PROJEKTOMI I SISTEMEVE INFORMATIVE

2Projektimi i sistemeve informatikeQka eshte nje sistem:Nj sistem sht nj trsi elementesh ose komponentesh q ndrveprojn pr t prmbushur nj ose disa qellime.

Cilat jan aktivitetet e sistemit informative:SISTEMET E INFORMACINIT TE BAZUARA NE KOMPJUTER

Cilat jan llojet e sistemeve:I thjesht-----Kompleks I hapur-------I mbyllur I qndrueshm----Dinamik Adaptiv--------Joadaptiv Permanent-----I prkohshm

Qka eshte modelimi I sistemeve:Nj model sht nj prafrim q prdoret pr t paraqitur realitetin

Cilat jan llojet e modeleve: Modeli narrativ-prshkruesModeli fizikModeli skematikModeli matematikor

Qka eshte infrastruktura e teknologjis te nje biznesi:Hardwaret, Software, Telekomunikimi, Njerz, Bazat e t dhnave, Procedurat.

Nje sistem informacioni I ri ne ndermarrje ndihmon ne: 1. RRITJA E FITIMIT

2. NDARJA E TREGUT3. NJOHJA E KLIENTELES4. KOSTOJA TOTALE E PAJISJEVE

SISTEMET E INFORMACINIT TE BAZUARA NE KOMPJUTERSIBK sht nj bashksi e vetme hardueri, softueri, bazash t t dhnave, telekomunikimesh, njerzish dhe procedurash q jan t konfiguruara pr t mbledhur, manipuluar, ruajtur dhe prpunuar t dhnat q ato t kthehen n informacion.SIBK-sistemi informativ I bazuar ne kompjuter SIBP-sistemi informativ I bazuar ne performance

Si e kuptojm konceptin e ndermarrjes:Nj ndermarrje sht nj bashksi formale njerzish dhe burimesh t tjera q synojn t arrijn nj trsi qellimesh.

3Llojet e nensistemeve ne ndermarrje jane: 1. Nnsistemi informatik i prodhimit

2. Nnsistemi informatik i shitjes 3. Nnsistemi informatik i financave 4. Nnsistemi informatik i logjistiks 5. Nnsistemi informatik i personelit 6. Nnsistemi informatik i hulumtimit

Riinzhinjering do te thote:Rifreskim I ndonje projekti prodhues ne ndermarrje

Qka kuptojm me cilsi:Cilsi do t thot aftesia e nji produkti q t plotsoj apo t tejkaloj at q nji klient pret prej tij.

Menaxhimi i Cilsis Totale konsiston ne nji bashkesi metodash mjetesh dhe teknikash qe ofrojne nji siguri cilesije n t kater anet e ndermarrjes.

Qka kuprojn me MCT:Menaxhimi i cilsis totaleSi e kuptojm produktivitetin:Produktiviteti eshte masa e inputit ne pajtushmeri me autputinSi e kuptojm paisjen hardverike:Hardwert-konsistojn n pajisje kompjuterike q prdoren pr t kryer veprimin e inputit, prpunimit dhe outputit.Komponentet hardwerik t nj kompjuteri prfshijn pajisjet q kryejn funksionet e futjes, prpunimit, ruajtjes dhe daljes s t dhnave.

Qka paraqet CPU dhe cilat jan elementet e saj:da njsi qendrore prpunimi (CPU-Central Procesing Unit) prbhet nga disa elemente:njsia aritmetike logjike, njsia e kontrollit, dhe njsia e regjistrave.

CACHE (kesh) memorja qfar lloji kujtese eshte:Cache memory- sht nji lloj kujtese e cila vendoset afer CPU dhe sht kujtes me shpejtesi te madhe

Permendi disa nga komponentet hardverike per nje kompjuter:Procesori, pllaka mam, ram memprja,hardisku, furnizuesi me tension, shtepiza, kartela grafike etj,Cilat jane pjest hardverike qe vendosen ne MATHERBOARD:Procesori, ram memorja, kartela grafike, kartela e zerit, hardisku, flopi etj.

Procesori sht njsia kryesore e kompjuterit n t bhen t gjitha kalkulimet e neovjshme q kompjuteri t punoj, ndryshe quhet edhe truni i kompjuterit . MODEMI- lidhjen n internet prmes lidhjes telfonike.

4Kartela e rrjets - Kartela e rrjets (ang. NIC=Network interface card) sht nj pllak e shtypur qarkore q prmban aftsin pr komunikim n rrjet prej nj kompjuteri n kompjuter tjetr

Permendi disa nga llojet e kompjuterve qe jane ne perdorim: 1. Kompjuteret e pergjithshem2. Kompjuteret special3. Kompjuteret per biznes multimediaTipet e kujteses jan: pergjegjeja RAM, ROM, CACHE memorja.RAM(Random Access Memory)- instrukcionet ose te dhenat vendosen ne menyr t perkoheshme, kjo humbet kur nuk ka elektricitetr.ROM(Read Only Memory)- sht prgjithsisht e pandryeshueshme, permbajtja e saj nuk humbet me ndaljen e rrymes.Cache memory- sht nji lloj kujtese e cila vendoset afer CPU dhe sht kujtes me shpejtesi te madhe ,

Njsit qendrore te sistemit kompjuterik1. Njsia e kontrollit2. Njsia aritmetike3. Memoria qendrore

Njsia aritmetikelogjike - sht pajisje e punuar nga nj numr i madh t prbrsve elektronik, t ndrlidhur n mes tyre sipas rregullave t algjebrs strukturore. N te manipulohet me sinjale elektrike n mnyr q i prgjigjet kryerjes s operacioneve sipas Algjebrs s Boolit mbi t dhnat.

Si e kuptojm softverin:Software (ose programet) eshte ajo qka e kontrollon kompjuterinCilat jane llojet e softverve: 1. Softueret e sistemit 2. Softueret aplikativ

Permendi disa nga llojet e sistemeve operative:DOS, Windows NT, System 7, UNIX, OS/2 WarpSISTEMET OPERATIVENj sistem operativ sht nj bashksi programesh kompjuterik q kontrollojn hardueret dhe veprojn si nj ndrfaqs me programet aplikative

Punet e sistemit operativ kan te bejn me:Grumbull detyrash (grumbull programime ne kompjuter)Grumbull procesime(CPU te shumfisht)Paraqitja e kohes (perdoruesit caktojne pjesen e kohes se CPU)Suajtja e vertete (programi ndahet ne faqe)GUI (Graphical User Interface)

5Permendi ndonje nga gjuhet programuese:Korelli, autocadi, fotoshop, office etj,

Qka mbeshtesin softveret aplikativ:Softueret aplikativ mbshtesin individet grupet dhe ndermarrjet per te realizuar objektivat e tyre n biznese.

Qka perfshin programi:Programimi perfshin perkthimin e asaj se qfare deshiron nje perdorues te perfshije ne kod (shifer) e qe mund te ekzekutohet dhe kuptohet nga kompjuteri.Qka jan ALGURITMET:Jane grumbull informacone per ta zgjedhur nje problem te caktuar ne kompjuter.Si e kuptojm telekomunikimin:I referohet transmetimit elektronik te sinjaleve per komunikim duke perfshir telefonin, radion dhe televizionin.Permendi disa nga komponentet e telekomunikimit: 1. Kompjuteret dhe pajisjet hyrese dhe dalese

2 Procesoret e komunikimi (modemat, shumezuesit, Front-end procesori, koncentratori dhe kontrolluesi)3 Kanalet e komunikimi 4 Softveri i telekomunikimit 5 Protokolet

Qka paraqesin rrjetet kompjuterike:Rrjetet e kompjuterit ju mundsojn shfrytzuesve qe te shkembejn informatat ndremjet veti.Permendi disa nga llojet e rrjeteve: 1. Local Area Network(LAN)

2. Private Branch Exchange (PBX)3. Wide Area Network (WAN)4. Value-Added Networks5. Client/Server Computing - WWW6. Wide Area Network

Qka paraqet rrjeti local LAN:Paraqet nj rrjet te e cila sht e dizajnuar t punoj pr shtpi, zyr, ndrtes apo edhe t nj kampusi.

