ชุดที่ ๑...
TRANSCRIPT
๑
ชดการเรยนรศลปวฒนธรรม
การแกะลายตวหนงตะลง
ชดท ๑
ตวฤๅษ
โดย ผ�ชวยศาสตราจารย� ดร.มนตร วงษ�สะพาน
คณะศกษาศาสตร� มหาวทยาลยมหาสารคาม
๒
คานา
ชดการเรยนร�ศลปวฒนธรรมการแกะลายตวหนงตะลง จดทาขนตามโครงการหนงคณะหนง
ศลปวฒนธรรม ประจาป(งบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ ของมหาวทยาลยมหาสารคาม โดยมเป�าหมายเพอให#
นกเรยน นกศกษา คร อาจารย* หรอผ#สนใจนาไปใช#ในการฝ0กฝ1มอในการแกะตวหนงตะลง นอกจากนน
ยงมประโยชน*ในการฝ0กสมาธ สามารถนาความร�และทกษะทได�ไปต-อยอดเพอผลตผลงานศลปะหตกรรมเพอ
เพมมลค-าและจาหน-าย หรอเป2นแนวทางในการนาวสดเหลอใช�ในท�องถนมาดดแปลงใช�ประโยชน4 ซงจะส8งผล
ให#ผ#ทเรยนร#ได#เหนคณค-าของศลปวฒนธรรมไทยและร-วมกนส-งเสรมความเป2นไทยให�เข�มแขงยงขน
ชดการเรยนร�ทพฒนาขนน แบ-งออกเป2น ๕ ชด ดงน
ชดท ๑ ตวฤๅษ
ชดท ๒ ตวลง
ชดท ๓ ตวพระ
ชดท ๔ ตวนาง
ชดท ๕ ตวยกษ4
การแกะตวหนงตะลงแต-ละชด สามารถเรมจากชดใดก-อนกได� ไม-จาเป2นต�องเรมต�นจากชดท ๑
แนวทางการเรมต�นทดสาหรบนกเรยนคอ เรมต�นจากตวหนงตะลงทนกเรยนสนใจก-อน หรอเรมจากตวหนง
ตะลงทมลาดลายอย-างง-ายไม-ซบซ�อนมาก จะทาให�มความม-งมนใจการทางานมากขน ผ�จดทาหวงเป2นอย-างยง
ว-าชดการเรยนร�ทพฒนาขนจะเป2นประโยชน4ต-อนกเรยน นกศกษา คร อาจารย* หรอผ#สนใจทวไป และมส8วน
ส8งเสรมให#คนไทยเหนคณค8าของศลปวฒนธรรมไทยมากขน
ผ�ชวยศาสตราจารย� ดร.มนตร วงษ�สะพาน
ผ�จดทา
๑
เรองนาร�เกยวกบฤๅษ
ฤๅษ เป2นคาเรยกขานของคนทบาเพญเพยรด�วยความอตสาหะ ด�วยความเชอหลายประการ ฤๅษบาง
ตนต�องการปฏบตเพอหลดพ�นจากความทกข4 หรอบางตนต�องการทจะสร�างฤทธสร�างบารม จงเกดมลทธมการ
ฝAกตนแล�วตงตวเป2นอาจารย4สอนศษย4ให�ประพฤตปฏบตตามหลกการทวางไว�ในแต-ละสานก ฤๅษ มกได�รบ
ความศรทธาว-าเป2นคนทมพลงจตเดดเดยว ม-งปฏบตจนประสบผลสาเรจในอย-างใดอย-างหนงหรอมฤทธเดช
หลายๆ อย-าง เช-นสามารถเหาะเหนเดนอากาศได� มวาจาสทธ หายตวได� ปลกเสกสงต-างๆ และมอกมากมาย
บางท-านกเก-งเรองยาสมนไพร เช-น ปCชวกโกมารภทรซงเป2นแพทย4ประจาพระองค4ของสมเดจพระสมมาสมพทธ
เจ�ากอย-ในกล-มของฤๅษเช-นกน
ฤๅษในวรรณคดไทยส-วนใหญ-จะเป2นตวละคร
ฝCายด คอยปกปEองช-วยเหลอผ�อนอย-เสมอ อย-างในเรอง
