23 elektrikle calismalarda isg 2

7/30/2019 23 Elektrikle Calismalarda Isg 2

1/51

ELEKTRK LE YAPILAN ALIMALARDA GVENL


2/51

Elektriin hayatmzdaki yeri ve nemi:

Elektrik, hayatmzn en nemli paralarndan biridir.

Onsuz hibir ey yaplamaz. Yemek yerken, televizyon seyrederken, yolda

giderken, temizlik yaparken, alrken tmhayatmz elektrikle i iedir.


3/51

ELEKTRK

Elektrik evde ve ite modernhayat iin vazgeilmezdir.
http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.splaat.com/children/signs/electricity.gif&imgrefurl=http://www.splaat.com/children/signs/safety-signs.htm&h=156&w=180&sz=5&hl=tr&start=2&tbnid=rU0LWQ7POKKTeM:&tbnh=83&tbnw=96&prev=/images%3Fq%3Delectricity%2Bdanger%26svnum%3D10%26hl%3Dtr%26lr%3D


4/51

Elektrik Akm:

letkenden (ya da alcdan) birim zamandageen elektrik yk (elektron) miktarna akmdenir.

Akm, elektronlarn hareketiyle ortaya kar. letkenmaddelere elektrik alan uygulandnda elektronlarnegatif (-) 'den pozitif (+) ynne doru hareket eder. Buharekete "Elektrik Akm" denir.

Birimi ise "Amper" 'dir. letkenin herhangi bir noktasndan 1 saniyede 6,25x1018 elektron

gemesi 1 Amperlik akma eittir.

Akmlar "Doru Akm" (DC) ve "AlternatifAkm" (AC) olarak ikiye ayrlr.


5/51

Doru akm:

Zamana bal olarak yn ve iddeti deimeyen akma

doru akm denir. Doru akm genelde elektronik devrelerde kullanlr. En

ideal doru akm en sabit olandr. En sabit doru akmkaynaklar da pillerdir.

Alternatif akm doru akma dntren dorultmalarvardr.


6/51

Alternatif (deiken) Akm:

Zamana bal olarak yn ve iddeti deien akma

alternatif akm denir.Alternatif akm byk elektrik devrelerinde ve yksekgl elektrik motorlarnda kullanlr.

Evlerimizdeki elektrik alternatif akm snfna girer.Buzdolab, amar makinesi, bulak makinesi, aspiratr vevantilatrler direk alternatif akmla alrlar. Televizyon, mzik seti vevideo gibi cihazlar ise bu alternatif akm doru akma evirerekkullanrlar.


7/51

Ohm Kanunu:Bir elektrik devresinde; Akm, Voltaj ve Diren

arasnda bir balant mevcuttur.Bu balanty veren kanuna OHM KANUNU ad

verilir.

Bir iletkenin iki ucu arasndaki potansiyel

farknn, iletkenden geen akm iddetineoran sabittir.

R = V / eklinde ifade edilir. Burada R direntir. Bu diren rezistans veya

empedans (frekansa bal olarak deien diren) olabilir. V volttur. de akm yani Amperdir.


8/51

Elektrik kuvvetli akm tesisleri:

Elektrik enerjisinin retilmesini, zelliinin

deitirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini,datlmasn ve mekanik enerjiye, a, kimyasalenerjiye vb. enerjilere dntrlerek kullanlmasnsalayan tesislerdir.

Elektrik i tesisleri:

Yaplarn iindeki her trl alak gerilim tesisleri,evlere ait, ba, bahe tesisleri ile srekli tesisleriniletmeye almasna kadar kurulmu geici tesisler.


9/51

Koruma topraklamas:Gerilim altnda olmayaniletken tesis blmlerinin topraklayclara veyatopraklanm blmlere dorudan doruyabalanmasdr.

Topraklama direnci:Topraklaycnn yaylma direnciile topraklama iletkeninin direncinin toplamdr.

Kk gerilim:Anma gerilimi 50 Volta kadar olangerilim deeridir.

Alak gerilim:Etkin deeri 1000 Volt ya da 1000 Voltun altnda olan fazlar aras gerilimdir.

Yksek gerilim:Etkin deeri 1000 Volt un zerindekifazlar aras gerilimdir.