Shablloni I nje rrjeti local quhet: pergjegjeja-TOPOLOGJIAktualisht ka pes tipe kryesore te topologjive te rrjeteve: 1. Topologjia e bus topologji dhe 2. star ose exteded star topology.

3. Topologjite e rrjetit-Star-ylli4. Topologjite e rrjetit Bus-busi 5. Topologjite e rrjetit Ring-zilja

Qka paraqet NOS: Pergjegja sistemi operativ I rrjetevePaisjet e rrjeteve LAN: Habi, Brigji, kablli UTP, svich etj.

6Si e kuptojm INTERNETIN:Interneti sht rrjeti kompjuterik m i gjer botror, aktualisht perbehet nga mijra rrjeta te lidhura me te gjitha qe shkembejne informacione.

TCP paraqet: pergjegjeja protokoli per transmetimin e transportitKa tri mnyra te lidhjes ne internet: 1. Me ndihmn e modemit

2. Nga rrjeti lokal3. Prmes ISDN (integrated services digital network - rrjeti digjital i shrbimeve t

integruara).

Modemi do t shfrytzohet ather kur dshirohet q kompjuteri t lidhet me internet prmes lidhjes telefonike.ISP- paraqet: pergjigjeja ofrimi I sherbimit te internetitDisa nga sherbimet me te perdorshme te internetit do te jen:Emaili, radio, tv, skype, etj,WWW do te thote: World Wide Web ose rrjet i gjere botror

Hiper text markup language (HTML)eshte: pergjigjeja-Gjuhe programuese e webfaqeve te ndryshmeMjetet e kerkimit ne web quhen: pergj. Makina kerkuese si google etj.INTERNETIN e perdorin kushdo , INTRANETIN punonjsit, EXTRANETIN punonjsit dhe partnetet.LLOJET E LIDHJEVE TELEKOMUNIKUESEInternetiExtranetiIntranetiServert ndrrjetorLidhjet wan /lanHyper Text Markup Language (HTML).

MENAXHIMI I PROJEKTITKONTRATAT DHE PROKURIMIN prgjithsi kompanit furnizojn produkte ose shrbime mbi bazn e krkesave t ftesave pr t marr pjes n gar q bhen nga klienti ose q mund t jen rezultat i negociatave pr kontratat direkte me klientin. 11.1 ProkurimiProkurimi mund t definohet si nj blerje e mallrave dhe shrbimeve. Prokurimi (dhe kontraktimi) sht nj proces q prfshin dy pal me objektiva t ndryshme q veprojn n nj segment tregu. Ekzistojn dy strategji kryesore prokurimi:

Strategjia e prokurimit t kompanis. Strategjia e prokurimit t projektit.

*Planifikimi i prokurimit zakonisht prfshin zgjedhjen e nj prej objektivave kryesore q vijojn:

Prokurimin e gjith mallrave dhe shrbimeve nga nj burim i vetm.

7 Prokurimin e gjith mallrave dhe shrbimeve nga shum burime. Prokurimin e nj pjese t vogl t mallrave dhe shrbimeve. Mos prokurimin e mallrave dhe shrbimeve.

*Nj faktor tjetr kritik sht mjedisi n t cilin kryhet prokurimi. Ka dy mjedise: makro dhe mikro.Mjedisi makro prfshin variablat e prgjithshme t jashtm q mund t influencojn se si dhe kur t bhet prokurimi. Ktu prfshihet inflacioni, kosto e marrjes s kredis dhe papunsia.Mjedisi mikro sht mjedisi i brendshm i firms, ku veanrisht procedurat dhe politikat e vendosura pr firmn, projektin ose klientin do t zbatohen pr prokurimin.*Kjo prfshin sistemin e prokurimit/kontraktimit i cili prmban pes cikle:

Periudha e krkimit: Prcaktimi i kufijve t projektit Periudha e krkess: Analiza e burimit Periudha e ofrimit: Procesi i brjes s oferts Periudha e dhnies s kontrats: Zgjedhja e kontraktorit dhe dhnia e kontrats Periudha e administrimit t kontrats: menaxhimi i nnkontraktorit deri n

prfundimin e kontrats. Periudha e prcaktimit t nevojs Hapi i par i procesit t prokurimit sht definimi i projektit, veanrisht i nevojs. Kjo i referohet periudhs s krkimit dhe prfshin:

Definimin e nevojs s projektit Prcaktimin e puns, t specifikimeve dhe t strukturs s zbrthimit t puns Kryerjen e analizs pr ta prodhuar apo pr ta bler Parashtrimin e momenteve kryesore kritike dhe skedulit t ndar n koh Vlersimin e kostos duke prfshir koston sipas ciklit t jets Sigurimin e autorizimit dhe t miratimit pr t vazhduar.

*Specifikimet jan informacion i shkruar ose grafik q prshkruan, prcakton ose specifikon shrbimet ose artikujt q do t prokurohen:

Specifikimet e projektit. Specifikimet e performancs: Specifikimet funksionale:

*Faktort q vijojn prfshihen n brjen e analizs pr t prodhuar apo pr t bler:

Vendimi pr t prodhuar Kosto m e vogl (por jo gjithmon!!) Integrimi i thjesht i operacioneve Prdorimi i kapacitetit ekzistues q nuk prdoret Ruajtja e kontrollit direkt Ruajtja e sekretit t projektit/prodhimit Shmangia e furnitorit jo t besueshm Stabilizimi i fuqis puntore

*Vendimi pr t bler Kosto m e vogl (por jo gjithmon!!) Prdorimi i aftsive t furnitorve Krkes me volum t vogl (jo kosto efektive pr t prodhuar) Posedimi i nj kapaciteti t kufizuar

8 Rritje e fuqis puntore ekzistuese Mbajtjen e shum burimeve Kontroll indirekt

Periudha e krkessPasi krkesat jan identifikuar, formulari i krkess i drgohet prokurimit pr t filluar procesin e krkess. Cikli i krkess prfshin:

Vlersimin/konfirmimin e specifikimeve Konfirmimin e burimit Shqyrtimin e performancs s kaluar t burimit

-Prgatitjen e pakets pr krkesn*Nj paket e zakonshme oferte duhet t prfshij:

Dokumentet e oferts (zakonisht t standardizuara) Listn e shitsve t kualifikuar (q pritet q t marrin pjes) Kriteret e vlersimit t propozimit Takimet me ofruesit Si do t menaxhohet ndryshimi i krkesave Plani i pagess s ofruesit

Periudha e ofertsZgjedhja e metods s blerjes sht nj element kritik i ksaj periudhe. Ka tri metoda t zakonshme pr blerje:

1. Reklama2. Negocimi3. Blerjet e vogla (pajisje zyre)

Reklama prdoret kur kompania i ka nxjerr ofertat e prcaktuara. Nuk ka negociata. Tregu konkurrues detyron prcaktimin dhe kontrata i jepet atij me ofertn m t ult.*Negocimi bhet kur mimi prcaktohet nprmjet nj procesi pazaresh (merr e jep). N nj situat t till klienti mund t nxjerr:

1. Krkesn pr informacionin (KPI)2. Krkesn pr kuotim (KPK)3. Krkesn pr propozim (KPP)

*Tre faktort kryesor t negocimeve jan: Aftsia pr kompromis Prshtatja Besimi i mir

*Negocimet duhet t planifikohen. Nj list tipike e aktiviteteve duhet t prfshij:

Zhvillimin e objektivave Vlersimin e oponentit tuaj Prcaktimin e strategjis dhe t taktikave Grumbullimin e fakteve Kryerjen e analizs komplete t mimit dhe kostos

Periudha e dhnies s kontratsCikli i dhnies s kontrats rezulton n nnshkrimin e kontrats. Ka disa tipe t kontratave.

