมนาทเกดขนในปจจบนวาสอดคลองกบหลกการแนวคดเหลานหรอไม ผมอยากใหเกดความตระหนก ใครครวญวา ตอไปจะจดสมมนาอะไร ขอใหค านงประโยชนทจะไดคมคากบเงนงบประมาณทเสยไปหรอไม

1.8 วธการจดสมมนา4 สมมนา หมายถง การประชมเพอแลกเปลยนความรและความคดเหน เพอหาขอสรปในเรองใดเรองหนง ผลชองการสมมนาถอวา เปนเพยงขอเสนอแนะ ผทเกยวของจะน าไปปฏบตตามหรอไมกได จดมงหมายของการ ‚การสมมนา‛ 1. อบรม ฝกฝน ชแจง แนะน า สงสอน ปลกฝงทศนคตและใหค าปรกษา ในเรองทเกยวของ 2. พจารณา ส ารวจ ตรวจสอบปญหาหรอประเดนตางๆ ทหยบยกขนมา เพอท าความเขาใจในเรองทตองการร 3. เสนอแนะนาร นาสนใจ ททนสมยและเหมาะสมกบสถานการณ 4. แสวงหาขอตกลง ดวยวธการอภปราย แลกเปลยนความคดเหนอยางเสร ซก-ถาม ถกเถยง ปรกษาหารอ ภายใตหวขอทก าหนด 5. ใหไดขอสรปผลของการน าเสนอหวขอ หรอการวจย ประโยชนของการจดสมมนา 1. ผจดสมมนาหรอผเรยนสามารถจดสมมนาไดอยางมประสทธภาพ

4




2. ผเขารวมสมมนา ไดรบความร แนวคดจากการสมมนา สามารถน าไปปรบใชในการท างานและชวตสวนตวได 3. ผลจากการทผเขารวมสมมนาไดรบความรและความสามารถมากขนจากการสมมนา ชวยท าใหระบบและวธการท างานมประสทธภาพสงขน 4. การจดสมมนาจะชวยแบงเบาภาระการปฏบตงานของผบงคบบญชา เพราะผไดบงคบบญชาไดรบการสมมนา ท าใหเขาใจถงวธการปฏบตงานตลอดจนปญหาตางๆ และวธการแกไขปรบปรงและพฒนางานใหไดผลด 5. เปนการพฒนาผปฏบตงานใหพรอมอยเสมอ ทจะกาวไปรบต าแหนงทสงกวาเดม หรองานทจ าเปนตองอาศยความรทางดานเทคโนโลยใหม ๆ ซงผปฏบตงานจะไมรสกล าบากในการปรบตว เพราะไดรบความรใหม ๆ ตลอดเวลา 6. เปนการสงเสรมความกาวหนาของผปฏบตงาน เพราะโดยปกตแลวการพจารณาเลอนต าแหนง ผทไดรบการสมมนายอมมโอกาสไดรบการพจารณากอน 7. เกดความคดรเรมสรางสรรค เปนผลใหเกดแรงบนดาลใจมงกระท ากจกรรมอนดงามใหสงคม 8. สามารถสรางความเขาใจอนดงามตอเพอนรวมงาน มมนษยสมพนธ เกดความรวมมอรวมใจในการท างาน สามารท างานเปนทมไดเปนอยางด 9. เกดความกระตอรอรน กลาคด กลาท า กลาตดสนใจ มความรบผดชอบ รจกยอมรบความคดเหนของผอน รจกใชดลยพนจวเคราะหปญหา สามารถแกปญหาในการท างานและเกดภาวะผน า

1.9 องคประกอบของ “การจดสมมนา” 1.ดานเนอหา ไดแก สาระหรอเรองราวทจะน ามาจดสมมนา ซงประกอบดวย 1.1 จดมงหมายของการจดสมมนา วาจดเพออะไร 1.2 เรองทจะน ามาจดสมมนา ตองเปนเรองมมประโยชนและคมคาตอการจด 1.3 หวขอเรอง เพอใหเหนทศทางของปญหาหรอกรอบความคดในเรองทจะสมมนา 1.4 ก าหนดการสมมนา ชอหนวยงานหรอบคคล ผด าเนนการจดสมมนา ชอเรองสมมนา วน/เดอน/ป ทจดสมมนา เวลา สถานท


1.5 ผลทไดรบจากการจดสมมนา เปนเรองทผจดสมมนาไดคาดหวงวา การจดสมมนาจะท าใหผเขารวมสมมนาไดรบประโยชนอยางไรบาง อาจเปนทงเชงปรมาณและคณภาพ จงเปนเรองทผจดสมมนาจะตองเขยนผลทไดรบไวดวย 2.ดานบคลากร หมายถง บคคลทเกยวของกบการจดสมมนา หมายถง บคคลทเกยวของกบการจดสมมนา 2.1 บคลากรฝายการจดสมมนา ไดแก บคคลหรอคณะกรรมการทมหนาทในการจดสมมนาใหบรรลจดประสงคทวางไว แบงไดเปนฝายดวยกน ดงน 2.2 วทยากร หมายถง บคคลทท าหนาทบรรยาย อภปรายหรอถายทอดความรประสบการณ โดยใชเทคนควธการตาง ๆ ใหแกผเขารวมสมมนาดวยความจรงใจ และมงหวงใหผเขาสมมนาไดรบความร และประสบการณอยางเตมท ดงนนผทเปนวทยากรตองเปนบคคลทมความร ความสามารถ และประสบการณ หรอมความเชยวชาญเฉพาะทาง หรอเกยวของกบเรองทจดสมมนา 3.ดานสถานท เครองมอ และอปกรณตาง ๆ 3.1 หองประชมใหญ หมายถง หองประชมรวมทใชบรรยาย อภปรายหรอสมมนาทจะตองก าหนดทนงไดวา สามารถบรรจคนไดกทนง และใชทใด สถานทตงอยทไหน ส าหรบเปนแหลงจดสมมนา 3.2 หองประชมยอย หมายถง เปนหองประชมทมขนาดกลางหรอขนาดเลก 3.3หองรบรอง หมายถง เปนหองทใชส าหรบรองรบวทยากร แขกพเศษ เพอใหไดรบการพกผานหรอเตรยมตวกอนการสมมนา 3.4 หองรบประทานอาหารวาง 3.5 หองรบประทานอาหาร 3.6 อปกรณดานโสตทศนปกรณ ไดแก ไมโครโฟนชนดตงและตดตว เครองขยายเสยง เครองฉายภาพขามศรษะ เทปบนทกเสยง เครอง ว.ด. ทศน อปกรณดานแสงและสยงตาง ๆ เครองฉายสไลด จอภาพ กลองถายรป ฯลฯ 3.7 อปกรณเครองมอประเภท เครองคอมพวเตอร เครองพมพดด เครองถายเอกสาร เครองถอดเทป 3.8 อปกรณดานเครองเขยน ทจ าเปนในการสมมนา เชน กระดาษขาว แผนโปรงใส เครองเขยนตาง ๆ 4.ดานเวลา วน เวลาทใชในการสมมนา ทผจดสมมนาควรมการวางแผนไวอยางดวาควรใช วน เวลาใดในการจดสมมนาจงจะเหมาะสมและสะดวกแกทกฝาย เวลาในการจดสมมนา


หากใชเวลานอยเกนไปกจะท าใหไมไดความรความคดเหนทกวางขวางมากพอแตหากใชเวลามากเกนไปกอาจท าใหการสมมนานาเบอได เวลาทใชในการสมมนา ทผจดสมมนาควรมการวางแผนไวอยางดวาควรใช วน เวลาใดในการจดสมมนาจงจะเหมาะสมและสะดวกแกทกฝาย เวลาในการจดสมมนาหากใชเวลานอยเกนไปกจะท าใหไมไดความรความคดเหนทกวางขวางมากพอแตหากใชเวลามากเกนไปกอาจท าใหการสมมนานาเบอได 5.ดานงบประมาณ หรอการจดท างบประมาณ ในการด าเนนงานสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน ดงนนผจดสมมนาตองมการจดสรรวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะทเพยงพอ ไมขาดหรอมากจนเกนไป หรอการจดท างบประมาณ ในการด าเนนงานสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน ดงนนผจดสมมนาตองมการจดสรรวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะทเพยงพอ ไมขาดหรอมากจนเกนไป 5.1 ใหแตละฝายท าหนาทรบผดชอบท างาน จดท างบประมาณทตองใชจายทงหมดของฝายของตนทงหมดออกมาในรปของบญชคาใชจาย และเสนอใหฝายเหรญญพจารณาถงความเหมาะสมกอนอนมต 5.2 เมอการวางแผนเกยวกบคาใชจาย ของแตละฝายไดรบความเหนชอบจากทประชม กจดใหท างานงบประมาณรวมทงหมดทงโครงการ แลวน าไปใสในโครงการ เพอเสนอฝายบรหารอนมต ไดแก สาระหรอเรองราวทจะน ามาจดสมมนา ซงประกอบดวย หมายถง บคคลทเกยวของกบการจดสมมนา เวลาทใชในการสมมนา ทผจดสมมนาควรมการวางแผนไวอยางดวาควรใช วน เวลาใดในการจดสมมนาจงจะเหมาะสมและสะดวกแกทกฝาย เวลาในการจดสมมนาหากใชเวลานอยเกนไปกจะท าใหไมไดความรความคดเหนทกวางขวางมากพอแตหากใชเวลามากเกนไปกอาจท าใหการสมมนานาเบอได หรอการจดท างบประมาณ ในการด าเนนงานสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน ดงนนผจดสมมนาตองมการจดสรรวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะทเพยงพอ ไมขาดหรอมากจนเกนไปการจดท าเอกสารทเกยวของกบการสมมนา ไดแก 1. โครงการสมมนาและแผนปฏบตงาน โดยปกตจะมสวนประกอบ ดงน โดยปกตจะมสวนประกอบ ดงน 1.1 ชอโครงการการสมมนา 1.2 หลกการและเหตผล 1.3 วตถประสงค 1.4 เปาหมาย


1.5 ลกษณะโครงการ 1.6 วธด าเนนการ 1.7 ระยะเวลาการด าเนนงาน 1.8 สถานทด าเนนการ 1.9 งบประมาณ 1.10 การตดตามและประเมนผล 1.11 ผลทคาดวาจะไดรบ 2. เอกสารประกอบการสมมนา ในการจดสมมนา สงทควรปฏบตอยางยงกคอ การแจก เอกสารประกอบการสมมนา ไหแกผเขารวมสมมนา เอกสารประกอบการสมมนา จะเปนขอมลทส าคญเกยวของกบสภาพปญหาหรอหนทางในการแกปญหาทเกยวของกบหวขอเรองทจดสมมนา เอกสารประกอบการสมมนาเปนเพยงลทางหรอสวนทเสรมของหวขอสมมนาไมใชเนอหาทงหมดของการสมมนา 3.รายชอผเขารวมสมมนาและหนงสอเชญเขารวมสมมนา ในการจดสมมนาตองมการปรกษาหารอกนกอนถงผทจะเขารวมการสมมนา ทงนผเขารวมควรมพนฐานความรทใกลเคยงกน จะท าใหการสมมนาบรรลผลไดดยงขน ในการจดสมมนาตองมการปรกษาหารอกนกอนถงผทจะเขารวมการสมมนา ทงนผเขารวมควรมพนฐานความรทใกลเคยงกน จะท าใหการสมมนาบรรลผลไดดยงขน เมอทราบรายชอของผทจะเขารวมสมมนาแลว สงทตองกระท าตอไป คอ การท าหนงสอเชญผเขารวมสมมนา

1.10 ประโยชนของการสมมนา 1). เกดความคดสรางสรรคในกลมผเขารวมสมมนา 2). บทสรปแนวทางแกปญหาจากการสมมนา มาจากขอมลทหลากหลาย 3). เกดความผกพนธ สามคค ในการท างานรวมกน 4). ผลจากการสมมนา เมอน าไปปฏบตมแนวโนมประสบความส าเรจมากกวา วธการปฏบตทเกดการการตดสนใจตามล าพงของใครคนใดคนหนง 5). ฝกใหเกดภาวะผน า และการท างานรวมกนเปนกลม


บทท 2 องคความรเบองตนเกยวปรชญาศาสนา5

2.1 ความหมายของค าวา ปรชญา

2.1.1 ความหมายของปรชญา : ปรชญา คอ โลกทรรศนเกยวกบภาวะทมอย (Being) ในบรบทของสงคมแมวานยามของค า ‚Philosophy‛ ซงภาษาไทยใชค าวา ‚ปรชญา‛ อาจจะยงไมสรปเปนสตรส าเรจรปทท าใหนกปรชญาทกทานลงมตเอกฉนทวาปรชญา หมายถงอะไรกนแน เหมอนกบนกวชาการในหลายสาขาวชาทระบนยามไดเปนมตสากล แตกระนนบรรดานกปรชญาทงหลาย นบตงแตยคโบราณจนถงยคปจจบน ตางมแนวโนมตรงกนวา ‚ปรชญา คอ วทยาการคนหาวาอะไรเปนความแทจรง‛ (Ultimate Reality) (สมคร บราวาศ, 2544: 2) ดวยการใชสตปญญาของมนษยตามหลกเหต -ผลเพอบรรลถงความแทจรงดงกลาว โดยแบงออกเปนสามแขนงใหญ คอ อะไรคอความจรง (อภปรชญา) รความจรงไดอยางไร (ญาณวทยา) และเอาอะไรมาตดสนคณคา (คณวทยา) แหลงก าเนดของความคดทางปรชญา แบงออกไดเปนสองแหลงใหญ คอ ปรชญาตะวนตกและ ปรชญาตะวนออก ปรชญาสองสายนไดไหลผานกาลเวลาแหงประวตศาสตรมนษยชาตเปนเวลาหลายพนป มผลตอการด าเนนชวตของมนษยมาทกยคสมย จากอดต ปจจบนและอนาคต ตราบเทาทมนษยยงคงด ารงอยในโลก ทงปรชญาตะวนตกและตะวนออกตางมงศกษาในประเดนทสงคมในยคตาง ๆ ใหความสนใจความจรงเกยวกบโลกและชวต (สนทร ณ รงษ , 2521: 2) เปนการเปดตวเองของมนษยเพอศกษาโลกทรรศนเกยวกบภาวะทมอย (Being) ตามบรบทของสงคมตามหลกเหต-ผล โดยมลกษณะทเปนเอกลกษณของปรชญาตะวนตกและตะวนออก ไดแก 2.1.1.1 ปรชญาตะวนตก...จากความเปนจรงสความจรง ปรชญาตะวนตก มรองรอยวากอก าเนดในดนแดนกรกโบราณ (ก.ค.ศ. 1500) ปรากฏชอ ‚เทเลส‛ (Thales of Miletus, 624 – 546 ก.ค.ศ.) ผทรงคณวฒชาวกรก ซงนกวชาการสาขาวชาปรชญาใหการยอมรบวาเปนบดาแหงปรชญาตะวนตก ทานก าหนดกรอบในการอธบายความเปนจรง (Reality) ดวยการตงค าถามเกยวกบปฐมธาตทเปนพนฐานใหสรรพสงด ารงอย (อะไรคอปฐมธาต) โดยวเคราะหไดสองประเดนส าคญคอ ‚อะไรเปนสงเทยงแท‛ และ ‚จะอธบายความเปลยนแปลงของสงตาง ๆ ไดอยางไร‛ (Stumpf, 1989: 4) การก าหนดกรอบค าถามเพอแสวงหาค าตอบตามหลกเหต-ผลของเทเลส มผลท าใหสานศษยและ

5

http://franciswut03-1.blogspot.com, 21 มถนายน 2558.

http://franciswut03-1.blogspot.com/


ผสนใจแสวงหาความเปนจรง พยายามหาค าตอบในกรอบดงกลาวทเทเลสไดวางพนฐานและอธบายค าตอบไว ทงนแบงประเดนความคดทนกปรชญาตะวนตกสนใจไดสองประเดนใหญ ๆ คอ ปญหาเกยวกบความเปนจรง (Reality) หรอทฤษฏทางอภปรชญา (ไดแก นกปรชญายคกรกโบราณจนถงนกปรชญายคกลาง, ก.ค.ศ. 600 – ค.ศ. 1500) และปญหาเกยวกบความจรง (Truth) หรอทฤษฏทางญาณวทยา (ไดแก นกปรชญาตะวนตกยคใหมเปนตนมา , ค.ศ. 1600 - 1800) (Hick, 1974: 200) 2.1.1.2 ปรชญาตะวนออก...วถชวตสความเปนจรง สองอารยธรรมทยงใหญตงแตอดตในซกโลกตะวนออก (ทวปเอเชย) ไดแก อนเดยและจน ถอเปนแหลงก าเนดของภมปญญาตะวนออก (ปรชญาตะวนออก) นกปรชญาตะวนออกสนใจความเปนจรงเชนเดยวกบนกปรชญาตะวนตก แตสงทเปนเอกลกษณส าคญของปรชญาตะวนออก คอ ความสนใจตอความเปนจรงเพอการปฏบตตน มงสการเปนหนงเดยวกบความเปนจรง นเองทผศกษาปรชญาจงมความคดวาปรชญาตะวนออก (โดยเฉพาะปรชญาอนเดย) เปนปรชญาชวต เพราะแนวคดทางปรชญาทคนคดขนไดนน มการน าไปปฏบตในชวตประจ าวน โดยลกษณะดงกลาวน ‚ปรชญากบศาสนาของอนเดยจงมกไปดวยกนเสมอ‛ (สนทร ณ รงษ, 2521: 2)