10/51

SG TZMadde 353 - Elektrik tesisat,cins ve hacmine

gre ehliyetli elektrikiler tarafndanyaplacak,bakm ve iletmesi salanacaktr.

Madde 354 - Nemli ve tozlu yerlerle geiciolarak nemli olan,slak,korozif, yangn tehlikesiarzeden ve yksek scakl olan yerlerdeyaplm ve yaplacak elektrik tesisat ile bina

dna yaplm elektrik tesisat,Elektrik Tesisat Ynetmelii ve Fenni artnamesineuygun olacaktr.


11/51

ELEKTRK LE LGL FEN ADAMLARININ YETK VESORUMLULUKLULARI

Elektrik Tesisat cins ve hacmine gre ehliyetli elektrikilertarafndan tesis edilerek bakm ve iletmesi salanmaldr.

Bu hususta Elektrik ile ilgili Fen Adamlarnn Yetki veSorumluluklular Hakknda Ynetmelik hkmlerine uyulmasgerekir.

1. inci Grup: En az 3 veya 4 yl yksek teknik renim grenler.2. inci Grup: En az 2 yllk yksek teknik renim grenler ile

ortaokuldan sonra en az 4 veya 5 yl mesleki ve teknik renimgrenler.

3. nc Grup: En az lise dengi mesleki ve teknik renimgrenler, lise mezunu olup bir renim yl sreyle Bakanlklarn amolduu kurslar baar ile tamamlam olanlar ile 3308 sayl raklkve Mesleki Eitimi Kanununun ngrd eitim sonucu ustalkbelgesi alanlar.

(Elektrik le lgili Fen Adamlarnn Yetki, Grev Ve SorumluluklarHak. Ynetmelik Madde:3)


12/51

ELEKTRK LE LGL FEN ADAMLARININ YETKLER

Elk. tesisi plan,proje hazrlanmasve imzalanmasileri

Elk. i tesisi yapmileri

letme vebakm ileri

Muayene ve kabul ileri

1.Grup: 50 KW

150 KW

400 V

1500 KW

35KV Kendileri tarafndanyaplan tesislerin bakm,muayene, balant vekabul iin gerekliilerin tamamlanmas,

2.Grup: 30 KW125 KW400 V

1000 KW35 KV

3.Grup 16 KW75 KW

400 V

500 KW

400 V

Yeterli elektrik bilgisi olmayan kimseler yardmc olarak altrldnda,bunlara nceden gerekli bilgiler ve talimatlar verilmeli, aklamalaryaplmaldr.

GVENLK MESAFELER


13/51

letkenlerin zerinden getii yer

Hattn izin verilen en yksek srekliiletme gerilimi (kV)

0-1 (1 dahil) 1-17,5 36 72,5 170 420

En kk dey uzaklklar (m)zerinde trafik olmayan sular (sularn en kabarkyzeyine gre)

4,5* 5 5 5 6 8,5

Ara gemesine elverili ayr, tarla, otlak vb. 5* 6 6 6 7 9,5Ara gemesine elverili ky |ve ehirii yollar 5,5** 7 7 7 8 12

GVENLK MESAFELER:Hava hatt iletkenlerinin en byk salg durumundazerinden getikleri yerlere olan en kk dey uzaklklar

*Yaltlm hava hatt kablolar kullanldnda bu ykseklik deerleri 0,5 m.azaltlmaldr.

ehirleraraskarayollar 7 7 7 7 9 12Aalar 1,5 2,5 2,5 3 3 5zerine herkes tarafndan klabilen dz damlyaplar

2,5 3,5 3,5 4 5 8,7

zerine herkes tarafndan klmayan eik damlyaplar

2 3 3 3,5 5 8,7

Elektrik hatlar 2 2 2 2 2,5 4,5

Petrol ve doal gaz boru hatlar 9 9 9 9 9 9zerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklklarsularn en kabark dzeyinden geebilmelitatlarn en yksek noktasndanllmelidir.)

4,5 4,5 5 5 6 9

letiim(haberleme)hatlar 1 2,5 2,5 2,5 3,5 4,5

Elektriksiz demiryollar (ray demirinden llmelidir) 7 7 7 7 8 10,5Otoyollar 14 14 14 14 14 14


14/51

Volt Volt Santimetre (cm.)