9Procesi i negocimit prfshin edhe zgjedhjen e tipit t kontrats. Objektivi i ksaj periudhe sht t negociohet kontrata e nj lloji dhe

mimi q do t rezultoj n nj risk t arsyeshm t kontraktorit dhe do t siguroj kontraktorin me stimulin m t madh pr prformancn eficente dhe ekonomike.

*Ka disa elemente kryesore t caktuar pr shumicn e kontratave: Marrveshja reciproke: Duhet te ket ofrim dhe pranim Pagesa: Duhet t bhet pagesa me para Aftsia e kontraktimit: Kontrata do t lidhet vetm nse kontraktori ka

aftsin pr t kryer punn. Qllimi legal: Kontrata duhet t lidhet pr nj qllim legal Forma e kontrats jepet sipas ligjit: Kontrata duhet t reflektoj detyrimin

ligjor t kontraktuesit ose mungesn e obligimit pr t dhn produktin prfundimtar.

*Dy jan format m t zakonshme t kontratave:1. Kontrata e prfundimit2. Kontrat me afat

1. Kontrata e prfundimit: Kontraktorit i krkohet q t shprndaj produktin prfundimtar n mnyr definitive te klienti. Me tu dorzuar dhe pranuar prej tij, kontrata konsiderohet e prfunduar dhe pagesa finale mund t bhet

1. Kontrat me afat: Kontrata krkohet pr t realizuar nj pun specifike dhe jo produktin prfundimtar. Puna shprehet n dit/njerz (ose muaj vite) pr nj periudh specifike kohe duke prdorur nivelet e aftsive t personelit t specifikuar si dhe fasilitetet e nevojshme*Lloji i kontrats q zgjidhet bazohet n:

Nivelin e prgjithshm t kostos dhe riskun e skedulit Llojin dhe kompleksitetin e krkess (risku teknik) Analizn kosto/mim Urgjenca e krkesave Periudha e performancs

*Prgjegjsia e kontraktorit (dhe risku) Sistemi i vlersimit t kontraktorit

(a sht i aft pr raportimin e vlers s arritur?) Kontratat e njkohshme

(a do ta zhvendos punn ekzistuese kjo kontrat?) Masa e nnkontraktimit (sa pun do t kontraktohet nga burime t

jashtme?)Llojet e kontratavePrpara se t analizojm llojet e ndryshme t kontratave duhet t njihemi me terminologjin q gjendet n to:

Kosto kufi ose kosto e vlersuar sht niveli i kostos q kontraktori sht m e mundshme q t arrij n kushte normale performance.

*Fitimi i parashikuar sht vlera e fitimit q negociohet dhe vendoset n kontrat.

10

Niveli tavan dhe dysheme i fitimit prbn vlerat maksimum dhe minimum respektivisht ndaj fitimit total. Pika e prodhimit sht zakonisht ai nivel prodhimi mbi t cilin ndarja e aranzhimit fillon.*Meqense asnj form e marrveshjes s kontrats nuk i prshtatet do situate ose projekti, kompanit normalisht mund t kryejn nj varietet t gjer aranzhimesh kontraktuale, t tilla si:

Kosto plus prqindjen e pagess Kosto plus pagesn fikse Kosto plus maksimumin e garantuar Kosto plus maksimumin e garantuar dhe ndarjen e kursimeve *mim fiks

mim fiks me pages stimul mim fiks me rregullim t mimit ekonomik Vetm koha, materialet dhe ort e puns Kombinime Joint venture

*N kontratn me mim fiks kontraktori duhet t vlersoj me kujdes koston q duhet t arrihet.*Kontrata me kosto plus pagesn fikse sht prdorur kur ka nj besim q saktsia e caktimit t mimit nuk mund t arrihet me ndonj mnyr tjetr. *N kontratat me maksimumin e garantuar dhe ndarjen e kursimeve, kontraktori paguhet me nj pages fikse pr fitimin e tij dhe rimbursohet pr koston aktuale t materialeve, t puns s ndrtimit dhe gjith koston e puns tjetr, por deri n nivelin tavan t prcaktuar si maksimumi i garantuar. .*Kontrata me mim fiks dhe pages stimuli jan t njjta me kontratat me mim fiks me prjashtim se ato kan nj klauzol pr t rregulluar fitimin total me nj formul q varet nga kosto totale finale e prfundimit t projektit dhe q sht rn dakord m prpara si nga pronari ashtu edhe nga kontraktori.*Kontratat kosto plus pages stimuli jan t njjtat me kontratat kosto plus me prjashtim q ato kan nj klauzol pr t rregulluar pagesn e prcaktuar me nj formul q krahason koston totale t projektit me koston e vlersuar.Kontratat me stimujPr t zvogluar disa nga problemet e prmendura m prpara, klientt veanrisht qeveria, vendosin objektiva pr stimuj n lidhje me kontratat e tyre.*Cikli i administrimit t kontratsAdministratori i kontrats sht prgjegjs pr prputhjen me kontraktorin t kushteve t kontrats dhe pr sigurimin q produkti final sht prshtatur pr prdorim. *Funksionet e administratorit t kontrats prfshijn:

Menaxhimin e ndryshimit Interpretimin e specifikimeve Garancit Menaxhimin e nnkontraktori Kontrollin e prodhimit Deklarimet q mund t hiqet dor

11

Prishjen e kontrats Zgjidhjen e mosmarrveshjeve Prfundimin e projektit Skedulet e pagess Mbylljen e projektit

*Prfaqsuesi i kontrats prcakton dhe ndihmon n: Tipin e kontrats Afatet dhe kushtet q krkohen do krkes speciale Krkesat n cash flow T dhnat pr pronsin dhe patentn