2.1.2 คณลกษณะของปญหาเรองความจรงตามแนวปรชญาตะวนตกและปรชญาตะวนออก แมวาทงปรชญาตะวนตกและตะวนออกจะมอตลกษณเฉพาะของตน อยางไรกตามปญหาเรองความจรง (Truth) หรอทฤษฏทางญาณวทยา เปนประเดนปญหาส าคญทนกปรชญาตะวนตกและตะวนออกสนใจ เพอแยกแยะวาอะไรเปนความจรง (The truth) อะไรเปนความเทจ (The falsity) ทงปรชญาตะวนตกและตะวนออกตางยนยนวากระบวนการหาความจรงของมนษยมลกษณะพเศษทตางจากสตวทวไป เนองจากมนษยมสตปญญา ดงนน การรความจรงของมนษยจงมลกษณะเปนการรตว (รวาตนร) หรอทนกปรชญาตะวนตกมกใชค าวา ‚ความส านกร‛ (Consciousness) หรอ ‚การตระหนกร‛ (Awareness) อนเปนลกษณะพนฐานของกระบวนการรความจรงของมนษย อยางไรกตาม ปญหาเกยวกบความจรงของปรชญาตะวนตกและตะวนออกตางมลกษณะเฉพาะทสอดคลองกบจดเนนของตน กลาวคอ 2.1.2.1 คณลกษณะของทฤษฏความรตามแนวปรชญาตะวนตก คอ การรความจรงเพอตอบปญหาทสงสยคณลกษณะทส าคญประการหนงของทฤษฏความร (ปญหาเรองความจรง) ตามแนวปรชญาตะวนตก คอ การรความจรงเพอตอบสนองความสงสย ดงท สนทร ณ รงษ (2521: 2) ไดวเคราะหลกษณะของปรชญาตะวนตกเรองการแสวงหาความจรง (ทฤษฏ


ทางญาณวทยา) ไวนาสนใจวา ‚ปรชญาตะวนตกมงแสวงหาความจรงหรอขอเทจจรงเพยงอยางเดยวโดยไมพยายามทจะปฏบตตนเพอใหเขาถงความจรงทไดแสวงหาพบแลว‛ และ ‚ปรชญาตะวนตกสวนใหญไมเกยวกบศาสนาหรอแยกเปนคนละสวนกบศาสนา ‛ เพราะฉะนน นกปรชญาตะวนตก (สวนใหญ) จงด าเนนชวตไปในทางทตรงขามกบแนวความคดทางปรชญาของตนกได นนหมายความวาประเดนปญหาเกยวกบความจรงของปรชญาตะวนตก คอ การมงสการรความจรงเพอตอบสนองความสงสยในประเดนปญหาเกยวกบความเปนจรง แมวาความจรงนนจะไมไดชวยใหบรรลถงความเปนจรงเลยกตาม หมายความวา นกปรชญาตะวนตกมแนวโนมในการศกษาความจรงในประเดนทตนสงสย เมอไดแนวค าตอบทถกใจ (แมไมถกใจทงหมด) กหยดเพยงแคนน นกปรชญาตะวนตกไมพยายามน าแนวค าตอบทตนไดรบมาพฒนาเปนค าสอนใหปฏบต เพราะถอวาศาสนากบปรชญาเปนคนละสวนทแยกจากกน 2.1.2.2 คณลกษณะของทฤษฏความรตามแนวปรชญาตะวนออก คอ การรความจรงเพอการบรรลถงความเปนจรงแมวาลกษณะแนวคดของปรชญาตะวนออก (โดยเฉพาะปรชญาอนเดย) จะมงปญหาเกยวกบความเปนจรงและการรความจรง (เกยวกบความเปนจรง) แตจดเนนของปรชญาตะวนออกมลกษณะพเศษตางจากปรชญาตะวนตก กลาวคอ ปรชญาตะวนออก (โดยเฉพาะปรชญาอนเดย) สนใจปญหาความเปนจรง และรความจรง (เกยวกบความเปนจรง) เพอการบรรลถงความเปนจรง ดงท สนน ไชยานกล (2519) ไดวเคราะหปรชญาอนเดยวามจดเนนในเรองทเกยวของกบศลธรรมและการพฒนาจตใจ ‚ทก ๆ ลทธถอวาปรชญานน เปนสงจ าเปนในการด าเนนชวต และทก ๆ ลทธเพาะปลกปรชญาขนมากเพอใหเราเขาใจ เราควรจะด าเนนชวตของเราใหดทสดไดอยางไร‛ และ ‚ปรชญานนใชใหเปนประโยชนแกคนเราไดอยางไร‛ (สนน, 2519: 21-22) กลาวคอ ปรชญาตะวนออก (โดยเฉพาะปรชญาอนเดย) มลกษณะเปน ‚ค าสอนใหปฏบต‛ ปรชญาอนเดยไมใชเนนความรอยางเดยว หากเพอสงเสรมใหรเพอน าไปปฏบต เนนหลกปฏบต เพราะจดหมายสงสดของปรชญาคอ การรแจงตน (Self-realization) ดงนน จงกลาวไดวาปรชญาตะวนออก (โดยเฉพาะปรชญาอนเดย)มลกษณะเปนปรชญาชวตนนเอง

2.1.3 ประเภทของวชาปรชญา โดยทวไปมการแบงวชาปรชญาออกเปนสองประเภท คอ ปรชญาบรสทธ (Pure philosophy) กบปรชญาประยกต (Applied philosophy) (Mariano, 1990) 2.1.3.1 ปรชญาบรสทธหมายถง การศกษาปรชญาทเปนเนอหาสาระของปรชญาโดยตรง ไมใชศกษาเพอการอน ๆ ทงน โลกตะวนตกแบงปรชญาออกเปนสามสาขา


ใหญ ๆ (ยดเนอหา/ปญหาพนฐาน เปนหลก) โดยการมงตอบปญหาใดปญหาหนง (ในขณะท ปรชญาตะวนออก ไมมการแบงยอย) ไดแก ก. อภปรชญา (Metaphysics) อะไรคอความจรง? ข. ญาณวทยา (Espistemology) เรารความจรงไดอยางไร? ค. คณวทยา/อคฆวทยา (Axiology) ศกษาเกยวกบคณคา โดยแยกไดสองประเภท คอ1) จรยศาสตร (เอาอะไรมาตดสนการกระท าวาดหรอไม) 2) สนทรยศาสตร (เอาอะไรมาตดสนความงาม) จงมการศกษาแนวความคดของนกปรชญาโดยแบงเปนยคตาง ๆ ขนกบวาในยคสมยนน ๆ ‚ประเดนรอน‛ หรอความสนใจของประชาชนในสมยนน อยทปญหาเรองอะไร (ความจรง ความร คณคา) ดงนน จงตองศกษาประวตความคดของนกปรชญาเพอศกษา ‚ค าตอบทเปนไปไดตามหลกเหตผล‛ ของแตละยคสมย 2.1.3.2 ปรชญาประยกต หมายถงการน าปรชญาบรสทธไปประยกตใชตอบปญหาโดยยดการตอบสนองความปรารถนาทจะรของมนษย ทปรารถนาร ‚หลกการ‛ เพอน าไปปฏบต หรอปรารถนาทจะร ‚พนฐาน‛ เพอน าไปเปนแนวทางตอบปญหาในเรองนน ๆ ไดแก ก. ปรชญาศาสนา ข. ปรชญาสงคมการเมอง ค. ปรชญาวทยาศาสตร ง. ปรชญาการศกษา จ. ปรชญาวทยาศาสตร ฉ. ปรชญากฎหมาย (นตปรชญา) ช. เปนตน

2.1.4 แนวทางการศกษาวชาปรชญา ปรชญาเปนศาสตรของการมงสความจรงในดานคณคาและความหมาย อาศยเหตผล เนนการตงค าถามเชงปรชญา (What/Why to be) เพอหาค าตอบ หรอเนนการตงค าถามมากกวาการพอใจในค าตอบทไดรบ โดย 2.1.4.1 การศกษาวชาปรชญาเรมตนดวยการศกษาแนวคด (ประเดนทสงคมสมยนนๆ สนใจ ทงดานค าถามและค าตอบ) ของนกปรชญาในอดต (Dilley, 1964) เชน การท าความเขาใจแนวคดของคารล มารกซ (Karl Marx, ค.ศ. 1818 – 1883) อมมานเอล คานท (Immanuel Kant, ค.ศ. 1724 – 1804) เดวด ฮวม (David Hume, ค.ศ. 1711 – 1776) นกบญโทมส อาไควนส (St. Thoman Aquinas, ค.ศ. 1225 – 1274) อรสโตเตล (Aristotle, ราวป 384


– 322 กอน ค.ศ.) ขงจอ (Confucius, ราวป 551 – 478 กอน ค.ศ.) หรอองคพระสมมาสมพทธเจา (Buddha, ราวป 543 – 463 กอน ค.ศ.) เพอเปนพนฐาน 2.1.4.2 จากขอ 2.1.4.1 อนเปนพนฐาน สการสรางหลก/แนวทาง/ปรชญาชวตของผศกษาปรชญา ดงนน จงกลาวไดวาไมมปรชญาทเปนสตรส าเรจรป ‚ปรชญาไมใชบะหมกงส าเรจรป ... ตมย ากง‛ ปรชญา ไมมค าตอบตายตวแบบ 1+1 เทากบ 2 นอกจากนน ปรชญาไมสนใจค าถามหรอค าตอบ ‚ในรายระเอยดปลกยอย‛ เชน ท าอยางไรจงท าใหดเหมอนพระเอก/นางเอกหนงเกาหล หรอ ท าอยางไรจงไปดวงจนทรได ฯลฯ แต ปรชญาสนใจค าถามทเปนสวนลกในจตใจมนษย เรามาจากไหน เราเปนใคร เราจะไปไหนสการบรรลถงความสมบรณแทจรงของชวต อยางไรกตาม แมวาการศกษาวชาปรชญา จะเรมตนและใหความส าคญตอการศกษาแนวคด/ระบบความคดของนกปรชญาในอดต เนองจากเราตระหนกถงคณคาของประสบการณในอดต ทมความสมพนธตอเนองสปจจบน เพอเปนแนวทางสการบรรลเปาหมายในอนาคต อนเปนคณคาและความหมายของชวต แนวความคด/ค าตอบในอดตของนกปรชญาเกยวกบความจรง ความร ความงาม ความด น าส ‚ค าตอบของเราแตละคน‛ หรอทเรยกวา ‚ปรชญาชวต‛ นนเอง 2.2 ความหมายของ “ปรชญาศาสนา” จากการน าเสนอความหมายของปรชญาและศาสนาเปนพนฐาน สการท าความเขาใจตอการศกษาวชา ‚ปรชญาศาสนา‛ ดงน 2.2.1 ขอพงระมดระวงกอนการศกษาวชาปรชญาศาสนา 2.2.1.1 อยาคดวาปรชญา หรอศาสนา หรอ วทยาศาสตร ใครใหญกวากน 2.2.1.2 อยาจ ากดกรอบของศาสนา เพยงแคระดบของปรชญา หรอวทยาศาสตร 2.2.1.3 อยาจ ากดกรอบของปรชญา วามไวรบใชศาสนาใดศาสนาหนง 2.2.1.4 อยาน าแตละศาสนาไปเปรยบเทยบวาของใครดกวากน 2.2.1.5 อยารงเกยจบางศาสนา เพราะการด าเนนชวตของศาสนกชนบางคน 2.2.1.6 และขอพงระวงมากทสด อยาคดวา ‚เรารดแลว ในศาสนาของตน‛ และคดวา ‚มแตศาสนาของเรา..ทเปนศาสนา‛ 2.2.2 ปรชญาศาสนาคออะไร 2.2.2.1 ปรชญาศาสนา ไมใช...


ก. ปรชญาและศาสนา (Philosophy and Religion) ทตางฝายตางแยกกนอยโดยไมเกยวของกน ข. ปรชญาเพอศาสนา (Philosophy for Religion) ทปรชญามไวเพอรบใชและอธบายแตเพยงความเปนจรงของศาสนา ค. ปรชญาและเทววทยา (Philosophy and Theology) ทตางฝายตางแยกกนอย ตางฝายตางเอาชนะซงกนและกน และโจมตความจรง/วธการไดมาซงความจรงทแตละฝายน าเสนอ โดยเฉพาะการอธบายเรองพระเจา/การปฏเสธพระเจา ง. ปรชญาเพอเทววทยา (Philosophy for Theology) ทปรชญามไวเพอสนบสนนแนวคดทางเทววทยาเทานน จ. ปรชญาของเทววทยา (Philosophy of Theology) ทปรชญาเปนสวนหนงของแนวคดทางเทววทยา ปรชญาศาสนา ‚ไมไดเปนสาขาหนงของเทววทยา‛ (William, 1976: 56) 2.2.2.2 ปรชญาศาสนาเปน...ปรชญา คอ การศกษาภาวะทมอย (Being) ทกสงทมอย เปนเนอหาของปรชญา ศาสนาคอ ภาวะท มอย ดงนน ปรชญาศาสนา หมายถง การศกษาคณคาและความหมายของศาสนา ในฐานะทศาสนาเปน ‚ภาวะทมอย‛ (Being) (The meaning of Religion as Religion is being.) ปรชญาศาสนาจงเปน ก. การอธบายศาสนาในฐานะทเปน ‚ภาวะทมอย‛ ศาสนา เปนปรากฎการณและจดวาเปนสถาบนหนงของสงคมทรวมผคนใหเปนหนงเดยวกนในความเชอและหลกปฏบตตามความเชอของศาสนา ศาสนาจงเปนภาวะทมอยอยางหนงทอยในเนอหาของปรชญาวา ‚ศาสนาเปนอะไร?‛ การอธบายศาสนาในฐานะทศาสนาเปนภาวะทมอยน มประวตศาสตรทยาวนานตงแตยคโบราณ ทมนษยใชสตปญญา ‚อธบายหรอปองกนความเชอศรทธา‛ (William, 1976: 49) ซงเราเหนชดเจนในแนวคดปรชญาตะวนออก (โดยเฉพาะปรชญาอนเดยโบราณ ) ซงมลกษณะเปนปรชญาศาสนา (Muller cited in William, 1976) และในปรชญาตะวนตกยคกลาง ซงไดชอวาเปนปรชญาศาสนาโดยตรง (โดยเฉพาะการน าปรชญามาอธบายศาสนาครสต และอสลาม) ข. การตงค าถามและพยายามตอบปญหาเกยวกบศาสนา ปรชญาศาสนา เปนสวนหนงของสาขาวชาปรชญา ท ‚น าแนวคดเชงปรชญามาอธบายมโนภาพตางๆ ของศาสนา ถอยแถลงของนกคดเชงศาสนา และปรากฎการณของประสบการณเชงศาสนา‛ (William, 1976: 56) ดวยการตงค าถามเชงปรชญาเกยวกบศาสนา และใชเหตผลเพอตอบปญหาตางๆ ทเกยวกบความจรงในศาสนา


ค. ปรชญาศาสนาอธบายศาสนาวา ‚เปน‛ มากกวาขอเทจจรงหรอสงทปรากฏ อยางไรกตาม แมวาศาสนาจะเปนปรากฎการณทจดวาเปนสถาบนส าคญอยางหนงในสงคม แตสงทควรใสใจเปนพเศษ ซงเปนอตลกษณของปรชญา คอ การพจารณาภาวะทมอย (Being) ดวยการพจารณาความเปนจรงทเปนจรงๆ ซงเปนมากกวาขอเทจจรง (Fact) ทเกดขน หรอสงทปรากฏออกมา (Appearance) เทานน สงทปรชญาสนใจ ตงค าถามและตอบปญหาเกยวกบศาสนา คอ คณคาและความหมายของศาสนาซงไมไดอยเพยงแคระดบประสาทสมผส หรอรบร/พสจนไดเพยงแควธการทางวทยาศาสตรเทานน กลาวโดยสรปแลวไดวา ปรชญาศาสนา เปนปรชญาประยกต (Applied philosophy) สาขาหนง ทน าแนวคดทางปรชญามาศกษาและอธบายคณคา ความหมายของศาสนา เนนการตงค าถามเชงศาสนาและพยายามหาค าตอบดวยหลกการข อ ง ป ร ช ญ า อ น ส ะ ท อ น ถ งความสมพนธระหวางปรชญากบศาสนา หรอเหตผลกบความเชอ โดยมพนฐานบนความเขาใจวา มนษยตระหนกถงชวตของตนวามคณคาและความหมาย มความปรารถนาและมศกยภาพทจะบรรลถงความเปนจรงสงสด (ความรอดพน/เปาหมายชวต) มนษยจงพยายามแสวงหาคณคาและความหมายของชวตทตนตดสนใจเลอก และรบผดชอบดวยการทมเทชวตสเปาหมาย อนเปนคณคาและความหมายแทจรงของชวต


