Tuumlrkiyede Diyabetik Ayak

Konusunda Yenilikler ve Yasal

Duumlzenlemeler

Prof Dr Neşe Saltoğlu

Cerrahpaşa Tıp Fakuumlltesi

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

WHO

Duumlnyada 347 milyon diyabet hastası

Bunların 80rsquoi duumlşuumlk-orta gelirli uumllkelerde

WHO 2030 tahmini 2005-2030 arasında diyabetten

oumlluumlmuumln 2 katına ccedilıkacağı

Diyabet hastalarında yaşam suumlresince uumllser gelişme

riski 25

Yıllık insidans Amerika ve Avruparsquoda 06-22

arasında

Periferik noumlropatisi olan hastalarda insidansı 7

Gelişmekte olan uumllkelerde ccedilok daha YUumlKSEK

Diyabetik ayak

Diyabetin oumlnemli bir komplikasyonu

morbidite

ciddi sosyal sorun

yaşam kalitesinde duumlşme

uzun suumlren tedaviler

hastaneye yatış

ayak ya da bacak amputasyonu

ampute edilen hastalarda izleyen 1-3 yıl

iccedilinde tekrar amputasyon oranı 30-50

izleyen 5 yıl iccedilinde oumlluumlm oranı 50

Diyabetin ayak komplikasyonu nedeni ile

duumlnyada her 30 saniyede bir ayak

kaybı maliyet ampute olmayanlardan yaklaşık 4 kat daha

yuumlksek

Ciddi sosyal ve ekonomik sonuccedillar

Psiko-sosyal sorunlar

uumlretkenlik kaybı maliyeti

rehabilitasyon maliyeti

evde bakım suumlreccedilleri

hasta ve ailesinin harcamaları

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

WHO

Duumlnyada 347 milyon diyabet hastası

Bunların 80rsquoi duumlşuumlk-orta gelirli uumllkelerde

WHO 2030 tahmini 2005-2030 arasında diyabetten

oumlluumlmuumln 2 katına ccedilıkacağı

Diyabet hastalarında yaşam suumlresince uumllser gelişme

riski 25

Yıllık insidans Amerika ve Avruparsquoda 06-22

arasında

Periferik noumlropatisi olan hastalarda insidansı 7

Gelişmekte olan uumllkelerde ccedilok daha YUumlKSEK

Diyabetik ayak

Diyabetin oumlnemli bir komplikasyonu

morbidite

ciddi sosyal sorun

yaşam kalitesinde duumlşme

uzun suumlren tedaviler

hastaneye yatış

ayak ya da bacak amputasyonu

ampute edilen hastalarda izleyen 1-3 yıl

iccedilinde tekrar amputasyon oranı 30-50

izleyen 5 yıl iccedilinde oumlluumlm oranı 50

Diyabetin ayak komplikasyonu nedeni ile

duumlnyada her 30 saniyede bir ayak

kaybı maliyet ampute olmayanlardan yaklaşık 4 kat daha

yuumlksek

Ciddi sosyal ve ekonomik sonuccedillar

Psiko-sosyal sorunlar

uumlretkenlik kaybı maliyeti

rehabilitasyon maliyeti

evde bakım suumlreccedilleri

hasta ve ailesinin harcamaları

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

Diyabet hastalarında yaşam suumlresince uumllser gelişme

riski 25

Yıllık insidans Amerika ve Avruparsquoda 06-22

arasında

Periferik noumlropatisi olan hastalarda insidansı 7

Gelişmekte olan uumllkelerde ccedilok daha YUumlKSEK

Diyabetik ayak

Diyabetin oumlnemli bir komplikasyonu

morbidite

ciddi sosyal sorun

yaşam kalitesinde duumlşme

uzun suumlren tedaviler

hastaneye yatış

ayak ya da bacak amputasyonu

ampute edilen hastalarda izleyen 1-3 yıl

iccedilinde tekrar amputasyon oranı 30-50

izleyen 5 yıl iccedilinde oumlluumlm oranı 50

Diyabetin ayak komplikasyonu nedeni ile

duumlnyada her 30 saniyede bir ayak

kaybı maliyet ampute olmayanlardan yaklaşık 4 kat daha

yuumlksek

Ciddi sosyal ve ekonomik sonuccedillar

Psiko-sosyal sorunlar

uumlretkenlik kaybı maliyeti

rehabilitasyon maliyeti

evde bakım suumlreccedilleri

hasta ve ailesinin harcamaları

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

Diyabetik ayak

Diyabetin oumlnemli bir komplikasyonu

morbidite

ciddi sosyal sorun

yaşam kalitesinde duumlşme

uzun suumlren tedaviler

hastaneye yatış

ayak ya da bacak amputasyonu

ampute edilen hastalarda izleyen 1-3 yıl

iccedilinde tekrar amputasyon oranı 30-50

izleyen 5 yıl iccedilinde oumlluumlm oranı 50

Diyabetin ayak komplikasyonu nedeni ile

duumlnyada her 30 saniyede bir ayak

kaybı maliyet ampute olmayanlardan yaklaşık 4 kat daha

yuumlksek

Ciddi sosyal ve ekonomik sonuccedillar

Psiko-sosyal sorunlar

uumlretkenlik kaybı maliyeti

rehabilitasyon maliyeti

evde bakım suumlreccedilleri

hasta ve ailesinin harcamaları

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

Diyabetin ayak komplikasyonu nedeni ile

duumlnyada her 30 saniyede bir ayak

kaybı maliyet ampute olmayanlardan yaklaşık 4 kat daha

yuumlksek

Ciddi sosyal ve ekonomik sonuccedillar

Psiko-sosyal sorunlar

uumlretkenlik kaybı maliyeti

rehabilitasyon maliyeti

evde bakım suumlreccedilleri

hasta ve ailesinin harcamaları

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

Ciddi sosyal ve ekonomik sonuccedillar

Psiko-sosyal sorunlar

uumlretkenlik kaybı maliyeti

rehabilitasyon maliyeti

evde bakım suumlreccedilleri

hasta ve ailesinin harcamaları

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

En azından diyabetik ayak amputasyonlarının

50si oumlnlenebilir

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

Kuzey Amerika ve Avruparsquoda diyabete harcanan

kaynakların 7-20rsquosi sadece diyabetik ayağa

atfedilmekte

Diyabet ve komplikasyonlarının Amerikan sağlık

sistemine doğrudan yıllık maliyeti 116 milyar $

33rsquouuml ayak uumllserlerinin tedavisi iccedilin harcanmakta

(~39 milyar $)

