5.4 5.4.1 1)thaifta.com/trade/study/imtgt_chap5-4.pdf · (1)...

รายงานฉบบสมบรณ (Final Report) โครงการพฒนาความรวมมอดานอตสาหกรรมกบประเทศเพอนบาน (ยทธศาสตรการพฒนาความรวมมอ

ดานอตสาหกรรมภายใตกรอบโครงการ พฒนาเขตเศรษฐกจสามฝาย อนโดนเซย-มาเลเซย-ไทย: IMT-GT)

ศนยศกษาการคาระหวางประเทศ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย

5-177

5.4 อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป

5.4.1 อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย

1) ขอมลดานการประมง

ประเทศไทยจดเปนประเทศทประสบความส าเรจในดานการพฒนาการประมงจนสามารถตดอนดบ หนงในสบของโลกทมผลผลตสง และยงตดอนดบตนๆ ของผสงออกสนคาประมงมาตงแตป 2535 โดยผลผลตมวลรวมในสาขาประมงมมลคา 98.9 พนลานบาท คดเปน 11.87 เปอรเซนต ของผลผลตมวลรวมของภาคเกษตร หรอรอยละ 1.27 ของผลผลตมวลรวมของประเทศ กจกรรมประมงเกยวของกบคนไทยจ านวนมากในหลายกจกรรม โดยเฉพาะในบรเวณพนทชายฝ งหรอบรเวณใกลเคยง นบเปนหมบานไดมากกวา 2,000 หมบาน มครวเรอนทท าประมงทะเลตามขอมลของส ามะโนประมงทะเล ป 2543 จ านวน 55,981 ครวเรอน และมตลาดแรงงานรองรบถง 826,657 คน โดยอยในภาคของประมงทะเล 161,670 คน เปนผเพาะเลยงสตวน าชายฝ ง 77,870 คน อยในอตสาหกรรมตอเนองทเกยวของกบการประมง 183,100 คน ทเหลออยในภาคของ ผเพาะเลยงสตวน าจด พนทท าการประมงในอาณาเขตประเทศไทย 6 แหง ไดแก อาวไทยฝ งตะวนออก อาวไทยตอนใน อาวไทยฝ งตะวนตกตอนบน อาวไทยฝ งตะวนตกตอนลาง อาวไทยตอนกลาง และฝ งทะเลอนดามน รวมทงการท าประมงนอกนานน าในประเทศเพอนบาน และการท าประมงในทะเลหลวงดวย ผลผลตการประมงสวนหนงไดน ามาใชบรโภคเปนอาหารโปรตนทส าคญส าหรบคนในประเทศ ซงปรมาณการบรโภคสตวน า ในรอบ 10 ปทผานมา อยระหวาง 25 - 30 กโลกรม/คน/ป ผลผลตอกสวนถกสงออกขายสตลาดโลกน าเงนตราเขาสประเทศ




5-178

ภาพท 5.90 ความหนาแนนของครวเรอนเพาะเลยงสตวน า ทมา: สนท อกษรแกว. ประชากรและทรพยากรชายฝ งทะเล. วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ทน

เมธวจยอาวโส ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)




5-179

(1) การพฒนาของการประมงทะเลไทย พฒนาการของการประมงทะเลไทยมมาเปนระยะเวลายาวนาน สามารถแบงชวงการพฒนาออกเปน

3 ระยะ ดงน

กอนป 2503 ถอไดวา เปนชวงการเรมตนพฒนาการประมงทะเล เครองมอประมงทใชในยคนสวนใหญจะเปนเครองมอประมงพนบาน และใชเรอประมงขนาดเลกไมมเครองยนต ตอมาไดมการพฒนาเครองมอและดดแปลงเรอประมงใหมความเหมาะสมเพอเพมประสทธภาพในการจบปลาผวน าใหดยงขน โดยการพฒนาเทคโนโลยตางๆ ในชวงนไดรบจากประเทศญปน ผลผลตสตวน าในชวงน มปรมาณระหวาง 150,000 - 230,000 ตนตอป สตวน าทจบไดสวนใหญ เปนปลาผวน า เชน ปลาท ปลาลง ปลาหลงเขยว และปลากะตก ส าหรบใชบรโภคภายในประเทศเกอบทงหมด

ระหวางป 2503 - 2523 มการขยายตวดานการประมงทะเลอยางรวดเรวโดยมปจจยส าคญทเปนสงจงใจ ประกอบดวยการพฒนาเทคโนโลยและเครองมอประมง เชน อวนไนลอน ส าหรบใชในการประมงพนบาน อวนลากเพอใชส าหรบการประมงพาณชย มาแนะน าและสงเสรมแกชาวประมง การปรบปรงและเปลยนแปลงเรอประมง จากเรอไมมเครองยนตมาเปนเรอทใชเครองยนต การสนบสนนทางดานเทคโนโลยจากประเทศทพฒนาแลวและจากองคกรระหวางประเทศ การลงทน รวมทงการสนบสนนดานการเงนจากประเทศอตสาหกรรม เพอใชในการพฒนาโครงสรางพนฐาน เชน โรงงานผลตน าแขง โรงงานหองเยน และโรงงานแปรรปสนคาสตวน า การส ารวจแหลงประมงใหมโดยภาครฐ เชน แหลงท าประมงในทะเลจนตอนใต และนโยบายของรฐบาลทสนบสนนการพฒนาประมงนอกชายฝ งหรอประมงทะเลลก ดวยปจจยตางๆ เหลานท าใหการประมงทะเลของไทยสามารถเพมผลผลตสตวน า 150,000 ตน ในป 2503 เปนมากกวา 2 ลานตน ในป 2520 จนตดอนดบหนงในสบของประเทศทมปรมาณการจบสตวน าสงของโลก แมในบางปจะมวกฤตการณน ามนเขามาสงผลกระทบในบางชวงกตาม

ยคหลงป 2523 - ปจจบน ผลผลตโดยรวมจากการประมงยงคงเพมขน ผลผลตสวนใหญยงคงมาจากการประมงในอาวไทย แตเปอรเซนตของผลผลตนลดลงอยางตอเนอง สบเนองจากการพฒนาการประมงของไทยตลอด 3 ทศวรรษทผานมา เปนการพฒนาทขาดยทธศาสตรการควบคมทมประสทธภาพ ท าใหมการท าการประมงเกนกวาสภาพสมดลทางชววทยาในอาวไทย ผลผลตสตวน าในอาวไทยมปรมาณการจบตอหนวยลงแรงประมงลดลงอยางตอเนอง คอ ลดลงจาก 293.9225 กโลกรมตอชวโมงการลากอวนในปจจบน

(2) ประเภทของการท าการประมง

(2.1) การประมงชายฝงหรอประมงพนบาน

ประมงชายฝ ง (Inshore Fisheries) หรอประมงพนบาน (Artisanal Fisheries) คอ การประมงเพอยงชพหรอประมงขนาดเลก โดยทวไปใชเรอขนาดเลก เชน เรอพนบาน เปนตน ปจจบนสวนใหญจะตดเครองยนตเขาไปดวย ท าการประมงโดยใชเครองมอประมง เชน แห หรอเบดแบบงายๆ ประมงพนบานเปนการประมงเพอยงชพ หาอาหาร สรางรายได และกอใหเกดการสรางงานในทองถน ซงปรมาณการจบสตวน าจากการท าประมงพนบานคดเปนรอยละ 10 จากปรมาณผลผลตสตวน าจากการประมงทะเลทงหมด การ




5-180

บรหารจดการประมงชายฝ งโดยภาครฐ จากการทชาวประมงทะเลพนบานสวนใหญยงมฐานะความเปนอย ทางเศรษฐกจและสงคมทดอยกวาชนกลมอน รฐบาลจงมนโยบายชวยเหลอและพฒนาโดยเรมจากการจดตงองคการสะพานปลาขนตามพระราชบญญตแพปลา พ.ศ. 2496 และไดก าหนดหนาททส าคญไว คอ สงเสรมฐานะ สวสดการ หรออาชพการประมงและบรณะหมบานประมง โดยองคการสะพานปลาด าเนนการจดระบบการตลาด ท าถนน สรางสะพาน ทาเทยบเรอ ตอมากรมประมงไดเรมโครงการประมงสงเคราะหเพอใหชาวประมงกเง นไปลงทน ตงแตป 2503 ในปจจบนกรมประมงยงคงมโครงการเงนกเพอประกอบอาชพเพาะเลยงสตวน าและการประมงทะเล ป 2522 กรมประมงรวมกบองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) จดตงโครงการพฒนาประมงขนาดเลกขนทจงหวดพงงา ในป 2526 คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดใหทนแกกรมประมงมาด าเนนโครงการประมงหมบานภาคใตในเขตชนบทพนทยากจน และโครงการพฒนาประมงทะเลพนบาน ตอมาทงสองโครงการไดรวมกนเปนโครงการพฒนาประมงทะเลชายฝ งพนบาน มกจกรรมการจดสงอ านวยความสะดวกขนพนฐาน การพฒนาอาชพ การจดตงสหกรณการประมง การจดการประมงชายฝ ง การแปรรปสตวน าและโภชนาการ ตลอดจนฝกอบรมใหประชาชนรมฝ งทะเลประกอบอาชพประมงและอาชพตอเนองอยางมประสทธภาพสงสด