บทท 3 องคความรเบองตนเกยวกบศาสนา6

3.1. ความหมายของศาสนา : ศาสนา คอ วถชวตทมงสความเปนจรงสงสด/ความรอดพน‛ 3.1.1 นยามของศาสนา มหลากหลายแนวความคด ทอธบายนยามของศาสนา ไดแก 3.1.1.1 ค าวา ‚Religion‛ มาจากค าภาษาลาตนวา ‚Religio‛ (Ligo + ligare) หมายถง ‚ขอผกมด/พนธสญญา‛ (Bond) ทเปนหลกใหมนษยสความเปนจรงสงสดอาศยจารตพธ (Rites) หลกความเชอ (Beliefs) และบรรทดฐาน (Norm) (Upanee, n.y.) 3.1.1.2 ศาสนา คอ วถชวต (Way of life) (เดอน ค าด, 2545) ทประกอบดวยความเชอและเหตผล ทมงสความจรงเพอความรอดพน จงมลกษณะ ‚เนนวถสความรอดพน‛ 3.1.1.3 ศาสนาเปนระบบความเชอทพฒนาใหมเหตผลมากขน (สมภาร พรมทา, 2546) 3.1.1.4 ศาสนา เปนปรากฎการณในสงคมมนษย ซงจะตองมองคประกอบส าคญอยางนอยสามประการ คอ มโนภาพเรองเหนอธรรมชาต ระบบศลธรรมและพธกรรม (กรต บญเจอ, 2522: 240) 3.1.1.5 ศาสนาไมใชเพยงความเชอศรทธาเทานน แตยงมการสนองตอบทางอารมณและปฏบต ตามความรสกตอความเปนจรงสงสดดวย (อมรอน มะลลม, 2539) 3.1.1.6 ศาสนา หมายถง การทมนษยมงสความเปนจรงสงสด (ความรอดพน) ดวยความเกยวของสมพนธกบความเปนจรงสงสด (Ubanee, n.y.) 3.1.1.7 ศาสนา มนยามทส าคญสองแนว ไดแก (Angeles, 1981: 246) ก. ศาสนา เปนการอางองตอภาวะทเหนอธรรมชาต (ศาสนา คอ ความเชอศรทธาและการนมสการตอความเปนจรงสงสดทอยเกนขอบเขตโลกแหงผสสะ ทสรางและควบคมสรรพสงใหด ารงอยตามพระประสงค) ข. ศาสนา เปนการอางองแนวคดทยดมนษยเปนศนยกลาง (ศาสนา คอ ความพยายามของมนษยทจะบรรลสความรอดพน) 3.1.1.8 ศาสนาเปนเรองของศลธรรม เปนเรองของความรสก เปนเรองของการเนนกฎเกณฑ และขอบงคบใหปฏบต (Edwards, 1972)

6

http://franciswut03-2.blogspot.com, 22 มถนายน 2558.

http://franciswut03-2.blogspot.com/


3.1.1.9 ศาสนา คอ ความเชอ ความศรทธาของมนษย ทมตออ านาจหนงซงอยนอกเหนอไปจากตวมนษย อนเปนแหลงทเขาแสวงหาเพอความมนคงของชวต. (Galloway อางใน อมรอน, 2539) 3.1.1.10 ศาสนา คอ ชวตแหงการสรางความสมพนธกบความเปนจรงสงสด (Moore cited in William, 1973) 3.1.1.11 ศาสนา คอ ความเชอในภาวะทเปนจต (Taylor cited in William, 1976) จากการน าเสนอตวอยางนยามของศาสนาดงกลาว เหนไดวามสวนทเปนสาระส าคญ คอ ศาสนา เปนการเนนประสบการณการด ารงอยของมนษย ในฐานะทมนษยมอย (Being) เพอแสวงหาความสมบรณสงสดของชวต อยางไรกตาม มนษยส านกตนวา ความสมบรณของชวตไมไดอยในสภาพชวตทตนเปนอยในภาวะปจจบน มนษยไมสามารถบรรลถงความสมบรณนในตวเอง และดวยศกยภาพของตนเทานน มนษยตองแสวงหาความสมบรณนนดวยการสรางความสมพนธกบความเปนจรงสงสด (Absolute Being) ในรายละเอยดทแตกตางกนไปของแตละศาสนา 3.1.2 ขอสงเกตเกยวกบนยามของศาสนา แมนยามของค าวาศาสนา จะมหลากหลาย แตสงทเราควรใสใจคอแกนแทของศาสนา คอ การมงสความรอดพน ไมใชในระดบความคด ความเขาใจ แตศาสนาเปนเรองระดบจตใจทมนษยมความปรารถนาทจะบรรลความบรมสขเทยงแท ถาวร นรนดร อยางไรกตาม ‚ความเชอทอ ๆ อยางเดยวไมเคยชวยใหเราเกดความซาบซงในอะไรได ‛ (สมภาร พรมทา, 2546: 17) แตตองอาศยการไตรตรองเนอหาค าสอนดวยจตใจอยางลกซงและน าไปปฏบตในการด าเนนชวตประจ าวน ศาสนาจงพยายามตอบปญหาทมอยในใจของมนษยตงแตเรมตนประวตศาสตร คอ เหตผลและทมาของสงตางๆ โดยความเชอศรทธา และใชสตปญญาท าความเขาใจตอค าสอน (ความจรง) ทไดรบจากองคศาสดา ซงเชอวาไดรบมอบหมายจากพระเจา/ความเปนจรงสงสดใหเผยแสดงแกมนษย หรอองคศาสดา ทเชอวาไดบรรลถงสจธรรมอยางแทจรง (อมรอน , 2539) William B. Williamson (1976) ไดศกษาวเคราะหศาสนาตามนยามตางๆ และไดแยกประเภทของนยามศาสนาไว 5 ลกษณะ คอ 1) การนยามศาสนา ดวยการก าหนดความหมาย (มโนภาพ) ของค า (Term) ทเปนอตลกษณเฉพาะของศาสนา (เนนความแตกตางของศาสนากบศาสตรอนๆ)


2) การนยามศาสนา แบบพจนานกรม ดวยการก าหนดความหมายและการน าค า (ศาสนา) ไปใชกบสวนทเกยวของ (เนนความหมายเพอการน าค าไปใช) 3) การนยามศาสนา ดวยการเนนจดประสงค/จดหมายของศาสนา (เนนจดหมายของศาสนา) 4) การนยามศาสนา ดวยการเนนความเกยวของ สมพนธกบสงอน (เนนศาสนาในฐานะทเทาเสมอกบศาสตร/ความจรงอนๆ) 5) การนยามศาสนา ดวยการเปรยบเทยบ หรอการยกตวอยางเพอเนนถงความคลายคลง ระหวางศาสนากบสงทน ามาเปรยบเทยบ (เนนศาสนาในเชงรปธรรม) อยางไรกตาม การพจารณานยามและการจ าแนกประเภทของนยามศาสนา กประสบปญหา เนองจากไมสามารถครอบคลมเนอหาของค าวา ‚ศาสนา‛ ได จงจ าเปนตองพจารณานยามของศาสนา โดยน าหลากหลายแนวคด/นยามมาพจารณา เพอจะไดอธบายศาสนาไดครบถวนทสด

3.2. ประเภทของศาสนา นกวชาการดานศาสนศาสตร มความเขาใจวาแนวคดเรองศาสนา เรมตนตงแตยคกอนประวตศาสตรและกอนวฒนธรรมมนษย (Prehistoric and Primal cultures) (David, 1994) แมวาในปจจบน มแนวโนมทจะก าหนดศาสนาสากล เปน 11 ศาสนา ไดแก ศาสนาโซโรอสเตอร (Zoroastrianism) ยดาห (Judaism) พราหมณ-ฮนด (Brahma-Hinduism) เตา (Taoism) ขงจอ (Confucianism) พทธ (Buddhism) เชน (Jainism) ครสต (Christianity) อสลาม (Islamism) สกข (Sikhism) ชนโต (Shinto) นกศาสนศาสตรไดแบงประเภทของศาสนาไดหลายรปแบบ ตงแตศาสนาในสมยโบราณ ศาสนาตามแหลงก าเนด ศาสนากอน/หลงวฒนธรรม/อารยธรรม ฯลฯ อยางไรกตาม ในทนขอน าเสนอสามรปแบบ ไดแก 3.2.1 การแบงประเภทของศาสนา ตามรปแบบววฒนาการของศาสนา การแบงประเภทของศาสนาตามรปแบบน สามารถแบงศาสนาไดสองประเภท คอ (เดอน ค าด, 2545) 3.2.1.1 ศาสนาตามธรรมชาต (Natural Religion) หมายถง ศาสนาทนบถอธรรมชาต มความรสก ส านกวาสงตางๆ ตามธรรมชาตทปรากฎ เชน แมน า ภเขา ปาไม ฯลฯ มวญญาณสงสถตอย (David, 1994) จงตองแสดงความเคารพนบถอ เนองจากมนษยไดเหนปรากฏการณตางๆ ตามธรรมชาตรอบตว จงคดและเชอวาทกอยางตองมผท าใหเกดขน ในธรรมชาตนนมสงศกดสทธทอยเหนอธรรมชาตคอยควบคม นเปนการแสดงออกของศาสนา


ดงเดม และเปนขนแรกทมนษยแสดงออกซงความส านกคดเกยวกบสงเหนอธรรมชาต หรอแนวคดวญญาณนยม (Animism) นนเอง 3.2.1.2 ศาสนาทมการพฒนาเปนองคกร (Organized Religion) หมายถง ศาสนาทมวฒนาการมาโดยล าดบ (จากขอ 1.1) เปนศาสนาทมการจดรปแบบ มการควบคมใหเปนระบบ มการกอตงในรปแบบสถาบนขน บางครงเรยกวาศาสนาทางสงคม (Associative Religion) มการจดระบบความเชอตอบสนองความจ าเปนทางสงคม มการค านงถงความเหมาะสมแกสภาวะสงคมเปนหลก และกลายเปนสวนหนงของสงคม กอรปเปนสถาบนทางศาสนาขน อนเปนแหตท าใหศาสนาประเภทน มระบบและเปนสถาบนถาวรในสงคมสบมา มระบบและรปแบบของตวเอง เชน ศาสนายว ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ศาสนาฮนด และศาสนาพทธ เปนตน 3.2.2 การแบงประเภทของศาสนา โดยพจารณาจากผนบถอศาสนา การแบงศาสนาตามรปแบบน สามารถแบงศาสนาไดสามประเภท คอ 3.2.2.1 ศาสนาเผา (Tribal Religion) หมายถง ศาสนาของคนในเผาใดเผาหนง ซงเปนความเชอของชนกลมในเผา เชน ศาสนาของคนโบราณเผาตางๆ ทไดพฒนาการขนเปนศาสนาของชาต ม แปดศาสนา คอ ศาสนาฮนด ศาสนาเชน ศาสนายดาย ศาสนาชนโต ศาสนาขงจอ ศาสนาสกข และศาสนาโซโรอสเตอร เนองจากเรมตนของศาสนานนๆ มการนบถอในชาตใดชาตหนงหรอเผาหนงมากอน เชน ศาสนาฮนด เรมตนมผนบถอกนเฉพาะชาวอนเดย ศาสนาโซโรอสเตอร เรมตนมผนบถอเฉพาะชนเผาเปอรเซย ศาสนายดาย เรมตนมผนบถอเฉพาะในหมชาวอสราเอล ศาสนาชนโต เรมตนมการนบถอเฉพาะในหมชาวญปน และศาสนาขงจอ เรมตนมผนบถอเฉพาะในหมชาวจน 3.2.2.2 ศาสนาโลก (World Religion ) หมายถง ศาสนาทมผนบถอ ไมไดจ ากดวงอยเฉพาะกลมบคคลกลมใด กลมหนง หรอชาตใดชาตหนงเทานน แตมผนบถอศาสนากระจดกระจายไปทวโลก ไดแก ศาสนาพทธ ศาสนาครสต และศาสนาอสลาม 3.2.2.3 ศาสนากลม (Segmental Religion ) หมายถง ศาสนาทถอก าเนดจากศาสนาใหญๆ หรอมลกษณะเปนนกายยอยของศาสนาหนง ซงเกดขนจากสาเหตความกดดนทางสงคม เชน การเหยยดสผว สทธทางกฎหมายความไมเทาเทยมกน เปนตน กลมบคคลทเสยเปรยบทางสงคมมความประสงคทจะแกปญหาเหลาน และธ ารงไวซงวฒนธรรมของตนเอง จงฟนฟลทธศาสนา และระบบทางสงคมใหเปนของตวเองขนมาใหม ท าการรวบรวมผคนทประสบภาวะเชนเดยวกน และท าการเผยแผศาสนาและวฒนธรรมในตางแดน เชน กลมชาว


พทธในอนโดนเซย กลมมสลมด าในอเมรกา กลมโซโรอสเตอรในอนเดย กลมฮนดในอาฟรกาใต เปนการรวมสมาชกกลมเขาดวยกน อาศยศาสนาเปนศนยรวมจตใจใหเปนกลมเดยวกน 3.2.3 การแบงศาสนาตามหลกค าสอนการแบงศาสนาตามรปแบบน ไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง ดวยการแบงศาสนาออกเปนสองประเภท ไดแก 3.2.3.1 ศาสนาประเภทเทวนยม (Theistic Religion ) หมายถง ศาสนาซงมหลกการและค าสอนทวาความเปนจรงสงสด (Supreme/Absolute Being) เปนแกนค าสอน ไดแก ศาสนาพราหมณ-ฮนด ศาสนาสกข ศาสนายดาห ศาสนาโซโรอสเตอร ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม บางครงมการรวบรวมเอาศาสนาเตาและศาสนาขงจอเขาไปดวย ซงมขนอยทการตความและอธบายศาสนาทงสองดงกลาว 3.2.3.2 ศาสนาประเภทอเทวนยม (Atheistic Religion) หมายถง ศาสนาทมหลกการและมค าสอนทเนนมนษยเปนศนยกลางค าสอน ไดแก ศาสนาเชน ศาสนาพทธ และศาสนาขงจอ (แลวแตการตความ) ซงมค าสอนทปฏเสธบทบาทและความส าคญของความเปนจรงสงสดทมลกษณะเปน ‚อตตา/ตวตน‛ (Absolute person) แตเนนเรองการกระท าของมนษยโดยตรง คอ เนนเฉพาะความรท ‚เปนจรง มประโยชนและเหมาะสมตอกาละเทศะ‛ (สเชาวศ พลอยชม, 2546: 11) เพอบรรลความรอดพน

3.3. ลกษณะของศาสนา การอธบายลกษณะของศาสนา จะน าเสนอตามการแบงประเภทของศาสนาตามรปแบบของหลกค าสอน (หวขอ 2.3) ซงแบงศาสนาเปนสองประเภท คอ ศาสนาแนวเทวนยมและอเทวนยม 3.3.1 ศาสนาประเภทเทวนยม 3.3.1.1 แนวค าสอน ศาสนาแนวเทวนยม มแนวค าสอนทส าคญดงน ก. เชอวามความเปนจรงสงสด/พระเจา ซงมลกษณะเปนพระผเปนบคคลทมอย (Absolute person) ผทรงสรรพานภาพ ทรงสรางสรรพสง ทรงบ ารงเลยง ทรงรกษาและทรงปกครองสรรพสงอยตลอดเวลา ข. เชอวาความเปนจรงสงสดมองคเดยว (Monotheism) หรอหลายบคคลแตเปนหนงเดยวกน โดยเฉพาะอยางยงเชอในความเปนจรงสงสด/พระเจา ททรงสรางสรรพสง ทรงเปนบอเกดและทรงอยเบองหลงสถานการณตางๆ ทเกดขน ค. ค าสอนของศาสนาเนนใหมนษยมความเชอมนอยกบความเปนจรงสงสด/พระเจา โดยเนนวา


1) ทกสรรพสง เกดจากการสรางสรรคของความเปนจรงสงสด/พระเจา พระองคเปนพนฐานและบอเกดของสรรพสง 2) พระองคทรงเปนผก าหนดวถชวตของมนษย มค าสอนวามนษยเกดจากการสรางสรรคของพระองค ฉะนน ความเชอในรปนจงผกพนมนษยใหอยกบความเปนจรงสงสด/พระเจา 3) มนษยตองมความเชอศรทธาตอความเปนจรง/พระเจาอยางสนเชงวา พระองคทรงเปนผประทานชวต และดวยความเชอนเอง มนษยจงตองส านกตนวา ชวตมนษยตองพงพง และส านกในพระมหากรณาธคณของพระองคอยเสมอ 3.3.1.2 ววฒนาการ : การพงพง/อาศยสงเหนอธรรมชาต เพอเขาถงสจธรรมจากแนวค าสอนดงกลาวทน าเสนอขางตน ท าใหเหนววฒนาการของศาสนาแนวเทวนยม ตามเกณฑการแยกประเภทของความเชอ ดงน (เดอน ค าด, 2545) ก. เอกเทวนยม (Monotheism) มความเชอวาทกสงทมอย เกดจากการสรางสรรคของความเปนจรงสงสด/พระเจาเพยงองคเดยวเทานน ฉะนน จงถอวาพระเจาเพยงองคเดยวทสามารถสรางสรรคทกสงทกอยางขนในโลก ค าสอนเชนนพบไดในศาสนายดาย ศาสนาครสตและอสลาม ข. พหเทวนยม (Polytheism) มความเชอตอความเปนจรง/เทพเจาหลายองค โดยถอวาสรรพสงเกดจากเทพเจาหลายองค ทรงบญชาใหเปนไปโดยแตละองคทรงปฏบตหนาทตางๆ กน ค าสอนเชนน พบไดในศาสนาฮนด และศาสนาชนโต ความเชอแนวพหเทวนยมน มหลายลทธ/ศาสนาดวยกนทถอวามเทพเจาพนดน มหาสมทรและพระอาทตย เปนตน ลกษณะตางๆ (Aspects) ของสงตางๆ ในธรรมชาตแตละประเภท จะตองมเทพเจาประจ าทงสน นอกจากนน เทพเจายงมหนาทตรวจดความประพฤตของมนษย แมในบางวฒนธรรมยงมความเชอเกยวกบเทพเจาวา เปนเทพประจ าบานเรอน ประจ าหมบาน ประจ าเผา เพ อท าหนาทคอยพทกษมนษยเหลานน ค. สรรพเทวนยม (Pantheism) มความเชอวา ความเปนจรง/เทพเจา และจกรวาลเปนอนหนงอนเดยวกน จนไมอาจจะแยกออกจากกนได ทกสงทมอยนน อยในความควบคมดแลของเทพเจา ทกสงมเทพเจาประจ า/สงสถตอยทงสน เชน ดวงอาทตย กมเทพสรยน ดวงจนทรกมเทพจนทรา แมน ากมพระแมคงคา แผนดนกมพระแมธรณ ตนไมกมรกขเทวดา เปนตน


