พทธศาสนากบจรยศาสตรประยกต :การศกษาเชงวเคราะหเรองพทธศาสนากบการ

ทำาแทง(Buddhism and Applied Ethics : An Analytical

Study of Buddhism and Abortion)ประเวศ อนทองปาน*

บทนำาการทำาแทงเปนปญหาทางสงคมปญหาหนงทตองรบหาทางแกไข เปน

ปญหาทพบไดทกสงคมและทกยคทกสมย ปญหานไดถกน ำามาถกเถยง วพากษวจารณและหาแนวทางแกไขกนอยเสมอ ซงแตละฝายตางกเสนอทรรศนะทตางๆ กน แตปญหาการทำาแทงเรมตนทประเทศตะวนตก จากนนกเขามาสบานเรา คนทแสดงความคดเหนตอปญหานไมวาจะเปนฝายคดคานหรอฝายสนบสนน สวนใหญเปนชาวตะวนตก คนไทยเรายงไมไดคดถงปญหานอยางจรงจง ซงอาจสบเนองมาจากวาเทาทผานมาปญหาเร องนในบานเรายงไมรนแรงถงขนจะกอใหเกดกระแสความคดวพากษวจารณกเปนได

แตวนน ปญหานไดกลายมาเปนปญหาใหญของสงคมไทยเสยแลว เนองจากเราไมไดปพนฐานความคดในเชงวพากยวจารณตอปญหาดงกลาวนดวยตวของเราเอง บางครงเราจะพบวา ขอเสนอของนกคดไทยในเร องนกเปนขอเสนอทยมมาจากตะวนตก การยมความคดคนอนมาไมใชเรองเสยหายหรอนารงเกยจ แตสงหนงทเราควรตระหนกไปพรอมๆ กบการยมความคดคนอนมากคอ สงคมไทยมลกษณะหลายประการ เชน จารตประเพณในเร องครอบครวทเปนแบบเฉพาะซงตางจากสงคมตะวนตก เหตผลทชาวตะวนตกใชคดคานหรอสนบสนนการทำาแทงอาจเหมาะกบสงคมเขาแตไมเหมาะกบสงคมเรา เมอจะใชเหตผลของเขา เราควรไตรตรองใหรอบคอบ แตกอนทจะ

* ผศ. ดร.ประเวศ อนทองปาน, ภาควชาปรชญาและศาสนา, คณะมนษยศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.2552.

1

เขาถงประเดนพทธศาสนากบการทำาแทง ควรศกษารายละเอยดและขอเทจจรงตางๆ เกยวกบการทำาแทงกอน

ความหมายของการทำาแทงคำาวา แทง การทำาแทง ทำาใหแทงลก ภาษาองกฤษใชคำาวา Abortion

แ ป ล ว า แ ท ง ล ก ร ด ล ก เ ก ด ก อ น ก ำา ห น ด ส ว น พ จ น า น ก ร ม ฉ บ บราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายของคำาวา แทง ไววา“ ” หมายถง สนสดการตงครรภกอนกำาหนด คลอดลกโดยททารกในครรภไมสามารถมชวตอยได หรอทารกในครรภตาย

ในทรรศนะพระพทธศาสนามไดใชคำาวาการทำาแทงแตใชคำาวา ทำาครรภ“ใหตกไป โดยมพทธพจนวา ” ภกษใดจงใจพรากชวตมนษยแมแตเพยงทำา“ครรภใหตกไปยอมไมเปนสมณะไมใชศากยบตร” (วนย.4/144/195)สาเหตของการทำาแทง สาเหตของการทำาแทงแบงไดเปน 3 สาเหตหลก ดงน

1. แรงบบคนจากสภาพของการดำารงชวต เชน สภาพทางเศรษฐกจหรอความอดอยาก แรนแคน การคมกำาเนดผดพลาด เปนอปสรรคตอการประกอบอาชพ เปนอปสรรคตอการศกษา (ในกรณตงครรภในวยเรยน) เปนตน

2. แรงบบคนจากสภาพทางดานจตวทยา เกดจากคานยมเกยวกบจรยธรรมระหวางเพศ สวนมากเกดจากการตงครรภทสงคมไมยอมรบ

3. เพอปองกนผลกระทบทไมพงปรารถนาทจะมตอเดกทคลอดออกมา เชน เดกอาจพการ ตดโรคราย เปนตน

การแทงแบงออกเปน 2 ประเภท1. แทงเอง (Spontaneous abortion) หมายถง การแทงท

เกดจากเหตตางๆ ทไมเกยวกบการกระทำาโดยตงใจจะใหเกดการแทงซงเกดขนไดใน 2 กรณ คอ

1.1 การแทงทเกดขนเพราะความบกพรองของไขหรอตวออน พวกนมกเปนการแทงในครรภเดอนแรกๆ หรอไมเกน 12 สปดาห

2

1.2 การแทงในรายทเดกยงมชวตและไมมความผดปกต แตแทงเพราะความไมสมบรณของมดลกหรอสภาพแวดลอม เชน ปากมดลกปดไมได (Incompetent cerix) หรอมารดามไขสง ฯลฯ

2. การทำาแทง (Induced abortion) เปนการสนสดของการตงครรภทกระทำาขน ถามองในแงของ กฎหมาย แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

2.1 การทำาแทงโดยถกตองกฎหมาย (Legal abortion) หรอการทำาแทงเพอรกษา (Therapeutic abortion) ซงหมายถงการทำาแทงในกรณทกฎหมายอนญาตใหทำาไดโดยแพทย ประมวลกฎหมายอาญามาตราท 305 ระบเอาไววา การทำาแทงไมถอวาเปนความผดเมอประกอบดวยองค 3 ประการตอไปนครบถวนคอ สตรทตงครรภนนยนยอม การทำาแทงนนกระทำาโดยแพทย และมความจำาเปนตองทำา เชน เหตผลดานสขภาพของสตร สตรตงครรภเพราะถกขมขนหรอเดกหญงอายไมเกนสบสามปตงครรภเพราะถกชำาเราแมจะโดยความสมครใจของเดกนนกตาม และสตรนนตงครรภเพราะถกลอลวงหรอบงคบใหคาประเวณหรอเดกอายไมเกนสบแปดปตงครรภเพราะถกชกนำาใหคาประเวณ แมวาเดกหญงนนจะยนยอมกตาม

2.2 การทำาแทงโดยผดกฎหมาย (Illegal abortion) คอการทำาแทงโดยไมมกฎหมายอนญาตหรอเปนการทำาแทงทนอกเหนอไปจากเงอนไขทประมวลกฎหมายอาญาระบไว ผประกอบการทำาแทงสวนมากไมใชแพทยและมวธการทำาทไมถกตอง จนกอใหเกดอนตรายแกหญงทไปรบบรการมากจนอาจเสยชวต เชน บบนวด ใชยาขบเลอดใชวธฉดของเหลวบางอยางเขามดลกผานทางสายยาง ฯลฯ

สชาดา รชชกล (2541: 91-2) ไดรวบรวมวธการทำาแทงหรอวธการทำาใหแทงลกในรปแบบตางๆ ไว 7 วธ ดงน

1. การกนยาหรอฉดยาขบเลอด เปนการใชยาเขาไปกระตนใหมดลกบบรดตวเพอขบเอาตวออนออกมา

2. วธบบหรอเคนมดลก เปนการใชแรงกดจากภายนอกกระทำาตอตวมดลกเพอกระตนใหเกดการบบตว ขบเอาทารกในโพรงมดลกออกมา

3

3. การฉดสารหรอวตถเขาไปในโพรงมดลก โดยใสสายยางทใชสวนปสสาวะสอดเขาไปในโพรงมดลก โดยผานทางชองคลอด เพอกระตนใหปากมดลกเปด เปนการขบเดกออกมา หรออาจใสสายยางแลวเตมนำายาเขาไป ซงเปนนำายาทมฤทธแรงหรอมความเขมขนสง

4. การใชฮอรโมนฉดเขาโพรงมดลกหรอเหนบชองคลอด5. การขดมดลก วธการจะใชเครองมอขยายปากมดลกใหเปดกวาง

แลวใสเครองมอเขาไปในโพรงมดลก แลวคอยๆ ขดเอาเนอเยอตางๆ ออกมาจนหมด

6. การใชเครองดด นยมเรยกวา การปรบประจำาเดอน เครองมอจะมลกษณะคลายกระบอกเขมฉดยาขนาดใหญ มตวปรบความดนและหวตอสำาหรบสอดเขาไปในโพรงมดลกเพอดดเอาตวออนออกมา

7. การฉดนำาเกลอเขมขนเขาโพรงมดลก โดยผานทางหนาทอง กรรมวธเร มจากการฉดยาชาเขาผวหนงบรเวณหนาทอง แลวใชเขมเจาะผานทะลเขาไปในมดลกดดเอานำาครำาออกมาจำานวนหนง แลวฉดนำาเกลอเขมขนจำานวนเทากนเขาไปแทน

การทำาแทงและกฎหมายการทำาแทงถกนำาไปปฏบตกนอยางแพรหลาย เมอสมยโบราณใน

อยปต กรก และโรม โดยนำาไปใชเปนวธการคมกำาเนด ตอมาไดถกจำากดโดยผ น ำาศาสนาในป 1869 โบสถ โรมนแคธอล กได ห ามท ำาแท ง ในทก ๆ สถานการณ อยางไรกตาม กระทงศตวรรษท 19 กฎหมายในทางโลกมไดถอวาการทำาแทงเปนการกระทำาทผดกฎหมาย รฐสภาองกฤษ และสภานตบญญตอเมรกา ไดผานกฎหมายการตอตานการทำาแทงอยางเขมงวดในศตวรรษท 19 เพอปกปองผหญงจากกระบวนการทางศลยกรรม ทจะทำาใหชวตของพวกเธอไมปลอดภย กฏหมายมไดมสวนเกยวกบผหญงทชวตตกอยในอนตรายจากการตงครรภ และกบผหญงทสขภาพไมด ในศตวรรษท 20 ทศนคตในเร องของการทำาแทงเพอการสนสดการตงครรภทไมพงประสงค เปนไปอยางเสรมากยงขนสำาหรบทางการแพทย สงคมหรอเหตผลสวนบคคลไดถกพจารณาใหมความชอบธรรมมากขน ในป 1920 การทำาแทงโดยความ

4

ตองการของผหญงไดรบอนญาตเปนครงแรกในสหภาพโซเวยต และไดมการทำาใหถกกฎหมายในอกหลายประเทศในยโรป และญปน เมอหลงสงครามโลกครงท 2 ในปลายทศวรรษ 1960 การใหการทำาแทงเปนเร องทถกกฎหมาย เปนไปอยางแพรหลายดวยเหตผลตาง ๆ ดงตอไปน

1)อตราการเพมของการฆาทารกทเกยวของกบการทำาแทงโดยผดกฎหมาย

2)ประชากรมากเกนไป3)การเคลอนไหวทเพมมากขนของกลมสนบสนนสทธสตรดวยเหตน การทำาแทง จงมความเขมขนมากขน ในการโตเถยงกนเกยว

กบเรองนใหเปนเรองถกกฎหมายตอนนจะตรวจสอบวา การออกกฎหมายเกยวกบการทำาแทงเปนเร อง

ถกตองสมควรในแงของศลธรรมหรอไม เมอมองดถงการออกกฎหมายการทำาแทง มความขดแยงเปนอยางมากระหวางกลมตอตานการทำาแทงกบกลมสนบสนนการทำาแทง ในแงหนง กลมผตอตานการทำาแทงอางวา การทำาแทงคอการสนสดชวตของมนษยหรอชวตทมศกยภาพของมนษย และการออกกฎหมายการทำาแทงกเปนวธทจ ำาเปนในการพทกษความนาเคารพในชวตมนษย ในอกดานหนง กลมผสนบสนนการทำาแทงกอางวา การทำาแทงเปนแคเพยงเร องของการใชสทธของผหญงในการทจะเลอก และการก ำาหนดใหมกฎหมายการทำาแทง เปนการไมยตธรรมตอผหญง เพราะนนเปนการตดทอนสทธสวนบคล ดงนน เราจงสามารถบอกไดวาม 2 วธ ในการมองเร องของการทำาแทง การทำาแทงอาจจะถกมองไดวา เปนการฆาหรอเปนการพรากชวตมนษย กลมผยดถอมมมองน จะถกเรยกวาเปนพวกอนรกษนยม มมมองอนจะเปนเร องเกยวกบสทธสตร พวกทยดถอตามมมมองน จะถกเรยกวาพวกเสรนยม