รามเกยรต กปรากฏนามของพระฤๅษทงหมด 33 ตน
เมอรวมกบนามททศกณฐ4แปลงเป2นฤๅษอก 3 ตน รวม
แล�ว ได� 36 ตน นามของฤๅษผ�เป2นตวละครสาคญในเรอง
รามเกยรต มดงน
พระฤๅษกไลยโกฏ ผ�มตบะแก-กล�าทาให�ฝนแล�งถง 7 ป( นบเป2นมหาฤๅษผ�ทรงตบะสงส-งท-านหนง
ตานานว-า ท-านเป2นบตรของพระฤๅษอสสงห4 เกดในปCาอย-ในปCาแต-เลกไม-เคยเหนบ�านเมองกบเขา ฤๅษผ�เป2น
บดาสงสอนไว�ว-าให�ระวงววเขาอ-อน มนมเขาขนบนอก เขามนแปลกเพราะว-าแทนทจะแขงกลบนม พระฤๅษ
กไลยโกฎได�แต-ฟLงบดากาชบ แต-เคยเหนของจรงไม- ไม-เข�าใจว-าเป2นอะไร กได�แต-บาเพญเพยรภาวนาจนบรรล
ฌานสมาบตตามลาดบ พระฤๅษกไลยโกฎได�ฌานสมาบตสงมาก สามารถเข�าฌานสมาบตชนสงสดนงนงไม-ขยบ
กายนบเป2นป(ๆ ด�วยเดชความแรงกล�าของฌานสมาบต ซงมอานภาพดจพระอาทตย4ร�อยดวงพนดวงนนเองทา
ให�บ�านเมองทพระฤๅษกไลยโกฎเข�าฌานนนหามฝนตกลงมาไม- บ�านเมองเมอไม-มฝนตก กย-อมเกดความ
เดอดร�อนเป2นธรรมดา ฝนไม-ตกอย-นานถง 3 ป( เพราะ ระหว-าง 3 ป( นน พระฤๅษกไลยโกฎเข�าฌานนงนงไม-
ไหวกายจตดงอย-ในสมาฌานเช-นนนโดยไม-ต�องกนข�าว ไม-ต�องกนนา แต-กสามารถดารงอย-ได� ด�วยอานาจจตทม
พลงงานมหาศาล ร-างกายกไม-ตาย เกนวสยของปถชนคนธรรมดาสามญจะเข�าใจในความลลบแห-งสมาธนได�
อย-างไรกตาม การบาเพญตบะฌานอนสงส-งของพระฤๅษกไลโกฎนก-อความเดอดร�อนแก-บ�านเมอง จนกระทง
ท�าวโรมพตต�องส-งบตรสาวทสวยทสดชอนางอรณวด เข�าไปทาลายตบะแห-งองค4พระฤๅษ ด�วยการบบนวดเคล�า
คลงเอานาผงไปทารมฝ(ปาก เมอกระทามากเข�าพระฤๅษกไลยโกฎกออกจากฌานสมาบตลมตาด เมอเหนนาง
๒
อรณวด และได�รบการนวดการสมผสบบคลา ตณหาภายในใจกฟEงขน ทสดตละทบาเพญไว�กเสอม ทาให�ฝนท
แล�งอย-นานถง 3 ป( ตกกระหนาลงมาบ�านเมองกสขสบาย พระฤๅษกไลยโกฎ ต-อมาล-วงร�ความจรงเข�ากกลบไป
บาเพญตบะใหม- จนมฤทธกล�าเหมอนเดม และเลกสนใจในอสตรแต-นนมา พระฤๅษกไลยโกฎนยงเป2นบคคล
สาคญ เมอตอนทท�าวทศรถปรารถนาจะมบตรสบสกลแต-อย-างไรกหามไม- ทสดต�องเชญพระฤๅษอนมฤทธแก-
กล�า ห�าตนมาทาพธ หนงในนนกมพระฤๅษกไลยโกฎด�วย โดยเชญมาทาพธ หงข�าวทพย4ให�มเหสสามพระองค4
เสวย ได�แก- นางเกาสรยา นางไกยเกษ และนางสมทรชา หลงจากทาพธเรยบร�อยเวลาผ-านไปกได�บตรขนมา