MONITORIMI & KONTROLLI I PROJEKTITMonitorimi dhe kontrolli i projektit jan n nj far mnyre ana e kundrt e planifikimit dhe zgjedhjes s projektit. *Monitorimi sht mbledhja, regjistrimi dhe raportimi i informacionit q lidhet me do apo gjitha aspektet e performancs s projektit q menaxheri i projektit apo t tjert n organizat dshirojn t din. *Vlersimi dhe kontrolli jan pjes e puns s do menaxheri t projektit. Pa dyshim q pr projektet m t mdha kontrolli informal sht i vshtir, ndrkoh q kontrolli formal sht i nevojshm.*12.1 Cikli planifikim-monitorim-kontrollMenaxhimi i projektit prfshin planifikimin e vazhdueshm se far duhet t bhet, kontrollin n progres, krahasimin e progresit me planin, ndrmarrjen e veprimeve korrigjuese pr t prputhur progresin me planin, riplanifikimin e kshtu me radh. Elementet kryesore q duhet planifikuar, monitoruar dhe kontrolluar jankoha (skeduli), kosto (buxheti) dhe performanca (specifikimet) n mnyr q projekti t qndroj sipas skedulit, t mos e tejkaloj buxhetin dhe t prmbush specifikimet e tijPrcaktimi i sistemit t monitorimitHapi i par n ngritjen e do sistemi monitorimi sht identifikimi i faktorve kryesor q duhet kontrolluar. Si t mblidhen t dhnatSupozojm se dihen se far lloji t dhnash duhet t mblidhen. Pyetja q del menjher sht se si t mblidhet ky informacion.Informacioni q nevojitet dhe procesi i raportimitdonjri q sht i shqetsuar pr projektin duhet t lidhet ashtu si duhet me sistemin e raportimit t projektit.*Llojet e raportevePr qllimet e menaxhimit t projektit duhet konsideruar tri lloje t dallueshme t raporteve: rutin, t veanta dhe analiz speciale. Raportet rutin jan ato q prgatiten n intervale kohore t rregullta por rregullsia nuk i referohet domosdoshmrish kalendarit. Procesi i kontrollit t projektit

12

Kontrolli i projektit prgjithsisht nuk kryhet ashtu si duhet n shumicn e organizatave. Ai prbn nj nga fushat m t neglizhuar t menaxhimit t projektit.*Hapi 1: Prcaktimi i planit baz. Ky plan jep elementet pr matjen e performancs. Nxirret kryesisht nga t dhnat baz t strukturs s zbrthimit t puns, e cila prcakton paketat e puns q lidhen me deliverables dhe njsit e organizats. Gjithashtu, do paket pune definon punn, kohzgjatjen dhe buxhetin.*Hapi 2:Matja e progresit dhe e performancs. Koha dhe buxheti jan mats sasior t performancs. Matsit cilsor si plotsimi i specifikimeve teknike t klientit prcaktohen m shpesh nprmjet inspektimit n terren ose prdorim aktual.Hapi 3: Krahasimi i planit me faktin. Meqense planet rrall her realizohen sikurse jan parashikuar, bhet e nevojshme matja e devijimeve nga plani pr t prcaktuar nse veprime korrigjuese duhet t ndrmerren. Monitorimi periodik dhe vlersimi i gjendjes s projektit lejon krahasimet e gjendjes aktuale me at t parashikuar. *Hapi 4: Ndrmarrja e veprimeve korrigjuese. Nse devijimet nga plani jan t konsiderueshme, do t duhet q t ndrmerren veprime korrigjuese pr ta sjell projektin n prputhje me planin origjinal apo at t rishikuar. N disa raste kushtet ose qllimi mund t ndryshojn gj q nga ana e vet do t krkoj ndryshimin n planin baz.*12.4 Monitorimi i Performancs s KohsNj ndr qllimet kryesore t raportimit t progresit sht q t kapet do vones e skedulit sa m shpejt q t jet e mundur pr t prcaktuar nse veprime korrigjuese jan t nevojshme t ndrmerren.*12.5 Sistemi i vlers s arriturKy sistem sht nj metod pr t matur performancn e kostos dhe t skedulit t projektit. Ai krahason kohn dhe sasin e puns q ishte planifikuar me at aktualisht t kryer.12.5.1 Nevoja pr sistemin e vlers s arriturSistemet q vetm bjn krahasimin e aktuales me at t planifikuar nuk arrijn t matin se far aktualisht sht kryer me parat e shpenzuara.*12.5.2 Hapat pr sistemin e vlers s arriturNdjekja e pes hapave t mposhtm siguron q sistemi kosto/skedul t jet i integruar. Hapat1, 2 dhe 3 prmbushen n fazn e planifikuar dhe kryhen n mnyr t njkohshme. Hapat 4 dhe 5 kryhen njri pas tjetrit gjat fazs s ekzekutimit t projektit.*Prcaktimi i puns duke prdorur strukturn e zbrthimit t puns (SZP).Ky hap prfshin prgatitjen e dokumenteve q prfshijn informacionin q vijon:

a. qlliminb. Paketat e punsc. Rezultatet e dshiruara pr tu arriturd. Njsit e organizatse. Burimetf. Buxheti pr do paket pune

2. Ndrtimi i skeduleve t puns dhe t burimita. Fazimi n koh i paketave t puns n rrjet

13

b. Skeduli i burimeve pr aktivitetet3. Ndrtimi i buxhetit t fazuar n koh duke prdorur paketat e puns t

prfshira n nj aktivitet. Vlerat kumulative t ktyre buxheteve do t bhen baz krahasimi dhe do t quhen kosto e planifikuar e puns s skeduluar (BC

4. N nivel pakete pune, mblidhet e gjith kosto aktuale pr punn e kryer.Kjo kosto do t quhet kosto aktuale e puns s kryer (ACWP). Mblidhen vlerat e planifikuara pr punn aktualisht t kryer. Kjo do t quhet vlera e arritur ose kosto e planifikuar e puns s kryer (BCWP).

1. *Llogaritet variacioni i skedulit (SV=BCWP BCWS) dhe variacioni i kostos (CV=BCWP-ACWP).

Prgatiten raportet pr gjendjen pr secilin nivel t menaxhimit nga menaxheri pr pakete pune deri te klienti ose menaxheri i projektit.*12.5.3 Ndrtimi i buxhetit n baz t projektitKy buxhet shrben si nj pik referimi pr matjen e performancs. Ai prbn nj dokument konkret dhe nj angazhim; pasqyron koston e planifikuar dhe skedulin e parashikuar kundrejt, t cilve u maten kosto aktuale dhe performanca e skedulit. Ai mundet gjithashtu t shrbej si baz pr t llogaritur cash flo dhe dhnien e pagesave pr progresin.far shpenzimesh prfshihen n kt buxhet?Zakonisht tri kosto prfshihen n kt buxhet puna e gjall, pajisjet dhe materialet si dhe shpenzimet indirekte.*12.6 Metodat e analizs s ndryshimitPrgjithsisht metoda e matjes s arritjeve fokusohet n dy llogaritje kryesore:

1. Krahasimin e vlers s arritur me vlern e parashikuar t skedulit2. Krahasimin e vlers s arritur me koston aktuale.

*Matja e performancs teknike Matja e performancs teknike sht po aq e rndsishme sa edhe matja e performancs s skedulit dhe kostos, megjithse matja e saj nuk i prshtatet metods s vlers s arritur. Vlersimi i performancs teknike t nj sistemi, makinerie ose produkti shpesh kryhet duke shqyrtuar dokumentet q prmbajn prcaktimin e qllimit t puns.

MENAXHIMI I RISKUTdo menaxher projekti duhet t kuptoj se risqet jan pjes e projekteve. Nuk sht e mundshme q t eliminohen t gjitha risqet dhe asnj mnyr planifikimi nuk mund t kaprcej t gjitha risqet. Punt me risk t projektit zakonisht kan nj ndikim negativ n objektivat e projektit, e pikrisht ato q lidhen me skedulin, koston dhe specifikimet. Risqet e projektit jan ato ngjarje q nse ndodhin mund t shtyjn nj projekt.*Qllimet e menaxhimit t riskut jan:

Identifikimin e sa m tepr ngjarjeve t mundshme me risk (far mund t shkoj jo ashtu si duhet?)

Minimizimin e impaktit t tyre (far mund t bhet pr ngjarjen prpara se projekti t filloj?)