650 1.500 30

1.500 50.000 50

50.000 150.000 120

150.000 250.000 200250.000 420.000 350

Gerilim altndaki iletkenlere mutlak yaklama

mesafesi;


15/51

ELEKTRN TEHLKELER

Elektrik grlemediinden ve etkisi ksa

srede ortaya ktndan gizli birpotansiyel tehlike olarak

iyerlerinde ar i kazalarnaneden olmaktadr.


16/51

ELEKTRN TEHLKELER

Elektrik akm geencanl vcutlar zerindeyank yaralar ve adalekramplar

oluturduundan,kazaya urayan kiielektrie tutulduu yeribrakamaz.

Elektrik kazalarnn etkisi, gerilim tayanparalara dokunma annda vcuttan geenakmn iddetine baldr.


17/51

nsan vcudundan geen 50 Hz likalternatif akmn farkl iddetlerinin fizyolojik etkileri:

Akm iddeti Fizyolojik belirtisi0.01 mA Akmn hissedilme snr,elde gdklanma1-5 mA Elde uyuma, el ve kol hareketinin zorlamas5-15 mA Elde, kolda kramp balamas, tansiyon ykselmesi15-25 mA Kaslmalar artar, ancak kalp etkilenmez

25-80 mA Tahamml edilebilir akm iddetidir80-100 mA Kalpte fibrilasyon meydana gelir, uur kaybolur

Elektrik akmnn insan vcudundaki

etkileri !


18/51

Vcut zerinden topraklananiletim yolu gerilim deerinegre farkllk gsterir.

Alak gerilimdeerlerinde buyol dolam sistemi yani kalp

zerinden meydana gelir.

Bu nedenle alak gerilimlerin

ldrc etkisi kalpfibrilasyonundan (ok)kaynaklanmaktadr.


19/51

Yksek gerilimlerde vcudauygulanan elektriksel alan

iddetinin daha fazla olmasnedeniyle dolam sistemidndaki bir ok organ dailetken hale gelir.

zellikle iletim yolundabulunan deri dokusunundiren etkisi nedeniyle oluanar s doku yanmasna nedenolur.


20/51

Elektrik arpmas

geirmi

kazazedelerde;

Bilin kayb

Solunum-kalp

durmas Elektrik yanklar

arpmann etkisiyleyerinden frlama-

dme sonucu kafa,omurilik, gs veyakarn yaralanmalar

ELEKTRIK KAZALAR N N OLU NEDENLERI !


21/51

ELEKTRIKKAZALARNNOLUNEDENLERI!

Bilgisizlik,Yaltmla ilgili problemler,

alanlarn kendilerine ar gvenmeleri, riskalmas, Acelecilik, dikkatsizlik ve zen gstermeme, disiplinine/kurallara uymama,

Kiisel Koruyucularn kullanlmamas, Periyodik kontrollerin yaplmamas, Cihazlarn metal gvdelerinin iyi

topraklanmamas,

Mecburi olmad halde yksek gerilimlealmak, Talimat olmadan arzaya mdahale etmek.


22/51

NLEMLER

Alak gerilimli tesislerde yaplacak ileregiriilmeden nce elektrik kesilmelidir, yaltkan bireya zerinde durulmaldr, yi durumda bulunan yaltkan eldivenler ve sap

yaltkan aletlerkullanlmaldr, plak iletkenler civarnda alrken baret,yaltkan altlkl i ayakkabs ve i elbisesigiyilmelidir,


23/51

Krk ve atlak fi-prizler

kullanlmamaldr.


24/51

Elektrik makinelerine ilikin balantlar,

alma srasnda meydana gelebilecektitreimlere dayankl olacak ekildeyaplmaldr.


25/51

ELEKTRK TESSLERNDE ORJNALOLMAYAN, YAMANMI VE TEL SARILARAKKPRLENM SGORTALARKULLANILMAMALIDIR.