จรงๆ ตอนททาพธเสรจใหม-ๆ นางกากยายกษ4กมาคาบข�าวทพย4เอาไปให�นางมณโฑกนด�วย นางจงได�ลกสาวท
มหน�าตาสวยงามกว-าหญงใดในสามโลก คอนางสดานนเอง
พระฤๅษผ�รวมพธกวนข�าวทพย� ในเบองต�นได�กล-าวถงพระฤๅษกไลยโกฎผ�ทรงตบะฌานอนแก-กล�า ซง
เป2นหนงในห�าทร-วมพธกวนข�าวทพย4ให�ท�าวทศรถ ทเหลออกสตนอนล�วนมฤทธมบญญานภาพเป2นทเคารพของ
ไตรโลกได�แก- พระฤๅษวสทธ พระฤๅษสวามตร พระฤๅษวชระอคค พระฤๅษภารทวาช ส-วนองค4สดท�ายทกล-าว
ไปแล�วคอ พระฤๅษกไลยโกฎ เมอนางเกาสรยา ไกยเกษ และสมทรชาได�กนข�าวทพย4ไปแล�วเกดบตรด�วยกน
ทงสน 4 คน คอ นางเกาสรยามบตรชอ พระราม คอองค4นารายณ4อวตาร นางไกยเกษมบตรคอ พระพรตและ
พระสตรต นางสมทรชามบตรคอพระลกษณ4 ส-วนนางมณโฑได�กนด�วยเช-นกนมบตร คอ นางสดา เป2นพระ
ลกษมอวตาร
พระฤๅษโคบตร ผ�ถอดดวงให�ทศกณฐ4 นบเป2นพระฤๅษทมฤทธมาก เป2นครฝCายยกษ4 มลกศษย4ทสาคญ
สองคน คอทศกณฐ4 และอนทรชต ได�สงสอนวชาเวทวทยาอาคมขลงจนทาให�ทศกณฐ4 กาเรบเสบสานระรานทว
ทงสามโลก แต-ภายหลงส�พระรามไม-ได� ทศกณฐ4ขอร�องให�อาจารย4ช-วยถอดดวงใจ เพอตนจะได�เป2นอมตะไม-ม
วนตาย เมอพระฤๅษโคบตรเหนใจช-วยถอดดวงใจออกมาไว�นอกร-างกายทศกณฐ4กยงมฤทธไม-กลวตายเพราะ
ใครกทาอะไรตนเองไม-ได� ทสดพเภกบอกกลอบายให�พระรามและหนมานได�ทราบ หนมานจงไปหลอกทศกณฐ4
ว-าตนทะเลาะกบพระรามไม-ขออย-ด�วยแล�วต-อไปนจะช-วยทศกณฐ4รบ ทศกณฐ4หลงกลรกหนมานดงลก ทสดหน
มานสบได�ว-ากล-องดวงใจอย-ทพระฤๅษโคบตร หนมานกบองคตจงเข�าไปหลอกล-อ ลวงขอกล-องดวงใจของ
ทศกณฐ4 ทสดพระฤๅษโคบตรเสยร� ทศกณฐ4จงต�องตายในสนามรบ โดยพระรามแผลงศร ในขณะทหนมานขย
กล-องดวงใจ เป2นอนว-าทศกณฐ4 จงสนใจในทสด
พระฤๅษองคต เป2นผ�ทมวชาแก-กล�าอกท-านหนง ตามเนอเรองรามเกยรตเล-าว-า พระฤๅษท-านนม
ความสามารถถงขนาดผ-าเอาลกของพาลทตดท�องนางมณโฑเมยของทศกณฐ4มาไว�ในท�องแพะ เรองราวตอนนม
อย-ว-าพาลเป2นพญาลง ทมฤทธแก-กล�า เพราะได�พรวเศษจากพระอศวรว-ายามเมอรบกบใครกตาม ให�กาลงของ
ผ�นนลดลงครงหนงแล�วมาเพมให�กบตนเอง คราวหนงพญาพาลรบกบทศกณฐ4 เพราะพาลต�องการแย-งนาง
๓
มณโฑเมยรกของทศกณฐ4 แต-ทศกณฐ4ส�ไม-ได�เจบใจยงนกทเมยรกโดนชงไปต-อหน�าต-อตา ทสดทศกณฐ4ขอร�อง