3.3.2 ศาสนาประเภทอเทวนยม 3.3.2.1 ความหมายของอเทวนยม ค าวา ‚อเทวนยม‛ มความสองประการ คอ ก. ศาสนาประเภททมหลกการและหลกค าสอนซงไมมความเปนจรงสงสด/พระเจาเปนศนยกลาง โดยสอนวาไมมพระเจา (God) หรอความเปนจรงสงสดทสรางสรรพสง สรรพสงเกดขน ตงอย ด าเนนการและสญสลายไปตามเหตปจจย หรอสอนเฉพาะความจรง มประโยชนและเหมาะสมตอกาละเทศะเฉพาะบคคลนนๆ เนองจากมความคดวา การรจกพระเจา (ความเปนจรงสงสด) ไมมประโยชนตอความรอดพน ข. แนวคดวตถ/สสารนยมทปฏเสธความมอยของความเปนจรงสงสด/พระเจา ทไมอาจพสจนไดดวยวธการทางวทยาศาสตร กลาวคอ การยอมรบเฉพาะความเปนจรงทรบรและพสจนความจรงไดดวยวธการทางวทยาศาสตรเทานน จากการพจารณาความหมายของอเทวนยม ท าใหเราเขาใจไดวา นกวทยาศาสตรกไดชอวาเปนอเทวนยมดวย เนองจากเนอหาและเรองท นกวทยาศาสตรพสจนทดลองนน ไมเกยวกบความเปนจรงสงสด /พระเจา นกวทยาศาสตรมแนวโนมอยในกลมวตถ/สสารนยม เนองจากสนใจศกษาคนควาเฉพาะความเปนจรง (ขอเทจจรง) ทสามารถพสจนไดตามวธการทางวทยาศาสตรเทานน จงสรปไดวา อเทวนยมเนนความเปนจรงทพสจนไดในชวตปจจบนน มากกวาความเปนจรงทเปนความเชอ ทไปผกพนอยกบภาวะเหนอธรรมชาต 3.3.2.2 ววฒนาการ : การขจดอวชชาภายในตนเอง สการรแจงตอสจธรรมดวยการบ าเพญเพยรอยางจรงจง ศาสนาอเทวนยมพฒนาขนมาจากการปฏเสธอ านาจภายนอกตวมนษย หรอปฏเสธการมอย/บทบาทของภาวะทอยเหนอธรรมชาต หนมามงเนนใหความส าคญทางจตใจภายในตวตนของมนษยเอง คดวาภายในตวตนของมนษยมคณวเศษแฝงอย ความด ความชว อนตรายและความปลอดภยกมอยในตวของมนษยเอง ถาคนหาความจรงภายในตนเอง จะท าใหขจดอวชชา จนสามารถพบ ท าใหเขาใจโลก และชวต จงแสวงหาความจรงโดย ก. การบ าเพญทกขกรยา (Self Mortification) หมายถง การทรมานตนเอง เพอแสวงหาคณวเศษ เนองจากมความเชอวาการเซนสงเวยสงเหนอธรรมชาต ไมไดเปนวธทดพอทจะพบและเขาใจความจรง แตเชอวาตองดวยการแสวงหาคณวเศษในตนเอง โดยเฉพาะการก าจดกเลสภายในจต อาศยการทรมานรางกาย ซงตองอาศยความเพยรแรงกลา และความอดทนเปนพเศษ เชน การนอนบนหนาม ยางตวบนเตาไฟ อดอาหาร เฆยนตตนเองอยเสมอ เปนตน จะชวยขจดกเลสและพบสจธรรมของชวต ข. การประพฤตตนอยางผศกดสทธ (Holy Life) เปนพฒนาการจากขนแรก เนองจากมนษยมววฒนาการทางปญญาสงขน อาศยประสบการณและความเพยรพยายาม เพอ


คนหาสจธรรมของชวต โดยการไมตองอางองอ านาจของสงเหนอธรรมชาต แตพยายามใชสตปญญาไตรตรองอยางรอบคอบ จนสามารถเขาถงความรอดพนได แลวน าผลการคนควาทตนไดประสบมานน ประกาศสงสอนมนษยอนๆ ใหรตามไปดวย

3.4. องคประกอบของศาสนา จากตวอยางนยามของศาสนาทไดน าเสนอไปขางตน ท าใหเขาใจวาศาสนาเปนปรากฏการณทางจต เปนวถชวตมนษย ศาสนาจงเปนบอเกดของคณคาและวฒนธรรม ซงมความสมพนธ เชอมโยงกบประวตศาสตรมนษยชาต นกวชาการดานศาสนศาสตร ไดวเคราะหองคประกอบของศาสนาทหลากหลาย แตองคประกอบส าคญม 5 ประการ (เดอน ค าด, 2545) ไดแก 3.4.1 ศาสดา หมายถง ผกอตง/สถาปนาศาสนา หรอใหหลกค าสอนเพอบรรลความรอดพน/สจธรรม ซงมลกษณะแตกตางไปตามประเภทของศาสนา ไดแก 3.4.1.1 ศาสดาศาสนาแนวเทวนยม หมายถง พระเจาทเสดจมาเปนมนษย หรอศาสนทตของพระองค ซงด าเนนตามพระประสงค ทจะชวยเหลอกอบกมนษยใหพนบาปหรอความทกขทรมาน จงไดแสดงพระองคใหปรากฏแกมนษยในลกษณะตางๆ กลาวคอ ก. ศาสดาทเปนพระเจา/เทพเจาทเสดจลงมาเปนมนษย (Divine Incarnation) หมายถง องคพระเจา หรอเทพเจาทเสดจลงมาเปนมนษย ทรงสถาปนา/ปฏรป/ปกครองศาสนาดวยพระองคเอง ไดแก พระนารายณอวตาร (พระวษณ) ซงเปนพระเจาในศาสนาพราหมณ -ฮนด (ตรมรต /Trimurti) พระเยซครสตเจาในศาสนาครสต ซงครสตชนเชอวาพระองคเปนพระเจา (พระบตรในพระตรเอกภาพ /Trinity) ผเสดจมาบงเกดเปนมนษย นอกจากนน ในพระพทธศาสนา แนวมหายานแบบทเบตกเชอในเรองการบงเกดเปนมนษยดวย คอ เชอวาองคทะไลลามะ ผเปนประมขทางศาสนจกรและอาณาจกรของทเบต เปนพระอวโลกเตศวรโพธสตว ทเสดจมาบงเกดเปนมนษย ข. ศาสดาทเปนนกพรตหรอฤาษ (Seers) ซงบ าเพญตบะอยางแรงกลา สามารถไดเหน ไดยนเสยงทพยขณะจตใจสงบ จดจ าค าของพระเจา/เทพเจาได และน ามาจารกเปนลายลกษณอกษร กลายเปนคมภรทางศาสนาขน เชน คมภรพระเวท ซงเปนศรต (Sruti) หมายถงพระด ารสของพระเจาทตรสแกพวกพราหมณ ใหน ามาสอนแกมนษยตอๆ กนไป ค. ศาสดาทเปนประกาศก (Prophets) หมายถง ผประกาศขาวด หรอค าสอนของพระเจา และท านายเหตการณตางๆ ทจะเกดกบมนษยในโอกาสตางๆ เชน โมเสส ในศาสนายดาห ศาสดาพยากรณ/ประกาศกไมไดตงศาสนาขนมาใหม แตไดน าพระด ารสของพระ


เจาใหคนทวไปปฏบตตาม ในศาสนาครสตถอวาศาสดาพยากรณ/ประกาศกทกทานในศาสนายดาห คอ ผเตรยมทางไวส าหรบพระเยซครสตเจา ใน ศาสนาอสลามกยอม รบวามศาสดาพยากรณ/ประกาศก (นะบ) มาแลวเปนอนมาก เชน โมเสส ในศาสนายดาห และพระเยซครสตเจาในศาสนาครสต ศาสดาพยากรณหรอนะบเหลานน คอ ศาสดาพยากรณ/ประกาศกของพระเจา แตในศาสนาอสลามถอวานะบมฮมมด เปนศาสดาองคสดทาย ท าหนาทเปนศาสนทตของพระเจา 3.4.1.2 ศาสดาศาสนาแนวเทวนยม หมายถง มนษยผคนพบหลกสจธรรมดวยตนเอง หรอรวบรวมหลกธรรมค าสอน แลวน ามาประกาศเผยแผแกผอน และตงศาสนาของตนขน โดยสอนใหพงตนเอง ไมตองกราบไหววงวอนขอพรจากสงเหนอธรรมชาต เพอความรอดพน ไดแก ก. ศาสดาทตรสรดวยตนเอง (Enlightened One) ดวยความพากเพยร ตดสละ บ าเพญตน จนพบความจรงของชวต ไดแก พระสมมาสมพทธเจา ข. ศาสดาทบ าเพญพรต จนบรรลสจธรรม (Extremist) เนนการสละโลก และการบ าเพญพรตแบบทรมานตนดวยหลกอหงสาอยางยงยวด จนพบความจรงของช วต ไดแก ศาสดาในศาสนาเชน ทเรยกวา ตรถงกร มอย 24 องค องคสดทายนามวา มหาวระ (Mahavira, ราวป 599 กอน ค.ศ.) ทสอนใหปฏเสธเทวนยมแบบพราหมณ ยนยนวาชวตเปนไปตามชะตากรรมนยม (Fatalism) ค. ศาสดาทเปนนกปราชญ (Scholastic Sages) ไดแก ศาสดาทไมไดออกบวชเปนสมณะ หรอนกพรต แตด าเนนชวตอยอยางผครองเรอน แตสนใจในศาสนา และการปฏบต เขาใจสจธรรมแตกฉาน รวบรวมระบบจรยธรรม หลกปฏบตตนในครอบครวและสงคม เชน ขงจอ หรอเลาจอ เปนตน 3.4.2 พระคมภรหมายถง รองรอยทเปนลายลกษณอกษร บนทกพระด ารส/พระวาจาของพระเจา รวมทงค าสอน ธรรมปฏบตของศาสดา และสานศษยทส าคญ หรอขอความทบนทกเหตการณเกยวกบศาสนาททองจ า แลวจดบนทก เปนลายลกษณอกษรในเวลาตอมา ซงจดไวเปนหมวดหมตามลกษณะของแตละศาสนา 3.4.2.1 ศาสนาแนวเทวนยม พระคมภรเปนรองรอยถงพระวจนะหรอค าสงของพระเจาแลว นอกจากนนยงเปนการบนทกประวตศาสตรของมนษยชาตทสมพนธกบพระเจาดวย พระคมภรของศาสนาแนวเทวนยม ไดแก อเวสตะ (The Avesta, ศาสนาโซโรอสเตอร) พระเวท (The Vedas, ศาสนาพราหมณ-ฮนด) โตราหและทลมด (The Torah and Talmud, ศาสนายดาห) ไบเบล (The Bible, ศาสนาครสต) อลกรอาน (The Quran, ศาสนาอสลาม) และ


ครนถะสาหพ (The Granth, ศาสนาสกข) และ โคยก นฮอนง เยนง-ชก มนโย-ช (Ko-Ji-Ki Nihon-Gi Yengi-Shiki Munyo-Shu, ศาสนาชนโต) 3.4.2.2 ศาสนาแนวอเทวนยม พระคมภร เปนบนทกค าสอนของศาสดาทสอนเรองธรรมชาตของโลก และชวต รวมทงล าดบเหตการณทศาสดาแสดงหลกธรรมค าสอน และบคคลผทเกยวของ อธบายสภาวะธรรมชาต และการกระท าของมนษย และยงรวมถงหลกธรรมปฏบตในการเปนศาสนกชนดวย พระคมภรของศาสนาแนวอเทวนยม ไดแก เตา เตก เกง (Tao Te Ching, ศาสนาเตา) เกงและช (The Ching and Shu, ศาสนาขงจอ) พระไตรปฎก (The Tripitaka, ศาสนาพทธ) และ อาคมะ (The Agama, ศาสนาเชน) 3.4.3 ศาสนบรกร (นกบวชหรอสาวก) หมายถง ผทพระเจาทรงเลอกสรร หรอผสละตนเองเพอภารกจของศาสนาทตนนบถอ และประกาศตนเปนสาวก หรอผภกดตอองคศาสดา ศาสนาแนวเทวนยม ศาสนบรกร คอ ผทพระเจาทรงเลอกสรร ใหด าเนนภารกจของศาสนา มหนาทเกยวของกบชวตของคนทงปวง ตงแตเกดจนตาย การเปนผน าในการประกอบศาสนกจตางๆ เปนผก าหนดรปแบบพธกรรม วนเวลา ในการประกอบศาสนกจ โดยผานกระบวนการฝกฝนอบรมอยางเขมขน ศาสนบรกรของศาสนาแนวเทวนยมมทงการถอโสดและการมครอบครวได ขนกบหลกปฏบตของแตละศาสนา ศาสนาแนวอเทวนยม ศาสนบรกร คอ ผเขาสธรรมวนยปฏบตตามหลกของศาสดา/ศาสนา มการฝกฝน อบรม ขดเกลาชวตมงสความรอดพน นอกจากนนยงตองท าหนาทฝกฝนอบรมศาสนกชน ชวยเหลอสงคม และเปนผน าในการประกอบศาสนกจ 3.4.4 ศาสนสถานหมายถง สถานทเกดขนของศาสนา อนเกยวกบชวตของพระศาสดา เชน สถานทประสต สถานทแสดงหลกธรรมค าสอน รวมทงสถานทประชมกลมสาวกในระยะแรก โดยมรองรอยหลกฐานทางประวตศาสตรรบรองวาเปนปชนยสถาน เนองจากเปนสถานททเกยวของกบพระศาสดา และการเกดขนของศาสนา เชน วหารทองค า แหงเมองอมฤตสระ ในแควนปญจาบ (ศาสนาสกข) เปนตน 3.4.5 สญลกษณหรอพธกรรม (ศาสนพธ) แตละศาสนายอมมพธกรรมเปนเครองหมาย หรอสญลกษณแตกตางกนไป โดยใชสงทเปนรปธรรมแทนสงทเปนนามธรรม ซงมความหมายอนละเอยดลกซงโดยผานศาสนพธ และศลปกรรมตางๆ ทรวมความเปนหนงเดยวกนของศาสนก เมอพบสญลกษณเหลาน ท าใหเขาใจในทนทวาเปนเรองของศาสนานนๆ เชน พบธรรมจกร กทราบไดวาเปนสญลกษณของศาสนาพทธ เปนตน ศาสนพธ (พธกรรม) เปนสญลกษณอยางหนงทเชอมสมพนธระหวางมนษยกบศาสนา ซงอาจจะเปนพธกรรมทปฏบตเปนสวนบคคล หรอสวนรวม ไดแก สวดภาวนาสวนตว หรอการ


รวมศาสนพธในโบสถ/ วด/มสยด ซงมบรรยากาศแหงความศกดสทธอยดวย ศาสนพธ (พธกรรม) เปนสญลกษณทางศาสนา เนองจาก เปนแนวทางการรกษาศาสนธรรม และเปนเครองมอสงเสรมความเชอศรทธาตามหลกค าสอนในศาสนา ท าใหเกดความสมพนธกบความจรงในศาสนา โดยเฉพาะอยางยงเปนเครองหมายทแสดงออกทเหนไดชดเจนทสดเปนรปธรรม เครองหมายศาสนาแบงออกไดหลายประเภทตามหลกการของศาสนานนๆ เชน ดานประตมากรรม สถาปตยกรรมและจตรกรรม เปนตน แตละศาสนาจะตองมศาสนพธของตนเอง ซงเปนเครองหมายหรอสญลกษณแตกตางกนไปตามประเภทรปแบบและอดมคตของ แตละศาสนา


