7ejaargang nr.

7ejaargang nr. okt/nov.1969vrijheid voor angolaWESTDUITSE STEUN"Wij willen Duitsland niet alleen beoordelen op wat het in het heden heeftgedaan, maar ook het heden in ons oordeel betrekken", schreven een dertigtalNederlandse jongerenorganisaties aan de Westduitse president Heinemann naaraanleiding van het feit, dat West-Duitsland op het ogenblik drie oorlogsboten voorde Portugese marine bouwt. Zij vroegen een onderhoud met hem tijdens zijnbezoek aan Nederland over deze steun aan Portugals koloniale oorlogen. Dat dezedrie schepen inderdaad voor de koloniale oorlogen gebruikt zullen worden was ditvoorjaar reeds duidelijk geworden uit mededelingen van de arbeiders van de werfBlohm & Voss in Hamburg, waar de schepen worden gebouwd. Zij hebbennamelijk een zeer geringe diepgang, wat hen ongeschikt maakt voor gebruik op deAtlantische Oceaan, maar zeer geschikt voor de rivieren en kustwateren in dePortugese koloniën. Woordvoerders van de Westduitse regering houden vast aande leugen dat deze schepen uitsluitend voor NATOgebruik zijn, ook nadat hetPortugese marineblad 'Revista de Marinha' openlijk had verklaard dat de schepenbestemd waren voor gebruik in de koloniën.Op 4 april 1969 eiste de Angolese verzetsbeweging MPLA in een brief aan deleiding en bedrijfsraad van de werf dat de bouw gestaakt zou worden. Devoorzitter van deze bedrijfsraad Knödler weigerde echter deze brief inbehandeling te nemen. Een arbeider, die op een bijeenkomst van de bedrijfsraadbespreking van de brief eiste. werd ontslagen. De Militärische Abschirmdienst(MAD) werd op de werf ingezet.Op 1 mei organiseerde de buitenparlementaire oppositie in samenwerking metarbeiders van Blohm & Voss een teach-in over het Portugese kolonialisme; dezewerd door meer dan duizend mensen bijgewoond. Aansluitend werd eendemonstratie tegen Blohm & Voss gehouden. Het gevolg was verdere ontslagenen zuiveringen op de werf.rnozambique guinee portugalOp 13 oktober om 6 uur 32 ontplofte een bom op een bij de oorlogsbotengemeerde dekschuit. De dekschuit werd uiteengerukt en zonk; tot op 150 meterafstand werden de stukken gevonden. Een van de oorlogsschepen werdbeschadigd; het was de 'Joao Coutinho', het schip dat het verst was afgebouwd endat reeds in januari 1970 zou worden overgedragen. "Lichte schade boven Iewaterlijn", schreven de Duitse bladen. De verz(, cringsmaatschappij Loyddmeende dat de schade behoorlijk was.Het andere beoogde doel, een reactie in Duitsland, bleef uit. De kranten haddenmeer belangstelling voor de 'extremisten' die de aanslag gepleegd zouden hebbendan voor het feit dat hun land meewerkt aan een misdadige oorlog en dat demachthebbers hun medeplichtigheid proberen te verbergen achter leugens.

Tekenend voor de treurige situatie bij de Westduitse pers in het volgende citaat(kompleet met aanhalingstekens) uit een bericht over de aanslag betreffende dezeterroristische organisaties: "In de strijd tegen de Portugezen in Angola enMozambique treden twee organisaties op de voorgrond: de GRAE en de MPLA.Hun bedoeling is de 'bevrijding' van de nog 'gekoloniseerde' gebieden in Afrika."(Hamburger Abentblatt 14-10-69)De tewaterlating van de 'Joao Coutinho', " Hamburg, 2 mei 1969 [foto:Revista deMarinhaj.1

Portugese deserteur(uit het Vrije Volk, 11-10-69)"Ik heb de afgelopen twee jaar in Angola honderden operationele vluchtenmeegemaakt, bombardeerde dorpen, stak met napalmbommen grote stukkenoerwoud in brand, besproeide akkers van de Afrikanen met chemicaliën die deoogst vernietigden. Ik vroeg me niet af of het goed of fout was. Jullie kunnen nietbegrijpen wat het betekent in een fascistisch land geboren te zijn."Een Portugees deserteur is aan het woord. Hij ver~ telt ons zijn relaas in derestauratie van het NZHbusstation te Amsterdam. Even later zou hij samen met deheer S. Bosgra van het Angola Comité de straat oversteken om op hethoofdbureau van politie een verblijfsvergunning voor Nederland aan te vragen.Hij heeft die intussen gekregen' Zelden zagen wij een gelukkiger man.José António da Silva Marques vluchtte in juni uit Portugal, waar hij met verlofwas. Hij wilde niet de kans lopen naar Angola teruggestuurd te worden en vooralles wilde hij naar een vrij land.José was zeventien jaar toen hij vervroegde dienstplicht aanvroeg en kreeg. Datwas in 1960. Het volgende jaar brak de oorlog in Angola uit. Januari 1962 ginghij als achttienjarige radiotelegrafist bij de luchtmacht naar een piepkleinvliegveldje in het noorden van Angola, het opstandige gebied. Negage heette deairstrip in het oerwoud. "De Afrikanen waren altijd al door hun Portugesemeesters als slaven behandeld. In 1961 was de haat, de radeloosheid, deuitzichtloosheid voor de Afrikanen zo groot geworden, dat zij als dollemannenhun hakmessen grepen en alles wat blank was op de afschuwelijkste manierenvermoorden. Ze wisten niet wat ze deden. Als dronken mensen renden ze naar demachinegeweren van de Portugese troepen. Slechts één ding wisten ze 'Dood dewitten, dood de witten:' Ze hadden geen organisatie, wapens of iets. Zesneuvelden bij honderden tegelijk. Het was een afgrijselijk gezicht, die rennende,verdwaasde mensen met die messen en spijkergeweren. De eerste drie jaar van deoorlog was het hele noorden 'operationeel gebied'. Dat hield in dat je iedereAfrikaan, die je buiten het dorp waar je gelegerd was,tegenkwam, dood konschieten. Man, vrouw, kind. Want,zo zei men, het kon wel eens een terrorist zijn.Mensen langs de weg, iedere zwarte, werd zo gauw hij binnen schietbereik was,neergeknald. Na die drie jaar veranderde dat. Toen mocht het alleen nog maar inde gebieden, waarvan zeker was dat er terroristen zaten en gevochten werd. Al gafje een Afrikaan ook maar een klap, kwam je voor de krijgsraad. Dat was (Josélacht) om de Verenigde Naties en de andere landen te laten zien hoe goed we voor

de Afrikanen waren. Buitenlandse journalisten die kwamen kijken, kregen te zienhoe zwarte kindertjes met blanke kindertjes speelden, enzovoort.'José ging na twee jaar gronddienst in Negage terug naar Portugal. Zijn drie jarigedienstplicht zat er al lang op, maar hij was gedwongen weer bij te tekenen."Ik was half gek toen ik terug kwam, gespannen als een snaar, klaar om iedereen,die mij in Lissabon aansprak, te vermoorden. Je weet niet wat het is twee jaarvolkomen geisoleerd in een oerwoud te zitten midden in vijandelijk gebied. Ikwas achttien, negentien jaar. Veel vrienden van mij zijn maanden in ziekenhuizenhier geweest, omdat ze gek waren geworden van angst.2Van onze verslaggever HEIN CANNEGIETERNa twee jaar bureauwerk moest ik weer naar Angola. Toen begonnen mijnoperationele vluchten in het noorden. Ik wist nog steeds iet of die oorlog goed offout was. Ik wist alleen dat ik niet meer naar Angola wilde. Maar ik moest. Vorigjaar kwam ik weer terug naar P» d'agal. Acht jaar militaire dienst had ik eropzitten. :k. begon buitenlandse kranten te lezen en te luistei ~ naar buitenlandseradiostations. Pas toen begreep iK hoe rot het regio' van Salazar was, hoe hij 30jaa- lang het volk i- plaats van het te ontwikkelen, d n had gehouden, het tot noggrotere armoede had gebracht, in plaats van tot welvaart.Ik begreep ook opeens dat Salazar de Portugese ge~ bieden in Afrika als koloniënwilde behouden en daarom óók de Afrikanen dom had gehouden, als slaven hadlaten behandelen en hen niet z6 had opgevoed, dat ze binnen een bepaalde tijdonafhankelijk konden worden. Ik vind nu: Afrika is voor de Afrikanen. Vriendenvan mij, die nog een paar maanden voor het aflopen van hun contract waren,werden weer naar Angola gestuurd. Ik wist dat het mij ook zou gebeuren. Dat ikweer zou moeten bijtekenen. Deze maand loopt mijn oude contract af. In junivluchtte ik. Ik wilde niet meer in Portugal leven, ik wilde vrij zijn. Ik wilde nietmeer naar Angola om mensen die voor hun vrijheid vechten te vermoorden. Maarhoeveel in Portugal zijn in staat zich te realiseren wat hub regering doet? Wat dieoorlog is? Vrijwel niemand, want vrijwel niemand kent vreemde talen en kanbuitenlandse kranten lezen. Ik ben een van de weinigen in Portugal die, door hetgeld van m'n ouders, naar een middelbare school kon. En zelfs ik ontdekte het paszo laat." José vertelt welke vliegtuigen gebruikt worden in Angola. "Het zijnallemaal NAVO-vliegtuigen, die alleen in NAVO-gebied gebruikt mogen worden,dus niet in Afrika.De Thunderjet F-84 en PV2 Harpoon waar ik zelf in Angola in vloog, hebben tot1960 tot het Portugese contingent van de NAVO behoord. Toen werden zijafgeschreven, maar Portugal mocht ze houden voor gebruik in NAVO-gebied.Verder zijn er veel Fiats G-91 en Dorniers Do-27, die door Duitsland wordengeleverd aan Portugal, maar ook alleen voor gebruik in NAVO-gebied. Ver~ derzijn er in Guinee Sabres F-86 geweest, die tot het contingent van de NAVObehoorden. De NAVO~ Neptunes P2V5 vliegen nog steeds op de Kaap VerdischeEilanden."Vier maanden werkte José in Rotterdam. Illegaal want hij durfde niet naar depolitie te gaan om politiek asiel aan te vragen. Hij werd gearresteerd. DeRotterdamse politie meende, dat hij hier alleen zat om te werken. Zelfs zijn

militaire papieren konden de politie niet op andere gedachten brengen. Hij werdop de trein naar Parijs gezet met de boodschap, dat, als ze hem weer in Nederlandte pakken zouden krijgen, hij direct op een vliegtuig naar Lissabon gezet zouworden. "En dat zal je als deserteur wel niet zo leuk vinden", zou de politie hemhebben gezegd.In Brussel stapte hij uit en ging toch terug. Vorige week las hij in Rotterdam ineen krant van het Angola Comité. Hij las dat die organisatie het wél voor elkaarkrijgt dat deserteurs als politieke vluchtelingen worden beschouwd en eenverblijfsvergunning krijgen. José zocht contact en ervoer dat het geen sprookjewas. Hij is de koning te rijk. Het schrikbeeld dat hem jarenlang vervolgde: temoeten deelnemen aan een onrechtvaardige oorlog,is verdwenen.