ให�รพะฤๅษโคบตรช-วย เพราะพระฤๅษโคบตรเป2นเพอนกบพระฤๅษองคตอาจารย4ของพาล พระฤๅษองคตเหนว-า
การกระทาของพาลไม-ถกต�องจงไปเจรจาให�จนพาลยอมคนนางมณโฑ แต-ขณะนน นางมณโฑตงครรภ4แล�วกบ
พาล พระฤๅษองคตจงใช�วชาผ-าท�องนางมณโฑนาลกทเกดกบพาลไปฝากไว�กบท�องแพะแทน พอครบกาหนด
ทารกนนคลอดออกมาจากท�องแพะมชอว-า"องคต"
พระฤๅษโคดม ผ�มอายยาวนานถง 2 หมนป( เป2นพระฤๅษทมตบะแก-กล�าจนสามารถมอายยนนานผด
คนธรรมดา แต-เดมพระฤๅษโคดมผ�นเป2นกษตรย4ครองนครสาเกต ได�เหนวถชวต พจารณาจนเหนทกข4ในวฏฏ
สงสาร ทสดเกดเบอหน-ายในราชสมบตอนเป2นเรองทางโลกย4วสยไม-มทางพ�นทกข4 ต�องมแต-ความว-นวายอย-เป2น
นจ จงได�ออกบวชบาเพญเพยรจนบรรลฌานชนต-างๆ ได�ฌานสมาบตชนสงเข�าฌานได�นานนบป(โดยไม-เคลอน
กาย สามารถเสพอากาศธาตเป2นอาหาร การทาฌานเป2นเวลานานของพระฤๅษโคดมนทาให�ปล-อยร-างกายจนม
นวดเครายาวรงรง จนกระทงมนกกระจาบมาทารงอาศยอย-ในเครา วนหนงนกกระจาบตวผ�บนไปเคล�าเกสรบว
จนคา ดอกบวหบต�องค�างคนในดอกบว นางนกตวเมยโกรธเข�าใจผดคดว-าผวนอกใจตนจงทะเลาะกน นกตวผ�
กล-าวว-า "ถ�าตนไม-ซอสตย4ขอให�บาปฤๅษโคดมจงมาตกอย-กบตน" พระฤๅษโคดมผ�บรรลฌานและมญาณหยงร�
จนสามารถเข�าใจสงทสตว4ทงหลายส-งภาษากนกเข�าใจในสงทนกกระจาบพดทกประการ จงสงสยว-าเราบวชมา
ตงหมนป(เหตใดจงมบาปอย-กบตว จงถามนกไป นกกเลยตอบว-าเป2นเพราะฤๅษไม-มลกสบสกลเป2นเหตให�บาป
พระฤๅษโคดมจงก-อกองไฟชบหญงนางหนงขนมาจากกองไฟนน นามว-า "กาลอจนา" แล�วสมส-กบนางจนได�
บตรสาวนามว-า "สวาหะ" ต-อมาพระอนทร4กบพระอาทตย4ต�องการจะสร�างทหารให�แก-พระราม จงลอบมาเป2นช�
กบนางกาลอจนา จนเกดบตรคอพาล (ลกพระอนทร4) สครพ (ลกพระอาทตย4) พระฤๅษโคดมกเลยงดด�วยเข�าใจ
ว-าเป2นลกตน วนหนงพาลกทงสามไปอาบนา โดยอ�มพาล สครพ ส-วนนางสวาหะให�เดนไป นางกาลอจนาผ�เป2น
ภรรยาจงต-อว-า "ลกคนอนอ�มชอย-างด ลกตนให�เดนดน" ฤๅษโคดมได�ฟLงดงนนจงเกดความแคลงใจ จงอธษฐาน
โยนลกทงสามลงนาไป ใครเป2นลกตนให�ว-ายนากลบมา ถ�าใครไม-ใช-ให�กลายเป2นลงไป ด�วยเหตนพาลและสครพ
จงกลายเป2นลง พระอนทร4และพระอาทตย4ผ�เป2นพ-อทแท�จรง จงมาเนรมตเมองใหม-ให�นามว-า "นครขดขน"
พระฤๅษผ�เป1นปฐมเหตแหงการสร�างเมองอโยธยา เมองอโยธยานนเป2นเมองทบงเกดจากพระฤๅษส