บทท 4 วธการจดสมมนา7

สมมนา หมายถง การประชมเพอแลกเปลยนความรและความคดเหน เพอหาขอสรปในเรองใดเรองหนง ผลชองการสมมนาถอวา เปนเพยงขอเสนอแนะ ผทเกยวของจะน าไปปฏบตตามหรอไมกได มจดมงหมายของการ ‚การสมมนา‛ คอวา... 1.อบรม ฝกฝน ชแจง แนะน า สงสอน ปลกฝงทศนคตและใหค าปรกษา ในเรองทเกยวของ 2.พจารณา ส ารวจ ตรวจสอบปญหาหรอประเดนตางๆ ทหยบยกขนมา เพอท าความเขาใจในเรองทตองการร 3.เสนอแนะนาร นาสนใจ ททนสมยและเหมาะสมกบสถานการณ 4.แสวงหาขอตกลง ดวยวธการอภปราย แลกเปลยนความคดเหนอยางเสร ซก-ถาม ถกเถยง ปรกษาหารอ ภายใตหวขอทก าหนด 5.ใหไดขอสรปผลของการน าเสนอหวขอ หรอการวจย

ประโยชนของการจดสมมนา 1.ผจดสมมนาหรอผเรยนสามารถจดสมมนาไดอยางมประสทธภาพ 2.ผเขารวมสมมนา ไดรบความร แนวคดจากการสมมนา สามารถน าไปปรบใชในการท างานและชวตสวนตวได 3.ผลจากการทผเขารวมสมมนาไดรบความรและความสามารถมากขนจากการสมมนา ชวยท าใหระบบและวธการท างานมประสทธภาพสงขน 4.การจดสมมนาจะชวยแบงเบาภาระการปฏบตงานของผบงคบบญชา เพราะผไดบงคบบญชาไดรบการสมมนา ท าใหเขาใจถงวธการปฏบตงานตลอดจนปญหาตางๆ และวธการแกไขปรบปรงและพฒนางานใหไดผลด 5.เปนการพฒนาผปฏบตงานใหพรอมอยเสมอ ทจะกาวไปรบต าแหนงทสงกวาเดม หรองานทจ าเปนตองอาศยความรทางดานเทคโนโลยใหม ๆ ซงผปฏบตงานจะไมรสกล าบากในการปรบตว เพราะไดรบความรใหม ๆ ตลอดเวลา 6.เปนการสงเสรมความกาวหนาของผปฏบตงาน เพราะโดยปกตแลวการพจารณาเลอนต าแหนง ผทไดรบการสมมนายอมมโอกาสไดรบการพจารณากอน

7




7.เกดความคดรเรมสรางสรรค เปนผลใหเกดแรงบนดาลใจมงกระท ากจกรรมอนดงามใหสงคม 8.สามารถสรางความเขาใจอนดงามตอเพอนรวมงาน มมนษยสมพนธ เกดความรวมมอรวมใจในการท างาน สามารท างานเปนทมไดเปนอยางด 9.เกดความกระตอรอรน กลาคด กลาท า กลาตดสนใจ มความรบผดชอบ รจกยอมรบความคดเหนของผอน รจกใชดลยพนจวเคราะหปญหา สามารถแกปญหาในการท างานและเกดภาวะผน า

องคประกอบของ “การจดสมมนา” 1.ดานเนอหา ไดแก สาระหรอเรองราวทจะน ามาจดสมมนา ซงประกอบดวย 1.1 จดมงหมายของการจดสมมนา วาจดเพออะไร 1.2 เรองทจะน ามาจดสมมนา ตองเปนเรองมมประโยชนและคมคาตอการจด 1.3 หวขอเรอง เพอใหเหนทศทางของปญหาหรอกรอบความคดในเรองสมมนา 1.4 ก าหนดการสมมนา ชอหนวยงานหรอบคคล ผด าเนนการจดสมมนา ชอเรองสมมนา วน/เดอน/ป ทจดสมมนา เวลา สถานท 1.5 ผลทไดรบจากการจดสมมนา เปนเรองทผจดสมมนาไดคาดหวงวา การจดสมมนาจะท าใหผเขารวมสมมนาไดรบประโยชนอยางไรบาง อาจเปนทงเชงปรมาณและคณภาพ จงเปนเรองทผจดสมมนาจะตองเขยนผลทไดรบไวดวย 2.ดานบคลากร หมายถง บคคลทเกยวของกบการจดสมมนา หมายถง บคคลทเกยวของกบการจดสมมนา 2.1 บคลากรฝายการจดสมมนา ไดแก บคคลหรอคณะกรรมการทมหนาทในการจดสมมนาใหบรรลจดประสงคทวางไว แบงไดเปนฝายดวยกน ดงน - ประธานและรองประธาน - เลขานการและผชวยเลขานการ - กรรมการฝายทะเบยน - กรรมการฝายเอกสาร - เหรญญก และผชวยเหรญญก - ฝายพธกร - ฝายสถานทและวสดอปกรณ - ฝายประชาสมพนธ


- ฝายปฏคม - ฝายรกษาพยาบาล - ฝายประเมนผล - ฝายปรกษา 2.2 วทยากร หมายถง บคคลทท าหนาทบรรยาย อภปรายหรอถายทอดความรประสบการณ โดยใชเทคนควธการตาง ๆ ใหแกผเขารวมสมมนาดวยความจรงใจ และมงหวงใหผเขาสมมนาไดรบความร และประสบการณอยางเตมท ดงนนผทเปนวทยากรตองเปนบคคลทมความร ความสามารถ และประสบการณ หรอมความเชยวชาญเฉพาะทาง หรอเกยวของกบเรองทจดสมมนา 3.ดานสถานท เครองมอ และอปกรณตาง ๆ 3.1 หองประชมใหญ หมายถง หองประชมรวมทใชบรรยาย อภปรายหรอสมมนาทจะตองก าหนดทนงไดวา สามารถบรรจคนไดกทนง และใชทใด สถานทตงอยทไหน ส าหรบเปนแหลงจดสมมนา 3.2 หองประชมยอย หมายถง เปนหองประชมทมขนาดกลางหรอขนาดเลก 3.3หองรบรอง หมายถง เปนหองทใชส าหรบรองรบวทยากร แขกพเศษ เพอใหไดรบการพกผานหรอเตรยมตวกอนการสมมนา 3.4 หองรบประทานอาหารวาง 3.5 หองรบประทานอาหาร 3.6 อปกรณดานโสตทศนปกรณ ไดแก ไมโครโฟนชนดตงและตดตว เครองขยายเสยง เครองฉายภาพขามศรษะ เทปบนทกเสยง เครอง ว.ด. ทศน อปกรณดานแสงและสยงตาง ๆ เครองฉายสไลด จอภาพ กลองถายรป ฯลฯ 3.7 อปกรณเครองมอประเภท เครองคอมพวเตอร เครองพมพดด เครองถายเอกสาร เครองถอดเทป 3.8 อปกรณดานเครองเขยน ทจ าเปนในการสมมนา เชน กระดาษขาว แผนโปรงใส เครองเขยนตาง ๆ 4.ดานเวลา วน เวลาทใชในการสมมนา ทผจดสมมนาควรมการวางแผนไวอยางดวาควรใช วน เวลาใดในการจดสมมนาจงจะเหมาะสมและสะดวกแกทกฝาย เวลาในการจดสมมนาหากใชเวลานอยเกนไปกจะท าใหไมไดความรความคดเหนทกวางขวางมากพอแตหากใชเวลามากเกนไปกอาจท าใหการสมมนานาเบอไดเวลาทใชในการสมมนา ทผจดสมมนาควรมการวางแผนไวอยางดวาควรใช วน เวลาใดในการจดสมมนาจงจะเหมาะสมและสะดวกแกทกฝาย


เวลาในการจดสมมนาหากใชเวลานอยเกนไปกจะท าใหไมไดความรความคดเหนทกวางขวางมากพอแตหากใชเวลามากเกนไปกอาจท าใหการสมมนานาเบอได 5.ดานงบประมาณ หรอการจดท างบประมาณ ในการด าเนนงานสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน ดงนนผจดสมมนาตองมการจดสรรวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะทเพยงพอ ไมขาดหรอมากจนเกนไปหรอการจดท างบประมาณ ในการด าเนนงานสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน ดงนนผจดสมมนาตองมการจดสรรวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะทเพยงพอ ไมขาดหรอมากจนเกนไป 5.1 ใหแตละฝายท าหนาทรบผดชอบท างาน จดท างบประมาณทตองใชจายทงหมดของฝายของตนทงหมดออกมาในรปของบญชคาใชจาย และเสนอใหฝายเหรญญพจารณาถงความเหมาะสมกอนอนมต 5.2 เมอการวางแผนเกยวกบคาใชจาย ของแตละฝายไดรบความเหนชอบจากทประชม กจดใหท างานงบประมาณรวมทงหมดทงโครงการ แลวน าไปใสในโครงการ เพอเสนอฝายบรหารอนมต ไดแก สาระหรอเรองราวทจะน ามาจดสมมนา ซงประกอบดวย หมายถง บคคลทเกยวของกบการจดสมมนา เวลาทใชในการสมมนา ทผจดสมมนาควรมการวางแผนไวอยางดวาควรใช วน เวลาใดในการจดสมมนาจงจะเหมาะสมและสะดวกแกทกฝาย เวลาในการจดสมมนาหากใชเวลานอยเกนไปกจะท าใหไมไดความรความคดเหนทกวางขวางมากพอแตหากใชเวลามากเกนไปกอาจท าใหการสมมนานาเบอได หรอการจดท างบประมาณ ในการด าเนนงานสมมนา ยอมมคาใชจายในการด าเนนงาน ดงนนผจดสมมนาตองมการจดสรรวางแผนคาใชจายใหด ดวยความรอบคอบ เพอใหการประมาณคาใชจายทงหมดของงานอยในภาวะทเพยงพอ ไมขาดหรอมากจนเกนไปการจดท าเอกสารทเกยวของกบการสมมนา ไดแก 1. โครงการสมมนาและแผนปฏบตงาน โดยปกตจะมสวนประกอบ ดงน โดยปกตจะมสวนประกอบ ดงน 1.1 ชอโครงการการสมมนา 1.2 หลกการและเหตผล 1.3 วตถประสงค 1.4 เปาหมาย 1.5 ลกษณะโครงการ 1.6 วธด าเนนการ 1.7 ระยะเวลาการด าเนนงาน


1.8 สถานทด าเนนการ 1.9 งบประมาณ 1.10 การตดตามและประเมนผล 1.11 ผลทคาดวาจะไดรบ 2. เอกสารประกอบการสมมนา ในการจดสมมนา สงทควรปฏบตอยางยงกคอ การแจก เอกสารประกอบการสมมนา ไหแกผเขารวมสมมนา เอกสารประกอบการสมมนา จะเปนขอมลทส าคญเกยวของกบสภาพปญหาหรอหนทางในการแกปญหาทเกยวของกบหวขอเรองทจดสมมนา เอกสารประกอบการสมมนาเปนเพยงลทางหรอสวนทเสรมของหวขอสมมนาไมใชเนอหาทงหมดของการสมมนา 3.รายชอผเขารวมสมมนาและหนงสอเชญเขารวมสมมนา ในการจดสมมนาตองมการปรกษาหารอกนกอนถงผทจะเขารวมการสมมนา ทงนผเขารวมควรมพนฐานความรทใกลเคยงกน จะท าใหการสมมนาบรรลผลไดดยงขน ในการจดสมมนาตองมการปรกษาหารอกนกอนถงผทจะเขารวมการสมมนา ทงนผเขารวมควรมพนฐานความรทใกลเคยงกน จะท าใหการสมมนาบรรลผลไดดยงขนเมอทราบรายชอของผทจะเขารวมสมมนาแลว สงทตองกระท าตอไป คอ การท าหนงสอเชญผเขารวมสมมนา สาระส าคญของหนงสอเชญผเขารวมสมมนามลกษณะ ดงน 1. เรอง ขอเชญเขารวมสมมนาเรอง................................................. 2. เรยน........................................................................................... 3. สงทสงมาดวย 1.โครงการสมมนา 2.ก าหนดการสมมนา 3.แผนทเดนทางไปสถานทสมมนา 4. ขอความ-กลาวถง -เหตผลทตองจดสมมนา -เรองสมมนา....................................................................... -วน เวลา สถานท ทจะจดสมมนา -ส ารองทนงไดท....................................หมายเลขโทรศพท -ภายในวนท........................................................................ 4.ค าสงแตงตงคณะกรรมการการด าเนนงานสมมนา ตองค านงถง ตองค านงถง - ความเหมาะสมระหวางจ านวนคนกบปรมาณงาน - ความเหมาะสมระหวางความถนดในงานของแตละคนแตละทมงาน


- การท างานเปนทม เมอไดคนทเหมาะสมแลว สงทตองท าตอไปกคอการออกค าสงแตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน ควรเปนลายลกษณอกษร จะชวยใหผทรบมอบหมายหนาททราบหนาทของตน จะไดกระท าตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมายและสามารถตดตามงานได 5.หนงสอขออนมตงบประมาณ จดด าเนนงาน หรอหนงสอขอความอนเคราะหสนบสนนการไดเนนการ ประกอบไปดวยโครงสราง ดงน - จดด าเนนงาน หรอหนงสอขอความอนเคราะหสนบสนนการไดเนนการ ประกอบไปดวยโครงสราง ดงน 1. ถาเปนราชการจะใชกระดาษครฑ ประกอบไปดวย ทออกหนงสอ สถานทออกหนงสอ ซงจะอยบรรทดเดยวกบตนครฑ 2. วนทออกหนงสอ ไดแก เลขของวนท ชอเดอน และ เลข พ.ศ. 3. เรอง.............................................................................................. 4. เรยน............................................................................................. 5. อางถงโครงการสมมนา เรอง......................................................... 6. สงทสงมาดวย โครงการสมมนา เรอง............................................ 7. เนอหา ควรมลกษณะ ดงน - ในยอหนาแรก ควรอางถงโครงการการจดสมมนา - ยอหนาทสอง เนอหาสาระจะแสดงความจ านงในการของบประมาณ เพอใชในการด าเนนการจดสมมนา - ยอหนาทสาม ควรเปนการสรป เพอใหผทรบหนงสอเขาใจถงวตถประสงคของการเขยนใหชดเจน 8. ค าลงทาย คอ ขอแสดงความนบถอ 9. ลงชอ ชอผขออนมต และต าแหนง 10. สวนราชการเจาของเรอง คอ หนวยงานทด าเนนการจดสมมนา 6.หนงสอเชญวทยากรและผด าเนนรายการ ควรมลกษณะดงน 1. ทออกหนงสอ-สถานทออก อยบรรทดเดยวกน 2. วนทออกหนงสอ 3. เรอง ขอเชญเปนวทยากร/ผด าเนนรายการ 4. เรยน............................................................................... 5. สงทสงมาดวย 1.โครงการสมมนาทางวชาการ


2.แผนทเดนทางมายงสถานททจดสมมนา 6. เนอหาของหนงสอ - ยอหนาแรก น าเขาสเรองทจะจดสมมนา ผจดการสมมนา และมวตถประสงคอยางไร - ยอหนาทสอง ชประเดนใหเหนถงการ พจารณาวา วทยาการนนมความเหมาะสม ทงความร ความสามารถและประสบการณตาง ๆ โดยระบถง ผทเขารวมสมมนา จ านวน จดทไหน วน เวลา สถานท - ยอหนาทสาม เนนเรองของเชญเปนวทยากร/ผด าเนนรายการ และรายงานวา หารขดของประการใดโปรดแจงให...................... หมายเลขตดตอ ปดทายดวยการกลาวขอบคณ - ค าลงทาย - ลงชอประธานผด าเนนการจดสมมนา 7. ค ากลาวรายงาย – กลาวเปด-ปด การสมมนา ค ากลาวรายงาน ควรมลกษณะดงน 1. ค าขนตน กราบเรยน.................................................................. 2. เนอหา ควรมองคประกอบ ดงน - ทมาของการจดสมมนา - สภาพปญหา อนเปนสาเหตทท าใหตองจดการสมมนา - วตถประสงค ประโยชน 3. ปดทายดวยการเชญประธานการสมมนา มาใหเกยรตกลาวเปดการสมมนา พธกรกลาวรายงานการจดสมมนา การกลาวเปดสมมนา 1. ค าขนตน ตองพจารณาผทเขาสมมนาวามใครและต าแหนง 2. เนอหา แบงออกเปน - อารมภบท กลาวถง ใครเปนผจดและมวตถประสงคอยางไร - เนอเรอง กลาวถงประเดนส าคญของการจดงานวาจะชวยใหเกดวสยทศนหรอการมองการณไกลอยางไร - สรป ปดทาย เปนการแสดงความยนดหรอชนชมคณะกรรมการทด าเนนการจดสมมนา และขอเปดการสมมนา รวมทงอวยพรใหการจดสมมนา ไดบรรลวตถประสงค 8. หนงสอขอบคณวทยากรและผด าเนนรายการ ควรมลกษณะดงน