EEN NIEUWE UITGAVE'VUUR EN RITME'Gedichten uit Angola, Mozambique, de Kaap Verdische Eilanden, Guinee-Bissauen Sào Tomé. Samenstelling en vertaling: B.Dijk Uitgever: Van Gennep,AmsterdamAanklachtEr zijn op aarde50. 000 doden die niemand beweend heeftzonder grafop aarde50.000 dodendie niemand beweend heeftDuizen Guernica's en het woord van de penselen van Orozco en Siqueiros eenstilte zo groot als de zee uitgestrekt over de aardeAlsof er regens van bloed vielenalsof de ruwe haren metershoge grashalmen warenalsof de mondenop het moment dat de 50. 000 stiervenalle levenden op aarde veroordeelden Er zijn op aarde50.000 doden die niemand beweend heeft niemand ...De moeders van Angola zijn gevallen met hun kinderenIn dit gedicht roept de Angolese dichter Fernando Costa Andrade de herinneringop aan de massamocrd op weerloze Angolezen, die het Portugese leger en dePortugese kolonisten aanrichtten na de opstand van 1961. Andere Angolesedichters als Agostinho Neto,de huidige leider van de MPLA, Antonio Jacinto (nuopgesloten in het concentratiekamp Tarrafal op de Kaap Verdische Eilanden) enViriato da Cruz, schrijven over de mishandeling en dwangarbeid waaraan deAfrikanen onderworpen zijn. In het gedicht 'Afscheid voor het vertrek' zegtAgostinho Neto:Wij zijn de dwangarbeiderswier leven verbrandt op de koffieplantagesde onwetende zwartendie eerbied moeten hebben voor de blanken

en eerbied voor de rijken...vuur en ritmegedichten uitAngola.Mozambique.Kaap VerdischeEilanden.Guinee - Bissau,Sao Tomésamengestelden vertaald doorBertus Dijk'V- Gene.e AmstedaDe situatie op de Kaap Verdische Eiland kenmerkt zich door armoede,hongersnood en verwaarlozing. Sinds het begin van deze eeuw zijn hier meer dan200.000 mensen van de honger gestorven. Gedichten over de armoede enhongersnood schreven Jorge Barbosa, Kaoberdiano Dambará, Kunot en GabrielMariano. Andere gedichten gaan over de emigratie van de Kaapverdianen en overde zee, die een overheersende rol speelt in hun bestaan. In 'Een ander gedicht'geeft Onésimo Silveira uiting aan het verzet tegen armoede, honger en kolonialeuitbuiting. Guinee-Bissau is in de bundel vertegenwoordigd door het 'Lied van hetBevrijdingsleger'.Het eiland So Tomé is berucht geworden door de transporten van slaven, later'contractarbeiders' genoemd, die vanuit de andere Portugese koloniën, vooral uitAngola, hierheen verscheept werden. Over deze transporten gaat het gedicht 'Liedvan Sabalu' van Mário de Andrade. In 'Het verhaal van de heer Silva Costa, wordta.h.w. in vogelvlucht de Portugese 'beschavingsarbeid' beschreven: handel inalcohol, in mensen, in land. Van 3 tot 5 februari 1953 kwam een deel van deAfrikanen op Sâo Tomé in opstand. Deze opstand werd in bloedVan de Mozambikaanse dichter José Craveirinha zijn gesmoord. Uver dezemassamoord scnreef de dienin de bundel drie gedichten opgenomen. In 'Kreet vanteres Alda do Espirito Santo het aangrijpende gede neger' beschrijft hij hoe denegers als steenkool dicht 'Waar zijn de mensen gebleven, die opgejaaggeëxploiteerd en verbrand worden. Zijn gedicht 'Lied zijn in deze wind vanwaanzin'. van de neger op de sleepboot' is een oproep tot soli- In de bloemlezing'Vuur en Ritme' is getracht een dariteit. Het Portugese bestuur in Mozambique be-overzicht te geven van de poëzie die na de tweedeschikt over een speciale manier om zich te verrijken. wereldoorlog in dePortugese koloniën is ontstaan. Honderdduizenden Afrikanen worden gedwongenon te- Dat het grootste deel 'verzetspoëzie' genoemd kan gen lage lonen in degoud- en diamantmijnen van worden is gezien de koloniale terreur en devrijZuid-Afrika en de kolenmijnen van Rhodesië te wer- heidsstrijd nietverwonderlijk. ken. De dichteres Noémia de Sousa heeft het gedicht Op deomslag wordt dit als volgt geformuleerd: 'Magaiga' geschreven, met alsonderwerp het lot van een "Een vergelijking tussen de Portugese retoriek enMozambikaan die terugkeert uit Zuid-Afrika. Van haar is de stem van de

Afrikaanse dichters levert een ook het gedicht 'Laat mijn volk gaan', geinspireerdop schril kontrast op. Het is goed om als medeplichhet verhaal van de uittochtvan het joodse volk uit Egypte.tigen aan de Afrikaanse situatie te luisteren naarJongere dichters, zoals Jorge Rebelo, schrijven over de het oprechte en vaak fellewoord van de slachtofvrijheidsstrijd die gevoerd wordt door het FRELIMO: fersvan de bloedige koloniale oorlogen in Angola,o m en vrt n i hoe uit die dromen Mozambique en Guinee."de oorlog groeide, over de helden die eens geboren werden het land dat heroverdis, de moeders die zonder beven hun kinderenwegzonden naar de strijdDe bundel 'Vuur en Ritme', samengesteld door een van de medewerkers van hetAngola Comité, is verkrijgbaar door storting van 5- op giro 600657 van hetAngola Comité, Klarenburg 253, Amsterdam3:d

NEDERLANDSE BEDRIJVENCuraqaosche Handelmaatschappij, Amsterdam uit het jaarverslag 1968: "31oktober 1968 werd de fusie geeffectueerd met het Zuidafrikaanse Handelhuis. HetZAH beschikt over een 11-tal bijkantoren in Angola en Mozambique, die zichbewegen op het terrein van de import, groot- en kleinhandel, dienstverlening enexport. In Angola heeft het ZAH ook industriele belangen. Wij memoreren datonze vennootschap in de periode 1933-1940 reeds een organisatie voor goederen-en productenhandel in Mozambique had opgebouwd, die helaas door deomstandigheden van de tweede wereldoorlog moest worden geliquideerd. Hetverheugt ons bijzonder, dat onze vennootschap door deze fusie het verlorengegane terrein in Mozambique heeft herwonnen en dat bovendien ook Angola inhet werkgebied van ons concern is opgenomen." Angol: nv ZuidafrikaansHandelshuis, Luanda,Nova Lisboa, LobitoJomba Industrial SARL, Lobito, LuandaFarmacia Brasil Lda, Luanda.allerlei soorten import, groot- en detailhandel in geneesmiddelen, chemicalien,meststoffen, veterinaire en phytofarmaceutische producten, constructiemateriaal,provisiën en dranken, sigarettenpapier, hoteluitrusting etc., directevertegenwoordigingen van fabrikanten, dienstverlening dmvscheepvaartagenturen, koelkamers voor fruit, vis etc. Industriele belangen:suikerwerken, jams, compôtes, vruchtenconserven, mineraalwater.Mozambique: nv Zuidafrikaans Handelhuis, Lourenqo Marques, Beira, Nampula,Tete, Quelimane, Nacala, Moq ambique-eilandAplicaroes Electricas Lda,nv Zuidafrikaans Handelhuis, Luanda, Lobito, Nova LisboaMozambique: nv Zuidafrikaans Handelhuis, Loureno Marques, Beira, Nampula,Tete, Quelimane, Nacala, MoqambiqueeilandAplicaqoes Electricas Lda, Lourenqo Marques,

Navegaqao Nacala Lda, Nacala.allerlei soorten import, groothandel in röntgenapp., afspeelapp., zenders,ijskasten, airconditioningapp., radios, electr. huishoudelijke art., betonmolens,glas, electrodes, fotoartikelen, naaimachines, fornuizen etc. Eigen winkels endepots voor bovengenoemde zaken scheepvaart- en luchtvaartagenturen.- De MPLA heeft bekendgemaakt in de provincie Cuanda-Cubango in Angola eenPortugees vliegtuig van het type Harvard T-6 te hebben neergeschoten. (AFP 5-969) Sabotagegroepen van de MPLA hebben op 100 km van de hoofdstad Luandaolieinstallaties van de Belgische Petrofina in brand gestoken. (AFP 26-8-69)- De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft op 1oktober aangekondigd dathet voedselvoorraden naar Tanzania zal zenden om daar de nood te lenigen ondereen nieuwe stroom van vluchtelingen uit Mozambique. De organisatie heeft eenbedrag van 200.000 uitgetrokken om een vluchtelingenkamp in Kilimarando tebouwen voor 3.000 nieuwevluchtelingen uit Mozambique, en een bedrag van