(2.2) การประมงพาณชย

การท าการประมงพาณชย (Commercial Fisheries) ไมใชการประมงเพอยงชพ สวนใหญธรกจประมงแบบนจะผกพนกบกองเรอประมงทจบปลาโดยใชอวนลาก เบดราวทะเลลก หรออวนลอย โดยทวไป เจาของเรอจะเปนผด าเนนการเอง สตวน าทไดจะขายทงในทองถนหรอตลาดคาสตวน า ในประมงพาณชยจงประกอบไปดวย "ประมงน าลก" (Deep Sea Fisheries) คอ การจบปลาในระยะหางจากฝ งแตไมเกนระยะ 200 ไมลทะเลจากชายฝ ง และ "ประมงสากล" (Distant Water Fisheries) คอ การจบปลาในมหาสมทรเปนระยะทางไกลจากทาเรอของประเทศนน

(2.3) ประมงพาณชยในเขตเศรษฐกจจ าเพาะ

แหลงท าการประมงทะเลของไทยในเขตเศรษฐกจจ าเพาะมพนทรวมทงสน 368,280 ตารางกโลเมตร แบงเปนพนทท าการประมงในอาวไทยประมาณ 252,000 ตารางกโลเมตร และฝ งทะเลอนดามน 116,280 ตารางกโลเมตร จากปรมาณสตวน าจากการประมงทะเลมผลผลตจากการประมงพาณชยคดเปนรอยละ 90

(2.4) ประมงพาณชยนอกนานน า

จากพฒนาการดานเทคโนโลยการประมง ทงในเรองความรและอปกรณเครองมอส ารวจตางๆ ทประเทศไทยไดรบความชวยเหลอจากประเทศสหรฐอเมรกา ท าใหสามารถบกเบกและส ารวจคนหาแหลงท าประมงใหมๆ เชน แหลมญวน ทะเลจนใต อาวบอรเนยว อาวเมาะตะมะ และอาวเบงกอล ท าใหอตสาหกรรมการประมงไทยมการขยายตวอยางรวดเรว ผลผลตสตวน าทะเลของไทยเพมปรมาณ




5-181

ขนอยางเหนไดชด ประกอบกบทรพยากรสตวน าในนานน าไทยถกจบเพมขนจนเกนศกยภาพการผลต ชาวประมงเรมรสกวาการจบสตวน าในอาวไทยในแตละเทยวไดปรมาณสตวน านอยลง ตองใชระยะเวลาในการท าประมงนานขน สงผลใหตนทนการท าประมงของชาวประมงสงขน แตผลตอบแทนลดต าลง ชาวประมงประสบภาวะขาดทน เพอความอยรอดชาวประมงสวนหนงจงตองดนรนเพอน าเรอออกไปท าการประมงนอกนานน า การประมงนอกนานน านนม 2 ลกษณะ คอ

1) การท าประมงในเขตเศรษฐกจจ าเพาะของรฐชายฝ ง สวนใหญเปนแหลงประมงใน

ประเทศเพอนบานใกลเคยงและบางแหลงเปนแหลงประมง ทกองเรอประมงไทยเคยท าการประมงมา

กอนทจะมการประกาศเขตเศรษฐกจจ าเพาะของรฐชายฝ งนนๆ รปแบบของการเขาท าประมงในนานน า

ตางประเทศของเรอประมงไทยม 4 รป แบบ คอ 1. การไดรบสทธท าประมงจากรฐบาลของประเทศทจะ

เขาไปท าการประมง 2. การรวมทน (Joint Venture) กบบรษทภายในประเทศทจะเขาไปท าการประมง

3. บรษทภายในของตางประเทศเชาเรอประมงไทยเขาไปท าการประมงในนานน าของตน และ

4.เรอประมงไทยซอตวจากบรษทชาวประมงในทองทเพอเขาไปท าการประมงเฉพาะบรเวณ แนวโนมการ

ท าประมงในนานน าตางประเทศไมนาจะมการขยายตวเพมมากขน เนองจากประเทศเจาของทรพยากร

หลายประเทศเรมมนโยบายไมอนญาตใหเรอประมงตางชาตเขาไปท าการประมงในเขตนานน าของตน

หรอทไดรบอนญาตกตองอยภายใตกฎระเบยบทเครงครด

2) การท าประมงในทะเลหลวง ซงเปนแหลงประมงทไมไดขนกบรฐชายฝ งใดๆ ประเทศไทยเรมออกท าการประมงในทะเลหลวงในป 2541 บรเวณมหาสมทรอนเดยดวยเรออวนลอมขนาดใหญ และปตอมามเรอจบปลาทนาของประเทศไทยเพมขน โดยมทงเรออวนลอม และเรอเบดราว ตอมาในป 2545 เรอประมงดงกลาวไดยตการท าประมงเนองจากไมประสบผลส าเรจในการด าเนนการ อย างไรกตามในป 2548 กองเรออวนลอมจบปลาทนาของประเทศไทยกไดเขาไปท าประมงในทะเลหลวงบรเวณมหาสมทรอนเดยอกครง และในป 2549 มเรอประมงไทยจ านวน 12 ล า เปนเรออวนลอมขนาดใหญจ านวน 6 ล า และเรอเบดราว 6 ล า ปจจบน การท าประมงในเขตทะเลหลวงของประเทศไทยยงมไมมากนก เนองจากขอจ ากดในหลายๆ ดาน ซงแหลงท าการประมงทส าคญ ไดแก มหาสมทรอนเดย สตวน าเปาหมายและวตถประสงคของการท าประมงทนากมความแตกตางกน โดยอวนลอมปลาทนาเนนการจบปลาทนาทองแถบ ทนาตาโต และทนาครบเหลอง เพอปอนโรงงานปลากระปอง ในขณะทเบดราวปลาทนา เนนการจบปลาทนาครบเหลอง ทนาครบยาว ทนาครบน าเงน และทนาตาโต เพอน าไปใชบรโภคสด

ส าหรบอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย นบวาเปนอตสาหกรรมทไทยมศกยภาพมากทสดอตสาหกรรมหนง เมอเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ ในอาเซยน จะพบวาอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย มการพฒนาองคความร กระบวนการผลต การรกษาคณภาพ มาตรฐานดานอาหารและความปลอดภย ไดดทสดในอาเซยนซงทวโลกใหการยอมรบ เนองจากจดเรมตนของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย เรมมาจากการเปนประเทศคคาของสหรฐอเมรกา ญปน และสหภาพยโรป ซงประเทศเหลานเปนประเทศทใสใจในคณภาพและความปลอดภยของอาหารและมาตรฐานสนคาทสง ท า




5-182

ใหไทยไดรบการพฒนาคณภาพและความปลอดภยของสนคา และไดรบการถายทอดองคความร เพอใหไดมาตรฐานตามทประเทศคคาเหลานนก าหนด จงท าใหอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทยในปจจบนเปนสนคาทไดมาตรฐานในระดบสากล แตอยางไรกตาม ปจจยหลกในการผลตของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป คอ วตถดบและแรงงาน วตถดบทใชตองอาศยทรพยากรจากธรรมชาต ซงในปจจบนสตวน ามจ านวนลดลงท าใหวตถดบในการผลตขาดแคลน อกทงจ านวนแรงงานในประเทศในอตสาหกรรมนมจ านวนลดลง และอตราคาจางแรงงานของไทยเพมสงขน ท าใหอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปเรมมการขยายการผลตไปยงประเทศสมาชกอาเซยนเพอแกไชปญหาดานวตถดบและแรงงานทเกดขน อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย เปนอตสาหกรรมทเกยวของกบการท าประมง เนองจากวตถดบ มาจากการจบสตวน าตามธรรมชาตและการเพาะเลยงสตวน า ซงจากขอมลกรมประมง พบวา พนททมศกยภาพและเหมาะสมแกการท าประมง คอ พนทภาคใต โดยในป 2555 พบวา ปรมาณสตวน าของไทย รอยละ 61.7 เปนสตวน าจากภาคใต และภาคอนๆ รอยละ 38.3

ภาพท 5.91 สดสวนปรมาณสตวน าของไทย




5-183

ส าหรบจงหวดทมปรมาณสตวน าอดมสมบรณทสดในภาคใต คอ ปตตาน สงขลา และระนอง

ภาพท 5.92 พนทมศกยภาพตอการผลตของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย

