Filosofía e Cidadanía, 1º Bac

Tema 2

Preguntas e problemas filosóficos

Guión

• 0. Introdución• 1. O problema do ser

– Ser e devir– Realidade e aparencia– O ser e a nada

• 2. O problema do sentido da existencia– A dor– A morte

Introdución

Problema pode dicirse en moitos sentidos. Imos deternos en dous:

- en sentido vital ou humano: un impedemento ou barreira para lograr algo

- en sentido teórico: unha cuestión que aínda non ten unha explicación satisfactoria: problema do ser, relación mente-corpo, liberdade, sentido da existencia, transcendencia, existencia do mal…

Introdución

1. O problema do ser• Metafísica: disciplina filosófica que se ocupa do ser (ou realidade)

• As cuestións máis debatidas:

• Ser e devir

• Aparencia e realidade

• Ser e nada

1.1. Ser e devirSER: conxunto de todo o que existe ou é.

• En sentido estrito: realidade é todo aquilo do que podemos ter experiencia: seres observables polos sentidos, ou por instrumentos como microscopios ou telescopios (átomos, planetas), ou podemos constatar as consecuencias da súa existencia (gravitación universal).

1.1. Ser e devir• En sentido amplo: non só teñen

existencia os seres materiais e observables, senón tamén realidades subxectivas que coñecemos intimamente (sentimentos, ideas, crenzas), produtos culturais (personaxes literarios), realidades inmateriais ou espirituais (Deus, a mente, a liberdade).

Pero incluso con esta perspectiva: ¿como podemos dar cabida a todo aquilo que cambia? ¿son reais os que viviron pero xa non existen?

Heráclito, Parménides

1.1. Ser e devir

• Substancia primordial: lume

• Todo cambia; nada é permanente

• “Non podemos bañarnos dúas veces no mesmo río”

• O cambio fundaméntase na loita

• Ex: arco

1.1. Ser e devir

PRINCIPIO DE IDENTIDADE: “ O ser é e o non ser non é”

O ser é:

• eterno (non xerado, nin destrutible)

• inmutable (inmóbil)

• enteiro, único (esférico)

1.2. Realidade e aparencia• Como verá o mundo un morcego?• Teñen moi pouca visión, pero posúen unha especie de

sonar que capta o eco dos seus propios chillidos…e permítelle facerse unha representación do mundo

• Como é a realidade ? Como a ve o morcego ou como a vemos nós?…

• Normalmente consideramos que nin unha nin outra, senón que hai unha única realidade, pero cambia a percepción que temos dela.

1.2. Realidade e aparencia• Por iso, distínguese entre:

– Realidade: conxunto de todos os seres e obxectos que teñen existencia por si mesmos, independentemento dun suxeito que os perciba.

– Aparencia: forma en que se manifesta ou aparece a realidade aos suxeitos que a perciben.

As aparencias son unha representación ou unha ocultación?

Realidade e aparencia. Ilusións ópticas

Copa de Rubin

Boring: a sogra ou a nora

Realidade e aparencia. En Platón. Mito da caverna

– PLATÓN (s. IV a. C) :

prima o coñecemento da razón fronte ao dos sentidos.

• Distingue entre opinión (doxa) e ciencia (episteme)

– Opinión: coñecemento superficial, do aparente. Dos sentidos

– Ciencia: coñecemento verdadeiro, das esencias. Da razón. Ler “mito da caverna”

Realidade e aparencia. En Platón. Mito da caverna

Realidade e aparencia. En Platón. Mito da caverna

Realidade e aparencia. En Platón. Mito da caverna

• http://www.webdianoia.com/platon/textos/platon_caverna.htm

Realidade e aparencia. Mito da caverna trasladado á actualidade

Realidade e aparencia. No cine

O show de Truman

Matrix

Realidade e aparencia. No cine

Matrix

1.3. O ser e a nada

• Por que hai algo en lugar de nada?• A que nos referimos co termo nada?

• Ser: é o que hai, o que existe, a realidade. • Nada: é a negación do ser, e, polo tanto, o

que non é, o que non existe ou non ten realidade.

Como é posible pensar a nada, o que non é? …

1.3. O ser e a nada

• Segundo H. Bergson, a nada é unha pseudoidea, é dicir, é un termo sen significado, xa que non pode nin imaxinarse nin pensarse.

• A nada é un termo lóxico, isto é, podemos usalo na linguaxe para expresar a negación dunha existencia, pero non ten contido.

Bergson (1859-1941)

2. O PROBLEMA DO SENTIDO

DA EXISTENCIA

O sentido da existencia

• Desde a filosofía non só interesa coñecer a realidade, senón tamén o por que e o para que.

• Que fago aquí? Que sentido ten a miña vida?, Que importancia ten algo se coa morte todo se acaba?

• Búsqueda e necesidade de sentido… bastante ligado á experiencia da dor e a certeza da morte.

2.1. A dor

Falamos de dor se existe sufrimento.

• Dor física. Ex. Dor de moas. Inclúe sensacións moi variadas, pero con compoñente físico.

• Dor espiritual ou vital, é unha experiencia de aflicción ou angustia.

Considérase efecto da finitude humana

2.1. A dor

Non é localizableÉ localizable nunha parte do corpo

Pode ser unha actitude ante a vida mesma.

Ten unha causa física

A miúdo, acompañante inseparable da nosa existencia

Momentánea ou accidental

DOR VITALDOR FÍSICA

2.3. A morte

EN SENTIDO AMPLO: • A morte pode ser entendida como a

destrución de algo. (Ex.: seres vivos, e tamén obxectos, ríos, idiomas…)

2.3. A morteDE MODO MÁIS PRECISO • a morte refírese á perda das

propiedades características da vida e que levan á destrución do organismo.

Só en seres vivos

• A morte ocorre cando os órganos vitais deixan de exercer a súa función. Pode ser por causas externas ou accidentais (golpes, feridas, inanición), ou por causas internas (envellecemento, enfermidade)

2.3. A morte

A MORTE HUMANA ten trazos específicos.

• O ser humano é consciente da súa propia morte; por iso condiciona toda a nosa vida.

• Para nós é un misterio, por moito que poidamos esperala ou prevela.

• é algo inexperimentable.

2.3. A morteHai moitos ritos e costumes ao seu redor… en case todas as culturas

2.3. A morte

México. Día dos mortos. Altares aos mortos

Antigo Exipto. O deus Osiris era o que rexía a pasaxe entre a vida e a morte.

Recursos

WEBS sobre ilusións ópticas: www.ilusionesopticas.org (ver arquivos)www.psicoactiva.com/ilusion.htmwww.ilusionario.eswww.portalmix.com/efectos/

www.youtube.com ilusiones ópticas

- Sobre percepción: www.ite.educacion.es, filosofía, investigando la percepción

fin