คำาถามทวไปทมาจากความขดแยง คอ จรงหรอไมทการทำาแทง ซงพวกอนรกษนยม บอกวาเปนการยตชวตมนษย เปนเรองสมควรตามศลธรรมและจรงหรอไมทการออกกฎหมายการทำาแทง ซงพวกเสรนยมบอกวาเปนการจำากดขอบเขตของผหญงเปนเรองสมควรตามศลธรรม

5

การทำาแทงเปนเร องทผดศลธรรมสำาหรบพวกอนรกษนยม ดงนนจงเปนเรองสมควรทจะกำาหนดใหมการหามทำาแทงโดยมาจากพนฐานทวามนเปนเรองทผดศลธรรมหรอไม ถาใชเหตใดจงไมมการหามการลงโทษแบบรนแรง (เชน การประหารชวต) ซงกผดศลธรรมเหมอนกน การลงโทษขนรนแรงปฏบตกนอยางแพรหลายในหลายประเทศทวโลก รวมถงประเทศทนบถอศาสนาพทธแบบอนรกษนยมดวย เปนเรองจรงทวาการลงโทษขนรนแรง เปนเรองผดศลธรรม ตามมมมองของหลกการแหงความเคารพในชวตมนษย แตกมเหตผลทแนนอนหลายประการสำาหรบรฐในการบญญตบทลงโทษขนรนแรง โดยทวไปแลวกระบวนการทางกฎหมายไมวาในประเทศใด จะเปนการรกษาประเทศใหอยในกฎระเบยบเพอผลประโยชนของคนสวนใหญ มใชเพอผลประโยชนของปจเจกบคคลหรอกลมใดกลมหนง สมมตวาบคคลหนงประกอบอาชญากรรมทเปนทนารงเกยจ เชน ขโมยทรพยสนของผคน ขมขนและฆาผคน รฐยอมตองมความรบผดชอบในการทจะหยดยงเขาจากการกระทำาเพอผลประโยชนของ ประชาชนในรฐ ถาพบวาการมอยของบคคลนนสามารถนำามาความวนวายในประเทศ และมนจะเปนการดกวาถาเขา จะถกกำาจดแทนทจะเกบเอาไวใหมชวต รฐจะถกผลกดนใหทำา แมวาความจรงแลวจะเปนเรองผดศลธรรม ถารฐปฏเสธทจะทำาโดยมองวาเปนเรองทผดศลธรรม นนหมายความวา รฐมได แสดงใหเหนถงการปกปองผลประโยชนของประชาชนในรฐโดยรวม

ในกรณของการท ำาแท งไมเพยงแตจะผดศลธรรม แตยงจะม อนตรายตอสขภาพของสตร ผทรบการทำาแทง บางทอาจเนองจากการปฏบตทางการแพทยโดยผดวธ นอกจากนการทำาใหการทำาแทงกลายเปนเร องถก กฏหมายในบางแง อาจทำาใหความสมพนธทางเพศแบบผด ๆ ในหมคนเพมสงมากขน และอาจกอใหเกดความไมสงบขนในสงคม ทสำาคญทสดการทำาแทงจะเปนการตดสทธของตวออน หรอทารกในครรภทจะกลายมาเปนมนษย ดงนนสามารถกลาวไดวา รฐมเหตผลทจะผลกดนการจำากดการทำาแทง เพอทจะปกปองผหญงจากอนตราย เพราะการปฏบตทางการแพทยทผดวธ ปองกน

6

ความไมสงบในสงคมจากการมความสมพนธทางเพศแบบผดๆ และเพอปกปองสทธ โดยปราศจากเงอนไขของความเปนมนษยทมศกยภาพตอไป

ดงนน จากการพจารณาสามารถบอกไดวา กฎหมายตอตานการทำาแทงเปนเรองทสมควรตามศลธรรม

สทธของแม : วธการของนกสตรศกษา

ตราบเทาท การโตเถ ยงในเร องศลธรรมของการท ำาแทงถกนำามาเกยวของ วธการของนกสตรศกษา กกำาลงเดนไปอยางมบทบาทสำาคญ กลมผสนบสนนสตรจำานวนมาก ไดเรยกรองขอความสนบสนนใหอนญาตออกกฎหมายการทำาแทง

คำาอธบายในเรองการทำาแทงของสทธสนบสนนสตร พงไปทการรณรงค การทำาแทงบนความตองการ ตวอยางเชน การรณรงคสำาหรบการบญญต“ ”

กฎหมายทจะอนญาตใหผหญงมสทธตามกฎหมายในการทำาแทงเมอใดกตามทเธอประสงค มมของกลมผสนบสนนสตรในเร องของการออกกฎหมายจำากดสทธ ในการทำาแทงนเปนการจำากด สทธของผหญงในการทจะเลอก“ ” และทำาใหชวตของผหญงถกจำากด เพราะเมอพวกเธอเกดทองขนมากจะตองเกบเดกเอาไว กยงเปนทโตแยงกนอกวา การออกกฎหมายในลกษณะน เปนสวนหนงของแผนการสมคบคดทจะทำาใหผหญงตกเปนรองในสงคม

มการกลาวอางวาผหญงไดใหสทธแกทารกในการทจะมชวตโดยการตงทอง ดงนน การทำาแทงจงเปนการไมยตธรรมทจะฆาและละเมดสทธในการมชวตของทารก การกลาวอางนดจะมเหตผล จากการอางองของ จดธ จารวส ทอมสน (1971: 50-51) ในบทความเรอง การตอตานการทำาแทง ไดโต“ ”แยงในเรองทมการกลาววาจะไดรบสทธในการมชวตอย และไดรบสทธในการใชรางกายของผเปนแมกตอเมอตวออนหรอทารกนนไดเขามาอยในครรภ หรอในมดลกจากกจกรรมโดยสมครใจเทานน ถาเปนหญงทตงครรภจากการถกขมขน การวมประเวณระหวางพนอง เธอจะไมสามารถทจะมอบสทธเหลานนแกทารก จากการโตแยงน ถงแมวาธอมสนจะมไดเอยถง เรากสามารถคาดเดาไดวา สตรผเยาวทยงไมรเร องหรอสตรทขาดภาวะความเปนผใหญ

7

และผทตงครรภโดยไมสมครใจหรอไมรเรอง ไมสามารถทจะมอบสทธแกทารกในการใชรางกายของเธอได

อยางไรกตาม แมวาผหญงมไดใหสทธแกทารกหรอตวออนในการใชรางกายของเธอ เราตองจำาไววาทารกหรอตวออนซงถกคำานงถงในแงของศลธรรม และความมตวตนจรง ๆ นน ขนอยกบการใชรางกายของสตรในการมชวตอยได ดงนน ผหญงจงไมควรปฏเสธทารกในการใชรางกายของเธอ

ในกรณน ธอมสน บอกวาการปฏเสธในลกษณะเชนน มใชการฆาอยางอยตธรรม แตเปนการกระทำาทโหดราย และขาดซงความเหนใจตอเดกทยงไมเกด เธอเปรยบเทยบการกระทำานกบกรณทคน ๆ หนงไมชวยเหลอใครบางคนทกำาลงตองการความชวยเหลอจากเขาเปนอยางทสด เธอชวา ถาคน ๆ หนงมไขและเขาตองการมอของใครสกคนแตะไปทหนาผากของเขา สถานการณเชนนจะไมทำาใหเขาไดรบอนญาตทจะไดสมผสเชนนน แมวาเขาจะตองการมนเพอรกษาชวตของเขา มนคงจะเปนการดกวาฉนมาจากทหางไกลเพอทจะจดหาสงทเขาตองการ แตมใชวา เขาจะมสทธมาบงคบ ฉนใหท ำาตาม อยางไรกตาม สมมตวาฉนไมไดอยหางมาก และเพยงแตฉนตองเดนมาทน วางมอลงบนศรษะของเขาอยางรวบรดและชวยชวตของเขาได นนเปนสงแนนอนทฉนควรปฏเสธทจะทำาจะเปนการไมเหมาะสม ขาดซงความเหนใจผอน และยดตวเองเปนหลก แตมใชความอยตธรรม จากการกลาวมาทงหมด สามารถทจะบอกเปนนยไดวาเขามสทธเหนอตวฉน เชนเดยวกนกบถาหญงสาวทถกขมขน ควรทจะใหเดกทยงไมเกดมาไดใชรางกายของเธอชวงเวลาหนงตามทเดกตองการ มนไมควรจะรวมถงการทเขามสทธทำาเชนนน มนควรจะรวมถงการทเธอยดตนเองเปนทตง ขาดความเหมาะสมแตมใชความอยตธรรมถาเธอจะปฏเสธ อยางไรกตาม ไมมความจำาเปนใด ๆ ทจะตองยนยนในจดน มหลายกรณทไมจำาเปนทจะมความตองการทางดานศลธรรมของพวกเราทจะอนญาตใครบางคนในการใชรางกายของเราและเขากไมมสทธทำาเชนนน กรณของแมและเดกทยงไมเกดกคลายคลงกบตวอยางประเภทน ธอมสน (1971: 50-51) กลาววา

8

“ไมมใครหรอกทมความตองการทจะเสยสละอยางยงใหญในเร องของสขภาพ ผลประโยชนหรอสงเกยวของเร องอน ๆ หนาทและขอตกลงหรอสญญาจะเปนเวลาสก 9 ป หรอแมแต 9 เดอน เพอทจะชวยรกษาชวตของผอน”อยางไรกตามผสนบสนนบางคนไดแยงวากฎหมายหรอขอบงคบท

กำาหนดใหผหญงอนญาตใหทารกมสทธในการใชรางกายของพวกเธอเปนการกดขสตร อยางไรกตาม การกดขนไมควรสงผลตอภาวะกดขของทารกซงยงไมเกด การถกกดขของสตรมไดเปนการใหเหตผลทจะเพกเฉยตอสถานภาพทางศลธรรมของทารกซงยงไมเกด

ขอเทจจรงทางศลธรรมของการทำาแทง

มเหตผลมากมายทผหญงจะไดรบการทำาแทง ซงอาจเกยวของกบเรองของสขภาพของตวผหญงเอง โอกาสทคอนขางมดมนในอก 7 – 8 เดอนทจะมาถง การรลวงหนาถงขอบกพรองทางรางกายของเดกทยงไมเกด การถกขมขน หรอการรวมประเวณระหวางพนอง การหลกเลยงจำานวนประชากรทมากเกนไปในครอบครว การปกปองความสมพนธทางเพศทผด

ปญหาหลกในเรองความมศลธรรมในการทำาแทง กคอ การระบวาสภาพการณใดทการทำาแทงนน สามารถอนญาตใหกระทำาไดอยางมจรยธรรม บางคนบอกวา การทำาแทงไมมทางจะยอมรบได หรอจะยอมรบไดกตอเมอเปนการทำาแทงเพอรกษาชวตของผหญง หรอเหตผลทคลายคลงกบประการอน ๆ บางคนกบอกวา การทำาแทง สามารถอนญาตทจะใหกระทำาไดเสมอไมวาในสถานการณใด ๆ หรอ ณ ระดบการพฒนาใด ๆ กตามของทารกในครรภ มมมองนสวนใหญแลวไดรบการสนบสนนโดยผทเนนถงสทธของผหญงในการควบคมรางกายของพวกเธอ มมมองทวางอยระหวางผยดถอจดยนทง 2 แบบทกลาวมาคอ การทำาแทง จะอนญาตใหกระทำาไดอยางมจรยธรรม ขนอยกบระดบการพฒนาของทารกในครรภ หรอขนอยก บชดของเหตผลทางจรยธรรมทเพยงพอจะรบรองการทำาแทงภายใตสถานการณพเศษ

9

เมอกลาวถงสมมตฐานแรกทวาการทำาแทงนนไมมวนเปนทยอมรบได สมมตฐานนตงอยบนหลกฐานทวา ทารกในครรภ คอ บคคลคนหนงซงมสทธทจะมชวตนบตงแตการมภาวะตงครรภ ทจรงแลวไมมเหตผลใดทจะปฏเสธขอเสนอน ถาความเปนบคคลของทารกในครรภถกปฏเสธ ความเปนบคคลของเราทงหมดกจะตกอยในอนตราย ในฐานะความเปนทารกในครรภยอมมสทธในการมชวตโดยเทาเทยมกบเรา เปนทแนนอนวาพวกเราสวนใหญไมประสงคทจะถกฆาเมอเรายงเปนทารก นคอเหตผลทดในการทจะมหลกในการปกปองชวตของทารกในครรภ หลกการในการปกปองชวตกยอมเปนหลกการในการปกปองชวตทยงไมเกด ถามเหตผลใดทเหนดวยกบการฆาทารกทยงไมเกด มนยอมทจะสนบสนนหรอเหนดวยกบการฆาบคคล ไมวาจะอยในชวงใดของชวตกตาม