ภาพท 5.93 สดสวนปรมาณสตวน าของภาคใต เมอพจารณาการสงออกของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป พบวา มลคาการสงออกของไทยตงแตป 2550-2555 ม 2.05 แสนลานบาท 2.6 แสนลานบาท ส าหรบอตราการขยายตวมคอนขางผนผวน โดยในป 2551 มอตราการขยายตว รอยละ 10.9 และป 2553-2554 มอตราการขยายตวรอยละ 5.5 และ 9.7 ตามล าดบ ส าหรบในป 2555 พบวา มลคาการสงออก มมลคา 264,449.2 ลานบาท เพมชนจากป 2554 รอยละ 1.8 และสนคาหลกในการสงออกไดแก อาหารทะเลกระปอง ซงประกอบไปดวย ทนากระปอง

ระนอง

สงขลา

ปตตาน




5-184

ปลากระปอง และกง ซงกงประกอบไปดวยกงสด กงแชเยนแชแขง เปนตน โดยมสดสวนการสงออก รอยละ 37.8 และ 36.1 ตามล าดบ

ภาพท 5.94 มลคาการสงออกอาหารทะเลแปรรป

ภาพท 5.95 สดสวนการสงออกของสนคาในอตสาหกรรมประมง




5-185

2) โครงสรางหวงโซอปทานอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทย อนโดนเซย และ

มาเลเซย

ส าหรบหวงโซอปทานของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของ ประกอบไปดวย

1) อตสาหกรรมตนน า ไดแก การจบสตวน าตามธรรมชาต การเพาะเลยงสตวน า และ การน าเขาสตวน า 2) อตสาหกรรมกลางน า ไดแก การแปรรปเบองตน 3) อตสาหกรรมปลายน า ไดแก การแปรรปเพอเปนผลตภณฑในการสงออก

รายละเอยดของหวงโซอปทานของปาลมน ามนในแตละอตสาหกรรม มดงตอไปน

ภาพท 5.96 หวงโซอปทานอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป หมายเหต: *สถานแปรรปสตวน าเบองตน (ลง) คอ สถานทแปรรปสตวน าเบองตน อาทเชน การปอกเปลอกกง ถอด

เกลดปลา เปนตน

ทมา: ศนยศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย (2556)

อตสาหกรรมตนน า

จบตามธรรมชาต (Capture)

ทาเทยบเรอ/แพ

เพาะเลยง (Culture)

น าเขา (Import)

โรงงานแปรรป

สถานแปรรปสตวน า

เบองตน (ลง)*

โรงงานแปรรป

โรงงานแปรรป โรงงานแปรรป

อตสาหกรรมกลางน า

อตสาหกรรมปลายน า




5-186

5.4.2 การวเคราะหศกยภาพและเปรยบเทยบความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรประหวางไทยกบมาเลเซยและอนโดนเซย

การวเคราะหศกยภาพและเปรยบเทยบความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมอาหารทะเล

แปรรประหวางไทยกบมาเลเซยและอนโดนเซย ใชการวเคราะหปจจยตามแบบจ าลอง Diamond Model ของ Professor Michael E. Porter ซงมองคประกอบของความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรม 5 ดาน (Porter, 1980, 1985, 1990; Kotler, 2003) เปนแนวทางในการวเคราะห ดงน

1. ดานปจจยการผลต (Factor Condition) 2. ดานอตสาหกรรมสนบสนนและเชอมโยง (Related & Supporting) 3. ดานอปสงคของสนคา (Demand) 4. ดานโครงสรางและกลยทธของธรกจ (Firm Strategy Structure) 5. ดานนโยบายของรฐบาล (Government)

ส าหรบอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป เมอเปรยบเทยบความสามารถในการแขงขนระหวาง

ไทยกบมาเลเซยและอนโดนเซย โดยพจารณาปจจยแตละดานตามกรอบแบบจ าลอง Diamond Model พบวา

1) ปจจยการผลต (Factor Conditions)

การวเคราะหศกยภาพของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปนนการวเคราะหดานปจจยการผลตจะพจารณาจากปจจยดานเงนทน แรงงาน เทคโนโลย และการบรหารจดการ วตถดบ และโครงสรางพนฐาน มรายละเอยดดงน

1.1) โครงสรางพนฐาน จากการจดอนดบขดความสามารถดานการแขงขนของประเทศตางๆ โดย Institute for

Management Development (IMD)1 ทระบไวในรายงาน The World Competitiveness Yearbook 2012 พบวา ประสทธภาพดานโครงสรางพนฐาน2 ของมาเลเซยมขดความสามารถในการแขงขนสงกวาประเทศไทยทกๆ ดาน โดยเฉพาะระบบสาธารณปโภคทเหนไดวาล าดบขดความสามารถของมาเลเซยไดเลอนขนจากอนดบท 27 ของโลกใน ป 2554 เปนอนดบท 26 ของโลก ในป 2555 ดงนนมาเลเซยจง

1 สถาบนนานาชาตเพอพฒนาดานการจดการ (International Institute for Management Development: IMD) เปนสถาบนการศกษาทมผน าดานธรกจจากทวโลกเขารบการศกษาฝกอบรมและมชอเสยงเปนทเชอถอมากแหงหนงในการศกษา รวมไปถงการจดอนดบความสามารถในการแขงขนขนระดบนานาชาต 2 การพจารณาดานโครงสรางพนฐานของ IMD พจารณาใน 4 ดานใหญๆ คอ 1) สาธารณปโภคพนฐาน 2) ดานเทคโนโลย 3) ดานวทยาศาสตร 4) สขภาพและสงแวดลอม และ 5) การศกษา




5-187

ไดชอวาเปนประเทศทมระบบสาธารณปโภคดทสดประเทศหนงของเอเชยตะวนออกเฉยงใต และมผลอยางส าคญตอความส าเรจของการพฒนาเศรษฐกจในชวงทผานมาของมาเลเซยดวย ซงโครงสรางพนฐานส าคญของมาเลเซยประกอบไปดวยระบบโครงขายถนนทสมบรณและกาวหนาทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยมทางหลวงจากเหนอจรดใต (จากชายแดนไทยถงสงคโปร) เปนระยะทาง 850 กโลเมตร ส าหรบการคมนาคมทาเรอ พบวา รฐบาลมาเลเซยมการพฒนาทาเรอเพอเพมประสทธภาพในการขนสงสนคาทางเรออยางตอเนองเพอเปนการยกระดบประสทธภาพการใหบรการขนสงทางทะเลใหมากขน ปจจบนมาเลเซยมทาเรอนานาชาตทงหมด 7 แหง ไดแก Port Klang3, Port of Tanjung Pelepas, Kuantan Port, Penang Port, Johor Port, Kemaman Port และ Bintulu Port สวนการคมนาคมทางอากาศมาเลเซยมทาอากาศยานนานาชาตทงหมด 5 แหง4 โดยมทาอากาศยาน Kuala Lumpur International Airport เปนทาอากาศยานแหงชาตทใหญทสดของมาเลเซย อยบรเวณเซปงในรฐสลงงอ สามารถเดนทางดวยรถยนตบนทางหลวงพเศษใชเวลาไมเกน 1 ชวโมง นอกจากนยงเปนศนยกลางการบนในประเทศมสายการบนในประเทศรองรบ เชน Air Asia, Pelangi Air, Berjaya Air, Mofaz Air

ส าหรบประเทศไทยแมวาจะมโครงสรางพนฐานทงการคมนาคมขนสง ไฟฟา น าประปา

โทรศพทพนฐาน โทรศพทมอถอ และบรการตดตอผานเครอขายอนเตอรเนต มกระจายครอบคลมในเกอบทกพนท แตขดความสามารถในดานดงกลาวเมอเทยบกบประเทศอนๆ โดยเฉพาะกบมาเลเซยกลบลดลงอยางตอเนองมาตงแตป 2551 โดยเฉพาะโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทยเมอเทยบกบมาเลเซยโดยอาศยตวชวดดานการขนสงและโลจสตกสทส าคญมาเปรยบ พบวา ประสทธภาพทางโลจสตกสประเทศไทยเปนรองมาเลเซย ซงเหนไดจากดชน LPI5 ของไทย (3.18) ต ากวาดชน LPI ของมาเลเซย (3.49) ซงสอดคลองกบตนทนการสงออก-น าเขาของไทยทมากกวาของมาเลเซยถง 129ดอลลารสหรฐฯ/ตคอนเทนเนอร และ 311 ดอลลารสหรฐฯ/ตคอนเทนเนอร ตามล าดบ