İriver VRet al J Am Podiatr Med Assoc 2010 100(4)235-41

Eurodial ccedilalışması

Ondoumlrt uumllkeden farklı merkezden 821 hasta

prospektif ccedilalışma

1 yıllık suumlrede diyabetik ayak uumllserli hastanın direkt

ve dolaylı maliyeti ortalama 10 000 euro

Avruparsquoya yıllık maliyeti 10 milyar euro

Almanya ccedilalışması

Diyabetik hastalarda ayak uumllserlerinin tedaviye

maliyeti yaklaşık 4 kat

Amputasyonların maliyeti 6 kattan fazla

Her bir diyabetik ayak vakasının amputasyonsuz

yıllık toplam maliyeti ortalama 7537 euro

Liebl A et al Costs of long-term complications in type 2 diabetes

patients in Germany Results of the CODE-2 Study] Med Klin2002

1597(12)713-9

Almanya ccedilalışması

Diyabetik hastalarda ayak uumllserlerinin tedaviye

maliyeti yaklaşık 4 kat

Amputasyonların maliyeti 6 kattan fazla

Her bir diyabetik ayak vakasının amputasyonsuz

yıllık toplam maliyeti ortalama 7537 euro

Liebl A et al Costs of long-term complications in type 2 diabetes

patients in Germany Results of the CODE-2 Study] Med Klin2002

1597(12)713-9

Tuumlrkiyede diyabetik ayak sorunu

7 milyon kadar bilinen diyabet hastası

MEDULA verilerine kayıtlı diyabet hastası 5 milyon

Tahminen bir milyondan fazlasında diyabetik ayak yarası

500000 lsquoe yakın ayak infeksiyonu olan olgu

Duumlnyada ccedilalışmalar

ldquoInternational Working Group on Diabetic Foot

American Diabetes Association

American Association of Clinical Endocrinologistrdquo

American Diabetes Association

Australian Diabetes Foot Network management

of diabetes-related foot ulceration - a clinical

update Bergin SM1 Gurr JM Allard BP Holland EL Horsley MW Kamp

MC Lazzarini PA Nube VL Sinha AK Warnock JT Alford

JB Wraight PR Australian DiabetesFoot Network

Med J Aust 2012 Aug 20197(4)226-9

Duumlnyada ccedilalışmalar

ldquoInternational Working Group on Diabetic Foot

American Diabetes Association

American Association of Clinical Endocrinologistrdquo

American Diabetes Association

Australian Diabetes Foot Network management

of diabetes-related foot ulceration - a clinical

update Bergin SM1 Gurr JM Allard BP Holland EL Horsley MW Kamp

MC Lazzarini PA Nube VL Sinha AK Warnock JT Alford

JB Wraight PR Australian DiabetesFoot Network

Med J Aust 2012 Aug 20197(4)226-9

American Diabetes Association

Australian Diabetes Foot Network management

of diabetes-related foot ulceration - a clinical

update Bergin SM1 Gurr JM Allard BP Holland EL Horsley MW Kamp

MC Lazzarini PA Nube VL Sinha AK Warnock JT Alford

JB Wraight PR Australian DiabetesFoot Network

Med J Aust 2012 Aug 20197(4)226-9

Australian Diabetes Foot Network management

of diabetes-related foot ulceration - a clinical

update Bergin SM1 Gurr JM Allard BP Holland EL Horsley MW Kamp

MC Lazzarini PA Nube VL Sinha AK Warnock JT Alford

JB Wraight PR Australian DiabetesFoot Network

Med J Aust 2012 Aug 20197(4)226-9

EDUCATE about proper foot care

EXAMINE for structural vascular neuropathy

problems

DO a 10 gram monofilament assessment

IDENTIFY those at high risk of foot ulcers and

educate assess more frequently consider footwear

REFER ulcers to multidisciplinary team specialized in

foot care

2013

Foot Care Checklist

Canadian Diabetes Association Clinical Practice

Guidelines

Foot Care

The Diabetic Foot and Risk How to

Prevent Losing Your Leg

Dont deny you are a diabetic

Anyone who has ever had an elevated

blood sugar level is at risk for foot

complications It may be as simple as

knowing that once in your life even during

pregnancy you have had an elevated

blood sugar level If so you are at risk and

must monitor your feet

Diet-controlled diabetics whether

diagnosed as an adult or as a child have

feet at risk of diabetic complications The

simple rule If you have ever been told that

you are at risk of developing diabetes you

need to consider your feet and work to

prevent injury

Dont accept that all diabetics lose their

legs

Ccedilalışmaların nedeni

Diyabetik ayak uumllserleri oumlnlenebilir

Oluşan yaranın erken saptanması

Erken muumldahale edilmesi

Ortaya ccedilıkan bir infeksiyonda erken ve uygun tedavi

yaklaşımı

Konu ile ilgili sağlık ccedilalışanlarını

gelen hastanın ayakkabı ve

ccedilorabını ccedilıkartıp ayağına

bakmaya teşvik etmek gerekli

Ccedilalışmaların amacı

Risk altında olanları belirlemek

Etkili oumlnleme stratejileri ile ayak bakım programları

oluşturmaya ccedilaba goumlstermek

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarının uygun

tanı etkin tedavi ve takiplerinin yapılabilmesi ve ayak

korumanın sağlanabilmesi iccedilin tanımlayıcı

multidisipliner yaklaşımı sağlayıcı ve kullanıcı

dostu rehberler oluşturmak ldquo

