أ

فهرست مطالب

هدف .1 دامنه كاربرد .2

مراجع .3

ها مسئوليت .4

شرح .5

ريزي و شناسايي كار طرح .5-1

تعريف كار .5-1-1

پيمانكاران وزارت نفت HSEآشنايي با الزامات قانوني .5-1-2

الزامات كلي. 1-2-1- 5 HSEهزينه هاي . 1-2-2- 5

تعيين معيارهاي صلاحيت و انتخاب پيمانكاران .5-2 سط شركت پيمانكار تو HSEنحوه ارزيابي . 1- 2- 5

مناقصه و انعقاد قرارداد. 2- 2- 5

شروع همكاري و اجراي پيمان .5-3

مديريت . 3-1- 5 HSEخط مشي و اهداف . 3-1-1- 5 HSEنظامنامه . 3-1-2- 5 تخصيص منابع/ زيرساختها. 3-1-3- 5 پيمانكاران فرعي. 3-1-4- 5

واگذاري پيمان •

شرايط پيمانكاران فرعي •

ب

رعيكنترل فعاليتهاي پيمانكاران ف • پيمانكاران فرعي HSEپاسخگويي در برابر عملكرد •

ارتباطات. 3-1-5- 5 مديريت زمان. 3-1-6- 5 مديريت تغيير. 3-1-7- 5 مديريت ريسك. 3-1-8- 5

مسئوليت در برابر خسارت. 3-1-9- 5

HSEسازي فرهنگ. 3-1-10- 5 سيستمهاي انگيزشي •

كاركنان خاطي •

بازنگري مديريت. 3-1-11- 5

انساني نيروي. 3-2- 5 ساختار سازماني . 3-2-1- 5 كارگيري افراد در جذب و به HSEالزامات . 3-2-2- 5

)...تعداد، تواناييها، شرايط جسماني و ( تناسب كاركنان • قبل از استخدام • بعد از استخدام • ويژه اقدامات •

كاركنان پيمانكار HSEشرح وظايف . 3-2-3- 5 ركنان پيمانكاركا، HSEبازرس / HSE مسئول، مدير پيمانكاري •

هاي مختلف شغلي ردهHSE آموزش. 3-2-4- 5 كليات •

ايمنيموزشهاي آ • بهداشتيموزشهاي آ • موزشهاي زيست محيطيآ •

اي بهداشت حرفهمديريت . 3-2-5- 5

ت

آور محيط كار شناسايي عوامل زيان •

گيري عوامل زيان آور محيط كار اندازه •

آور محيط كار كنترل عوامل زيان •

ناك محيط كار از نظر موارد بهداشتيشناسايي نقاط خطر •

ارزيابي ريسكهاي بهداشتي •

مراقبتهاي بهداشتي، معاينات پزشكي و تهيه پرونده پزشكي كاركنان •

معالجه جراحات صنعتي • هاي اوليه كمك •

مديريت بهداشت محيط .3-2-6- 5

كليات •

)محل سكونت كاركنان(كمپ هاي اسكان •

آشپزخانه •

غذاخوري •

يانبار مواد غذاي •

يخچال و سردخانه •

رختكن •

حمام •

لباسشويي • دستشويي و توالت •

آب آشاميدني •

(HOUSE KEEPING)ضبط و ربط •

آلات و تجهيزات ماشين. 3-3- 5 ماشين الات HSEالزامات عمومي -3-3-1- 5

بازرسي دوره اي •

نت پيشگيرانه •

تجهيزات ايمني ماشين الات •

آلات گذاري ماشين حفاظ •

ث

ماشين الاتايمني انواع -3-3-2- 5 .اشاره شده است 5-3اجراي دستورالعمل هاي ايمني ماشين الات كه در بند •

ايمني ابزار -3-3-3- 5

ها و دفاتر پيمانكار تجهيز كارگاه -3-3-4- 5 ورود ابزار و لوازم كار •

نشاني كارفرما تجهيزات ايمني و آتش -3-3-5- 5 نشاني سيستم آب آتش •

هاي اطفاء حريق كپسول •

شوهاي ايمني چشم ها و دوش •

هاي اضطراري تلفن •

سيستم اعلام خطر •

در نصب تجهيزات HSEملاحظات - 3-3-6- 5 تجهيزات حفاظت فردي -3-3-7- 5

تهيه ماتريس تجهيزات حفاظت فردي •

تدارك تجهيزات حفاظت فردي •

آموزش نحوه استفاده از تجهيزات حفاظت فردي •

نظارت بر استفاده •

نقليه وسائط HSEملاحظات -3-3-8- 5 نقليه مقررات تردد وسائط •

مجوز عبور وسائط نقليه پيمانكاران در محدوده شركت •

نگهداري و سرويس •

مواد .3-4- 5 نقل مواد و در حمل HSEملاحظات عمومي . 3-4-1- 5

در انبار HSEملاحظات عمومي . 3-4-2- 5 تخليه و بارگيري •

بندي اقلام بسته •

ار وسايل جابجايي اقلام در انب •

ج

چينش اقلام •

تجهيزات نگهداري اقلام •

شرايط محيطي انبار •

نشاني در انبار تجهيزات ايمني و آتش •

مواد خطرناك. 3-4-3- 5 سازي مواد خطرناك و ذخيره حمل و نقل. 3-4-4- 5

گذاري مواد خطرناك برچسب •

جداسازي موادخطرناك •

MSDSهاي اطلاعات ايمني مواد برگه. 3-4-5- 5

هاي اضطراري ناشي از مواد خطرناكوضعيت. 3-4-6- 5 . . . ) ها، مقررات و ها، رويه دستورالعمل(ها روش .3-5- 5

هاي ايمني دستورالعمل •

بهداشتيهاي دستورالعمل •

زيست محيطيهاي دستورالعمل •

HSEمقررات عمومي •

مقررات ايمني •

بهداشتيمقررات •

زيست محيطي مقررات •

HSEمميزي و بازرسي •

راريطرح مديريت اضط •

بهداشتطرح مديريت •

زيست محيطيطرح مديريت •

مجوزهاي كار •

دهي، بررسي و تجزيه و تحليل حوادث گزارش •

هاي امنيتي برنامه •

HSEنشريات •

)Environment(محيط . 3-6- 5

ح

مديريت زيست محيطي. 3-6-1- 5 الزامات زيست محيطي •

آلودگيهاي زيست محيطي/ حوادث •لودگي ، آآلودگي هوا، آلودگي آب، گي خاكآلود(محيطي گزارش آلودگيهاي زيست •

)صوتي

)هاي صنعتي فاضلاب و زباله(و ويژه صنعتي مديريت پسماندهاي •

)هاي بهداشتي فاضلاب و زباله(بهداشتي مديريت پسماندهاي •

ديريت اماكن عموميم •

)هاي گياهي گونه، حيوانات، زيست تخريب محيط( محيطي مديريت منابع زيست •

ايان پيمان قطع همكاري و پ .5-4

ها پيوست .6

تعاريف. 1 پيوست تعاريف سازماني • HSE-MSتعاريف •

پيمانكاران HSEليست ارزيابي اوليه چك. 2 پيوست گذشتهروژه هاي در پ پيمانكاران HSEفرم ثبت سوابق عملكرد . 3 پيوست پيمانكاران در حين انجام پروژه HSEليست ارزيابي عملكرد چك: 4 پيوست نتهاي پروژهادر پيمانكاران HSEيست ارزيابي عملكرد چك ل. 5 پيوست

)ويژه پيمانكاران( HSEهاي دستورالعمل/راهنماي بكارگيري مدارك: 6پيوست انپيمانكار HSEمقررات عمومي . 7 پيوست هامقررات ورود و خروج و تردد خودرو. 8 پيوست

ساير مراجع. 9پيوست

1

:مقدمه

نرخ سريع تحولات تكنولوژيك، تغيير در الگوهاي مصرف و نيازهاي بازار، . دنياي امروز دنياي رقابت است. نمايد تر مي روز تنگ به عرصه رقابت را روز يتهاي اجتماعي سازمانها،مسؤولبالا رفتن انتظارات جامعه و

.سازمان استدر شرط بقاء در چنين محيطي برخورداري از مزيتهاي رقابتي ترين سرمايه سازمان، بهبود فرايندهاي كاري در راستاي توليد و توجه به نيروي انساني به عنوان اصلي

محيطي براي تحقق توسعه پايدار از مهمترين معيارهاي ور و توجه به موضوعات زيست عمليات بهرهزيست به ضوعات ايمني، بهداشت و محيطرو پرداختن به مو از اين. روند شمار مي ها بهپذيري سازمان رقابت

گيري از يك در اين ميان بهره. يكي از اولويتهاي كسب و كار در سازمانهاي امروزي تبديل شده استسيستم مديريت بهداشت، ايمني و .مند به اين موضوعات اهميت بسياري دارد نگرش جامع و نظام

.پاسخي به اين مهم است 1زيست محيطعدم آشنايي كامل با و نيز پيمانكاري به لحاظ تنوع كار، حضور گروههاي مختلف كاري كار در محيطهاي

رو همراه است؛ از اينمحيطي وقوع حوادث ايمني، بهداشتي و زيست با پتانسيل بالاي ،محيط و شرايط كار .دياب چندان مي در عمليات پيمانكاري اهميتي دو HSE رداختن به موضوعاتپ

پيشرو در صنايع نفت، گاز مراجع معتبر داخلي و خارجي، تجربيات شركتهاي گيري از هرها بباين مجموعه ها و پس از بررسيتهيه شده و هاي وزارت نفت و نيز شرايط خاص كار در زيرمجموعه و پتروشيمي

يده رسزيست وزارت نفت ايمني و محيط ،هاي كارشناسي در تاريخ به تاييد اداره كل بهداشت ارزيابي .است

ين شركت مسؤول و هاي صنعت نفت الزامي است اجراي اين دستورالعمل پس از ابلاغ، در كليه زيرمجموعه موظفند در زمان عقد قرار داد يك نسخه از اين دستورالعمل را جهت اجرا به ) كارفرما(طرف قرارداد

.پيمانكار ابلاغ نمايندباشـد و تورالعملهاي ايمنـي و حفاظـت قـانون كـار مـي اين دستورالعمل مكمل دس ـلازم به ذكر است كه

.مورد اجرا درآورد هپيمانكار موظف است مواردي از قانون كار كه در اين دستورالعمل نيامده است را نيز ب

مجموعه تهيه شده در مرحله بازنگري صفر مي باشد، پس از اجرا درصنعت نفت و در راستاي پيشنهادات توانند مي HSEمحترم رؤساي/ها ي، مديريتبهداشت هاي بهبود روشها و برنامه

اصلاحي خود را . وزارت نفت ارسال نمايند HSEشركتهاي اصلي ذيربط به اداره كل HSEاز طريق مديران

زنگري آتي مدنظر قرار خواهد گرفت و شرح بازنگري در اين اقدامات اصلاحي مرتبط در با . قسمت درج خواهد شد

.مطروحه در اين مجموعه بصورت حداقل الزامات در نظر گرفته شودلازم است موارد

1 . Health, Safety & Environmental-Management System(HSE-MS)

2

هدف .1 : هدف از تهيه اين دستورالعمل عبارتست از

كه بايد توسط پيمانكار براي كار در محيطهاي قراردادي رعايت ( HSEتعريف حداقل الزامات • ) گردد

پيمانكاران HSEتوسعه يك استراتژي براي مديريت پيشگيرانه • هاي پيمانكاري در فعاليت زيست بهداشت، ايمني و محيطهمزمان به موضوعات توجه • پيمانكاران HSEايجاد روشي براي پايش عملكرد •پيمانكاران در تمام HSEپيمانكاران به منظور بهبود مستمر عملكرد HSEتشريح مديريت •

هاي محوله فعاليت

دامنه كاربرد .2

را تحت ) چهار شركت اصلي(پيمانكاري در زير مجموعه وزارت نفت هاي اين دستورالعمل تمام فعاليت :شود توان به موارد ذيل اشاره كرد، ولي محدود به اين موارد نمي جمله مي از آندهد پوشش قرار مي

طراحي مهندسي • اكتشاف و استخراج • حفاري • عمليات و فرايند • ساخت و نصب • خطوط انتقالتوزيع شهري و • بازرسي / خرب هاي غير م آزمون • گاز و پتروشيمي هاي نفت، هوايي فرآورده/ دريايي/ حمل و نقل زميني • رفاهي -خدمات اداري • خدمات زيست محيطي • هاي مسكوني محيط •• ...

اين دستورالعمل مكمل دستورالعمل هاي ايمني و حفاظت قانون كار مي باشـد و پيمانكـارموظف . تبصره .در اين دستورالعمل نيامده است نيز به مورد اجرا درآورد است مواردي از قانون كار را كه

3

مراجع .3

1. Health, Safety and Environmental Management System (HSE-MS), International Association of Oil & Gas Producers

2. HSE management- Guidelines for working together in a contract environment- report NO.6.64/291 September 1999 – OGP

3. “Management of Contractor HSE” Volume1 HSE Management System Shell Group

4. “HSE- evaluation of Contractors” NORSOK Standard(S-006), Rev.1, October 2000, www.nts.no/norsok

5. Harold E. Roland, Brian Moriarty “System Safety Engineering and Management”, John Wiley & Sons, USA, 1990

6. Construction Safety and Environmental Management Program, The office and Environmental Health and Safety/ Brown University, 2005 ed.

7. General Conditions of Contract for Regular and Occasional Contractors, University of Canterbury/ Health and Safety manual Appendix 1

8. Safety Reference manual Contractors Insurance Group, Safety Management Division.

9. Contractor OH&S Requirement Occupational Health and Safety Program, Northwood Pulp Mill.

10. Contractor Health Safety and Environment Pre- Qualification Canadian Association Petroleum, November 2001, www.Capp.ca

11. 16. Health, Safety and Environment (HSE) During Construction Norsok Standard, January 1996

12. Occupational Health & Safety Assessment Series, OHSAS 18001:1999 13. Quality Management System Requirements, ISO 9001:2000 14. Environment Management System Requirements, ISO 14001:2004

ها يتمسؤول .4

.فعاليتها و اجراي اين دستورالعمل بعهده پيمانكار مي باشد HSEيت اوليه مسؤول • شرح .5

رريزي و شناسايي كا طرح .1- 5 تعريف كار .1- 1- 5

پيمانكار، تعريف كار با جزئيات كافي براي شناسايي خطرات عمده HSEنقطه شروع در مديريت • :تواند شامل موارد ذيل باشد است؛ كه مي HSEو تاثيرات

نوع فعاليت - مجتمع محل انجام كار/ طرح/ موقعيت سايت - بندي و توالي فعاليتها زمان -

4

تفادهتجهيزات مورد اس - مواد اوليه و مصرفي -

هاي ژه پرو HSEها، گزارشات و سوابق عملكرد از مميزي تواند ه مياطلاعات مربوط: تذكر .آيد دست مي مشابه به

همچنين بايد از عمليات مربوط به شركت و ساير . پيمانكار بايد با محل انجام كار آشنا شود •اتي نيز كه ممكن است در حين انجام كار و يا پيمانكاران در واحدهاي عملياتي مجاور و خطر

پيمانكار بايد تابع نظرات شركت و ديگر مراجع قانوني بوده . خدمات با آنها روبرو شود، آگاه گردديعني اگر آنها در محل خطراتي را مشاهده كنند در صورت درخواست . و همكاري كامل را بنمايد

.از پيمانكار بايد شيوه عمليات تغيير يابدخطرات مربوط به سـرويس هـاي و مورد دستگاهها و مواد مورد درلازم را پيمانكار بايد اطلاعات •

. كسب نمايدكاري

پيمانكاران وزارت نفت HSEآشنايي با الزامات قانوني . 2- 1- 5

الزامات كلي. 1-1-1- 5بهداشت، وارد ضروريست پيمانكاراني انتخاب شوند كه صلاحيت انجام كار را با در نظر گرفتن م •

اين صلاحيت بر اساس دستورالعملها و . داشته باشند زيست ايمني و محيط شود تعيين مي وزارت نفت HSEامور قوانين شركتي و ملي همچنين مصوبات

پيمانكاران اصلي و فرعي موظف اند كه نقطه نظرات ، پيشنهادات و دستورات ارائه شده از سوي •زيست شركت را در طول اجراي پيمان مد نظر قرار داده ، موارد را امور ايمني ، بهداشت و محيط

.بطور كامل رعايت نمايند HSEهزينه هاي . 1-1-2- 5

به HSEسازي الزامات هاي پياده در اسناد مناقصه بايد ساز و كاري براي تخصيص هزينه •تواند شامل يپيمان م HSEگذاري براي فعاليتهاي قيمت. صورت جداگانه در نظر گرفته شود

:موارد ذيل باشد مميزي - جلسات - آموزشها - تسهيلات بهداشتي - تجهيزات حفاظت فردي - هاي انگيزشي برنامه - نشاني تجهيزات ايمني و آتش -- ...

5

تعيين معيارهاي صلاحيت و انتخاب پيمانكاران .2- 5 پيمانكار HSEنحوه ارزيابي . 1- 2- 5

مورد HSEاز نظر ) 2پيوست( پيمانكاران HSEليست ارزيابي اوليه چكپيمانكاران بر اساس • .گيرند بندي و انتخاب قرار مي ارزيابي، رتبه

قيمت، الزامات بازرگاني، حقوقي، كيفي و (پيمانكاران بايد در كنار ساير شرايط HSEارزيابي • .و حتي با وزن بيشتر در ارائه نظر نهايي در ارزيابي اوليه پيمانكار دخالت داده شود...)

به اطلاع شركت HSEفرم ثبت سوابق عملكرد خود را در HSEسوابق عملكرد كار بايدپيمان • خوب مشاهده گردد HSEمديريت در بايد نشانه هايي از قابليت پيمانكار .برساند

، معيار انتخاب علاوه بر انجام كار بطور ايمن بايد شامل سوابق پيمانكار در رابطه با بهداشت • .باشد زيست نيز و محيط ايمني

HSEامور پيشنهادات پيمانكار به منظور حصول اطمينان از شناسايي تمام خطرات توسط • .گيرد قرارمي ارزيابيمورد

تا اطمينان حاصل شود افراد گيرند قرار مي مميزيدر صورت ضرورت مورد پيمانكار كاركنان • .باشند رل ميبراي انجام ايمن كار به اندازه كافي واجد شرايط با تجربه و تحت كنت

پيمانكار بايد قادر باشد ساختار مديريتي و يا سرپرستي خود را توصيف كرده و نشان دهد كه •چگونه با برنامه كلي كه بمنظور تضمين بهداشت، ايمني و محيط زيست كاركنان در نظر

.باشد گرفته شده، متناسب ميبوط به بهداشت، ايمني و محيط و ناظر بر امور مر مسؤولپيمانكار بايد ثابت كند كه افراد •

فرعيملاحظات مشابهي نيز بايد هنگام انتصاب پيمانكاران .زيست كاملاً واجد شرايط هستند .در نظر گرفته شود

پيمانكار بايد نشان دهد كه پيمانكار جزء انتخاب شده نه تنها لطمه اي بر مديريت مؤثر كار •و محيط ايمني ،بهداشت ه مسائلز نسبت بوارد نساخته بلكه در اين رابطه توجه لازم ني

.زيست صورت پذيرفته استدر گذشته كه پيمانكار گزارش مربوط به حوادث، بيماريهاي شغلي و يا رويدادهاي خطرناكي •

در اين رابطه پيمانكاران بايد قادر باشند . گيرد ميمورد توجه قرار ،با آنها مواجه شده است .ها را در اختيار شركت بگذارنداطلاعات لازم در زمينه رويداد

مناقصه و انعقاد قرارداد. 2- 2- 5 .بايد به روشني در قرارداد مطرح گردد HSEدر رابطه با طرفين قراردادهاي يتمسؤولكليه •) اختيارات كميسيون معاملات(كميسيون معاملات صنعت نفت 3ماده 2مطابق با تبصره •

و ايمني ،بهداشت در مناقصه، بررسي وضعيتپس از بررسي پيشنهادات شركت كنندگان

6

غير HSEپيشنهاد كمترين قيمت با سابقه . محيط زيست پيمانكار بايد در اولويت قرار گيرد .باشد قابل قبول مردود مي

باشند؛ HSEمطابق با ملاحظاتكه قادر به انجام كار شوند ميپيمانكاراني به مناقصه دعوت •زيست به همراه و محيط) داراييها(دي براي افراد، تجهيزاتنحوي كه فعاليت آنها تهدي به

.نداشته باشد :بررسي كامل پيشنهادات شركت كنندگان در مناقصه بايد در دو مرحله زير انجام گردد •

)تعيين صلاحيت مقدماتي(تهيه ليست شركت كنندگان مورد تأييد در مناقصه - مارزيابي و انتخاب برتر با تشكيل جلسات رفع ابها -

تكميل HSEهايي كه در آن تأمين نيروي كار مطرح است بايد پرسشنامه در تمام مناقصه •با استفاده از اين پرسشنامه شايستگي بالقوه . شده و بهمراه پيشنهاد مناقصه ارسال گردد

.گيرد هاي بهداشت، ايمني و محيط زيست مورد بررسي قرار مي پيمانكار در تمام زمينهر گونه مناقصه بمنظور تعيين عوامل بالقوه آسيب رسان در زمينه هاي قبل از برگزاري ه •

بهداشت، پيمانكار موظف است پروژه مورد نظر را از نقطه نظر زيست بهداشت، ايمني و محيط .مورد بررسي و ارزيابي قرار دهد زيست ايمني و محيط

و پيمانكار همچنين هاي شركت يتمسؤوليعني يموضوعات كل رويقبل از عقد قرارداد بايد • .ترتيب نهايي جزئيات كار توافق نمود

لازم است در اسناد مربوط به قرارداد، صراحتاً، استانداردهاي قابل قبول مربوط به • .تشريح گردد پيمانكاريت هاي مسؤولعملكردهاي ايمن همچنين

، تمام نقص ها در قرارداد بايد يك ماده مبني بر آنكه قبل از ارسال هرگونه دستگاه به شركت • .برطرف شوند گنجانده شود

براي هر گونه پيشنهادي كه مطابق با استاندارد شركت نباشد نبايد قرارداد عقد شود مگر •آنكه علاوه بر اخذ موافقت بالاترين رده مديريت شركت صراحتاً بيان نمايد كه چگونه انجام

.باشد ايمن كار ميسر مياين درصد بايد . اختصاص داشته باشد HSEرارداد به امور درصد از كل مبلغ ق 5بايد حداقل •

وسايل حفاظت فـردي، آمـوزش (به صورت دقيق و كارشناسي براساس هزينه اقلام مورد نياز HSE پرسنل، فرهنگ سازي و اطلاع رساني، تدارك ديـدن پزشـك، پزشـكيار، آمبـولانس و

محاسـبه شـده و پيمانكـار از .. ) .هزينه اقدامات لازم براي رعايت الزامات زيسـت محيطـي و .ابتدايي قرارداد موظف به اجراي آن گردد

HSE مـور پس از اعلام صورت وضعيت پيمانكار و تأييد ا HSEمبلغ تخصيص يافته به امور • .مجتمع قابل پرداخت است/و مدير عامل طرح

آلات و درصورتيكه پيمانكار به هر نحـوي از فـراهم كـردن تجهيـزات حفاظـت فـردي، ابـزار •تجهيزات مورد نياز جهت ايمن نمودن محيط كار و انجام اقدامات لازم جهت رعايـت الزامـات

نسـبت بـه تواند ميقصور نمايد، كارفرما ) كارفرما HSE مسؤولبه تشخيص (زيست محيطي .كندتأمين و انجام موارد مذكور اقدام و هزينه ها را از صورت وضعيت پيمانكاران كسر

7

ر كارگاه هر يك از پيمانكاران اصلي يا فرعي از تاريخ ابلاغ اين دستورالعمل، بـه درصورتيكه د •اصلي و فرعي تا سه سال هيچ قراردادي دهد، با پيمانكار هر دليلي حادثه منجر به فوتي روي

.توسط شركت و شركتهاي تابعه منعقد نخواهد شدمتناسب زيست ت، ايمني و محيطبهداشبايد از يك نظام مديريت پيمانكاران اصلي و فرعي •