โครงสรางพนฐานในอนโดนเซยทเปนระบบสาธารณปโภคพนฐานทงทาเรอ ทาอากาศ

ยาน ถนน และทางรถไฟนนยงไมมความพรอมเทาทควรซงสะทอนไดจากการจดอนดบขดความสามารถดานประสทธภาพของโครงสรางพนฐาน โดย Institute for Management Development (IMD) ในป 2555 พบวา อนโดนเซยมขดความสามารถในการแขงขนในระดบทต ากวาไทยมาก โดยล าดบขด

3 Port Klang และ Port of Tanjung Pelepas ไดรบการยอมรบวาเปน 1 ใน 10 ของทาเรอทดทสดในเอเชย 4 ทาอากาศยานนานาชาตของมาเลเซย ไดแก Kuala Lumpur International Airport, Penang International Airport, Langkawi International Airport, Kota Kinabalu International Airport, Kuching International Airport 5 ดชนชวดประสทธภาพทางดานโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI) เปนตวชวดประสทธภาพดานโลจสตกส โดยจะพจารณาปจจยทงหมด 7 ปจจย ไดแก 1) ประสทธภาพในการด าเนนงานพธการตางๆของศลกากร 2) คณภาพดานการขนสง ดานเทคโนโลยและโครงสรางพนฐานของประเทศ 3) ความงายในการจดการการขนสงทางเรอระหวางประเทศ 4) ความสามารถของอตสาหกรรมโลจสตกสในประเทศ 5) ความสามารถในการสบคนสนคาระหวางมการขนสงทางเรอ 6) ตนทนทางดานโลจสตกสภายในประเทศ และ 7) การสงสนคาถงทหมายตรงเวลา




5-188

39 42 46 47 49

25 26 25 27 26

53 55 55 55 56

0

20

40

60

2551 2552 2553 2554 2555

ไทย มาเลเซย อนโดนเซย

ความสามารถในการแขงขนของอนโดนเซยไดเลอนลงจากอนดบท 55 ของโลก (ป 2554) เปนอนดบท 56 ของโลก ซงเปนผลมาจากการลดลงของขดความสามารถทงทางดานสาธารณปโภคพนฐาน ดานการศกษา ดานเทคโนโลย ดานวทยาศาสตร และดานสขภาพและสงแวดลอม โดยเฉพาะปญหาและอปสรรคทเกดขนจากระบบสาธารณปโภคพนฐานของอนโดนเซยเอง เชน ปญหาของสหภาพถนนทเสยหายจากการใชงานอยางหนก ปญหาการจราจรทตดขดอยางรนแรงในเมองหลวงทกลายเปนการเพมคาใชจายทางออมในการขนสงสนคาความลาสมยของทาเรอทาอากาศยานตางๆ ทสงผลกระทบตอประสทธภาพการจดการการไหลเขาออกของสนคา ซงเหนไดจากจากดชน LPI ของไทย (3.18) ทสงกวากวาดชน LPI ของอนโดนเซย (2.94) ซงสอดคลองกบตนทนการสงออกของไทยทต ากวาของมาเลเซยถง 59 ดอลลารสหรฐฯ/ตคอนเทนเนอร ส าหรบปญหาดานโครงสรางพนฐานนนสวนหนงเปนผลมาจากอนโดนเซยมการลงทนในโครงสรางพนฐานต ามากเมอเทยบกบGDP เมอเทยบกบชวงเวลากอนเกดวกฤตตมย ากงอนโดนเซยลงทนโครงสรางพนฐานมมลคาประมาณ 8% ของ GDP แตหลงจากเกดวกฤตตมย ากงเงนลงทนในโครงสรางพนฐานกลบลดลงเหลอประมาณ 4% ของ GDP เทานน

ภาพท 5.97 อนดบขดความสามารถในการแขงขนดานโครงสรางพนฐานของไทยและมาเลเซย ป 2551-2555

ทมา: IMD: World Competitiveness Yearbook (2012) เมอเปรยบเทยบศกยภาพระหวางไทย อนโดนเซย และมาเลเซย จะพบวามาเลเซยจะมศกยภาพมากทสด รองลงมา คอ ไทย และอนโดนเซย เนองจากอนโดนเซยมภมประเทศเปนหมเกาะจ านวนมาก จงเปนอปสรรคตอการขนสงสนคาและวตถดบ อกทงขาดความพรอมดานน าประปาซงปจจยส าคญในการแปรรปสตวน าในเบองตน

1.2) วตถดบ วตถดบของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป คอ ปรมาณสตวทไดจากการเพาะเลยงและการ

จบจากธรรมชาต พบวาปรมาณสตวของไทยในปจจบนมจ านวนลดลงอยางมาก ซงเปนปญหาส าคญตอ




5-189

อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทยในปจบน ส าหรบอนโดนเซยและมาเลเซยมความไดเปรยบกวาในดานวตถดบ เนองจากทงสองประเทศยงมปรมาณสตวน าตามธรรมชาตอยจ านวนมาก โดยเฉพาะอนโดนเซยซงภมประเทศเปนหมเกาะซงเออตอการท าประมง

1.3) ทรพยากรบคคล ส าหรบทรพยากรบคคล แบงการพจารณาเปน 2 สวนคอ ความสามรถของบคลากรระดบ

บรหาร และประสทธภาพของแรงงาน พบวา อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทยมการด าเนนธรกจมากอนอนโดนเซยและมาเลเซย ดงนนความร ความสามารถและประสบการณของบคลากรในระดบบรหารในการบรหารจดการจงเหนอกวาทงสองประเทศ เนองจากไดรบการเรยนรจากคคาทส าคญอยาง สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ญปน และออสเตรเลย เปนตน ซงเปนประเทศเหลานเขมงวดดานความปลอดภย และความสะอาดของสนคา อกทงเปนผก าหนดมาตรฐานสนคา ในทางเดยวกนประสทธภาพของแรงงานในระดบปฎบตการของไทยยอมสงกวาอนโดนเซยและมาเลเซยตามไปดวย เนองจากองคความรทไดรบการถายทอดและฝกฝนมมากอนทงสองประเทศจนท าใหแรงงานไทยสามารถปฎบตงานไดอยางช านาญ สามารถผลตสนคาไดตามมาตรฐานสากล และตามค าสงซอจากประเทศคคาทส าคญ

1.4) องคความร ส าหรบองคความรของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป พบวา ไทยเปนประเทศทมองค

ความรมากทสดและดทสด เนองจากการเรมตนธรกจในอตสาหกรรมนมมากอนทงสองประเทศ การพฒนาดานการผลต การแปรรป และการใชเทคนค เทคโนโลยในการผลตไดรบการพฒนาเตมศกยภาพแลวในปจจบน และผลตภณฑอาหารทะเลแปรรปกไดมาตรฐานสากลเปนทยอมรบไปทวโลก

1.5) ทรพยากรทน ส าหรบทรพยากรทน หมายถง เงนทน และเครองจกรในการผลต พบวา ดานเงนทน

อนโดนเซยและมาเลเซยมศกยภาพสงกวาไทย เนองจากยงไดรบการสนบสนนจากภาครฐในการพฒนาอตสาหกรรมน แตส าหรบประเทศไทยอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปเปนอตสาหกรรมทไดรบการสนบสนนและสงเสรมจนสามารถด าเนนธรกจเองไดแลว ท าใหไมไดรบการสนบสนนเงนทนจากภาครฐแลว ตองหาแหลงเงนทนเอง แตส าหรบเครองจกรในการผลต พบวา ไทยมศกยภาพสงกวาทงสองประเทศ เนองจากเทคโนโลยในการผลตไดพฒนาถงขดสดเตมศกยภาพแลวในปจจบน

2. ปจจยดานอปสงค

ส าหรบปจจยดานอปสงค ในการศกษาในครงนจะพจารณาอปสงคหรอความตองการสนคาอาหารทะเลแปรรปภายในประเทศ และความตองการสนคาอาหารทะเลแปรรปจากตางประเทศ พบวา ความตองการสนคาอาหารทะเลแปรรปภายในประเทศของไทยมมากพอสมควร เนองจากอาหารทะเลเปนสนคาทคนไทยบรโภค ยงในปจจบนวถการด าเนนชวตของคนไทย มความทนสมยและเรงรบมากขนซงเนนความสะดวกรวดเรว อาหารทะเลแปรรปพรอมปรงและพรอมรบประทานถงสามารถสนองตอบ




5-190

ความตองการของผบรโภคภายในปะเทศไดเปนอยางด แตส าหรบอนโดนเซยและมาเลเซยซงเปนประเทศมสลมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทะเลจงมนอยกวาไทย และส าหรบความตองการสนคาอาหารทะเลแปรรปจากตางประเทศ พบวาไทยมมลคาการสงออกอาหารทะเลแปรรปมากเปนอนดบตนๆ ของโลก รองลงมา คอ อนโดนเซยและมาเลเซย