14

Menaxhimin e reagimit ndaj atyre ngjarjeve me risk q mund t ndodhin (Krijimi i planeve t kontigjencs)

Sigurimin e fondeve t kontigjencs pr t mbuluar ngjarjet me risk q aktualisht ndodhin.

*13.1 Procesi i menaxhimit t riskut*Planifikimi i riskut sht nj metode proaktive e cila projektohet pr tu siguruar q surprizat jan reduktuar dhe q pasojat negative jan minimizuar.*Komponentt kryesore t procesit t menaxhimit t riskut jepen m posht:

Hapi 1: Identifikimi i burimeve t riskut Hapi 2: Analiza dhe vlersimi i riskut Hapi 3: Prgjigja ndaj risqeve Hapi 4: Kontrolli i riskut

*Hapi i par i procesit t menaxhimit t riskut sht prgatitja e lists s gjith risqeve t mundshme q mund t ndikojn n projekt. Gjat fazs s planifikimit menaxheri i projektit krijon grupin e menaxhimit t riskut t prbr nga antart kryesor t grupit dhe nga pretendentt e tjer t rndsishm. *Profili i riskutProfili i riskut sht nj mjet tjetr q mund t ndihmoj grupet e menaxhimit q t identifikojn dhe t analizojn do risk t mundshm. Profili i riskut sht nj list pyetjesh q i adresohen fushave tradicionale t pasiguris n nj projekt. *Hapi 2: Analiza dhe vlersimi i riskutHapi i par na siguron listn e risqeve t mundshme. Jo t gjitha risqet krkojn kushtimin e vmendjes. Disa jan t pavlefshm dhe mund t injorohen ndrkoh q t tjert mund t prbjn krcnime serioze pr ecurin e projektit. *Analiza e skenaritAnaliza e skenarit sht teknika m e leht dhe m e zakonshme q prdoret pr t analizuar risqet. Antart e grupit vlersojn do risk n lidhje me:

1. Ngjarjen e padshiruar2. T gjith rezultatet nga ndodhja e ngjarjes3. Madhsin apo rndsin e impaktit t ngjarjes4. Shanset/probabilitetin e ndodhjes s ngjarjes5. Kohn e ndodhjes s ngjarjes n projekt

*Matrica e vlersimit t riskutShpesh organizatat e gjejn mjaft t vlefshme q t kategorizojn rndsin e risqeve t ndryshme n formn e matric s vlersimit t riskut. *Matrica ndahet n zonat e kuqe, t verdha dhe jeshile duke prezantuar respektivisht risqet e mdha dhe t vogla. *Analiza e raportit (shkalls)Kjo teknik prdoret gjersisht nga shum menaxher projektesh. Teknika prdor t dhna nga projektet e mparshme q jan t ngjashm me projektet e propozuara.Analiza e EfekteveSipas ksaj metode secili nga risqet e matrics vlersohet n lidhje me:

15

Ndikimin x Probabilitetin x Dallimin (Zbulimin) =Vlera e RiskutAnaliza e probabilitetitKa shum teknika statistikore n dispozicion pr menaxherin e projektit q mund t ndihmojn n vlersimin e riskut t projektit. *Hapi 3: Prgjigja ndaj risqeveKur ngjarja me risk sht identifikuar dhe vlersuar duhet t merret nj vendim se cila prgjigje sht e prshtatshme pr ngjarjen specifike. *Zbutja e riskutReduktimi i riskut sht zakonisht alternativa e par q konsiderohet. Ka dy strategji pr zbutjen e riskut:

1. Reduktimi i mundsis q ngjarja t ndodh 2. Reduktimi i ndikimit t kundrt q ngjarja do t kishte mbi projektin.

Shembull mund t merret prshkrimi i projektit t sistemeve t informacionit*Planifikimi i KontigjencsPasi kemi konsideruar variantet e shmangies, t transferimit, t zbutjes apo edhe t pranimit t riskut, rezultat i planit t prgjigjes ndaj riskut sht plani i menaxhimit t riskut, planet e kontigjencs dhe rezervat. Plani i menaxhimit t riskut dokumenton procedurat q do t prdoren pr t menaxhuar riskun gjat gjith kohzgjatjes s projektit.*Skedulimi i risqevePrdorimi i kohs rezerv. Kur menaxheri shikon se ka koh rezerv n rrjet t disa aktiviteteve ai mund t shqetsohet pr prfundimin e ktyre aktiviteteve n koh. Pse sht ky shqetsim? *Kohzgjatja e imponuar. Eksperienca sugjeron se 80% e gjith projekteve kan kohzgjatje t detyruar. Zakonisht kjo do t thot se dikush (me autoritet) imponon q projekti mundet ose duhet t prfundohet brenda nj date specifike. *Rezerva e BuxhetitKjo rezerv identifikohet pr pun specifike ose segmente t projektit q gjenden tek struktura e zbrthimit t puns. Rezerva e buxhetit sht pr risqet e identifikuara q kan nj shans t vogl pr t ndodhur. Shembuj q mbulohen nga rezerva e buxhetit jan ndryshimet e vogla t projektit dhe gabimet q mund t bhen n vlersimin e kohs dhe t kostos.*Hapi 4: Kontrolli i RiskutHapi i katrt n procesin e menaxhimit t riskut sht kontrolli i riskut ekzekutimi i strategjis s prgjigjes s riskut, monitorimit t riskut, inicimi i planeve t kontigjencs dhe shikimi pr risqe t reja. Prcaktimi i sistemit t menaxhimit t ndryshimit n lidhje me ngjarjet q krkojn ndryshim formal t qllimit, buxhetit dhe/ose skedulit t projektit sht gjithashtu element i rndsishm i kontrollit t riskut.*Prfitimet q vijn nga sistemet e kontrollit t ndryshimit jan:

1. Kosto e ndryshimit mbahet dhe ruhet n nj regjistr. 2. Ruhet integriteti i strukturs s zbrthimit t puns dhe matjes s performancs.

16

3. Ndiqen alokimi dhe prdorimi i buxhetit dhe menaxhimi i fondeve rezerv4. Qartsohet prgjegjsia pr zbatimin5. Ndikimi i ndryshimeve sht i dukshm pr t gjitha palt e prfshira.6. Monitorohet zbatimi i ndryshimit.

PROJEKTIMI I SISTEMEVE INFORMATIVE SEMESTRI IITREGTIA ELEKTRONIKEE-COMMERCE

BERJEN E BIZNESIT DUKE PERDORUR TRANSMETIMIN E TE DHENAVE QE PERFSHIJNE KOMPJUTERAT, RRJETAT E TELEKOMUNIKIMIT SI DHE PROCESET E PUNES ME TE MODERNIZUARA

AFARIZMI ELEKTRONIK (e-bussines)