Rehber hazırlamadan hedeflenen

uumllser riskinin farkında olma

optimal oumlnleyici ayak bakımı

metabolik değerlendirme ve youmlnetim

yuumlksek riskli bireyde tedaviye youmlnelik yapılması

gerekenleri belirleme

multidisipliner ccedilalışmanın hasta youmlnetiminde

oumlneminin vurgulama

koruyucu bakım

hasta ve sağlık ccedilalışanı eğitimi

Diyabetik ayağı oumlnleyici olarak optimal ayak bakımı

+

sıkı glisemik kontrol sağlanması

+

rehberlere goumlre ayak koruma ve eğitim

+

rehberlere goumlre tedavi youmlnetimi

maliyet -etkin bulunmuştur Ortegon MM et al Diabetes Care 2004 27(4)901-7

Li R et al Diabetes Care 2010 Aug33(8)1872-94

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

The Diabetic Foot and Risk How to

Prevent Losing Your Leg

Dont deny you are a diabetic

Anyone who has ever had an elevated

blood sugar level is at risk for foot

complications It may be as simple as

knowing that once in your life even during

pregnancy you have had an elevated

blood sugar level If so you are at risk and

must monitor your feet

Diet-controlled diabetics whether

diagnosed as an adult or as a child have

feet at risk of diabetic complications The

simple rule If you have ever been told that

you are at risk of developing diabetes you

need to consider your feet and work to

prevent injury

Dont accept that all diabetics lose their

legs

Ccedilalışmaların nedeni

Diyabetik ayak uumllserleri oumlnlenebilir

Oluşan yaranın erken saptanması

Erken muumldahale edilmesi

Ortaya ccedilıkan bir infeksiyonda erken ve uygun tedavi

yaklaşımı

Konu ile ilgili sağlık ccedilalışanlarını

gelen hastanın ayakkabı ve

ccedilorabını ccedilıkartıp ayağına

bakmaya teşvik etmek gerekli

Ccedilalışmaların amacı

Risk altında olanları belirlemek

Etkili oumlnleme stratejileri ile ayak bakım programları

oluşturmaya ccedilaba goumlstermek

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarının uygun

tanı etkin tedavi ve takiplerinin yapılabilmesi ve ayak

korumanın sağlanabilmesi iccedilin tanımlayıcı

multidisipliner yaklaşımı sağlayıcı ve kullanıcı

dostu rehberler oluşturmak ldquo

Rehber hazırlamadan hedeflenen

uumllser riskinin farkında olma

optimal oumlnleyici ayak bakımı

metabolik değerlendirme ve youmlnetim

yuumlksek riskli bireyde tedaviye youmlnelik yapılması

gerekenleri belirleme

multidisipliner ccedilalışmanın hasta youmlnetiminde

oumlneminin vurgulama

koruyucu bakım

hasta ve sağlık ccedilalışanı eğitimi

Diyabetik ayağı oumlnleyici olarak optimal ayak bakımı

+

sıkı glisemik kontrol sağlanması

+

rehberlere goumlre ayak koruma ve eğitim

+

rehberlere goumlre tedavi youmlnetimi

maliyet -etkin bulunmuştur Ortegon MM et al Diabetes Care 2004 27(4)901-7

Li R et al Diabetes Care 2010 Aug33(8)1872-94

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Ccedilalışmaların nedeni

Diyabetik ayak uumllserleri oumlnlenebilir

Oluşan yaranın erken saptanması

Erken muumldahale edilmesi

Ortaya ccedilıkan bir infeksiyonda erken ve uygun tedavi

yaklaşımı

Konu ile ilgili sağlık ccedilalışanlarını

gelen hastanın ayakkabı ve

ccedilorabını ccedilıkartıp ayağına

bakmaya teşvik etmek gerekli

Ccedilalışmaların amacı

Risk altında olanları belirlemek

Etkili oumlnleme stratejileri ile ayak bakım programları

oluşturmaya ccedilaba goumlstermek

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarının uygun

tanı etkin tedavi ve takiplerinin yapılabilmesi ve ayak

korumanın sağlanabilmesi iccedilin tanımlayıcı

multidisipliner yaklaşımı sağlayıcı ve kullanıcı

dostu rehberler oluşturmak ldquo

Rehber hazırlamadan hedeflenen

uumllser riskinin farkında olma

optimal oumlnleyici ayak bakımı

metabolik değerlendirme ve youmlnetim

yuumlksek riskli bireyde tedaviye youmlnelik yapılması

gerekenleri belirleme

multidisipliner ccedilalışmanın hasta youmlnetiminde

oumlneminin vurgulama

koruyucu bakım

hasta ve sağlık ccedilalışanı eğitimi

Diyabetik ayağı oumlnleyici olarak optimal ayak bakımı

+

sıkı glisemik kontrol sağlanması

+

rehberlere goumlre ayak koruma ve eğitim

+

rehberlere goumlre tedavi youmlnetimi

maliyet -etkin bulunmuştur Ortegon MM et al Diabetes Care 2004 27(4)901-7

Li R et al Diabetes Care 2010 Aug33(8)1872-94

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Ccedilalışmaların amacı

Risk altında olanları belirlemek

Etkili oumlnleme stratejileri ile ayak bakım programları

oluşturmaya ccedilaba goumlstermek

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarının uygun

tanı etkin tedavi ve takiplerinin yapılabilmesi ve ayak

korumanın sağlanabilmesi iccedilin tanımlayıcı

multidisipliner yaklaşımı sağlayıcı ve kullanıcı