3. อตสาหกรรมทเชอมโยงและสนบสนน หนวยงานเภาครฐและอกชนทมบทบาทดแลอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปตลอดสายการผลตทงระบบ แตละสวนอยางชดเจน และมประสทธภาพ พบวา ประเทศไทยมหนวยงานทงภาครฐและเอกชนดแลอตสาหกรรมนตลอดสายการผลตทงระบบ อาทเชน กรมประมงดแลตงแตการจบสตวน า เพาะเลยงสตวน า ตงแตอตสาหกรรมตนจนถงปลายน า สมาคมแชเยอกแขงไทยทดแลผประกอบการในอตสาหกรรมนโดยตรง เปนตน ดงนน อตสาหกรรมทเชอมโยงและสนบสนนอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป ประเทศไทยมศกยภาพมากทสด 4. การแขงขนและกลยทธทางธรกจ

การแขงขนและกลยทธทางธรกจ ส าหรบอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป ทปรกษาฯ พจารณา 2 ดาน ไดแก ความหลากหลายของผลตภณฑ และการยอมรบในผลตภณฑจากทวโลก พบวา ประเทศมศกยภาพในสองดานน เหนอกวาอนโดนเซยและมาเลเซย

5. ภาครฐ

การสงเสรมการด าเนนธรกจของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป พบวาประเทศไทยไดรบการสงเสรมนอยกวาทงสองประเทศ เนองจากอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทยเปนอตสาหกรรมทพฒนามาจนสามารถชวยเหลอตนเองได อกทงมภาคเอกชนทรวมตวเปนสมาคมอยางเหนยวแนนซงสามารถชวยเหลอสมาชกไดเปนอยางด

ตารางท 5.40 สรปผลการประเมนปจจยแวดลอมทางธรกจของการวเคราะหศกยภาพของอตสาหกรรม

อาหารทะเลแปรป ของไทย มาเลเซย และอนโดนเซย โดยการวเคราะหตามกรอบ Diamond Model

ปจจยแตละดาน ไทย มาเลเซย อนโดนเซย

1. ปจจยการผลต

1.1 โครงสรางพนฐาน การคมนาคมขนสง ไฟฟา น าประปา โทรศพทพนฐาน โทรศพทมอถอ และบรการตดตอผานเครอขายอนเตอรเนต

2 1 3

1.2 วตถดบ

ปรมาณสตวน า 3 2 1 1.3 ทรพยากรบคคล




5-191

ความสามารถและประสบการณของบคลากรระดบบรหาร 1 3 2

ตารางท 5.40 (ตอ) ปจจยแตละดาน ไทย มาเลเซย อนโดนเซย

ประสทธภาพของแรงงาน 1 2 3

1.4 องคความร

ดานการเพาะเลยงสตวน า 1 2 3

ดานการจบสตวน า 1 2 3

ดานการผลตและการแปรรปอาหารทะเล 1 2 3

ดานการสรางมลคาเพมของผลตภณฑ 1 2 3

ดานการออกแบบบรรจภณฑ 1 2 3

ดานการจดท าบรรจภณฑและฉลาก 1 2 3

1.5 ทรพยากรทน 2 1 3

แหลงเงนทน 3 1 2

เครองจกรทใชในการผลต 1 2 3

2. ปจจยดานอปสงค ความตองการในประเทศสง 1 2 3 ความตองการจากตางประเทศสง ผลตเพอการสงออก 1 3 2

3. อตสาหกรรมทเชอมโยงและสนบสนน หนวยงานเภาครฐและอกชนทมบทบาทดแลอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปตลอดสายการผลตทงระบบ แตละสวนอยางชดเจน และมประสทธภาพ

1 3 2

อตสาหกรรมทสนบสนนอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป มเครอขายเชอมโยงกนอยางเขมแขง

1 3 2

4. การแขงขนและกลยทธทางธรกจ

มผลตภณฑทตอบความตองการของผบรโภคไดหลากหลาย 1 2 3

มผลตภณฑทไดรบการยอมรบจากทวโลก 1 2 3

5. ภาครฐ

การสงเสรมการด าเนนธรกจของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป 3 2 1 หมายเหต: 1 หมายถง ประเทศทมศกยภาพในปจจย i มากทสด 2 หมายถง ประเทศทมศกยภาพในปจจย i มากเปนอนดบทสอง

3 หมายถง ประเทศทมศกยภาพในปจจย i มากเปนอนดบทสาม i หมายถง ดานปจจยการผลต, ดานกลยทธการแขงขน, ดานอปสงคและความตองการของตลาด, ดานอตสาหกรรมทเชอมโยงและสนบสนนกน, ดานนโยบายของภาครฐ

ทมา: ศนยศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย




5-192

5.4.3 อตสาหกรรมฮาลาลภายใตกรอบ IMT-GT

1) อตสาหกรรมฮาลาลของไทย

ปจจบนอาหารฮาลาล (Halal Food) เปนทไดรบความสนใจอยางมากจากสงคมไทย มใช เพยงแตชาวไทยมสลมทจ าเปนตองบรโภคอาหารฮาลาลเทานน แตผประกอบการซงตองการผลตอาหารฮาลาลจ าหนายแกผบรโภคมสลมในประเทศ และผลตเพอการสงออกในตลาดโลกมสลมกจ าเปนตองใหความสนใจอยางจรงจง และด าเนนกระบวนการผลตอาหารฮาลาลใหถกตองตามบญญตศาสนาอสลามและ ระเบยบคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยวาดวยการรบรองฮาลาล พ.ศ. 2544 และฉบบท 2 พ.ศ. 2545 โดยผานการตรวจสอบและรบรองจากคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยหรอคณะ กรรมการอสลามประจ าจงหวดแลวแตกรณ และหากผขอรบรองฮาลาลประสงคจะใช "เครองหมายรบรองฮาลาล" จะตองรบอนญาตใหใชเครองหมายดงกลาวจากคณะกรรมการกลางอสลามแหง ประเทศไทยกอน ประกอบกบประเทศไทยเปนแหลงผลตอาหารทส าคญของโลก ตลาดโลกมสลมมประชากรผบรโภคประมาณ 2,000 ลานคน ดงนน อาหารฮาลาลจงเปนชองทางการตลาด (Market Channel) ทส าคญ ซงประเทศไทยควรจะตองเจาะตลาดอาหารฮาลาลเพอเพมสวนแบงการตลาด (Market Segmentation) ใหมากขน รฐบาลปจจบนจงมนโยบายสงเสรมอตสาหกรรมอาหารฮาลาลเพอการสงออกและ ไดแปลงนโยบายสการปฏบตอยางจรงจง ทงในดานการพฒนาวตถดบ การสงเสรมผประกอบการ การแสวงหาตลาดและการพฒนากลไกการรบรองมาตรฐานฮาลาลใหเปนทนาเชอถอ ยอมรบของผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ โดยอ านาจหนาทในการตรวจรบรองและอนญาตใหใชเครองหมายรบรองฮาลาลเปนอ านาจหนาทขององคกรศาสนาอสลามเทานน คอคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทยและคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด อาหารฮาลาลจงเปนเรองของความรวมมอและผลประโยชนรวมกนของ 3 ฝายคอ มสลมผบรโภค ผประกอบการและประเทศชาต กลาวคอ

1) มสลม ไดบรโภคอาหารฮาลาลทเชอไดวาถกตองตามบญญตศาสนาอสลาม มคณคาอาหาร ถกสขอนามย ปลอดภยจากสงตองหามทางศาสนาอสลาม (ฮารอม) และสงปนเปอนตางๆ

2) ผประกอบการไดรบผลประโยชนทางธรกจโดยตระหนกถงการผลตอาหารฮาลาลท ถกตองตามบญญตศาสนาอสลามและปฏบตตามระเบยบคณะกรรมการกลางอสลามแหง ประเทศไทยวาดวยการรบรองฮาลาลอยางเครงครด ตลอดจนบรหารคณภาพอาหารตามมาตรฐานฮาลาล

3) ประเทศชาตไดรบผลประโยชนในการพฒนาเศรษฐกจโดยรฐบาลใหการสงเสรมสนบ สนนการพฒนาอตสาหกรรมฮาลาลอยางครบวงจรทงในดานการพฒนาวตถดบ ปจจยการผลตของผประกอบการการตลาดและการปรบปรงกลไกการรบรอง "มาตรฐานอาหารฮาลาล " ขององคกรศาสนาอสลาม เพอสงออกอาหารฮาลาลสตลาดโลก