1. เรอง ขอขอบคณ 2. เรยน............... 3. เนอหา ประกอบดวย....................... - อารมภบท อางถงการจดสมมนาทใด และทานวทยากรไดกรณาใหเกยรตไปรวมอภปราย หรอบรรยาย - เนอหา ชใหเหนถงผลของการจดสมมนานนมประโยชนมากมายเพยงใด เปนเพราะวทยากรไดใหความกรณา มาใหความร และประสบการณ - สรป ขอกราบขอบพระคณ หรอขอบคณและควรแสดงวา ในโอกาสตอไปหวงวาจะไดรบความกรณาเชนนอก 9.การประเมนผลการสมมนา ประเภทของการประเมนผล แบงออกเปน 4 ประเภทใหญ ๆ คอ ประเภทของการประเมนผล แบงออกเปน 4 ประเภทใหญ ๆ คอ 1. การเรยนร ตองทราบวาผเขารวมสมมนาเกดความรจรงหรอไม 2. ปฏกรยา ตองการทราบวาผเขารวมสมมนามความคดเหนหรอทศนคตอยางไร 3. พฤตกรรม ตองการทราบวาผเขารวมสมมนา ไดเปลยนแปลงพฤตกรรมในการท างานในทางทดขนหรอไม 4. ผลลพธ ตองการทราบวาผลของผทเขาสมมนามประสทธภาพและประสทธผลขนกวาเดมหรอไม งานของหนวยงานนน ๆ มความกาวหนาขนกวาเดมอนเปนผลจากการสมมนาหรอไม 10.เอกสารรายงานสรปผลการสมมนา ตองค านงถงจดด าเนนงาน หรอหนงสอขอความอนเคราะหสนบสนนการไดเนนการ ประกอบไปดวยโครงสราง ดงน ควรมลกษณะดงน ควรมลกษณะดงน ประเภทของการประเมนผล แบงออกเปน 4 ประเภทใหญ ๆ คอการจดท าเอกสารรายงานสรปผลการสมมนา มองประกอบ ดงน 1. โครงการสมมนา 2. ค ากลาวเปดการสมมนา 3. รายงานการสมมนา โดยวธการถอดเทปจากการสมมนา เปนรายงานทเกบรายละเอยดของการสมมนา น ามาเรยบเรยงดวยถอยค าทชดเจนเขาใจงาย แตไมไดเปลยนแปลงสาระเดม 4. ค ากลาวปดการสมมนา 5. ภาคผนวก


- ประวตวทยากร - หนงสอเชญวทยากร - หนงสอเชญประธานการเปดสมมนา - หนงสอเชญผเขารวมสมมนา - แผนปฏบตงานของฝายตาง ๆ - งบดล หรอบญชแสดงรายการคาใชจายตาง ๆ ในสมมนา - ผลการประเมนการสมมนา

ก า ร จ ด ท าเอกสารรายงานสรปผลการสมมนา ออกมาเปนรปเลมแ ล ว ก ค ว ร จ ด ส ง ไ ป ใ ห วทยากร ผเขารวมสมมนา และหากเปนไปไดควรจดแ จ ก แ ก ห น ว ย ง า น ทเกยวของกบเรองทสมมนา ร ว ม ท ง ห อ ง ส ม ด ข อ งโ ร ง เ ร ย น ว ท ย า ล ย ม ห า ว ท ย า ล ย ห อ ส ม ดแหงชาต หนวยงานทงภาครฐและเอกชน ทงนเพอใหผลการสมมนา มไดหยดนงอยแคผเขารวมการสมมนาเทานน8

8 การจดสมนา,เกษกานดา สภาพจน.กทม.

แหลงทมา : https://www.gotoknow.org/posts/13249 , 22 มถนายน 2558.



ตวอยางรปแบบ9

รปแบบการจดหองประชมในงานอบรม สมนา และกจกรรมกลม ( เบองตน )

การจดหองประชมใหเหมาะสมกบรปแบบกจกรรมถอเปนองคประกอบทส าคญ ในการจดฝกอบรม สมมนา ซงการจดรปแบบตางๆ นนมขอด ขอเสยตางๆ กน โดยในบทความนเราจะเนนเฉพาะรปแบบการจดหองประชมทใชโดยสวนใหญเทานน

9

http://www.phanrakwork.com/content , 22 มถนายน 2558.

http://www.phanrakwork.com/content


1. จดแบบ Theatre

การจดหองประชมแบบ Theatre นนเปนการจดหองประชมแบบพนฐานในการจดอบรม สมมนา ขอดของการจดหองประชมแบบนคอ ผอบรมมจดโฟกสเพยงจดเดยว ท าใหความสนใจทงหมดจะถกสงไป ทวทยากรดานหนาเวทเพยงจดเดยว อกทงยงเปนการใชพนทหองประชมอยางคมคา และเตมพนทมากทสด


การจดหองประชมแบบนเหมาะมากส าหรบการฝกอบรมแบบบรรยายทเนนเนอหา และมการฉายภาพบนจอ หากผเขารวมอบรมมจ านวนมากและหองสมมนาขนาดไมมากนกการจดหองประชมแบบ Theatre จะท าให สามารถรองรบคนไดมากโดยไมอดอด แตขอเสยคอหากผอบรมมสมภาระสงของจะไมสะดวกเพราะไมมโตะ ตรงทนง ซงหากจ าเปนตองใหผเขารวมอบรมวางสงของเพอไมใหเกะกะและกงวลในการอบรมสามารถวาง โตะไวดานขางของหองประชมไดเพอใหผเขาอบรมน าสงของมาวางไวได

2. จดแบบ Class room

ชอกบอกอยแลววา Class room การจดแบบนไมตางจากแบบ Theatre เทาไหรนก แคเพมโตะตรง ทนงใหผรวมอบรมไดวางสงของ โดยมากจะมกระดาษ A4พรอมทงดนสอวางไวอยบนโตะใหดวยเพอให ผเขารบการอบรมจดตามสงทวทยากรบรรยายได และทขาดไมไดควรจะมน าดมพรอมลกอมตงไวประจ า แตละโตะดวยเพอแกงวงระหวางบรรยาย การจดหองแบบ Classroom จ าเปนตองใชพนทพอสมควร เพอไมใหเมอเขาไปนงแลวรสกอดอด ดงนนขนาดของหองตองสามารถรองรบผเขาอบรมไดโดยไม แนนจนเกนไป


3. จดแบบ U-Shape

การจดหองประชมรปแบบนไมวาจะ U –Shape , V-Shape เหมาะส าหรบการบรรยายทวทยากร ตองการความใกลชดกบผเขารวมการอบรม เพราะสามารถถอไมคเดนเขาหา พดคย สอบถามจาก ผเขาอบรมไดสะดวก Eye Contact ไดงาย วทยากรสายกจกรรมชอบใชการจดหองประชมรปแบบน เพราะสามารถท ากจกรรมกลมสมพนธ เลนเกม ยายทไปมาไดสะดวก และรปแบบสามารถปรบเปลยน ไดตามความเหมาะสม เชนถาหองประชมจด U- shape วงเดยวไมไดกสามารถจดเกาอซอน 2 แถว เปน 2 วง ไดอก ขอเสยของการจดหองประชมรปแบบนคอ หากผเขาอบรมมจ านวนมาก กตองใชหองประชมทใหญตาม และไมควรจด U-Shape หากผอบรมมมากกวา 200 คนขนไป (โดยคาเฉลย) เพราะจะท าใหวงกวางเกนกวาทวทยากรจะควบคมได เพราะระยะการนงใน บางต าแหนงจะหางจากวทยากรเกนไป


4. จดแบบ Conference

การจดหองประชมแบบนเหมาะส าหรบการประชมทตองการการระดมสมอง เพอแกปญหา เพอหาขอสรป หรอเนนใหทกคนมสวนรวมในการประชม เหมาะส าหรบการประชมกลมยอยๆตงแต 10 – 50 คน


5. จดแบบ Banquet

เปนการจดหองในรปแบบของการจดเลยงทตองการความสนทสนมกน ในระหวางรบประทานอาหาร ในหนงโตะสามารถจดไดตงแต 8-25 ทนง เรามกพบการจดหองประชมลกษณะนในทประชมทตอง Workshop ระดมสมอง แตหองประชมมลกษณะแคบและยาว


6.จดแบบ Banquet Rounds

กเปนการจดโตะจดเลยงอกรปแบบหนง หรอถาเปนการจดประชมกจะเปนการประชมทมการจด workshop หรอมการระดมความคดเชนเดยวกบการจดแบบ Banquet ทวไป แตการจดโตะเปนวงกลม สมาชกในแตละ กลมยอยไมควรมมากเกนไปไมเชนนนจะไมเกดการมสวนรวม จ านวนทเหมาะสมทสดอยท 5- 10 คน อยางทไดกลาวไปในตอนตนวาการจดหองประชมใหเหมาะกบเนอหาและรปแบบกจกรรมนนมความส าคญ ตอการจดสมมนาเปนอยางมาก โดยกอนทจะจดรปแบบหองประชมมสงทตองค านงคอ จ านวนคนและ ขนาดของหองประชม รปแบบการอบรมเปนแนวไหน บรรยาย Workshop กจกรรม Team Building10

10

www.fin.ucar.edu, 23 มถนายน 2558

http://www.fin.ucar.edu/


บทท 5 ตวอยางการเขยนโครงการจดสมมนา

5.1 ตวอยางการจดสมมนา

โครงการสมมนานาความรดานการบรหารการเงน ภายใตชอโครงการสมมนา “สมมนาพารวย…(กวาเดม)” ชมนมนกลงทนรนใหม (KU-NIC) คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

***************** 1. หลกการและเหตผล ประเทศไทยถอวาเปนหนงในประเทศก าลงพฒนา ซงในปจจบนระบบเศรษฐกจของประเทศไดมพฒนาการอยางรวดเรว พฒนาการทรวดเรวของระบบเศรษฐกจดงกลาวน ไดมกลไกส าคญทเปรยบเสมอนเฟองซงคอยท าหนาทขบเคลอนระบบเศรษฐกจใหรดหนาไป นนคอ ระบบการจดสรรทรพยากรทางการเงน ซงมนไดท าหนาทอ านวยความสะดวก เพอใหเกดประโยชนสงสดแกทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคครวเรอน ในแงของการออมและการลงทนอนจ าตองกระท าในทกภาคสวน จากเหตผลขางตน และสภาวการณของประเทศไทยในปจจบน ทองคความรทางดานการบรหารการเงนไดกาวหนาไปอยางรวดเรว ระบบเศรษฐกจมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา นวตกรรมทจะสามารถน ามาใชปรบปรง แกไข และพฒนาทางการบรหารการเงนนนไดเกดขนมาใหมอยเสมอจากผทใหความสนใจ และศกษาองคความรทางดานนอยางลกซง ชมนมนกลงทนรนใหม (KU-NIC) คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ไดเลงเหนถงความส าคญขององคความรเหลาน จงก าหนดใหมการด าเนนโครงการสมมนาทางวชาการดานความรการบรหารการเงนขน โดยมจดประสงคเพอทจะใหแตละบคคลสามารถน าองคความรมาประยกตใชในชวตประจ าวนได อนจะกอใหเกดส านกของการเปนสวนหนงในการสงเสรมใหระบบเศรษฐกจของประเทศด าเนนไปอยางมเสถยรภาพทงในระยะสนและระยะยาว โดยโครงการสมมนาทางวชาการฯน ถอไดวาเปนโอกาสครงแรกททางชมนมนกลงทนรนใหม (KU-NIC) จะไดรบมอบหมายจดการด าเนนงานและทางชมนมฯหวงเปนอยางยงวาจะไดรบการอนเคราะหจากฝายตางๆ ทงในเรองของเงนทนสนบสนนสวนหนง วทยากร และ


สถานทในการจดโครงการ ทางชมนมฯหวงเปนอยางยงวาจะสามารถด าเนนงานใหส าเรจลลวงไดเปนอยางด และน าพาความส าเรจมาใหแกฝายสนบสนนทกๆทาน ซงทางชมนมฯไดจดรปแบบของการด าเนนงานไว ดงน งานสมมนาใหความรทางการบรหารการเงน โดยวทยากรรบเชญจากสมาคมสงเสรมผลงทนไทย(TIA) ซงเปนผเชยวชาญดานนโดยตรงมาใหความรในเรอง การออม การลงทนในรปแบบตางๆ รวมถงใหผ เขารวมสมมนาไดรบการถายทอดประสบการณจากผเชยวชาญภายใตแนวคด ‚ถายทอด…สดยอดวทยายทธ(การลงทน) ‛ อนจะกอใหเกดความรความเขาใจ จนถงการน าไปประยกตใชของผเขารวมสมมนา 2. วตถประสงค 1. เพอเสรมสรางความรความเขาใจในเรองการลงทนของประเทศไทย และสภาวการณเศรษฐกจในปจจบนใหแกผเขารวมสมมนา 2. เพอใหผเขารวมสมมนาไดรบการถายทอดประสบการณจากผเชยวชาญในหลากหลายสาขา 3. เพอใหผเขารวมสมมนามความรในการบรหารการเงนบคคล (Personal Finance) 4. เพอใหผเขารวมสมมนาสามารถน าองคความรทไดมาปรบใชในการก าเนนชวตประจ าวนได 5. เพอด ารงไวและเผยแพรชอเสยงของ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 3. ผเขารวมโครงการ สมาชกชมนมนกลงทนรนใหม (KU-NIC) นสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และบคคลทวไปทสนใจเขารวมการสมมนา จ านวนประมาณ 200 - 500 คน 4. วน เวลา และสถานทด าเนนโครงการ วนเสารท 19 มกราคม 2551 เวลา 8.30น.-12.30 น. ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน 5. รปแบบการด าเนนโครงการ 1.เรยนเชญวทยากรจาก สมาคมสงเสรมผลงทนไทย(TIA) โดยเปนวทยากรมออาชพ มความเชยวชาญเปนพเศษในการใหความรทางการบรหารการเงน


2.ทางคณะผด าเนนงานของชมนมฯไดจดเตรยมสถานท ซงจ าเปนตองสามารถรองรบเฉพาะผรบฟงการสมมนาไดประมาณ 250 - 500 คน พรอมจดอาหารวางใหเพยงพอตอความตองการของผเขารวมฟงการสมมนา 3.จดเตรยมเอกสารประกอบการบรรยาย และของทระลกแจกแกผเขารวมฟงการสมมนาเพอสรางบรรยากาศทเปนกนเอง ไมตงเครยด 6. ผลทคาดวาจะไดรบ 1.ผเขารวมสมมนามความรความเขาใจในเรองการลงทนของประเทศไทย และสภาวการณเศรษฐกจในปจจบน 2.ผเขารวมสมมนาไดรจกวธการแกปญหาทางการเงน 3.ผเขารวมสมมนาน าองคความรทไดมาปรบใชในการด าเนนชวตประจ าวนได 7. งบประมาณ คาอาหารวาง (500ชด@4บาท) 1,600 บาท คาสถานท 10,000 บาท คาใชจายเบดเตลด ประกอบดวย : คาแมบาน (3คน@500บาท) 1,500 บาท คาน าดม (600แกว@1.5บาท) 900 บาท คาวสด (เอกสารประกอบ, ของทระลก,ปายประกาศ) 3,500 บาท รวมงบประมาณตลอดโครงการ 17,500 บาท 8. อาจารยทปรกษาโครงการ อาจารย ณฐพล พนธภกด 9. คณะกรรมการด าเนนงาน 1. ชมนมนกลงทนรนใหม (KU-NIC) หนวยงานทรบผดชอบ 2. นายวรชาต แกวอ าพท ประธานโครงการ 3. นายอรรถพล ธรรมานนท รองประธานโครงการ 4. นายอธป สอพฒธมา ทปรกษา 5.นายธนาธร วงษหาญกล ทปรกษา 6. นางสาวอจฉราพรรณ ขาวโต กรรมการฝายสมมนา 7. นางสาวธนวรรณ ส าเรจประสงค กรรมการฝายจดหาทน 8. นายนพพร หลาด กรรมการฝายประชาสมพนธ 9. นายชายรนทร สทธนนท กรรมการฝายสถานท


10. นายธชชย จรงธนะกจ กรรมการฝายขอมล 11. นางสาวนทธมน พฤกษชาตเจรญ เหรญญก 12. นางสาวนงรกษ ธงแดง เลขานการ 10. ก าหนดการ 8.30 – 8.50 ลงทะเบยน 8.50 – 8.55 ประธานโครงการกลาวรายงาน 8.55 – 9.00 ประธานในพธกลาวเปดงานสมมนา 9.00 – 10.00 ชวงปฐมบท (แนะน าความรเบองตนเกยวกบการลงทน) 10.00 – 10.15 Break 10.15 – 11.15 ชวงถายวทยายทธ (ถายทอดประสบการณและความร) 11.15 – 12.30 ชวงออกรบ (วเคราะหทางธรกจ) พรอมตอบขอซกถาม 12.30 ปดงานสมมนาและมอบของทระลก