ตนรวมกนเนรมตเมองขน คาว-าอโยธยานนกมาจากคานาหน�าของพระฤๅษทงสตนได�แก- พระฤๅษอจนคาว พระ
ฤๅษยคอคระ พระฤๅษทหา และพระฤๅษยาคะ เมองอโยธยาทสร�างขนนพระฤๅษทงสยกให�แก-ท�าวอชบาลเป2น
ปฐมกษตรย4ขนครองเมอง
พระฤๅษ 4 ตนผ�ชบกบให�กลายเป1นคน นางมณโฑผ�เป2นภรรยาสดทรกของทศกณฐ4นนแต-เดมก-อนท
นางจะมรปโสภาดงนเคยเป2นกบมาก-อน แต-ด�วยกรรมชกนาจงพาให�กลายเป2นมนษย4ในภายหลง เล-าว-าแต-เดมม
๔
พระฤๅษสตน คอ พระฤๅษอตนตา พระฤๅษอธรา พระฤๅษวสตร และ พระฤๅษมหาโรมสงห4 พระฤๅษทง 4 ล�วน
บาเพญจตขดเกากเลสจนมฤทธอนลลบภายในตน ข�างอาศรมของพระฤๅษทง 4 นนยงมนางกบตวหนง พระ
ฤๅษเหนเกดเอนดจงเลยงด�วยนานมเป2นประจา วนหนง พระฤๅษทง 4 เดนไปในปCาเหนนางพญานาคสมส-กบง
ดน พระฤๅษเหนดงนนจงใช�ไม�เท�าสะกดเพอเตอนให�ร�ว-า ไม-ควร นางนาคเป2นถงพญางหาควรมาเกลอกกลวกบ
งดนไม- นางพญานาคทงแค�นทงอาย เมอได�โอกาสจงแอบมาคายพษใส-ในนานมทพระฤๅษจะดมกน นางกบเหน
เหตการณ4จงสละชวตโดยการกระโดดลงไปดมกนนมพษจนตวเองตาย พระฤๅษทง 4 กลบมาเหนแปลกใจจงใช�
วชาชบชวตนางกบขนมาซกถามเหตใดจงตะกละเยยงนน นางกบเล-าเหตการณ4ให�ฟLงโดยตลอด จนพระฤๅษ
สงสารและเหนถงความกตญTจงชบร-างนางกบกลายเป2นสาวงามนามว-า “นางมณโฑ”
พระฤๅษปรศรามผ�ทาให�พระคเณศเสยงา ตานานนมว-า เนองจากพระพฆเณศ (พระคเณศ) เป2นผ�เฝEา
ประตห�องพระศวะเจ�า ใครจะเข�าจะออกต�องผ-านพระพฆเณศเสยก-อน ครงหนงพราหมณ4 (ฤๅษ) ปรศรามจะ
เข�าเฝEาพระอศวร พระพฆเณศเข�าห�ามปราม จนกระทงเกดการววาทถงขนส�กนขนมา พระพฆเณศได�ทใช�งวง
จบพราหมณ4ปรศรามขนเหวยงในอากาศจนปรศรามเกอบสนสต พอปรศรามได�โอกาสบ�างจงเอาขวานเพชรท
พระศวะประทานให�จามทหว พระพฆเณศ พอเหนขวานจาได�ว-าเป2นของพระบดาไม-กล�าโต�ตอบ จงเอางาข�าง
ขวารบ เมอขวานเพชรกระทบเข�าทาให�งาด�านนนหกสะบนออก ทาให�พระพฆเณศมงาเดยวเท-านนเป2นต�นมา
และถอเป2นเหตแห-งการเสยงาของพระพฆเณศด�วย
พระฤๅษผ�สาปแชงเทวดา พระฤๅษตนนมนามว-าทรวาส มฤทธตบะแก-กล�ามาก มวาจาสทธ เป2นท
เกรงกลวของเทพยดาทงหลายแม�พระอนทร4กเกรงกลวยงนก มเรองเล-าว-าแต-เดมพระฤๅษตนนมความเคารพใน
พระอนทร4 จงเอาพวงมาลยเข�าถวาย โดยคล�องไปทหวของพญาช�างเอราวณ พญาช�างทรงของพระอนทร4 เมอ