dostu rehberler oluşturmak ldquo

Rehber hazırlamadan hedeflenen

uumllser riskinin farkında olma

optimal oumlnleyici ayak bakımı

metabolik değerlendirme ve youmlnetim

yuumlksek riskli bireyde tedaviye youmlnelik yapılması

gerekenleri belirleme

multidisipliner ccedilalışmanın hasta youmlnetiminde

oumlneminin vurgulama

koruyucu bakım

hasta ve sağlık ccedilalışanı eğitimi

Diyabetik ayağı oumlnleyici olarak optimal ayak bakımı

+

sıkı glisemik kontrol sağlanması

+

rehberlere goumlre ayak koruma ve eğitim

+

rehberlere goumlre tedavi youmlnetimi

maliyet -etkin bulunmuştur Ortegon MM et al Diabetes Care 2004 27(4)901-7

Li R et al Diabetes Care 2010 Aug33(8)1872-94

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Rehber hazırlamadan hedeflenen

uumllser riskinin farkında olma

optimal oumlnleyici ayak bakımı

metabolik değerlendirme ve youmlnetim

yuumlksek riskli bireyde tedaviye youmlnelik yapılması

gerekenleri belirleme

multidisipliner ccedilalışmanın hasta youmlnetiminde

oumlneminin vurgulama

koruyucu bakım

hasta ve sağlık ccedilalışanı eğitimi

Diyabetik ayağı oumlnleyici olarak optimal ayak bakımı

+

sıkı glisemik kontrol sağlanması

+

rehberlere goumlre ayak koruma ve eğitim

+

rehberlere goumlre tedavi youmlnetimi

maliyet -etkin bulunmuştur Ortegon MM et al Diabetes Care 2004 27(4)901-7

Li R et al Diabetes Care 2010 Aug33(8)1872-94

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Diyabetik ayağı oumlnleyici olarak optimal ayak bakımı

+

sıkı glisemik kontrol sağlanması

+

rehberlere goumlre ayak koruma ve eğitim

+

rehberlere goumlre tedavi youmlnetimi

maliyet -etkin bulunmuştur Ortegon MM et al Diabetes Care 2004 27(4)901-7

Li R et al Diabetes Care 2010 Aug33(8)1872-94

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Hastalıkla ilgili bulgular aynı olmakla birlikte

uumllkeler arasında etkenler

youmlntemler

uygulanabilecek tedaviler arasında farklılıklar olabilmekte

Gereksinimleri belirleyerek hastaya uygulanabilecek

en iyi yaklaşımı planlamak hem hasta hem de sistem

youmlnuumlnden oumlnemlidir

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Bazı yaklaşımlar hem maliyet ve uygulayıcı youmlnuumlnden hem de hasta youmlnuumlnden istenilen yararı sağlayamamakta

Tanı ve tedavide gecikmeler yaranın infeksiyonun iyileşmemesi sonunda amputasyon gibi istenmeyen sonuccedillara yol accedilmaktadır

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Uluslararası alanda Amerika İspanya Fransa

İngiltere gibi uumllkelerde yayınlanmış rehberler

Bu konuda uumllkelerin ihtiyaccedilları doğrultusunda

hazırlanmış tanıya medikal cerrahi tedavi ve

korumaya youmlneliktir

Uumllkemizin farklılıkları da dikkate alınarak bir rehber

hazırlanması ile hastaya ve sağlık ccedilalışanına

diyabetik ayak uumllser ve infeksiyonlarını oumlnleme takip

ve tedavisinde optimum yaklaşım amaccedillanmıştır

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Uumllkemizde 12 Dernek

1 Tuumlrk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu

2 Tuumlrk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

3 Tuumlrkiye Diyabet Vakfı

4 Tuumlrkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği

5 Tuumlrk Diyabet Cemiyeti

6 Tuumlrkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

7 Ulusal Vaskuumller Cerrahi Derneği

8 Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği

9 Kronik Yara Derneği

10 Sualtı ve Hiperbarik Tıp Derneği

11 İstanbul Diyabetik Ayak Derneği

12 Diyabet Hemşireliği Derneği

ve

Sağlık Bakanlığının katkıları ile 2015 yılında kullanıma girecek uzlaşı raporu oluşturulmuştur

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

ULUSAL DİYABETİK AYAK YARA VE

İNFEKSİYONLARI TANI TEDAVİ ve KORUMA

UZLAŞI RAPORU

Neşe Saltoğlu1 Oumlnder Kılıccediloğlu2 Selccediluk

Baktıroğlu3 Zeynep Oşar Siva4 Şamil Aktaş3 13 Muzaffer

Altıntaş5 Caner Aslan6 Turan Aslan1 Selda Ccedilelik7 Aynur

Engin1 Haluk Eraksoy1 Oumlnder Ergoumlnuumll1 Buumllent

Ertuğrul1 Serdar Guumller8 Ayten Kadanalı1 Luumltfiye

Muumllazımoğlu1 Nermin Olgun Oral Oumlncuumll1 Ali

Oumlznur2 İlhan Satman9 İrfan Şencan10 İsmail

Serdaroğlu10 Oumlzlem Tanrıoumlver11 Oumlzge Turhan1

Abdullah Kemal Tuygun6 Hasan Tuumlzuumln6 Ccedilınar

Yastı8 Temel Yılmaz 12

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Sorunlar

Soru 21 Diyabetik ayak infeksiyonlarında etken

mikrorganizmalar nelerdir

Tuumlrkiyersquode diyabetik ayak infeksiyonu etkenleri

nelerdir

Soru 22 Hangi durumlarda direnccedilli patojenler

duumlşuumlnuumllmelidir

Metisiline direnccedilli Saureus (MRSA) ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Psoumldomonas ne zaman etken olarak duumlşuumlnuumllmelidir