170.000 ter leneging van de directe nood onder eenandere groep Mozambikaanse vluchtelingen die in Mputagevestigd zal worden. (AFP, 3-10-69)Kon. Ned. Gist & Spiritus fabr. - Brocades-StheemanFermentos Holandeses de Angola Laa, LuandaAmsterdam Rubber RCMA)Zembe Plantations Ltd, Mozambiquevezelproductie, citrusvruchtenPhs. van Ommeren nvPhs. van Ommeren (Angola) Lda, Luanda, CabindaDit kantoor houdt zich bezig met agenturenuit het jaarverslag:"Ons kantoor te Cabinda ontplooitveel activiteiten (agentuurwerkzaamheden op velerlei gebied) ten behoeve van debedrijven die zich bezig houden metboringen voor de kust."Coöp. Condensfabriek Frieslandeen gecondenseerde melkfabriek in MozambiqueKon. ShellShell MozambiqueShell West Africa (Angola) Beide verkoopmaatschappij en Billiton Mijbauxietconcessie in Angola. In hoeverre deze geexploiteerd wordt is niet uit hetjaarverslag 1968 op te maken. Waarschijnlijk ondergebracht in de NV HollandAluminium, een joint venture met Hoogovens.Albert Hein heeft dit jaar sinaasappelen en citrusvruchten uit Mozambiqueverkocht. (Allerhande juli'69)Verder zijn er incidentele opdrachten. Zo is er vorig jaar een miljoenen ordergeweest van zogenaamde well-protectors, voor de olieindustrie. Deze or~ der isuitgevoerd door:Industriele HandelsCombinatie Holland nv De Groot Zwijndrecht nv

Boele's Scheepswerven en Machinefabriek nv. Indien een van de lezers overaanvullend materiaal beschikt zou ik het zeer op prijs stellen dat toegestuurd tekrijgen.Herman Amptmeijer, Oude Vest 55a, Leiden- Ter ere van de Portugese ambassadeur in Engeland werd op 9 juli een lunchgehouden in het Engelse Lagerhuis. Voorzitter was het Labour parlementslidFord, die ook voorzitter is van de beruchte 'AngloPortuguese ParliamentaryGroup', die zich ten doel stelt de betrekkingen tussen Engelse parlementsleden enhet regime in Portugal te verbeteren. (Portuguese and Colonial Bulletin, okt.1969)De Matola raffinaderij in Lourenço Marques, die eigendom is van de Sonarep, zalhaar produksieverdrievoudigen. Deze raffinaderij is de voornaamste bron van benzine voorRhodesië. Dezebenzine wordt in tanks verder vervoerd naar Malvernia. Engeland gaat nog steedsdoor met zijnblokkade van de haven van Beira tegen de aanvoervan olie voor Rhodesië, maar het legt aan hetvervoer in Lourenço Marques geen strobreed in deweg. (African Development, sept. 1969)

OP WEG NAAR ROEMENIELuns: ,, ... Onze bondgenoten in Portugal hebben gelukkig weer gewonnen...Uit: De volkskrant, 28 oktober 7969LUNS EN SALAZARHarm Lamberts schrijft in 'Trouw' van 24-10-69 over zijn gesprek met devroegere minister van buitenlandse zaken van Portugal, Nogueira:... Voor ik een vraag had gesteld zei dr. Nogueira: "U heeft ongetwijfeld de fotovan uw minister Luns gezien ?''Waardeert U hem ?', vroeg ik. Dr. Nogueira stak daarna een lofrede af opminister Luns. 'Hij is een goede vriend van mij. Ik ben het niet altijd eens met depolitiek van Nederland ten opzichte van Portugal maar Nederland is altijd beleefden korrekt gebleven. Met minister Luns heb ik persoonlijk zeer goedebetrekkingen. Ik heb een grote genegenheid en een grote acting voor hem, zowelwat hem persoonlijk betreft als in zijn hoedanigheid van minister vanbuitenlandse zaken. Hij verdedigt de Nederlandse belangen uitstekend; hij spreekthelder en hij is moedig. Hij is ook een amusant man, altijd klaar met een geestigverhaal.''Ik was in Canada op een Bilderbergconferentie, waar uw prins Bernhard ookaltijd komt (op de jaarlijkse Bilderbergeonferentie bespreken invloedrijke mensenaktuele politieke vraagstukken) en ik zat alleen in een kamer te wachten. Op eengoed moment komt minister Luns binnen en die zegt tegen me: 'Nogueira, ik moetje wat vertellen. Ik ga mijn memoires schrijven.' Dat is schitterend, zeg ik tegenhem. Je hebt een grote carriere achter de rug en je zult ongetwijfeld een boeiendboek kunnen schrijven. Ja, zel Luns, maar ik heb eigenlijk alleen nog maar de titel

bedacht. En die is ? vroeg ik. Grote mannen, die mij gekend hebben zei Lunstoen. Ik heb ontzettend gelachen. Zo is hij nu. Altijd een grap bij de hand.'Als ik dr. Nogueira zeg dat minister Luns heeft laten weten dat hij niet meer ineen volgend kabinet wil zitten, zegt hij daar niet veel van te geloven. 'Ik geloofniet dat Luns weggaat. Dat zou een verlies voor Nederland zijn. Hij behoort tot debeste ministers van buitenlandse zaken die de wereld kent. Hij is een karaktervolman en men zal hem missen als hij er niet meer is. Het zou niet alleen een verliesvoor Nederland zijn.''Weet u, Luns is een goed vriend van Portugal. Salazar heeft namelijk in de oorlogzijn vrouw en dochter waarschijnlijk gered. Luns was tijdens de tweedewereldoorlog verbonden aan de Nederlandse ambassade in Lissabon. Zijn vrouwen dochter waren in Den Haag en de Duitsers hebben toen geprobeerd druk opLuns uit te oefenen door zijn vrouw en kind in Nederland te bedreigen. DeDuitsers zouden graag gezien hebben dat hij een goed woordje voor hen deed bijSalazar. Luns heeft toen een brief aan Salazar geschreven en daarin uiteengezetwat er aan de hand was. Hij wees Salazar er op dat zijn dochter in Lissabon wasgeboren en dus krachtens de Portugese wwt de Portugese nationaliteit bezat.Daarop heeft Salazar Hitler over de zaak geschreven, en het gevolg was datmevrouw Luns en het kind ongehinderd naar Portugal konden reizen.':Van het rapport 'Portugal en de NATO' werden in =een maand tijd bijna 2.000exemplaren verkocht. =Het is te bestellen door storting van f 1- op =giro 600657van het Angola Comite, Amsterdam. :Thans is ook een Engelse editie verschenen,ver-:--krijgbaar voor dezelfde prijs. Werk mee aan de-verspreiding van 'Portugal and NATO' door het =aan uw relaties in hetbuitenland te zenden.5

DE CABORA BASSA DAMNa vele maanden onzekerheid is op 3 september de opdracht tot de bouw van dereusachtige Cabora Bassa stuwdam in de Zambezie in Mozambique gegeven aanhet internationale consortium ZAMCO. Dit grootse prestige projekt van dePortugese regering moet een gebied bevloeien waar zich een miljoen Portugeseboeren moet vestigen, zodat Mozambique voor altijd aan Portugal vastgenageldzal zijn. Bovendien is het de bedoeling dat de stuwdam door energie te leverenaan Zuid-Afrika en Rhodesië Mozambique vast zal ketenen aan het blanke blok inzuidelijk Afrika. Maar reeds zijn er nieuwe moeilijkheden gerezen. Hieroverschreef de 'Economist' van 27-9-69:"De kreten van de demonstrerende studenten in Zweden hebben deze maand eenluide echo voortgebracht in het dal van de Zambezie. Politieke en legale druk inStockholm hebben tot gevolg gehad dat de reusachtige Zweedse electronischeindustrie ASEA het consortium van 14 maatschappijen verliet, waardoor eenernstige slag is toegebracht aan de dam, die voor 1,3 miljard bij Cabora Bassain de Zambezie in Mozambique gebouwd moet worden. Het schijnt weluitgesloten te zijn dat de ASEA alsnog aan de bouw zal gaan meewerken.