หลกฐานอกประการทสนบสนนแนวความคดน มาจากสมมตฐานในดานธรรมเนยมปฏบตของศาสนา เซนต ออกสตน กลาววา ผหญงถกออกคำาสงโดยพระเจาใหเปนผใหก ำาเนด ดงนน จากมมมองนการทำาแทงนนเปนบาป เพราะขดแยงกบธรรมชาตของผหญงทถกกำาหนดมาโดยพระเจา เปนทพดกนวา ผหญงทรบการทำาแทง กเหมอนกบการฆาลก ๆ ของพวกเขา และถอเอาความตองการสวนตวเปนสำาคญมากกวาชวตของเดก (Elizabeth, 1992: 87)

อกเหตผลหนงของกลมผอนรกษนยมทปฏเสธความถกกฎหมาย ในการทำาแทงนนมพนฐานมาจากความศกดสทธของชวตมนษย ตราบเทาทพวกเขามองทารกในครรภวาเปนมนษยคนหนง ไมวาจะอยในระยะใดกตาม ในชวงของการตงครรภ การทำาแทงจงเปนเรองรายแรงเทยบเทากบการฆาตกรรม

ในหมพวกทตอตานการทำาแทง บางคนกเหนดวยกบการทำาแทง ในกรณผหญงททองนนตกอยในอนตรายอนเนองมาจากการตงครรภนน ๆ เปนทถกเถยงกน เมอทารกในครรภมททาวาจะเปนอนตรายตอชวตของผหญง การยตการตงครรภกอาจจะมองไดวาเปนการปองกนตนเอง

ในกรณของการขมขนและการรวมประเวณกนระหวางพน อง พวกอนรกษนยมมความเหนวา ควรจะมอบเดกใหกบคสมรสทไมสามารถมบตรไดจะเปนการดกวาการทำาแทง

10

เมอกลาวถงมมมองทสองทวา การทำาแทงนนเปนเร องทยอมรบได“เสมอ มมมองนตงอยบนสมมตฐานทวา ทารกในครรภยงไมถอวาเปนมนษย” ไมวา ณ ระดบใดกตามของการตงครรภ และไมมสทธทางศลธรรมรวมถงสทธในการมชวต ผ สน บสนนมมมองนโดยสวนใหญหรอไมก ท งหมด พจารณาวาตวออนหรอทารกในครรภเปนแตเพยงเนอเยอเพยงบางสวนของรางกายมนษยเทานน ดงนน พวกเขาจงมองการทำาแทงเปนเพยงการตดอวยวะเพยงสวนหนงของรางกายออกไปเทานน บางคนยดถอแนวความคดนอยางเหนยวแนน จนถงเวลาททารกกำาลงจะถอกำาเนด พวกเขาถกเถยงกนในเร องของกระบวนการการพฒนาของทารกในครรภ จากไขไปจนถงภาวะการตงครรภ การฝงตว การเจรญเตบโต เปนตน ไมมจดใดจะสามารถทจะถกกำาหนดใหเปนจดสำาคญทางศลธรรมของทารกในครรภ ไมมความแตกตางทางศลธรรมระหวางไขทยงไมไดปฏสนธ กบไขทปฏสนธแลว ไมมความแตกตางทางศลธรรมทสำาคญระหวาง ไขทไดรบการปฏสนธ (เซลลเดยว) กบกลมกอนของ 16 เซลล ไมมความแตกตางทางศลธรรมทสำาคญระหวางตวออนอาย 1 เดอน กบทารกทกำาลงจะเกดจรง ๆ ดงนนจงเปนเร องทสามารถยอมรบไดสำาหรบการทผหญงจะมความตองการทำาแทง ไมวาจะในระยะใดหรอเหตผลใด ๆ

อยางไรกตามบางคนทยดถอหลกการทวา การท ำาแทงเปนเร องทยอมรบไดเสมอ ถงแมวาพวกเขาจะตระหนกวา ทารกในครรภมสทธทจะมชวต แตพวกเขาบอกวาสทธดงกลาวมไดหมายถงสทธในการใชรางกายของผเปนแม สทธอยางหลงขนอยกบการตดสนใจของผหญง และทารกจะสามารถอางสทธไดกตอเมอไดรบมอบสทธดงกลาวดวยความสมครใจโดยสตร สตรทตงครรภทกคนมสทธทจะเลอกวา จะมอบสทธในการใชรางกายของเธอแกทารกในครรภหรอไม ดงนน เธอจงควรไดรบอนญาตใหยตการตงครรภของเธอเมอใดกตามทเธอตองการ

ประเดนในเร องของความมเสถยรภาพในการทำาแทงนน มกจะตองเผชญกบขอโตแยงของกลมผตอตานการทำาแทงหวอนรกษนยม ขอโตแยงของคนกลมน คอ เสรภาพในการเลอกเปนสาเหตใหผเปนแมก ำาหนดความ

11

ตายแกลก ๆ ของพวกเธอ ถอเปนความชวรายของมนษย พวกเขายงไดแยงตอวาสตรทประกอบการทำาแทง แทจรงแลวไดกระทำาสงทเลวราย ซ งไมสามารถทจะเขาใจได เพราะการทำาแทงสามารถทจะยงผลใหเกดจากความเจบปวดทรนแรงอยางถาวร และทำาใหเกดความไมแนใจแทนทจะเกดการผอนคลาย

ลองมามองดมมมองทอยระหวางกลางทมความเชอวาการทำาแทงนน โดยจรยธรรมแลวเปนเร องทยอมรบไดในระยะเฉพาะทก ำาหนดไวในชวงของการตงครรภ เหลานกปรชญากงวลในเรองของจดความสำาคญทตวออน หรอทารกในครรภ จะถกมองหรอพจารณาวาเปนบคคล และมสทธทางศลธรรม เชนเดยวกบทมนษยพงม เหลาผท สนบสนนมมมองน มจดหรอระยะทแนนอนอยระยะหนงทตวออน หรอทารกในครรภจะถกถายใหเปนบคคล เรยกวา จดแหงความเปนทารก และเปนทกลาวกนวา มนษยเรมตน ณ จดน การ“ ”ทำาแทงโดยทางจรยธรรมแลวจงเปนทยอมรบได หากเกดขนกอนจดน เหนอจากจดนไป จะตองมเหตผลทแนชด เชน เปนอนตรายตอชวต หรอเหตผลในการรกษาทางการแพทยอน ๆ หากจะทำาแทง

เกยวกบเร องการเร มตนของชวตมนษย ไมมเวลาใดเวลาหนงทเฉพาะเจาะจง พอทจะบงชถงความเปนชวตของมนษย นกวจยมากมายไดพยายามทจะกำาหนดจดทแนนอนของการเร มตนชวตมนษย ณ ระยะทแตกตางกนในชวงของการตงครรภ

เปนเรองยากทจะกำาหนดระยะเวลาทแนนอนสำาหรบตวออน หรอทารกในครรภเพอใหเปนตำาแหนงทมความสำาคญทางศลธรรม ในกระบวนการตงครรภ ขอโตแยงทเรยกวา “The Slippery Slope” ไดเขามามบทบาทในการถกเถยงกนในสวนของจรยธรรมกบการทำาแทง

พวกอนรกษนยมไดกำาหนดจดเร มตนของชวตมนษยตงแตจดเร มตนของการตงครรภ เรองราวของขอโตแยง “Slippery Slope” ไดถกเขยนไวโดย Jeel Rudinow ดงตอไปน

การเกดเปนเหตการณทส ำาคญในประวตชวตของแตละคนตามทศนะทางศลธรรม การเกดซ งถอเปนการทรางกายเพยงเปลยนสภาพ

12

แวดลอมเทานน ไมสำาคญกวาวนเกดวนแรก แตเมอการเกดถกทำาใหเปนตำานานนอยลงเทาทควรจะเปน เรากเหมอนอยบนทางลาดทลนชนไมมจดใดแตกตางเปนพเศษ ระหวางการเกดและการตงครรภ ซงเปนขอแตกตางของบคคล และไมใชบคคล ซงเร องนยงไมมคนกลางมาหาขอยต เพราะขอแตกตางในการพฒนาระหวางจด 2 จด ของมดลกภายใน ผลทตามมาคอ เราถกกำาหนดใหหาจดเรมตนชวตของมนษย คอเร มตงแตการตงครรภเลยทเดยว (Rudinow, Joel, 1974: 173-6)

ผลงานของ David Lamb (1988: 116) เร อง “Down the Slippery Slope” กลาววา ขอถกเถยงของ Rudinow ไมใชขอถกเถยงในเร อง Slippery Slope แตเปนเร องของการน ำาเอาแนวคด Slippery Slope มาใชอยางผด ๆ ในทศนะแบบกลาง ๆ โดยทวไป จดยอมรบของการมชวตในครรภอยระหวาง 24 – 28 สปดาห เร องนนำาไปสขอถกเถยงในเร อง Slippery Slope ถาค ำากลาวท ว าการท ำาแทงกอนจดน ถ อเป นเร องท อนญาตใหทำาได กถอเปนเร องทมเหตผลทจะกลาววา การทำาแทงกอนหนานเพยง 1 วนาท 1 นาท หรอ 5 นาท เปนเรองทอนญาตใหทำาได

แนวคดกลาง ๆ บางคนดเหมอนจะเหนดวยกบการทำาแทง ถาหากวามผลดตอหญงมครรภ และสงคมดเหมอนวาพวกยดหลกถอเอาประโยชนของการใชสทธ พวกยดถอเอาประโยชนของการใชจะไมยดหลกศาสนาทคนหาโดยพวกปฏรปมนษย ในการทจะปฏรปสงคม และเปลยนแปลง ประเพณทางศาสนา ลทธพวกถอเอาประโยชน เหนพองอยางจรงจงตอหลกการของการใช เมอถกเถยงกนในเร องของศลธรรม ตามแนวคดของพวกสทธทถ อเอาประโยชนเปนสำาคญ การฆาคนบางคนเปนเร องทยอมรบได เมอการฆานนมผลดตามมา เชน การฆาคนหนงเพอชวยชวตอกหลายคน ตามแนวคดของการทำาแทง พวกยดถอประโยชนมแนวโนมทจะไมยดถอหลกใดหลกหนงตายตว

แมวาจะไมเหนดวยกบขอเทจจรงทวา ตวออนในครรภคอบคคลและมสทธทจะมชวต แตพวกนกลาววาการทำาแทงเพอชวยชวตแมเปนการกระทำาท

13

ถกแลว ถาชวยแมไมสำาเรจ ทงแมและเดกทารกอาจจะตองตายดวยกน ดงนนจงถอเปนการดกวาจะชวยคนใดคนหนง แทนทจะตองสญเสยไปทง 2 ชวต ในกรณทจะตองชวยชวตแมหรอเดก พวกถอเอาประโยชนมกจะเลอกชวยแมกอน โดยกลาววาการชวยชวตแมโดยทวไปยอมหมายถงเปนการชวยมากกวาชวยแม? ชวยมากกวาชวตทยงไมเกด เหตผลทเปนไปไดสำาหรบพวกผยดถอเอาผลประโยชน ในการพจารณาชวยชวตแมเปนเร องสำาคญทจะตองทำากอนอนโดยถอวา เราไมมความทรงจำาใด ๆ เกยวกบสภาพของตวออนในครรภวาจะมชวตหรอไม หรอเพราะวามนเปนเรองแปลก หรอเพาะวาเราไมร หรอเพราะวาเดกออนยงไมมบทบาทในสงคม หรอเปนการยนยนวา สถานะของบคคลบงคบใหถกทอดทง และสถานภาพของการเปนแมถกกำาหนดใหความสำาคญมากกวาอนใด

สถานการณอกอยางหนงในการทจะตองเลอกฆาเดกกตอเมอชวตของเดกอาจจะไปทำารายชวตของคนอน เชน มอนตรายตอสขภาพของมารดา หรอมอนตรายตอชวตของเดก ๆ คนอน เชน การคมครองสงคมจากการทมประชากรมากเกนไป นกเขยนกลมผยดถอเอาประโยชนบางคนพยายามใช

กฎของการใช “ ” (Principle of utility) มาใชเกยวกบเร องการทำาแทงอกทางหนง ตวอยางเชน John Harris (1985: 159) กลาววา เราควรแสวงหาชวตทมคณคาใหมากทสด ดงนนชวตทมคณคาไมควรจะถกกำาจดทง