وزارت نفت HSEاداره كل و بر اساس مصوبات HSE، بنا به تشخيص ناظر با نوع فعاليت .عقد قرارداد منوط به داشتن اين نظام است. برخوردار باشند

در مراحل بعدي پـروژه آيد مياز عملكرد پيمانكار به عمل كه HSE هاي و مميزي هابازرسي •براي مناقصه دعوت مي شود، مورد توجه واقـع شـده تـا امـور بـه پيمانكـاراني كه از شركتها

. دارند HSEواگذار گردد كه كارايي بهتري ازنظر وضعيت .پيمانكار بايد در بازنگري ها به اثبات برسد HSEكفايت برنامه هاي •ارد مربوطه را پيمانكار بايد متعهد شود كه در صورت عقد قرارداد اقدامات لازم براي اصلاح مو •

.آورد بعمل مييت هاي شركت و پيمانكار، مسؤولقبل از عقد قراداد بايد بررسي موضوعات كل يعني •

.همچنين ترتيب نهايي جزئيات كار را توافق نمود :عنوان حداقل ها گنجانده شود در توافق مربوطه بايد موارد زير به •

نشاني آتشايمني و تجهيزات تدارك - بهداشتي، ايمني و زيست محيطيارزيابي خطرات - HSEترتيب لازم براي مشاركت نيروي كار در امور - مجوزهاي كاري و تدارك سيستم تأمين سيستم هاي ايمن كار - گزارش رويدادها و حوادث - تدوين دستورالعمل هاي اضطراري -

لازم است در اسناد مربوط به قرارداد، صراحتاً، استانداردهاي قابل قبول مربوط به • .يت هاي هر گروه تشريح گرددمسؤولعملكردهاي ايمن همچنين

8

شروع همكاري و اجراي پيمان .3- 5

در حين انجام كار لحاظ 3و در نظر گرفتن عامل محيط 25Mالزامات اين مرحله با استفاده از رويكرد .شده است

مديريت . 3-1- 5

HSEخط مشي و اهداف . 3-1-1- 5ف اســت از قــوانين، خــط مشــي هــا، دســتورالعملها و اســتانداردهاي شــركت پيمانكــار موظــ •

بـه طـور كامـل ) مخصوصاً در قراردادهايي كه شركت مديريت امور مختلف را به عهـده دارد (قـوانين، ، HSEمشـي به اين منظور بايد در ابتداي همكاري يك نسخه از خـط .پيروي نمايد

. شركت دريافت نمايد HSEز امور را ا دستورالعملها و استانداردهاي شركت مقتضي را وضع نمايد و از لحاظ شدن الزامات HSEپيمانكار بايد قوانين و خط مشي هاي •

HSE و تبعيت از قوانين HSE اطمينان حاصل كندشركت. خط مشي . باشد زيست بهداشت، ايمني و محيطداراي يك خط مشي مناسب بايد پيمانكار •

تواند شامل يك بيانيه عمومي و يك يا چند بيانيه مي زيست محيطبهداشت، ايمني و كامل .مشي شركت سازگار باشد با خط خط مشي پيمانكار بايد. ويژه باشد

پيمانكاران بايد بتوانند از طريق خط مشي هاي مخصوص، مشاركت نيروي كار در امور •تفاده از كميته هاي در اين رابطه اس.(را به اثبات برسانند زيست بهداشت، ايمني و محيط

HSEگردد ، برنامه هاي انگيزشي توصيه مي(. بايد توسط روش ها، دستورالعمل ها و زيست بهداشت، ايمني و محيطخط مشي هاي •

هاي مناسب پشتيباني شوند و مداركي نيز دال بر ميزان تأثير خط مشي ها و فراگيري برنامه .آنها بدست آيد

پيمانكاران . اي مورد بازنگري قرار دهند ا به صورت دورهر HSEخط مشي پيمانكاران بايد •كارند، دفعات بيشتري نياز به بازنگري و هدر مقايسه با آنهايي كه در محل هاي ثابت مشغول ب

.خود دارند HSEتجديد نظر در خط مشي HSEنظامنامه . 3-1-2- 5

، بنا متناسب با نوع فعاليت زيست بهداشت، ايمني و محيطپيمانكار بايد از يك نظام مديريت •اين . وزارت نفت برخوردار باشد HSE امورو بر اساس مصوبات HSEبه تشخيص امور

.شركت برسدHSEنظامنامه بايد به تاييد امور

تخصيص منابع/ زيرساختها. 3-1-3- 5

2 Management, Manpower, Machine, Materials, Method 3 Environment

9

پيمانكار موظف به تأمين تأسيسات و يا دستگاههاي مورد نياز بطوري است كه طراحي و •همچنين بايد . آنها بدون اشكال باشد و به طرز مناسبي تعمير و نگهداري شوندساخت

آزمايش هاي كافي بر روي آنها صورت گيرد تا اطمينان حاصل شود كه عمليات بطور ايمن .كند اجرا شده و هيچگونه ريسكي افراد، اموال و يا محيط زيست را تهديد نمي

پيمانكاران فرعي. 3-1-4- 5 يمانواگذاري پ

انتخاب شده نه تنها لطمه اي بر مديريت موثر 4فرعيپيمانكار بايد نشان دهد كه پيمانكاران •ني و محـيط كار وارد نساخته، بلكه در اين رابطه توجه لازم نيز نسبت به مسائل بهداشت، ايم

.زيست به عمل مي آورندبـه نـوع فعاليـت آنهـا كـارگيري پيمانكـاران فرعـي بسـته در هنگام بهيمانكار موظف است پ •

مورد نياز را در اختيار HSEاز قوانين، خط مشي ها، دستورالعملها و استانداردهاي اي نسخه .تواند از مستندات شركت در اين موارد استفاده نمايد پيمانكار مي. آنها قرار دهد

فرا لازم را HSEنيز آموزش فرعي يت دارد كه تضمين نمايد، پيمانكارانمسؤولپيمانكار •آنها شرايط قرارداد بين شركت و پيمانكار را محقق HSEاند بطوريكه برنامه هاي گرفته .سازد

شرايط پيمانكاران فرعي هايي به منظور بررسي و ارزيابي صلاحيت پيمانكاران فرعي ايجاد و برقرار پيمانكار بايد رويه •

.نمايدفرعي خود را با توجه به فعاليتهاي آنها پيمانكار بايد كليه آموزشهاي مورد نياز پيمانكاران •

.فراهم نمايد كنترل فعاليتهاي پيمانكاران فرعي

پيمانكار موظف به پايش و كنترل كليه عملكردهاي پيمانكاران فرعي در قالب توافقات انجام • .شده است

پيمانكاران فرعي HSEپاسخگويي در برابر عملكرد .كليه پيمانكاران فرعي خود است HSEكردهاي پاسخگويي در مورد عمل مسؤولپيمانكار •

ارتباطات. 3-1-5- 5

بهداشـت، هـاي در زمينـه طـرفين تعامـل پيمانكـار، HSEبراي موثر واقع شدن برنامه هاي •ممكن است در مراحل قبـل از ارائـه پيشـنهاد از آنجاكه . استايمني و محيط زيست ضروري

ي شناسايي و در رابطه با آنها بحث نشـده زيست، بخوب شرايط خاص بهداشت، ايمني و محيط

4 . Subcontractors

10

، يـا قـوانين HSEدسـتورالعملهاي ، HSEجلسـات در قالب لذا ايجاد ارتباطات موثر . باشدHSE اين منظور بايد ارتباطات آزادتري بـين به .استبه منظور پيشرفت كار ضروري مدون

ين ارتبـاط طـي جلسـاتي طبـق ا. كارفرما، پيمانكار و نيروهاي تحت امر پيمانكار برقرار گردد :دسته بندي ذيل ايجاد خواهد شد

جلسات آغاز كار - جلسات ارزيابي ريسك - دهي و تجزيه و تحليل حوادث جلسات گزارش - پيمانكار و كارفرما HSEجلسات روزانه بازرسين - پيمانكار و كارفرما HSEجلسات ماهانه -- TOOL BOX MEETINGS

و ) همزمان بـا تجهيـز كارگـاه (مانكار قبل از آغاز به كار پي توسطجلسات ارزيابي ريسك بايد •ماه يكبار و در هر زمان ضروري ديگر برقرار 3همچنين پس از شروع عمليات اجرايي، حداقل

پـروژه، HSEاين جلسات به منظور بازنگري در سيستم مديريت و كنتـرل ريسـكهاي . شوداليتهـاي سـه ماهـه آتـي وتعيـين جديـد، از سـوابق و از شـرح فع HSEشناسايي ريسكهاي

.راهكارهاي كنترلي اين خطرات، تشكيل مي شودشركت ارسال شود تا ايـن امـور بـا HSEاي از صورتجلسه اين جلسات بايد براي امور نسخه •

اين كتابچه . را تهيه و منتشر نمايد HSEجمع بندي و تحليل آنها، كتابچه راهنماي خطرات و در اختيار كليه شركتها، طرحها و پيمانكاران وزارت نفـت قـرار بايد همه ساله بازنگري شده

.گيردآيتمهـاي حـائز . سـايت برگـزار مـي شـود درپيمانكار هر روز HSEجلسات روزانه بازرسين •

:اهميت كه بصورت معمول در اين جلسات مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد عبارتست از گزارش حوادث - سايت فعاليتهاي در دست انجام در - انجام شده در روز قبل و برنامه ريزي شده براي روز جاري HSEآموزشهاي - و نتايج حاصله HSEمميزيهاي - مباحث عمومي -

مديريت زمان. 3-1-6- 5

.است در كليه مراحل پيمان HSEلحاظ كردن الزامات پيمانكار موظف به • . شود HSEبر ژه نبايد موجب اثرات نامطلوب محدوديتهاي زماني در انجام پرو •

مديريت تغيير. 3-1-7- 5را تحت تاثير قرار دهد بايد به HSEمسائل هرگونه تغيير در شرايط حقوقي پيمان كه •

.بايداعمال شده و به تاييد كارفرما برسد HSEتدابير جديد. برسد) شركت(تاييد كارفرما

11

.. ) ها و فرايندها و رويهشامل نيروي انساني، تجهيزات، (هرگونه تغيير در شرايط اجرايي كار • . برسد) شركت(بايد به اطلاع و تاييد كارفرما

براي مواجهه با هر نوع تغيير فراهم نمايدرا مدير پيمانكاري بايد منابع لازم •

مديريت ريسك. 3-1-8- 5

اقدامات كنترلي بيني و پيش ريسكها ارزيابي، شناسايي خطراتهايي براي پيمانكار بايد رويه • داشته باشد شگيرانهو پي

، امكانات و منابع مورد نياز را ايجاد كند اقدامات كنترلي و پيشگيرانه انجامپيمانكار بايد براي • .مرتبط را براي كليه كاركنان فراهم نمايدو آموزشهاي

اي مورد بازنگري قرار دهد و هاي مديريت ريسك خود را به صورت دوره پيمانكار بايد برنامه • .كارفرما قرار دهد HSEيش آن را در اختيار نماينده آخرين ويرا

يت در برابر خسارتمسؤول. 3-1-9- 5

ـ HSEرعايت مقررات • يتي بـراي شـركت در قبـال مسـائل مسـؤول خـودي خـود هكارفرما بHSEن پيمانكار و يا جلوگيري از صدمات احتمالي بـه كاركنـان و مخـاطرات زيسـت كناكار

.وجود نخواهد آورد همحيطي بشـركت بـراي ارتقـاء HSEبرنامه هاي آموزشي ديگري اضافه بر مقـررات تواند ميپيمانكار •

HSE و رعايت مقررات و شرايط اين دستورالعملپيروي از مفاد . بكار گيردHSE ،كارفرمـاو يـا افـراد، تجهيـزات و داراييهـا كه در قبال صـدمات وارده بـه يهاي يتمسؤولپيمانكار را از

.نمايد معاف نمي ،ل داردمحيط زيست مح، ايجاد شرايط نـاايمن، HSEچنانچه پيمانكار و كاركنان آن بر اثر غفلت، عدم رعايت ضوابط •

نقص در دستگاههاي مورد استفاده و انجـام نادرسـت كـار موجـب بـروز خسـاراتي بـه جـان جبـران خسـارات وارده مسـؤول كاركنان، تاسيسات شركت و يا محيط زيست گردد پيمانكار

.مي باشديتي مسؤولشركت . باشند كليه پيمانكاران موظف به حفاظت و حراست از داراييهاي خود مي •

.در قبال مفقود شدن يا آسيب رسيدن به تجهيزات پيمانكار ندارد

HSEسازي فرهنگ. 3-1-10- 5

.در محيط تلاش كند HSEهاي مختلف براي ارتقاء فرهنگ پيمانكار بايد با انجام برنامه • يستمهاي انگيزشيس

اهميـت HSEبرنامه هاي انگيزشي ازقبيل اعطاي جايزه به كاركناني كـه بـه اهـداف خـاص •. شـود HSE فرهنـگ قائل شده اند، درصورتيكه به طور مناسب اجرا شود مي تواند باعـث بهبـود

12

اين اهداف ممكن است تاكيد بر انجام كار بدون داشـتن غيبـت از كـار بـه علـت صـدمه، توسـعه .، حفظ و ارتقاي محيط زيست يا شناسايي مخاطرات باشدHSEرهاي شعامجريان طرحها بايستي همگام با پيمانكاران نسبت به انتخاب و تشـويق كـارگران و كاركنـان •

خود اقدام نموده و مراتب را به نحو مناسب با نصب عكـس و HSEپيمانكاران و كارشناسان كارگران و كاركنان خاطي نيز بـه تناسـب تنبيـه و . اطلاعيه به اطلاع عموم كاركنان برسانند

.مراتب به اطلاع عموم برسد كاركنان خاطي

توسط كاركنان پيمانكار، برخوردهاي انضباطي زير HSEرعايت مقرراتدر صورت عدم • :بعمل خواهد آمد

رعايت اخطار شفاهي به پيمانكار و درخواست اخذ تعهد از فرد خاطي براي - HSEمقررات

بديهي است حراست (كتبي به پيمانكار و درخواست اخراج فرد خاطي اخطار -شركت نيز از ورود فرد خاطي به داخل محوطه يا محل عمليات شركت

)جلوگيري خواهد نموداعمال جريمه نقدي پيمانكار و كسر از سپرده حسن انجام كار نامبرده با نظر -

.و تصويب مديريت شركت HSEامور .لغو قرارداد -

.به تناسب تنبيه و مراتب به اطلاع عموم برسدبايد ران و كاركنان خاطي كارگ •

بازنگري مديريت. 3-1-11- 5 .و مميزي قرار دهد بينيمورد باز خود را HSEعملكرد مستمر به صورت پيمانكار بايد •هم و )در فواصل زماني معين(اي دوره پيمانكار هم بايد به صورت HSEعملكردبازنگري •

در مواردي نظير وقوع حوادث و يا ايجاد تغييرات در فرايند انجام كار (اي دوره غير صورت به .انجام شود) ...و

.گزارش دهد كارفرما اي خود را به هاي دوره بازنگرينتايج پيمانكار بايد •شركت حق دارد به صورت دوره اي و يا اتفاقي، عملكرد پيمانكار را مورد بازرسي و مميزي •

.لبته بدون اينكه تعهد پيمانكار در اين زمينه خدشه دار شودا. قرار دهدشركت بايد بر عملكرد پيمانكار نظارت نمايد تا در هنگام عدول از حد قابل قبول ، اقدام لازم •

.به عمل آمده و در صورت لزوم قرارداد فسخ گردد

وروديهاي بازنگري HSEهاي نتايج مميزي - بازخورهاي دريافتي از كارفرما - HSEعملكرد -

13

وضعيت اقدامات پيشگيرانه و اصلاحي - هاي قبلي پيگيري اقدامات مربوط به بازنگري - HSEتغييرات موثر بر عملكرد - پيشنهادات بهبود عملكرد -

هاي بازنگري خروجي :خروجي بازنگري مديريت بايد شامل كليه تصميمات و اقدامات مربوط به موارد ذيل باشد •

ط با الزامات كارفرمادر ارتبا HSEبهبود عملكرد - مورد نياز براي بهبودهاي شناسايي منابع، امكانات، تسهيلات و برنامه -

نيروي انساني. 3-2- 5

ساختار سازماني . 3-2-1- 5پيمانكار بايد قادر باشد ساختار مديريتي و يا سرپرستي خود را توصيف كـرده و نشـان دهـد كـه •

هداشت، ايمني و محيط زيست كاركنان درنظر گرفتـه چگونه با برنامه كلي كه به منظور تضمين ب . شده است متناسب مي باشد

مسـؤول پيمانكار موظف است قبل از آغاز فعاليت در طرح يا مجتمع مورد نظر، يك نفر را بعنوان •HSE و حداقل يك نفر را بعنوان بازرسHSE مسؤولكه تحت نظر HSE انجام وظيفه خواهد

پيمانكـار بايسـتي داراي تحصـيلات HSEنيروهـاي . ارفرما معرفي نمايـد كرد تعيين و كتباً به كازقبيل مهندسي برق، عمران، شـيمي، مكانيـك، (و يا رشته هاي مرتبط HSEتخصصي درزمينه

. كارفرما برسند HSE موربوده و به تأييد ا....) صنايع، نفت، پتروشيمي و و بازرس را يك نفر مسؤول) نفر 20تر ازتعداد كاركنان كم(در پيمانكاريهاي كوچك. 1تبصره

تواند برعهده داشته باشد مي آمده است 4- 2-3-5شرح وظايف اين افراد در بند . 2تبصره

و ناظر بر امور بهداشـت، ايمنـي و محـيط زيسـت كـاملاً مسؤولپيمانكار بايد ثابت كند كه افراد • .واجد شرايط هستند

رگيري افرادكا در جذب و به HSEالزامات . 3-2-2- 5

كاركنان پيمانكار بايد در بدو استخدام و هنگام انتخاب فعاليتهاي جديد، اطمينان حاصل كند • : جذب شده بر اساس موارد مناسب ذيل واجد صلاحيت هستند

هاي فردي توانايي - تجربي هاي مهارت - انجام كاردانش -

14

هاي معاينات و مصاحبه نيروهاي جديد، با انجام قبل از استخدامپيمانكار موظف است • HSEاختصاصي از تناسب آنها با وظايف محوله در برآوردن الزامات سيستم مديريت

. اطمينان حاصل كندطور مرتب مورد بازنگري و ارزيابي قرارگيرد، ه بد صلاحيت كاركنان براي انجام وظايفشان باي •

هاي مورد نياز آنها جهت زشها شامل ملاحظات مناسب براي ارتقاء كاركنان و آمو اين بررسي . استها دستيابي به صلاحيت براي انجام فعاليت

: تواند شامل موارد ذيل مي باشد براي اطمينان از صلاحيت افراد، مياقدامات لازم • . الزامات مرتبط با وظايف مند نظامتجزيه و تحليل -

HSEاي و آموزشهاي معاينات دوره -

. ه با معيار معينارزيابي عملكرد افراد در مقايس -

.شواهد مستند شده از صلاحيت فردي -

. اي ارزيابي دوره برنامه هايي براي -

نظير تكرار مداوم حوادث، بيماريهاي (پيمانكار موظف است در صورت مشاهده موارد خاص • .با آنها اقدام نمايد قابلهبا انجام اقدامات مناسب نسبت به م....) واگيردار، موارد مشكوك و

.آمده است) اي مديريت بهداشت حرفه( 5- 2- 3-5شرح كامل نحوه انجام معاينات در بند : هتبصر كاركنان پيمانكار HSEشرح وظايف . 3-2-3- 5

بايد مشخص شده و به اطلاع HSEشرح وظايف هر يك از كاركنان پيمانكار در قبال مسائل • وي برسد

مدير پيمانكاري عملكرد مطابق با ...) مالي، انساني، فيزيكي و(ع مورد نيازمدير پيمانكاري بايد با تخصيص مناب •

HSE را در كليه مراحل تضمين نمايد. مورد نياز HSEمدير پيمانكاري موظف است شرايط لازم را به منظور ارائه آموزشهاي •

كاركنان فراهم نمايدنات آموزشي و تواند از امكا كارفرما، پيمانكار مي HSEبنا به تشخيص و موافقت امور. تبصره •

. مند گردد آموزشهاي كارفرما نيز بهرهلازم را در رابطه با خدمات و كارهاي مورد نظر HSEپيمانكار بايد متعهد شود كه ملاحظات •

به علاوه ضروري است كه عملياتش را به صورتي انجام دهد كه همواره مطابق . كند رعايت ميهمچنين . ، ايمني و محيط زيست باشدبا تعهدات و وظايف مندرج در قوانين بهداشت

بايستي تابع مصوبات مراجع قانوني و يا ديگر مصوباتي باشد كه گاه به گاه در رابطه با موارد .شوند بهداشتي، ايمني و زيست محيطي مطرح مي

HSEبازرس / HSE مسؤول

15

و يا HSE مسؤولپيمانكار موظف است قبل از آغاز فعاليت در شركت، يك نفر را بعنوان •صلاحيت اين . تعيين و كتباً به كارفرما معرفي نمايد HSE حداقل يكنفر را بعنوان بازرس

.كارفرما باشد HSEمورد نياز پيمانكار بايد با تأييد امور HSEافراد و تعداد بازرسين پيمانكـار پـس از طـي دوره هـاي آشـنايي بـا محـيط كـار و HSEو بازرس HSE مسؤول •

يت كامل كاركنـان پيمانكـار را از نظـر مسؤولمدت انجام كار پيمانكاري، آموزشهاي لازم، در .را بر عهده خواهند داشت HSEآموزش و الزامات

هر يك از طرحها بايستي در كليه جلسات هماهنگي روزانه و هفتگي كارفرمـا HSE مسؤول • كارگـاه مربوطـه جهـت اتخـاذ تصـميمات HSEو پيمانكارحضور يافتـه و گـزارش وضـعيت

.مقتضي ارائه گردديت آموزش كليه نفرات پيمانكار را در رابطه با آموزشهاي لازم مسؤولپيمانكار، HSE مسؤول •

در ضمن كـار، روشـهاي اطفـاء حريـق، جنبـه هـاي زيسـت HSEازقبيل رعايت ملاحظاتمحيطي، برنامه مديريت محيط زيست و اقدامات لازم در زمان اعـلام وضـعيت اضـطراري در

.ح، به عهده خواهد داشتطر/مجتمعپيروي از قوانين را متناسب با ماهيت خطرناك كار و بر اساس نظامنامه مربوط HSEبازرس •

اين قوانين شامل استفاده اجباري از تجهيزات . كند شركت تضمين مي HSEبه خط مشي ، لباس كار مناسب، دستكش و )پنجه فولادي(كلاه ايمني، كفش ايمني(حفاظت فردي

در ضمن بايد تجهيزات . باشد مي) وسايل حفاظتي مناسب براي چشم و گوش همچنين) نظير لباسهاي ضد آتش براي افرادي كه با هيدروكربن ها سروكار دارند(ژه حفاظت فردي وي

.براي مشاغل خاص فراهم گردد HSE مـور پيمانكار بايسـتي روزانـه رونوشـت گـزارش عملكـرد خـود را بـه ا HSE مسؤول •

.ح تحويل نمايدطر/مجتمعپيمانكـار HSEو بـازرس HSE مسـؤول درصورت اعـلام وضـعيت اضـطراري در مجتمـع، •

.مجتمع به عمل آورند HSE موربايستي هماهنگي و همكاري لازم و تنگاتنگ با اپيمانكار بايستي كليـه شـئونات اخلاقـي را هنگـام برخـورد و HSEو بازرس HSE مسؤول •

نكار رعايت نموده و درصورت مشاهده هر گونه شرايط يا اعمـال تذكرات لازم به كاركنان پيمامراتـب را HSEغير بهداشتي، ناايمن، مخاطره آميز براي محيط زيست و مغـاير بـا مقـررات

. طرح منعكس نمايند/مجتمع HSE مورسريعاً به ا بايستي درصورت وقوع حادثه براي كاركنان پيمانكار يـا حادثـه اي كـه داراي HSE مسؤول •