Het ZAMCO consortium werd in 1967 met veel moeite door de ZuidafrikaanseAnglo-American Corporation in elkaar gezet om mee te dingen naar het kontraktvoor de bouw van deze stuwdam, en het scheen over al het benodigde talent tebeschikken. Met zijn unieke ervaring op het gebied van gelijkstroom systemenmet hoge spanning zou ASEA er voor zorgen dat de energie van Cabora Bassanaar de voornaamste potentiële verbruiker, Zuid-Afrika zou gaan op een wijze diegoedkoper is en die met minder stroomverlies werkt dan de gebruikelijketransporten over grote afstand met wisselstroom.Een jaar geleden werd het voorlopige kontrakt aan ZAMCO gegeven en niet aanEngelse of Amerikaanse mededingers. Toen begonnen de Portugezen in Lissabonte broeden. Op een gegeven ogenblik liet Caetano weten dat hij de opdracht aanZAMCO introk. Er gingen maanden voorbij. De voorzitter van ZAMCO, TedBrown, reisde voortdurend tussen Johannesburg en Europa heen en weer teneindeeen formeel kontrakt los te krijgen voordat de regenperiode van november totapril alles blank zou zetten. Maar toen kwamen de linkse studenten in Zweden inactie. Door dit uitstel werden zij in staat gesteld om een actie op touw te zettentegen de deelname van de ASEA aan een projekt, dat het Portugese kolonialismein Afrika zou ondersteunen, dat goedkope energie aan Zuid-Afrika zou leveren enwaarvan waarschijnlijk ook het rebelse Rhodesië zou profiteren. En dit laatstepunt was belangrijk voor de opinie in Zweden: er werd een wet aangenomenwaardoor het betrokken zijn bij een maatschappij die handel drijft met Rhodesiëeen overtreding wordt. ASEA wilde aanvankelijk na de eerste protesten niettoegeven: ze wilde het karwei waaraan ze voor 130 miljoen zou meedoen, nietverliezen. Ze vertelde de politici dat ze 500 werknemers zou moeten ontslaan alsze de opdracht niet kreeg. Maar toen meneer Brown op 3 september met een vastkontrakt als overwinnaar uit de onderhandelingen te voorschijn kwam, maakte deZweedse maatschappij op dezelfde middag bekend dat het niet langer deeluitmaakte van ZAMCO. Het bestuur zei dat het zijn inschrijving niet hadvernieuwd toen de termijn op 31 juli afgelopen was - hoewel het niet duidelijk isin hoeverre de ZAMCO of de Portugezen zich hiervan bewust waren.ZAMCO houdt zich nu groot. De Franse en Westduitse deelnemers Alsthom enSiemens zeggen dat zij de opengevallen plaats zullen innemen. Voor de vitalekwikbuizen voor het hoogspanning-gelijkstroom systeemzal ZAMCO nu mogelijk een beroep doen op het English Electric gedeelte van deBritse GEC, die banden met de ASEA onderhoudt. Toevallig maakte EnglishElectric deel uit van de Engelse combinatie, die de opdracht van Lissabon nietkreeg. Te midden van al deze verwarring zou de Zuidafrikaanse commissie voorenergievoorziening ESCOM wel eens voorzichtig kunnen x orden en om gaanzien naar andere mogelijke energiebronnen niet zo ver van huis.' o.., 200ZAMBIA v MO IQLusaka*ýIIIIIIIIItMALA 1KAFUE ~ %KARIBA Salisb,,ry. 1MOZAMBIQUEIL RHODESIA

Volgens het Franse persbureau AFP van -9-69 is het bericht over de toekenningvan het kontrakt in Johannesburg met grote vreugde ontvangen omdat het numogelijk zal zijn met de bouw te beginnen voordat de regenperiode al het werkverlamt. Volgens deskundigen zou het begin van het werk nog een jaar vertraagdzijn als de onderhandelingen op 15 september nog voort zouden duren. Hetpersbureau meldt ook dat de regering van Rhodesië "met grote belangstelling entevredenheid kennis heeft genomen" van de afsluiting van het kontrakt.Ongeveer 80 % van de electriciteit zal naar Zuid-Afrika gaan. De consumptie vanelectriciteit in Mozambique staat op een uiterst laag peil, deze bedraagt 1 % vandie van Zuid-Afrika (Southern Africa 13-9-69). Alle verdragen zijn gesloten voorde duur van 35 jaar.Het projekt wordt grotendeels gefinancierd via exportkredieten van deWestduitse, Franse en Italiaanse regering, terugbetaalbaar in 131 jaar na de bouwvan de dam tegen een rente van 6- %. Directeur Brown van ZAMCO noemdedeze lage rente "verbazingwekkend in vergelijking met de huidige rentetarieven".De bijdrage van de regering van West-Duitsland en Frankrijk bedragen beideongeveer 300 miljoen; de Italiaanse regering zorgt voor 200 miljoen. Zuid-Afrika draagt 125 miljoen bij, Portugese banken f 150 miljoen. (uit hetZuidafrikaanse dagblad Rand Daily Mail 24-9-69)Aan de ZAMCO doen 15 maatschappijen mee: 5 Westduitse, 4 Portugese, 3Franse en 3 Zuidafrikaanse. Maar de Zuidafrikaanse Anglo-American is duidelijkde centrale kracht achter het projekt. Eenstemming werd Ted Brown, directeurvan de Anglo-American, herkozen tot ZAMCO-directeur. Ook de heleadministratie van het projekt zal via de Anglo-American lopen.De electriciteit zal via de langste hoogspanningsleiding ter wereld naar Zuid-Afrika gaan: 1600 km met 7.000 hoogspanningsmasten. Zuid-Afrika zal rekeninghouden met het feit dat deze leiding betrekkelijk gemakkelijk te saboteren zal zijnen zal voldoende capaciteit in reserve houden. Op een perskonferentie toonde TedBrown zich niet erg verontrust over mogelijke acties van het FRELIMO tegen hetprojekt: "Er is een tamelijk grote Portugese militaire basis in Tete, ten noordenvan de Cabora Bassa, en op het bouwterrein komt een politie-eenheid. Ook zal hetopblazen van een hoogspanningsmast de leiding niet totaal vernietigen."Overigens is volgens de 'Christian Science Monitor' van 7-10-69 de bouw van dedam reeds een jaar op het schema achtergeraakt doordat guerilla activiteiten hetaanleggen van toegangswegen naar het gebied hebben vertraagd. Hetzelfde artikelmaakt melding van berichten uit Lourengo Marques, dat in Tete reeds driebataillons infanterie uit Zuid-Afrika zijn gelegerd. De regering van Zambia heefteen grote cementfabriek in dat land verboden cement te leveren voor de bouw vande Cabora Bassa dam.

ZWEDENPortugal heeft zijn ambassadeur uit Zweden teruggeroepen. Dit omdat deZweedse regering financiële steun zou geven aan deonafhankelijkheidsbewegingen in de Portugese koloniën. Inderdaad geeft Zwedendeze steun, maar het doet dit al jaren. Het Mozambique Instituut krijgt ongeveer

500.000 per jaar, te beginnen met 1970 zal de PAIGC ongeveer 700. 000

ontvangen. Bovendien geven de politieke partijen steun. In antwoord op dePortugese kritiek antwoordde de Zweedse eerste minister Palme dat het heleZweedse parlement zich eenstemmig voor deze hulp had uitgesproken.De Portugese woede is ook opgewekt door het feit dat Amilcar Cabral, leider vande PAIGC, onlangs door de Zweedse sociaal-demokraten werd uitgenodigd hunkongres toe te spreken. Voorts door de kollekte voor het Mozambique Instituut,die de Zweedse middelbare scholieren hielden; ze kregen hiervoor een dag vrij.Le Monde van 25-10-69 berichtte uit kringen dichtbij de Portugese regeringvernomen te hebben dat het verbod van de Zweedse regering van deelname vande ASEA aan de bouw van de Cabora Bassa dam grote invloed heeft gehad op deZweedse stap. In hetzelfde artikel wordt gemeld dat de plaats van de ASEA opvoorstel van de Duitse Siemens en de Franse Alsthom inmiddels is ingenomendoor de Engelse firma English Electric.HET VERZET IN MOZAMBIQUEVolgens recente berichten in de dagblaopers zijn er in de topleiding van hetFRELIMO ernstige moeilijkheden ontstaan. Volgens deze berichten zou er in hetdriemanschap, dat na de dood van Mondlane de leiding overnam, een splitsingzijn opgetreden tussen Simango enerzijds en Mareelino dos Santos en Samoraanderzijds.Uit de persberichten is moeilijk op te maken wat de achtergronden zijn van demoeilijkheden. Maar het is mfsschien nuttig aan te geven aan welke spanningeneen dergelijke beweging het hoofd moet bieden: 1) de (machts)politiek van debuurlanden en grotemogendheden.a) De grote mogendheden die steun verlenen (Moskou, Peking) bekonkurerenelkaar ook in het zuiden van Afrika, trachten de nationalisten voor hun ideeën tewinnen en op te zetten tegen hen die ervan verdacht worden andere ideeën aan tehangen. b) De buurlanden (Tanzania, Zambia) moeten rekening houden met huneigen belangen en met het gevaar dat hen bedreigt. Voor hen kunnen bepaaldeactiviteiten of bepaalde leiders van de nationalistische organisatie uit het buurlandonaanvaardbaar zijn. c) Westerse landen, vooral de Ver. Staten worden ervanverdacht de beweging te infiltreren. Zo werd Mondlane er door sommigen vanverdacht voor de CIA te werken.2) tegenstellingen die voortvloeien uit de kolonialemaatschappij.a) Wantrouwen van de Afrikaan tegen de kleurlingen en 'geassimileerde' Afrikaan(en blanken) die aan de vrijheidsstrijd mee willen doen, doordat deze groep in dekoloniale maatschappij een bevoorrechte positie innam, geen dwangarbeid hoefdete verrichten, en zich vaak liet gebruiken door de Portugezen bij de onderdrukkingen uitbuiting van de Afrikanen. Anderzijds vragen de kleurlingen zich af of deAfrikaanse meerderheid hen later als inwoner van Mozambique met dezelfderechten zal aanvaarden. b) Het Portugese regime heeft er bewust naar ge-Op 25 september werd op een aantal plaatsen in Nederland herdacht dat vijf jaargeleden de oorlog in Mozambique begon. Hier de herdenking van de slachtoffersvan het Portugese fascisme in Leiden.