5-193

เรองทวไปของฮาลาล อาหารฮาลาล (Halal Food) หมายถง อาหารหรอผลตภณฑอาหารซงอนมตตามบญญตศาสนาอสลามใหมสลมบรโภคหรอใชประโยชนได ฮาลาล เปน ค ามาจากภาษาอารบก หมายความวา การผลต การใหบรการ หรอการจ าหนายใดๆ ทไมขดตอบญญตของศาสนา ดงนน เราจงอาจกลาวไดวา “อาหารฮาลาล” คอ อาหารทไดผานกรรมวธในการท า ผสม ปรง ประกอบ หรอแปรสภาพ ตามศาสนบญญตนนเอง เปนการรบประกนวา ชาวมสลมโดยทวไปสามารถบรโภคอาหาร หรออปโภคสนคาหรอบรการตางๆ ไดโดยสนทใจ เราสามารถสงเกตผลตภณฑวาเปน “ฮาลาล” หรอไมนน ไดจากการประทบตรา “ฮาลาล” ทขางบรรจภณฑนนเปนส าคญ

เครองหมายฮาลาล คอ เครองหมายทคณะกรรมการฝายกจการฮาลาลของคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย หรอคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดตางๆ ไดอนญาตใหผประกอบการท าการประทบ หรอแสดงลงบนสลาก หรอผลตภณฑ หรอกจการใดๆ โดยใชสญลกษณท เรยกวา “ฮาลาล” ซงเขยนเปนภาษาอาหรบวา ภายในกรอบสเหลยมขนมเปยกปน หลงกรอบเปนลายเสนแนวตง ใตกรอบภายในเสนขนานมค าวา “สนง.คณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย” โดยเครองหมายดงกลาวน จะออกใหกบผลตภณฑอาหาร และเครองดม ผลตภณฑฮาลาล และหรอเนอสตวฮาลาลทน าเขาจากตางประเทศ เปนตน

มาตรฐานอาหารฮาลาล

ปจจบน ในตลาดโลกมผบรโภคทเปนมสลมอยประมาณ 2,000 ลาน คนการคาขายจ าเปนตองท าทกวถทางทจะเขาไปมสวนแบงในตลาดอาหารจาก ประเทศทมชาวมสลมใหมากขน ประเทศไทยในฐานะทเปนประเทศทผลตอาหารทส าคญของโลก ผผลตจงจ าเปนตองใหความสนใจในเคร องหมายนอยางจรงจง ผทเกยวของตองเรยนร และอยบนพนฐานของความเขาใจอยางถกตองเพอเตรยมความพรอมของการผลตสรางฐานทแขงแกรงใหกบประเทศตอไป Codex ไดจดท าเอกสาร General Guideline for use of the Term "Halal" ตงแตป 2540 และส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) ไดน ามาเรยบเรยงและจดพมพเปนภาษาไทยโดยไดยดหลก และอางองเอกสารภาษาองกฤษดงกลาว มอก.1701-2541 ZCAC GL- 24/1997) ขอแนะน านจดท าขนเพอใหประเทศตางๆ มความเขาใจทตรงกน และมการปฏบตอยางถกตองตามกฎของศาสนาอสลาม ทงทางดานแหลงทมาของอาหาร วธการฆาสตว การเตรยมอาหาร การแปรรปอาหาร การบรรจหบหอ การขนสงและการเกบรกษาอาหารอกทงยงเปนการสงเสรมการคากบประเทศม ลลมทก าหนดมาตรการน าเขาอาหารฮาลาล




5-194

ความส าคญและความหมายของอาหารฮาลาล มสลมมความศรทธาวา "ไมมพระเจาอนใดนอกจากอลลอฮนบมฮมมดเปนผส อ (รอซล) ของอลลอฮ" และมสลมมความเชออยางมนใจวา อลลอฮ คอผสรางมนษยและสรรพสงในจกรวาล ดงนน ค าบญชาของอลลอฮ (อล-กรอาน) ค าสอนและแบบอยางของนบมฮมมด (ซนนะห) จงเปนเรองทมสลมจะตองปฏบตตามดวยความจรงใจและจรงจง กลาวคอ ปฏบตในสงทอนมต (ฮาลาล) และไมปฏบตในสงทเปนขอหาม (ฮารอม) ดวยความเตมใจและยนด ฮา ลาล-ฮารอมในอสลามจงมไดหมายความเพยงการบรโภคอาหารเทานน แตครอบคลมถงวถการด าเนนชวตในทกดาน เพราะอสลามคอระบอบแหงการด าเนนชวตของมนษย อาหารฮาลาล (Halal Food) จง เปนสงจ าเปนส าหรบมสลมในการบรโภค สวนผทมใชมสลม หากบรโภคอาหารฮาลาลกจะไดประโยชนตอสขภาพเชนเดยวกนเพราะอาหารฮาลาลจะ ตองมกระบวนการผลตทถกตองตามขอบญญตแหงศาสนาอสลาม ปราศจากสงตองหาม (ฮารอม) และมคณคาทางอาหาร(ตอยยบ)

หนาทของผเชอดสตวตามศาสนบญญตเพอใหไดเนอสตวทฮาลาล มดงน 1. ตองนบถอศาสนาอสลาม 2. สตวทจะเชอดนน ตองเปนสตวทรบประทานไดตามหลกศาสนาอสลาม 3. ตองไมปะปนสตวทจะเชอดกบสตวตองหามในระหวางขนสง 4. ตองไมทารณสตวกอนการเชอด ตลอดจนอปกรณทใชในการเชอดตองมความคม 5. ใหผเชอดกลาวพระนามของพระผเปนเจา ขณะเรมท าการเชอด โดยตองเชอดในคราว

เดยวกนใหแลวเสรจ โดยไมทรมานสตว 6. ตอง เชอดใหหลอดลม หลอดอาหารและเสนเลอดขางล าคอของสตวทถกเชอด ขาดออก

จากกนอยางสนเชง โดยสตวจะตองตายเพราะการเชอดเทานน สตวน นตองตายสนทเองกอน จงจะน าไปด าเนนการอยางอนตอได

ผประกอบการ หรอผผลตผลตภณฑฮาลาล มหนาท ดงตอไปน

1. รกษาอปกรณในการผลตผลตภณฑฮาลาลใหสะอาดถกตองตามศาสนบญญต ตลอดจนไมใชอปกรณดงกลาวรวมกบของตองหามตามศาสนบญญต

2. วตถดบหลกในการผลต ตลอดจนเครองปรงอน ๆ ตองระบแหลงทมาอนนาเชอถอไดวา “ฮาลาล” โดยไมแปดเปอนกบสงตองหาม

3. วตถดบทไดจากสตวตางๆ นน ตองเปนสตวทศาสนาอสลามอนมต และหรอไดเชอดตามศาสนบญญต

4. เจาหนาททควบคมการผลต หรอปรงผลตภณฑนน ๆ ตองเปนมสลม 5. ใน ระหวางการขนยาย ขนสง หรอจ าหนายผลตภณฑฮาลาลนน ตองไมปะปนผลตภณฑ

ฮาลาลนน ตองไมปะปนผลตภณฑฮาลาลกบสงตองหามตามศาสนบญญต




5-195

ปญหา อปสรรค และแนวทางการแกปญหา หรอประเดนอนๆ จากสมาชกผประกอบการทเกยวของกบอตสาหกรรมอาหารฮาลาลภาคใต รายละเอยดดงน

1. การสงเสรมใหมาตรฐานการรบรองสนคาฮาลาลไทยเปนทยอมรบในระดบสากล ภาครฐตองท าใหการรบรองมาตรฐานฮาลาลของไทยเปนทยอมรบในระดบสากล โดยประสานความรวมมอกนใหเปนเอกภาพกบหนวยงานทเกยวของเพอรวมกนสรางความเขมแขงใหแกการรบรองมาตรฐานฮาลาลสนคาและบรการของไทยใหเปนทยอมรบในระดบสากล

2. ปญหาเกยวกบการขอรบการรบรองมาตรฐานสนคาฮาลาล ภาครฐควรประสานงานกบหนวยงานทใหการรบรองมาตรฐานฮาลาลใหลดระยะเวลาการด าเนนการและคาใชจายในการขอรบการรบรองมาตรฐานฮาลาล และใหมมาตรการรองรบการตออายใบรบรองมาตรฐานฮาลาลในชวงทมปญหา เพอใหสามารถออกใบรบรองมาตรฐานฮาลาลไดอยางตอเนอง และพจารณาการสนบสนนใหการรบรองมาตรฐานฮาลาลใหมความชดเจนในกระบวนการตรวจสอบเพอใหการรบรอง และใหมมาตรการทจงใจผประกอบการ

3. สงเสรมใหเกดความรความเขาใจในสนคาและบรการฮาลาล รฐบาลและหนวยงานทเกยวของควรใหการสนบสนนในดานงบประมาณและการเรงสรางความรความเขาใจเกยวกบสนคาและบรการฮาลาล โดยการจดนทรรศการแสดงสนคาฮาลาลเพอเปนการประชาสมพนธสนคาและบรการฮาลาลของไทย เพอสรางความเชอมนแกนานาชาตในการใหการรบรองมาตรฐานฮาลาลของประเทศไทย