MODELET ME TE SUKSESESHME TE E-TREGTISE PERFSHIJNE TRI KOMPONENTET BAZE:1. -KOMUNITETIN2. -PERMBAJTJEN3. -TREGTINEPRMBAJTJA:1. T REJAT PER INDUSTRIN2. T REJAT PR EKONOMIN3. MIMET E STOQEVETREGTIA:1. KONSUMATORET DHE BIZNESET BLEJN DHE SHESIN2. KOMUNITETET3. TABELAT E MESAZHEVE4. DHOMAT E BISEDAVEINFRASTRUKTURA E TEKNOLOGJISE PERFSHINE:1. HARDWERET2. SOFTWERET E WEB-IT3. SOFTWERET E E-TREGTISE4. LIDHJET ME SHPEJTESI TE MADHE NE RRJET ETJAPLIKIMET E E-TREGTISE1. SHITJEN ME SHUMICE DHE ME PAKICE2. NE PRODHIM3. NE MARKETING4. NE INVESTIME DHE NE FINANCA5. NE ANKANDERREZIQET NDAJ E-TREGTISE PERFSHIJNE:1. SIGURIA2. FSHEHTSIA3. PRONA INTELEKTUALE4. MASHTRIMI ETJSTRATEGJITE PER NJI E-TREGTI TE SUKSESESHME PERFSHINE:1. ZHVILLIMIN E NJI WEBI EFEKTIV2. VENJEN NE PUNE TE WEB SAJTEVE TE NDRYSHME3. KOMPANITE OFRUESE TE WEB SAJTEVE

17

4. BROKERAT-NDERMJETESIT5. NDERTIMI I TRAFIKUT TE WEB-SITEVEInterneti dhe rrjetat kane krijuar mundesi te reja per ndermarrjet, sidomos duke filluar nga viti 1993. Rendesi te veqante ka nderlidhja midis biznesit dhe shanseve dhe rreziqeve qe

ofron teknologjia informative dhe komunikuese-TIK (ICT). 7

Afarizmi elektronik(e-bussines) sht form bashkkohore e organizimit t afarizmit, e cila nnkupton afarizmin intensiv t teknologjis informative, posarisht, t internetit. Shkaqet m t rndsishme pr ka dhe aspirohet n konceptin e aplikimit t afarizmit elektronik jan si vijon:

1. Aspiratat pr shfrytzimin sa m t mir t t gjitha mjeteve afariste t disponueshme, dhe posarisht t informacioneve.

2. Prpjekjet pr t realizuar pozicionet sa m t mira n treg, prkatsisht pozitn konkuruese t kompanis.

3. Dshira pr realizimin e rezultateve(rendimenteve) edhe m t mira, posarisht ato financiare.

4. Krahas shtytsve(nxitsve) themelor t prmendur, ekzistojn edhe disa dika m t vegjl, por gjithsesi t prfillshm:

5. Komfori m i madh n punn e puntorve, veprimtarve ekzekutiv dhe menaxherve t kompanis n t cilat aplikohet nj form e till e afarizmit.

6. Aftsimi m i mir dhe pozicioni civilizues i njerzve t prfshir n mjedise t tilla afariste dhe t kulturs.

7. Aspiratat pr t mbajtur hapin me zhvillimin e prgjithshm teknologjik, ka konsiderohet edhe si investim pr t ardhmen.

8. Realizimin e prfitimeve kalimtare, si jan ato sociale, t natyrs psikologjike dhe politike.

Koncepti i afarizmit elektronik sht i aplikueshm n t gjitha veprimtarit afariste. Mirpo, ato n t cilat, gjer m tani, jan grumbulluar m s shumti prvoja pozitive dhe q jan realizuar sukseset m t mdha, gjithsesi jan si vijon:

1. Shitja e t mirave dhe shrbimeve personale2. Tregtia n distanc(largsi)3. Kryerja e transaksioneve financiare-pagesave dhe inkasimeve elektronike4. Botime dhe editime elektronike

Shitja e pasurive (t mirave) t butaT mirat e buta mund t digjitalizohen(t pasqyrohen dhe t depozitohen n form binare), dhe si t tilla barten me rrjet telekomunikativ. Shembuj pr t mira t tilla jan t gjitha informacionet, t paraqitura,n burim n form plotsisht t ndryshme:

1. Tekste 2. Fotografi 3. Zri 4. Fotografi lvizse ose videorexhistrim,prkatsisht film5. Programe kompjuterike 6. Lojra kompjuterike etj.

18

Nse kemi t bjm me shitjenblerjen reale, ather duhet zgjidhur edhe problemin e pagess. Kjo mund t bhet n dy mnyra:

1. Me parapagim(avans), para t gatshme-kesh ose t ngjajshme2. Me pages elektronike prmes kartelave kredituese ose debituese, paras

digjitale etj.

Shitja e pasurive (t mirave) t forta Problemi lajmrohet n sfern e drgimit t mallit, prkatsisht n distribuimin e pasurive (t mirave) t forta. Me fjal t tjera, drgimi i mallit, prkatsisht distribucioni i tij sht e vetmja hallk n zinxhir e cila nuk mund t realizohet n mnyr elektronike, prandaj edhe as q mund t automatizohet.

Si mundsi t shfrytzuara m s shpeshti, pr drgimin e mallrave t forta kemi:1. Pranimi personal i mallit nga ana e blersit n lokacionin e shitsit 2. T drguarit me drges direkt 3. T drguarit me drges postare 4. T drguarit me drges t transportuesit rrugor,hekurudhor, me anije ose

transport ajror.

3.Shitja e shrbimeve Tani pr tani shitja e shrbimeve prmes internetit sht:

1. N fushn e teknologjis dhe infrastrukturs s informatiks(interne.)2. N fushn e turizmit, hoteleris dhe restoranteve3. N fushn e transportit dhe drgesave4. N fushn e sigurimeve dhe kompensimeve

Interneti dhe rrjetat po ndikojne ne formimin e formave dhe modeleve te reja te bizneseve.

Bota afariste - e fokusuar ne nevojat e bleresve dhe kerkesave e tyre. Biznesi elektronik e ndryshoi ekonomine, shoqerine dhe politiken. menyre e pranuar per kryerjen e transakcioneve afariste nepermjet Internetit. e-business = e-commerce

Biznesi-e zhvillohet permes teknologjise TIK (ICT) Biznesi e siguron:

1. Optimalizmin e proceseve afariste 2. Permiresimin e marredhenjeve me publikun3. Permiresimin e sherbimeve afariste

Biznesi gjeneron:1. modele te reja te afarizmit2. lloje te reja te partneritetit3. menyra dhe mundesi te reja per sukses te afarizmit.

B2B Business to Business, nnkupton afarizmin elektronik i cili zhvillohet ndrmjet dy ndrmarrjeve.

19

B2C- Business to Consumer, n t cilin konsumatort porositin produkte dhe shrbime n mnyr elektronike nga ndrmarrja.C2CNj form e re e tregtis.

mimi i shrbimeve zakonisht paraqet nj prqindje t vogl t transakcionecve, antarsis, reklamave ose ndonj kombinimi.

Disa aplikacione kyqe te biznesit elektronik: 1. Posta elektronike2. Posta me ze3. Fax makina4. Telekonferenca5. Datakonferenca6. Videokonferenca7. Kembimi elektronik i te dhenave(EDI) 8. Tregtia elektronike 9. I ngjajshem me tregun ne boten materiale. 10. Vend per kembim te mallrave dhe sherbimeve.

nje komponent te biznesit elektronik nnkupton: 1. Shitjen e mallrave dhe t shrbimeve nprmjet t Internetit. 2. Afarizmin me ndihmen e pajimeve elektronike.