streefd vàin de kleurlingen en assimilado's een elite t( maken en hen van deAfrikaan te vervreemden. c het godsdienstprobleem.3) moeilijkheden als gevolg van de breuk met de traditionele Afrikaansemaatschappij a) De tegenstelling tussen verschillende stammen en volkeren. Tot50 jaar geleden waren de stammen in Noord-Mozambique volledig zelfstandig,tot 25 jaar geleden hadden de blanken niet ingegrepen in hun maatschappij.Doordat de leiding van het FRELIMO uit heel Mozambique komt maar desoldaten voornamelijk uit het noorden (de Makonde's) zijn er spanningenontstaan.b) het generatiekonflikt. Het FRELIMO wil niet terug naar de traditioneleAfrikaanse maatschappij met zijn dorpsoudsten, maar hen vervangen door jongeremensen die onderwijs en politieke scholing hebben gehad.Uiteraard proberen dePortugezen al deze moeilijkheden uit te buiten. Bovendien spelen er persoonlijkeambities van een aantal leiders mee.Door al deze oorzaken kennen alle onafhankelijkheidsbewegingen perioden vanspanningen en strijd. Hun strijd is niet slechts een militaire strijd tegen een vijanddie hun land bezet heeft, het is tegelijk een strijd voor de vorming van een geheelnieuwe staat en tegen allerlei traditionele en koloniale instellingen. In hetFRELIMO werkten allerlei stromingen vreedzaam samen tegen de Portugesemachthebbers, in dit opzicht was het FRELIMO zeer succesvol. Maar als men eennieuwe staat op wil bouwen moet er dikwijls een keuze gedaan worden, en zijn dewensen van alle stromingen niet te verenigen. Dit proces speelt zich thans in hetFRELIMO af, Op de lagere niveau's in het bevrijde gebied treden uiteraarddezelfde konflikten op; tijdelijk kan hierdoor de strijd tegen Portugal vertraagdworden. Maar deze .,-ar,-ingen kunnen in het bevrijde gebied in een geheel andereperiode tot uitbarsting komen; het konflikt tussen de topleiders speelt zich verweg in het buitenland af.7

TANZANIA VERWACHT OORLOGuit de 'Christian Science Monitor' 6-10-69 "Zodra de Canadese militaire adviseursTanzania hebben verlaten zal China beginnen met de levering vangevechtsvliegtuigen, marineopleidingsschepen en moderne luchtdoelartillerie, zohebben militaire kringen in Dar es Salaam onthuld. President Nyerere heeftaarzelend besloten mee te gaan doen aan de bewapeningswedloop in ZuidelijkAfrika, als antwoord op de steeds sterker wordende legers in Zuid-Afrika en dePortugese gebieden. De guerilla-acties in Portugees Afrika, in Rhodesië enZuidwest-Afrika, worden steeds intenser, zo werd meegedeeld. Ook Zambia zalzijn verdediging opvoeren als reactie op de bouw van een militaire basis doorZuid-Afrika in het oostelijk deel van de Caprivistrip, een paar minuten vliegenvan Zambia. De 90 Canadese militaire adviseurs hebben vijf jaar lang deTanzaniaanse strijdkrachten leren omgaan met wapens uit China ..... Nu het eropgaat lijken dat de 'particuliere schietpartijen' aan de grenzen van Portugalsgebiedsdelen een ander aanzien gaan krijgen, zijn Tanzania, Canada.erí Chinaovereengekomen, dat de thans aflopende overeenkomst tussen Dar es Salaam enOttawa niet vernieuwd zal worden. Een Westerse luchtmacht-attaché verklaart dat

Tanzania grote behoefte heeft aan wapens ter bestrijding van hoogvliegendeZuidafrikaanse en Portugese verkenningsvliegtuigen, die op zoek zijn naaropleidingskampen voor Mozambikaanse verzetsstrijders en die de militairemogelijkheden van Tanzania in kaart willen brengen. Westerse diplomaten vrezendat de oorlog tussen zwart en blank in Zuidelijk Afrika zich zal uitbreiden, enmenen dat Nyerere geen andere keus heeft dan op zoek te gaan naar de modernstewapens ..... Nyerere zou voorts gepoogd hebben Amerika en Canada over te halenom druk op Engeland uit te oefenen, om een einde te maken aan het regime vanSmith, en op Portugal om vrede te stichten in zijn Afrikaanse 'Vietnams', maarzowel Washington als Ottawa zouden hier niet op in zijn gegaan, ondermeeromdat zij het te druk hebben met eigen problemen."KRITISCHER OPSTELLING VAN BOTSWANA Het onafhankelijkeAfrikaanse land Botswana (Beetsjoeanaland), dat geheel door blanke staten isomsingeld en dat tot nu toe een pro-Zuidafrikaanse koers vaarde, schijnt zichlangzaam maar zeker kritischer tegen zijn grote buur te gaan opstellen. Dit blijktondermeer uit de rede die het staatshoofd Seretse Kama onlangs in de VerenigdeNaties hield. Mogelijk voelt het regime zich op het ogenblik sterker doordat ersteeds meer belangrijke mineralen in dit arme land worden gevonden. Dezeontwikkeling kan voor de bevrijding van Zuid-Afrika van groot belang wordenomdat Botswana zich ver naar het zuiden uitstrekt.De regering van Botswana schijnt ook een krachtig standpunt in te nemen tenaanzien van de enige spoorlijn die Rhodesië met Zuid-Afrika verbindt en die 600km door Botswana loopt. Het verdrag over het gebruik van deze lijn loopt overeen half jaar af en kan niet worden verlengd omdat Botswana weigert het Smithregime te erkennen. (Guardian 15-9-69)- Kóngo-Brazzaville heeft geweigerd in te gaan op eenPortugees voorstel om drie Portugese militairen uit te ruilen tegen vijf Kongoleseburgers, die door dePortugezen waren ontvoerd. De drie Portugese militairen zaten in een Portugeesvliegtuig, dat op 4 junidoor een kommando van de MPLA werd gedwongenuit te wijken naar Pointe Noire in Kongo-Brazzaville.De Portugezen drongen op 7 juli Kongo binnen, hielden de autobus van Tsitazinaar Pointe Noire aan enkidnapten vijf passagiers. (AFP 10-10-69)ORGANISATIE VOOR AFRIKAANSE EENHEIDOp de bijeenkomsten van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid -eerst van deministers van buitenlandse zaken, later van de staatshoofden- werd geen enkelevooruitgang geboekt op het punt van de bevrijdingsoorlogen in Zuidelijk Afrika.Zoals gebruikelijk was er veel kritiek op de werkwijze van het Bevrijdingscomit6van de Organisatie, dat de steun aan de onafhankelijkheidsbewegingen regelt. Eenaantal staten wilde het Comité opheffen en 'de realiteit van het bestaan van Zuid-Afrika en Rhodesië aanvaarden'. Andere staten wilden de structuur wijzigen opdathet Comité beter opgewassen zou zijn tegen zijn taak. De Franse (ex-)koloniënwensten meer invloed in het Comité: in plaats van de huidige 11 zouden er 8leden moeten komen, 4 Franstalige en 4 Engelstalige landen. Nigeria had ernstige

kritiek op de grote invloed van Tanzania in het Comité; deze vloeit voort uit hetfeit dat het Comité in Dar es Salaam gevestigd is. Het Comité werd verdedigddoor Tanzania, Guinee en Uganda.De ministerskonferentie kwam ook na een zitting van 15 uur niet totovereenstemming over dit Bevrijdingscomité. De topkonferentie kwam nietverder dan het instellen van een commissie, die een studie zal maken over debevoegdheden en de structuur van het Comité. In deze commissie zitten: Algerije,Centraal Afrikaanse Republiek, Etiopië, Kenya, Marokko, Senegal en SierraLeone.Ook de slepende kwestie van de erkenning van de Angolese regering inBallingschap (GRAE) kwam niet dichter bij een oplossing. De meerderheid wasvoor intrekking van de erkenning, maar een aantal landen verzette zich fel,waaronder Kongo-Kinshasa, Ruanda, Dahomey en Liberia. Een meerderheid wasvoor voortzetting van de steun aan de GRAE. De kwestie werd verschoven naarde volgende bijeenkomst van ministers van buitenlandse zaken (in Addis Abebaop 27 febr. 1970) en naar de volgende topkonferentie in september 1970.De konferentie aanvaarde de bekende 'Lusaka Verklaring', in april jil. afgelegddoor 14 Centraal- en OostAfrikaanse staten, als basis voor haar politiek tegenoverZuidelijk Afrika. In deze verklaring wordt enerzijds de blanke overheersingondubbelzinnig van de hand gewezen, anderzijds wordt de mogelijkheid tot eengesprek opengelaten. Ook worden de rechten van de blanke minderheden alsinwoners van Afrika erkend.Pogingen, om op de konferentie te komen tot een duidelijke veroordeling van deFranse politiek van wapenleveranties aan Zuid-Afrika, Rhodesië en Portugalmislukten door de sabotage van de Franse gebieden in Afrika.DE TAN-ZAM SPOORLIJNNaar verwachting zal in december door de regeringen van Zambia, Tanzania enChina worden beslist of het grote spoorwegprojekt - de aanleg van ruim1700 km spoorlijn van Dar es Salaam naar de Copperbelt - al of niet zal wordenuitgevoerd. Zo ja, danbegint de bouw in maart 1970 en zal men uiterlijk in1975 klaar zijn. Dit wordt een van de grootste ontwikkelingsprojekten in Afrikaen waarschijnlijk degrootste Chinese onderneming buiten de landsgrenzen.Als de spoorweg aangelegd is zal Zambia voor zijnin- en uitvoer onafhankelijk worden van doorvoer doorde Portugese koloniën. (uit de: 'Financial Times' van25-9-69)- De twee Portugese militairen, die in Zambia waren gearresteerd en onlangsaanleiding gaven tot eenernstig konflikt tussen de regering van Zambia en hetHoge Gerechtshof, zijn uitgewisseld tegen drie Zambianen, die in Portugesegevangenschap verbleven.(the Guardian 22-9-69)