ตามทศนะดงกลาวน การทำาแทงเปนการทำาใหชวตทมศกยภาพในครรภมารดาหมดไป และถอเปนการลดทอนการใชใหเปนประโยชน อยางไรกตามนกวจารณบางคนกลาววา มปญหาอยเหมอนกนสำาหรบพวกผยดเอาประโยชนในการใชหลกการทำาแทงใหเกดประโยชนสงสด ปญหานจะตองระบขอแตกตางระหวางการทำาแทงไวอยางหนง และความเปนโรคอนเนองมาจากขอหามทางศาสนา และการคมกำาเนดไวอกอยางหนง การทำาแทงถอเปนการเอาชวต และเปนการลดการนำาเอาไปใชใหเปนประโยชน ดงนน ถาถอวาเปนการผดศลธรรม การหามไมใหชวตเกดใหม กจะตองถอวาเปนการลดประโยชนของการนำาไปใชดวย ซงกคงจะเหมอนกบการทำาแทงนนเอง ดงนนเราพดวาการทำาแทงผด การคมกำาเนดและการเปนโสด กตองถอวาผดดวย

14

ทศนะทางพระพทธศาสนาเกยวกบศลธรรมในการทำาแทง

การทำาแทงเปนปญหาทละเอยดออนและซบซอนมาก ซงมหลายแงมมมองของแตละคนในเร องการท ำาแทง ผ วจยจะเนนพจารณาไปทด านจรยศาสตรในทางพระพทธศาสนา

การทำาแทงสมยพทธกาลพระวนยของพระสงฆในพทธศาสนามขอหามทหากภกษรปใดลวงละเมด

แลวจะมโทษรายแรงถงกบตองใหลาสกขาขาดจากความเปนภกษ มขอหาม 4 ขอ คอ

1. หามรวมประเวณ2. หามลกทรพยราคาตงแตหามาสกขนไป3. หามฆามนษย4. หามอวดคณวเศษ เชน ฌาน สมาบต ญาณทศนะ เปนตนขอใหสงเกตปาราชกขอทสาม การฆาคน พทธศาสนาถอวาเปนบาปหนก

ดงพทธบญญตวา ภกษใดจงใจพรากชวตมนษย ภกษนนเปนปาราชก หมดส ท ธ อ ย ร ว ม ก บ ส ง ฆ (ไ ม ส า ม า ร ถ อ ย ร ว ม ก บ ภ ก ษ อ น ไ ด อ ก ต อ ไ ป)(วนย.1/180/137) แมแตเพยงทำาลายเดกทอยในครรภกไมได ดวยเหตน พระพทธองคทรงจดหามไวในขอหามทสำาคญทสด มเรองเลาในพระวนยปฏกวา หลงจากทพระพทธองคทรงบญญตวนยบญญตขอนแลว มภกษรปหนงรบทำาแทงใหกบหญงคนหนง เพราะเขาใจวาทารกในครรภมใชคน ภายหลงพระรปนเกดความสงสยจงนำาความขนกราบทลพระพทธองค พระพทธองคทรงวนจฉยวา พระรปนตองอาบตปาราชกตองสละเพศภกษ เพราะทารกในครรภนนมฐานะเปนคนแลวโดยสมบรณ ทงนเพราะวาพระภกษรปนคดวาการทำาแทงมใชการฆาคน เพราะสภาพของทารกในครรภขณะนนเปนเพยงกอนเนอหนงเทานน ฉะนน การพรากชวตมนษย (มนสสะวคคะหง) หมายเอา จตทเปนปฐม คอวญญาณแรกทปรากฏในครรภมารดา จนกระทงถงมรณะหรอตาย (วนย.1/181/137) ดงนน ชวตมนษยเร มตงแตเปนจตแรกในทองมารดาจนถงตาย

15

ความเปนคนเรมตนเมอใดตามทศนะของพทธศาสนา

เปนทถกเถยงกนอยางกวางขวางวาเมอใดเราจงจะเรยกอนทรยภาพ (Organism) อนหนงวาเปนมนษยไดอยางสมบรณ ขอใหเราพจารณาพระพทธวจนะในพระสตรตอไปนวา

ภกษทงหลาย เมอปจจยสามประการประจวบกนเขา การตงครรภยอมเกดขน แมมารดาและบดาจะมเพศสมพนธกน แตมารดายงไมอยในวยมระดและคนธพพะกมไดปรากฏ การตงครรภยอมไมสามารถเกดมได แมมารดาและบดาจะมเพศสมพนธกน และมารดากอยในวยมระด แตคนธพพะมไดปรากฏ การตงครรภยอมไมสามารถเกดมได ภกษทงหลาย เมอใดกตามทมารดาและบดามเพศสมพนธกน มารดาอยในวยมระด (ชวงเวลาไขสก) และคนธพพะเขาไปตงอย (มสตวทเขาไปเกด) เมอปจจยสามประการตามทกลาวมานประจวบพรอม การตงครรภยอมเกดขน (ม.ม.12/452/487)

ตามพทธมตขางตนน การตงครรภจะเกดมไดตองอาศยองคประกอบสามประการ คอ บดามารดามเพศสมพนธทางเพศ มารดาอยในวยทจะใหกำาเนดทารกได และมสงทพทธศาสนาเรยกวาคนธพพะเขาไปอยในไขของมารดาทไดรบเชอจากบดาแลว องคประกอบทงสามนตองประจวบพรอมในเวลาเดยวกน กลาวคอ ขณะทมารดา บดามเพศสมพนธกนนน อสจกบไขไดผสมกน ชวงเวลาทสองสงนประจวบกนเขากมคนธพพะเขามาผสมอกทางหนง ครบอยางนการตงครรภจงจะเกดมได

พระอรรถกถาจารยไดอธบายคำาวา คนธพพะ ไดแก สตวทมาปรากฏ“ ”ในครรภ สตวด งกลาวหมายเอาปฏสนธวญญาณทสบเนองมาจากจตวญญาณของสตวทถงแกกรรม กคอ สตวผไปเกด ซงตอนนนถอไดวาอยในภพกอน วญญาณหรอจตสดทายจะมงหนามาสก ำาเนดโดยม คตนมต เปนตวนำา (ม.อ. 2/408/218; วนย.ฏกา. 2/10/20)

16

พระพทธศาสนาไดกลาวถงวญญาณทลงมาถอปฏสนธนนมความแตกตางกนดงพทธพจนทตรสวา

ดกอนผมอายทงหลาย สตวบางชนดในโลกนเปนผไมรสกตวขณะกาวลงสครรภมารดา เปนผไมรสกตวขณะอยในครรภมารดา เปนผไมร สกตวขณะคลอดจากครรภมารดา

สตวบางชนดในโลกน เปนผรสกตว ขณะกาวลงสครรภมารดา เปนผไมรสกตวขณะอยในครรภมารดา เปนผไมรสกตวขณะคลอดจากครรภมารดา

สตวบางชนดในโลกน เปนผรสกตวขณะกาวลงสครรภมารดา เปนผรสกตวขณะอยในครรภมารดา แตเปนผไมรสกตวขณะคลอดจากครรภมารดา

สตวบางชนดในโลกน เปนผรสกตวขณะกาวลงสครรภมารดา เปนผรสกตวขณะอยในครรภมารดา เปนผรสกตวขณะคลอดจากครรภมารดา (ท.ปา.11/312/205)

การสบตอของจตทมาเกดในครรภมการตความของพระอรรถกถาจารยสอดคลองกบพทธวจนะทตรสไวในมหานทานสตร

ดกอนอานนท ! หากวญญาณไมหยงลงไปในครรภของมารดา นามรปสามารถเตบโตในครรภไดหรอไม

ไมเลย พระเจาขา !อานนท ! หากวญญาณหยงลงในครรภมารดาแลวดบไป นามรปจะ

สามารถเตบโตในครรภไดหรอไมไมเลย พระเจาขา ! (ท.ม.10/115/55)

ในพระสตรนแสดงใหเหนวา วญญาณทดบในชาตกอน เรยกวา จตวญญาณ สวนวญญาณทเกดในภพใหม เรยกวา ปฏสนธวญญาณ เมอจตวญญาณจะดบลงในชาตกอน ไดสงผลบญหรอบาปออกไปเปนปจจยใหเกดการปฏสนธในชาตใหม แตปฏสนธวญญาณกไมแตกตางจากจตวญญาณโดยสนเชง ทงนเพราะผลบญหรอบาปทจตวญญาณสงมาไดเปนพลงผลก

17

ดนใหเกดปฏสนธวญญาณน ดงนน ปฏสนธวญญาณจงไดรบมรดกทกอยางจากจตวญญาณ ผลกรรมททำาไวแตชาตกอนไมไดดบสญไปพรอมกบการดบของจตวญญาณ ทงนเพราะผลกรรมเหลานนไดขามไปสถตอยในปฏสนธวญญาณทเพงเกดใหม (พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมะจตโต), 2533: 18-119)

มอรรถกถาจารยไดอธบายไววา ขนธ 5 ไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ สำาหรบปฐมจตเกดขนคร งแรกพรอมกบ อรปขนธ 3 (เวทนา สญญา และสงขาร) และ กลลรป ซงเปนฝายรปธรรม ดงนน ตามหลกพทธศาสนาชวตจงมองคประกอบขนธ 5 ครบสมบรณ ณ วนทเร มปฏสนธนนเอง อนง กลลรป เปนเซลลขนาดเลกมากมองดวยตาเปลาไมเหน และจะใชเวลานานประมาณ 5 สปดาห กวาจะเรมงอกแขนขาและศรษะออกมาเปนรางกายมนษย โดยทขนตอนเจรญเตบโตกวาทงอกเปนปมปมหาปม นมชอเรยกแตกตางกนไปในแตละสปดาห ชวตในครรภเปนอยางไร ดงคำาวา

ปฐมง กลลง โหต กลลา โหต อพพทง อพพทา ชายเต เปส เปส นพพตตะต ฆโน ฆนา ปสาขา ชายนต เกสา โลมา นะขาป จะ. รปนเปนกกละกอน จากกลละเปนอพพทะ จากอพพทะเปนเปส จากเปสเกดเปนฆนะ จากฆนะเกดเปน 5 ปม (ปญจสาขา) ตอจากนนมผม ขนแ ล ะ เ ล บ (เ ป น ต น ) เ ก ด ข น (ส ง . ส . 15/803/303;อภ.ก.37/1560/524)

อธบายวา ลำาดบการเกดเปนระยะๆ ทละชวงสปดาหหรอชวงละเจดวนๆ ลำาดบแรกทสดกคอ เปน ปฐมง กลลง เปนกลละกอน คำาวา กลละ นในความหมายทวไปกไดแกพวกเมอก พวกโคลน เชนวาเหยยบลงไปในโคลนหรอในทเละ แตในทน กลละ เปนศพทซงมความเกยวกบชวต หมายถงเปนเมอกใสหรอหยาดนำาใส ไมใชขนอยางโคลนตม เปนหยดทเลกเหลอเกน เลกจนกระทงในสมยนนอปมาวา หยาดใสกลละนมขนาดเลกมากเหมอนอยางเอาขนจามรมา จามรทเปนสตวอยทางภเขาหมาลย ซงมขนละเอยดมากเอาขนจามรเสนหนงมาจมนำามนงา แลวสลดเจดครง แมจะสลดเจดครงแลวมนกยงเหลอตด

18

อยนดหนง ซงเลกเหลอเกน นแหละเปนขนาดของกลละ กลละหมายถงชวตในฝายรปธรรม เมอเรมกำาหนดในเจดวนแรก

ในชวงเจดวนแรกกเปนกลละอยางนมากอน ตอจากกลละนไปในสปดาหท 2 เปน อพพทะ ซงเปนเมอกกลละ คอ เปนนำามนขน หรอเมอกขน ตอ“ ”จากนนในสปดาหท 3 กจะเปน เปส คอเปนชนเนอ ตอจากนนในสปดาหท“ ” 4 กจะเปนกอนเรยกวา ฆนะ ตอจากนนในสปดาหท “ ” 5 กจะเหมอนกบมสวนงอกออกมา เปนปมหาปม เรยกวา ปญจสาขา นเปนสปดาหท ” ” 5 แลวหลงจากนนกจะมผมมขนมเลบ

หลงจากนนกจะพฒนาการตอไปเรอยๆ จนกระทงครบเกาเดอน มารดากจะคลอดทารกนน หากมการทำาแทงขนไมวากระบวนใด ถอวาเปนการฆาชวต ซงถอวาเปนความผดและบาป กลาวคอ การพรากมนษยจากชวตแมในเวลาทเปนกลละน ชอวาทำาแทง หรอทำาครรภใหตกไป ฉะนน กไดความหมายของการทำาแทงหรอฆามนษยในครรภตงแตรปเลกทสดเปนกกละ ส ำาหรบภกษนชดเจนแลววาถาทำาลายชวตมนษยตงแตเขาอยในครรภมารดา ชอวาทำาลายชวตมนษยทงสน