เรอง การปรบตวในสถานการณวกฤตของชวต11 โดย ผศ.ดร.ประยร สยะใจ

การขามพนหรอแกไขปญหาและอปสรรคทางจตใจของบคคลจะเกดขนได เมอบคคลนนเกดปญญา เพราะเมอใดทบคคลเกดปญญาแสดงวา บคคลนนเกดความเขาใจถงความจรงแทของชวต การเปลยนแปลงถอเปนความงดงามทงเปนศาสตรและเปนศลปชวงเวลานเรมมการจบจงหวะ อณหภมความเปลยนแปลงทรอนแรงในสถานการณทางการเมอง สงคม ภาวะเศรษฐกจทถดถอย จงเปน สาเหตของปญหาทเขามากระทบรมเราบบคนทกสาระทศตอวถชวตความเปนอยของชาวเรา ชาวบาน ทกชวต อยในภาวะความตงเครยดปรบตวเองไมได เมอผใหบรการดานการใหการปรกษาสขภาพจต มโอกาสไดพดคย กบนสตนกศกษาและผมาขอรบค าปรกษาจะเหนไดวา สงทคนพบคอ ทกคนมความรสกกดดน เกดความกงวล ยาคดยาท า ซมเศรา เครยด บางรายมความรสกถงขนคดทจะฆาตวตาย แมผคนทอาศยอยในเขตพนทเมอง หลวงหรอจะเปนชาวไรชาวนา ไดรบผลกระทบทงทางรางกายและจตใจอยางหลกเลยงไมได การแกไขปญหาชวตทยงยากล าบากกายและใจนน ไมใชอยทการประชดใชความรนแรงใหเพมปรมาณ ขน หรอใชวธหลกเลยงมนดวยการหลบหนไมตอส อนทจรงควรตองเผชญหนากบปญหาเหลานน ดวยหลกการ คดพจารณาไตรตรอง ศกษาใหรถงเหตเกดทมาของความยงยากนน เราจะมความสามารถในการอยกบปญหา ความขดแยงไดอยางไร ถาเราอยได นแหละคอ การเรมหลดพนจากปญหานนแลว เพราะไมมใครจะสามารถ สรางความเดอดรอนใจ ทกขเศราโศกเสยใจใหแกตวเราได นอกจากเกดขนจากการกระท าของตวเราเองทงนน ในฐานะนกจตวทยา การใหการปรกษาเชงพทธ ซงมแนวคดทฤษฎทงจตวทยาตะวนตกและตะวนออก โดยเฉพาะทฤษฎจตวทยาการใหการปรกษาดานการพฒนาตวตนในการปรบบคลกภาพ ของ Carl Rogers๒ , Rogers ไดใหทศนะเกยวกบการเปลยนแปลงและพฒนาบคลกภาพสความวฒนะมากกวาแงมมอน จงเนน ความส าคญของ Self ในฐานะทเปนจดหมายปลายทางของการพฒนาบคลกภาพทมความสอดคลองกลมกลนกน ระหวางประสบการณทงหมดของคนนน สวนค าอธบายเรองตวตนของบคคลเปนแนวคดใหญในทฤษฎบคลกภาพท Rogers เสนอจนไดรบสมญานามวาเปน‘ทฤษฎตวตน…Self theory’ ดงมรายละเอยดตอไปน มนษยทกคนมตวตน ๓ แบบ ไดแก (๑)ตนทตนมองเหน(Self Concept)คอภาพของตนทเหนเองวาตนเปนคนอยางไร คอใคร (๒) ตนตามทเปนจรง(Real Self)คอลกษณะตวตนท

11

http://www.mcu.ac.th/userfiles/file/thematic, 22 มถนายน 2558.

http://www.mcu.ac.th/userfiles/file/thematic


เปนไปตามขอเทจจรง บางกรณบคคลมองไม เหนตนเองตามความเปนจรงกได (๓) ตนตามอดมคต(Ideal Self) คอตนทไดตงความหวงเอาไว Rogersมแนวความคดวา บคคลทมปญหาทางดานบคลกภาพ เปนตนวามปมดอย มความคด วตกกงวล กเพราะเหตทบคคลนนมตนทตนมองเหนไมสอดคลองกบตนทเปนจรงหรอสถานการณทเปนจรง ซงอาจเปนไปได ๒ ทางคอ ประเมนตนเองสงเกนความเปนจรง หรอประเมนตนเองตากวาความเปนจรงกได ดงนน ตวอยางทบคลกภาพจะมปญหาตองมองลกษณะ ๓ แบบคอ (๑) ตนทตนมองเหน (Self Concept) แนวคดเกยวกบตนทตนมองเหน คอภาพของตนทเหน เองวาตนเปนคนอยางไร ลกษณะเชนไร คอใครมความรความสามารถลกษณะเฉพาะตนอยางไร เชน คนสวย คนหลอ คนเกง คนรารวย คนมชาตตระกล คนตาตอยวาสนา คนชางพด คนขอาย คนเกบตว คนเงยบ คนสรอยเศรา คนสนกสนาน คนเขาสงคมเกง โดยทวไปคนรบรมองเหนตนเองหลายแงหลายมม อาจไมตรง กบขอเทจจรงหรอภาพทคนอนเหน เชนคนทชอบเอารดเอาเปรยบผอน อาจไมเคยนกเลยวา ตนเองเปน บคคลประเภทนน หรอคนทเหนแกตว อาจไมมความรสกสงสารคนอน หรอแมแตคนทมองตนเองดเลศ ประเสรฐศร แตกลบมองไมเหนความดของคนอน เปนตน (๒) ตนตามทเปนจรง(Real Self) แนวคดเกยวกบตนตามทเปนจรงคอลกษณะตวตนทเปนไป ตามขอเทจจรง บอยครงทตนมองไมเหนขอเทจจรงของตน ยงในปจจบนยคของคนมโลกสวนตวสง มการเสพตด กบวตถนยมเกอบทกชนด จนลมไปวาชวตหนาทตวตนทแทจรงอยตรงไหน เพราะเปนกรณทท าใหรสกเสยใจ เศรา ใจ ไมเทยมหนาเทยมตากบบคคลอน ๆ รสกผดเปนบาป ดงนน การมองตนตามทเปนจรงจะเปนสวนทท าให คนไดพฒนาตนเอง พฒนาบคลกภาพไดอยางถกตองสมบรณยงขน (๓) ตนตามอดมคต(Ideal Self) แนวคดเกยวกบตนตามอดมคตคอ ตวตนทอยากมอยากเปน อยากจะได พยายามแสวงหาสงทจะตอบสนองกบความตองการใหเพยงพอกบความยาก แตกยงไมเกดขนใน สภาวการณปจจบน เชน นายเอ เปนขบรถรบจาง แตนกฝนอยากจะเปนเศรษฐมคนขบรถใหนง นางบถก สามทอดทงไมมความรบผดชอบ แตหวงจะมครอบครวทอบอนอยพรอมหนากน นางสาวด เปนคนชอบเกบ ตว แตนกอยากเปนคนเกงทางสงคม เขาคนงาย เขาคนเกง เปนตน ซงสงเหลานเปนเพยงภาพลวงตา จะท า ใหคนอยกบความฝนมากเกนไป เกดอาการฝนกลางวน ฝนลมๆ แลงๆ อยกบอนาคตทไมเทยงแทแนนอน จากแนวความคดทวาถาตนทตนมองเหนกบตนตามทเปนจรง มความแตกตางกนมากหรอมขอ ขดแยงกนมาก บคคลคนนนกมแนวโนมทจะเปนบคคลกอปญหาใหแกตวเองและผอน


ในรายทมความ แตกตางกนรนแรง เขาอาจเปนโรคประสาท และ/หรอโรคจตได Rogersอธบายวา ประสบการณในการท า จตบ าบดท าใหเขาสามารถยนยนไดอยางแนนอนวา คนทมปญหาทางจตใจและบคลกภาพ คอคนทมขอ ขดแยงระหวางตนทเปนจรงกบตนทตนมองเหนอยางรนแรง ความสลบซบซอนของความขดแยงน จะให กลไกทางจตมความลลบซบซอน มปมและเงอนไข ซงท าใหเขามปญหาทางอารมณ จตใจและบคลกภาพ อาจจะถงขนรนแรงปรบสภาพเขากบสงคมไมได ในมมมองแนวคดของRogers เชอวาเปาหมายหลกในการท าจตบ าบดตามแนวของเขาคอ การ คลคลายความซบซอนในกลไกทางจตใหแกผปวย จนท าใหเหนสวนของตนทเปนตวจรงแท และสวนของตนท ตนมองเหน และการปรบตวตนทง ๒ แบบนใหสามารถผสมผสานกลมกลนกนได Congruence) Rogers อธบายวา ผทมาขอรบการบ าบดทางจตจากเขา เกอบรอยละรอยเปนผทตวตนทงสองแบบแตกตาง กนมาก (Incongruence) จ าเปนตองพยายามเขาใจบคลกภาพทงสองสวนนนอยางด เพอประสทธภาพในการ บ าบด ซงกระบวนการศกษาบคลกภาพในเรองตวตนของตนนน นบวาเปนผลดของการปรบตวตามทตน มองเหนใหตรงกนกบตนตามทเปนจรง และตนตามอดมคต ทงในการด าเนนชวตประจ าวนและทงสองในการ ท าจตบ าบด ไดแกความมนคงของอารมณและบคลกภาพ การมมนษยสมพนธทดมสมรรถภาพสงในการ ประกอบภารกจตามหนาท ไมเคยมความวตกกงวล ไมคอยใชกลไกปองกนตวเอง บคคลเหลานมการพฒนา ๓ บคลกภาพของเขาไปสความวฒนะเสมอ แตในทางตรงกนขามเมอบคคลไมสามารถปรบตว ปรบอารมณและ สภาพจตใจกบปญหาทเกดขนในปจจบน คอ ปญหาความเครยด คนสมยนมความเครยดมากและดเหมอนวา ความเครยดจะกลายเปนสวนหนงของชวตประจ าวนไปแลว นกจตวทยาหลายทานยอมรบวา ความเครยดถอเปนปญหาทางสขภาพจตทส าคญทสดในโลก เพราะวาความเครยดจากความวตกกงวลจะท าใหไมมความสข ความไมสบายใจ ท าใหเกดโรคตาง ๆ ทาง รางกายตามมา เชน ปญหานอนไมหลบ แผลในกระเพาะอาหาร โรคเบาหวานก าเรบ หลอดเลอดหวใจอด ตน โรคเรมทอวยวะเพศก าเรบ โรคหอบ และโรคมะเรง ความเคยดท าใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจ อยางใหญหลวง จากการขาดงาน ท างานไมมประสทธภาพ และผลของการท างานลดนอยลง ตองเพม คาใชจายในการรกษาพยาบาล และเปนเหตชกจงใหบคคลปรบตวในทางทผด บางคนหาทางระบาย ความเครยดดวยการดมเหลาและสบบหรตดยาเสพตดใหโทษ หลายคนหมกมมอยกบการพนน มชวตเสยงกบ โชคลาภ มบางคนทตองตดสนใจคดสนท าอตวนบาตกรรมฆาตวตาย จงท าใหมองเหนผลกระทบจาก ความเครยดตอสภาพจตใจและรางกาย การปรบตวตอความเครยด


และการแสวงหาแนวทางเพอสงเสรมการ ปรบตวทด จะชวยสรางสรรคสงเสรมใหคนสามารถแกปญหาความเครยดนนๆ ได ความหมายและบอเกดของความเครยด ความเครยดเปนสถานการณทคบแคนทมผลท าใหเกดความกดดนทางอารมณความเครยดจะเกด เกยวกบความวตกกงวลบางครงความเครยดอาจจะเกดขนกบรางกาย เมอมการใชพลงงานมาก และมการ เปลยนแปลงตอขบวนการทางสรรวทยาของรางกาย โดยเฉพาะสภาวการณทมความเสยงมลกษณะถกคกคาม สทธมนษยชนขนพนฐาน ท าใหเกดความรสกล าบากใจ จ าเปนตองหาทางออกหรอขอแกไข ซงบอเกดของ ความเครยดมหลายสาเหตเชน ๑.ความเครยดทเกดจากสาเหตทางรางกาย เชน การเจบปวย การมโรคประจ าตว รวมทงการพการ หรอการสญเสยอวยวะทเปนสงจ าเปนในการด าเนนชวต มผลกระทบตอชวตครอบครว และอาชพท าใหตอง พงพาอาศยคนอน นอกจากนนความเครยดอาจเกดจากความตองการทางรางกายตามธรรมชาตและเกดจาก สภาพแวดลอมการท างานในชมชนทตองเสยงกบการบาดเจบและการสญเสยชวตและทรพยสน ๒.ความเครยดทเกดจากความตองการทางจตใจ ประกอบดวยความคบของใจและความขดแยงในใจ เพราะความคบของใจจดวาเปนความเครยดทเกดจากสวนจตใตส านกของสภาพจตใจและมผลกระทบตอ สขภาพจตของคนมากทสด จะเหนไดวา คนทมความคบของใจ ทเกดขนในสงคมปจจบน อยากจะปฏรปสงคม อยากจะใหตนมอ านาจวาสนา อยากจะใหพรรคพวกของตนไดรบการยอมรบ เมอคนเรามความตองการแลว ความตองการนนไมไดรบการตอบสนอง ท าใหคนผดหวง เกดความลมเหลวจากการกระท า จงมความรสกเสย หนาท าใหเกดความเครยดเพราะเสยเกยรตเสยศกดศร ๓.ความเครยดทเกดจากสงคมและสภาพแวดลอม ในภาวะความเครยดทท าใหเกดความกดดนไดงาย เชน การกอเหตจลาจลทางการเมอง ความรอน ความหนาว เสยงดงทเกดจากโรงงานอตสาหกรรม ความเหมน หรอการอยในทคบแคบ ความเงยบ ความมดและภยคกคาม ภยพบตนาทวม ไฟไหม ลวนมผลกระทบตอวถ ชวตความเปนอยตอทกคน หากจ าเปนตองมชวตอยในสงแวดลอมทางกายภาพเหลาน ซงจะท าใหเกด ความเครยดเพมมากขน สวนสงแวดลอมของสงคมชมชน มการตงถนฐานอย ในชมชนแออด มอาชญากรรม มาก คนในชมชนตดยาและสารเสพตดใหโทษ หากบคคลตองตกอยในสภาพเชนนกจะมปญหาในการปรบตว ทางดานจตใจเปนอยางมาก เพราะเปนสาเหตเสยงตอชวตและทรพยสน ๔.ความเครยดทเกดจากการเปลยนแปลงของชวต จากผลการวจยของโฮลมกบราเฮ อางในลขต กาญจนาภรณ ๔ พบวา ความเครยดตอเหตการณในชวตทกลมตวอยางจดล าดบไวม ๔๓ รายการ เรยงจาก ล าดบแรกทมความเครยดสงทสด ส าหรบกลมตวอยางทเปนผใหญนน


การตายของคครองคสมรสหรอญาต ผ ใกลชดถอวาเปนความเครยดรนแรงทสดของชวต รองลงมาคอการหยาราง การแยกกนอย การถกจ าคก การ ตายของญาต การเจบปวยจากอบตเหต ปญหาชวตสมรส การออกจากงาน การมปญหาทางเพศ ทงวยรนกม ล าดบของความเครยดคลายคลงกบผใหญ ดงนนจะเหนไดวา “... การเปลยนแปลงของชวตเปนเหตการณทเกดขน ไดในทกชวงของอาย ในแตละชวงวยคนจะเผชญกบปญหาความเครยดทแตก ตางกน ...” กลาวโดยสรป ความเครยดของมนษยทอาศยอยในเมองทมการจราจรแออด ฝนตกรถตด บางคนรสก ทอแท หดห ไมอยากออกจากบานไปไหน แตบางคนรสกตนเตนสนกสนานในการเดนทางทามกลางคนหมมาก ในปจจบนตวเรงเราของความเครยดมมากขน โดยเฉพาะอยางยงกบมนษยทอาศยอยในเมองใหญ ๆ เปนตน วา คาครองชพสงขน ความปลอดภยในชวตและทรพยสน อากาศเปนพษ อาหารทไมถกสขลกษณะ ภาวะ ความรสกโดดเดยว สงคมอยแบบตวใครตวมน อยางไรกตามคนเรามกเชอถอวา ความเครยดคอภยราย ความเครยดคอมะเรงทางอารมณ ความเครยดเปนตนเหตใหประสทธภาพในการท างานลดนอยลงแตอนทจรง คนเราจ าเปนตองเปลยนแนวคดถอวกฤตเปนโอกาส ใหเกดการตระหนกรวา ความเครยดความขดแยงท เกดขนในทางการเมอง ท าใหเราเกดแหลงการเรยนรประชาธปไตยเพมขน ความโหดรายในสงคม ท าใหคน ไทยเกดความรกเหนใจกนและกน ความเครยดสามารถท าใหเกดแรงกระตนประสทธภาพในการท างานได หากศกษาจากประวตศาสตรเราจะพบวานายทหารในสมยโบราณทมความเชยวชาญและสามารถรบชนะขาศก ศตรไดกเพราะ เขามขนตความอดทนในการทจะเอาชนะสงนน คอความเครยด การกฬาเปนสงหนงทแสดงให เราเหนวา ความเครยดมประโยชนและเพมประสทธภาพได การวงออกก าลงกาย ใหกลามเนอแขงแรง และท า ใหหวใจแขงแรงขนจนเพยงพอแกการรบมอกบปญหาทางกายภาพ และความเครยดทเกดแกหวใจเราเอง เราอาจจะพดกนเรองลดความเครยดในทท างาน แตความเครยดเองเชนกนทกระตนใหเราอานหนงสอ กระตน ใหเราท างานดขน รวมทงบงคบใหขบรถยนตอยางระมดระวง ดงนนสรปไดวาความเครยดในระดบออนจนถง ปานกลางเปนสงทกระตนการท างานของเราใหมประสทธภาพประสบความส าเรจดขน จงควรมทาทอยกบ ความเครยดดวยความเขาใจและปรบตวพฒนาบคลกภาพอยางสมดล การปรบตวในสถานการณวกฤตของชวต ความจรงของชวตตามแนวคดเชงพทธจตวทยาใหความส าคญตอกลไกทางจตในการปรบตว เกยวกบจตใตส านกหรอในระดบภวงคจตเพราะจตมนษยดนรน กวดแกวงควบคมยาก ซงพระพทธองคไดตรส พทธภาษตกลาวถงลกษณะของจตไววา ลกษณะจตมนษย ดนรน แกวงไกว ปองกนยาก หามยาก จตดนรน