VERKIEZINGEN

De verkiezingen in Portugal, die voornamelijk ten doel hadden het buitenland teovertuigen van de democratische gezindheid van de Portugese leiders, hebben niethet door het regime gewenste resultaat opgeleverd. De protesten van de oppositietegen de beknotting van hun rechten en het feit dat het hele parlement wederomuit regeringsaanhangers bestaat hebben in het buitenland geen goede indrukachtergelaten. De opposanten het het regime waren verdeeld over de vraag of zijhet spelletje mee zouden spelen en gebruik maken van de periode van 30 dagenvan beperkte vrijheid voor de verkiezingen om hun ideeen uit te dragen.De grote betekenis van deze verkiezingen is dat voor het eerst in Portugal dooroppositiegroepen openlijk propaganda is gemaakt voor iets waar men in hetverleden nooit over durfde spreken: voor onafhankelijkheid van de Portugesekoloniën. Deze actie is niet doorgedrongen in de koloniën zelf, omdat hier geenoppositie werd toegelaten. In Mozambique werden de zeven kandidaten van deoppositie door de regering geweigerd "omdat zij niet hadden bewezen Portugeesstaatsburger te zijn door geboorte en niet door naturalisatie". (Le Monde 30-9-69)In Angola diende de oppositie helemaal geen kandidatenlijst in. De oppositieheeft de eenheid, die in mei op het congres van Aveiro was bereikt, niet kunnenhandhaven. De meeste stemmen kreeg de lijst van de CED, bestaande uitprogressieve katholieken, socialisten en enkele communisten. Deze CED sprakzich duidelijk uit voor een beëindiging van de oorlog en voor onafhankelijkheid.De andere lijst was de CEUD van de sociaal-demokraat Mario Soares, die zichwelliswaar tegen de koloniale oorlog uitsprak, maar op het punt van deonafhankelijkheid een halfslachtig standpunt innam. "Nee tegen de oorlog, neetegen het terugtrekken" en "Het vraagstuk van Portugees Afrika moet in hetnationale kader worden behandeld" zijn enkele uitspraken. (Le Monde 1-10-69)Tegenover de korrespondent van Die Weltwoche gaf Mario Soares de volgendevisie op het koloniale probleem (3-10-69): "De vrijheidsstrijders moeten leven engoed van de blanken garanderen en zullen nog jarenlang de aanwezigheid vanPortugese troepen moeten accepteren; in ruil daarvoor moet Lissabon zichverplichten in grotere mate een kader van inlanders op te leiden en de machtlangzaam maar zeker aan hen overdragen."Uiteraard was het geen eerlijke krachtmeting. De regeringspartij had alle tijd omde actie voor te bereiden, de oppositie mocht pas 30 dagen voor de verkiezingenin actie komen. Radio en televisie stonden slechts aan Caetano's partij terbeschikking. De grote massa van arbeiders en arme boeren had geen stemrechtomdat analfabeten uitgeschakeld werden. Hoewel de nieuwe kieswet van Caetanoeen zekere verruiming inhield hadden zich slechts 27. 000 nieuwe kiezers lateninschrijven (Christian Science Monitor 4-9-69). Ambtenaren worden automatischin het kiesregister ingeschreven: omdat zij in dienst van de regering zijn verwachtmen niet dat zij zullen durven tegenstemmen. Van de 14 miljoen mensen in dePortugese koloniën, die in theorie allen Portugees zijn, had slechts 1 % het rechtom te stemmen (Economist 11-10-69). In de Portugese pers in Mozambiquewerden brieven gepubliceerd, die ondertekend zouden zijn door de drie leidersvan het FRELIMO en die vanuit Lourenço Marques aan een aantal bekendeprogressieve figuren gezonden zouden zijn. Hierin zou zijn gevraagd "tijdens deverkiezingscampagne moeilijkheden te organiseren".

Caetano heeft van de verkiezingen gebruik gemaakt om aanhangers van Salazarvan de kandidatenlijsten te schrappen en te vervangen door zijn eigen aanhang.Volgens 'Le Monde' van 9-10-69 zou van de oude parlementsleden uit het Salazartijdpers 72,8 % vervangen zijn door 'jonge technokraten' van Caetano.AMNESTY INTERNATIONAL'Amnesty International', de organisatie die streeft naar vrijlating van de politiekegevangenen over de hele wereld, geeft in haar onlangs verschenen jaarverslag hetvolgende weinig opwekkende beeld van Caetano's Portugal:"De regeringswijziging in Portugal verleden jaar september, toen MarcelloCaetano de zieke Salazar opvolgde, heeft nog geen grote veranderingen gebracht.Er zijn nog steeds vele politieke gevangenen, vooral in de zogenaamde overzeeseprovincies Angola, Mozambique en Guinee-Bissau. 'Amnesty' heeft onlangsinlichtingen ontvangen over Angolese gevangenen, die al jarenlang vastzitten inhet beruchte Tarrafal gevangenenkamp op de Kaap Verdische Eilanden. Er is nogniets veranderd in de grote macht van de politieke politie PIDE. Volgens decreet35042 heeft de PIDE de macht mensen te arresteren en zes maanden vast tehouden zonder dat er een rechtbank aan te pas komt. In de praktijk kan dit er toeleiden dat iemand een groot aantal malen wordt gearresteerd en weer vrijgelatenzonder dat hij ooit in staat van beschuldiging is gesteld en zonder dat hij de hulpvan een advokaat in kan roepen. Nog steeds worden de zogenaamdeveiligheidsmaatregelen, een soort van preventieve opsluiting, veelvuldigtoegepast. Zij worden opgelegd na afloop van de gevangenisstraf, en kunnen zesmaanden tot drie jaar duren.Heeft men deze verlengde straf ook uitgezeten, dankan de poifie besluiten tot een nieuwe periode van opsluiting van 3 jaar op grondvan het feit dat de gevangene een 'gevaar voor de staat' zou zijn. Er komt geenrechtbank aan te pas, zodat de gevangene of zijn advokaat geen enkele invloedhebben op deze verlengde gevangenisstraf. In feite betekent dit dat iemand zijnhele leven in de gevangenis kan worden opgesloten, hoewel officiëel volgensartikel 8 van de grondwet levenslang niet bestaat. 'Amnesty' heeft 70 politiekegevangenen geadopteerd, waaronder katholieken, liberalen en vele leden van deverboden communistische partij." 'Amnesty International' voert op het ogenblikeen actie voor vrijlating van Dr. Telo de Mascarenhas, een 70-jarige, ernstig ziekeman, afkomstig uit Goa. 'Amnesty' roept een ieder op een briefkaart te zendenaan: Marcello "Caetano, Largo Cortes, Lisboa 2 Portugal, en van hem te eisen datDr. de Mascarenhas wordt vrijgelaten.Bij de Nederlandse afdeling van 'Amnesty, postbus 5151, Den Haag, is eeninlichtingenblaadje over deze organisatie in het Portugees verkrijgbaar, om aanrelaties in Portugal te sturen.- De Portugese veiligheidspolitie heeft sinds het begin van het jaar 500 mensengearresteerd wegens hulpverlening bij het illegaal verlaten van het land. (theGuardian 9-8-69)~ Ongeveer 130 journalisten van alle politieke richtingen hebben Caetanogevraagd een eind te maken aan de perscensuur. Bij de ondertekenaars van hetverzoek zijn ook de directeuren van de tien belangrijkste regeringsbladen en vanhet nationale persbureau. (Int. Herald Trib. en Frankf. Allg. Zeitung 20-10-69)Nog kort geleden, tijdens zijn bezoek aan Brazilië verklaarde Caetano op een

perskonferentie, dat de Portugese journalisten de censuur helemaal niet wildenmissen omdat ze er na 40 jaar zo aan gewend waren.m - 1

DE VERENIGDE STATENEN PORTUGALIn het artikel 'Portugal und das Dritte Afrika' uit het Westduitse 'Aussenpolitik',9/69 gaat J.M.Hunck in op de Amerikaanse belangstelling voor de Portugesekoloniën:"De Amerikanen raakten de laatste tijd geinteresseerd in de houtbewerking, devisindustrie en de cementproductie. Voorlopig is er alleen nog maar sprake vanonderhandelingen, maar de zaak neemt zienderogen vastere vormen aan. DeTexaco boort voor de kust van de Noordangolese provincie Congo naar olieasfalt, aardgas, zwavel en helium. De Amerikaanse Tenneco Angola Inc. zoekt inhet zuiden van Angola naar zwavel, gips enanhydriten. In Mozambique zijn deAmerikanen gelukkig bij het zoeken naar olie, maar gaan zich ook in sterkeremate bezighouden met de levering van goederen, speciaal zware machines voorgrondbewerking. Van de 32 diesellocomotieven in het land komen' er 20 vanGeneral Electric, de overige 12 uit Japan. Beslissend voor de Amerikaansebelangen in Mozambique en in feite in heel Portugees Afrika zou hetreuzenproject van Cabora Bassa kunnen worden.""In handelskringen in Mozambique vermoedt men dat Caetano de Amerikaneneen package deal zou kunnen aanbieden. De inbreng van de Portugezen zou zijn:bovengenoemd federatieproject en een marinebasis in de haven van Nacala(Mozambique), de grootste natuurlijke haven van Afrika, waar tankers tot300.000 ton zouden kunnen binnenlopen en ook gereviseerd zouden kunnenworden. Vanuit Nacala kan men via de spoorweg overal in Afrika komen als mende zijlijnen naar het Niassameer ook in aanmerking neemt. Vanuit Nacala zoumen de Indische Oceaan gemakkelijk kunnen controleren, waardoor de onzekerepositie na de oorlog in Vietnam gecompenseerd zou kunnen worden. DeAmerikanen zouden volgens deze koppelverkoop ook het Cabora Bassa projectuitvoeren en financieren en dan dus van hun kant onofficiele steun aan de rebellenzoveel mogelijk tegenhouden. De gouverneur generaal antwoordde op mijn vraag,hoe hij hier tegenover stond, dat "hem er niets van bekend was" dat er over dehaven van Nacala onderhandeld zou zijn.De Portugezen hebben echter nog een ander ijzer in het vuur: de basis op deAzoren. Het verdrag met Amerika liep in 1962 af en loopt nu slechts de factoverder. De Portugese minister van buitenlandse zaken Nogueira kondigde aan, datbeide regeringen over een legalisering onderhandelen zullen. Hij hoopt op een"overeenkomst in de geest van de goede samenwerking". Hij heeft tijdens deNATO-bijeenkomst in Washington in april uitvoerig gesproken met presidentNixon. Ze kennen elkaar goed, en het onderhoud zoultot volle tevredenheid"verlopen zijn. Over de vermelde koppelverkoop zij de minister van buitenlandsezaken apodiktisch dat er door de Portugezen nooit een dergelijk voorstel gedaanwas. Overigens werd, terwijl schrijver van dit artikel dit gesprek met ministerNogueira voerde, de Amerikaanse ambassadeur als volgende bezoeker