MODELET E TREGTISE ELEKTRONIKE Modelet B2B B2C Modeli C2B( Modeli B2B2C i cili i kontribon suksesit te modelit B2B dhe ploteson kerkesen

potenciale sipas modelit B2C Modeli C2B2C perfshine konsumatoret ne transakcione me konsumatore te tjere

duke shfrytezuar kompanite on-line si ndermjetesuese. KEMBIMI ELEKTRONIK I TE DHENAVE (EDI) ELECTRONIC DATA INTERCHANGE I CILI PERFSHINE KOMUNIKIMIN ME APLIKIMIN TE TE DHENAVE TE

BIZNESIT

SISTEMET E INFORMACIONITSISTEMET E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVETRANZAKSIONENJ TRANZAKSION SHT DO KMBIM Q LIDHET ME BIZNESIN, SI P.SH.PAGAT E PUNONJSVE, SHITJA NDAJ KLIENTVE, APO PAGESAT NDAJ FURNITORVE.NJ SPT-ESHTE NJI BASHKESI E ORGANIZUAR NJERZISH PROCEDURASH, SOFTUERSH BAZASH T DHNASH DHE PAJISJESH Q PERDOREN PER TE REGJISTRUAR TE GJITHA TRANSAKSIONET E BIZNESIT.OR PUNE, PAGA PR NJ OR--------- TPS--------------PAGANJI VESHTRIM MBI SISTEMET E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVEPERPUNIMI I TRANSAKSIONEVE ESHTE NJI NGA PROCESET E PARA TE BIZNESIT PER TU KOMPJUTERIZUAR, NDERSA PA SISTEME INFORMACIONI,

20

REXHISTRIMI DHE PERPUNIMI I TRANSAKSIONEVE TE BIZNESIT DO TE KONSUMONTE SASI TE MEDHA TE BURIMEVE TE NDERMARRJES SPT(TPS)-SHERBEN SI BAZ PER SISTEMET TJERA SISTEMET E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE PERFSHIJNE; HYRJEN E POROSIVE KONTROLLIN E INVENTARIT LISTPAGESAT PAGESAT E PRITSHME PAGESAT E ARKETUESHME LIBRAT E KONTABILITETIT FATURAT DHE EET E PAGESAVE ETJ

OBJEKTIVAT DHE METODAT TRADICIONALE TE PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE METODA ME E THJESHTE E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE

ESHTE SISTEMET E PERPUNIMIT BATCH(GRUP) METODA E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE ON-LINE (OLTP)

DISA NGA OBJEKTIVAT KRYESORE TE TPS PERPUNON TE DHENA QE KANE TE BEJNE ME TRANSAKSIONET MBAN NJI SHKALL TE LART TE INTEGRITETIT T T DHNAVE PRODHONE NE KOHE DOKUMENTE DHE RAPORTE RRIT EFIENCEN E PUNES NDIHMON N OFRIMIN E SHERBIMEVE NE RRITJE NDIHMON NE NDERTIMIN DHE MBAJTJEN E BESUESHMRIS NDAJ

KLIENTVE KRIJON NJI AVANTAZH KONKURUES AKTIVITETET E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE SHTJE T MENAXHIMIT DHE T KONTROLLIT

SISTEMET E PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE JAN SHTYLLA E DO SISTEMI TE INFORMACIONIT TE NJI NDERMARRJEATO MBLEDHIN FAKTE NE LIDHJE ME FUNKSIONET THEMELORE TE BIZNESIT TE NJI NDERMARRJE FAKTE PA TE CILAT NJI POROSI NUK MUNDE TE SHPERNDAHET NJI

KLIENT NUK MUNDE TE MARR FAKTUREN PUNONJSIT DHE FURNITORT NUK MUND T PAGUHEN

APLIKIMET ME TE PERGJITHESHME TE TPS JAN: SISTEMET E PERPUNIMIT TE POROSIVE SISTEMET E BLERJES SISTEMET E KONTABILITETIT. APLIKIMET TRADICIONALE TE PERPUNIMIT TE TRANSAKSIONEVE PLANIFIKIMI I BURIMEVE TE NDERMARRJES PLANIFIKIMI I BURIMEVE TE NDERMARRJES(ERP-ENTERPRISE

RESOURCE PLANING) KRYESORJA PER NJI ERP- SHT MONITORIMI N KOHN REALE E

FUNKSIONEVE TE BIZNESIT I CILI LEJON ANALIZEN NE KOHE SIQ

21

JAN:CILSIA, KNAQSIA E KLIENTELES, PERFORMANCA DHE FITIMI

AVANTAZHI KONKURUESNj avantazh konkurues sht nj prfitim pr nji kompani ne lidhje me konkurencen e saj Faktoret qe qojne firmat ne kerkimin e avantazhit konkurues jan: ---Rivaliteti ndermjet konkurences ekzistuese ---Rreziku nga futjet e reja ---Rreziku nga produktet dhe sherbimet alternative ---Marrveshtja e klientve dhe furnitorve

SISITEMET E INFORMACIONIT TE MENAXHIMITSISTEMET E MBSHTETJES S VENDIMEVE

MIS (MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS) DUHET T OFROJ INFORMACIONIN E DUHUR TEK PERSONI I DUHUR N MNYRN E DUHUR DHE N KOHN E DUHUR DSS (DECISIONS SUPPORT SYSTEMS) SISTEMET E MBESHTETJES SE VENDIMEVE PERDOREN KUR PROBLEMET JAN M PAK T STRUKTURUARATPS GRUMBULLON T GJITH GAMEN E T DHNAVEKur keto te dhena filtrohen dhe manipulohen ato kthehen ne informacione dhe mbeshtetes vendimesh te fuqishme per menaxheret dhe punonjsit.Qellimi final i sistemeve te informacionit t menaxhimit dhe t mbshtetjes s vendimeve sht t ndihmoj menaxhert dhe ekzekutivt q t marrin vendime me te mira dhe t zgjedhin probleme te rendesishme.Marrja e vendimeve si nji komponente e zgjedhjes se problemeve NJ VESHTRIM MBI SISTEMET E INFORMACIONIT TE MENAXHIMITSIM U JAPIN KOMPANIVE AVANTAZHE KONKURUESE DUKE JU OFRUAR INFORMACIONIN E DUHUR, TEK PERSONI I DUHUR , NE FORMEN E DUHUR DHE NE KOHEN E DUHUR. Qellimi kryesor I nj MIS eshte qe te ndihmoj ndermarrjen te permbush qellimet e saj duke ber qe menmaxheret te interesohen gjithnj e m shum per operacionet e ndermarrjes, ne menyr qe ata te munde te kontrollojne , te organizojne dhe te planifikojne ne menyr me efektive dhe me efiente.Nji MIS ju shton vler procesevene nji ndermarrje do MIS eshte nji bashkesi e integruar nensistemesh te cilat pergjithesishte jane te organizuara nepermjet linjave funksionale brenda nji ndermarrje Nji MIS financiar perfshine:

1. - raportet financiare, 2. -analizen e fitimit dhe te humbjes 3. -analizen e kostos, 4. -perdorimin dhe menaxhimin e fondeve, etj.

