4 . ИСХРАНА И ДИГЕСТИЈА 4.1. ХРАНА И ЗНАЧЕЊЕ НА ИСХРАНАТА

ДИГЕСТИЈА – е процес на варење (разложување) на храната до своите најситни составни делови.

ВИШОКОТ НА ГЛУКОЗА – се складира во мускулните и црнодробните клетки во форма на ГЛУКАГОН.

АВИТАМИНОЗА – недостаток на витамини – разни заболувања кај човекот.

ШЕЌЕРИ – се разложуваат до ГЛУКОЗА

БЕЛКОВИНИТЕ – се разложуваат до АМИНОКИСЕЛИНИ

МАСТИТЕ – се разложуваат до МАСНИ КИСЕЛИНИ И ГЛИЦЕРОЛ

4. 2 . ДИГЕСТИЈА - ВАРЕЊЕ НА ХРАНАТА

ХРАНЛИВИ МАТЕРИИ

Х Р А Н А

ОД ЖИВОТИНСКО

ПОТЕКЛО

ОД РАСТИТЕЛНО

ПОТЕКЛО

СО ГРАДБЕНА УЛОГА - белковини

и масти

ЕНЕРГЕТСКА УЛОГА шеќери

(глукоза)

ЗАШТИТНА УЛОГА (витамини и минерали)

КОЛАЧ

МЕСО, МЛЕКО, ЈАЈЦА

ОВОШЈЕ И ЗЕЛЕНЧУК

ЖИТАРКИ И ТЕСТЕНИНИ

РЕСОРПЦИЈАПримање на храна во крвоток

ДИГЕСТИЈАОбработка на храната

ХЕМИСКА(во желудник и црева)

ДВЕТЕ НАЈВАЖНИ ФУНКЦИИ НА ДИГЕСТИВНИОТ СИСТЕМ СЕ:

МЕХАНИЧКА(во усната празнина)

ОРГАНИТЕ НА ДИГЕСТИВНИОТ СИСТЕМ СЕ ДЕЛАТ НА ДВЕ ГРУПИ:

ДИГЕСТИВЕН ТРАКТМускулна цевка која се протега низ организмот и се состои од:

ДОПОЛНИТЕЛНИ ОРГАНИ

1. УСНА ПРАЗНИНА

2. ГОЛТКА

3. ХРАНОПРОВОД

4. ЖЕЛУДНИК

5. ТЕНКО ЦРЕВО

6. ДЕБЕЛО ЦРЕВО

ЦРН ДРОБИ ПАНКРЕАС

ЈАЗИК СО ВКУСОВИ ПУПКИ И СО ЗАБИКОРОНА – дел кој се гледа во усната празнина- ГЛЕЃ –покривка на коронатаДЕНТИН-забна коска-ЗАБНА ПУЛПА20 МЛЕЧНИ ЗАБИ32 ТРАЈНИ ЗАБИ8 СЕКАЧИ (2х4)4 ПЕСЈАЦИ (2х2)8 ПРЕДКАТНИЦИ12 КАТНИЦИ(2х6)ПЛУНКОВИ ЖЛЕЗДИ2. ЗАДУШНИ2. ПОДЈАЗИЧНИ2. ПОДВИЛИЧНИПЛУНКА-ензим АМИЛАЗА

ГОЛТКА ИЛИ ГРЛОСлужи за голтање на храната во вид на порции т.н. ЗАЛАЦИ

Мускулна цевка – долга до 25 cm која ја пренесува храната до желудникот

Форма на буква Ј; Со кружни мускули на двата краја; Сместен во горен лев дел на стомачна празнина.Посебни клетки лачат:ЖЕЛУДОЧЕН

СОК; HCl хлороводо-родна к-на.

ПЕПСИН - ги разградува белковини

Долго е 6 mПречник од 2,5 cm ИмаЦРЕВНИ РЕСИЧКИ12-ПАЛЕЧНО ЦРЕВОВо првите 25 cmтоа лачиЦРЕВЕН СОК прима сокови од ХЕПАР И ПАНКРЕАС

Долго 1,5 mПречник од 6,5 cm Прв дел е СЛЕПО ЦРЕВО со црвовиден израсток а на крај има ПРАВО ЦРЕВО со АНАЛЕН ОТВОР

ЦРН ДРОБ Најголема жлезда со црвено-кафена боја

ПАНКРЕАС Поджелудочна жлезда со повеке функции

4. 3 . ФУНКЦИЈА НА ЦРНИОТ ДРОБ И ПАНКРЕАСОТ ВО ПРОЦЕСИТЕ НА ДИГЕСТИЈА

ЦРН ДРОБ

1. СКЛАДИРАЊЕ НА ВИШОК ГЛУКОЗА ВО

ГЛУКОГЕН И ОБРАТНО

2. СОЗДАВА БЕЛКОВИНИ (АЛБУМИНИ, ГЛОБУЛИНИ,

ФАКТОРИ НА КОАГУЛАЦИЈА) ОД ПЛАЗМАТА

3. СИНТЕЗА НА УРЕА како

краен продукт од

метаболизам на белковини

4. ПРЕТВАРАЊЕ НА МАСТИ ВО УПОТРЕБЛИВА ФОРМА ЗА КЛЕТКИТЕ ВО ТЕЛОТО.