26/51

Kontrol, bakm ve onarm yaplacak makine ve

elektrik devrelerinin, kurulumu srasnda,motor veya tehizatn enerji kayna ilebalantsn kesilmeli,

akm kesen alter veya anahtarlarn ak durumdaolmalar ve bu ekilde kalmalar salanmal,

onarm bitirilmeden devreye akm

verilmemeli.akm kesen alter veya anahtarlarda kilitlemetertibat bulunduundan veya alter ve anahtarlarnzerine, alma yapldn gsteren ikaz levhalar

asldndan emin olunmal.

alma yerinde gerilim yokluu tespitedildikten sonra bakm onarm almalarnbalanmaldr.


27/51

Tablo veya pano zerindeki sigorta, alter veanahtarlarn zerine, kumanda ettii yeri

gsteren etiketler konulmaldr.


28/51

KKDYksek gerilim

hcrelerinde yaltlmtabure, kauukeldivenler, neon

lambal stankalar,manevra ubuu,yangn sndrmecihazlar, topraklama-

ksa devre tehizat vemanevra talimat vb.bulundurulmal.

YERLERNDE SREKL OLARAK


29/51

YERLERNDE SREKL OLARAKTAINABLR VEYA UZATMALETKENLER KULLANMAMAYADKKAT EDLMEL .


30/51

Seyyar uzatma kablolar

kullanlmad zamanlarda ;prize bal braklmamal,yerde serili halde bulundurulmamal,

bu kablolara ekleme yapmamal,ezilmi ve izolasyonu hasar grmkablolar kullanlmamaldr.


31/51

Elektrik ilerinde kullanlan

penseler, kargaburunlar,tornavidalar ve benzeri el aletleriuygun ekilde yaltlm

olduundan ve yadanlklarn,sprgelerin, fralarn ve diertemizlik aralarnn saplarnnakm geirmeyen malzemedenyaplmolduundan eminolunmal.


32/51

Tanabilir elektrikli aletler ile alanlar, bolelbiseler giymemeli, ie uygun izole eldivenkullanmaldr.

Elektrikli el aletleri kullanlmadan nce yetkilikimselere kontrol ettirilmeli, topraklamas arzal,motoru fazla kvlcml, priz, fi, anahtar vebalant kablosu bozuk olanlarkullanlmamaldr.


33/51

Elektrikli el aletleri kullanlmad

zamanlarda, kablosunun prizdenekilip toplayarak uygun yerlerde

muhafaza edilmelidir..


34/51

Besleme ve kaynak kablolar, zerindentat gemesi halinde zedelenmeyecek ve

bozulmayacak ekilde korunmaldr.

Elektrik kaynak makinelerinin

temizlenmesi, tamir ve bakm veya yerinindeitirilmesi srasnda makineleriebekeden ayrp elektrii kesilmelidir.

! Kaynak makinelerinin bakm ve onarmyetkili elektrikiler tarafndan yaplmaldr.


35/51

ELEKTRKTESSLERNDEGVENLK

Aydnlatma tesisleri:

yerlerindeki aydnlatma tesisat

Trk Standartlarna ve Elektrik Tesisler Ynetmeliinde belirtilenhkmlere, teknik usul ve

koullara uygun ekilde yaplmalve iletilmelidir.


36/51

Fi-Priz Sistemleri:

Filer, ayn tesiste kullanlanfarkl gerilimler iin kullanlanprizlere sokulamayacak yap vezellikte olmaldr.


37/51

Sigortalar:

Alternatif veya doru akmdevrelerinde kullanlan sigortalarkapal bir tablo iine monte edilmeli,


38/51

Gerilim altndaki blmler:

Elektrik kablolar gerilim deerine uygun olarak

yaltlmal ve bu kablolarla bunlarn balant vekontrol tertibat d etkilere kar uygun ekildekorunmaldr.

letkenler mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuolarak yerletirilmelidir.

alma yerinde gerilim yokluu tespitedildikten sonra bakm onarm almalarnabalanmaldr.


39/51

Tevzi tablolar:

yerinde alanlarn eriebilecei yerlerde

bulunan tevzi tablolar, panolar ve kontroltertibat ile benzeri tesisat, kilitli dolap veyahcre iinde olmaldr.


40/51

Transformatrler ve

kondansatrler:Transformatr, kondansatr ve

benzerlerinin konulduuiyerlerinin yeteri kadarhavalandrlmas salanmal ve

duvarlar ile kaplar yangnadayankl olmaldr.