INPUTET E SISTEMIT TE INFORMACIONIT TE MENAXHIMITInputet jan:TPS Outputet jan nj trsi raporetsh qe ju shperndahen menaxherve

22

Raporet munde te jene:1. Raporet skedul2. Raportet kerkes3. Raportet perjashtues4. Raporet detajues5. Rportet efektive etj

ASPEKTET FUNKSIONALE TE MIS1. Caktimi i vendeve pr trajnim2. Trajnimi i stafit

MIS I FINANCESMIS I PRODHIMITNensistemet e MIS te prodhimit jane:-projektimi dhe inxhinjeria-skedulimi i produkteve-kontroll inventari-prodhim dhe inventar JIT-kontroll procesesh-kontroll cilesie dhe testimi

MIS I MARKETINGUTNensistemet e MIS te marketingut perfshijne:-kerkimet e tregjeve,-zhvillimet e produkteve,-promocionet dhe reklamat,-mimet e produkteveMIS i burimeve njerezore- personelit-planifikimin e burimeve njerezore-seleksionimin dhe punesimin e personelit-trajnimet dhe aftesimet e tyre-percaktimin e detyrave-administrimin e pages baz dhe te te ardhurave

VESHTRIM MBI SISTEMIN E MBESHTETJES SE VENDIMEVE (DECISIONS SUPPORT SYSTEMS)-DSSKARAKTERISTIKAT E DSS

1. Mbane nji sasi te medha te te dhenash te marrura nga burimet e ndryshme2. Ofron raporte dhe paraqitje fleksibile3. Ofron si tekste njiashtu edhe paraqitje grafike4. Mbeshtet analizat e detajuara5. Mbeshtet metodat:optimization, satisficing, dhe heuristice

Nji model OPTIMIZIMI gjen zgjedhjen me te mire pergjithesishte ate qe ndihmone me mire ndermarrjen per te permbushur qellimet e veta Nji model SATISFICING-I kenaqshem, eshte ai qe gjene nji zgjidhje te mire por jo detyrimisht me te miren HEURISTIC-rregull e gishtit zakonisht perdor preocedura qe gjene nji zgjedhje te mire qe e perdor shpesh ne vendimarrje

23

AFTESIT E NJI SISTEMI TE MBESHTETJES SE VENDIMEVE1. -Mbeshtetjet per fazat e zgjedhjes se problemit,2. -Mbeshtetje per frekuencat te ndryshme te veprimit,3. -mbershtetje per struktura te ndryshme te problemeve4. Mbeshtetje per nivele te ndryshme vendimarrje

SISTEMET E MBESHTETJES SE VENDIMEVE NE GRUPENji sistem i mbeshtetjes se vendimeve ne grupe (GROUP DECISION SUPPORT SYSTEMS-DGSS), i quajtur ndryshe sistem i mbeshtetjes se vendimeve ne grupe apo nji sistem i kompjuterizuar i punes ne grupe konsiston ne shumicen e elementeve qe e perbejne SMI-DSS plus softwer te GDSS qe nevoiten per te ofruar nji suport efektiv ne vendimarrje ne grupe.KARAKTERISTIKAT E NJ GDSS

1. Projektim special2. Lehtsi n prdorim3. Fleksibilitet4. Mbeshtetje per vendimarrjen5. Informacione anonumuese6. Zhvillim I sjelljes negative ne grupe7. Komunikim paralel8. Regjistrimi automatik

SISTEMI I M,BESHTETJES SE EKZEKUTIVITKARAKTERISTIKAT E ESS

1. TE PERSONALIZUESHME SIPAS EKZEKUTIVEVE TE VEQANTE2. TE LEHTE NE PERDORIM3. KANE AFTESI TE DETAJOJNE NE THELLESI4. MBESHTET NEVOJEN PER TE DHENA TE JASHTME5. NDIHMOJNE QE SITUATAT TE KENE NJI SHKALLE TE LARTE

PAQARTESIJE6. KANE ORJENTIM DREJT SE ARDHMES7. JANE TE LIDHURA NE PROCESET E BIZNESIT ME VLERE TE SHTUAR AFTESITE E NJI ESSSME-SISTEMET E NMBESHTETJES EKZEKUTIVE1. MBESHTETJE PER PERDORIMIN E NJI VIZIONIN TE PLOTE2. MBESHTETJE PER PLANIFIKIMIN STRATEGJIK3. MBESHTETJE PER ORGANIZIMIN STRATEGJIK DHE PUNESIMIN E

NJEREZVE

Projektimi I sistemeve informative per provim1. QELLIMI I PROJEKTIMIT TE NJI SISTEMIT SHT T`I PERGJIGJET PYETJES SI DO TA ZGJEDH SISTEMI I INFORMACIONIT NJ PROBLEM2. Rezultati kryesor i fazes se projektimit te sistemit eshte projektimi teknik i cili detajon outputet, inputet, hardweret, softweret, bazat e te dhenave , telekomunikimet, personelin, si dhe tregon se keto komponente jane te lidhura njera me tjetren.

24

3.Projektimi fizik perfshin1. PROJEKTIMI I HARDWERIT2. PROJEKTIMI I SOFTWERIT3. PROJEKTIMI I BAZES SE TE DHENAVE4. PROJEKTIMI I TELEKOMUNIKIMEVE5. PROJEKTIMI I PERSONELIT6. PROJEKTIMI I PROCEDURAVE DHE I KONTROLLIT

4.PROJEKTIMI LOGJIK PRFSHIN:1. PROJEKTIMIN E OUTPUTEVE2. PROJEKTIMI I INPUTEVE3. PROJEKTIMI I PERPUNIMEVE4. PROJEKTIMI I BAZAVE TE TE DHENAVE5. PROJEKTIMI I TELEKOMUNIKIMEVE6. PROJEKTIMI I PROCEDURAVE7. PROJEKTIMI I KONTROLLEVE DHE I SIGURISE8. PROJEKTIMI I PERSONELIT DHE I DETYRAVE TE TIJE

5.PROJEKTIMI LOGJIK PERFSHIN KERKESAT FUNKSIONALE TE NJI SISTEMI-KJO DO TE THOTE QE AI TE KONCETOJ SE QFAR DUHET TE BEJ SISTEMI QE TE ZGJEDHE PROBLEMIN DUKE PATUR PARASYESH ANALIZEN E MEPARSHME.6. KONTROLLET E SISTEMEVE NDIHMOJNE NE PARANDALIMIN E KEQPERDORIMIT TE KOMPJUTERIT, KRIMET DHE MASHTRIMET NGA ANA E NENPUNESVE DHE TE TJEREVE.7. KONTROLLET PREKIN ASPEKTET E NDERMARRJES DUKE PERFSHIRE:

1. KONTROLLIN E INPUTEVE2. KONTROLLET E PERPUNIMIT3. KONTROLLET E PERPUNIMIT4. KONTROLLET E BAZAVE TE TE DHENAVE5. KONTROLLEN E TELEKOMUNIKIMEVE6. KONTROLLEN E PERSONELIT

8.Vlersimi do te jete: 1. VLERESIMI PARAPRAK

2. VLERESIMI PERFUNDIMTAR9.Programimi perfshin: 1. ALGORITMET

1. PERSONELI I SI2. MARRJA NE PUNE DHE TRAJNIMI

10.Koncepti i mirembajtjes do te jete:1. NDRYESHIMET NE PROCESIN E BIZNESIT2. KERKESAT E REJA TE AKSIONERVE PERDORUESVE DHE

MENAXHERVE3. DEMTIMET DHE GABIMET NE PROGRAM4. PROBLEMET TEKNIKE TE HARDWERVE

25

5. BASHKIMET APO BLERJET E KORPORATAVE6. LIGJET E QEVERIS7. NDRYESHIMET N SISTEMIN OPERATIV OSE NE HARDWERET NE TE

CILEN EKZEKUTOHET APLIKIMI11.Rishikimi i sistemeve, hapi perfundimtar n zhvillimin e sistemeve eshte procesi i analizes se sistemeve per tu bindur qe ato operojn ashtu siq eshte menduar 12.Projekti sht nj sekuenc e aktiviteteve unike, komplekse dhe t lidhura, i cili ka nj synim ose qllim dhe duhet t prfundoj n kohn e caktuar, brenda buxhetit dhe sipas specifikacioneve.

Projektimi i sistemeve informatike