สรปความวา องคประกอบของการตงครรภในทศนะพระพทธศาสนา แบงออกเปนสองสวน สวนแรกคอ องคประกอบดานชวภาพ สวนทสองคอ องคประกอบทเปนนามธรรม พระพทธศาสนาเชอตางจากนกชววทยา ลำาพงเพยงกระบวนการทางชววทยา ทารกไมสามารถเกดและเตบโตเปนมนษยไดเพราะกระบวนการทางชววทยาเปนเพยงปรากฏการณของสสาร พทธศาสนาไมเชอวาสสารจะสามารถเจรญเตบโตไปไดอยางมทศทางและซบซอนเชนนนได สงทกำาหนดใหไขทผสมเชออสจแลวเจรญเตบโตอยางมระเบยบมทศทาง และสามารถมจตสำานกได ตองไมใชตวไขและอสจทเปนเพยงวตถ หากแตตองเปนสงอนทมอานภาพอนซบซอน ซงสงนพทธศาสนาเรยกวา จต หรอ“ ” วญญาณ“ ”

ขอใหสงเกตวา นบจากวนาทแรกทองคประกอบทงสามประจบกน คมภรพทธศาสนาจะใชคำาวาสตวสำาหรบเรยกอนทรยภาพนน คำาวาสตวใน

19

พทธศาสนามหลายความหมายวา สงนนเตบโตเปนสงนนอยางสมบรณแลว อนทรยภาพทเราเรยกกนวามนษยนจดเปนมนษยนบจากวนาทแรกทปฏสนธ

ทศนะของพระพทธศาสนาขางตนนสำาคญมาก เพราะนคอเหตผลทจะทำาใหพทธศาสนาสรปวา การทำาแทงคอการฆามนษย ทารกทเพงปฏสนธ พทธศาสนาถอวาเปนคนแลวโดยสมบรณ ความเปนคนในทนไมไดวดจากการมอวยวะครบถวน หากแตวดจากการมขนธหาครบถวน ขนธกบอวยวะเปนคนละอยางกน

นกปราชญทสนบสนนใหมการทำาแทงโดยไมถอวาผดศลธรรมมกอางวา ทารกทเพงปฏสนธไมใชคน เหตผล คอ สงนเปนเพยงกอนเนอทปรากฏอวยวะใหเหนรางๆ เทานน ความเปนคนตองวดจากการมอวยวะครบถวนบรบรณในทศนะของนกปราชญเหลาน การอางวาทารกทเร มปฏสนธ คอ คนทเหมอนกบอางวา เมลดมะมวงกบตนมะมวงเปนสงเดยวกนนนเอง

สำาหรบพระพทธศาสนา การมอวยวะครบหรอไมครบไมใชเกณฑสำาหรบวดวาอนทรยภาพนนเปนคนหรอไม เพราะหากใชเกณฑนวด คนพการกคงมความเปนคนนอยกวาคนปกต สงทใชวด คอ การมขนธหาครบถวน มนษยไมวาจะมรางกายพกลพการหรอปกต พทธศาสนาถอวามความเปนคนเทาเทยมกน ทงนเพราะเมอพจารณาในแงของขนธ คนพการกมขนธเทากบคนปกต

ขนธหามขนตอนการพฒนาสองขนตอน ขนตอนแรกคอ ตอนทเราอยในครรภ ขนตอนทสองคอ ตอนทเราคลอดไปจนถงตาย อนทรยภาพทเพงปฏสนธแมจะมขนธหาครบ แตขนธเหลานอยในภาวะทยงไมแสดงตวเตมท ขนธเหลานอยในสภาพแฝง (Potentiality) ทารกนนอาจจะยงไมมความคด ความรสก แตเขามสมรรถนะทจะคดและรสกสมบรณในตว เขาอาจจะยงไมมอวยวะครบถวนและชดเจนเหมอนเรา แตเขามสมรรถนะทจะเจรญเตบโตเปนมนษยทสมบรณในวนขางหนา ขนธหาจะเปลยนสภาพจากการเปนภาวะแฝงมาเปนภาวะทปรากฏ (Actuality) เมอคนเราคลอดออกจากครรภมารดา ไดรบรและเรยนรสงตางๆ มความคด อารมณ ความรสก และทศนะตอสรรพสง

การทำาแทงคอการฆามนษยตามทศนะพทธศาสนา

20

นกปรชญาบางคนทสนบสนนใหมการทำาแทงใหความเหนวา การฆาจะมความหมายกตอเมอสงทถกฆานนมความสำานกในตวเอง รวาตวคออะไร การฆาสงทไมมความสำานกวาตนมอยเปนสงไรความหมาย ดงนน การทำาแทงไมถอวาเปนการฆา แมจะมรายงานทางการแพทยวา ทารกในครรภทอยระหวางการทำาแทงไดนน จะแสดงอาการตอบสนองสงกระตนไดแลวกตาม (อาการตอบสนองนนอาจอธบายไดดวยโครงสรางทางสรรวทยาทไมเกยวกบเร องการมความสำานกในตวเอง)

ในทศนะของพทธศาสนา การฆาไมเกยวกบปญหาวาอนทรยภาพนนอยในสตสมปชญญะเพราะเงอนไขทางกายภาพบางประการมคาเทากบการฆาคนทยงมสตสมปชญญะสมบรณ การฆาคนทสลบหรอนอนหลบมคาเทากบการฆาคนทกำาลงตน เหตผลคอ คนเราไมวาจะอยในภาวะใด ขนธหาของเขายงมครบถวน คนไขทหลบไมตนชวนรนดรกมขนธหาเทากบคนปกตธรรมดาทกำาลงเดนอยบนถนน ทารกทเพงปฏสนธกเชนเดยวกน แมจะเปนเพยงกอนเนอ แตพทธศาสนากมองวากอนเนอนนประกอบดวยขนธหาครบถวน แมขนธสวนทเปนนามธรรมคอ จตและเจตสกจะยงไมทำางานอนสงผลใหทารกนนอยในภาวะทปราศจากรสำานกตน แตนนกไมใชประเดนสำาคญ การฆาคนปวยทอยในอาการหลบนรนดรเปนการฆาทสมบรณฉนใด การฆาทารกในครรภนนกฉนนน

พระพทธศาสนาไมยอมรบการทำาแทงในรปแบบใด ๆ เหตผลสำาคญคอชวตมนษยถกถอวาเปนโอกาสทมคาในอนทจะดำารงอยในชวงชวตของตน เชน การทำาลายมนษยตวออนซงถอกำาเนดในครรภนบเปนการทำาลายโอกาสทหาไดยากยงสำาหรบชวตทมคาของมนษย มกรณตวอยางบางไหมทชวตของสตรตกอยในภาวะทเสยงเชนนน? พระพทธศาสนาใหเหตผลสนบสนนการทำาแทงในกรณเชนนนหรอไม? มหลายเรองในพระคมภรทแสดงเหตผลสนบสนนการทำาลายชวตเพอปกปองตนเอง ในหลายเรองนน หลายโอกาสกเกยวของกบพระสงฆโดยตรง และพระสงฆเหลานนกมไดผดวนยบญญตปาราชกขอท 3 ในเร องนเจตนามบทบาทสำาคญในการตดสนจรยธรรมเร องการทำาลายชวตมนษย เกยวกบการทำาแทง วนยบญญตไดกำาหนดระดบตาง ๆ ของความผด

21

ในการทำาแทงไวตามเจตนา มลเหตจงใจทอยเบองหลงการกระทำาและผลทจะตามมาของการกระทำานน (วนย.3/83-4/175) มเรองเลาวาถาภกษถกสตรขอรองใหจดการทำาแทงไมวาจะโดยตวเธอเองหรอสตรอน ๆ กตาม ภกษยนยอมทำาตามคำาขอรองของเธอ การกำาหนดโทษกจะแตกตางออกไปซงกขนอยกบเจตนาและมลเหตจงใจทงของภกษและสตรนน และผลทจะตามมาตาง ๆ ดวย

อนง พระพทธศาสนาถอวา กรรม เปนสงทเกดขนจากเจตนาเปนพน“ ”ฐาน จะเปนกรรมดหรอกรรมชว ดงพทธพจนวา เจตนาหง ภกขะเว กมมง วะ“ทาม แปลวา ภกษทงหลาย เจตนาเราเรยกวากรรม บคคลจงใจแลวจง”ทำากรรมดวยกาย ดวยวาจา และดวยใจ (อง.ฉกกะ. 22/163/395) และพทธพจนทวา บคคลหวานพชชนดใด ยอมไดรบผลชนดนน ผทำาความด“ ยอมไดรบผลด ผท ำาความชว ยอมไดรบผลชว ” (สง.ส. 15/256/272.) เจตนาอนเปนพนฐานสำาคญทจะเปนเครองตดสนการกระทำา ถาเจตนาดกมองคประกอบดวยกศลมล คอ อโลภะ อโทสะ อโมหะ จดเปนกศลกรรม นนคอ กรรมใดทำาไปแลว ไมเกดความเดอดรอนใจภายหลง กรรมนนด สวนเจตนาทเปนเคร องชของการกระทำาทไมด คอ เกดจากรากเหงาของความชว ไดแก โลภะ ความอยากได โทสะ การคดประทษราย และโมหะ ความหลง นนคอ กรรมใดทำาไปแลว กอใหเกดความเดอดรอนใจภายหลง กรรมนนไมด ดงพระคาถาทวา กรรมใดทำาแลว ยอมเดอดรอนใจภายหลง มหนาชมดวยนำาตา“ รองไหอย เสวยผลแหงกรรมใด กรรมนนทำาแลวไมด ” (สง.ส. 15/103/68)

เร องกรรมทปรากฏในคำาสอนเร องการทำาแทง กรรมสำาคญมากในคำาสอนน ศลขอแรกคอการงดเวนจากการฆาสตวนนอางถงสตวมชวตทกชนดเร มตงแตสตวไปจนถงมนษย การฆาสตวมชวตทประกอบดวยเจตนาเปนอกศลกรรม มวบากทเปนอกศล การฆามนษยเปนความผดรายแรงทสด เปนการกระทำาทขดตอศลธรรมอนดและระเบยบขอกฎหมายในสงคม แนนอนวาการทำาแทงเปนการฆาทไดวางแผนไวแลว ความตงใจทจะทำานนเกยวของกบการฆา คอ ความเกลยด ความโกรธ ความกลว ความผด และความรงเกยจตวเอง หญงนนอาจจะมนใจตวเองวาการทำาแทงนนถกตองในกรณของเธอ

22

แตวาเธอไมอาจมนใจกฎแหงกรรม เนองจากการทำาแทงเธออาจไดรบความเจบปวดจากการเสยเลอดมาก เปนหมนหรอการตดเชอหรอความผด การใสรายตนเองหรอความทกขอนเนองมาจากผลของกรรม

ในเกณฑตดสนทางพทธจรยธรรมถอเอาเจตนาและผลลพธทออกมาจะดหรอไมดนมาตดสน เชน พยาบาลฉดยาคนไขดวยหวงจะชวยชวต แตทำาใหคนไขเสยชวตเพราะความประมาท กรรมของเธอไมบรสทธเพราะสรางความเดอดรอนขนภายหลงการกระทำา กรรมจะดหรอไมด ดทสองสวนรวมกน คอ เจตนากบผลลพธ

สำาหรบการทำาลายชวตสตวใหตกลวงไปทสอดคลองกบการทำาแทง จะตองพจารณาถงองคประกอบของการฆาสตว ดงน คอ

1. ปาโณ สตวนนมชวต = ขอเทจจรง

2. ปาณสญญโต รวาสตวนนมชวต = รขอเทจจรง

3. วธกจตตง มจตคดจะฆา = มเจตนา

4. วธกปโยโค มความพยายามจะฆา = มการกระทำา

5. เตน มรณง สตวนนตายเพราะความพยายามนน = มผล

องคประกอบทง 5 น ถากลาวถงการทำาแทงของแพทย กถอวาคนทงหมดยอมมศลขาด ถาจะกลาววาเปนบาปหรอไมนน กตองดทการมเจตนาทจะฆา หรอมการจงใจฆา เพราะการฆาทมเจตนานนจตจะตงอยบนพนฐานของการกระทำา ทเปนอกศล จตนนมโลภะ โทสะ และโมหะ รวมอยดวย ถอเปนบาป และการฆานนจงจะสำาเรจโดยสมบรณ อกประการหนงจะตองพจารณาจากองคประกอบดงนคอ ระยะกอนฆา และระยะทลงมอฆา กลาวคอระยะกอนฆานนเปนขนวางแผนและเตรยมการ ยงไมลงมอกระทำา ขนนยงไมถอวาเปนการฆา เพยงแตมความพยาบาทอาฆาต อจฉารษยา ทงกาย วาจา และใจ เทานน สวนระยะทลงมอฆานน เปนการกระทำาทางกายตอสตวนน จนกระทงสตวนนตายดวยการกระทำานน จงจะถอวาเปนการฆาทสมบรณ