ได�กลนดอกไม�เข�าจงเกดอาการมนเมาถงขนเอางวงจบพวงมาลยฟาดลงดน พระฤๅษทรวาสเหนดงนนเข�าใจผด
ว-าพระอนทร4ลบหล-ตน จงโกรธและสาปแช-งให�พระอนทร4และเหล-าเทวดาทงหลายจงพ-ายแพ�แก-อสร แต-นนมา
เทพยดาทงหลายกอ-อนแรงไม-อาจมพละกาลงต-อส�กบอสรได�ดงเดม จนกระทงต�องทาพธกวนนาอมฤตขนเพอ
แก�ไข
นอกจากนยงมพระฤๅษทมฤทธอกมากมรายนามพอสงเขปได�ดงน พระฤๅษวาลมก หรอ วชมฤค เป2น
พระฤๅษทนางสดาไปอาศยอย-ด�วยเมอครงถกพระรามลงโทษประหาร พระฤๅษนารท เป2นผ�แนะนาให�หนมาน
ดบไฟทปลายหางเมอครง เผากรงลงกาด�วยการใช�นาบ-อน�อย คอ นาลายช-วยดบ พระฤๅษกาลดาบส เป2น
ผ�สอนศลปศาสตร4ให�แก-ไนสรยวงศ4 พระฤๅษทพระรามไปพบระหว-างเดนทาง ได�แก- พระฤๅษสทรรศน�, พระ
ฤๅษสไข, พระฤๅษอรรคต (คนละตนกบพระฤๅษองคต), พระฤๅษสรภงค� ผ�วเศษอย-แดนมถลา คอ พระฤๅษ
สธามนตน ผ�วเศษอย-แดนขดขน คอ พระฤๅษองคต (เล-าไว�แล�วในเรองพระฤๅษองคต) ผ�วเศษอย-แดนลงกา ม
๕
พระฤๅษนารท (เล-าไว�แล�วในเรองนาบ-อน�อย) พระฤๅษโคบตร (อาจารย4ของทศกณฐ4 ผ�มวชาถอดกล-องดวงใจ)
พระฤๅษกาล (รวม 3 ตน) ผ�วเศษอย-แดนเขาตรกฏ มพระฤๅษสเมธ พระฤๅษอมรเมศ พระฤๅษปรเมศ รวม 3
ตน ผ�วเศษอย-เชงเขามรกต ซอ พระฤๅษทศไพ ผ�วเศษอย-เชงเขาไกรลาศ มพระฤๅษคาวน พระฤๅษสขวฒน
ผ�วเศษอย-ปCาไกยเกษ นามว-าพระฤๅษโควนท� ผ�วเศษอย-ปCากาลวาต นามว-า พระฤๅษวชมฤค พระฤๅษทหน
มานพบตอนถวายแหวนนางสดามสองตน คอ พระฤๅษชฏล และ พระฤๅษนารท พระฤๅษทเกดจากการแปลง
ของทศกณฐ4 ม 3 ตน คอ พระฤๅษสธรรมแปลงเมอไปลกนางสดา พระฤๅษกาลเมออย-เขาคนธมาทน4 และพระ
ฤๅษสทธโคดมเมอไปหาพระรามในค-าย
๖
อปกรณ�ทสาคญในการแกะตวหนง
๑. การเตรยมหนง
หนงทใช�ในการแกะตวหนงส-วนใหญ-ใช�หนงววมากกว-าหนงอน ๆ เพราะนม แกะง-าย และหาซอได�ไม-
ยากนก ซงมอย-ด�วยกน ๒ ประเภท คอ หนงขน และหนงแก�ว (ไม-มขน)
๒. การเตรยมวสดอปกรณ�
วสดอปกรณ4ทใช�ในการแกะตวหนงมด�วยกนหลายอย-าง สงทนกเรยนจาเป2นต�องร�จก มดงต-อไปน
๒..๑ หนง เป2นสงทมความสาคญมาก เนองจากอดตตวหนงทาจากหนงสตว4เท-านน
๒.๒ เหลกขด หรอเหลกจาร
เป2นเหลกปลายแหลม (เหลกกล�า) ทมด�ามจบ
ใช�สาหรบ ขด ร-างภาพลงบนแผ-นหนง
๒.๓ มดแกะ (เหลกขด) ใช�ฉลแกะลวดลาย
กนก และเส�นรอบนอก ช-างแกะหนงส-วนมาก