تبعات مخاطره آميز براي محيط زيست باشد، سريعاً نسبت به تهيـه گـزارش كامـل حادثـه و .اقدام نمايد HSE مورارسال آن به مراجع ذيصلاح و ا

طرحها، مجتمـع هـا و پيمانكـاران مربوطـه مجـاز و موظـف مـي باشـند تـا HSEين مسؤول •توان كننـده در آن بـوده و يـا درصورت مشاهده هرگونه اقدام ناايمن كه امكان بروز حادثه نـا

عملياتي كه داراي مخاطرات زيست محيطي باشد و تذكرات و تمهيـدات معمـول در رفـع آن

16

كارساز نباشد بلافاصله كا را متوقف و تا قبل از رفع و رجـوع مشـكل، مجـوز ادامـه كـار داده .نشود

كاركنان پيمانكار مطابق با كه براي انجام آنكاري واگذار گردد افرادتحت هيچ شرايطي نبايد به •

.آموزش كافي را فرا نگرفته اند HSEملاحظات .در محيط پيمانكاري هستند HSEموظف به رعايت كليه مقررات كاركنان پيمانكار •در عمليات HSEموظفند در صورت مشاهده رفتار مغاير با ملاحظات پيمانكار كاركنان •

.دهند گزارش پيمانكار HSE مسؤولپيمانكار، مراتب را به

هاي مختلف شغلي ردهHSE آموزش. 3-2-4- 5 كليات و همچنين HSEپيمانكاران موظفند كليه پرسنل تحت امر خود را در خصوص موضوعات •

چنانچه امكانات لازم براي اين امر را نداشته . مقررات و دستورالعملهاي مربوطه آموزش دهندميسيون معاملات از همكاري متخصصين شركت در توانند با رعايت اصول مندرج در ك باشند مي

HSEيت در تضمين آموزش مسؤولاما اين امر نبايد پيمانكار را از ؛امر آموزش استفاده نمايند .كاركنان خود رها سازد

در زمينـه وظـايف شـغلي خـود آموزشـهاي لازم را فـرا گرفتـه و دانـش و د پيمانكار باي كاركنان •اطلاعات مذكور شامل كليه الزامات بهداشـتي، ايمنـي و . ينه دارا باشنداطلاعات لازم را در اين زم

.زيست محيطي مي باشد كه در حين كارممكن است ايجاد شودكاركنان پيمانكار و يا پيمانكاران جزء و يا هركس ديگري كه از طريق پيمانكار به كار گمارده •

HSEجود در خط مشي آموزش شوند بايد آموزش هاي لازم را مطابق با استاندارد مو مياگر در خط مشي شركت استانداردي موجود نباشد استاندارد پيمانكار بايد به . شركت، فراگيرند

.تاييد شركت برسدكاركنان خود و كاركنـان پيمانكـاران جـزء HSEپيمانكار موظف است تضمين نمايد كه آموزش •

.شرايط قرارداد بين شركت و پيمانكار را محقق مي سازدمـدارك . مدارك و مستندات لازم در زمينه آموزش كاركنـان خـود را فـراهم نمايـد دپيمانكار باي •

.بايستي شامل نام افراد آموزش ديده، محتواي دوره، زمان اجراي دوره و اسامي مربيان باشد آموزشهاي ايمني را بصورت كامل پيمانكار HSEين شده از طرف امور تعيايمني كاركنان پيمانكار بايد آموزشهاي •

مقـررات و بايـد حـاوي اطلاعـات ارزيـابي خطـرات محـيط كـار، حـداقل اين آموزشـها . بگذرانند .هاي ايمني و نحوه آمادگي و مقابله با شرايط اضطراري باشد نامه آيين

آموزشهاي بهداشتي

17

امـور شده از طرف مشخص بهداشتيآموزشهاي تحت كاركنانپيمانكار بايد ترتيبي اتخاذ كند تا •HSE بهداشـتي حـاوي اطلاعـات ارزيـابي خطـرات لااقل بايداين آموزشها . پيمانكار قرار گيرند ،

.باشدو كمكهاي اوليه ) فردي و محيط(بهداشتي هاي نامه مقررات و آيين

آموزشهاي زيست محيطي ا كارفرما ر HSEين شده از طرف امور تعيآموزشهاي زيست محيطي كاركنان پيمانكارلازم است •

و الزامات زيست محيطي مربوط قوانين ، تعهداتبايد شامل اين آموزشها . ورت كامل بگذرانندص هبمـديريت مـواد زائـد و اطلاعـاتي در مـورد اثرات نامطلوب زيسـت محيطـي پـروژه و ، به فعاليتها .باشدفاضلابها

تيار شركتهاي تابعـه به روز شده و دراخ HSEبرنامه و مباحث آموزشي سالانه توسط امور : 1يادآوري . قرار خواهد گرفت

HSEبا نوجه به حجم و نوع فعاليت پيمانكار و با تاييد امور HSEمدت زمان آموزشهاي : 2يادآوري .شود كارفرما تعيين مي

اي بهداشت حرفهمديريت . 3-2-5- 5

آور محيط كار شناسايي عوامل زيان

عوامل فيزيكي، شيميايي، (آور محيط كار سايي عوامل زياناي مدون به منظور شنا پيمانكار بايد برنامه • .داشته باشد) بيولوژيكي و ارگونوميكي مكانيكي،

...) ها و تاخيرهاي مكرر، اختلال در روابط كار و نظير تكرار حوادث، غيبت(در موارد خاص: تبصرهفع عوامل رواني مذكور پيمانكار موظف است به منظور پيشگيري از تاثيرات نامطلوب، به بررسي و ر

.بپردازد

گيري عوامل زيان آور محيط كار اندازه

.هاي محيط كار اقدام كند گيري آلاينده با استفاده از تجهيزات مناسب نسبت به اندازهپيمانكار بايد •

كارفرما HSEتواند از كمكهاي امور كارفرما، پيمانكار مي HSEدر صورت امكان و با تشخيص امور .شود برخوردار

. هاي محيطي بايد ثبت و به طور پيوسته پايش شود گيري آلاينده نتايج اندازه •

گيري عوامل شيميايي وزارت نفت نظير راهنماي پايش و اندازه HSEاداره كل مصوب مستندات: تبصره .مورد استفاده قرار گيرد عنوان حداقل الزامات كار بايد به محيط

رآور محيط كا كنترل عوامل زيان

.آور محيط كار تدوين نمايد براي كنترل عوامل زيانموثر هايي پيمانكار بايد رويه •

18

يط باشد، ها در مح هاي محيط كار بيانگر غيرمجاز بودن ميزان آلاينده گيري آلاينده چنانچه نتايج اندازه •عمل ي مناسب بهها و ايجاد شرايط محيط اقدامات لازم را به منظور حذف يا كاهش آلايندهپيمانكار بايد

. آورد

علاوه بر . گيرد و يا مسير انتقال صورت مي ها در منبع ايجاد طور كلي حذف يا كاهش آلاينده به: يادآوري .ها در محل دريافت، الزامي است اين استفاده از تجهيزات حفاظت فردي، به منظور كاهش ميزان آلاينده

هداشتيشناسايي نقاط خطرناك محيط كار از نظر موارد ب

نسبت به شناسايي هاي محيطي، گيريهاي معمول آلاينده پيمانكار موظف است، علاوه بر انجام اندازه • .مواردي كه داراي پتانسيل آسيبهاي بهداشتي هستند اقدام نمايد

، محل انجام عمليات و نوع خطرفرآيند انجام كار، توان بر اساس نوع فعاليت، موارد مذكور را مي: يادآوري .بندي نمود تقسيم... .

وزارت نفت HSEاداره كل در انجام اين شناسايي بايد راهنماي شناسايي مخاطرات بهداشتي مصوب • .مورد استفاده قرار گيردعنوان حداقل الزامات به

پيمانكار بايد بسته به نوع ريسكهاي بهداشتي شناسايي شده، اقدامات كنترلي و پيشگيرانه مناسب را به • .ف يا كاهش ريسكهاي بهداشتي، تدوين و اجرا نمايدمنظور حذ

پيمانكار موظف است آموزشهاي كافي و مناسب به منظور آشنايي كاركنان با ريسكهاي بهداشتي محيط • .كار فراهم نمايد

ارزيابي ريسكهاي بهداشتي

.اقدام نمايدابي اين ريسكها يپيمانكار بايد پس از شناسايي ريسكهاي بهداشتي محيط كار نسبت به ارز •

كمي و با استفاده از تكنيكهاي مختلف نظير -كمي و يا كيفي به صورت كيفي،ارزيابي ريسك : 1تبصرهانجام ... آناليز ايمني شغلي، آناليز خطرات شغلي و ، "اگر؟- شود چه مي"ليست، تجزيه و تحليل چك .شود مي

ارزيابي ريسك بهداشتي ناشي از ر وزارت نفت نظي HSEاداره كل هاي اجرايي مصوب روش: 2تبصره .مواجهه با مواد شيميايي بايد در اين ارزيابي استفاده شوند

قـانون كـار و همچنـين آئـين نامـه هـا و مقـررات وزارت 92پيمانكار موظف است مطابق با ماده • :مراقبتهاي بهداشتي ذيل را براي كاركنان خود فراهم نمايدبهداشت، درمان و آموزش پزشكي

كارگران و كارآموزان خود را قبل از اشتغال به كار يـا كـارآموزي مـورد آزمايشـهاي بايدانكار پيم • .پزشكي قرار دهد

.براي كليه مشاغل در درجه اول آزمايشات زير بايستي انجام شود • ).خون و ادرار(آزمايشات روتين از نمونه هاي بيولوژيك -

19

.غلآزمايشات و معاينات اختصاصي براساس نوع ش -مورد تأييد (نوع آزمايشات و معاينات با نظر پزشك طب كار يا پزشك عمومي دوره ديده طب كار •

شـركت پيمانكـار تعيـين HSEكارشناس بهداشت حرفـه اي امـور هماهنگيو ) مراكز بهداشتي .گردد مي

.نكات زير را مشخص كند دمعاينات و آزمايشات قبل از استخدام در درجه اول باي • .به الكل و مواد مخدر و بيماريهاي مقاربتي اعتياد - .ابتلا به بيماريهاي رواني - .ابتلا به بيماريهاي واگير - .قدرت انجام كار مورد نظر -

از پس از انجام آزمايشات مربوط به معاينات قبل از استخدام برگ گواهي صلاحيت اشتغال به كار • .طرف پزشك صادر و به پيمانكار داده مي شود

انكار موظف است براي هر يك از كاركنان خود پرونده پزشكي تشكيل داده و نتايج معاينات و پيم •در صورت وقـوع .برگ گواهي صلاحيت اشتغال به كار ذكر شده در بند قبل را در آن بايگاني كند

.حادثه، موارد بايد با ذكر جزئيات و توضيحات در پرونده فرد درج گرددمستندات حداقل انجام معاينات پزشكي، پيمانكار موظف به لحاظ كردن در تهيه پرونده پزشكي و •

:باشد ذيل ميمراكز طب صنعتي مصوبه شوراي عالي HSEروش اجرايي نحوه تعامل سازمان -

HSE وزارت نفت تشكيل پرونده بهداشتي كاركنان روش اجرايي - روش اجرايي ثبت آسيبها و بيماريهاي مرتبط با كار -

مورد بازبيني قرار دهد تـا ) صورت ساليانه حداقل به(پرونده پزشكي كاركنان خود را پيمانكار بايد •در صورت مشاهده مواردي نظير تكرار حوادث، تداوم بيماريها و يا اشتباهات فـردي اقـدامات لازم

. يابي و رفع مشكلات انجام گيرد منظور ريشه بهسالي يكبار مورد معاينه پزشـكي يمانكار موظف است كليه كاركنان خود را حداقل پ

.قرار دهد و نتايج آن را در پرونده پزشكي كاركنان نگهداري نمايدمعاينات شغلي دوره اي با توجه به نوع عوامل زيـان آور موجـود در محـيط و زماننوع آزمايشات •

.كار و مطابق با نظر پزشك طب كار و كارشناس بهداشت حرفه اي تعيين مي شودوظف است گزارش انجام معاينات شغلي كاركنان خود را با ذكر تعداد كاركنـان معاينـه پيمانكار م •

زمان ارسال آمار (.شركت ارسال كند HSEبه امور هر ماهشده و آمار مربوط به بيماريهاي شغلي )شركت اعلام گردد HSEتواند با هماهنگي امور مي

نات شغلي و مراقبت هـاي پزشـكي مطـابق بـا ساير موازين و آئين نامه هاي مربوط به انجام معاي •مقررات و آئين نامه هاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و همچنـين وزارت كـار واحـد

.تأمين اجتماعي مي باشد

20

آور محيط كار و بررسي نتايج معاينات شغلي، از از طريق كنترل عوامل زيانپيمانكار موظف است • .در كاركنان خود پيشگيري و از سلامت آنها اطمينان حاصل كند هاي مرتبط با كار وقوع بيماري

معالجه جراحات صنعتي جراحات مختصر وارده به كارگران بايد در درمانگاهي كه قبلاً توسط پيمانكار معين شده و ترتيب •

درمورد صدمات منجـر بـه مـرگ و يـا فـوت . آن به مسؤوليت خود او داده شده است درمان شودام كار، نبايد شرايط محل حادثه و كار تغيير نمايد و همچنـين تـا بازديـد مقامـات طبيعي درهنگ

. دولتي و قضائي و صدور اجازه رسمي آن مقامات، جسد نبايد جابجا گرددپيمانكاراني كه در پروژه هاي بزرگ درگير هستند نياز به قابليتهاي پزشكي بالا، فراتـر از آمـوزش •

ي از خدمات يك پرستار، پزشكيار يا پزشك با تجربه در زمينـه طـب كمكهاي اوليه دارند و بايستكاركنان گروه پزشكي بايستي با پروژه، نوع كارهايي كه در محل انجام مـي . شغلي استفاده نمايند

.شود و خطرات موجود آشنايي لازم داشته باشنداي مرتبط با كار ثبت آسيبها و جراحات كاري بايد مطابق با روش اجرايي ثبت آسيبها و بيماريه •

.گيري شود و سابقه هاي اوليه كمك پيمانكار موظف است مركزي را براي استفاده فوري بيماران يا كارگران آسيب ديده تحت نظر يك •

.در محل كار احداث نمايد) بسته به تعداد كاركنان(يا چند پزشك و پزشكيار خطرات كارگاه جعبه كمكهاي اوليه مجهز به پيمانكار مكلف است متناسب با تعداد كارگران و نوع •

حداقل شامل چسـب، پـنس، گـاز اسـتريل بسـته بنـدي شـده، مـاده (تجهيزات و داروهاي لازم تهيه و در نقاطي كه دسترسي فوري به آنها بـراي كـارگران ميسـر باشـد ) …كننده و ضدعفوني

.نصب نمايدلااقـل دو نفـر از كاركنـان پيمانكـار اه متناسب با تعداد كارگران و نـوع خطـرات كارگ ـ لازم است •

.العمل سريع در هنگام وقوع حادثه گذرانده باشند آموزش كمكهاي اوليه را براي عكسبه محض ابتلاء يكي از كارگران به امراض واگيردار مراتـب را است پيمانكار موظف HSE مسؤول •

.كارفرما گزارش دهد HSEبه امور مديريت بهداشت محيط .3-2-6- 5

كليات .فعاليتهاي پيمانكار بر عهده پيمانكار است) عمومي و فردي( يت بهداشتمسؤول •/ انبـار مـواد غـذايي، حمـام تاسيسات بهداشتي شامل آشپزخانه، محـل غـذاخوري، بايدپيمانكار •

را مطابق شرايط و ضوابط بهداشتي ذيل براي ... دوش، رختكن، حوله و صابون توالت دستشويي و آئين نامه تاسيسات كارگاه از "ضوابط و شرايط بهداشتي ذيل برگرفته از. د فراهم كندكاركنان خوو به استناد قانون وظايف و تشكيلات وزارت بهداشت، درمان و آمـوزش پزشـكي و "نظر بهداشت

.استقانون كار يي شرايط و ضوابط مربوط به بهداشت مواد غذايي بايد مطابق با آيـين نامـه بهداشـت مـواد غـذا •

.وزارت نفت باشد

21

نمازخانه هر كارگاه بايد محلي مناسب با فضاي كافي و شرايط بهداشتي براي اداي فرايض دينـي كـارگران •

.داشته باشدنمازخانه بايد داراي نور كافي و تهويه مناسب باشـد و دور از محيطهـاي پـر سـر و صـدا و آلـوده •

.احداث شود )محل سكونت كاركنان(كمپ هاي اسكان را مطابق با كليه ضوابط و شرايط ) كمپ هاي اسكان(مانكار موظف است محل سكونت كارگران پي •

.بهداشتي تهيه كند .ظرفيت كمپ هاي اسكان مي بايست متناسب با تعداد نفرات باشد •كمپ هاي اسكان مي بايست داراي سيستم تهويه مناسب و روشنايي كافي و امكان تامين درجـه •

.مختلف سال در آن مهيا باشد حرارت مطلوب در ايامساختمان محل سكونت كاركنان و كمپ هاي اسكان مي بايست از نظر استحكام مطمـئن بـوده و •

.حفاظت جسمي و سرپناه انسان را تامين نمايدپيمانكار مي بايست اقدامات لازم در مورد جلوگيري از ورود حشرات و جانوران مـوذي بـه داخـل •

.را بعمل آرود... مل نظافت هاي دوره اي و منظم، سم پاشي و اماكن سكونت كاركنان شاهر كارگاه بايد محلي مناسب با فضاي كافي و شرايط بهداشتي براي اداي فرايض دينـي كـارگران •

.داشته باشد آشپزخانه در كارگاههايي كه زمان صرف غذا بر ساعات كار منطبق باشد بايد داراي آشـپزخانه بـا شـرايط و •

:باشند ضوابط ذيلموقعيت آشپزخانه بايد طولي باشـد كـه از مكانهـاي آلـوده دور بـوده و مجـاور سـالن -

غذاخوري باشد و وسايل و شرايط پخت بايد بـه گونـه اي باشـد كـه بـراي قسـمتهاي .مجاور آن مزاحمتي ايجاد ننمايد

تهيـه فضاي آشپزخانه بايد متناسب با تعداد كارگران آشپزخانه و حجم كار باشد تا كار - .و طبخ غذا براحتي انجام گيرد

.سقف آشپزخانه بايد به رنگ روشن و بدون ترك خوردگي باشد - .ديوارهاي آشپزخانه تا زير سقف كاشي و بدون ترك خوردگي باشد -كف آشپزخانه بدون ترك خوردگي، صاف، همـوار، قابـل شستشـو و از نـوع موزائيـك، -

.ي شيب مناسب بطرف كفشوي باشدسنگ و امثالهم بوده و لغزنده نباشد و داراآشپزخانه بايد داراي تهويه مناسب باشد و بر روي اجاقها و منابع آلوده كننده هوا، هود -

.مناسب نصب شود .آشپزخانه بايد داراي وسايل سرمايشي و گرمايشي مناسب، متناسب با فصل باشد -ويسـهاي بهداشـتي انبـار مـواد غـذايي، سر : آشپزخانه بايد داراي امكانات جنبي نظيـر -

.مطابق با موازين بهداشتي باشد) حمام، توالت، دستشويي، رختكن(اختصاصي

22

آشپزخانه كارگاههايي كه نياز به نگهداري مواد غذايي فاسـد شـدني دارنـد بايـد داراي -يخچال، فريزر و يا سردخانه متناسب بـا حجـم كـاري و منطبـق بـا شـرايط و ضـوابط

.بهداشتي باشندنگهداري ظروف بايد در مجاورت محل پخت غذا و در عين حال مجـزا محل شستشو و -

و مستقل از آنها باشند بطوري كه ظروف از يك درب يا دريچـه بـه ايـن محـل وارد و .ظروف تميز از مسيرهاي جداگانه وارد آشپزخانه و محل غذاخوري شود

كننـده و آب ظرفشويي بايد داراي شير آب گرم و سرد مشترك و شستشو با مواد پاك - .كشي با آب گرم و سرد انجام گيرد

ظروف بايد بدون ترك خوردگي، بدون لب پريدگي بوده و از جـنس زنـگ نـزن باشـد، -كليه لوان و استكانهاي مورد استفاده ترجيحاً از جنس شيشه اي يا اسـتيل زنـگ نـزن

.باشندغيـر مجـاز استفاده از ظروفي كه از طرف وزارت بهداشت، درمـان و آمـوزش پزشـكي -

.شناخته شود ممنوع استاستفاده از ظروف چوبي، ترك خورده و ظروف با آلياژ سربي در آشپزخانه ممنـوع مـي -

.باشد .استفاده از قندان، نمكدان و مشابه آنها بدون سرپوش ممنون است -ابزار و وسايلي كه براي پوست كندن، مخلوط كردن، خرد كردن مـواد غـذايي بـه كـار -

نبايد درز و شكاف داشته باشد تا مـواد در آنهـا جمـع و فاسـد نگـردد و برده مي شود همچنين بايد اين وسائل به آساني قابل جدا شدن از هم باشـند تـا بعـد از اتمـام كـار

.شستشو و خشك شوند و فقط هنگام استفاده ، مجدداً سوار شونده و كـف آنهـا پيشخوان، جاظرفي، كمدها، قفسه ها، گنجه ها بايد قابـل شستشـو بـود -

سـانتيمتر از سـطح زمـين فاصـله داشـته باشـد و از دسـترس بنـدپايان و 20حداقل .جوندگان بدور باشند

.نصب حشره كش برقي در آشپزخانه و محل غذاخوري الزامي است -ميـزي كـه بـراي آمـاده . سطوح و ميزهاي كار بايد صاف و براحتي قابل شستشو باشد -

گيرند بايد روكش مناسب، قابل شستشو و ضدعفوني و سازي غذا مورد استفاده قرارمي .زنگ نزن باشند

آشپزخانه بايد داراي روشنايي كافي باشد و شيشه پنجره ها و دربهاي آن مرتبـاً تميـز - .نگهداري شوند

كليه پنجره ها و دربها بايد مجهز به توري ضد زنگ بوده و دربهاي آشپزخانه مجهز بـه - .باشندفنر يا درب بند پنوماتيك

.كيفيت آب مصرفي در آشپزخانه بايد مورد تاييد مقامات بهداشتي باشد - .آشپزخانه بايد داراي سيستم جمع آوري و دفع بهداشتي فاضلاب باشد -

23

آَشپزخانه بايد داراي زبالـه دان بـه تعـداد و حجـم مناسـب باشـد و داراي درب، قابـل -ريـق بهداشـتي جمـع آوري و شستشو و از جنس زنگ نزن باشند بطوريكه زباله ها بط

.دفع گردندكارگران آشپزخانه بايد بـراي البسـه و وسـايل نظافـت و اسـتحمام خـود در بيـرون از -

.محوطه پخت و پز قفسه داشته باشد .كارگران بايد درهنگام كار ملبس به روپوش سفيد، كلاه سفيد و پيشبند باشند -و مقـدار كـافي در اختيـار كـارگر لباس كار و وسائل نظافت و استحمام بايد به تعـداد -

.آشپزخانه قرارگيردلباس كارگراني كه با مواد غذايي سروكار دارند بطور اختصاصي و مجزا از لبـاس سـاير -

.كارگران و خارج از محوطه آشپزخانه و محل غذاخوري بايد شستشو گرددگرم و صابون كارگران موظفند بعد از توالت و قبل از شروع بكار دستهاي خود را با آب -

.بشويندكليه كارگراني كه با تهيه، پخت و توزيع مواد غذايي سـروكار دارنـد بايـد داراي كـارت -

بهداشتي مطابق با ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بوده و در محل كار .نگهداري شود

ن كوتـاه و كارگران آشپزخانه بايد رعايت بهداشت فردي را نموده، ناخن ها و موهاي آنا - .تميز باشد

در موقع طبخ غذا دستگاه سوخت و نوع مواد سوختني به گونه اي باشـد كـه احتـراق - .بطور كامل صورت گيرد و باعث آلودگي هوا نگردد

چسب، تنسوپلاست، قيچي، پـنس، (جعبه كمكهاي اوليه با حداقل داروهاي مورد لزوم -تهيـه و در محـل مناسـب ) ننـده گاز استريل بسته بندي شده، يك ماده ضد عفـوني ك