ESBL yapan mikroorganizmalar ne zaman etken

olarak duumlşuumlnuumllmelidir

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Etken ve tanıya youmlnelik değerlendirme

Soru 3a1 Ayağında lezyon ile gelen diyabetik

bir hastada hangi durumda infeksiyon

duumlşuumlnuumllmelidir

Soru 3a2 Diyabetik ayak infeksiyonu oumln tanısı

konulan hasta nasıl değerlendirilmelidir

Soru 3b Diyabetik ayak yara ve

infeksiyonlarında hangi sınıflandırma tercih

edilmelidir

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Diyabetik ayak infeksiyonu tanı Soru 3c1 Diyabetik ayak yarası olan hastada yara kuumlltuumlruuml ne

zaman ve nasıl alınmalıdır

Soru 3c2 Diyabetik ayak infeksiyonu olan hastadan ne zaman kan kuumlltuumlruuml alınmalıdır

Soru 3c3 Diyabetik ayak infeksiyonu duumlşuumlnuumllen hastalarda serolojik tetkiklerin tanıdaki yeri nedir Hangi serolojik tetkikler istenmelidir

Soru 3c4 Diyabetik ayak infeksiyonu tanısı alan hastada ne zaman ve hangi goumlruumlntuumlleme youmlntemi yapılmalıdır

Soru 3c5 Osteomyelit ne zaman duumlşuumlnuumllmeli ve tanısı nasıl konulmalıdır Soru 3c5 Osteomiyelit tanısında hangi laboratuvar bulguları

yardımcıdır

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4a1 Diyabetik ayak infeksiyonunda tedavi

hedefleri nelerdir

Soru 4a2 DAİ olan hangi hastalar hastanede

izlenmelidir

Soru 4a3 Hastaneden taburcu kriterleri ne

olmalıdır

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4a5 Diyabetik ayak infeksiyonu olan bir

hastaya ne zaman ve kimden konsuumlltasyon

istenmelidir Diyabetik ayak kurullarının

tedavide oumlnemi nedir ve nasıl ccedilalışmalıdır

Bu kurul bu konuda deneyimli sağlık ccedilalışanlarından

oluşmalı hastayı izlemeli ve ayaktanyatan hasta iccedilin

gereken bakımıkonsuumlltasyon hizmetini vermelidir

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Kurulda yer alan uzmanlar hastanenin oumlzelliklerine

goumlre değişebilir En az uumlccedil birim (infeksiyon

hastalıkları diyabetik ayak konusunda deneyimli

bir cerrah ve endokrinologdahiliye uzmanı) yer

almalıdır

Yara debridmanı konusunda yeterli deneyimi olmayan

klinisyenler oumlzellikle yaygın proseduumlrler iccedilin deneyimli

olanlardan konsuumlltasyon istemelidir

Oumlnemli bir iskemi olduğunun klinik ve tanısal belirtileri

varsa vaskuumller cerrah revaskuumllarizasyon accedilısından

değerlendirmelidir

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Antibiyotik tedavi prensipleri

Soru 4b1 DAİrsquonda antibiyotik tedavi prensipleri nasıl

olmalıdır

Soru 4b2 İnfeksiyon şiddetine goumlre antibiyotik seccedilimi

nasıl olmalıdır

Diyabetik ayak infeksiyonu tedavisinde oumlnerilen

antimikrobiyaller nelerdir

Soru 4b3 Tedavide psoumldomonas ne zaman kapsanmalı ve hangi

antimikrobiyaller seccedililmelidir

Soru 4b4 Tedavide ESBL yapan gram negatif bakteriler ne zaman

kapsanmalı ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b5 Diyabetik ayak infeksiyonunda Asinetobakterin yeri

nedir ve hangi antibiyotikler kullanılmalıdır

Soru 4b6 Ccedilok ilaca direnccedilli bakteri infeksiyonları nasıl tedavi

edilmelidir

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4ci3 İnfeksiyonlu ve iskemik ayaklarda revaskuumllarizasyon mu yoksa debridman mı oumlnce yapılmalıdır

Soru 4ci4 Acil veya elektif cerrahi girişimde debridman sınırları nasıl belirlenmelidir

Soru 4ci5 Kompartman sendromu nedir

Soru4ci6 Hangi hastalarda primer amputasyon uygulanmalıdır

Soru 4ci7 Debridman sonrasında yara takibi nasıl yapılmalıdır

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4c1 Diyabetik ayak yarasında cerrahi

yaklaşımın hedefleri nelerdir

Diyabetik ayak infeksiyonun tedavisinin oumlncelikli

hedefi infeksiyonlu bir diyabetik ayak yarasını

infeksiyonsuz ayak yarasına ccedilevirmektir

infeksiyonun ortadan kaldırılmasının ardından

yaranın kapanmasını sağlamak amacıyla ortopedi

veya plastik cerrahi uzmanı tarafından uygulanan

rekonstruumlktif girişimler

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

İnfeksiyonun yenilebilmesi ve yaranın kapatılabilmesi

iccedilin gerekli olan minimum kan dolaşımını sağlamaya

youmlnelik revaskuumllarizasyon girişimler

Yara kapandıktan sonra tekrar yara accedilılmasını

oumlnlemek ve temel olarak yuumlkten kurtarmaya

youmlnelik cerrahi girişimler

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4ci1 Diyabetik ayakta neden debridman