ดดแปลงมาจากใบเลอยตดเหลกทมคณภาพด
หรอเป2นเหลกกล�า หรออาจใช�มดปลายแหลม
แทนกได�แต-อาจจะแกะหนงได�ยากกว-า ทาให�
ลวดลายไม-วจตรงดงามเท-าทควร
๗
๒.๔ มกหรอตZดต- คอ อปกรณ4ทใช�สาหรบ ตอกลวดลายต-าง ๆ ทาจากเหลกเจาะรกลม ๆ
๒.๕ สบ- เทยน หรอขผง ใช�สาหรบจมปลายหรอตZดต- เพอให�เกดความลนเวลาตอก
๒.๖ ค�อน เป2นใช�ตอกตZดต- (มก) เป2นค�อนเหลก
๒.๗ เขยงขด ทาจากไม�เนออ-อนเนอนม ใช�สาหรบขดหรอตดรป
๘
๒.๘ เขยงตอก ทาจากไม�เนอแขง
ใช�สาหรบรองตอกลวดลายโดยมก
๒.๑๐ ส สทใช�ระบายตวหนง
๒.๑๑ พ-กน ใช�สาหรบระบายส
๒.๑๓ ไม�ไผ-และเชอก ใช�สาหรบ
ประกอบตวหนง ประกอบไม�ตบ และไม�มอ
๒.๑๔ กรรไกร ใช�สาหรบการตด
เส�นหนง หรอบางกรณสามารถใช�แทนมด
แกะได�
๙
กจกรรมการเรยนร�ท ๑
เรอง ฝ=กทกษะการใช�เครองมอแกะตวหนง
๑. นกเรยนใช�ต>ดตหรอมกตอกลายแนวตรง ทกาหนดให�ตอไปน
๑๐
๒. นกเรยนใช�ต>ดตหรอมกตอกลายแนวโค�ง ทกาหนดให�ตอไปน
๑๑
๓. นกเรยนใช�เหลกขดหรอมดแกะในการแกะลวดลายทกาหนดให� ตอไปน
๑๒
กจกรรมการเรยนร�ท ๒
เรอง ฝ=กทกษะการใช�เครองมอแกะลายบนตวหนง
ตวอยาง รปท�ใหนกเรยนฝกใชมกหรอตดตตอกเจาะตามเสนท�กาหนด
๑๓
กจกรรมการเรยนร�ท ๓
เรอง ฝ=กทกษะการใช�เครองมอแกะลายซบซ�อน
ตวอยาง รปท�ใหนกเรยนฝกใชมกหรอตดตตอกเจาะตามเสนท�กาหนด
๑๔
กจกรรมการเรยนร�ท ๔
เรอง ฝ=กทกษะการสร�างลวดลายอยางงาย
ให�นกเรยนใช�มกตอกลายตามเส�นทกาหนด โดยให�เว�นระยะการตอก ดงตวอยาง
ลายกระหนก คอลวดลายทประดษฐ4ขนจากธรรมชาต เนองจากกระหนกมาจากต�นไม�
หรอเปลวไฟ บางครงกระหนกจงหมายถงพรรณไม� และยงแปลว-าทองอกด�วย ลายกระหนกม
หลายสกล เช-น วดเชงหวาย วดระฆง และอนๆ อกมากมายแล�วแต-ครโบราณท-านจะคดประดษฐ4
กนไป แต-สงหนงทเหมอนกนคอโครงและแกนของกระหนก
๑. ตอกมกแบบจดไขปลา ๒. ตอกมกแบบเส�นประ ๓. ตอกมกแบบเส�นประ
ผสมจดไขปลา
๑๕
กจกรรมการเรยนร�ท ๕
เรอง ฝ=กทกษะการสร�างลวดลายทซบซ�อน
ให�นกเรยนใช�เครองมอสร�างลายตามเส�นทกาหนด ดงน
๑๖
กจกรรมการเรยนร�ท ๖ ให�คดลอกลายลงบนแผนหนง
โดยใช�กระดาษลอกลาย ตามภาพตอไปน
๑๗
กจกรรมการเรยนร�ท ๗ ให�แกะลายบนแผนหนงตามส
สแดง คอ ใช�เครองมอเจาะแตอยาให�ขาดจากกน
สเขยว คอ ตดให�ขาดออก
๑๘
กจกรรมการเรยนร�ท ๘ ให�ระบายสตวหนง ดงตวอยาง