.نگهداري شود .در صورت استفاده از قالبهاي يخ، بايد قبل از مصرف با آب تميز شستشو داد -

كارگاههايي كه داراي آشپزخانه نيستند و يا غذا در محل ديگري تهيه و طبخ مي گردد موظفنـد •يط و ضـوابط بهداشـتي در جهت گرم كردن و آماده سازي و توزيع غذا امكانات لازم مطابق با شرا

.اين دستورالعمل را فراهم نمايندپيمانكار موظف است جهت آموزش موازين بهداشتي به كارگراني كه با مواد غذايي سروكار دارند، •

.هماهنگي ها و امكانات لازم را فراهم نمايند .باشد هرگنونه پخت و پز، آماده سازي و توزيع غذا در غير از محل تعيين شده ممنوع مي •استعمال دخانتيات براي كليه كاركنان آشپزخانه در حين كار و در محل آشپزخانه ممنوع مي •

.باشد غذاخوري

كارگاههايي كه ساعات كار آنها با زمان صرف غذا منطبق باشد بايد داراي محلـي مسـتقل جهـت • :غذاخوري مطابق با شرايط و ضوابط ذيل باشند

24

.با تعداد كاركنان باشدوسعت محل غذاخوري بايد متناسب -در محل غذاخوري بايد به تعداد كافي ميز و صندلي براي كارگراني كـه در يـك موقـع غـذا مـي -

.خورند وجود داشته باشد .سقف محل غذاخوري بايد صاف، بدون ترك خوردگي و به رنگ روشن باشد - .ديوارها بايستي مقاوم، صاف، به رنگ روشن و قابل شستشو باشد -اخوري بايد قابل شستشو و داراي شيب مناسب بـه سـمت كفشـوي باشـد و لغزنـده كف محل غذ -

.نباشد .ميزها و صندلي ها بايد از جنس مقاوم، قابل شستشو بدون ترك خوردگي و درز باشند - .زباله دانهاي درب دار به تعداد كافي و در محلهاي مناسب قرار داده شود - .پاكيزه و تميز نگهداري شوندمحل غذاخوري بايد داراي روشنايي بوده و -در مسير ورود كاركنان به محل غذاخوري به تعداد كافي دستشويي مجهـز بـه آب گـرم، سـرد و -

.صابون تهيه و امكانات لازم جهت خشك كردن دست و صورت فراهم گردد كارگراني كه با مواد سمي و عفونت زا سر و كار دارند بايد قبل از ورود به محل غـذاخوري لبـاس -

.كار خود را تعويض نمايندo درب و پنجره هاي محل غذاخوري بايد مجهز به توري باشد و دربهاي محل غذاخوري مجهز به

.فنر يا درب بند پنوماتيك باشند انبار مواد غذايي :شرايط و ضوابط بهداشتي انبار مواد غذايي به شرح ذيل مي باشد •

.شودانبار مواد غذايي بايد در محل مناسب احداث - .سطح و فضاي انبار بايد متناسب با نوع و ميزان مواد مورد ذخيره باشد -انبار بايد داراي قفسه بندي مناسب بوده و مواد طوري چيده شوند كه خطـر سـقوط نداشـته و -

.مزاحمت براي عبور و مروز افراد ايجاد ننمايدو صاف، بدون ترك خوردگي ديوارها و سقف و كف انبار بايد از مصالح مقاوم ساخته شده باشند -

.و قابل نظافت باشندسانتيمتر از بتون و مصالح مقاوم ساخته شوند 80ديوارهاي جانبي انبار از سطح زمين به ارتفاع -

.تا مانع ورود جوندگان به داخل انبار گردند .كليه دربها و پنجره هاي انبار بايد سالم، قابل شستشو و مجهز به توري زنگ نزن باشند - 30الي 20ربهاي انبار نبايست از كف زمين فاصله داشته باشند، پايين درب بايستي به ارتفاع د -

.سانتيمتر با ورق آلومينيوم مجهز گردد تا از نفوذ حيوانات موذي جلوگيري گردددرجه حرارت انبار بايستي مرتباً كنترل گرديده بطوريكه در تمام فصول سال متناسـب بـا نـوع -

.ره بوده و از تابش مستقيم نور خورشيد بر روي مواد غذايي جلوگيري گرددمواد مورد ذخيسانتيمتر از كـف 20تا 15مواد غذايي فاسد نشدني بايد در ظروف مناسب و درب دار و ارتفاع -

.انبار روي پالتها نگهداري گردندبوده و كارت كارگراني كه در انبار فعاليت مي كنند بايد مجهز به وسايل حفاظت فردي مناسب -

.بهداشتي داشته باشند

25

.از انبار نمودن ظروف خالي و وسائل اسقاطي در اخل انبار بايد احتراز شود - .نظافت و گندزدائي انبار بايد بطور منظم صورت گيرد - .ورود افراد متفرقه به انبار مواد غذايي ممنوع مي باشد - يخچال و سردخانه شود و يا مجبور به ذخيره مواد غذايي فاسد شدني هستند در كارگاههايي كه پخت و پز انجام مي •

:بايد يخچال يا سردخانه مطابق با شرايط ذيل وجود داشته باشديخچال يا سردخانه بايد مجهز به دماسنج سالم بوده و درجه حرارت آنها بطـور مـنظم و مرتـب -

.كنترل گردد .شود نظافت و شستشوي داخل يخچال و سردخانه بايد مرتباً انجام -به منظور جلوگيري از احتمال فساد در اثر قطع برق بايد سردخانه مجهز به برق اضطرار باشد و -

.سيستم برق آن ايمن باشد .لاشه هاي گوشت بايد از چنگك آويزان گردد -از قراردادن مواد غذايي بطور مستقيم و بدون داشتن ظرف مناسب در داخل يخچال و سردخانه -

.جلوگيري شود .ز قراردادن سبزيجات و ميوه جات در يخچال بايد آنها را شستشو و ضدعفوني نمودقبل ا - .كارگران بايد براي ورود به داخل سردخانه از كفش مخصوص سردخانه استفاده نمايند -

رختكن پيمانكار موظف است اتاقي با فضاي كافي، متناسب با تعداد كارگران و قفسه هاي انفرادي براي •

.شخصي آنان درنظر گرفته شودتعويض لباس :شرايط و ضوابط بهداشتي رختكن به شرح ذيل است •

.رختكن بايد با فاصله مناسب از محل كارگاه و محل دوشها قرار گيرد -هر قفسه بايد به گونه اي ساخته شده باشد كه داراي محل نگهـداري مجـزا بـراي لبـاس بيـرون، -

ها بايد داراي سـقف شـيبدار، قابـل شستشـو و قفسه . وسايل حفاظت فردي و كفش ايمني باشد .داراي كركره ثابت ورود و خروج هوا بوده و قفل داشته باشد

.كف و ديواره هاي اتاق رختكن بايد صاف، به رنگ روشن و تميز باشد - .اتاق رختكن بايد داراي نور كافي بوده و بطور مناسب تهويه شود - .رطوب در رختكن الزامي استوجود وسايل خشك كن براي حوله و لباسهاي م - .سطل زباله درب دار قابل شستشو به تعداد كافي در رختكن بايد درنظر گرفته شود - .محل رختكن بايد بطور منظم پاكيزه و تميز نگهداري شود -

حمام نفر كارگر يك دوش آب گرم و سرد و در مواردي كه شـاغلين 15پيمانكار مكلف است به ازاء هر •

نفـر 10واد شيميايي، مواد عفونت زا و يا مواد غذايي سروكار دارند براي يـك الـي آنها با سموم منفر اضافي يك دوش آب گرم و سرد ديگر درنظر 10كارگر يك دوش آب گرم و سرد و به ازاء هر

.گرفته شود

26

پيمانكار مكلف است براي تـامين بهداشـت فـردي كـارگران بـه تعـداد كـافي صـابون در محـل • .قرار داده و وسايل خشك كردن دست و صورت كارگران را تامين نمايند دستشويي ها

پيمانكار مكلف است به منظور ايجاد تسهيلات جهت استحمام كارگران به مقدار كـافي صـابون و • .حوله اختصاصي در اختيار آنان قرار دهد

:دوش به قرار ذيل است/ شرايط و ضوابط بهداشتي حمام •قاوم، قابل شستشو بوده و لغزنـده نباشـد و داراي شـيب كـافي بـه سـمت كف محل دوشها بايد م -

.كفشوي باشدديوارها تا سقف كاشي، به رنگ روشن و سقف حمام بايد صاف و رنگ روغني روشن و بدون ترك -

.خوردگي باشدسانتيمتر كمتر باشـد و ارتفـاع ديوارهـاي 120سانتيمتر در 90مساحت كف محل دوش نبايد از -

.متر كوتاهتر باشد 2ها نبايد از بين دوش .حمام و محل دوش بايد بطور مرتب تميز و با مواد مناسب گندزدايي گردد - .محوطه حمام بايد داراي هواكش متناسب با فضاي آن باشد - .حمام بايد مجهز به سطل زباله درب دار و قابل شستشو باشد -زي استفاده مي شود اين قبيـل منـابع در صورتيكه براي گرم كردن آب از منابع حرارتي غير مرك -

.حرارتي بايد در خارج از محوطه حمام و در محل مناسب قرار داشته باشندبراي رعايت موازين ايمني ضروري است در داخـل حمـام از لامـپ ايمنـي بـا حبـاب شيشـه اي -

.استفاده شود و تمام كليد و پريزهاي برق بايد خارج از محوطه حمام قرار داده شود .مامها بايد داراي محلي مناسب بعنوان رختكن براي تعويض لباس باشندح - .شستشوي هر نوع البسه در حمام ممنوع مي باشد -

لباسشويي در كارگاههايي كه كارگران با مواد شيميايي، مواد سمي و عفونت زا و امثالهم سروكار دارند پيمانكار •

همچنـين . وي البسه كارگران فراهم كندمي بايست تعداد كافي ماشينهاي لباسشويي جهت شستش .پيمانكار مي تواند براي اين كار با رعايت ضوابط بهداشتي رختشوي خانه احداث كند

دستشويي و توالت

:پيمانكار مكلف است براي كاركنان خود با توجه به تعداد شاغلين و به شرح زير توالت احداث كند • توالت 1حداقل نفر شاغل 1-9براي توالت 2نفر شاغل حداقل 10-24براي توالت 3نفر شاغل حداقل 25-49براي توالت 4نفر شاغل حداقل 50-74براي توالت 5حداقل نفر شاغل 75-100براي

نفر است به ازاء هر سي نفر اضـافي حـداقل 100دي كه تعداد شاغلين آنها بيش از و در موار .يك توالت درنظر گرفته شود

27

:شرايط و ضوابط بهداشتي توالتها به شرح ذيل است • .توالتها بايد در فاصله و محل مناسب از ساختمان كارگاه قرار داشته باشند - .به رنگ روشن و قابل شستشو باشند ديوارها تا زير سقف كاشي، بدون ترك خوردگي، - .سقف صاف، بدون ترك خوردگي، به رنگ روشن و قابل شستشو باشد - .كف مقاوم، صاف، قابل شستشو و گندزدايي و ترجيحاً از جنس موزائيك، سنگ و امثالهم باشد - .كاسه توالت بايد به رنگ روشن، صاف، بدون ترك خوردگي و قابل شستشو و گندزدايي باشد - .لت بايد مجهز به سيفون باشدتوا - .توالت بايد داراي شترگلو باشد - .متر باشد 1سانتيمتر و حداقل طول آن 80حداقل عرض توالت - .توالت بايد داراي تهويه مناسب و روشنايي كافي باشد - .كليه پنجره ها بايد مجهز به توري ضد زنگ باشند - .درب توالت بايد مجهز به پشت بند درب باشد - .و ضدعفوني توالتها بايد بطور منظم انجام گيردشستشو - .هر توالت بايد مجهز به سطل زباله درب دار، زنگ نزن و قابل شستشو باشد -

پيمانكار مكلف است با توجه به تعداد شاغلين به شرح ذيـل بـراي كاركنـان خـود دستشـويي درنظـر • :بگيرد

دستشويي 1 نفر شاغل حداقل 1-15براي دستشويي 2نفر شاغل حداقل 16-30براي دستشويي 3نفر شاغل حداقل 31-50براي دستشويي 4نفر شاغل حداقل 51-75براي دستشويي 5حداقل نفر شاغل 76-100براي

نفر اضـافي حـداقل 25نفر است بايد به ازاء هر 100تعداد كاركنان آنها بيش از و در مواردي كه .يك دستشويي به آن اضافه شود

:شرايط و ضوابط بهداشتي دستشويي ها به قرار ذيل است •احداث دستشويي ها بايد در مجاورت نمازخانه، محل غـذاخوري، توالـت و در دسـترس كـارگران -

.باشد .رنگ روشن، صاف و قابل شستشو باشد دستشويي ها بايد به -در مواردي كه دستشويي مشترك . متر باشد 1سانتي متر و طول آن 60عرض دستشويي حداقل -

سانتي متر و عرض دستشـويي مشـترك بـا يـك 60بجاي دستشويي انفرادي تعبيه مي شود هر .شير جداگانه آب گرم و سرد، معادل يك دستشويي محسوب مي شود

.جيحاً صابون مايع بايد در تمام اوقات در محل دستشويي وجود داشته باشدصابون و تر - .جهت خشك كردن دست وجود خشك كن الكتريكي يا حوله كاغذي ضروري است - .دستشويي بايد بدون ترك خوردگي و قابل شستشو باشد - .دستشويي بايد بطور مرتب شستشو و گندزدايي شود -

.باشد... روزانه براي دستشويي ها، توالت ها و پيمانكار بايد داراي برنامه نظافت •

28

آب آشاميدني در مواردي كه شير برداشت آب آشاميدني بهداشتي وجود ندارد بايسـتي داراي مخـازن بهداشـتي آب •

.بوده و ليوام انفرادي يا از ليوانهاي يكبار مصرف استفاده شوداي بهداشتي و مورد تاييد مراجع ذيصلاح آب آشاميدني و مصارف بهداشتي بايد منطبق بر استاندارده •

موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران در مورد ويژگي 1019و 1053استاندارد شماره . (باشدهاي فيزيكي، شيميايي و ويژگي هاي ميكروبيولوژي آب آشاميدني و همچنين مقررات و آيين نامه

)هاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكييي كه از شبكه لوله كشي آب شهر استفاده نمايند بايد جهت نمونه برداري و آزمايشهاي لازم كارگاهها •

براي اطمينان از سالم بودن آب اقدام نمايند، مضافاً در اين نوع كارگاهها اسـتفاده از دسـتگاه كلرزنـي .ري استقسمت در ميليون باشد ضرو 2/0 – 5/0براي ضدعفوني آب مصرف بطوريكه كلر باقي مانده

در مواردي كه از آب چاه يا چشمه استفاده مي نمايند، ساخت، بهـره بـرداري و لولـه كشـي آب بايـد • .منطبق بر ضوابط بهداشتي باشد

در صورتيكه آب آشاميدني از طريق چشمه يا چاه تامين شده و توسط تانكر به محل كار كارگران •رعايت گردد و آب تهيه شده براي شرب حمل مي شود، كليه شرايط و ضوابط بهداشتي مي بايست

استاندارد شماره . (كارگران مطابق اب استانداردهاي بهداشتي و مورد تاييد مراجع ذيصلاح باشدموسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران در مورد ويژگي هاي فيزيكي، شيمييايي و 1019و 1053

رات و آئين نامه هاي وزارت بهداشت، درمان ويژگي هاي ميكروبيولوژي آب آشاميدني و همچنين مقر )و آموزش پزشكي

.در استفاده از استانداردها و آئين نامه هاي مذكور همواره مي بايست آخرين نسخه آنها مدنظر باشد • (HOUSE KEEPING)ضبط و ربط ر بايـد بـه ايـن منظـو . محيط كار پيمانكاران بايد تميز و مرتب بوده و پاكيزه و منظم نگهـداري شـود •

قـانون ضـبط و ربـط در همـه فراينـدها، . محلي براي ذخيره و نگهداري تجهيزات درنظر گرفته شـود ضبط و ربط براي اين فرايندها يك بخش جانبي نبوده بلكه . اعمال، فعاليتها و مشاغل بايد رعايت شود

ز منطقـه فعاليـت، به عنوان بخشي از كار، مـواد زائـد و زبالـه هـا بايـد ا . بخش تكميل كننده آنهاست .بصورت مرتب و مستمر جمع آوري شود

آلات و تجهيزات ماشين. 3-3- 5 ماشين الات HSEالزامات عمومي -3-3-1- 5

شناسايي خطرات اين . آلات مورد استفاده خود اقدام كند پيمانكار بايد نسبت به شناسايي انواع خطرات ماشين •

:طور كلي عبارتند از خطرات به

29

يكيخطرات مكان ‐ يكيخطرات الكتر ‐ يخطرات حرارت ‐ از صدا يخطرات ناش ‐ از ارتعاش يخطرات ناش ‐ از تشعشع يخطرات ناش ‐ از مواد و اجسام يخطرات ناش ‐ كيت اصول ارگونومياز عدم رعا يخطرات ناش ‐

منظور پيشگيري از وقوع حوادث پيمانكار بايد براي انواع خطرات شناسايي شده، تدابيري به • .محتمل اتخاذ نمايد

پيمانكار موظف است بسته به نوع و شدت حوادث احتمالي، آموزشهاي مورد نياز را براي انجام • .فراهم نمايد اقدامات پيشگيرانه و كنترلي و نيز نحوه مواجهه با حوادث

پيشگيرانه )نت(نگهداري و تعميرات ظف است يك آلات، پيمانكار مو منظور حصول اطمينان از عملكرد مناسب تجهيزات و ماشين به •

.برنامه مدون براي تعمير و نگهداري تدوين و اجرا نمايدآلات مورد استفاده خود را مورد بازرسي قرار تجهيزات و ماشيناي پيمانكار بايد به صورت دوره •

، نسبت به برطرف كردن مورد HSEدهد و در صورت مشاهده هرگونه شرايط نامنطبق با الزامات .اقدام كند

كارفرما مورد HSEعمير و نگهداري پيمانكار بايد به صورت مستمر با هماهنگي امور هاي ت برنامه • .بازنگري قرار گيرد

لاتآ تجهيزات ايمني ماشين آلات و تجهيزات، پيمانكار موظف است به منظور پيشگيري از حادثه در هنگام كار با ماشين •

.مناسب تدارك ببيند تجهيزات ايمنيبرداري مجهز به تجهيزات ايمني آلات و تجهيزات در ابتداي بهره ر ماشينبا توجه به اينكه بيشت •

.لازم هستند، پيمانكار موظف به نظارت بر نحوه كاربرد صحيح آنها است تجهيزات ايمنيهاي تعمير و نگهداري تجهيزات خود، از وجود و استفاده پيمانكار بايد در برنامه •

.اطمينان حاصل كند، پيمانكار موظف است نسبت به تعويض يا تعمير ديدگي ابي يا آسيبدر صورت فقدان، خر •

.اقدام كند تجهيزات ايمني خصوصيات حفاظگذاري و حفاظ پيمانكار موظف است علاوه بر رو از اينهستند؛ آلات مهمترين تجهيزات ايمني حفاظهاي ماشين •

خصوصيات . سب اقدام نمايدرعايت موارد ذكر شده نسبت به استقرار و استفاده از حفاظهاي منا :يك حفاظ مناسب عبارتند از

30

حفاظت را به طور كامل تأمين نمايد و در صورت عمل نكردن آن دستگاه حفاظ بايد - نيز عمل نكند يا نزديك شدن به دستگاه ممكن نشود

از داخل شدن در منطقه خطر، هنگام كار پيشگيري كند حفاظ بايد - .گر شودموجب ناراحتي كار حفاظ نبايد - .باعث لطمه به توليد شود حفاظ نبايد - .به طور خودكار يا با كمترين تلاش به كار افتد حفاظ بايد - .شود متناسب با ماشين و كاري باشد كه انجام مي حفاظ بايد - .بهتر است حفاظ جزئي از ماشين باشد - .وردآ كاري، بازرسي، تنظيم و تعمير ماشين به وجود اشكالي براي روغن حفاظ نبايد - .بتواند مدت مديدي با حداقل مراقبت مورد استفاده قرار گيرد حفاظ بايد - .در مقابل فرسودگي و ضربه مقاومت كند حفاظ بايد - .بادوام بوده ودر برابر آتش و مواد خورنده مقاومت كند حفاظ بايد - ،)داراي اجزايي نباشد كه موجب حادثه گردد(منبع ايجاد خطر باشد نبايد خود حفاظ - بيني نشده نيز نقش حفاظتي ايفا نمايد در مقابل حوادث پيش حفاظ بايد -

لاتآايمني انواع ماشين -3-3-2- 5بسته به آلات و تجهيزات، در مورد ماشين HSEاست علاوه بر ملاحظات عمومي پيمانكار موظف •

.درآورد را به اجرا ) 5-3بند (ايمني ماشين الات ويژه دستورالعمل هاي نوع فعاليت،

ايمني ابزار -3-3-3- 5 .منظور انجام فعاليتهاي كاري فراهم كند پيمانكار بايد ابزار مناسب به •استفاده از اين ابزار . ابزارهاي مورد استفاده نبايد معيوب، شكسته، ترك خورده يا خميده باشد •

.قدام كندممنوع است و پيمانكار موظف است نسبت به تعمير يا از رده خارج كردن آنها اشامل (را براي ابزار خاص مورد استفاده خود "دستورالعمل ايمني ابزار"كليه پيمانكاران موظفند •

.تهيه و اجرا نمايند) وماتيكپنابزار دستي، برقي، مكانيكي و پيمانكار بايد داراي يك برنامه كنترل مركزي ابزار به منظور حصول اطمينان از مشخص بودن •

.سالم بودن ابزار باشدنيز ح و محل، استفاده صحي .كاركنان بايد آموزشهاي مورد نياز را در مورد نحوه استفاده ابزار دستي گذرانده باشند •o وسائل برقي بايستي داراي مشخصات زير باشند:

.كليه وسائل برقي بايستي سالم وداراي سيم اتصال به زمين باشند • .و يا داراي زدگي به منطقه ممنوع استورود و استفاده از كابل و سيستم برق دو تكه • .كليه تجهيزات برقي بايستي سالم و داراي دو شاخه مناسب باشند •جعبه برق مناسب دچنانچه پيمانكاران جهت كارگاه خود نياز به اتصال برق داشته باشند، باي •

.تهيه نمايند

31

خودكار از قبيل فيوز كليد / حتماً داراي اتصال به زمين و فيوز اتوماتيك دجعبه برق باي • .مينياتوري با آمپر مناسب باشد

.گيردقبل از ورود به شركت مورد بازديد و تأييد اداره بازرسي برق قرار بايد جعبه برق •كليه وسايل برقي پيمانكار بايستي از سلامت كامل برخوردار بوده و فاقد هر نوع نقص از •

.گري كه باعث بروز حادثه گردد ، باشندقبيل شكستگي ، ترك خوردگي و يا هر نوع عيب دي .قسمت گردنده كليه وسائل فوق بايستي داراي حفاظ سالم و مناسب باشد •، ابزارهاي برقي قابل حمل بايد مجهز به سيستم توقف باشد تا در صورت رها شدن كليد ابزار •

.جريان برق آن قطع شودبلافاصله .مناسب باشدو پوشش داراي عايق بايدبسته به نوع كاربرد دسته و بدنه ابزار •

ها و دفاتر پيمانكار تجهيز كارگاه -3-3-4- 5

پيمانكار موظف است قبل از شروع پيمان، نسبت به تجهيز كارگاه خود اقدام نموده و پـس از • .طرح فعاليت خود را آغاز نمايد/مجتمع HSE مورتأييد ا

نمونه هايي از ايـن . به سايت ارائه نمايد پيمانكار بايد ليست تجهيزات ضروري را قبل از ورود • :تجهيزات عبارتست از

آسيابهاي متحرك - مخازن و تجهيزات سندبلاست - كارگاهها و بچينگ بتن -

استقرار هرگونه كانتينر و يا تخصيص فضائي جهت كارگاه يا انبار پيمانكار منوط به اخذ مجوز • .طرح مي باشد/مجتمع HSE موراز واحد ذيربط و تأييد ا