เหมอนปลา ถกโยนขนไปบนบก มแตจะดนรนลงนาถายเดยว จตควบคมยาก เปลยนแปลงอยางฉบพลน ใฝไป ในอารมณทนารก นาใคร จตเหนไดยาก ละเอยดออน แสไปในอารมณใครและจตทองเทยวไปไดไกล เทยวไป ดวงเดยว ไรรปราง อาศยอยในรางกาย ดงนนลกษณะจตดงกลาวน พระพทธองคจงไดสอนใหรกษาจต ควบคมจตฝกจตใหสงบ เมอจตสงบแลว ทกอยางกจะสงบไปหมด ผมสตปญญาพงรกษาจต เพราะจตทอบรมด แลวน าสขมาให ดงนน กลไกทางจตในการปรบตว เมอคนเราเกดความเครยดกจ าเปนตองปรบตวใหได ทงน เพอรกษาระดบความสมดลทางจตใจเอาไว ท าใหสภาพของความเปนตวของตวเองด ารงอยตอไป คนทไมเคย พฒนาจตตนเอง จะปรบตวไมไดอาจจะสญเสยความเปนตวของตวเองไป เชน รสกตนเปนคนมปมดอย ตน เปนคนทไมมความสามารถ รสกดอย ไมเหนคณคาในตนเอง การยอมรบตนเองลดลง หากเกดอาการรนแรง เปนเอามากกจะท าใหชวตสบสนวนวาย ความคดเกยวกบตนเองเปลยนแปลงไปในทางลบ มโอกาสเสยงทจะพฒนาไปสอาการทางจตประสาทและความผดปกตของพฤตกรรมทไมพงประสงคดานอนๆ กจะตามมา ซงสอดคลองกบงานวจยของประยร สยะใจ อางใน ซกมนต ฟรอยด๖ (Sigmund Freud )ไดใหทศนะเกยวกบ กลไกปองกนตวทส าคญไดแก ๑. Repression การเกบกด เกดจากความปรารถนาถกขดขวางและบงคบใหหมดไปจากจตส านก เชน การทคนมองโลกในแงดตลอดเวลาเพราะไดเกบกดความรสกเจบปวดไวการเกบกดอาจควบคปรบการหา สงทดแทน เชน เดกทเกบกดความรสกมงรายพออาจแสดงความมงราย ตอรปแบบของอ านาจอน ๆ ๒. Projection เกดจาก Neurotic Anxiety หรอ Moral Anxiety เปลยนมาเปนความกลวสงใด สงหนง ความวตกกงวลเดมคอความกลวการถกลงโทษจากภายนอก จงงายแกการทจะเปลยนมาเปนความผด ของผอน เชน การกลาววา ‚เขาเกลยดฉน‛ แทน ‚ฉนเกลยดเขา‛ การโยนความผดใหผอนจะสนองเปาหมาย ๒ ระดบ คอ เปนการลดความวตกกงวลเมอเปลยนมากลวสงทมอนตรายนอยกวาและบคคลสามารถแสดง แรงผลกดนออกมาโดยปลอมแปลงวาเปนการปองกนตวจากศตร ๓. Reaction Formation เปนการแทนทแรงผลกดนทกอใหเกดความวตกกงวลโดยการแสดง ตรงกนขาม ความเกลยดจะแสดงออกโดยความรก แตความรสกเดมยงคงอย พฤตกรรมทแสดงออกสามารถ แยกไดวาเปนความรสกแทจรง หรอตรงขามกบวามรสกจรงเพราะพฤตกรรมของความรกทเกดจากการปกปด ความเกลยดจะมลกษณะเกนความจรงมากเกนไป


๔. Fixation and Regression การพฒนาของบคลกภาพตามปกต จะเปนไปตามล าดบขนจนกระ ทงบรรลวฒภาวะ แตละขนกจะประสบความคบของใจ และความวตกกงวล ซงถามากเกนไป จะท าใหการ พฒนาหยดชะงกชวคราวหรอถาวรบคคลจะเกดอาการชะงกขนเรยก วา fixation กลไกทเชอมโยงกบ fixation คอ Regression เมอบคคลเผชญกบประสบการณทขมขนจะแสดง พฤตกรรมถอยกลบ เชน ดดนว รองไหตดตามคร หรอซกอยทมมหอง การถอยกลบมกจะถอยไปสขนท พฒนาการชะงกงน คนทเคยตดแมกจะหวนกลบมาแสดงอกเมอเผชญความวตกกงวลมาก ๆ จะเหนไดวาเรอง การเกบกดนจดวาเปนแนวคดของทฤษฏของนกจตวเคราะหเพอน ามาพจารณาลกษณะทางบคลกภาพ ซงการ เกบกดทบคคลไดรบรและตระหนกในเหตการณทเปนความทกขแลว จะสงเหตการณทเปนทกขนน เขาสภาวะ จตไรส านก หากเมอเกบกดเรองเชนนแลว บคคลกจะไมรบรเรองนนอกตอไป การปรบตวในสถานการณวกฤตของชวต จ าเปนอยางยงตองมกระบวนการและกลไกทางจตในการ ปองกนตวเองทบคคลเลอกน ามาใชอยางไมรตวนมสวนทจะเปนประโยชนในการปรบตวแกผใชทจะเออตอการ แกไขปญหาความเครยดทเกดขนกบชวตประจ าวน ดงน ๑.การใชกลไกทางจตในการปองกนตนเองถอเปนเครองมอทดแทนเปาหมายจรงทยงไมไดรบการ ตอบสนองในกรณทไมมทางเลอกอนทจะไปใหถงเปาหมายนน เปาหมายทเลอกแสดงออกโดยใชกลไกทางจต ในการปองกนตวเองนเปนสงททดแทนไดชวคราว เมอเลอกใชแลวกจะมความสบายใจไปชวขณะ ลด ความเครยดลงไดชวคราวท าใหมทางเลอกในการแกไขปญหาทเกดในขณะนน ๒.การใชกลไกทางจตในการปองกนตนเอง เปนหลกกระบวนการหรอวธการหนงทจะลดหรอผอน คลายความเครยดลงไดชวคราว มผลดทางดานจตใจ คอท าใหเกดความรสกวาถอยไปตงหลกได เกดก าลงใจ สามารถทจะท าการตอสครงใหมได มไดท าใหคนหมดความหวงหรอลมทงยนในทนท โดยเฉพาะเมอยามทคนตองผจญกบความเครยดหรอปญหาทยงใหญจรงๆ ในชวต การถอยไปตงหลก ๑ กาว มความหมายมากทสด ในกรณนกลไกทางจตในการปองกนตวเองท าไดดมากทผอนคลายในเชงพฤตกรรมตอการตอบสนอง ๓. การใชความวตกกงวล ความคบของใจ ความขดแยงใจ และความเครยดลวนเปนสภาพอารมณท ท าใหศกดศรของคนลดลง ท าใหคนตองพบกบความผดหวง ตองมองตวเองในทางลบ ท าใหคนรสกสญเสย ความเปนตวของตวเอง เสยหนา ซงในสภาพความเปนจรงแหงธรรมชาตแลว มนษยไมตองการตกอยในสภาพ เชนน มนษยพยายามอยางสดก าลงทจะตอง


รกษาหนาของตวเองเอาไว กลไกทางจตในการปองกนตนเองเปน วธการหนงทจะท าใหคนสามารถรกษาหนาของตวเองไวไดและถอเปนการปรบพฤตกรรมทลดความตงเครยด ลงได ๔.การใชกลไกทางจตในการปองกนตวเอง ซงเปรยบเสมอนกนชนหรอเกราะก าบงทไมเปดโอกาส อนตรายจากภายนอกเขาไปท ารายสภาพจตใจ เปนกนชนหรอเกราะก าบงเทานนมใชเปนการใหภมคมกน ตลอดชวต ซงถอเปนเงอนไขในการปองกนสงทจะมากระทบจากภายนอก ๕.การใชกลไกทางจตในการปองกนตนเองบางชนดทบคคลเลอกน ามาใชเปนพฤตกรรมทสงคมยอมรบ เปนการใหคณคา เมอคนเลอกใชแลวกเทากบวาไดคณคาใหมเกดขน น าไปสความภาคภมใจกได ในประเดน ทมสวนตรงกนขาม พฤตกรรมทเลอกแสดงออกมาชนดไมเปนทยอมรบของสงคม ถาเปนเชนนกเทากบวา บคคลไดสรางปญหาใหมๆ ใหกบตวเอง สงนจะเปนอนตรายตอสภาพจตใจเปนอยางมาก เพราะบคคลเมอไม คดจะหาวธแกไขปญหาตามเชงเหตผลและหลกของความเปนจรง ในทางตรงกนขามไดเพมปญหายงยากขนอก สรปโดยรวม หลกการทส าคญทสดของการปรบตวและการบรหารความเครยดไมไดอยทการ ปฏบตตามวธการตางๆทกลาวมา หากแมแตเราสามารถน าความเครยดทเกดขนไปประสานกบสภาพแวดลอม ไมวาจะเปนทบานหรอทท างาน นอกจากนเราตองมความเขาใจทถกตองตอเรองบรหารความเครยดทงเรอง โภชนาการการออกก าลงกาย การพกผอน และความสมพนธกบผอนดวย หากเรามความเขาใจกบเรองตาง ๆ เหลานไมนานนกเราจะสามารถก าหนดวธการแกไขความเครยดเฉพาะตวได เมอนนสขภาพจตทดกวาเกาและ ความสขจะเปนของเราไดซงจะมการพฒนาความพรอมเกยวกบสขภาวะดานกาย สงคม อารมณและระดบ สตปญญาอยางบรณาการ ดงนนหลกการปรบตวในสถานการณวกฤตของชวต จงสะทอนใหเหนปรากฏการณความทกข ความเครยดทเกดขนกบสงคมไทย ทงทางดานการเมอง สงคม เศรษฐกจและสงคมทเกดขนในทท างาน ทกคน มโอกาสทจะประสบกบปญหาความเครยดในองคกร แตเราจะปรบตวเองอยางไรทจะอยกบสถานการณท กดดนเหลานนไดเพราะปญหาทกอยางมไวใหแกไข ไมไดมไวใหเปนทกข ซงสอดคลองกบหลกพทธจตวทยาให เราไดพนจวเคราะหประเดนของความทกขไววา ความเครยดหรอความทกข คอสงททนอยไดยากอนเกยวกบ กายและจตใจ (โรคทางกาย โรคทางใจ) ไดแก พยาธทกขหรอทกขเวทนา เปนทกขเปนโรค หรอความ เจบปวยทางกาย อยางทเรยกวา โรคกาย(Physical Diseases) ซงถาอวยวะตางๆ ของรางกายไมท าหนาท ตามปกตรางกายเกดโทษ เกดอนตรายกเปนทกข และสนตาปทกข ทกขคอความรมรอน หรอทกขรอน ไดแก ความกระวนกระวาย เพราะถกไฟคอ กเลส พวกราคะ โทสะ และโมหะเผา ทกขเพราะถกกเลสถอเปนโรคทาง จต(Mental Diseases)


และปกณณกทกข ไดแกทกขเบดเตลด หรอทกขทจรมา ไดแก ความเศราโศก ความรา ไรร าพน ความเสยใจ และความคบแคนใจ ทกขประเภทนอาจกอใหเกดโรคจต โรคประสาท โรคเกบกดหรอ โรคซมเศราไดถอเปนอนตรายอยางมากดงนน การทชวตของเราจะประสบความส าเรจและใหมความทกขนอย ทสด แตใหมความสขเพมมากขน จงพยายามปรบตวปรบใจตามรกษาจตของตนเองใหด เพราะจตทฝกดแลว จตทคมครองดแลวและจตทตามรกษาดแลว ยอมน าสขมาใหซงการขามพนหรอแกไขปญหาและอปสรรคทาง จตใจของบคคลจะเกดขนไดเมอบคคลนนเกดปญญา เพราะเมอใดทบคคลเกดปญญาแสดงวาบคคลนนเกด ๘ ความเขาใจถงความจรงของชวตเขาใจถงกฎของธรรมชาตจนสามารถยอมรบความเปนจรงแทของชวตไดและ สอดคลองกบหลกพทธศาสนสภาษตในการเตอนใจเพออบรมจต ไววา ‚ผมปญญา ท าจตทดนรน กวดแกวง รกษายาก หามยาก ใหตรงได เหมอนชางศร ดดลกศรใหตรงได ฉะนน‛ บรรณานกรม ก. ขอมลปฐมภม : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกภาษาบาล ฉบบมหาจฬาเตปฏก ๒๕๐๐. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๕. _________. พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. ข. ขอมลทตยภม : หนงสอภาษาไทย ดวงมณ จงรกษ,ผศ.ดร,.ทฤษฎการใหการปรกษาและจตบ าบดเบองตน.กรงเทพมหานคร , ส านกพมพ ส.ส.ท. สมาคมสงเสรมเทคโนโลย(ไทย-ญปน๗) ๒๕๔๙. ถวล ธาราโภชน,ศรณย ด ารสข. พฤตกรรมมนษยกบพฒนาตน. พมพครงท๔ บรษท อกษราพพฒน จ ากด บางกอกนอย กรงเทพมหานคร,๒๕๔๖. นพมาศ ธรเวคน. ทฤษฎบคลกภาพและการปรบตว.กรงเทพมหานคร, ส านกพมพ มหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๕. นวลละออ สภาผล,ดร.รศ. ทฤษฎบคลกภาพ.ภาควชาจตวทยา คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรว โรฒ ประสาทมตร,กรงเทพมหานคร, ๒๕๒๗. ประยร สยะใจ,ทฤษฎบคลกภาพ.โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เขตพระนคร กรงเทพมหานคร (๒๕๕๕๖:๕๙) สรวรรณ สาระนาค ,รศ. ทฤษฎบคลกภาพ, พมพครงท ๑๐, กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง,๒๕๔๕. สถต วงศสวรรค,รศ. การพฒนาบคลกภาพ, กรงเทพมหานคร : อกษรพทยา, ๒๕๔๐.


ศรเรอน แกวกงวาล, ทฤษฎจตวทยาบคลกภาพ, พมพครงท ๔, กรงเทพมหานคร :ส านกพมพหมอชาวบาน, ๒๕๓๙. Hergenhahn B.R., An Introduction to Theories of Personality. ๔ th ed. Printed in the United States of America. ๑๙๙๔:๔๘๓. Robert J.Gatchel, Frederick G.Mears., Personality Theory, Assessment, and Research. ST. Martin’s Press New York ๑๙๗๓: ๓๕-๓๖. T.H.Holmes and R.H. Rahe. (๑๙๗๖,Aug.) The social readjustment rating scale, Journal of Psychosomatic Research, ๑๑, ๒๑๓. www.novabizz.com/NovaAce/Emotional/Stress.htm (Online, ๒๘-๒- ๒๕๕๗)


บรรณานกรม กรต บญเจอ. ปรชญาส าหรบผเรมเรยน. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2519. ---------------- แกนปรชญากรก. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2519. จ านงค ทองประเสรฐ. ปรชญาตะวนตกสมยโบราณ. กรงเทพมหานคร: แพรวทยา, 2532. ------------------------- ปรชญาตะวนตกสมยใหม. พระนคร: แพรวทยา, 2514. บญม แทนแกว. ญาณวทยา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย, 2533. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). ปรชญากรก. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ศยาม, 2532. พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต). ปรชญาการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร: กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, 2528. พระทกษณคณาธการ. ปรชญา. กรงเทพมหานคร: ดวงแกว, 2544. พระมหาจกรชย มหาวโร. เอกสารประกอบการสอนวชาปรชญาตะวนตก สมยโบราณ. เลย: มจร วทยาลยสงฆเลย, 2546. ฟน ดอกบว. ปวงปรชญากรก. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, 2532. วธาน สธวคปต, ผศ. อภปรชญา. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยรามค าแหง, 2520. สมคร บราวาส. วชาปรชญา. พระนคร: แพรวทยา, 2515. กมลณฏฐ รตนวรางค. คมอการจดประชมอบรมสมมนา. เชยงใหม : งานนโยบายแผละแผน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2541. เกษกานดา สภาพจน. การจดสมมนา. ม.ป.ท. ม.ป.ป. ชาญ สวสดสาล. คมอการประเมนและตดตามผลการฝกอบรม ส าหรบผรบผดชอบโครงการ ฝกอบรม/สมมนา (ฉบบปรบปรงใหม). พมพครงท 6. กรงเทพฯ : สวสดการส านกงาน ก.พ.,2544. นรชรา ทองธรรมชาต. กลยทธการฝกอบรมและวทยากรในยคโลกาภวตน. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน จ ากด(มหาชน) ,2544. ไพรช สรางถน. คมอการเบกจายคาใชจายในการเดนทางและการฝกอบรมสมมนา. พมพครงท 5 กรงเทพฯ : กรมบญชกลาง,2540.


กรต บญเจอ. ปรชญาเบองตน. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2521. บญม แทนแกว และคณะ. ปรชญาเบองตน. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, 2544. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). พทธศาสนากบปรชญา. กรงเทพมหานคร : อมรนทร พรนตงกรพ, 2533. กรต บญเจอ. สารานกรมปรชญา. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช, 2522. วทย วศยเวทย. ปรชญาทวไป. กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศน, 2527.

เอกสารประกอบการสอนssk.mcu.ac.th/e-bookssk/wp-content/uploads/2015/09/... ·...

Documents