23

ดงนน ปญหาของการทำาแทง จงเปนปญหาทางจรยธรรมททางพทธศาสนาไดวางหลกการปฏบตในเร องนเปน 2 ตอน ตามทพระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต),(2536: 19) กลาวไวคอ

1. การรความจรง (ของธรรมชาต)2. การตดสนใจทจะกระทำา (ของตวคน)การถอเอาความจรงเปนหลกเปนสงทพงรตามกฎเกณฑแหงจรยธรรม

บคคลจะทำาอะไรไป จะไดรบผลอยางไร กเปนไปตามกฏแหงเหตผล หรอกฎเกณฑแหงเหตปจจยจากการกระทำาของตนเอง กคอ ตองยอมรบความจรงตามธรรมชาตวาเปนอยางนน เมอรความจรงวาเปนเรองของความเปนไปตามเหตปจจยมความเกยวของกบมนษยทจะตองปฏบตแลว กจะตองตดสนใจกระทำาอยางไร เพอใหไดผลทสอดคลองกบความจรงทเปนอยางนน ดงนนเมอจรยธรรมนนเปนเร องของความเปนไปตามหลกความจรงอยางนแลว การกระทำากเกดผลตามหลกความจรงนนและกไดรบผลตางๆ กตองเปนไปตามกฏธรรมชาตนน

ในหลกการนพระพทธเจาไดตรสสอนวา ใหผปฏบตใชปญญาพจารณาตดสนตามความเปนจรง กลาวคอ เมอวามเปนจรงเปนอยางนนแลว เราจะตดสนอยางไร เมอเรายอมรบความจรงตามธรรมชาตแลวเรากตองยอมรบความจรงตอการตดสนใจนน ดงนนจงสรปไดวา เมอรและยอมรบความจรงแลว การตดสนใจทำาอยางไรลงไปแลว กตองยอมรบผดชอบตอการกระทำาของเราตามความจรงนน (ประยทธ ปยตโต, 2536: 20)

ในเร องการทำาแทงน ตามหลกทางพทธศาสนาถอวาชวตมนษยเร มตงแตเปนกลลรป ตงแตปฐมจต หรอปฏสนธวญญาณแลว ถาใครไปทำาใหชวตนสนสดกถอวาฆามนษยตงแตบดนน ดงทไดกลาวมาแลวขางตน เหลานคอความรทเปนจรง ซงพระพทธองคไดบญญตเปนวนยของพระภกษวา ถาภกษใดทำาลายชวตมนษยอยางน กเปนอนวาขาดจากความเปนภกษทนท จะรวมอยกบหมคณะไมได หามรวมสงฆกรรมดวยกน การฆาหรอการทำาลายชวตสตวนน ไมวาจะเปนมนษยหรอสตวเดรจฉาน กถอวาเปนการทำาลายชวต

24

สตวทงนน แตจะมบาปมากบาปนอยหรอมโทษมากหรอโทษนอยกแลวแตสตวนนมคณมากหรอคณนอย การฆาสตวตางชนดกนหรอแมแตตางตวในชนดเดยวกน กมผลกรรมไมเทากน ดงนน เมอนำาหลกการนมาจดวางเปนวนยของพระภกษหรอกฏกตกาของสงคม จงมการบญญตโทษทแตกตางกน เชน โทษสงสดของการฆาสตวทางวนยของพระภกษคอขาดจากความเปนภกษ ทางสงคมโทษสงสดกคอขนประหารชวต เปนตน

ฉะนน ในพทธศาสนามหลกการวนจฉยเร องเกยวกบการฆาสตวพอจะสรปไดดงน คอ

1. หลกความจรงคอชวตมนษยเกดขนในทางนามธรรมนน เรมตงแตมปฐมจต คอ ปฏสนธวญญาณแรก และในทางรปธรรมนนกเร มตงแตเปน กลลรป

2. หลกความจรงทเปนกฎเกณฑเพอสนบสนนจรยธรรม เปนกฎเกณฑของสงคมทตองยอมรบความจรงนน

จากหลกการดงกลาวมา เมอมขอตกลงในหลกความจรงแลว กตองมการบญญตกฎเกณฑหรอกฏกตกาทางสงคม เพอใหเปนบรรทดฐานในการพจารณาตดสนใจวาด ชว ถก ผด เหมาะ ไมเหมาะ ควรหรอไมควร และจะตองทำาเพอเกอหนนหรอเปนเครองสนบสนนจรยธรรม เพอชวยใหจรยธรรมดำารงอยไดในสงคม ทำาใหทกคนในสงคมอยรวมกนดวยความดงาม มความสงบสขรมเยนโดยทวถงกน

อยางไรกตาม องคประกอบซงเปนมาตรฐานหรอเกณฑในการตดสนใจนนจะตองเปนประโยชนในทกขนตอนของการกระทำาซ งตองอาศยสภาพแวดลอมของสงคมนนๆ เปนเครองตดสนหรอเปนตวชนำาเปนประการสำาคญ สำาหรบหลกเกณฑการวนจฉยเกยวกบการฆาสตวตามหลกพทธปรชญาวา การกระทำาแบบใดจะมโทษมากหรอโทษนอยมบาปมากหรอบาปนอย โดยมหลกการทควรพจารณา ดงน (ประยทธ ปยตโต, 2536: 30)

1.ตองดทสตวนนเองวา ถาสตวนนเปนสตวเลกเปนสตวชนตำา เปนสตวมคณนอย หรอเปนสตวทมโทษ การทำาลายชวตจงเปนบาปนอย ถาสตวนนม

25

คณความดมาก เชน บดา มารดา การฆาหรอทำาลายชวตกเปนบาปมากมโทษมากทเรยกวา อนนตรยกรรม ทจดวาเปนบาปหนกทสดในทางพระพทธศาสนา (อง .ป ญจก .22/129/137) และผ ใดมคณประโยชน ต อสงคมมาก ม คณธรรมมาก การฆากเป นบาปมาก หรอการฆามนษยซ งเป นสตวท ม ศกยภาพในการทำาความดมาก กเปนบาปมากกวาการฆาสตวเดรจฉาน ซงเปนสตวทมศกยภาพในการทำาความดนอย และระหวางสตวเดรจฉานดวยกน สตวทมคณมากหรอนอย การฆากใหโทษมากโทษนอย แตกตางกนออกไป แตอยางไรกตาม กถอวาเปนการทำาลายชวตเหมอนกน

2. ตองดทเจตนาของผกระทำา ถาผกระทำาดวยเจตนาทรนแรง มความรสกเกลยดชง เคยดแคนมงราย มงจะทำาลาย กลนแกลง รงแก ขมเหง เบยดเบยน อยางนถอวาเปนบาปมาก มโทษมาก แตถามเจตนาไมรนแรง หรอมเจตนาในทางทด กมโทษนอย เชน คนปองกนตวเองไมไดมเจตนาจะทำารายใคร

3. ตองดทความพยายาม ถามการเตรยมการ มการวางแผนการอยางจรงจง มขนตอน ทำาดวยความมงมนทจะฆาใหตายดวยความอาฆาตอยางรนแรงกเปนบาปมาก แตถาทำาดวยอารมณชววบ แมจะมกเลสรนแรง แตกมบาปเบากวา

จากเหตผลดงกลาวมาจะเหนไดวา ในเร องการฆาสตวนจะตองมเกณฑตดสนทางจรยธรรม ทมหลกสจธรรมและหลกศลธรรมทเปนหลกใหญทางพระพทธศาสนา มาเปนเกณฑในการตดสนดวย ถาหากใชเพยงเจตนาอยางเดยว มาเปนเกณฑหลก อาจจะทำาใหเกดความคลมเครอเกยวกบสภาพของภาวะกศลและอกศลได ด งนนเพ อใหการยดหยนตอเกณฑตดสนทางจรยธรรมในเรองน โดยใชเกณฑรองลงมาตดสนจะทำาใหการตดสนเร องการฆานหรอทเปนความด ความชว หรอมโทษมาก โทษนอยใหเปนไปอยางรดกมและรอบคอบมากขน

ในพระคมภรกลาววา มกรณตวอยางหลายกรณทวาการท ำาแทงไมประสบความสำาเรจเพราะยาทำาแทงไมใหผล บางครงการทำาแทงกใหผลตรงกน

26

ขามซงไมเปนไปตามทตงเจตนาไว กรณเชนนน โดยบงเอญมารดาอาจโชคราย เชน การทำาแทงดวยวธทผด แตวาทารกมชวตรอด บนพนฐานนพระคมภรอธบายการละเมดวนยของพระสงฆไวดงน

1. ถาสตรนนกนยาทำาแทงทภกษใหแลวทารกเสยชวต ภกษนนชอวาตองถกขบออกจากหมแมวาภกษนนจะแสดงความเสยใจกตาม

2. ถาทารกนนไมเสยชวตแตมารดาเสยชวต เชนนเปนความผดหนก หนกยงกวาการถกขบออกจากหม

3. การทำาลกษณะเดยวกนนนแตมารดาและทารกไมเสยชวต4. ถามารดาและทารกเสยชวต จะมโทษผดตามขอหนงเพราะทารกเสยชวตตามทตนตงใจ5. ถาภกษแนะนำาวธทำาแทงแกสตรโดยใหบบเคน หรอใหกนยาขบแลว

ทารกนนเสยชวต ภกษนนตองถกขบออกจากหม ในกรณขอ 5 นน พระคมภรอรรถกถากลาววา ถาสตรนนใชวธซ งแตกตางไปจากวธทภกษแนะนำา หรอใชวธของบคคลอนแลวทารกเสยชวตภกษนนไมตองถกขบออกจากหม ถาชวตของสตรตกอยในอนตรายอนเนองจากการตงครรภ ในกรณเชนน ความตงใจของสตรนนหรอของหมอของเธอทจะไมทำาแทงทารกนน แตวาจะทำาการรกษาทางยา กรณนทารกแทงไปโดยอบตเหตขณะทำาการรกษาดวยยา นไมใชการทำาแทงตามทเขาตงใจและดเหมอนวาจะถกตองทางศลธรรม ดงนนสามารถพดไดวา ถาชวตมารดาตกอยในอนตรายเนองจากการตงครรภ พระพทธศาสนาแนะนำาใหพยายามรกษาชวตทงของมารดาและทารกไว ถาคนใดคนหนงตองเสยชวตโดยอบตเหตเชน ทารกเสยชวตโดยอบตเหต ขอนไมนบเปนการกระทำาทเปนบาป หลกฐานในพระคมภรกลาววา โทษหนกของการทำาลายครรภใหตกไปไมเกยวของกบความแกของลกออนในครรภ ในอรรถกถาพระคมภรวนยกลาววา โทษถกกำาหนดไวนบตงแตลกออนในครรภถอกำาเนดครงแรกทเรยกวา กลละ คอ เหมอนกบหยดนำามนทปลายเสนผม (วนย.1/97/172, วนย.อ. 437-8) แมวาการทำาลายลกออนในครรภนจะรนแรงเทากบการฆาผใหญ แตมลเหตจงใจและความพยายามในการฆาลกออนในครรภกบผใหญแตกตางกน

27

ดงนนจงกำาหนดโทษไวหนก เปรยบเหมอนการฆามดกบชาง แมวาทงสองจะเปนสตวเหมอนกนแตโทษของการฆามดรนแรงนอยกวาการฆาชาง เพราะการฆามดใชความพยายามนอยกวา เกยวกบเร องน Treyor Ling กลาวไวในหนงสอชอ องคประกอบทางพระพทธศาสนาเกยวกบการเตบโตและการ“ควบคมประชากร วา”

“โดยทวไปในประเทศทนบถอพระพทธศาสนาแบบเถรวาท บาปเพราะการลวงละเมดศล เกยวกบการทำาแทงเพมขนตามขนาดของลกออนในครรภ โดยทวไปพระพทธศาสนาสอนวา โทษหนกหรอเบาของการกระทำาในการพรากชวตขนอยกบขนาด ลกษณะและคณของสตวทคนเราพรากชวตนน เชน ฆายงมโทษนอยกวาฆาสนข ฆาสนขมโทษนอยกวาฆาชาง ฆามนษยมโทษหนกกวาฆาชาง การฆาพระสงฆมโทษหนกทสด การฆาลกออนในครรภทมอาย 1 เดอนมโทษหนกกวาการพรากชวตทเพงจะอบตขนในครรภ ” (Ling, 1995: 53-60)