پيمانكار موظف است به نحو مناسبي نسبت به تعمير و نگهداري تجهيزات خود اقدام نموده و •آزمايشات لازم و بازرسي فني از تجهيزات خود را بعمل آورده و از ايمن بودن آنها اطمينان

حاصل نمايد بطوريكه هيچگونه خطري، افراد، اموال و محيط زيست را تهديد ننمايد

وازم كارورود ابزار و ل بازديد و HSE كليه وسائل و ادوات برقي پيمانكار بايستي قبل از ورود به محل ، توسط امور •

.سلامت آنها مورد تأييد قرار گيردورود و استفاده از دستگاههائي كه داراي نشتي روغن ،گازوئيل و يا بنزين بوده و يا نقص فني •

.باشد داشته باشند ، به شركت ممنوع ميهاي هوا بايستي داري شير اطمينان بوده و كليه اتصالات و شيلنگ هاي مربوطه كمپرسور •

.بايد سالم و فاقد زدگي باشندپيمانكار جهت انجام كارهاي ساختمان حتي الامكان بايد از مصالح ساختماني و سازه هاي •

ين شركتمسؤولدر موارد خاص با اجازه . فلزي پيش ساخته و بتون آماده استفاده كند .توان از بتونير ديزلي استفاده كرد مي

32

استفاده از گاز طبيعي جهت . جهت انجام برشكاري بايد از گاز استيلن استفاده نمود • .باشد برشكاري ممنوع مي

.كليه سيلندرهاي هوا و استيلن بايستي داراي كلاهك باشند • .مانومترسيلندرها بايستي كاملاً سالم باشند • .سالم ، فاقد زدگي و سوختگي باشند شيلنگ هاي مربوطه بايد •كليه اتصالات شيلنگ ها بايستي با بستهاي مخصوص محكم شده باشد و استفاده از سيم •

.بجاي بست ممنوع است .نازلهاي برشكاري و شير فلكه آن بايد سالم و در رنگهاي مختلف باشند •است مگر با اجازه نماينده ورود ابزار و وسائل پيمانكار به شركت در ساعات غير اداري ممنوع •

HSE امور

نشاني كارفرما تجهيزات ايمني و آتش -3-3-5- 5شنا نمايند، آنشاني كارفرما ايمني و آتشكليه پيمانكاران موظفند كاركنان خود را تجهيزات •

تا در هنگام وقوع حوادث با توجه به شرح وظايف محوله و در صورت نياز از اين تجهيزات .رسيده باشد HSEامكان و نحوه استفاده از اين تجهيزات بايد به تاييد امور . اينداستفاده نم

پيمانكار بايد كاركناندر خصوص استفاده پيمانكار، كارفرما HSEدر صورت صلاحديد امور • : اين تجهيزات عبارتند از .موزش داده شونداستفاده از اين تجهيزات آدر زمينه

نشاني سيستم آب آتش - هاي اطفاء حريق لكپسو - شوهاي ايمني ها و چشم دوش - هاي اضطراري تلفن - سيستم اعلام خطر -

در ) هاي دستي كننده از جمله خاموش(نشاني يمني و آتشتجهيزات ا تدارك مسؤولپيمانكار • . حيطه فعاليتهاي خود است

در نصب تجهيزات HSEملاحظات - 3-3-6- 5

. صورت كامل رعايت نمايد را به HSEظات ملاح نصب تجهيزاتدر هنگام پيمانكار بايد • :در نصب تجهيزات عبارتند از HSEمهمترين الزامات

زيست عدم تخريب محيط - محيطي و حيوانات هاي زيست عدم آسيب به گونه - زيست تكنولوژيهاي ايمن و دوستدار محيطگيري از بهره - گيري از تجهيزات ذاتاًً ايمن استفاده از بهره - ومي در حمل و نقل تجهيزات و موادرعايت اصول ارگون - براي نصب) ايمن و ارگونوميك(استفاده از ابزار مناسب -

33

تجهيزات حفاظت فردي -3-3-7- 5

پيمانكار بايد تجهيزات حفاظت فردي مناسب و دستگاههاي ايمني مورد نياز افراد را مطابق با • .قوانين و با هزينه خود فراهم نمايد

فردي تهيه ماتريس تجهيزات حفاظت :زير براي كليه نفرات پيمانكار اجباري است تجهيزات حفاظت فرديتهيه •

.شركت HSEـ كلاه ايمني با رنگ خاص شركت مربوطه و داراي استحكام مناسب با تأئيد امور .ـ لباس متحدالشكل با نام و آرم شركت پيمانكاري

.ـ كفش ايمني مناسب با نوع كار :براي كليه نفرات پيمانكار بر حسب مورد الزامي است زير تجهيزات حفاظت فردي •

.ـ عينك ايمني .ـ گوشي

.ـ ماسك و فيلتر ضد گاز .ـ ماسك پارچه اي و يا ماسك جوشكاري بر حسب نوع كار

.ـ دستكش مناسب با نوع كار .ـ كمربند ايمني براي كار در ارتفاع .ـ باراني براي كار در محيط باراني

.ـ چكمه مناسب با نوع كار .ـ لباسكار مناسب با نوع كار

.ـ ساير وسائل استحفاط فردي ويژه براي كارهاي خاص شركت و يا واحد ذيربط از وسائلي همچون دستگاه HSEتواند با اجازه امور پيمانكار مي •

.تنفسي بصورت اماني استفاده كند تدارك تجهيزات حفاظت فردي

ت قبل از شروع پيمان، نسبت به تهيه وسائل حفاظتي فردي مناسب براي پيمانكار موظف اس • .خود اقدام نمايد كاركنان

.كليه وسائل حفاظتي فردي بايستي از جنس مرغوب و مقاوم تهيه گردند •وسائل حفاظتي فردي خريداري شده توسط پيمانكار قبل از ورود به شركت بايستي از نظر •

.قرار گيرد HSEأييد امور مرغوبيت و مناسب بودن مورد ت آموزش نحوه استفاده از تجهيزات حفاظت فردي

پيمانكار بايد آموزشهاي لازم را به منظور آگاهي پرسنل از نحوه استفاده تجهيزات حفاظت • فردي فراهم نمايد

نظارت بر استفاده و از پيمانكار موظف است بنحوي برنامه ريزي نمايد كه كليه كاركنان تحت سرپرستي ا •

.وسائل حفاظتي تحويلي استفاده نمايند

34

حفاظتي توسط كاركنان پيمانكار ، برخوردهاي انضباطي تجهيزات در صورت عدم استفاده از • :زير بعمل خواهد آمد

اخطار شفاهي به پيمانكار و درخواست اخذ تعهد از فرد خاطي براي استفاده - 1 .از وسائل حفاظت فردي

.رخواست اخراج فرد خاطياخطار كتبي به پيمانكار و د - 2اعمال جريمه نقدي پيمانكار و كسر از سپرده حسن انجام كار نامبرده با نظر - 3

.و تصويب مديريت شركت HSEامور .لغو قرارداد - 4

نقليه وسائط HSEملاحظات -3-3-8- 5

نقليه مقررات تردد وسائط .له پيمانكاران الزامي استبراي كليه افراد ازجم) 5-3بند (ليهنق اجراي مقررات تردد وسائط • مجوز عبور وسائط نقليه پيمانكاران در محدوده شركت

در . باشند منظور تردد در محدوده شركت موظف به اخذ مجوز از شركت مي رانندگان پيمانكار به • .مجوز تردد بايد نام راننده و نوع وسيله نقله ذكر شده باشد

.نمايد ن مجوز جلوگيري ميكارفرما از تردد وسائط نقليه بدو HSEامور • باشد؛ پيمانكار موظف به كنترل مجوز رانندگان پيمانكار مي HSEبازرس/مسؤول •

تردد وسائط نقليه بدون مجوز در محدوده شركت برعهده پيمانكار ها و پيامدهاي كليه مسؤوليت • .است

وسايل نقليه نگهداري و سرويس صورت منظم بازرسي نمايد و در صورت خود را به پيمانكار موظف است وسايل نقليه مورد استفاده •

.وجود نقص فني نسبت به برطرف كردن آن اقدام كندمحيطي بالا دارند، مجاز استفاده از خودروها، وسايل و تجهيزاتي كه آلودگي بهداشتي و زيست •

.نيست .ام گيردسرويس وسائط نقليه بايد در محلهاي خاصي كه به اين منظور در نظر گرفته شده، انج •چنانجه محلي به اين منظور در محل كار وجود نداشته باشد، پيمانكار مجاز به سرويس : تبصره •

.وسائط نقليه در محل كار نيست

مواد .3-4- 5 سازي مواد و ذخيره نقل و در حمل HSEملاحظات عمومي . 1- 3-4- 5

35

نبارهاي مواد اوليه، لوازم كليه پيمانكاران موظفند موارد ذيل را بسته به نوع فعاليت در ا • .مصرفي، قطعات يدكي، ابزارآلات و اجناس اسقاطي رعايت كنند

تخليه و بارگيري شود، كاركنان بايد در هنگام تخليه و چنانچه تخليه و بارگيري به صورت دستي انجام مي •

.جايي دستي بار را رعايت نمايند بارگيري كالا اصول جابه

اي تعبيه شوند كه در حين عمليات تخليه و بارگيري، گونه بايد بهمحلهاي تخليه و بارگيري • .مزاحمتي براي عمليات كارفرما و ساير پيمانكاران ايجاد نكند

چينش اقلامو بندي بستهبندي، طبقه . پيمانكار بايد ترتيبي اتخاذ كند كه اقلام موجود در انبار به طور مناسب طبقه بندي شوند •

العمل سريع در مواقع عكسوه بر ايجاد سهولت در رديابي اقلام، علا، طبقه بندي اقلام .سازد اضطراري را ممكن مي

.است الزاميدر انبار مواد شيميايي طبقه بندي و جداسازي اقلام ناسازگار •گذاري استفاده بندي و برچسب در دسته بندي مواد شيميايي بايد از استانداردهاي طبقه •

آشنا ....) و برچسب گذاري، كدينگ رنگي(بندي واع سيستمهاي طبقهكاركنان بايد با ان. شود .اين منظور فراهم كند پيمانكار موظف است آموزشهاي لازم را به. شوند

اي باشد كه علاوه بر ايجاد سهولت در دسترسي، از سقوط و چينش اقلام در انبار بايد به گونه • .ريزش آنها پيشگيري نمايد

،)بين اقلام، بين اقلام و ديوارها، بين اقلام و سقف(اره بايد فاصله مناسبدر چينش اقلام همو • .در نظر گرفته شود

جابجايي اقلام در انبارو تجهيزات نگهداري فراهم جابجايي اقلام در انبارو نگهداري پيمانكار بايد تجهيزات كافي و مناسب به منظور •

: ازجمله. كند )نوع كار بسته به(پالتهاي چوبي و فلزي - سبدهاي نگهداري اقلام - ليفتراك و تراكهاي دستي - آسانسورهاي سطلي - انواع نقاله - جرثقيل - ساير -

جراثقال،(، از تجهيزات مكانيزهدر انبارهايي كه به لحاظ حجم فعاليتهاپيمانكار موظف است •

دستورالعملهاي شود، علاوه بر دستورالعملهاي عملياتي، استفاده مي...) نوار نقاله و ليفتراك،اين دستورالعملها بايد . ايمني مربوط به اين تجهيزات را تهيه و در اختيار كاركنان خود قرار دهد

.كارفرما برسد HSEبه تاييد امور

36

دستورالعملهاي موجود كارفرما كارفرما، از HSE تواند، با صلاحديد نماينده پيمانكار مي: تبصره .در اين زمينه استفاده كند

رايط محيطي انبارش .برقرار گردد) دما، رطوبت، روشنايي(يسته به نوع اقلام انبار شده بايد شرايط محيطي مناسب •) موضعي و عمومي(پيمانكار بايد تسهيلات تهويه براي برقراري شرايط محيطي مناسب، •

. مناسب در محل انبار تدارك ببيندبايد تجهيزات حفاظتي پيمانكار ذير نباشد، پ چنانچه تهويه انبار به هر دليلي امكان: تبصره

.در اختيار كاركنان قرار دهدمناسب به تعداد كافي هاي غيرضروري هاي انبار بايد از جنس مناسب و فاقد هرگونه منفذ و ناهمواري كف و ديواره •

.باشدد با اصول باي كاركنان. براي انبار باشد ضبط و ربطپيمانكار بايد داراي يك برنامه ساماندهي و •

.اوليه ضبط و ربط در محيط كار آشنا شوند نشاني در انبار تجهيزات ايمني و آتش نشاني مناسب و كافي در پيمانكار بايد با توجه به نوع اقلام انبار شده تجهيزات ايمني و آتش •

.انبار مستقر كندپيمانكار HSEور تجهيزات اطفاء حريق بايد با توجه به نوع حريقهاي احتمالي و با نظارت ام •

.تهيه و در محلهاي مناسب نصب گرددبه تعداد كافي در انبار مواد شيميايي كه احتمال ريخت و پاش مواد وجود دارد، پيمانكار بايد •

.شوي ايمني نصب كند دوش و چشمنشاني را فرا گرفته باشند؛ كاركنان پيمانكار بايد نحوه استفاده از تجهيزات ايمني و آتش •

.ن موضوع را لحاظ كندهاي آموزشي خود اي ر موظف است در برنامهپيمانكااي مورد بازديد نشاني از جمله وسايل اطفاء حريق بايد به صورت دوره تجهيزات ايمني و آتش •

.قرار گيرند تا از آماده به كار بودن آنها اطمينان حاصل گرددتمر نظارت كند و نتايج طور مس بازرس ايمني موظف است موارد ذكر شده را به/ مسؤول •

.كارفرما گزارش دهد HSEهاي خود را به امور ارزيابي MSDS 5هاي اطلاعات ايمني مواد برگه. 3-4-2- 5

هاي پيمانكار موظف است براي تمام مواد شيميايي مورد استفاده در فرايندهاي كاري خود برگه •جايي و استفاده ل حمل ونقل، جابههيه نمايد و در كليه مراحترا (MSDS)ايمني مواد اطلاعات

:حاوي اطلاعات زير باشد دباي اين برگه .به كار برد يمشخصات كل - ييايميو ش يكيزيات فيخصوص -

5 . Material Safety Data Sheet(MSDS)

37

خطرات ايمني - يخطرات بهداشت - خطرات زيست محيطي - حدود مجاز - يط اضطراريه و نحوه واكنش در شراياول يكمكها - انبارش، حمل و نقل و استفاده يمنيط ايشرا -

در رابطه با خطرات مواد شيميايي و ) European Commission(كميسيون اروپا : 1بصرهت .هاي اطلاعاتي ايمني مواد را بصورت استاندارد تدوين نموده است بسته بندي آنها، برگه

وب سايت وزارت نفت مواد شيميايي مورد استفاده در وزارت نفت از MSDSمجموعه :2تبصره .قابل دسترسي است www.shana.irن به نشانيجمهوري اسلامي ايرا

هاي پيمانكار بايد آموزشهاي مناسب را به منظور آشنايي كاركنان با نحوه استفاده از برگه • .به اجرا درآورد ايمني مواد اطلاعات

مواد خطرناك. 3- 3-4- 5كـه مـي توانـد گفته مي شود) مايع، گاز، پودر، مواد شيميايي(مواد خطرناك به هر گونه ماده اي •

استشمام شده يا بلعيده شود يا در تماس با پوست و چشم بوده و داراي پتانسيل ايجـاد آسـيب و .جرح بواسطه خواص فيزيكي و شيميايي يا سميت خود بر انسان و يا تخريب محيط زيست باشد

رد بايـد از پيمانكاري كه قصد انتقال اين مواد به مجتمع يا جابجايي اين مواد در سطح مجتمـع دا • MSDSدر هنگام كار با اين مواد رعايت الزامات مشخص شـده . مجوز دريافت نمايد HSE مورا

.پيمانكار بايد از اين امر اطمينان حاصل نمايد HSEالزامي است و بازرس يك كپي از ليست مواد خطرناك كه جابجايي يا انتقال آن مدنظر است و يك كپي به روز شـده از •

HSE مـور طرناك در دسترس و تحت عمليات پيمانكار بايد در زمان اخذ مجوز بـه ا كليه مواد خ . تسليم شود

كليه مواد خطرناك در دسترس كاركنان خود و پيمانكاران را تهيه MSDSكارفرما موظف است • . نموده و در زمانهاي مقرر در اختيار متقاضيان قرار دهد

مواد . نبايد وارد مجتمع شود HSE مورمجوز كتبي ا هيچگونه آزبست يا مواد داراي آزبست بدون •آزبستي موجود در مجتمع نيز بايد مطابق با دستورالعملهاي كار بـا آزبسـت مـورد اسـتفاده قـرار

. گيرد

سازي مواد خطرناك حمل و نقل و ذخيره. 4- 3-4- 5o وارد زيـر را رعايـت م ـخطرنـاك پيمانكار بايد براي حمل و نقل، نگهداري و استفاده از مواد شـيميايي

:نمايد

38

بايـد مطـابق دسـتورالعملهاي مجتمـع و قـوانين و خطرنـاك جابجايي، ذخيره و استفاده از مـواد • .استانداردهاي ملي انجام شود

.دنرا ثبت و نگهداري نماي خطرناكهرگونه مواد و خروج ورود بايد HSE موراهم پيمانكار و هم • .در محلي جدا از مواد قابل انفجار نگهداري شودچاشني ها و مواد منفجر كننده بايد • .گزارش شود HSE موربه اسريعاٌ هرگونه سرقت، فقدان و ناپديد شدن مواد بايد • . مجاز هستند با اين مواد سروكار داشته باشند خطرناكفقط افراد داراي گواهينامه كار با مواد •طراحـي و . ليتر بايد محصور شود 250ز كليه مخازن ذخيره هيدروكربن و مواد شيميايي بزرگتر ا •

ساخت حصار بايد مطابق با الزامات زيست محيطي كارفرما و دستورالعمل هـاي مربوطـه صـورت .گيرد

ليتر بايد در محلهاي معين و مصـوب 250ظروف ذخيره هيدروكربن و مواد شيميايي كوچكتر از • .نگهداري شود Spill Traysكفسازي شده يا

.كهاي ذخيره زيرزميني در سطح سايت ممنوع استاستفاده از تان • HSEمـور احداث محل ذخيره جديد توسط پيمانكار ممنوع است مگر آنكه ابتـدا مجـوز لازم از ا •

پس از اعطاي مجوز احداث، به منظور اطمينـان از درسـتي كـار، نحـوه . كارفرما كسب شده باشدكارفرمـا HSEمـور نامه مشخص توسط ااحداث محل ذخيره، بويژه كفسازي و ديواره ها، طبق بر

كفسازي بايد به نحـوي انجـام شـود كـه روانـاب ناشـي از بارنـدگي . بايد مورد بازرسي قرار گيرددرصورتيكه رواناب ناشي از بارنـدگي در محـل، آلـوده باشـد . درصورتيكه آلوده نيست جمع نشود

كسـب تكليـف HSEمور يست ابراي دستيابي به روش دفع مناسب رواناب، بايد از واحد محيط ز .شود

. قرار داده شـود (Spill Trays)ژنراتورها بايد بر روي سيني هاي جمع آوري ريزشهاي احتمالي •درصورتيكه پيمانكار از ديزل ژنراتورهاي اجاره اي استفاده كند خود پاسخگو و متعهد بوده و بايـد

. ايجاد نمايد Spill Traysبراي هر ژنراتور يك مجاز به وارد نمودن هيچگونه ماده شيميايي به سايت نيست مگـر قـبلاً مجـوز لازم را از پيمانكار •

. كارفرما اخذ كرده باشد HSE مورا

وضعيتهاي اضطراري ناشي از مواد خطرناك. 5- 3-4- 5را در نظر وضعيتهاي اضطراري ناشي از مواد خطرناكپيمانكار بايد در طرح مديريت اضطراري خود، •

.بگيردسازي و استفاده از مواد رح وضعيت اضطراري براي مواد خطرناك بايد كليه مراحل حمل و نقل، ذخيرهط •

.را شامل شودپيمانكار موظف است دستورالعملهايي را به منظور آمادگي و واكنش در شرايط اضطراري ناشي از مواد •

.خطرناك تدوين نمايد .برسدكارفرما HSEار بايد به تاييد اموردستورالعملهاي آمادگي و واكنش اضطراري پيمانك • .ها اطمينان حاصل كند روز بودن و آشنايي كاركنان با اين دستورالعمل كارفرما بايد از به •

39

سندبلاست و رنگ آميزي با اسپري .در سندبلاست نبايد از سيليس استفاده شود • .استفاده شود WET GARNET BLASTINGحتي الامكان بايد از •يات سندبلاست به منظور كاهش اثرات نامطلوب فعاليت بـر سـاير كاركنـان و محـيط منطقه عمل •

زيست بايد با حصار مناسب محصور شده و تابلو خطر وارد نشويد عمليـات سندبلاسـت در دسـت .انجام است در محلهاي مناسب نصب شود

كـه منبـع مجهز به هـواي فيلتـر شـده (SCBA)استفاده از ماسكهاي تنفسي از نوع هلمت دار •تامين هوا در خارج از منطقه عمليـات سندبلاسـت قـرار دارد يـا رعايـت الزامـات ذكـر شـده در

MSDS در اين خصوص ضروري است. قبل از انجام هرگونه رنگ آميزي با اسپري يا سندبلاست خارج از كارگاه از پـيش طراحـي شـده، •

تهيه نموده و به (JOB SAFETY ANALYSIS)پيمانكار بايد گزارش تحليل ايمني شغلي .كارفرما تسليم نمايد HSE مورارنگها و پلي اورتانهاي شامل ايزوسيانات نبايد مورد استفاده قرار گيرد مگر آنكه قبلاً مجوز كتبـي •

.دريافت شده باشد HSE موراز ابايد مطـابق ) الياف شيشه اي، الياف پشم شيشه و سراميك(معدني سنتتيك (FIBRES)الياف •

رالعملها و سياستهاي سايت و مطابق با قوانين و استانداردهاي بهداشـتي و زيسـت محيطـي دستو .ملي مورد استفاده قرار گيرد

. . . ) ها، مقررات و ها، رويه دستورالعمل(ها روش .3-5- 5به HSEانجام كار با لحاظ كردن الزامات ارائه دستورالعمل ها و روش هاي پيمانكار موظف به •

.كنده خطري افراد، اموال و يا محيط زيست را تهديد ناست ك نحويتدوين برنامه بهداشت صنعتي و پيروي از قوانين كنترل مواد خطر آفرين براي پيمانكار بايد •

.را تضمين نمايد سلامت افراد هاي ايمني دستورالعمل ارتباط با موارد ذيل كارگيري دستورالعمل در پيمانكار بسته به نوع فعاليت موظف به تهيه و به •

هايي را به كار ببرد كه تواند دستورالعمل شركت، پيمانكار مي HSEبنا به تشخيص نماينده . است . گيرد توسط كارفرما در اختيار وي قرار مي

ها و وسايل اطفاء حريق دوش(نشاني موجود در سايت نحوه بكارگيري تجهيزات ايمني و آتش - ) . . .هاي ايمني و شوي چشم

ايمني كار در ارتفاع - ايمني برق - ايمني جوشكاري و برشكاري -

40

ايمني حفاري و گود برداري - LPGايمني - ايمني نردبان - ايمني جرثقيل و بالابرها - ايمني عمليات ساختماني - آلات ساختماني ايمني ماشين - ايمني در انبار - . . .ايمني سيلندرها، گار فشرده و -واد قابل اشتعال و قابل انفجار، مواد سمي، مواد خورنده م(ايمني مواد شيميايي -

. . . ) و ايمني ليزر - ايمني مغناطيس - ايمني كار در مجاورت دماهاي بالا - ) يونيزان و غير يونيزان(ايمني كار با پرتوها - ايمني داربست گذاري و حفاظت در برابر سقوط - ايمني كار در فضاهاي بسته - داري ايمني حفاري و گودبر - ايمني تخريب و آوار برداري - ايمني در رانندگي -- Lockout / tag out چنانچه پيمانكار علاوه بر موارد فوق الذكر با خطراتي در محل كار : موارد خاص -