5. СОЗДАВАЊЕ НА ЖОЛЧКА

6. РАЗЛАГАЊЕ НА ЕРИТРОЦИТИ ДО ХЕМОГЛОБИН

ВО ВИД НА ЖОЛЧНИ БОИ (БИЛИРУБИН И БИЛИВЕРДИН)

ВО ЖОЛЧКАТА7. ОТСТРАНУВАЊЕ НА ШТЕТНИ

МАТЕРИИ ОД ТЕЛОТО (АЛКОХОЛ И ЛЕКОВИ)

8. СКЛАДИРАЊЕ НА ВИТАМИНИТЕ А, D, E,

И ЖЕЛЕЗОТО

ПАНКРЕАСОТ ИМА ДВЕ ФУНКЦИИ:

1. ФУНКЦИЈА ДА СОЗДАВА ЕНЗИМИ ВО ПАНКРЕАСНИОТ СОК, ЗА ДИГЕСТИЈА НА МАСТИ, БЕЛКОВИНИ, ШЕЌЕРИ.

2. ФУНКЦИЈА ДА СОЗДАВА ХОРМОНИ (ИНСУЛИН) ЗА РАЗЛАГАЊЕ НА ШЕЌЕРИ

(ОД ЛАНГЕРХАНСОВИ ОСТРОВЦА)

ПРОЦЕСИ НА ДИГЕСТИЈАТА:

1. ВО УСТАТАМЕХАНИЧКА ОБРАБОТКА И МЕШАЊЕ СО ПЛУНКАТА (ензимот АМИЛАЗА го разградува СКРОБОТ до шеќер МАЛТОЗА)

2. ВО ЖЕЛУДНИКОТЖЕЛУДОЧЕН СОК (со HCl - хлороводородна киселина и ензим ПЕПСИН за разлагање на белковини)

3. ВО ТЕНКО ЦРЕВО

ВО 12-ПАЛЕЧНО ЦРЕВО – ЖОЛЧКА (со жолчни соли за разградба на масти) ОД ХЕПАР И ЕНЗИМИ (ЛИПАЗА – за масти, АМИЛАЗА –за скроб, ТРИПСИН – за белковини) ОД ПАНКРЕАС. ЦРЕВЕН СОК ИМА ЕНЗИМИ (МАЛТАЗА, САХАРАЗА, ЛАКТАЗА).

РЕСОРПЦИЈА НА ХРАНЛИВИТЕ МАТЕРИИ: 1. ВО ЖЕЛУДНИК ВОДА, АЛКОХОЛ И ОТРОВИ. – НЕМА РЕСОРПЦИЈА НА ХРАНЛИВИ МАТЕРИИ2. ВО ТЕНКО ЦРЕВО РЕСОРПЦИЈА НА ХРАНЛИВИТЕ МАТЕРИИ ПРЕКУ ЦРЕВНИ РЕСИЧКИ3. ДЕБЕЛО ЦРЕВО РЕСОРБЦИЈА САМО НА ВОДА И МИНЕРАЛНИ МАТЕРИИ4. АНАЛЕН ОТВОР НЕМА РЕСОРПЦИЈА – ИМА ИСФРЛАНЈЕ НА ОТПАДНИТЕ МАТЕРИИ.

4. 4 . ГРИЖА И НЕГА НА ОРГАНИТЕ ЗА ДИГЕСТИЈА

ПРАВИЛНОТО ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА ОРГАНИТЕ ЗА ДИГЕСТИЈА СЕ НАРУШУВА ОД:

1. НЕПРАВИЛЕН НАЧИН НА ИСХРАНА2. ПРЕОБЕМНА ИСХРАНА3. НЕДОВОЛНА ИСХРАНА

4. КОРИСТЕЊЕ НА БАЈАТА ХРАНА5. КОРИСТЕЊЕ НА КОНЗЕРВИРАНА ХРАНА

ХИГИЕНА НА ЗАБИТЕ ВО УСНА ПРАЗНИНА, РЕДОВНО МИЕЊЕ, И ПЛОМБИРАЊЕ НА ОШТЕТЕНИТЕ ЗАБИ КАЈ ЗАБОЛЕКАР.

ПОЧЕСТИ ЗАБОЛУВАЊА ПОВРЗАНИ СО ДИГЕСТИВНИОТ СИСТЕМ СЕ:

1. ТРУЕЊЕ СО САЛМОНЕЛА – при јадење на блага храна или храна со јајца.

2. БОТУЛИЗАМ – труење од расипана конзервирана храна или бајати колбаси.

3. ДЕТСКИ ГЛИСТИ И КУЧЕШКА ТЕНИЈА – од јадење со нечисти раце.

4. СВИНСКА И ГОВЕДСКА ТЕНИЈА – јадење на недоволно сварено или пржено месо.

5. ЧИР НА ЖЕЛУДНИК И 12-ПАЛЕЧНО ЦРЕВО – од неправилна исхрана, многу кафе, алкохол и од празен желудник подолго време.

6. ЖОЛТИЦА ИЛИ ХЕПАТИТИС – воспаление на хепар, од лекови, алкохол или од микроорганизми.

7. ЦИРОЗА НА ЦРН ДРОБ – хронично заболување на хепар, каде активните клетки се заменуваат со масно сврзно ткиво. На пр. АЛКОХОЛНА ЦИРОЗА.

8. АНОРЕКСИЈА – хронично изгубен апетит.

9. БУЛИМИЈА – слична на анорексијата, но тука болниот зема многу храна, а потоа насило се тера самиот да ја поврати храната.