ความจรงเกณฑเร องขนาดตามทกลาวขางบนนนใชเพยงกบสตวเทานน มไดใชกบมนษย พระพทธศาสนามทศนะวา ชวตของคนทกคนมคณคาเทากนหมด คณคาของคนมพนฐานอยทคณธรรมพเศษทเขานนเปนเจาของในกรณของคนทยงไมเกด เนองจากเรายงไมรวา ลกออนในครรภมคณธรรมมากหรอนอย การกำาหนดระดบความผดในการทำาแทงขนอยกบความแรงกลาของมลเหตจงใจทชวราย และของวธการทใช มขอโตแยงวา การทำาแทงลกออนในครรภอาย 5 เดอน โดยการบบรดตองใชแรงมากกวาการทำาเชนนนกบลกออนในครรภอาย 2 เดอนโดยการขดมดลก ดงนนการทำาแทงประการหลงไมดไปกวาประการแรก จงอาจกลาวไดวาไมเหมอนกบการฆาสตว การฆาลกออนในครรภทสตรมครรภแกขนสดทายทโทษหนกกวาครรภยงออนอย แมวาครรภออนนนจะเปนการกระทำาทรนแรงกตาม ทศนะเชนนศกษาไดจากหนงสอชอ จรยศาสตรชวะ “ : จรยศาสตรการใชยาและชวตศาสตรเบองตน ของ” ดร. พนต รตนกล วา

“ในกรณการทำาแทง ขนตอนการเตบโตของลกออนในครรภทถกทำาแทงนนมอทธพลตอระดบผลกรรมของคนททำาแทงนน ขนตอน

28

ตาง ๆ เหลานแสดงถงระดบตาง ๆ แหงความเขมแขงของลกออนในค ร ร ภ ซ ง ม อ ท ธ พ ล ต อ น ำา ห น ก แ ห ง ผ ล ก ร ร ม ด ว (Ratanakul,1968: 74)

จากลกษณะขางบนอาจสรปไดอยางไมผดวา ครรภแก 2 – 3 เดอนสดทายมไดเลวรายเทากบการฆาทารกทเกดใหมแตวาโทษทรนแรงของการฆายงคงไมเปลยนแปลง ขอสรปทวา ระดบแหงความทกขทเปนเหตเกดขนนนเปนเกณฑวดวาการกระทำานนเลวรายมากเพยงใด นกวชาการชอ Florida (1991: 39-50) คดคานในหนงสอชอ หลกการทำาแทงในพระพทธศาสนา“ ” วาการทำาแทงลกออนในครรภทยงออน ๆ อยผดศลธรรมนอยกวาเพราะเจบปวดนอยกวา

พระพทธศาสนามทศนะอยางไรตอการทำาแทงครรภทเกดจากการถกขมขนหรอการไดเสยกนระหวางบคคลในครอบครว? ตองยอมรบวา การตงครรภเชนนนเปนความทกขอนยงใหญของสตร แตกควรจำาไววา การทำาลายครรภทไมพงประสงคเชนนนไมใชการยตความทกขของเธอ แตกลบสรางความเศราโศกเสยใจมากยงกวา พระพทธศาสนาสอนวา ความรกตอสตวมชวตทงปวงเปนประโยชนเกอกลทงแกคนทรกและคนทถกรก ดงนนในกรณเชนน พระพทธศาสนาไมสอนใหทำาลายเดกทไมพงประสงคนน แตเนนยำาวา มารดาควรมเมตตาและกรณา ควรดแลรกษาตนเองและคลอดลกนนอยางกลาหาญ

ในกรณทหญงมครรภปวยหนกหรออาจจะคลอดลกทพการหรอเปนเดกทพฒนาทางจตชา ความทกขแสนสาหสในเรองนเปนสงนาสลดใจอยางไมตองสงสย พระพทธศาสนาแสดงทศนะในเรองนวา ทกคนทเกดมาลวนมอดตกรรมเปนของตนและเขายอมมชตาชวตเปนของตน ถามารดาปวยหนก การทำาลายชวตเดกไมใชหนทางแกไขเพอยตความเจบปวยของเธอ ความเจบปวยของเธอนนเกดจากผลของอกศลกรรมในอดตของเธอและกรรมเฉพาะนไมสามารถยตไดโดยการทำาลายชวตเดกทยงไมเกดนน การกระทำาทผดศลธรรมโดยการทำาลายชวตเดกทยงไมเกดมากลบจะกอใหเกดอกศลกรรมวบากอน ๆ ทงในชาตนหรอชาตหนา ถาหญงนนคลอดบตรทพการหรอบตรทจตพฒนา

29

ชา นกเนองมาจากอกศลกรรมของหญงนนเอง และของครอบครวของเธอทไดเดกทไมพงประสงคนอกทงตองมาอยรวมกบเดกนดวย เกยวกบการทำาแทง ไรสาระทจะพดวา เดกเชนนดกวาการไมเกด สงทพระพทธศาสนาแนะนำาในเรองนคอ ตองเมตตาตอเดกนน เพราะพวกเราไมเสยอะไรตอการใหความเมตตาเปนของขวญแตพวกเรากลบไดประโยชนอยางมหาศาล

ในกรณการตงครรภททงภาระดานการเงนใหแกมารดาและเดกนน พระพทธศาสนาไมสนบสนนใหท ำาลายชวตเด กเพอลดความกดดนทางเศรษฐกจของครอบครว แตยนยนวา ความทกขของบคคลแมจ ำาเปนกไมอนญาตใหเขาทำารายคนอน การกระทำาเชนนนไมทำาใหเขาพนจากความทกขได สถานะทางการเงนอนเปนเงอนไขทเลวรายอาจไมดำารงอยในครอบครวอยางถาวรกได การเงนอาจดขนทนททนใด ณ เวลาใดเวลาหนงเนองเพราะโชคทไมคาดฝนบางอยางกได ทาทจงเกลยดจงชงของมารดาตอเดกทไมพงประสงคกอาจไมมอยตอไป มตวอยางมากมายเลาวา บางคนไดฟองรองทางกฎหมายเพอขอรบเดกคน ซ งคร งหนงเขาไดมอบใหคนอนเลยงด ดงนนสตรควรคลอดลกตนและอบรมเลยงดอยางกลาหาญแมตองเผชญกบวกฤตทางการเงนกตามแทนทจะทำาลายเดกนนไป

มตวอยางมากมายเกยวกบการตงครรภทไมพงประสงค ส งท พระพทธศาสนาสอนกคอ ใหปฏบตสามญลกษณะ 3 ประการ คอ 1 อนจจง ไมเทยง 2 ทกขง เปนทกข 3 อนตตา ความไมมตวตนตามหลกคำาสอนน คอ สงทงหลายทงปวงเปลยนแปลงอยทกขณะ เหตการณทงหลายเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกสงทกอยางไมเทยง สงทไมปรารถนาในวนนอาจเปนสงทนาปรารถนาวนพรงนกได ทารกจากการตงครรภทไมพงประสงคอาจเปนเดกทเรารบได และรกใครกได แมหากหญงนนยงคงไมตองการทารกนนหรอไมสามารถเลยงดหลงจากคลอดมาแลว กอาจมอบทารกนนใหเปนบตรบญธรรมคนอน มหลายคมากทแตงงานแลวไมมบตรทตองการลกไปเลยงด การกระทำาเชนนนายกยอง อกทงมารดานนกไมตองอบอายและเศราโศกเสยใจ

คำาอางสทธ ซ งยนยนวา สตรมสทธ ท จะตดสนใจสงทเก ดขนกบตนเองและลกของเธอนนเปนอยางไร? สทธนควรเปนของเธอทนอกเหนอ

30

จากสทธในชวตบนพนฐานทวาเธอมความรสกทมเหตผลมากกวาลกออนในครรภมหรอ? อกครงหนงทปญหานบคคลตองปฏบตหลกสามญลกษณะขอท 3 คอ อนตตาความไมมตวตน เหตผลสำาคญทบคคลตองอางสทธเชนนคอ การยดถอประโยชนของตนเอง พระพทธศาสนาสอนวา ไมมตวตนทเราสามารถจะพบไดวาเปนเจาของการกระทำาทางกายและทางใจ ในคมภรพระธรรมบทพระพทธเจาทรงสอนวา

“ดกร ภกษทงหลาย รางกายนไมใชของเธอ และไมใชของบคคลอน ควรรเถดวามนเปนผลของกรรมในอดต ซงสะทอนใหเหนสงทบคลตงใจและคดออกมา”(ธรรมบท, 2/64-5)

ความจรง ลกออนในครรภอาศยอยช วคราวในรางของสตรมครรภนน ดงนนมนจงมใชสวนหนงของเธอ แตสงมชวตอนทอาศยอยนนซงชวตของเขาจะตองไมถกกำาจดออกไปโดยอางสทธวา หญงนนมสทธทจะทำาอะไรกไดกบรางกายของเธอตามทเธอตองการ ดงนน พระพทธศาสนาจงไมสนบสนนการทำาแทงบนพนฐานของคำาอางทวา สตรมสทธทจะตดสนใจทำาอะไรกบรางกายของตนกได

สวนการทำาแทงในฐานะเปนวธการควบคมประชากร หากใชการทำาแทงเพอลดประชากรทมากเกนไปของประเทศ นนบเปนมาตรการทนาตกใจเมอเปรยบเทยบกบการใชวธการคมกำาเนด พวกเรารวาประเทศจนกำาลงใช

นโยบายลกคนเดยว เพอควบคมประชากรของตน บางทนโยบายนจะไมขด“ ”กบความตงใจของผหญงหรอถาพวกหลอนปรารถนาลก 2 คน หรอมากกวาในครอบครว? ความจรงมนไมเพยงแตเปนการฆาตกรรมเดกทยงไมเกดเทานน ยงเปนการทำารายมารดาอกดวย แนนอนมนเปนการกระทำาทปาเถอน หากมบางคนพดวา การทำาแทงควรไดรบการยนยอมตามความประสงคของครอบครวทมการวางแผน หรอการควบคมประชากรซงจะนำาไปสขอโตแยงได วา มนเปนสทธของเขาทจะฆาผอาศยบางคนตามทตนปรารถนาได ดงนนการทำาแทงในฐานะเปนวธการควบคมประชากรจงไมได รบการสนบสนนในพระพทธศาสนา

31

เกณฑตดสนจรยธรรมการทำาแทง

เพอใหมลกษณะทยดหยน และมผลเปนไปในทางปฏบตทางพระพทธศาสนาจงไดมการพจารณาเกณฑตดสนทางจรยธรรมการทำาแทงดงน คอ

ก.พจารณาตดสนตามเกณฑหลก

การวนจฉยเกณฑตดสนปญหาเรองการทำาแทงทเปนปญหาจรยธรรมน ตองตดสนความเปนกศลหรออกศล เปนหลกแกนกลาง แลวขยายลดลงตามลำาดบ นอกจากนนใหใชความสำานกกบความดความชวของตนเองอยางทเรยกวา เกดมโนธรรม ทเปนฐานของหลกหรโอตตปปะ นอกจากนนกพจารณาผลของการกระทำา อนจะเกดแกตนและผอน หรอบคคลในสงคมทเกยวของโดยการวนจฉยถอเอาเจตนาเปนหลกตดสนวาเปนไปในทางดหรอไมได

พจารณามลเหตวา เปนเจตนาทเกดจากกศลมล คอ อโลภะ ไมมความโลภ เลยงชพโดยสจรต อโทสะ ไมมความอาฆาตเคยดแคน หรอมความพยาบาทตอผ อ น และอโมหะ ไมมความหลงผด มป ญญาร เท าท น ม สตสมปชญญะสมบรณ หรอเกดจากอกศลมล คอ มโลภะ โทสะ โมหะ ทเกดขนในลกษณะตรงกนขามกบขางตน

พจารณาถงสภาวะการณทมสภาพเกอกลแกชวตจตใจหรอไม สงเสรมหรอบนทอนคณภาพและสมรรถภาพของจตใจหรอไม หรอชวยใหกศลธรรมทงหลายมความเจรญงอกงามขน ตลอดจนมผลตอบคลกภาพอยางไร (พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต), 2535: 179)

ข. พจารณาตดสนตามเกณฑรอง

การพจารณาในเกณฑรองน เปนลกษณะของความสำานกเกยวกบความด ความชวของตนเอง โดยใชหลก มโนธรรม ในการพจารณา ดงนคอ “ ”

ใชมโนธรรม คอ ความรสกผดของชวดของตนเองโดยพจารณาวา การกระทำานนตนเองตเตยนตนเองไดหรอไม เสยความเคารพตนหรอไม

32

พจารณาความยอมรบของวญญชนหรอนกปราชญหรอบณฑตชนวาเปนสงทวญญชนยอมรบหรอไม ชนชมสรรเสรญหรอตำาหนตเตยนอยางไร