.سر و كار داشته باشد بايد دستورالعمل مربوط را تهيه و به اجرا گذارد بهداشتي هاي دستورالعمل

شناسايي مخاطرات بهداشتي - جابجايي دستي بار - حفاظت در برابر سر و صدا - ارگونومي -

5- 3-5هاي اجرايي ذكر شده در قسمت پيمانكار موظف است روشهاي اجرايي و برنامه: تبصره .مديريت بهداشت را نيز به اجرا درآورد

زيست محيطي هاي دستورالعمل . اي تابعـه را رعايـت نماينـد دستورالعملهاي زيست محيطي وزارت نفت و شـركته بايدپيمانكاران •

:برخي از عمده ترين دستورالعملها به شرح ذيل است ......دستورالعمل اجراي طرح ارزيابي اثرات زيست محيطي صنعت به شماره - ........دستورالعمل مديريت مصرف انرژي به شماره - .............دستورالعمل اجراي طرح مميزي مقدماتي زيست محيطي به شماره -

41

..............دستورالعمل اجراي طرح بررسي كمي و كيفي فاضلاب به شماره -بـه شـماره (land fill)دستورالعمل اجراي طرح مكانيابي محل دفـن مـواد زائـد خطرنـاك -

............ بـه (ISO 14001)دستورالعمل اجراي طـرح اسـتقرار سيسـتم مـديريت زيسـت محيطـي -

...............شماره ........مل شناسايي، بازيافت و دفع پسماندها و پسماندهاي ويژه به شماره دستورالع - .بازنگري و به روز مي شود HSEليست فوق الذكر همه ساله توسط امور . 1تبصرهقابـل دسترسـي , HSEامـور در اطلاعات بيشتر درخصوص قوانين و الزامات زيست محيطي.2تبصرهغاز كار بايد اطمينان حاصل نمايد فعاليتهايش مطابق با الزامـات و بديهي است پيمانكار قبل از آ. است

.قوانين زيست محيطي است HSEمقررات عمومي

.است 6به شرح پيوست HSEپيمانكار موظف به رعايت مقررات عمومي • مقررات ايمني

) 7پيوست(مقررات ورود و خروج و تردد خودروها - علائم ايمني موجود در سايت كارفرما - . . . ) نحوه آموزش و (ررات نحوه بكارگيري كاركنان خارجي مق -مقررات عمومي مربوط به نحوه انجام كار شامل استفاده از مجوزهاي كاري، امضاهاي -

) ها مجاز، كار در ساعات غير اداري، علامتگذاري محل كار و رفع نقص دستگاه بهداشتي مقررات

مقررات بهداشت صنعتي - ي و فردي مقررات بهداشت عموم - مقررات ضبط و ربط محيط كار -

زيست محيطي مقررات عمـده تـرين قـوانين زيسـت . پيمانكاران بايد كليه الزامات قانوني زيست محيطي را رعايت كننـد •

:محيطي مورد استفاده در وزارت نفت و شركتهاي تابعه عبارتست از ر حقـوقي و ، دفت ـ)جلـد 2(مجموعه قوانين و مقررات حفاظت محيط زيست ايـران -

1379امور مجلس سازمان حفاظت محيط زيست، بهمن ماه ضوابط و استانداردهاي زيست محيطي، سازمان حفاظت محـيط زيسـت، زمسـتان -

1382 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و -

1384-1388هاي اجرايي مربوطه نامه آئينمجلس شوراي اسلامي ابـلاغ شـده 20/2/1383ها، مصوب قانون مديريت پسماند -

25/3/1383مورخ 13530طي نام رياست محترم جمهوري به شماره

42

بخشنامه تهيه گزارشات نظارت و بازرسي از روند رعايت ملاحظات زيست محيطي -مـورخ 2-2/4401در پروژه يا طرحهاي در دست احداث، موضوع بخشنامه شماره

محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيستمعاون 21/8/1383

HSE و بازرسي مميزي به منظور حصول اطمينان از لحاظ HSE و بازرسي هاي منظم مميزي پيمانكار بايد برنامه •

ه، ناين برنامه بايستي مكتوب بوده وشامل دام.در پروژه داشته باشد HSEشدن الزامات .قدامات اصلاحي گرددها، نگهداري سوابق و ا يتمسؤولتناوب،

. عمل آيد اي مميزي، بايد بازديدهاي اتفاقي محل انجام كار به هاي دوره علاوه بر برنامه • .در صورت وقوع حوادث نيز انجام شود HSEاي هاي غير دوره مميزي

طرح مديريت اضطراري

ي ها شركت بايد با پيمانكار در مورد تدوين يك طرح مناسب براي مواجهه با وضعيت •و هماهنگي آن با طرح ) در صورت وجود(كفايت طرح پيمانكار. اضطراري توافق نمايد

.شركت برسد HSEشركت بايد به تاييد امور تا خود را به تأئيد كارفرما رساندهبايد برنامه هاي اضطراري و دستورالعمل هاي پيمانكار •

.باشند كافي مي ،رد پيش بيني نشدهاطمينان حاصل نمايد كه براي مقابله با موا :طرح مديريت اضطراري بايد در سه فاز به شرح ذيل تدوين گردد

قبل از وقوع. 1فازبايد براي كاركنان پيمانكار آموزشهاي لازم به منظور آمادگي جهت واكنش در شرايط •

. اضطراري در نظر گرفته شودنورهاي عملياتي مرتبط با ما تواند در برنامه شركت، پيمانكار مي HSEبنا به صلاحديد امور •

.حوزه فعاليت خود شركت كنديت اجراي قرارداد را بر عهده داشته بايد تأسيسات و يا نيروي كار مسؤولكاركنان پيمانكار •

لازم را فراهم نمايند بطوريكه اجراي دستورالعملهاي اضطراري مناسب را در محل تضمين بايد آموزشهاي لازم و تمرينهاي كافي را فرا در اين رابطه افراد شركت و پيمانكار . نمايند .گيرند

شركت بايد در مباحث مربوطه به وضعيتهاي اضطراري مشاركت نمايد HSEمدير •بطوريكه از تناسب دستورالعملهاي پيمانكار با دستورالعملهاي شركت اطمينان حاصل

.نمايدت به افراد تذكر داده در قراردادهايي كه شامل تدارك وسايل و دستگاههاست ، ضروريس •

.شود كه دستورالعملهاي اضطراري همچنين توصيه هاي لازم را كسب نمايند

43

سوزي، نشت مواد خطرناك، پيمانكار بايستي در زمان وقوع حوادث جدي از قبيل آتش •اقدامات مقتضي را براي كاهش ... و ) گذاري بمب(صدمه به تجهيزات، تهديدهاي تروريستي

.هداثرات آن انجام د

حين وقوع. 2فازسوزي، نشت مواد خطرناك، پيمانكار بايستي در زمان وقوع حوادث جدي از قبيل آتش •

اقدامات مقتضي را براي كاهش ... و ) گذاري بمب(صدمه به تجهيزات، تهديدهاي تروريستي .اثرات آن انجام دهد

HSEبه امور پيمانكار موظف است در صورت وقوع هر گونه حادثه ، مراتب را سريعاً • .شركت گزارش نمايد

پيمانكار موظف است وسايل حفاظت فردي مناسب نظير ماسك و فيلتر گازهاي مختلف • .موجود در شركت را تهيه نموده و براي مواقع اضطراري در اختيار كاركنان خود قرار دهد

بيمارستان وجود چنانچه در حوادث بوقوع پيوسته ، نياز به امداد و يا اعزام به درمانگاه يا •ين پيمانكار ضمن همكاري در اعزام مصدوم به درمانگاه و يا بيمارستان مسؤولداشته باشد،

بايستي مراتب را با ذكر نام مصدوم و محل وقوع حادثه بوسيله تلفنهاي اضطراري به امور HSE اطلاع دهند.

تگاههاي تنفسي نفرات پيمانكار بمحض اعلام نشت گاز بايستي بلافاصله خود را به دس •مجهز نموده و بر خلاف جهت وزش باد ، محوطه آلوده را ترك نمايند و ) ماسك و فيلتر(

.عزمت كنند 6به محلهاي تجمع از پيش تعيين شدهبراي شرايط اضطراري مشخص شده باشند، لازم است مسؤولچنانچه افرادي به عنوان •

شركت در عمليات حضور و هماهنگ با كميته اضطراري HSEمسؤولتحت سرپرستي .يابند

ين پيمانكار بايستي از تجمع غير ضروري افراد مسؤولتا زمان رسيدن نيروهاي امداد ، • .جلوگيري بعمل آورده و حتي المقدور مسير تردد خودروهاي امدادي را باز نگهدارند

HSEرانندگان پيمانكارموظفند به محض اعلام شرايط اضطراري در صورت اعلام مسول •لازم است اين كار به . دروهاي خود از مسيرهاي امن اقدام نمايندنسبت به خارج نمودن خو

.نحوي انجام شود كه مزاحمتي براي خودروهاي امدادي به وجود نياوردپرسنل ايمني و امنيتي پيمانكار بايستي در زمان وقوع حوادث نسبت به تعيين مسيرهاي •

.هاي تجمع اقدام نمايند تخليه و محلپرسنل ايمني و امنيتي پيمانكار بايستي تا زمان اطمينان از تخليه كليه پرسنل از •

.هاي خطرناك در محل بمانند محل :وقوعپس از .3فاز

6 Call points

44

همه پيمانكاران موظفند پس از پايان وضعيت اضطراري و اعلام شرايط عادي به محل كار •ه نمودن محيط جهت ادامه آوري ضايعات احتمالي و آماد خود بازگشته و نسبت به جمع

.عمليات اقدام كنندچنانچه وضعيت اضطراري دقيقا در محل فعاليت پيمانكار رخ داده باشد، تا تهيه : تبصره •

.شركت، عمليات پاكسازي محل شروع نخواهد شد HSEگزارش اوليه حادثه توسط امور تقال به مراكز پيمانكار موظف به پيگيري وضعيت درمان كاركنان مصدوم خود پس از ان •

است) در صورت نياز(درماني بهداشتطرح مديريت فهرستي از خطرات بهداشتي و عوامـل زيـان آور موجـود در محـيط كـار شـامل عوامـل بايدپيمانكار •

، عوامـل )صدا و ارتعاش، شرايط جوي، روشـنايي، تشعشـعات، فشـار، ميـدانهاي مغناطيسـي (فيزيكي ، ارگونوميكي و بيولوژيكي را براي هر كدام از مشاغل تهيه ....)رات و گرد و غبار، گازها و بخا(شيميايي

.كند و حتي الامكان نسبت به حذف اين خطرات اقدام كندتـدابيري بايـد در مواردي كه امكان حذف پتانسيل خطرات بهداشتي فوق الذكر وجود ندارد پيمانكـار •

وز بيماريهاي شـغلي زيـر حـد مجـاز قـانوني بينديشد تا ميزان عوامل زيان آور محيط كار و عوامل بردفترچه حدود تماس شغلي عوامل بيماريزا مركـز سـلامت محـيط و كـار وزارت بهداشـت، درمـان و (

ايـن . قرار گيرد و كنترلهاي بهداشتي لازم در اين خصوص صورت گيرد) 1382آموزش پزشكي، چاپ جرايي كار، كنترل مـدت زمـان تمـاس، كنترلها مي تواند شامل كنترلهاي مهندسي، تدوين روشهاي ا

.باشد.... كنترلهاي اداري، استفاده از تجهيزات حفاظت فردي و :هاي ذيل را لحاظ نمايد پيمانكار بايد در طرح مديريت بهداشت خود روشهاي اجرايي و برنامه •

مراكز طب صنعتي مصوبه شـوراي HSEروش اجرايي نحوه تعامل سازمان - وزارت نفت HSEعالي

تشكيل پرونده بهداشتي كاركنان ش اجراييرو - روش اجرايي ثبت آسيبها و بيماريهاي مرتبط با كار - آور شيميايي محيط كار گيري عوامل زيان راهنماي پايش و اندازه - راهنماي شناسايي مخاطرات بهداشتي - ارزيابي ريسك بهداشتي ناشي از مواجهه با مواد شيميايي - سبرنامه حفاظت تنف - ظت شنواييبرنامه حفا -

طرح مديريت زيست محيطي پيمانكاران بايد داراي طرح مديريت زيست محيطي بوده و آن را به منظور رعايت الزامات زيسـت •

:اين طرح بايد شامل اطلاعات ذيل باشد . محيطي پياده نمايندتوصيف فعاليتهاي در دست اقدام و برنامه ريزي شده براي پيمانكـار بـا تاكيـد بـر كليـه -

.ارات و تخليه هاي مهم به محيط و زائدات ناشي از فعاليتانتش

45

جزئيات اقدامات و پيشنهادات پيمانكار درخصوص كاهش اثرات فعاليتهـايش بـر محـيط - .محل پروژه) هوا، آبهاي سطحي، آبهاي زيرزميني و زمين(زيست

امـات جزئيات برنامه و دستورالعمل هاي پيمانكار درخصوص مديريت مواد شيميايي و الز - .تعامل با هيدروكربنها

.و فاضلابهاپسماندها جزئيات برنامه و پيشنهادات پيمانكار براي مديريت -براي فعاليتهاي پيمانكاري بيش از يكسال طرح مديريت زيست محيطي پيمانكار بايد سالانه مورد •

. بازنگري قرار گرفته و با تغييرات كاري و محيطي مطابق شود مجوزهاي كار

o نحوه انجام كار(كليات( بايستي از 000انجام هر نوع كاري توسط كاركنان پيمانكار اعم از كار گرم ، سرد، حفاري و •

.دريافت اجازه كار از واحد مربوطه صورت پذيردپيمانكاري و ناظر مربوطه مسؤولواحد ، مسؤولاجازه كار دريافتي بايستي داراي امضاء •

.باشدباشند ، توسط ناظر فرات پيمانكار كه داراي امضاء مجاز ميدر بدو شروع پيمان بايستي ن •

.معرفي گردند HSEمربوطه جهت دريافت اجازه كار به امور .شركت ممنوع است HSEانجام كار در ساعات غير اداري ، بدون هماهنگي قبلي با امور •اسب با نوع نتم تجهيزات حفاظت فرديكاركنان پيمانكار موظفند هنگام انجام كار از كليه •

.كار استفاده نمايند شركت در صورت انجام كار بدون دريافت اجازه كار ، يا بدون رعايت ملاحظات HSEامور •

HSE نسبت به تعطيل نمودن كار پيمانكار اقدام تجهيزات حفاظت فرديو عدم استفاده از ، .باشد نموده و تأمين خسارات حاصله بعهده پيمانكار مي

پس از انجام كار نسبت به پاكسازي و بهسازي محيط كار و بازگرداندن پيمانكار موظف است • .آن به حالت اوليه اقدام نمايد

استفاده از ابزار و لوازم ناقص و نا ايمن در هنگام كار ممنوع است و در صورت مشاهده از • .انجام كار جلوگيري بعمل خواهد آمد

.هده توقيف خواهد شدابزار و لوازم نا ايمن پيمانكار ، در صورت مشا •جلوگيري بعمل آيد، تا HSE چنانچه از ادامه فعاليت پيمانكار بدليل عدم رعايت ملاحظات •

شركت، پيمانكار حق HSEزمان رفع نقص و نارسائي و صدور مجوز مجدد از سوي امور .هيچگونه فعاليتي را نخواهد داشت

موظف است كليه حفره ها و كانالهاي چنانچه جهت انجام كاري نياز به حفاري باشد پيمانكار •مربوطه را علامت گذاري و در جلوي آنها علائم هشدار دهنده قرارداده و يا با وسيله مناسب

.پوشش دهد بنحوي كه در تمام مدت شبانه روز قابل رويت باشدنسبت به توقف HSEين مسؤولدر وضعيت اضطراري، پيمانكار موظف است بمحض اعلام •

.در صورت نياز سريعاً افراد خود را از محوطه خارج نمايد كار اقدام و

46

براي يكسري از فعاليت هاي ساختمان و نصب كه از احتمـال خطـر بيشـتري برخـوردار مـي •باشد نظير حفاري هاي عميق بيش از دو متر، نصب تجهيزات سنگين، كـار درارتفـاع بلنـد و

طرح هـا و دسـتگاه نظـارت كارفرمـا HSEين مسؤولنصب مخازن، اخذ مجوز كار مشتركاً از عات خـاص زيسـت همچنين اخذ مجوز كار براي فعاليتهايي كه داراي تب. اجباري مي باشد

محيطي همچون تخليه فاضلابهاي آلوده، زائدات خطرناك و غير خطرنـاك و انتشـار گازهـاي هيت طرح ها موارد مشمول اين بند بايد متناسب با ما. آلوده به محيط باشد نيز ضروري است

توسط مجريان طرح ها دراسرع وقت مشخص و كتباً به پيمانكاران اعلام و در تابلوهاي ايمني .موجود درسطح طرح، به اطلاع عموم برسد

مجوز كار گرم - مجوز كار سرد - مجوز ورود - مجوز حفاري - رانندگي ورود خودرو و مجوز -

دهي، بررسي و تجزيه و تحليل حوادث گزارش

ا پيمانكار در صورت لزوم در مورد اين مطلب كه در زمينه گزارش دهي شركت بايد ب •شبه حوادث، رويدادها و حوادث ، روش شركت بكار رود و يا اينكه سيستم مربوط به

HSEكفايت سيستم پيمانكار بايد به تاييد امور . پيمانكار پذيرفته گردد توافق نمايد .شركت برسد

o حوادث دهي گزارش ايمني، بهداشتي و حوادثتمامي زم به اطلاع رساني سريع در مورد پيمانكاران مل •

حوادث منجر به فوت، خسارات مالي قابل توجه و يا ”: حاد از قبيل محيطي زيست .باشند شركت مي HSEبه نماينده “ آلودگيهاي زيست محيطي وسيع

o ثبت حوادث ث بهداشتي، ايمني و پيمانكاران اصلي و فرعي ملزم به ثبت آمار و ارائه گزارش حواد •

شركت همچنين ارسال گزارشات مربوط به شبه HSEزيست محيطي به نمايندگان راهنماي ثبت، اطلاع، ”بر اساس مصوبه شورا در خصوص ) Near-miss(حوادث

.باشند مي“ تحقيق و تجزيه و تحليل حوادثاركنان پيمانكار دفتر مخصوصي براي ثبت خصوصيات تمام معالجات جزئي كه توسط ك •

در اين كتابچه اسم و . گيرد تهيه و نگهداري خواهد كرد خود در محل كارگاه انجام ميمشخصات مصدوم ، تاريخ و نوع معالجه بايد قيد شود و مشخصات بايد در دفترچه

در صورتي كه حادثه . ديگري براي علاقه و توجه كارفرما و مقامات دولتي ثبت گردد صدمه وارده طوري باشد كه كاركنان به علت عدم توانايي ناتوان كننده باشد يعني

نتوانند در همان روز و بلافاصله بعد از حادثه سركار حاضر شوند پيمانكار موظف است

47

گزارشي روي فرم مخصوص با نام گزارش حادثه كه توسط اداره بيمه هاي اجتماعي يمه مربوطه يك نسخه كارگران تهيه شده تنظيم و ضمن ارسال نسخه اصلي به اداره ب

.ارسال داشته و نسخه ديگري را بايگاني نمايد HSEآنرا به امور حوادث شبه - حوادث - اقدامات اصلاحي - درسهاي حادثه -

و پيمانكار بايد در انجام اين بررسي . شودبررسي پيمانكار توسطتمامي حوادث بايد •مال و شرايط نا ايمن تمامي اعتا همكاري لازم را مبذول دارد رفع مشكلات موجود، .بايد فوراً اصلاح شوند

پس از تجزيه و تحليل حوادث بايد نتايج آن به منظور پيشگيري از وقوع حوادث مشابه • .به صورت مقتضي در اختيار كليه افراد قرار گيرد

o تحليل روند حوادث لكردتهيه و در ارزيابي عمHSE در پايان هر دوره از قرارداد، آمار حوادث توسط امور •

HSE اي بنام عملكرد پيمانكار مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و نتايج در پرونده HSE ثبت شود.

و مقايسه آمار حوادث سالانه پيمانكاران، پيمانكاراني كه HSE با بررسي عملكرد •در . به شركت معرفي گردند HSEاند توسط امور كمترين و بيشترين حوادث را داشته

هاي پيمانكاري در به عنوان يكي از ضوابط مهم انتخاب شركت HSE اين مورد سوابق .نظر گرفته شود

هاي امنيتي برنامه .شده پيمانكار ندارد يتي در ارتباط با اشياء گممسؤولشركت هيچ • .پيمانكار بايستي يك برنامه امنيتي ايجاد و آن را با برنامه شركت هماهنگ كند • .ت شركت را بدون كسب مجوز كتبي نداردپيمانكار حق استفاده از تسهيلا •هاي تعيين شده را ها و خروجي ها، ورودي پيمانكار تنها حق استفاده از مسيرها، جاده •

.داردآزار و اذيت شامل آزار جنسي به هيچ عنوان پذيرفته نيست و تخطي از اين موضوع باعث •

.اخراج پيمانكار از پيمان خواهد شددر محدوده شركت اكيدأ ممنوع ح كمري يا انواع ديگر آن حمل اسلحه گرم شامل سلا •

.باشد مي HSEنشريات

مورد استفاده خود را به صورت رايگان در HSEهاي كافي از نشريات كارفرما بايد نسخه •اختيار پيمانكار قرار دهد تا در جهت افزايش آگاهي كاركنان پيمانكار نيز مـورد اسـتفاده

.قرار گيرد

48

است نسخه اي از نشريات ارائه شده را بايگاني نمايـد تـا بـراي كـارگران پيمانكار موظف •به نحوي كه كليه كارگران پيمانكار بايد كليـه . جديدالاستخدام خود مجدداً استفاده كند

.را دريافت و مطالعه نمايند HSEنكات مهم و آموزشي نشريات كارفرمـا پيشـنهاد HSEر مناسب را جهت تهيه به امـو HSEتواند نشريات پيمانكار مي •

.تهيه و در اختيار همگان قرار گيرد -در صورت مناسب بودن-نمايد تا

)Environment(محيط . 3-6- 5 مديريت زيست محيطي. 1- 3-6- 5

شركتهاي تابعه وزارت نفت مطابق با خـط مشـي زيسـت محيطـي خـود اهميـت فـوق العـاده اي بـه •در اين راستا سياسـت . ي در فعاليتهاي خود قائل استپاسخگويي و پايبندي به تعهدات زيست محيط

كارفرما سـازگار نمـودن توسـعه اقتصـادي و زيسـت محيطـي مطـابق بـا الزامـات قـانوني، نظـرات و هدف پياده سازي و اداره سيستم مديريت محيط زيسـت . حساسيتهاي اجتماعي و بهبود مستمر است

(EMS) ر و انجـام فعاليتهـاي اصـلاحي ازطريـق براساس ايـن سيسـتم، بهبـود مسـتم . شركت استكليـه فعاليتهـاي در . مديريت زيست محيطي سطح بالا، پايش مداوم و گزارش دهي دنبال مـي شـود

حال انجام در سايت به منظور اطمينان از تطابق با الزامات سيستم مديريت زيسـت محيطـي بصـورت ت بايد با الزامات اين سيستم كه مـوارد همه پيمانكاران فعال در ساي. منظم مميزي و بازرسي مي شود

. مرتبط آن به صورت خلاصه در اين دستورالعمل اشاره شده است هماهنگ شوند آلودگيهاي زيست محيطي/ حوادث

آشنايي با نقشه و موقعيت سايت و اينكه در زمان وقـوع ريـزش و نشـتي چـه بايـد كـرد از وظـايف و • .يتهاي پيمانكار استمسؤول

د با مديريت مناسب مواد شـيميايي و هيـدروكربنها از آلـودگي خـاك، آبهـاي سـطحي و پيمانكار باي • .زيرزميني پيشگيري نمايد

تمام كاركنان كارفرما و پيمانكار متعهد هستند كه مطمئن شوند حوادث زيست محيطي گزارش شده •از دخالت يـا پيمانكاران بايد صرفنظر. و در فرمهاي ثبت گزارش حوادث زيست محيطي ثبت مي شود