5-196

2) อตสาหกรรมฮาลาลของอนโดนเซย อนโดนเซยเปนตลาดทมศกยภาพในธรกจอาหารฮาลาล เพราะประชากรอนโดนเซย

240 ลานคน เปนมสลมรอยละ 88 (ประมาณ 210 ลานคน) หรอมากกวารอยละ 10 ของประชากรมสลมโลกทมประมาณ 2 พนลานคน มลคาตลาดอาหารฮาลาลอนโดนเซยคดเปนรอยละ 10 ของตลาดอาหารฮาลาลโลก (มลคาตลาดอาหารฮาลาลโลกประมาณ 600 พนลานดอลลารสหรฐฯ) นอกจากนเศรษฐกจอนโดนเซยขยายตวเพมขนเกนกวารอยละ 6 ตดตอกนหลายป จงท าใหชนชนกลางเพมมากขนเรอยๆ แตก าลงการผลตอาหารกลบลดลงเพราะพนทเพาะปลกนอยลง จงนบเปนโอกาสของผผลตอาหารไทย นอกจากนรฐบาลอนโดนเซยยงใหความส าคญกบอตสาหกรรมฮาลาลและประกาศจะผลกดนอนโดนเซยขนเปนศนยกลางฮาลาลโลกแทนมาเลเซย ซงมประชากรเพยง 28.9 ลานคน และเปนมสลมเพยงรอยละ 65 ในขณะทอนโดนเซยมประชากรมสลมมากกวาทงในแงจ านวนและสดสวน

อนโดนเซยก าหนดในกฎหมาย (Law 7/1996: Food Law, Law 8/1995 : Consumer

Protection Law, Law 18/2009 : Annimal Hustabndry and Health Law) วาอาหารทวางจ าหนายในอนโดนเซยจะตอง "ฮาลาล" ซงกระทรวงเกษตรและกระทรวงสาธารณสขเปนกระทรวงหลกทรบผดชอบในเรองดงกลาว หากสนคาอางวา "ฮาลาล" จะตองผานการรบรองโดย LPPOM/MUI หรอ Lembaga Pengkajian Pangan Obat-obatan dan Kosmetika / Majelis Ulama Indonesia) ซงเปนองคกรของสภาศาสนาแหงอนโดนเซย (MUI) คนอนโดนเซยปจจบน แมจะตระหนกถงความเปน "ฮาลาล" คอนขางสง แตในการซอหาอาหารกลบไมไดเลอกซอสนคาโดยด "ตราฮาลาล" มากนก อาจเปนเพราะเหนวา เปนหนาทของรฐบาลทจะตองคอยตรวจสอบวาสนคาทวางจ าหนาย "ฮาลาล" แลว อยางไรกตาม ขณะน รฐบาลพยามผลกดนใหเกดมาตรฐาน "ฮาลาล" เดยวกนทวประเทศ โดยผลกดนใหออกกฎหมายก าหนดให LPPOM/MUI เปนองคกรเดยวในอนโดนเซยทจะรบรองตราฮาลาล อยางไรกตาม กฎหมายดงกลาวยงคงไมไดขอสรปในหลายๆ ประเดน เชน องคกรรบรองควรเปนกระทรวงศาสนา หรอ LPPOM/MUI หรอ ประเดนตนทนของการออกตรารบรองฮาลาล ซงขณะน มราคาประมาณ 80 ดอลลารสหรฐฯ และมอายเพยง 6 เดอน และความพรอมในการตรวจสอบและกวดขนมาตรฐานฮาลาล ขณะน อาหารฮาลาลในตลาดทข นทะเบยนกบองคการอาหารและยา (BPOM) จงมเพยง 1 ใน 3 ทถกรบรองโดย LPPOM/MUI

กระบวนการรบรองและออกตราฮาลาลบนบรรจภณฑอาหารและเครองดมเปนรายไดทางหนงขององคกรผมอ านาจในประเทศนนๆ โดยเฉพาะอนโดนเซยเปนตลาดอาหารฮาลาลขนาดใหญ รวมทงแตละประเทศมมมมองและมาตรฐานของฮาลาลทแตกตางกน ดงนน จงนาจะยากทองคกรผมอ านาจของอนโดนเซยจะยอมรบตราฮาลาลของประเทศอนใหถอเปนมาตรฐานการเขาตลาด ยงหากค านงวา อนโดนเซยก าลงแขงกบมาเลเซยทมประชากรมสลมนอยกวา แตมความกาวหนาทางวทยาศาสตรฮาลาลมาก กวาในการเปนศนยกลางฮาลาล จงนาจะเปนไปไดยากทอนโดนเซยจะยอมรบขอเสนอการยอมรบมาตรฐานฮาลาลรวมกนของอาเซยน ซงมาเลเซยเปนผเสนอ เพราะอนโดนเซยจะเสย




5-197

ผลประโยชนอยางมาก ทงน ผผลตน าผลไมทปโกกไดเคยเขาพบเจรจากบ MUI เพอขอใหรบตราฮาลลของไทย แต MUI กยนยนทาทเดม ซงเปนทเขาใจไดวา ผประกอบการอาหารทตองการเขาตลาดอนโดนเซยแบบมตราฮาลาลทถกตองจะตองมารวมมอและขอรบจาก LPPOM/MUI เทานน ซงเนสทเล ผผลตอาหารรายใหญของโลกกยงตองเขากระบวนการดงกลาว ผสงออกอาหารไทยยงสามารถเขาถงตลาดอาหารฮาลาลของอนโดนเซย โดยใชตราฮาลาลของ ไทย หรอ ในบางสนคา เชน อาหาร หรอ เครองดมทชดเจนวาไมมสวนผสมของผลตภณฑจากหม หรอแอลกอฮอล กถอเปนฮาลาลและวางจ าหนายได โดยไมตองระบวา "ฮาลาล" เพราะหากระบวา "ฮาลาล" จะประสบปญหาอยางมาก เพราะจะตองไปผานกระบวนการตรวจสอบของ LPPOM/MUI ใหมทงหมด โดยไมไดดวามตราฮาลาลไทยหรอไม เพราะตามกฎหมายอนโดนเซย (กฎกระทรวงสาธารณสข) ระบวา การตรวจพสจนและออกตราฮาลาลตองท าโดย LPPOM/MUI เทานน แตวธดงกลาวสามารถกระท าไดจนกวากฎหมายฮาลาลทก าหนดชดเจนวา LPPOM/MUI (หรอกระทรวงศาสนา) เปนผเดยวทมอ านาจใหตราฮาลาลและอนญาตใหอาหารฮาลาลวางจ าหนายในอนโดนเซยออกมาบงคบใช

ศนยวทยาศาสตรฮาลาลของจฬาลงกรณมหาวทยาลย โดย ดร. วนย ดะหลน มความสมพนธอน

ดอยางมากกบ MUI และอยระหวางการจดท า MOU ระหวางกน เพอรบรองวา การตรวจของศนยฯ และตราฮาลาลไทยไดมาตรฐาน ซงผประกอบการไทยทไดตราฮาลาลยงคงตองมาขอรบตราฮาลาลของ MUI แตไมตองผานขนตอนกระบวนการตรวจใหม ซงจะลดเวลาลง นอกจากน ศนยฯ ยงมความสมพนธกบกระทรวงศาสนา และไดใหความชวยเหลอทางวชาการจดฝกอบรมเรองมาตรฐานการตรวจพสจนให ซงจะเปนรากฐานส าคญ เพราะเมอเทคโนโลยการตรวจพสจนทอนโดนเซยใชเปนเทคโนโลยของไทยกยอมชวยใหสนคาทไดรบตราฮาลาลไทยจะผานการตรวจสอบไดสะดวกขน ซงเปนการลดปญหาทางหนง แทนการยอมรบตราฮาลาล ซงเปนไปไดยากทอนโดนเซยจะยอมรบในอนาคตผประกอบการอาหารไทย หากประสงคจะขยายฐานอาหารฮาลาลไปยงตลาดฮาลาลโลก อาจมองการใชอนโดนเซยเปนฐานผลตโดยใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรอาเซยน และอาเซยนกบประเทศตางๆ เปนเครองมอชวยเหลอ เชน น าเขาวตถดบจ าเปนจากไทยไมตองเสยภาษ หรอตอไปหากอาเซยนมความตกลงการคาเสรกบกลมประเทศอาวอาหรบ (ASEAN-GCC FTA) หรอกบปากสถานกจะชวยเสรมไดมากขน

3) อตสาหกรรมฮาลาลของมาเลเซย มาเลเซย มประชากรมสลมประมาณรอยละ 60 ของประเทศ และเปนมสลมสายกลางทมนเนน