พจารณาลกษณะ และผลของการกระทำาทงตอตนเองและตอผอนโดยการพจารณาอยางแยบคายวา

ก) เปนการเบยดเบยนตน เบยดเบยนผอน ทำาใหตนเองหรอผอนเดอดรอนหรอไม

ข) เปนไปเพอประโยชนสขหรอเปนไปเพอทกขทงแกตนและผอนหรอไม

จากเหตผลดงกลาวแสดงใหเหนวา หลกเกณฑนวาโดยสาระเปนอนเดยวกน หรอมงพจารณาความเกอกลหรอไมเกอกลตอคณภาพของชวตจตใจ และเปนการยอมรบหรอไมยอมรบของนกปราชญ การตเตยนหรอสรรเสรญของวญญชน ซงจะปรากฏอยในรปของบญญตทางศาสนาบางขนบธรรมเนยมประเพณบาง กฎหมายบาง เปนตน แมขอบญญตทางสงคมเหลานไมจำาเปนตองเปนมตของวญญชนตเตยนเสมอไป แตกพอจะพดออกไปไดวา สวนทแตกตางนเปนขอยกเวน ซงเปนกจของวญญชนนนแหละ ทจะตองหมนตรวจสอบเรองเหลาน ในแตละเวลาแตละสมย แตละครง แตละคราวเรอๆ ไป นนคอ การใครครวญแลวจงทำา

ฉะนน ในการพจารณาเกณฑตดสนความดและความชวโดยดทผลน สามารถพจารณาได 3 ลกษณะ คอ

1. พจารณาวา การกระทำานนสงผลเปนทกขหรอสขแกตนเอง

2. พจารณาวา การกระทำานนสงผลเปนทกขหรอสขแกคนอน

3. พจารณาวา การกระทำานนสงผลเปนทกขหรอสขทงแกตนเองและผอน

ในการพจารณาวา การกระทำานนสงผลเปนทกขหรอเปนสขน บางครงเปนเรองซบซอนละเอยดออน โดยเฉพาะปญหาเร องการทำาแทงซงเปนปญหาจรยธรรมน เราอาจไมสามารถทจะตดสนไดงายๆหรอหยาบๆ วา นคอการกระทำาทกอใหเกดทกข นคอการกระทำากอใหเกดสข อยางไรกตาม หลก

33

ทางพทธศาสนาเชอวา เมอเราใชปญญาพจารณาไตรตรองอยางละเอยดรอบคอบถงทสดแลว เราจะสามารถวนจฉยไดทกกรณ เพยงแตวาเราอาจจะวนจฉยไดยากหรองายเหมอนกนหรอแตกตางกนมากนอยเพยงใดเทานนเอง ขอสงเกต ขางบนนแสดงวาพระพทธศาสนามองเรองการทำาแทงวาเปนการฆากรรมมนษย นอาจกอใหเกดผลของกรรมทเหมาะสมอยางแนนอน เปนไปไมไดทการทำาแทงจะไมมความเกลยดชงตอเดกทยงไมเกด ไมมความเกลยดใด ๆ หรอความชงในจตใจ ครงหนงการทำาแทงททำาลงไปแลว ผลทเจบปวดเปนสงทหวงไดแน มนกเหมอนกบการปลกเมลดพช เมอเมลดพชถกปลกลงไป ผลยอมจะเกดขนไมชากเรว เร องชาดกในพระพทธศาสนากลาวถงบคคลททำาแทงตกอยในนรก พรอมทงการฆามารดา และการผดประเวณ (ชาตก, 5/269) อกคมภรหนงชอ เปตวตถ พวกเราไดพบสองเรองเกยวกบภรรยาหลวงขรษยา ซงทำาแทงแกภรรยานอยทงสองเรองนน สตรนนกลบไปเกดใหมเปนปศาจตวเหมน และตองกนลกของตนอยางตะกละเพราะผลของการทำาชวของตน

เกดคำาถามขนวาสมมตวาสตรคนหนงทำาแทง ตอมาเธอเสยใจในการกระทำาของตนเพราะกลวผลของกรรม พทธศาสนาจะใหคำาแนะนำาหรอคำาปลอบใจอยางไรแกเธอ? สำาหรบเธอจะตองคดไหมวาเรองของเธอนนไดจบไปแลว ณ ทน? นาสงเกตวากรรมวบากไมตายตวแนนอนกบเปาหมายเวลา แตยงคงมพลงอยจนกระทงเงอนไขทงหลายนนจะเหมาะสมสำาหรบการกระทำาเหลานน อนจะมาสงผลตอไป และเงอนไขเหลานไมสามารถนบเปนจำานวนได บรรดาเงอนไขเหลาน สงสำาคญคอ การกระทำาในปจจบนและอนาคตของพวกเรา บางอยางการทำาชวของพวกเราอาจทดแทนดวยการทำาดได สำาหรบสตรททำาแทงไปแลว พระพทธศาสนาสอนไมใหทกขทรมานอยกบความผดของตน และความเสยใจทไรประโยชน แตสอนใหยอมรบความผดของตน และแกไขโดยการงดเวนความชวในอนาคต มพระอรหนตหลายองคในประวตศาสตรพทธศาสนาททำาความผดอนไมพงประสงค ถาสตรนนทำาแทงสงทดทสดทหลอนตองทำากคอ ยอมรบโทษของตน งดเวนความชวในอนาคต ทำาจตให

34

ผองใส และปฏบตตามคำาสอนของพระพทธเจา โดยมงไปสความหลดพนคอ พระนพพาน

สรปการทำาแทงไดกระทำากนอยางกวางขวางในสมยโบราณในอยปต กรก

และโรมน ซงถอเปนวธการควบคมการเกด ตอมาการทำาแทงถกหามโดยผนำาศาสนาทเครงครด ป 1869 โบสถโรมน คาธอลก หามการทำาแทง ไมวากรณใด ๆ จนกระทงศตวรรษท 19 กฎหมายทไมเกยวของกบศาสนา ไมถอวาการทำาแทงเปนความผด ศตวรรษท 20 การทำาแทงกลายเปนเร องเสรมากขน การกำาจดการตงครรภทไมพงประสงค ดวยเหตผลทางยา ทางสงคม หรอสวนตว ถอเปนความชอบธรรม พ.ศ. 1920 การทำาแทงตามคำาแนะนำาของสตรทงหลายไดรบการยนยอมเปนครงแรกในสหภาพโซเวยต สงนกลายเปนเรองกฎหมายในหลายประเทศของยโรปและญปนหลงสงครามโลกครงท 2

ปลายป 1960 การทำาแทงทถกกฎหมายแพรหลายอยางกวางขวาง เร องการทำาแทงกลายเปนขอขดแยงในแวดวงกฎหมายอยางกวางขวาง รฐสภาหลายรฐในสหรฐอเมรกายอมรบกฎหมายการทำาแทงแบบมขอจำากดในชวงป 1967 และ 1972 ดงนน บทบญญตเกยวกบการทำาแทงไดกลายเปนเรองซบซอนยงขน กลายเปนขอโตแยงทางการเมอง และสงคมทสำาคญมาจนกระทงถงปจจบน

การอภปรายเร องการทำาแทงสวนมากเนนทวาลกออนในครรภเปนคนหรอไมและลกออนนนมสทธเหมอนทมนษยทวไปมหรอไม โดยเฉพาะอยางยง สทธทจะมชวตอย ฝายคานการทำาแทงถอวาลกออนในครรภเปนคน“ ”แลว ตรงกนขาม ฝายสนบสนนการทำาแทงถอวาลกออนในครรภยงไมเปนคน

เกยวกบเรองนพงตรวจสอบทรรศนะสำาคญ 3 ประการ คอ ทรรศนะแบบอนรกษนยม ทรรศนะแบบเสรนยม และทรรศนะแบบสายกลาง ทรรศนะแบบอนรกษนยมถอวาลกออนในครรภเปนคนนบตงแตขณะปฏสนธ ทศนะแบบเสรนยมถอวาลกออนนนยงไมเปนคนแมหลงจากการเกด ดงนนลกออนจงยงไมเปนคน ณ จดทตงครรภ ทศนะแบบสายกลางถอวาลกออนในครรภนนคอย ๆ เปนคนขนตามลำาดบ เพราะเขาไดพฒนา ดงนน ลกออนนนยงไม

35

เปนคน ณ เวลาทปฏสนธแตเวลาทเกดนนลกออนเปนคนแลว ยงไปกวานน ขออภปรายถงปญหาทางศลธรรมเรองการฆาทารกตงแตปฏสนธกระทงเปนคน ขาพเจาปฏเสธความชอบธรรมของการฆาทารก ซงชใหเหนความจรงวาการทำาเชนนนเปนอนตรายตอความปลอดภยของชวตมนษย

เกยวกบศลธรรมในการทำาแทงมเหตผลหลายอยางทสตรทำาแทง ปญหาสำาคญเรองศลธรรมในการทำาแทงคอ การกำาหนดเงอนไขในการทำาแทงเปนเรองความชอบธรรมทางจรยธรรม บางคนกลาววา การทำาแทงไมควรจะถกยอมรบหรอจะยอมรบไดถาการทำาแทงนนเพอรกษาชวตของหญงมครรภ หรอเหตผลสำาคญอนๆ ทำานองเดยวกนน อกกลมหนงกลาววาการทำาแทงควรไดรบการยอมรบไมวากรณใด ๆ ซงเปนสภาวะแหงการพฒนา ทศนะนสวนใหญไดรบการสนบสนนจากบคคลทเนนสทธสตรเพอควบคมรางกายของตน

จดยนพทธศาสนาตอการทำาแทงเปนจดยนแบบอนรกษนยม พทธศาสนาไมสนบสนนการทำาแทง ไมวาเงอนไขจะเปนอยางไร พทธศาสนาพดถงการเร มตนแหงชวตมนษยตงแตลงสครรภอยางชดเจน อกทงตำาหนการฆาลกออนในครรภอนเปนความผดในระดบเดยวกนกบการฆาชวตมนษยอน ๆ แนนอนนยอมกอใหเกดวบากแหงกรรมทเหมาะสม

เหตผลสำาคญสำาหรบทศนะในพระพทธศาสนาเกยวกบการทำาแทง ตวอยางทสำาคญคอ ชวตมนษยถอวาเปนโอกาสทมคาสำาหรบการไดมาเกดในโลกน การทำาลายตวออนในครรภทมาถอปฏสนธในครรภมารดานบเปนการทำาลายโอกาสทหาไดยากสำาหรบชวตทมคา ในกรณทชวตของสตรตกอยในอนตรายเนองจากมลกออนอยในครรภ พระพทธศาสนาอนญาตใหสตรรกษาตนเองตามเงอนไขทวาเธอนนรบการรกษาทางยา ไมใชเงอนไขทวาใหเธอทำาแทง ดงนนในระดบของการพฒนาครรภลกออนในครรภมชวตแลว มนเปนความไมถกตองทางศลธรรมทจะใชวธการทำาแทงไมวาเหตผลจะเปนอยางไร

.......................................

36

เอกสารอางอง

พระไตรปฏกภาษาไทย, ฉบบหลวง. 2514. กรงเทพมหานคร: กรมการศาสนา.พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต). 2536. ทำาแทง: ตดสนอยางไร ?

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.…………… . 2535. พทธธรรม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยพระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมะจตโต). 2533. พทธศาสนากบ

ปรชญา. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง กรฟ จำากด. สชาดา รชชกล, ดร. 2541. ปรชญาภาวะสตร . กรงเทพมหานคร: สำานกพมพมหาวทยาลยรามคำาแหง.David Lamb, 1988. “Down the Slippery Slope :

Arguing in Applied Ethics”, Crown Helm Ltd, Provident Hourse.

Elizabeth Frazer. 1992. Ethics : A Feminist Reader. London: Blackwell Publishers. Florida,R.E. 1991. “Buddhist Approaches to

Abortion”, in Asian Philosophy, N.Y.: Anchor Books.

John Harris. 1985. The Value of Life: An Introduction to Medical Ethics, London: Routledge.

37

Ling, T.O., ‘’Buddhist Factors in Population Growth and Control: A Survey Based on Thailand and Ceylon’, Population Studies. Ceylon: Kandy.

Ratanakul, P. 1968. “Bioethics : An Introduction to the Ethics of Medicine and Life Sciences,” Bangkok: Mahidol University.

Rudinow, Joel. 1974. ‘On the Slippery Slope’, Analysis, Edinburgh: Clark. Thomson} Judith Jarvis. 1971. ‘A Defense of

Abortion’, in Peter Singer (ed). (1986) Applied Ethics, Oxford University Press.

38