عدم دخالت خود در حادثه، به هر طريق ممكن حوادث زيست محيطي كه بالفعـل يـا بـالقوه مخـرب .محيط زيست هستند را گزارش نمايند

:كارفرما گزارش شود عبارتست از HSEنمونه هايي از اتفاقاتي كه بايد به واحد محيط زيست امور • هرگونه ريزش مواد به بيرون مرزهاي منطقه ‐ هرگونه آسيب زيست محيطي به ساكنان و همسايگان سايت ‐ هرگونه مرگ و مير غير متعارف جانوران در محيط كار و اطراف آن ‐ هرگونه آسيب و تخريب پوشش گياهي منطقه ‐ هرگونه تخريب و آسيب به امكانات حفاظتي و مرزي مثل ديوارهاي بتني ‐ انتشار هرگونه آلاينده به محيطهاي پذيرنده ‐

49

به خـاك، ) اسيد، باز، هيدروكربنها و موارد مشابه(ثي كه نشتي به همراه داشته و يك آلاينده در حواد •. آبهاي سطحي و زيرزميني راه مي يابد، سريعاً بايد نشتي متوقف شده و منطقه آلوده پاكسـازي شـود

) سـاعت 24حداكثر ظرف (واحد محيط زيست كارفرما نيز بايد بلافاصله مطلع شده و در حداقل زمان .شركت ارسال شود HSEليتر، به امور 10گزارش حادثه براي موارد نشتي بيش از

شركتهاي تابعه وزارت نفت بايد براي كنترل و پاكسازي ريزش مواد، داراي يك طرح عكس العمـل در •پيمانكاران موظفند طرح مشابهي به اين منظور تدوين و در شرايط اضـطراري . شرايط اضطراري باشند

. محيطي بپردازند به مقابله با آلودگيها و حوادث زيست HSEبق با اين طرح تحت نظارت نماينده مطا :اين طرح بايد شامل موارد ذيل باشد

MSDSهمـراه بـا (يك ليست از مواد شيميايي خطرناك موجـود در سـايت - .كه پتانسيل آسيب رساني به محيط زيست را دارد) مربوطه

.مل در مواقع نشر به محيطدستورالعملهاي عكس الع - .دستورالعملهاي پيشگيري - .ليستي از تجهيزات در دسترس پاكسازي و محل نگهداري آنها - .يك ليست از تذكرات لازم -

لازم، سـريعاً عكـس HSEدر زمان وقوع ريزش يا نشتي، پيمانكار بايد با حفظ و رعايـت ملاحظـات •ريزش يا پيشگيري از گسـترش آلـودگي بـه اجـرا العملهاي موقت كنترلي را به منظور متوقف نمودن

.گذاردكارفرما كسب تكليف HSEپيمانكار براي انتخاب محل و روش دفع مناسب خاك و آب آلوده از امور •

شـركت نيـز بايـد در حـداقل HSEكارفرما با هماهنگي بخش محيط زيست امور HSEامور . نمايد . بلاغ نمايدزمان، محل و روش دفع مناسب را به پيمانكار ا

تمام هزينه هاي جمع آوري و دفع مواد آلوده و جايگزيني منطقه آلوده شده با خـاك و مـواد تميـز و • .جريمه هاي قانوني احتمالي بر عهده پيمانكار خواهد بود

محيطي گزارش آلودگيهاي زيست رعهده پيمانكـار در محدوده فعاليت پيمانكار ب) و خاكهوا آب، (كنترل و مديريت هرگونه آلاينده •

پيمانكار موظف است كليه قوانين و استانداردهاي ملي و محلي در ايـن خصـوص را رعايـت . است .كند

.در منطقه شود زيست محيطي فعاليتهاي پيمانكار نبايد موجب بروز آلودگي •نكار پيما ناپذير باشد، چنانچه بروز برخي آلودگيها به لحاظ نوع مواد و فرايندهاي توليدي اجتناب •

منظور كاهش اثرات آلودگي انجام دهد موظف است اقدامات لازم را بهچه به صورت مستقيم و چه (پيمانكار بايد تمام آلودگيهاي زيست محيطي ناشي از فعاليت خود •

.كارفرما اطلاع دهد HSEرا سريعاٌ به امور ) به صورت غيرمستقيمo آبآلودگي

50

كار آبهاي سطحي يـا آبهـاي زيرزمينـي در سـطح بـالا درصورتيكه در نزديكي حوزه فعاليت پيمان • . وجود داشته باشد، پيمانكار بايد حداكثر تلاش خود را جهت حفظ آن اعمال نمايد

درصورتيكه پيمانكار به آلودگي آبهاي سطحي و زيرزميني ناشي از حادثـه مشـكوك شـده باشـد • .رسانده شود شركت HSEموضوع بايد بلادرنگ به اطلاع واحد محيط زيست امور

o هواآلودگي در مكانهايي كه به علت . كنترل ذرات و گرد و غبار ناشي از فعاليت پيمانكار برعهده وي مي باشد •

خاكي بودن محيط كار پتانسـيل ايجـاد گردوغبـار وجـود دارد بايـد برنامـه آب پاشـي مرتـب بـا .كارفرما صورت گيرد HSEهماهنگي كامل امور

مان چند پيمانكار مشغول به فعاليت هستند و پتانسيل آلودگي هوا با گـرد براي مكانهايي كه همز •و غبار وجود دارد كارفرما برنامه آب پاشي سايت را مديريت نموده و هزينه ها را بـين پيمانكـاران

.سرشكن خواهد كرددر سـايت BCFاستفاده از مواد مخرب لايه ازن همچون تـري كلرواتـان يـا مـواد اطفـاء حريـق •

.نوع استممo آلودگي خاك

.هاي گياهي منطقه شود انجام فعاليتهاي پيمانكار نبايد موجب ايجاد تخريب در خاك و گونه • پيمانكار موظف است قبل از انجام حفاري و ايجاد هرگونه تغير و تخريب مراتب را به اطلاع امور •

HSEكارفرما برساند و براي انجام كار مجوز دريافت نمايد. )هاي صنعتي فاضلاب و زباله(و ويژه صنعتي اندهايمديريت پسم

پيمانكار بايد در طرح مديريت زيست محيطي خود، براي جمع آوري و دفـع فاضـلابهاي صـنعتي • :در اين طرح بايد موارد زير ديده شود . ناشي از فعاليت خود برنامه داشته باشد

د هرگونـه فاضـلاب صـنعتي ناشـي از قبل از شروع عمليات اجرايي پيمان، بايد توليد يا عدم تولي •اجراي پيمان، توسط پيمانكار بررسي شده و گزارش مكتوبي از اين بررسي به واحد محيط زيست

در ايـن گـزارش بايـد اطلاعـات لازم كمـي و كيفـي از فاضـلاب . كارفرما تسليم شود HSEامور .صنعتي كه توليد خواهد شد، ارائه شود

كارفرمـا تعيـين و HSEبا نظارت كامل واحد محيط زيست امور محل و روش دفع فاضلابها بايد • .انجام شود

كارفرمـا HSEبايد واحد محيط زيست امور ،هفته قبل از شروع توليد اينگونه فاضلابها 2حداقل • .از موضوع مطلع شود

.كارفرما بايد تدبير لازم را براي مديريت فاضلابهاي ناشي از شستشوي شيميايي بيانديشد •ورالعمل شستشوي شيميايي خطوط و واحدهاي فرايندي بايـد حـداقل يكمـاه قبـل از آغـاز دست •

كارفرما تحويـل داده شـده و تأييديـه مربوطـه HSEعمليات اجرايي به واحد محيط زيست امور .اخذ شود

51

يت هرگونه تخلف از قوانين زيست محيطي كشور و پرداخت جرائم قانوني احتمالي در ايـن مسؤول •يتي در مسؤولعهده پيمانكار خواهد بود و تحت هيچ شرايطي شركت و واحدهاي تابعه خصوص، بر

.اين خصوص نخواهند داشتنگهداري سايت تحت فعاليت پيمانكار و مواد مصرفي به گونه اي كـه از آلـودگي روانـاب ناشـي از •

ـ . بارندگي پيشگيري شود برعهده پيمانكار اسـت ه دليـل درصـورتيكه رونـاب ناشـي از بارنـدگي بفعاليتهاي پيمانكار يا ابزار و تجهيزات و مواد مورد اسـتفاده پيمانكـار آلـوده شـده و باعـث ايجـاد

. يتهاي قانوني به عهده پيمانكار خواهد بودمسؤولمخاطرات زيست محيطي شود، تمام تخليه هر نوع ماده يا زائدات درشبكه جمع آوري فاضلاب كارفرما ممنوع اسـت مگـر آنكـه قـبلاً •

.كارفرما اخذ شده باشد HSEمجوز لازم از امور تخليه هر نوع ماده يا دفع زائدات در سيستم زهكشي سايت يا نهرهاي طبيعي كه از داخل سايت •

.مي گذرد ممنوع استتخليه هر نوع ماده يا زائدات در شبكه جمع آوري آب باران ممنوع است و پيمانكار متخلـف بايـد •

.كارفرما، پيمانكار جريمه خواهد شد HSEو به صلاحديد امور مسير را پاكسازي كرده

كاهش زائدات و توليد پاك از اهداف بسيار مهم وزارت نفت و شركتهاي تابعه است لذا پيمانكاران •بايد به منظور كاهش زائدات در سايت داراي برنامه بوده و با ارائه گزارشات كمـي و كيفـي وجـود

زائدات و مواد قابل بازيافت توليد شده توسط پيمانكـار بايـد تفكيـك و در كليه . آنرا اثبات نمايندزمانيكه محلهاي مشخص شده براي دفـع . دفع شود) براساس انواع زائدات(محلهاي مشخص شده

زائدات در دسترس نباشد پيمانكار موظف است در محدوده فعاليت خود اين امكان را فراهم نموده .همچنين مواد زائد بايد حتي الامكان بازيافت شود. نمايد و زائدات را تفكيك و دفع

پيمانكار بايد حداكثر تلاش خود را براي كاهش توليد زائدات ناشي از ساخت و سـاز و فعاليتهـاي •مجتمعهاي توليدي به منظور اطمينـان از مـديريت مناسـب فعاليتهـاي . بهره برداري صرف نمايد

لـذا در مجتمعهـاي . داراي سيستم مـديريت زائـدات هسـتند جمع آوري، دفع و بازيافت زائدات، در طرحهاي جديدالاحداث كـه هنـوز . توليدي پيمانكار بايد خود را با اين سيستم هماهنگ نمايد

داراي سيستم مديريت زائدات نيستند، رعايت الزامات قـانوني و دسـتورالعملهاي مـوردي شـركت ني كه با زائدات خطرناك يا زائدات با حجـم زيـاد پيمانكارا. كارفرما در اين خصوص ضروري است

سروكار دارند به منظور اطمينان از به كاربري روشهاي دفع مناسب بايـد كـاملاً بـا واحـد محـيط .كارفرما هماهنگ بوده و برنامه خود را به تصويب اين واحد برسانند HSE مورزيست ا

هيـدروكربنهاي مـازاد بايـد در . كار استذخيره موقت روغنهاي مستعمل و مازاد از تعهدات پيمان •نگهـداري Spill Traysبشكه ذخيره شده و در محلهاي كفسازي شـده معـين و مصـوب يـا در

كليه محلهاي ذخيره بايد مطـابق دسـتورالعمل هـاي كارفرمـا و سيسـتم مـديريت زيسـت . شودهاي مستعمل و مازاد هر پيمانكار نبايد بيش از يك بشكه پر شده از هيدروكربن. محيطي وي باشد

در محدوده فعاليت خود داشته باشد، لذا هر پيمانكار بايد طبـق برنامـه، روغنهـا و يـا گريسـهاي .مستعمل را از سطح سايت جمع آوري نمايد

52

كليـه نيازهـا بـه . ليتري را به حداقل ممكن كاهش دهد 205پيمانكار بايد استفاده از بشكه هاي •. بايد توسـط كارفرمـا تهيـه شـود ) نده ها، گازوئيل و موارد مشابهگريس، روان كن(هيدروكربن ها

يتهاي پيمانكار بوده و درصورت رعايت نكردن، علاوه مسؤولجمع آوري و دفع بشكه ها از سايت از بر كسر هزينه جمع آوري و دفع از حساب پيمانكار، با صلاحديد كارفرما، پيمانكار جريمه خواهـد

يتري ذخيره مواد شيميايي يـا زائـدات مـايع بايـد در محـل معـين و ل 205تمام بشكه هاي . شدتـأمين محـل كفسـازي شـده و يـا . نگهداري شـود Spill Traysمصوب كه كفسازي شده و يا

Spill Trays بر عهده پيمانكار خواهد بود . يد بـراي پيمانكار با. زائدات خطرناك توليد شده توسط پيمانكار نبايد همراه ساير زائدات دفع شود •

همچنـين هزينـه دفـع . كارفرمـا تمـاس بگيـرد HSE مـور تعيين روش مناسب دفع اين مواد با ا .زائدات خطرناك برعهده پيمانكار است

پيمانكار بايد اقدامات لازم جهت كنترل فاضلابهاي بهداشتي و صنعتي را در زمان تجهيـز كارگـاه • .مجتمع برساند HSE مورلحاظ نموده و به تأييد ا

انكار بايد محل و برنامه كنترل و مديريت زائدات بهداشتي و صنعتي را در زمان تجهيز كارگاه پيم • .مجتمع برساند HSE مورلحاظ نموده و به تأييد ا

.زباله و فاضلاب اماكن عمومي كارگاهي بايد طبق ضوابط بهداشتي جمع آوري و دفع گردد •د صنعتي طبق اصول و ضوابط بهداشتي موجود پيمانكار بايد نسبت به پسابهاي صنعتي و مواد زائ •

.عمل شود )هاي بهداشتي فاضلاب و زباله(بهداشتي مديريت پسماندهاي

پيمانكار بايد در طرح مـديريت زيسـت محيطـي خـود، بـراي جمـع آوري فاضـلابهاي بهداشـتي • :در اين طرح بايد موارد زير ديده شود . كاركنان خود برنامه داشته باشد

اسكان و فعاليت كاركنان پيمانكار بايـد داراي سيسـتم جمـع كليه محلهاي - . آوري و نگهداري فاضلاب توليد شده باشد

پيمانكار بايد نقشه خطوط جمع آوري فاضلاب و محل سپتيكهاي موقت بـا - .چاههاي جاذب را بايد دراختيار كارفرما قرار دهد

مـور يسـت ا محل و روش دفع فاضلابها بايد با نظارت كامل واحـد محـيط ز -HSE كارفرما صورت گيرد.

يت هرگونه تخلف از قوانين زيست محيطي كشـور و پرداخـت جـرائم مسؤول -قانوني احتمالي در اين خصوص برعهده پيمانكار خواهـد بـود و تحـت هـيچ

يتي در ايـن خصـوص نخواهنـد مسـؤول شرايطي شركت و واحـدهاي تابعـه .پذيرفت

مديريت اماكن عمومي كت در مجاورت امـاكن عمـومي، منـاطق مسـكوني شـهرها يـا روسـتاها انجـام چنانچه فعاليت شر •

، كارفرما و پيمانكـار موظفنـد بـا رعايـت كامـل )ژه فعاليتهاي شركت پالايش و پخش به وي(شود ميگونه حادثـه، تمهيـدات لازم را بـه منظـور مواجهـه بـا ضمن پيشگيري از بروز هر HSEملاحظات

53

اين طرح بايد حـاوي راهنماييهـايي . اري خود مورد توجه قرار دهندحوادث احتمالي در طرح اضطر .و نيز امداد و نجات عمومي باشد مسؤولبراي تخليه افراد غير

در . بسته به نوع فعاليت شركتهاي تابعه، ممكن است چند روستاي كوچك درون سايت قـرار گيـرد •ا اطراف مراكز روستايي محصور دارد بايـد اينگونه موارد درصورتيكه پيمانكار نياز به تردد به داخل ي

تـردد تمـام وسـائل نقليـه . كليه دروازه ها و مسيرها را به حالت قبل از ورود يا اسـتفاده بازگردانـد همچنين ايجـاد هرگونـه آتـش در اينگونـه سـايتها . پيمانكار بايد در مسيرهاي موجود صورت گيرد

. ممنوع استهاي تابعه در كشور و بزرگي اين سـايتها، احتمـال وجـود آثـار با توجه به گستردگي سايتهاي شركت •

در اينگونه موارد، شركتهاي تابعـه بايـد آثـار تـاريخي . تاريخي در محدوده سايت صنعت وجود داردپيمانكاران تعرض به اين آثار را ندارد و اگر ناخواسته يك . كشف شده را توسط فنس محصور نمايند

زند اثر جديدي را كشـف كـرده اسـت، بايـد كـار را پيمانكار حدس مي اثر تاريخي، تخريب شد و يا .كارفرما اطلاع دهد HSEبلادرنگ رها كرده و موضوع را به امور

محيطي مديريت منابع زيست

o زيست تخريب محيط .كارفرما ممنوع است HSE مورهرگونه پاكتراشي و تسطيح محلهاي بكر بدون مجوز ا •ازي مناطق تخريب شده ناشي از فعاليت خود بوده و بايد رضايت پيمانكار موظف به بازس •

.واحد محيط زيست كارفرما را در اين خصوص كسب نمايد .وسائل نقليه و تجهيزات سيار نبايد از مناطق بازسازي شده عبور نمايد • .كارفرما موظف است با علائم هشدار دهنده اين مناطق را مشخص نمايد •o حيوانات هنگام تردد . يد در محدوده فعاليت خود تعرضي به حيوانات اهلي داشته باشدپيمانكار نبا •

گـزارش كـردن . بايد دقت لازم جهت پيشگيري از تصادف با حيوانات اهلي مبذول گرددهرگونه آسيب و جرح به حيوانات اهلي يا كشته شدن آنها براثـر تصـادفات جـاده اي بـه

در مواقعي كه حيواني . تعهدات پيمانكار استيتها و مسؤولبخش محيط زيست كارفرما از با وسيله نقليه پيمانكار تصادف كند، وظيفه راننده است كـه جراحـت و آسـيب ديـدگي

بديهي است راننده در مقابـل قـوانين . حيوان را چك كرده و سريعاً حيوان را كمك نمايد .خواهد بود مسؤولملي و محلي ذيربط

o هاي گياهي گونه

ي از سايتها با مناطق حفاظت شده يا مناطق داراي گونـه هـاي گيـاهي ممكن است برخ •لـذا ضـروري اسـت كارفرمـا و پيمانكـار مـوارد زيـر را در ايـن . نادر برخورد داشته باشد

.خصوص رعايت نمايدبه منظور پيشگيري از ورود گونه هاي هرز به منطقه، پيمانكار بايد مطمـئن شـود كليـه •

. د به سايت تميز شده استتجهيزات سيار قبل از ورو

54

در چنين سـايتهايي شستشـوي تجهيـزات و وسـائل نبايـد زيـاد صـورت گيـرد و كليـه • .شستشوها بايد تحت كنترل باشد

كارفرما بايد اطراف گونه هاي كمياب و نادر را فنس كشي نموده و تحـت كنتـرل داشـته • .پيمانكار نيز نبايد به اين محلها تعرض نمايد. باشد

ه ناخواسته اين محلها آسيب ببيند يا پيمانكار حدس مي زند تجمـع جديـدي درصورتيك •ازچنين گونه هايي را كشف كرده است، بايـد كـار را رهـا كـرده و واحـد محـيط زيسـت

.كارفرما را مطلع نمايد

قطع همكاري و پايان پيمان .4- 5

را و مقررات مربوط HSEپيمانكار موظف است در تمام مدت انجام پروژه ملاحظات •پيمانكار در طول انجام پروژه مورد ارزيابي HSEاز اين رو نحوه عملكرد . رعايت نمايد

اين ارزيابي در . نماينده شركت قرار گرفته و در پرداخت مبالغ پروژه موثر خواهد بود . شود سوابق پيمانكار درج شده و در قراردادهاي بعدي پيمانكارمورد توجه واقع مي

هاي ضعيف پيمانكاران مشغول بكار را تحمل نمايد و در صورت عدم شركت نبايد عملكرد •، كار بايد فوراً متوقف شده و تخلف اصلاح HSEرعايت مقررات و دستورالعمل هاي

در غير اينصورت قرارداد فسخ و پيمانكار از ليست مؤسسات شركت كننده در .گردد .گردد مناقصه شركت حذف مي

هاي مواردي نظير آلودگي( HSEحاظ نشدن الزامات چنانچه قطع همكاري به علت ل •صورت پذيرد نام پيمانكار در ليست . . . ) شديد زيست محيطي، آمار بالاي حوادث و

. سياه پيمانكاران قرار گرفته و از همكاري مجدد با وي مخالفت به عمل خواهد آمدت پيمانكار، پس از پايـان كليه مواد شيميايي مصرف نشده يا ساير مواد باقيمانده از فعالي •

عمليات اجرايي پيمان، بايد از سايت جمع آوري و به نحـو مطلـوب سـاماندهي يـا دفـع كارفرما تحت هيچ شرايطي تعهدي درخصوص دفع مـواد شـيميايي مـازاد پيمانكـار .شود

.نخواهد داشتن ، از بين بردزيست محيطپيمانكار موظف است پس از پايان پروژه نسبت به پاكسازي •

اقدام نموده و . . . هاي حفر شده و ها و كانال ها، گودال موانع ايجاد شده، پر كردن چاله . شرايط محل كار را به حالت عادي بازگرداند

ها، از جمله آمار حوادث، خسارت(خود HSEپيمانكار موظف است گزارش عملكرد • . برساند) فرما كار(را به اطلاع نماينده شركت ) هاي فردي و زيست محيطي آسيب

پيمانكار HSEموظف است در پايان همكاري اطلاعات عملكرد كارفرما HSE نماينده •) 4پيوست("در انتهاي پروژه پيمانكاران HSEچك ليست ارزيابي عملكرد "را در قالب به عنوان معيار ارزيابي نهايي (كارفرما HSEاين اطلاعات بايد در امور . تهيه نمايد

اين ارزيابي در نحوه پرداخت . مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد) مانكارپي HSEعملكرد .مطالبات پيمانكار موثر خواهد بود

55

ها پيوست .5

تعاريف. 1پيوست

تعاريف سازماني

o منظور از شركت در اين مقررات :شركت: شركت ملي نفت ايران - شركت ملي پتروشيمي - شركت ملي پالايش و پخش - شركت ملي گاز -

.ستا o شورايHSE: يا كميته راهبري ارشد نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست وزارت نفت

هاي مورد نياز در زمينه بهداشت ، به منظور تنظيم سياست ها و آئين نامه ها و ايجاد هماهنگي HSEمدير كل ايمني و محيط زيست چهار شركت اصلي واحدهاي ستادي وزارت نفت با حضور

پتروشيمي و نفت، گاز،(چهار شركت اصلي HSEعنوان رئيس شورا و مديران ت بهوزارت نف .باشد ميعنوان ساير اعضاء به) پالايش و پخش

o شود كه مديران عامل آنها به شركتهاي زير مجموعه شركتهاي اصلي گفته مي :شركت تابعه .دهند ت گزارش ميباشند و مستقيماً به مدير عامل شرك اعضاء هيئت مديره شركت اصلي مي

o شود كه مديران عامل آنها به شركتهاي زير مجموعه شركتهاي تابعه گفته مي :شركت فرعي .دهند اعضاء هيئت مديره شركت تابعه باشند و مستقيماً به مدير عامل شركت تابعه گزارش مي

o كه تمام هر يك از شركتها، شركتهاي فرعي يا شركتهاي تابعه موضوع اين دستورالعمل :كارفرما .يا قسمتي از فعاليتهاي خود را جهت انجام به غير واگذار نمايند

o ليه اشخاص حقيقي و حقوقي خصوصي يا دولتي خارج از مجموعه وزارت نفت كه از ك :پيمانكارطرف شركتها، شركتهاي فرعي يا شركتهاي تابعه موضوع اين دستورالعمل به منظور انجام برخي