การพฒนาเศรษฐกจ ในตลาดฮาลาลมาเลเซย พยายามหยบยกความเปนมสลมมาสรางภาพลกษณเพอเปนจดขายสนคาฮาลาลของมาเลเซย มาเลเซยมจดออนในเรองของการเปน Net Food Importer กลาวคอ มาเลเซยเปนประเทศทไมสามารถผลตอาหารไดเพยงพอตอความตองการภายในประเทศ ตองน าเขาอาหาร และวตถดบ ซงสวนใหญน าเขาจากอนเดย ไทย ออสเตรเลย และนวซแลนด




5-198

มาเลเซยพยายามทจะใชความเปนประเทศมสลมในการสราง Brand Image ใหกบสญญลกษณฮาลาลของมาเลเซย วาเปนฮาลาลทแทจรงและเชอถอไดมากกวา ตราสญญลกษณฮาลาลจากทอน มาเลเซยจดตง Halal Park โดยผประกอบการทลงทนผลตและสงออกสนคาและบรการใน Halal Park ไดรบประโยชนจากความสะดวกดานสาธารณปโภค โลจสตกสและสทธประโยชนพเศษตางๆ เพอสนคามมาตรฐานครบถวน เปนสนคาฮาลาลและมคณภาพและตนทนแขงขนในตลาดโลกไดเปนอยางด ปจจบนม Halal Park กวา 20 แหง บางแหงตงอยในนคมอตสาหกรรม Free Trade Zone หรอพนทใกลทาเรอตางๆ ในป 2006 จดตง Halal Industry Development Corporation (HDC) ในลกษณะเปนบรรษทวสาหกจ ซงรฐบาลมาเลเซยโดยกระทรวงการคลงเปนเจาของกจกรรมหลกของ HDC กลาวคอ

ประสานงานการสงเสรมการคาและการลงทนสนคาฮาลาลของผลงทนชาวมาเลเซยและนกลงทนตางประเทศทมาลงทนในอตสาหกรรมสนคาฮาลาลในมาเลเซย

ในระดบนานาชาต HDC เปนศนยกลางใหบรการบรรษทหรอสถาบนทวโลกทตองการขอมล รวมทงการอ านวยความสะดวกดานการฝกอบรมและการคาการลงทนในสนคาฮาลาล

ฝกอบรมและใหค าปรกษา เพอไดรบ Halal Certificate จาก Department of Islamic Development Malaysia

ใหความชวยเหลอดาน Business Matching ใหค าปรกษาดานการผลต การพฒนาคณภาพสนคา รวมทงแหลงระดมทนตางๆ

ใหค าปรกษาแก Halal Parks เพอสามารถดงดดนกลงทนจากในประเทศและตางประเทศ สงเสรมการสงออกสนคาฮาลาลผาน MATRADE โดย HDC จะรวมมอกบ MITI อยาง

ใกลชด การไดรบสทธประโยชนจาก HDC

(1) ผลงทนใน Halal Park * ยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 10 ป * ยกเวนภาษศลกากรและภาษการคาส าหรบเครองมอ เครองจกรและชนสวนทใชใน

Cold Room Operation (2) ผลงทนใน Halal Logistics

* ยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 10 ป * ยกเวนภาษศลกากรและภาษการคาส าหรบเครองมอ เครองจกรและชนสวนทใชใน Cold Room Operation * ขอบเขตกจกรรม : Forwarding (สงรบสนคา) Warehouse (โกดง) Transportation (การขนสงสนคา)

(3) ผลงทนในอตสาหกรรมฮาลาล * ยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 10 ป




5-199

* ยกเวนภาษศลการกรและภาษการคา ส าหรบวตถดบทใชในการพฒนาหรอผลตสนคาฮาลาลทไดรบการสงเสรม

* อดหนนคาใชจายในการไดรบมาตรฐานคณภาพสากล เชน HACCP, GMP, CODEX และอนๆ

* ผผลตทไดรบการการสงเสรมลงทนในอตสาหกรรมตอไปน - Spatiality Processed Food - Cosmetics of Personal Care Product - Halal Ingredients - การฆาสตวและผลตภณฑเนอสตว

* โรงงานตงอยใน Halal Parks ทก าหนด โดย HDC เน องจากมาเลเซยตองน าเขาอาหารและวตถดบ ท าใหมาเลเซยพยายามอยางยงทจะใช

ยทธศาสตรความรวมมอกบประเทศไทย โดยใหไทยเปนผผลต และมาเลเซยเปนผท าตลาด อยางไรกตามหากยทธศาสตรนของมาเลเซยสมฤทธผล กจะยงเปนการชวยสรางความแขงแกรงของ Brand Image สญญลกษณฮาลาลของมาเลเซยมากยงขน เดมมาเลเซยมงเนนสนคาฮาลาลทเปนสนคาอาหารเปนหลก แตในปจจบนเนองจากหลายประเทศในภมภาค โดยเฉพาะไทย ไดหนมาท าตลาดสนคาอาหารฮาลาลมากขน ท าใหมาเลเซย ปรบยทธศาสตรสนคาฮาลาล โดยใชเปน Halal Products and Services ครอบคลมทกสนคาและบรการ ภายใตตราสญญลกษณฮาลาลมาเลเซย เชน สนคาประเภทสบ โลชน เสอผา เครองประดบ กระเปา เปนตน ในสวนของบรการมาเลเซยไดจดตง Islamic Bank of Malaysia รวมถงการใหโรงแรมทกแหงเปนฮาลาล (ยกเวน Four Season Hotel) เปนตน นอกจากน มาเลเซยยงไดจดท าโครงการตดตรารานอาหารฮาลาล ซงในตราดงกลาวกจะแบงระดบของความเปนฮาลาล 3 ระดบ เพอใหผบรโภคไดเลอกใชบรการ ขณะนมาเลเซยไดสรางนคมอตสาหกรรมผลตสนคาฮาลาลขนทรฐเคดะห ซงอยใกลชายแดนไทย เนองจากมาเลเซยมความตองการดานแรงงานและวตถดบจากไทยในการผลตสนคา และประทบตราฮาลาลมาเลเซย นอกจากน มาเลเซยยงมการสงโรงงานอาหารในแถบจงหวดภาคใตของไทยผลตสนคาในลกษณะ OEM ใหกบมาเลเซย ภายใตแบรนดมาเลเซยจะเหนไดวา มาเลเซยพยายามอยางมากทจะเปนผน าดานสนคาฮาลาลภายใตตราสญญลกษณฮาลาลของมาเลเซย

ความรวมมอระหวางไทย – มาเลเซย ภาคเอกชนอาจรวมลงทนกบมาเลเซยใน Halal Parks น าเขาวตถดบมาเพอผลตสนคาฮาลาล และใชประโยชนจากการไดรบตราสญญลกษณฮาลาลของมาเลเซยในการขยายตลาดสนคาฮาลาล ภายใตแนวคด Internationalization การแลกเปลยนขอมลและเขาฝกอบรมกบ HDC ดงดดนกลงทนสนคาและบรการฮาลาลจากมาเลเซยมาไทย โดยรวมมอกบ HDC หรอหนวยงานอนๆ Supply วตถดบใหผผลตสนคาฮาลาลในมาเลเซย ดงเชน บราซลสงออกไก ฮาลาลใหตะวนออกกลาง หรอ นวซแลนดสงออกแกะใหมาเลเซย เปนตน นอกจากน สนบสนนใหภาคเอกชนทงไทย มาเลเซย มความรวมมอกนมากขน ทงในดานการรวมลงทน การแลกเปลยนขอมล ตลอดจนความรวมมอกนแสวงหาตลาดในประเทศอนนอกภมภาค ASEAN พยายามผลกดนใหมกจกรรมทเปน




5-200

รปธรรม ภายใตกรอบความรวมมอ IMT-GT เพอเปนการขยายตลาดสนคาฮาลาลไดมากขนโดยเฉพาะสาขาผลตภณฑและบรการฮาลาล ซงไทยเปนประเทศผประสานงานหลก และผลกดนใหเกด ASEAN Halal ขน เพอความเปนเอกภาพในภมภาค ในรปคณะท างาน ASEAN กรอบ ASEAN Halal ในระดบ SOM 5.4.4 ยทธศาสตรความรวมมอของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรประหวางไทย อนโดนเซย และมาเลเซย

เปาหมาย “เพอเปนแหลงผลตอาหารทะเลแปรรปในอาเซยน”

ส าหรบยทธศาสตรความรวมมออาหารทะเลแปรรป จะเนนยทธศาสตรดานการผลตรวมกน โดยม

ยทธศาสตรตางๆ ดงตอไปน (รายละเอยดอยในบทท 6) 1. ดานการผลต: รวมมอดานวตถดบและการขยายการผลต 2. ผลกดนเรอง “ASEAN Halal Single Mark” 3. ดานการตลาด: ประสานความรวมมอกน เพอเปนแหลงอาหารทะเลแปรรป

5.4 5.4.1 1)thaifta.com/trade/study/imtgt_chap5-4.pdf · (1)...

Documents