yapılmalıdır

Soru 4ci2 Acil cerrahi girişim gerektiren durumlar

nelerdir

Sistemik infeksiyon parametreleri ne kadar

yuumlksek ise cerrahi girişim o kadar erken

uygulanmalıdır

Hastanın genel durumunun bozukluğu cerrahi girişim

iccedilin kontrendikasyon değil aksine endikasyon

olarak kabul edilmelidir

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4c2 Charcot noumlroartropatisinin varlığı

diyabetik ayak infeksiyonu tedavisini nasıl

etkiler

Soru 4cii7 PAH olan hastaların youmlnetimi nasıl

olmalıdır

Soru 4cii8 DAUuml olgularda revaskuumllarizasyon

metodlarının kullanımına karar verilmesinde dikkat

edilecek hususlar nelerdir

Soru 4cii10 DAUuml olan hastada endovaskuumller veya

cerrahi tedavi tercihini belirleyen kesin kriterler muumlmkuumln

muumlduumlr

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4ciii1 Rekonstruumlksiyon girişimi

uygulanması iccedilin hangi kriterlerin sağlanması

gereklidir

Soru 4ciii2 Yaranın kapatılması nasıl

sağlanmalıdır

Soru 4d1 Yaranın pansumanı nasıl yapılmalıdır

Soru 4d2 Yara bakım malzemelerinin oumlzellikleri

nelerdir

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4e1 Diyabetik ayak uumllseri olan hastalarda

metabolik sorunlar nasıl tedavi edilir

4e2 Glisemik kontrol hedefleri ne olmalıdır

Parametre Evre 1 (Duumlşuumlk riskli)

Evre 2-3 uumllser

(Orta riskli) Evre 4-5 uumllser (Yuumlksek riskli)

HbA1c () 65-70 70-75 75-80

Accedillıkpreprandiyal glukoz (mgdL)

70-120 70-130 70-140

2st post-prandiyal glukoz (mgdL)

80-140 80-160 80-180

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Metabolik durumun kontrolu

4e3 Hiperglisemi tedavisi nasıl planlanmalıdır

4e4 Noumlropatinin tedavisi nasıl yapılmalıdır

4e6 Hiperlipidemi tedavisi nasıl yapılmalıdır

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Diğer Tedaviler

Soru 4f1 DAİrsquoda yuumlkten kurtarma endikasyonları

nelerdir

Diyabetik ayakta goumlzlenen akut bir infeksiyonda yarayı

yuumlkten kurtarmanın en kolay yolu ayakkabı giyiminin

oumlnlenmesi ve koltuk değneği ile yuumlk vermeden

yuumlruumlmenin sağlanmasıdır

Bacağın elevasyonu da oumldemin gerilemesini sağlayan

oumlnemli bir yardımcı youmlntemdir

Total temas alccedilı rsquonın akut doumlnemdeki infeksiyonlarda

uygulanmaması gereklidir Akıntılı sık pansuman

gerektiren yaralarda da kullanılamaz

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4g2 Diyabetik ayakta hiperbarik oksijen neden ve nasıl kullanılır Tek başına uygulanan alternatif bir tedavi değil yardımcı bir

tedavidir Bununla birlikte aynı ortama alınan hastalarda infeksiyon accedilısından kontaminasyon riskine dikkat edilmelidir

Soru 4g5 Diyabetik ayakta negatif basınccedillı yara tedavisi neden ve nasıl kullanılır Oumlzellikle hızlı granulasyon dokusu gelişimi istenilen olgularda

yara boyutunun kuumlccediluumllmesi istenilen durumlarda cerrahi olarak kapatmadan oumlnce Seccedililmiş olgularda yararlı bir yardımcı tedavi olduğu duumlşuumlncesindeyiz

Soru 4g7 Ozon uygulamasının diyabetik ayak yaralarında yeri nedir

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Soru 4g8 Buumlyuumlme faktoumlrlerinin diyabetik

ayak tedavisinde yeri nedir

seccedililmiş olgularda kullanımı oumlnerilir

Soru 4g9 Kurtccediluk (Larva) uygulamasının

diyabetik ayak tedavisinde yeri nedir

bir debridman youmlntemi olarak değerlendirilebilir bir

tedavi youmlntemi değildir

Larva uumlretiminin steril olmayan koşullarda

yapılması halinde oumlnemli sorunlara yol

accedilabileceği goumlz oumlnuumlnde bulundurulmalıdır

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Ayak koruma

Soru 51 Diyabetli bireylerde duumlzenli ayak

muayenesi ve incelemesi nasıl yapılmalıdır Oumlykuuml Geccedilmiş uumllseramputasyon ayak bakımı eğitim bilgisi sosyal izolasyon sağlık

hizmetlerine erişimde zorluklar ccedilıplak ayakla yuumlruumlme sorgulanmalı Noumlropati Oumlzellikle geceleri alt ekstremitede uyuşma ve ağrı gibi semptomlar

10 g monoflament + aşağıdaki 4 bulgudan 1inin varlığı

128 hz diyapozon ile vibrasyon algısı

Pinpirik hissi

Ankle refleks

Bionoumlroteziyometre ile vibrasyon algısı

Vaskuumller durum Ayak nabızları klodikasyon

Ayak Bileği Kol İndeksi

Deri Renk ccedilatlak kuruluk kalınlık ısı oumldem

Terleme

İnfeksiyon parmak araları mantar infeksiyonu accedilısından kontrol edilir

Uumllserasyon

Kallussu toplama kallus iccedilinde kanama durumu

KasEklem Deformite (penccedile parmak vd) metatars başları Charcot eklemi

Kas zayıflığı

Ayakkabı ve ccediloraplar Hem iccedilten hem de dış boumllge incelenmeli ayakkabı uygunluğu kontrol edilmeli