.شوند ميفعاليتها به كار گرفته o شود كه با شرايط زير در شركت اشتغال دارند به كليه افرادي اطلاق مي :كاركنان:

.نمايند كارمندان اعم از رسمي يا پيماني كه حقوق دريافت مي –الف كارگران شامل افرادي كه با دريافت دستمزد بطور رسمي ، پيماني يا موقت بكار گمارده –ب

.اشندب شده و مشمول قانون كار مي كارآموزان –ج مأموران و اشخاصي كه از سازمانها، نهادها و ارگانهاي دولتي و يا غير دولتي انجام وظيفه :تذكر

.باشند عهده دارند و همچنين كارآموزان غير شركتي نيز تابع اين مقررات مي هاي را در شركت ب

56

o ره كاركنان، دستگاهها و ادا مسؤولسرپرست در هر مقام كارمندي است كه مستقيماً :سرپرست .باشد يا تأسيسات زير نظر خود مي

o هر كارگاه يا ساختمان دائم يا موقت كه در آنجا يك يا چند نفر براي انجام عمليات يا :تأسيسات .نمايند فعاليتهاي مورد نظر شركت ، انجام وظيفه مي

دوگاهها، ادارت، منازل مسكوني و درمانگاهها، ار باشگاهها، رستورانها، سينماها، بيمارستانها،: تذكر . شوند باشند نيز جزو تأسيسات محسوب مي كه در اختيار شركت مي يييا ساير ساختمانها

7HSE-MSتعاريف

o شركت(Company): به سازماني كه به عنوان پيمانكار يا كارفرما بطور مستقيم يا غير مستقيم فت و گاز يا صنايع پتروشيمي فعاليتهاي مربوط به اكتشاف و استخراج ن در حيطه فعاليت

براي بدنه تأسيساتي كه چندين سايت مختلف دارند هر يك از آنها را . كند اطلاق مي گردد مي .توان به عنوان يك شركت تلقي نمود مي

o اهداف استراتژيكHSE:(HSE Strategic Objectives) اهداف كلان حاصل از خطهاي لازم را انجام داده و بيني يابي به آنها پيش باشد كه شركت براي دست مي HSEمشي

بايستي تا حد ممكن كمي شوندo مشي خطHSE (HSE Policy) : يك بيان عمومي از مقاصد و اصول عملكرد شركت در

باشد كه تجلي آن را در استراتژي و اهداف خرد زمينه ايمني، بهداشت و اثرات زيست محيطي مي .توان يافت مي

o مديريتHSE: (HSE Management) كارگيري اصول مديريت عمومي نظير هب .HSEريزي وغيره براي توسعه، استقرار و حفظ خط مشي طرح

o طرح مديريتHSE:(HSE Management Plan) تشريح روشهاي دست يابي به اهدافHSE

o سيستم مديريتHSE:Health, Safety and Environmental Management System(HSE –MS)

و منابع اختصاص يافته در شركت كه براي ها، روشهاي اجرائي، فرايندها يتمسؤولختار، سا .استقرار سيستم مديريت بهداشت و ايمني و محيط زيست اعمال مي گردند

o مميزي سيستم مديريتHSE :(Health, Safety and Environment Management Audit)

هاي قابل استناد براي ارزيابي بدست آوردن نشانهيك فرايند مستقل سيستم دار و مستند براي ونتايج آن منطبق با معيار مميزي باشد HSEو تعيين اينكه سيستم مديريت

عنوان مرجع پذيرفته شده است كه در وزارت نفت نيز به OGPسيستم پيشنهادي .٧

57

o بازنگري مديريتHSE: (HSE Management Review) يك بررسي رسمي است كهي واستقرار آن براساس خط مش HSEتوسط مديريت ارشد از موافقت و كفايت سيستم مديريت

گيرد باشد، انجام مي و اهداف جديد كه ناشي از تغيير فضاي كاري ميo محيط زيست(Environment) : به محيط، شرايط يا موقعيتي كه يك شركت در آن فعاليت

گويند و طبيعتاً شامل موجودات تواند تحت تأثير آن قرار گيرد، محيط زيست مي كند يا مي مي شود ر آن وجود دارند، نيز ميكه د) انسان و ديگر موجودات(زنده

o محيطي زيست اثرات(Environmental Effects): اثرات مستقيم يا غير مستقيم ناشي ازاگر چه مفيد يا مضر باشند، اطلاق ها، محصولات و خدمات شركت و محيط زيست، فعاليت

.گردد ميo محيطـي ارزيابي اثـرات زيسـت(Environmental Effects Evaluation) : ابي بـه ارزي ـ

بر محيط زيست اطـلاق ) هاي توسعه موجود يا طرح(ها، محصولات وخدمات مستند اثرات فعاليت .گردد مي

o عوامل بالقوه آسيب رسان/خطر(Hazard): شود كه سبب بيماري، به عواملي اطلاق ميمحيط زيست و يا از بين رفتن توليد و افزايش / كارخانه محصول/ آسيب، صدمه به تجهيزات

گردند هاي مرتبط مي خسارت پرداختo واقعه(Incident) :شود يا يك رويداد تنها يا يك زنجيره از رويدادهائي است كه سبب مي

. زيست يا شخص ثالث گردد به سرمايه، محيط) زيان(تواند سبب آسيب، بيماري و يا صدمه ميo حادثه(Accident) :صدمه گردد شود كه سبب آسيب، بيماري و يا به واقعه اي اطلاق مي o ريسك(Risk): شانس اينكه يك رويداد ناخواسته معين رخ خواهد داد و شدت و نتايج مترقب

چگونه است را ريسك گويند

58

انپيمانكار HSEمقررات عمومي .7 پيوست

پيمانكار موظف است قبل از شروع به كار ليست نفرات خود را به واحد ذيربط در شركت و • .اعلام نمايد HSEامور

HSEكليه نفرات پيمانكار قبل از شروع به كار بايستي با حضور در كلاسهاي آموزش •طبق استانداردهاي شركت، آموزشهاي لازم را فرا گرفته و گواهينامه شركت در اين دوره

.ها را دريافت نمايند. مناسب باشندكليه كاركنان پيمانكار بايستي داراي شرايط فيزيكي و روحي و روان سالم •

همچنين پيمانكار مكلف است به منظور اجراي هر گونه عمليات از افراد ماهر و داراي .صلاحيت فني استفاده نمايد

ارائه كارت بهداشتي و سلامت جسمي كاركنان پيمانكاراني كه در تهيه غذا فعاليت • .نمايند الزاميست مي

در صورت مشاهده . رعايت نمايندشركت را HSEكليه نفرات پيمانكار موظفند مقررات •بديهي . نسبت به عدم بكارگيري فرد خاطي اقدام نمايد ندهر گونه تخلف، پيمانكار موظف

است حراست شركت نيز از ورود فرد خاطي به داخل محوطه يا محل عمليات شركت .جلوگيري خواهد نمود

.باشد نكار ممنوع ميانجام موارد زير در داخل شركت براي كليه افراد و كاركنان پيما • .ـ روشن نمودن آتش

ـ استفاده از تلفن همراه در سايتهاي عملياتي )شركت مجاز شناخته شده است HSE بجز محلهايي كه توسط امور.(ـ سيگار كشيدن

.ـ شوخي كردن خارج از شئون كارگاه .ـ بدون دليل فرياد زدن

.ـ دويدن بيهوده .ين مربوطه مسؤول ـ ورود به واحدها بدون اجازه

.ين ذيربطمسؤولـ دست زدن به دستگاهها و تجهيزات واحد بدون هماهنگي با ـ سوار شدن در قسمت بار وانت و كاميون و يا ايستادن در جوار وسائط نقليه سنگين و

باري .ـ سوار شدن بيش از يكنفر بر روي دوچرخه و موتور سيكلت

.ـ پرت كردن اشياء .مجاز از آب آتش نشاني ـ استفاده غير

.ـ ايستادن در محلهاي ممنوع .ـ عدم رعايت سرعت مجاز و قوانين راهنمايي و رانندگي

.باشند كاركنان پيمانكار مجاز به خوابيدن در محل كارگاه و يا دفاتر كار شركت پيمانكاري نمي •

59

دفاتر كار پيمانكاران ممنوع روشن نمودن گاز پيك نيك و يا هر نوع شعله ديگر در كارگاهها و يا • .باشد مي

استفاده از هر نوع سيستم گرمائي در محل كار پيمانكار ، فقط پس از اخذ تأييد كتبي امور •HSE شركت امكان پذير است.

. چنانچه پيمانكاران جهت كاركنان خود نياز به تخصيص فضائي به عنوان آبدارخانه داشته باشد • .شركت دريافت نمايند HSEاز امور بايستي قبلاً مجوز لازم را

آويزان نمودن البسه كاركنان پيمانكار بر دستگيره ها و اهرمهاي تأسيسات ، همچنين قرار دادن • .باشد آن بر روي تجهيزات و دستگاهها مجاز نمي

شستشوي هر گونه كفش و البسه اعم از شخصي و يا ايمني بوسيله حلالها و فرآورده هاي نفتي • .عملياتي توسط پيمانكاران ممنوع استدر مناطق

در صورت وقوع آتش سوزي ، پيمانكار موظف است سعي در اطفاء حريق نموده، مراتب را با ذكر • .برساند HSE ينمسؤولمحل حادثه با تلفنهاي اضطراري به اطلاع

ين پيمانكار بايستي سريعاً نسبت بهمسؤولدرصورت وقوع حادثه و اعلام وضعيت اضطراري ، • .مورد اجرا گذارند را به HSEآوري نفرات پراكنده خود اقدام نموده و دستورالعملهاي جمع

يت حفظ جان كاركنان خود را بعهده دارد در زمان اعلام وضعيت مسؤولنظر به اينكه پيمانكار •اضطراري بايستي نسبت به آمار گيري افراد تحت امر خود اقدام نموده و در صورت مفقود شدن

شركت با ذكر مشخصات كامل افراد و محل كار اعلام و HSE مراتب را سريعاً به امور افراد .گزارش نمايد

.افراد پيمانكار مجاز به تردد در مواقع آتش سوزي بايد از قبل تعيين شده باشند •ورود افراد غير مجاز پيمانكار به محل حادثه آتش سوزي ممنوع است و در مورد پيمانكاراني كه •

ان آن ، اين دستورالعمل را رعايت نكنند ، اقدام قانوني از جمله اخذ جريمه اعمال خواهد كاركن .گرديد

در مواقع آتش سوزي و اضطراري ، بايستي كليه خطوط تلفن واگذار شده به پيمانكار جهت • .تماسهاي ضروري آزاد باشد

پيمانكار از قبيل پمپهاي در صورت بروز شرايط اضطراري ، كليه دستگاهها و تجهيزات متعلق به •كه در زمان وضعيت اضطراري كاربرد 000آبكش سيار ، لجن كش ، كمپرسي ، لودر ، بلدوزر و

.باشد قرار خواهند گرفت و پيمانكار موظف به همكاري ميHSE اموردارند ، تحت سرپرستي براي مهندس ناظر و پيمانكار بايد قبل از شروع كار برنامه يا طرح جلوگيري از حوادث خود را •

مورد HSE در همين جلسه احتياجات پيمانكار در زمينه. شركت تشريح نمايد HSE نماينده.بحث واقع خواهد شد و از پيمانكاران خواسته خواهد شد كه كاركنان و سرپرستان خود را از

.موظف نمايد HSEنكات مورد بحث مطلع نموده و آنانرا به اجرا و رعايت تمام مقررات تابع مقرراتي ) ازجمله كاركنان پيمانكار(تمام اشخاصي كه به تأسيسات شركت وارد ميشوند •

در مورد كاركنان و اموال، HSE خواهند بود كه در آن زمان توسط شركت براي اجراي اصول .سوزي و ساير حوادث تعيين گرديده است منظور جلوگيري از آتش به

60

دارد كه در تمام مواردي كه شرايط انجام كاري براي شركت اين حق را براي خود محفوظ مي •كاركنان و اموال شركت يا پيمانكار مخاطره آميز باشد بتواند از ادامه تمام يا قسمتي از آن

.نمايد جلوگيريزيست را كه توسط شركت براي حفاظت كاركنان، اموال و محيط HSE پيمانكار تمام ملاحظات •

.شخيص داده شده، معمول خواهد داشت يا دولت اجراي آنها ضروري تپيمانكاران و كاركنان او موظف خواهند بود كه مقررات شركت را در مورد استعمال دخانيات و •

.حمل كبريت و فندك به اماكن شركت و همچنين روشن كردن آتش رعايت نماينددام به تهيه چاي گردد اق تعيين ميHSE كاركنان پيمانكار فقط بايد در محلهايي كه توسط امور •

.و گرم كردن غذا و استعمال دخانيات نمايدو وسايل مخصوص كارهاي 000پيمانكار موظف است وسايل ايمني مانند عينك ، كفش ، كلاه و •

را تهيه و در اختيار كاركنان خود 000معين نظير پيش بند ، دستكش نسوز ، نقاب جوشكاري و .رت دقيق بعمل آوردقرار دهد و براي استفاده از آنها نظا

. بدون اطلاع و جلب موافقت رئيس يا ناظر منطقه انجام هر كاري در آن كارخانه مجاز نخواهد بود •هر گونه جوشكاري يا سوزانيدن مواد زائد ممنوع بوده مگر وقتي كه آزمايشات كاري انجام شده و

. يا پروانه كار گرم از طرف اشخاص صلاحيتدار صادر و امضاء شده باشدتا وقتي ) از قبيل نردبان ـ ابزار الكتريكي ـ ابزار دستي و نظاير آن ( تجهيزات متعلق به پيمانكار •

تعيين شده توسط شركت مطابقت نداشته باشد نبايد مورد استفاده HSEكه با حداقل شرايط اين تجهيزات شامل كفشك ايمني پايه هاي تمام نردبان ها، مجهز بودن تمام. قرار گيرند

.باشد تجهيزات و لوازم الكتريكي به سيم اتصال زمين و غيره ميتمام حفره ها و دهانه ها علامت گذاري و در جلوي آنها بايد موانعي قرار داده شده باشد و در روز •

.نيز با پرچم زرد و در شب به چراغ چشمك زن زرد مجهز باشد ه، مجهز به كلاه ايمني ، عينك ، كفش و ساير كاركنان پيمانكار بايد در محوطه، منطقه و يا كارگا •

.وسايل ايمني مورد نياز باشند .در تمام داربست ها و كانال ها بايد از آهن استاندارد استفاده شود • .از هواي فشرده نبايد براي گردگيري بدن و لباس كاركنان استفاده گردد • .استفاده شود مخصوصظروف در تمام منطقه بايد براي نگاهداري مايعات قابل احتراق از •ها و ابزار ها و كارگران بايد بعد از انجام كار نظافت نمايند و اين كار شامل جابجا كردن داربست •

.باشد مي) در صورت موجود بودن(دور كردن زباله تمام پيمانكاران و كاركنان آنها موظف خواهند بود كه به تمام علائم راهنمايي نصب شده در •

.ه و مقررات مربوطه را اجرا نمايند منطقه توجكاركنان بايد منحصراً مشغول كاري باشندكه براي انجام آن استخدام شده اند لذا گماردن آنان به •

.باشد مجاز نيست ساير كارهائيكه در تخصص آنان نميپيمانكاران موظفند از افراد داراي صلاحيت فني و متخصص جهت انجام وظايف محوله استفاده •

.باشد مايند و بكارگيري افراد متفرقه و ناوارد جهت اجراي امور مورد تعهد مجاز نمين

61

پيمانكار موظف است كليه تجهيزات موقت يا قابل حمل آتش نشاني براي نصب در كارگاه خود را •كه با نظر شركت ، استفاده از آنها ضروري تشخيص داده شده در طول مدت كار به هزينه خود

.كنان را بطرز عمل آنها آشنا نمايدتهيه و كاردر تمام مدت كار پيمانكاران بدون اينكه از شركت هزينه اي مطالبه نمايد تمام اقدامات احتياطي •

لازم را بعمل خواهد آورد تا از وارد آمدن خسارت به تجهيزات اموال شركت و متوقف شدن كار :جلوگيري شود مانند

.هاي انتقال نيرو در محلهاي عبور و مرور الف ـ احداث تور ايمني زير سيم .ب ـ نصب حفاظ روي قسمتهاي گردنده در ماشين آلات

كند و همچنين ج ـ حفاظ لازم روي لوله هايي كه از روي جاده و يا از زير زمين عبور مي .مجراهاي فاضلاب بمنظور رفع وزن تحميلي كاميونها ـ جرثقيلها و يا تجهيزات ديگر

.قدمات لازم جهت جلوگيري از ريزش كانالها و ديواره ها د ـ انجام م .نا ايمن را در محيط كار برطرف نمايد با بازرسي كارگاه ، اعمال و شرايط پيمانكار بايد •. شركت را رعايت كرده و طرز رفتارشان رضايت بخش باشد HSEكاركنان پيمانكار بايد مقررات •

.انضباط را در مورد كاركنان خود شديداً اجرا نمايدپيمانكار بايد در تمام مواقع اصول .تمام كاركنان پيمانكار بايد نشان مخصوص ورود به محوطه را به سينه خود الصاق نمايند •پيمانكار بايد احتياط هاي ويژه كه به وي ابلاغ شده رعايت نموده و از نظر پيشگيري حوادث و •

طبق HSEبه كمك مهندس ناظر و مقامات آتش سوزي و مبارزه با حريق وسايل لازم را .استاندارد شركت در محل آماده نمايد

وسائط نقليه مورد استفاده توسط پيمانكاران مانند كاميونها و تجهيزات متحرك ، بايستي از نظر •جرثقيل نيز . آنها بدون عيب باشد ) اگزوز(فني كاملاً سالم و سيستم سيم كشي برق و تخليه دود

.ي پروانه معتبر بهره برداري باشد بايد داراين مربوطه در مواقع لازم اقدام به بازرسي مجدد خواهند نمود تا اطمينان حاصل نمايند كه مسؤول •

ماشينهاي جوشكاري و مولدهايي كه بوسيله موتورهاي . شوند اين تجهيزات بموقع تعمير ميستگاههايي كه از آنها بهره برداري كنند بايد به اندازه كافي از مخازن و د دورن سوز كار مي

.شود دور باشند تا خطري ايجاد ننمايند ميپيمانكار موظف است تمام تجهيزاتي را كه موقتاً جابجا كرده اند دوباره در جاي اوليه قرار دهد •

بعلاوه تمام وسايلي را كه خسارت ديده اند تعمير نموده و تجهيزات از قبيل ديواره هاي آتش ، ا، جاده ه

پايه ها و تمام سرويسهاي عمومي را به صورت اوليه درآورد خواه اين تغييرات براي انجام كار • .ضروري و يا غير ضروري باشند

پيمانكار مقررات راهنمايي و رانندگي را در محل كار بطور كامل بمرحله اجرا در آورده و همچنين •لدوزر ، وانت و وبرها ، ليفتراك ، لودر ، باز حمل مسافر بر روي ماشين آلات صنعتي از قبيل بالا

.خودداري نمايد 000 .باشد استفاده از مواد منفجره در محدوده تأسيسات شركت مجاز نمي •

62

. . . )سرعت مجار و (مقررات ورود و خروج و تردد خودروها . 8 پيوست

قليه دارند ، پيمانكارانيكه براي انجام فعاليت خود نياز به حضور و تردد مكرر وسائط ن • امورموظفند در شروع پيمان مجوز ورود و فعاليت خودروهاي مذكور را از

HSE شركت اخذ و نسبت به معرفي و ارائه مشخصات كامل رانندگان دائم خود به .جهت دريافت گواهينامه داخلي اقدام نمايند موراين ا

بايد داراي ) 000از قبيل لودر ، بيل مكانيكي و ( رانندگان وسائط نقليه ويژه • .گواهينامه ويژه باشند

كليه وسائط نقليه ورودي ، بايستي سالم و بدون نقص فني بوده و از نظر ظاهري نيز • .داراي شرايط مناسب باشند

رانندگان پيمانكار تنها بايستي از خيابانهاي اصلي شركت و يا مسيرهاي تعيين شده • .ورود به آنجا را ندارند ين واحدها حقمسؤولعبور نمايند و بدون اجازه

.باشد كيلومتر در ساعت مي 25حداكثر سرعت مجاز خودرو در محوطه شركت • .سبقت گرفتن در شركت ممنوع است • .سوار نمودن سرنشين در قسمت بار وانت يا كاميون ممنوع است •سوار نمودن سرنشين بيش از ظرفيت در اتاق خودرو و يا در سمت چپ راننده •

.ممنوع استگونه تعمير ، تعويض روغن و شستشوي خودرو در سطح شركت بجز در مكانهاي هر •

.باشد مجاز ، ممنوع ي .سيگار كشيدن در داخل اتاق خودرو ممنوع است • .حمل بار بيش از ظرفيت در وانت يا كاميون ممنوع است •چنانچه راننده پيمانكار مرتكب تخلف شود ، گواهينامه داخلي صادره باطل و حق •

از راننده خاطي سلب HSE دگي در سطح شركت تا زمان صلاحديد اموررانن .گردد مي

كليه رانندگان پيمانكار موظفند به محض مشاهده حركت ماشينهاي امداد و آتش •نشاني در حال انجام مأموريت ، خودروهاي خود را به سمت راست خيابان هدايت

.يند نموده و تا زمان عبور آنها ، از حركت خودداري نما

63

تكميلي مراجع. 9 پيوست

1. http://www.hru.uts.edu.au/ehs/index.htm 2. http://www.induction.to/safety-manual 3. http://www.ameslab.gov/esha/ESH&A_Documents/ 4. http://www.gla.ac.uk/seps/healthsafety.html

صنعت ايران، سيستم هاي ايمني، يان جي والث، ترجمه همايون لاهيجانيان، انتشارات دانشگاه علم و .5 1379چاپ اول تهران

1382اصول ايمني در صنعت، كمال الدين رئوف، انتشارات استاد، چاپ دوم، مشهد .6 1382ايمني و حفاظت فني، فرامرز شعبان زاده، انتشارات كيومرث، چاپ سوم، تهران .7نفت شركت ملي HSEراهنماي جيبي ايمني، بهداشت و محيط زيست، پريسا احمدي نيا، مديريت .8

1384ايران، چاپ دوم تهران ايمني و بهداشت شغلي در صنايع آهن و فولاد، آذر آفاقي و عليرضا حسين زاده، انتشارات ويستار، .9

1377چاپ اول تهران 1382ايمني و بهداشت در برق، ايرج محمدفام، انتشارت فن آوران، چاپ اول، همدان .10 1382فن آوران، چاپ اول، همدان تجهيزات حفاظت فردي، ايرج محمدفام، انتشارت .11 1382بهداشت كار، پريوش حلم سرشت و اسماعيل دل پيشه، انتشارات چهر، چاپ سوم تهران .12 1383محمود مقاري، انتشارات سازمان شهرداريها، چاپ دوم تهران -پيام ها و هشدار ايمني .13 1383اپ اول تهران، مباني بهداشت حرفه اي، عليرضا حاجي قاسم خان، انتشارات براي فردا، چ .14 1384ايمني كار با مواد شيميايي، ترجمه محمد باقردلخوش، انتشارات شهد، چاپ اول تهران .15كاربردي هلال احمر ايران، چاپ -آموزش همگاني مقابله با بلاياي طبيعي، توسعه آموزش عالي علمي .16

1383پنجم تهران ده، انتشارات سازمان شهرداريها، چاپ گزارش نويسي علل حريق، حسن ابراهيمي و هوشنگ شريف زا .17

1382دوم 1382نشاني، محمود مقاري، انتشارات سازمان شهرداريها، چاپ سوم تهران، مباني آتش .18مجموعه قوانين و مقررات ايمني رانندگي، تيمور حسام پور، انتشارات پاسارگاد، تهران چاپ اول .19

1383 انتشارات دانشكده فرماندهي و ستاد آجا، چاپ بهداشت محيط، حسين مسعودي، غلامرضا ابراهيمي، .20

1382اول تهران مينو دبيري انتشارات اتحاد، چاپ دوم، تهران بهمن ) صوت -خاك -آب -هوا(آلودگي محيط زيست .21

1379 دستورالعمل ايمني پيمانكاران، سازمان هوافضا .22