Ak l i l i


41/51

Akmlatr tesisleri:Kurun-asitli sabit akmlatr tesisleri, taban aside

dayankl malzemeden yaplm, iyi havalandrlmve zel yaplm odalarda veya hcrelerdebulundurulmaldr. Akmlatr odalar kuru haval,serin ve sarsntsz olmal, scaklk deimelerindenkorunmaldr.

Akmlatrlerin bulunduu yerler tercihen doalhavalandrmann yeterli olabilecei biimdeyaplmaldr

Anahtar, priz vs. gibi iletme srasnda alevlenmeyesebep olabilecek kvlcm karan elektrik aralar akodalarnn dna konulmaldr.


42/51

Seyyar letkenler:

yerlerinde srekli olarak tanabilir veyaekme iletkenler kullanlmamaldr. Ancak iingerei olarak geici olarak kullanlacanda

gerekli igvenlii tedbirleri alnmaldr.

Tanabilir iletkenlerin kullanlmas gerekenyerlere yeteri sayda ve uygun ekildetopraklanm elektrik prizleri tesis edilmelidir.


43/51

El aletleri:

Elektrik ilerinde kullanlan penseler,kargaburunlar, tornavidalar ve benzeriel aletleri uygun ekilde yaltlm veyadanlklarn, sprgelerin, fralarnve dier temizlik aralarnn saplarakm geirmeyen malzemeden yaplm

olmaldr.


44/51

Elektrik kaynak makinelerinde gvenlik:Elektrik kaynak ilerinde ehil kaynaklar

altrlmaldr.

Elektrik kayna ilerinde alan iilere, iinzelliine uygun kaynak maskesi, deri eldiven,yanmaz nlk, i ayakkabs gibi kiiselkorunma aralar verilmelidir.

Elektrik kayna yaplan yerler, baka iilerin

alt yerlerden ayr olmal veya iilerinalmasna engel olmamal ekilde kgeirmeyen tanmaz veya tanabilir uygunparavanalarla ayrlm olmaldr.

Yldrmdan korunma:


45/51

Yldrmdan korunma:plakhava hatlar tehlike alanna girmeden sonbulmal ve bu ularda d ar gerilim

ykselmelerine kar uygun koruyucu parafudrgibi cihazlar bulundurulmaldr.

Yksek binalar, yldrma kar yrrlkteki

mevzuatnngrd sistemlerle donatlmaldr.

Tamamen elik konstrksiyon binalarla sa veborulardan imal edilmi tank ve benzeri elikdepolarn yeterli bir topraklamaya tabi tutulmasbu hususun yetkili teknik eleman tarafndankontrol edilerek yeterliliinin belgelendirilmesizorunludur.


46/51

TOPRAKLAMA

Alternatif ve doruakmlalanplakmetal ksml elektrik cihazlar uygunekildetopraklanmaldr.

Topraklama tesisat, yrrlktekiTopraklamalar Ynetmelii ve Elektrik

Tesisleri Ynetmelii hkmlerineuygun olarak yaplmal ve iletilmelidir.

Kaak akm rlesi:


47/51

Kaak akm rlesi:

Elektrikli el aletleri zerindemeydana gelebilecek kaaklarntehlikeli gerilim seviyesine

gelmeden nce alete gelenelektrik devresini kesen kaakakm rleleri de uygun bir i

gvenlii tedbiridir.


48/51

Elektrik akm iyerlerinde

sk rastlanan bir iyeritehlikesidir ve

ldrebilir !


49/51

ELEKTRK KAZALARINDAMDAHALE

Elektrik kazalarnda ilk i


50/51

Elektrik kazalarnda ilk iolarak; Enerji kesilmeli,

Bu mmkn deilse;-Kazaya urayan kiinin elektrikleolan temas ortadan kaldrlmal.Bunun iin o an evrede

bulunabilen kuru tahta paras,giyim eyas gibi yaltkanmaddelerle temas yerine mdahaleedilerek kiinin elektrikle temaskesilmelidir.

-Kaza annda kazaya mdahaleederken kazazedeye temasedilmemelidir !


51/51

teekkr ederim

23 elektrikle calismalarda isg 2

Documents