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Diyabetik ayak sorunları diyabetin eğitimle

oumlnlenebilir tek komplikasyonudur

Soru 53 Diyabetik bireylerde yıllık ayak muayenesi

risk değerlendirilmesi ve takip nasıl yapılmalıdır Ek 1 DİYABETİK AYAK DEĞERLENDİRME FORMU

Soru 54 Koruyucu sağlık hizmeti (birinci basamak)

kapsamındaki diyabetli bireylerin ayak muayenesi

sonrasında sevk kriterleri nelerdir

Soru 56 Diyabetli birey ve ailesinin eğitimi neleri

iccedilermelidir

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Uumllkemizin diyabetle muumlcadele

stratejik yaklaşımı

Sağlık Bakanlığı tarafından 1994rsquote başlatılan

ldquoUlusal Diyabet Programırdquo geliştirme ccedilalışması

Programın 1996rsquoda uygulamaya konulması

2003 yılındaldquoUlusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programırdquo

ldquoTuumlrkiye Diyabet Oumlnleme ve Kontrol Programı Eylem Planı ldquo2011-2014rdquo

ldquo2015-2020rdquo yıllarına youmlnelik 5 yıllık diyabet programı

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Uumllkemizde Sağlık Bakanlığının diyabet hastaları ile ilgili ccedilalışmaları Tuumlrkiye Halk Sağlığı Kurumu Obezite Diyabet ve

Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığıldquo

Eğitim programı az sayıda

Hemşire kursu

Diyabet Standartlarırsquonın Uygulanmasına youmlnelik bir genelge

diyabet tanı tedavi ve izlemini yapan birinci ikinci ve uumlccediluumlncuuml basamak merkezlere ulaşmasının sağlanması

httpdiyabetgovtr

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Sağlık Bakanlığı

Tanı ve tedavi rehberlerinin ve yapılan guumlncellemelerin hekimlere ulaştırılmasının sağlanması

diyabetin tanı tedavi ve izleminde pozitif performansın uygulanması

performans iyileştirilmesinin sağlanması

diyabetli birey ve yakınlarına verilecek eğitim programlarında diyabetin akut ve kronik komplikasyonlarına ve oumlnleme youmlntemlerine yer verilmesi

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

uumlccediluumlncuuml basamak hastanelerde multidisipliner diyabetik ayak konseyleri oluşturulması iccedilin gerekli altyapının hazırlanması

endokrinolog iccedil hastalıkları uzmanı

infeksiyon hastalıkları uzmanı

dermatolog

ortopedist

fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı

kalp-damar cerrahı

plastik cerrah

girişimsel radyolog

podolog ve

hemşire

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Multidisipliner yaklaşım oumlnemli

Koordine bir yaklaşım hem sorunları ortadan kısa

suumlrede ccediloumlzmeyi hem de sağlık bakım sistemi ve

hasta accedilısından sosyal ve ekonomik kazanımları

sağlayabilecektir

Sumpio BE et al J Vasc Surg 2010 J Vasc Surg 201051(6)1504-

6

Sorunlarımız

3 basamak hastanede dahi sorunun ccediloumlzuumlmuumlnde

geccedil kalınabilmektedir

Poliklinikler arasında konsuumlltasyon işlemleri

sırasında zaman kaybı

Erken ve etkin muumldahalede gecikme

Hastanede yatması gerekli olguların yatış sorunu

Yapılandırılmış koordine bir yaklaşım bu sorunları

kısa suumlrede ccediloumlzebilir

Sağlık bakım sistemi ve hasta accedilısından sosyal ve

ekonomik kazanımları sağlayabilir

Hedef ne olmalı

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarını

tedavi etmektense oumlnlemek temel

yaklaşım olmalı

İngilterede ulusal diyabetik ayak bakım politikası geliştirmiş

Putting Feet First

Hastayı kişisel bakımları ayaklarına nasıl bakmaları konusunda eğitmek komplikasyonlar iccedilin ayaklarını kontrol etmeleri konusunda bilgilendirmek amaccedillanmıştır

İngiltere oumlrneği

2009-2010 yıllarında amputasyon sayısı 6000

2014-2015 yıllarında bu rakamın 7000e ccedilıkması

oumlngoumlruumllmekte

İngilterede NHS diyabet raporuna goumlre bir hastane

yılda 33000 sterlin harcamış

ancak amputasyonları azaltarak 250000 sterlin

kazanccedil sağlanmıştır

Diyabetik ayak koruma

Aile hekimliği sisteminde

hastanın ayaklarının periyodik kontroluumlnuumln yapılması

ayak koruma konusunda oumlzellikle ccedilaba goumlsterilmesi ile başlamalıdır

Burada hedeflenen yuumlksek riskli bireyin eğitimi

aile eğitimi

sağlık personelinin eğitimi

Bu eğitimin suumlrduumlruumllebilir olması ve davranış değişikliğini oluşturma

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

Yapılandırılmış koordine bir yaklaşım bu sorunları

kısa suumlrede ccediloumlzebilir

Sağlık bakım sistemi ve hasta accedilısından sosyal ve

ekonomik kazanımları sağlayabilir

Hedef ne olmalı

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarını

tedavi etmektense oumlnlemek temel

yaklaşım olmalı

İngilterede ulusal diyabetik ayak bakım politikası geliştirmiş

Putting Feet First

Hastayı kişisel bakımları ayaklarına nasıl bakmaları konusunda eğitmek komplikasyonlar iccedilin ayaklarını kontrol etmeleri konusunda bilgilendirmek amaccedillanmıştır