aangekondigd. Men herinnert zich in Lissabon dat Nixon vice-president was in detijd dat John Foster Dulles zulke vriendelijke verklaringen over Portugal aflegde.Meer nog dan zijn voorganger, zal Nixon in zijn buitenlandse politiek, juist omdathij zich geleidelijk uit Vietnam wil terugtrekken, proberen te verhinderen dat depositie van het Westen verder ondergraven wordt ook in Afrika. Hij kon wel eensmeer gehoor schenken aan zijn stafchefs, die met de Portugezen van mening zijndat de havens in Portugees Afrika van levensbelang zijn voor de verdediging vanhet Westen.10NIEUWE LITERATUURThe Angolan Revolution, vol. 1, the anatomy of an explosion (1950-62), doorJohn Marcum (M.I.T.press, Massachusetts (USA) en Londen, 1969, 380 p.). Ditonlangs verschenen boek is het eerste van een tweetal delen over het Angolesenationalisme. Het is een zeer gedetalleerde. Prof. Marcum i, directeur van hetAfrican Language an.d Area Centre aan de Lincoln universiteit. Hij is al tien jaarbezig met deze studie, zowel uit de literatuur als uit gesprekken met leiders van deonafhankelijkheidsbewegingen en bezoeken aan Afrika.Angola, une guerre oubliée, door Pierre-Pascal Rossi (Juliard, Parijs, 1969). Deauteur heeft met de GRAE een bezoek gebracht aan het bevrijde gebied inAngola, met name aan de 'verrotte driehoek'. Naast het reisverslag bevat het boekeen geschiedenis van het Angolese nationalisme, voornamelijk gebaseerd op deberichtgeving in 'Le Monde'. Dat de schrijver via de GRAE en niet met de MPLAhet bevrijde gebied bezocht is niet het gevolg van een bepaalde voorkeur, maarvan toevallige kontakten. Handbook of Revolutionary Warfare, a guide to thearmed phase of the-African Revolution, door Kwame Nkrumah (InternationalPublishers, New York, 1969, 122 p., $ 1,50). De verbannen leider van Ghanaroept op tot vorming van een Afrikaans revolutionair volksleger om het kontinentte bevrijden van kapitalisme, kolonialisme en neo-imperialisme.Landwirtschaftliche Entwickelung in Angol und Mozambique, door H.Possinger(Weltforum Verlag, Munchen, 1968, 284 p., 40DM). Weer een Westduitse studieover de economie van Angola en Mozambique, dit keer over de landbouw.L'Espace Commun Portugais, door J.J.Massart en N. Suetens (SociologischInstituut, Vrije Universiteit Brussel, 1969, 156 p. 325 FB). Een pro-Portugeesgeschrift over economie, geografie en demografie van 'kontinentaal Portugal enzijn overzeese provincies Angola en Mozambique'.Salazar, door Christian Rudel (Mercure de France, 275 p., 24,80 F). Eenbibliografie van Salazar, een balans van zijn politiek en een schets van Portugalvoor, tijdens en na zijn diktatuur.Portugal und das dritte Afrika, door Joseph Maria Hunck, chefredacteur van het'Handendelsblatt' in Dusseldorf, verschenen in 'Aussenpolitik' 9/69. Informatief,en uiteraard pro-Portugees.The War in Southern Africa, een goed gedocumenteerd artikel van RussellWarren How in het Amerikaanse kwartaalblad 'Foreign Affairs' van oktober 1969.In The Guardian van 16-21 juli verscheen een serie artikelen onder de titel 'Thebattle for Africa'. Ze zijn nogal sensationeel en speculatief geschreven. Deschrijver behandelt de Afrikaanse nationalisten als pionnen van Rusland of China.

In het 'Financiëel Dagblad' van 9,12,15,16 en 17 juli 1969 verscheen een serieartikelen over de economie van Portugal en koloniën.In de 'Journal of African History' verschenen onlangs twee artikelen over degeschiedenis van Mozambique: The Portuguese on the Zambesi, doorM.D.D.Newitt, en Gubgunyane, the negotiator, door Douglas Wheeler.- Het Nationale Instituut voor de Statistiek in Lissabon heeft bekendgemaakt dat35 % van de baby's in Portugal geboren wordt zonder medische hulp. Hierdoorsterft 22 % van de kinderen voor ze 7 maanden zijn. (Le Monde 2-9-69)

VERANI4OORDING DR.EDUARDO MONDLANE STICHTINGGedurende de periode van 30-8-69 tot 31-10-69 kwamen op de gironummers vanhet Angola Comité en de Mondlane Stichting de hieronder vermelde giften binnenvoor het werk van de onafhankelijkheidsbewegingen in de Portugese koloniën.Verreweg de meeste giften waren voor het 'Mozambique Instituut', o.a. via deactie 'Mozambique 69', opgezet door een groot aantal jongerenorganisaties. Wijverzoeken U in het vervolg giften voor het humanitaire werk van deonafhankelijkheidsbewegingen uitsluitend te storten op giro 1884800 van deDr.Eduardo Mondlane Stichting, Amsterdam. Deze stichting is thans een actiebego2nen voor het onderwijs- en medische werk van de PAIGC in GuineeBissau.Giften om het werk van het Angola Comité voort te zetten blijven welkom op giro600657 tnv Angola Comité, Amsterdam.

2,50 werd gestort door: R.Z.te M.; A.M.v.M.te L.; L.E.M.v.D.te V.; D.H.v.D.teH.; B.v.d.M.te M.; J.H.v.d.L.te A.; J.S.Z.te A.; J.C.v.d.V.te A.; F.v.M.te A.; W.C.d.B.te B.; H.A.G.-N.te A.; E.N.te B.;E.L.te A.; S.v.d.W.te A.; R.Z.te M.; D.H.v.D.te H.

5,- door: H.V.te H.; A.M.M.G.te R.; K.d.G.te Z.;C.D.te V.; W.A.K.te B.; N.P.D.te D.; J.A.H.te U.;L.H.H.te 'sG.; A.H.te R.; W.F.C.H.te A.; B.A.M.B.te A.; H.D.te A.; C.H.te R.; H.V.te H.; A.K.te V.;G.J.v.G.te 'sG.; M.J.B.te L.; C.H.te R.; M.P.S.-B.te V.; J.d.J.te D.; T.H.C.R.K.-V.te N.; C.J.K.teB.; A.d.V.te A.; M.G.B.-S.te A.; M.J.v.d.B.te Z.;P.v.d.W.te H.; M.R.te A.; A.H.E.te D.; S.A.S.te S.;H.U.v.P.te U.; F.C.v.K.te T.; C.W.te 'sG.; F.A.H.R.te A.; L.A.B.te B.; J.W.H.te R.; C.C.P.v.A.teD.B.; S.R.te R.; K.W.te B.; C.D.te A.; J.W.te H.;A.M.M.G.te R.; J.A.H.te U.; C.J.S.te W.; C.E.v.d.K.te A.; A.A.J.Q.H.v.Z.te R.; B.A.M.B.te A.; J.C.v.d.K.te A.; H.D.te A.; J.J.v.d.L.te A.; H.V.te H.

10,- door: R.P.M.d.G.d.H.te 'sG.; G.K.&J.K.L.teZ.; W.W.te A.; W.K.te A.; R.R.te 'sG.; E.K.te A.;G.A.te A.; E.S.te B.; S.F.K.te A.; J.H.P.Z.te A.;B.J.B.te A.; G.G.te A.; I.v.d.M.te A.; A.F.v.d.W.Z. te D.; A.B.te A.; S.M.J.v.H.teA.; C.T.B.te W.;D.v.B.te A.; J.L.te R.; P.R.te 'sG.; J.v.d.B.te A.

; A.W.te D.; N.v.R.te B.; R.P.M.d.G.d.H.te 'sG.;J.Th.O.te 'sG.; M.S.K.te A.; L.K.te S.; J.K.te R.;A.J.M.T.te L.; M.C.G.te U.; K.B.te Z.; G.A.d.H.teL.; H.F.S.te A.; L.L.v.M.te L.; C.J.S.te A.; A.V.C.S.v.d.B.te A.; A.J.V.te G.; R.L.te U.; D.A.Z.teL.; M.N.G.K.; M.J.H.P.te 'sG.; PvdA te S.; B.J.W.te A.; G.v.T.te 0.; S.H.-J.te S.; L.C.P.K.te A.;j.C.H.-W.te A.; E.M.A.K.-S.te H.; A.N.T.-S-te V.,C.C.J.M.W.te A.; M.C.A.S.te R.; P.B.te T.; B.G.teA.; F.R.H.te S.; M.B.te N.; M.M.W.P.te A.; E.H.L.te A.; H.M.d.B.te G.; C.G.te A.; J.M.d.V.-G.; B.v.L.te H.; S.A.E.te D.; B.P.te A.; J.M.R.te W.; T.JB.te W.; L.v.D.te R.; L.H.L.te H.;E.A.-v.A.te B.;F.P.J.te K.; R.H.N.te W.; J.H.P.-K.te 'sG.; J.H.d.I.te W.; P.L.L.te G.; A.O.H.T.te V.; J.H.B.te A.;E.D.-J.te A.; M.H.H.te A.; J.J.H.te A.; I.N.K.teA.; J.R.te M.; M.W.A.S.te H.; G.F.te H.; A.J.O.teA.; L.P.te K.; R.A.H.-S.te R.; W.H.D.P.te G.; J.H.W.te N.; S.F.K.te A.; W.K.te A.; A.B.te A.; W.C.Z.te A.; G.G.te A.; E.H.W.te A.; I.v.d.M.te A.; M.F.T.te A.; D.v.B.te A.; E.R.te L.; L.A.v.d.Z.te N.;E.v.I.te A.; E.H.K.te N.; L.J.M.v.d.M.te 'sG.; K.C.E.K.te U.; P.R.te 'sG.; S.M.J.v.H.te A.; L.v.D.te R.; A.d.B.te 'sG.; N.V.R.te B.; B.J.S.te E.