İngiltere oumlrneği

2009-2010 yıllarında amputasyon sayısı 6000

2014-2015 yıllarında bu rakamın 7000e ccedilıkması

oumlngoumlruumllmekte

İngilterede NHS diyabet raporuna goumlre bir hastane

yılda 33000 sterlin harcamış

ancak amputasyonları azaltarak 250000 sterlin

kazanccedil sağlanmıştır

Diyabetik ayak koruma

Aile hekimliği sisteminde

hastanın ayaklarının periyodik kontroluumlnuumln yapılması

ayak koruma konusunda oumlzellikle ccedilaba goumlsterilmesi ile başlamalıdır

Burada hedeflenen yuumlksek riskli bireyin eğitimi

aile eğitimi

sağlık personelinin eğitimi

Bu eğitimin suumlrduumlruumllebilir olması ve davranış değişikliğini oluşturma

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

Hedef ne olmalı

Diyabetik ayak yara ve infeksiyonlarını

tedavi etmektense oumlnlemek temel

yaklaşım olmalı

İngilterede ulusal diyabetik ayak bakım politikası geliştirmiş

Putting Feet First

Hastayı kişisel bakımları ayaklarına nasıl bakmaları konusunda eğitmek komplikasyonlar iccedilin ayaklarını kontrol etmeleri konusunda bilgilendirmek amaccedillanmıştır

İngiltere oumlrneği

2009-2010 yıllarında amputasyon sayısı 6000

2014-2015 yıllarında bu rakamın 7000e ccedilıkması

oumlngoumlruumllmekte

İngilterede NHS diyabet raporuna goumlre bir hastane

yılda 33000 sterlin harcamış

ancak amputasyonları azaltarak 250000 sterlin

kazanccedil sağlanmıştır

Diyabetik ayak koruma

Aile hekimliği sisteminde

hastanın ayaklarının periyodik kontroluumlnuumln yapılması

ayak koruma konusunda oumlzellikle ccedilaba goumlsterilmesi ile başlamalıdır

Burada hedeflenen yuumlksek riskli bireyin eğitimi

aile eğitimi

sağlık personelinin eğitimi

Bu eğitimin suumlrduumlruumllebilir olması ve davranış değişikliğini oluşturma

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

İngilterede ulusal diyabetik ayak bakım politikası geliştirmiş

Putting Feet First

Hastayı kişisel bakımları ayaklarına nasıl bakmaları konusunda eğitmek komplikasyonlar iccedilin ayaklarını kontrol etmeleri konusunda bilgilendirmek amaccedillanmıştır

İngiltere oumlrneği

2009-2010 yıllarında amputasyon sayısı 6000

2014-2015 yıllarında bu rakamın 7000e ccedilıkması

oumlngoumlruumllmekte

İngilterede NHS diyabet raporuna goumlre bir hastane

yılda 33000 sterlin harcamış

ancak amputasyonları azaltarak 250000 sterlin

kazanccedil sağlanmıştır

Diyabetik ayak koruma

Aile hekimliği sisteminde

hastanın ayaklarının periyodik kontroluumlnuumln yapılması

ayak koruma konusunda oumlzellikle ccedilaba goumlsterilmesi ile başlamalıdır

Burada hedeflenen yuumlksek riskli bireyin eğitimi

aile eğitimi

sağlık personelinin eğitimi

Bu eğitimin suumlrduumlruumllebilir olması ve davranış değişikliğini oluşturma

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

İngiltere oumlrneği

2009-2010 yıllarında amputasyon sayısı 6000

2014-2015 yıllarında bu rakamın 7000e ccedilıkması

oumlngoumlruumllmekte

İngilterede NHS diyabet raporuna goumlre bir hastane

yılda 33000 sterlin harcamış

ancak amputasyonları azaltarak 250000 sterlin

kazanccedil sağlanmıştır

Diyabetik ayak koruma

Aile hekimliği sisteminde

hastanın ayaklarının periyodik kontroluumlnuumln yapılması

ayak koruma konusunda oumlzellikle ccedilaba goumlsterilmesi ile başlamalıdır

Burada hedeflenen yuumlksek riskli bireyin eğitimi

aile eğitimi

sağlık personelinin eğitimi

Bu eğitimin suumlrduumlruumllebilir olması ve davranış değişikliğini oluşturma

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

Diyabetik ayak koruma

Aile hekimliği sisteminde

hastanın ayaklarının periyodik kontroluumlnuumln yapılması

ayak koruma konusunda oumlzellikle ccedilaba goumlsterilmesi ile başlamalıdır

Burada hedeflenen yuumlksek riskli bireyin eğitimi

aile eğitimi

sağlık personelinin eğitimi

Bu eğitimin suumlrduumlruumllebilir olması ve davranış değişikliğini oluşturma

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

Oumlneriler

Oumlnleyici stratejiler

Ulusal rehberleri kullanma

Podiatrist izlemi

Multidisipliner yaklaşım

Yeni tedavi seccedilenekleri

Revaskuumllarizasyon

Yuumlkten kurtarma

Hiperbarik oksijen tedavisi

Yara iyileşme suumlresini kısaltmaya ve amputasyonu

oumlnlemeye youmlnelik tedavi stratejileri

Amputasyon sonrası beceri kaybına youmlnelik bakım ve

youmlnetim

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

Diyabetik ayak disiplinler arası ilişkilerin oumlneminin yoğun olduğu alanlardan biridir

Komplikasyonları azaltmak

amputasyonları oumlnlemek

zaman kaybını azaltmak

KLİMİK Diyabetik Ayak Ccedilalışma Grubu faaliyetlerimiz

Multidisipliner Simpozyum duumlzenlemek

Diyabetik ayak hemşire kursu duumlzenlemek

Rehber Uzlaşı raporu oluşturmak

Ccedilok merkezli ccedilalışmalar yapmak

Eğitim materyalleri oluşturmak

Daha gidilecek ccedilok

yol var

Daha gidilecek ccedilok

yol var