15,- door: A.d.B.te 'sG.; C.A.t.S.-P.A.H.te P.;W.H.te 'sG.; J.V.-D.te W.; N.v.R.te A.; J.v.Z.teZ.; J.A.R.te A.; O.H.te A.; H.v.d.M.te A.; F.N.M.N.te W.; M.J.v.P.te V.; H.J.te Z.; J.J.T.te A.; C.H.S.H.te H.; G.A.N.B.te K.; C.A.t.S.&P.A.H.te A.;J.S.A.te K.Het ziekenhuis 'Solidaridade' van de PAIGC,waarvoor de Mondlane Stichting geld inzamelt.

20,- door: C.K.-K.te A.; H.M.S.te U.; J.J.B.te N.J.K.te S.; J.B.te D.; P.C.P.te A.; H.B.J.K.te G.M.E.d.H.te D.H.; J.T.te 'sG.; A.B.A.-P.te G.; J.H.v.D.te 'sG.; H.G.v.d.W.te M.; A.A.S.te A.; M.V.te F.; J.K.te R.; E.J.W.te W.

25,- door: P.v.W.te N.; E.K.te 'sG.; M.C.J.V.teV.; W.M.te A.; E.v.D.te 'sG.; A.J.V.te N.; J.H.v.d.W.te A.; L.W.J.B.te N.; W.L.S.te U.; G.F.G.te G.; L.G.M.v.A.te B.; C.D.v.d.V.-O.te R.; J.L.te A.;G.S.te A.; W.M.Z.te A.; J.S.te L.; PvdA te C.; C.M.S.te B.; F.J.A.V.S.te A.; J.P.D.te R.; E.J.C.d.V.-B.te G.; J.S.te G.; F.R.A.K.te 'sG.; A.B.te N.;I.L.te B.;N.J.G.te A.; J.S.-Z.te D.; G.A.J.-P.teB.; M.C.-K.te A.; H.J.G.D.te A.; W.J.M.te W.; C.F.

J.d.B.te S.; C.E.te H.; H.A.v.N.te M.; C.A.A.M.V.te H.; F.E.K.te Z.; E.L.-D.te H.; C.P.v.d.S.te dB.A.A.M.H.te A.; G.d.J.te U.; M.L.te H.; B.V.M.te'sG.; J.H.M.te 0.; P.S.te E.; J.A.B.te G.; J.H.A.te H.; J.J.T.te M.; F.W.te A.; J.W.te G.; N.v.d.B.te P.; P.M.B.te A.; J.F.O.te N.; W.Z.te W.; E.E.teR.; C.Chr.S.te R.; M.S.te A.

50,- door: K.G.te Z.; V.te E.; J.H.Z.te 'sG.; H.R.7.te H.; M.C.B.te A.; C.d.K.te H.; P.C.M.M.te N.;f.H.te H.; J.B.te G.; J.M.G.v.M.te A.; J.D.te A.;A.J.t.B.te G.; E.E.d.G.te 'sG.; P.A.d.J.te A.; G.G.te W.; H.A.Pv.A.te A.; C.G.K.te 'sG.; W.G.te Du; A.H.te H.; R.N.te A.; M.S.te A.; J.B.te H.; A.M.v.E.te A.; C.M.de V.te H.; N.B.te Eaz.; J.L.H.te H.±100,- door: M.M.V.te A.; A.N.v.D.te M.; G.E.K.-V.te G.; J.C.d.Z.te V.; E.H.N.te A.; L.L.M.W.te A.;P.C.B.te B.; A.A.v.d.P.-H.te W.; A.A.D.te H.; I.E.te B.; A.d.S.te A.; G.v.d.W.te Z.; M.N.te A.; W.J.A.te N.; H.M.v.S.te A.; M.S.te D.; H.v.d.S. te H.;J.Ph.J.H.E.S .H.-v.H.te D.verder de volgende bedragen: J.J.v.d.L.te A. ±55,; H.Th.V.te stM. 200,-;J.H.S.te J. 500,-; P.B.M.L.te A. f152,-; P.B.M.L.te A. 30,-; B.M.te A.

3,-; M.W.te R. 5,50; S.J.B.te A. 75,-; A.P.B.te V. 6,-; H.W.te U. ±75,-; H.Th.V.te stM. ±200,E.A.R.te A. 17,50; W.A.R.te'sG. 22,50; M.d.M te G. 1,-; J.H.C.D.te A. ±250,-; A.d.B.te T. ±8,50D.G.M.te Z. ±7,50; C.H.N.te B. ±7,50; H.A.H.teA. ±40,-; H.J.V.te A. ±14.50; L.J.M.te A. ±200,-;R.W.Z.te M. ±12,50; H.C.v.D.te U. ±5,50; H.d.H.teH. ±9,25; W.K.te Kz. 37,-; Vredesw.c.te D.±82,-;. G.F.G.te D. ±1,-; J.C.R.te H.

4,-; C.S.G.te 'sG.±7,50; S.M.te G. ±1,-; J.R.te A. ±6,05; H.Th.V.te stM. ±200,-; J.I.P.B.te W. ±30,-;W.M.te A. 40,-;J.B.S.-O.te A. 35,-; L.J.H.v.d.W.te A. ±25,20;W.J.M.te H. ±200,-; L.G.B.te H. 9,25; T.K.te G.±4,50; C.v.C.te A. ±3,50; J.H.v.D.te 'sG. ±12,50; collecte te "1. ±36,-;H.A.v.d.S.te D. ±2,-; A.W.te 'sG. ±7,50; G.Z.te U. 4,-; A.J.l.N.te V. ±10,50; F.v.d.M.te H. ±250,-; P.J.A.teA. ±40,-;J.H.te S. ±16,40; A.S.J.K.te W. f200,-; P.der H.H.H.te V. ±48,10; U.Q.S.te L. ±2500,-; J.v.d.W.te U. 45,-; P.B.M.L.te A. ±71,-; S.J.B.te A.

75,-; L.J.M.R.te A. ±5,50; A.P.B.te V. ±3,80; H.W.te D. ±4,25; A.P.B.te V .±4,25; M.d.M.te G.±1,-; H.v.R.te 0. ±30,86; B.M.te A. 3,-.

Het totaal ingezamelde bedrag in de maanden september en oktober bedraagt ±12.399,41. 1

BIJEENKOMSTENi, de week van 3 tot 9 november waren ondermeer in Gronongen, Nijmegen,Wageningen, Utrecht, Driebergen, Meppel bijeenkomsten over het Portugesekolonialisme.Onderstaande bijeenkomsten zijn voor een ieder toe~ gankelijk. Daar waar deplaats onvolledig staat aangegeven kunnen verdere informaties verkregen wordenbij het Angola Comité. maandag 10 novemberTilburg: 14 uur, Ronald Segal over 'De rassenoorlog in Zuidelijk Afrika',Hogeschoollaan 225, col.zaal C3. 19.30 uur film/forum over Zuidelijk Afrika, inde HTS, Academielaan.21.30 uur, Trefcentrum, Academielaan 9: mimegroep Afrikaanse studenten,daarna film over Guinee. Leiden: 20 uur, Ronald Segal over 'Rassenoorlog inZuidelijk Afrika', collegezaal, Stationsplein 10. Amsterdam: 'NATO-kolonialismein Zuidelijk Afrika', met o.a. majoor Van Zoest, Van Krimpen en Bosgra, AulaGem. Universiteit, 20 uur. dinsdag 11 november Rotterdam: 20 uur 'HetPortugese kolonialisme en de NATO', door Chr. v.Krimpen, J.Silva, S.Bosgra, inzaal PvdA, Beukelsdijk 37. Leiden: 17 uur, Klaas de Jonge over het Afrikaansesocialisme, in de Academie. Amsterdam: Ronald Segal en Dr.K.L.Roskam, 'DeRassenoorlog in Zuidelijk Afrika', Aula Spui, 20 uur. Tilburg: 20 uur, de'Lusitaanse Bullebak', toneelstuk van Peter Weiss, in de Harmonie. Nijmegen: 20uur, 'de NATO en Zuidelijk Afrika', Burgerhardtzaal, B. v.d.Berghstraat 114.woensdag 12 novemberTilburg: 12 uur 'Het Portugese kolonialisme', door S. Bosgra, Hogeschoolcollegezaal C 10dinsdag 18 novemberLeiden: 17 uur, Sangumba, UNITA, in de Academie donderdag 20 novemberHeerlen: Hogeschool voor Theologie en Pastoraat, 'De r.k.kerk en het Portugesekolonialisme', 20 uur.vrijdag, zaterdag, zondag 20-22 novemb. Amsterdam: Anti-NATO kongres, meto.a. opvoering van de 'Lusitaanse Bullebak'. 24 - 27 november BezoekHeineman aan Nederland dinsdag 25 novemberHeerlen: Hogeschool voor Theologie en Pastoraat, 'NATO en Zuidelijk Afrika' enfilms. woensdag 26 novemberSittard: Sociale Academie, 'NATO en Zuidelijk Afrika', en filmsdonderdag 27 novemberKerkrade: 'NATO en Zuidelijk Afrika', films. Utrecht: hearing politici 'Portugalen de NATO'. vrijdag 28 november Heerlen: Hogeschool voor Theologie enPastoraat, panel over de 'NATO en Zuidelijk Afrika'.Dit is een uitgave van het Angola Comite, Klarenburg 253, Amsterdam, tel.020-196511 postgiro 600657 tnv Angola Comite, A'dam.Frankering bij abonnement Port payé, Amsterdam.Afz.: ANGOLA COMITEKlarenburg 253

Amsterdam