Ġġ SAĞLIĞI ve GÜVENLĠĞĠ ĠÇ YÖNETMELĠĞĠ

TASLAĞI

Mustafa C. AKPINAR

ĠĢ Güvenliği Uzmanı

Haziran-2011

ADANA SU ve KANALĠZASYON ĠDARESĠ

TC.

ADANA BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ

ASKĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ĠÇĠNDEKĠLER

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 1

İKİNCİ BÖLÜM

Hak ve Yükümlülükler

ĠĢverenin yükümlülükleri 2

ĠĢçilerin hak ve yükümlülükleri 3

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları

Kapalı Ortamlarda ÇalıĢma 3

Kapalı ortamlarda oluşabilen gazlar 3

Kapalı Ortamlarda Çalışmalarda Alınacak Korunma Önlemleri 5

Bakım onarım ĠĢlerinde Güvenlik

Bakım Onarım işlerinde alınacak güvenlik önlemleri 6

Elektrikle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği

Elektrikle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenlik Önlemleri 8

Kaynak iĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği

Kaynak işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri 11

Kimyasallarla ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri

Kimyasallarla Çalışmalarda Risk Değerlendirmesinin yapılması 13

Kimyasallarla Çalışmalarda Genel Önlemler 14

Kimyasallarla Çalışmalarda Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler 14

Kimyasallarla Çalışmalarda Biyolojik izleme- ortamın izlenmesi 15

Kimyasallarla Çalışmalarda İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi 15

Fiziksel Risk Etmenleri

Fiziksel Risk Etmenleri Önlemleri 15

Biyolojik Risk Etmenleri

Biyolojik Risk Etmenleri Önlemleri 16

Hijyen ve Kişisel Korunma 16

ĠĢ Ekipmanlarında Güvenlik

İş ekipmanlarında Alınacak Asgari Güvenlik Tedbirleri 17

İş Ekipmanın Kontrolü 18

Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı 19

İş Ekipmanlarının Kullanımında İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi 19

Kendinden Hareketli veya Bir Başka Araç Vasıtasıyla Hareket Edebilen İş

Ekipmanları İçin Asgari Güvenlik Gerekleri 20

Forkliftlerin Kullanımında Güvenlik 20

Yüklerin Kaldırılmasında Kullanılan İş Ekipmanları İçin Asgari Gerekler 20

Halat Kullanarak Yapılan Çalışmalarla İlgili Hükümler 22

Ekranlı Araçlarla ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri 22

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Birimler, Komisyonlar

Birimler

İş Güvenliği Birimi 24

İşyeri Sağlık Birimi 25

Komisyonlar 27

Güvenlik Komisyonu 28

Sağlık Komisyonu 29

Çevre Komisyonu 29

BEŞİNCİ BÖLÜM

Uygulamalar,Eğitimler

Uygulamalar

Genel Emniyet Prosedürleri 29

İş Sağ. ve Güv. Yönünden Yapılması Gereken Kont. ve Düzenlenecek Belgeler 30

Yazılı iş izinleri 33

Eğitimler

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri 34

ALTINCI BÖLÜM

Sorumluluk, Denetleme, Cezai Hükümler,Yürürlük, Yürütme,Diğer Hükümler

Sorumluluk 36

Denetleme 36

Cezai Hükümler 36

Yürürlük 37

Yürütme 37

Diğer Hükümler 37

TC.

ADANA BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ

ASKĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Taslağı

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; İş ve çalışma hayatını düzenleyen yasalar, tüzükler,

yönetmelikler ve ilgili mevzuatın tüm hükümlerine ilaveten, ASKİ Genel Müdürlüğü faaliyet

alanlarındaki çalışmalarda iş kazalarının önlenmesi, çalışanların, çalışmalardan etkilenebilecek

vatandaşların, tesislerin emniyeti ve çevrenin olumsuz etkilenmemesini sağlamak için alınacak

tedbirleri ve bu tedbirleri uygulama esaslarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

Kapsam

Madde 2- Bu Yönetmelik, ASKİ Genel Müdürlüğü birimlerinde görevli 4857 sayılı Yasaya

tabi işçiler, 657 sayılı Yasaya tabi memurlar ve 5393 sayılı Yasaya tabi sözleşmeli personele

uygulanacaktır.

Dayanak

Madde 3- Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanunu, Çalışma Hayatını düzenleyen yasalar, 1475

sayılı eski iş kanununa bağlı olarak çıkarılmış ve yürürlükte olan 11.01.1974 tarih 14765 sayılı İşçi

Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili Yönetmelikler, 27.11.2010 tarihli

R.G. yayımlan. 27768 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, İş Güvenliği Uzmanının

Görev ve Yetkileri Yönetmeliği, İşyeri Hekiminin Görev ve Yetkileri Yönetmeliği, 25426 sayılı İş

Sağlığı ve Güvenliği Kurullar Hakkında Yönetmeliklerin maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4- Bu yönetmelikte geçen:

Birimler: Şeflik, Şube Müdürlükleri ve Daire Başkanlıklarını,

İdare: ASKİ Genel Müdürlüğünü,

İSG: İş Sağlığı ve Güvenliği

İSGB(İşyeri sağlık ve güvenlik birimi) : İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere

işyerinde kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,

1

İSG Kurulu( İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu): Sanayiden sayılan, devamlı olarak en az 50 işçi

çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri

konusunda kararlar alan kuruldur.

İş güvenliği uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça

belgelendirilmiş mühendis, mimar veya teknik elemanı,

İşyeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça

belgelendirilmiş hekimi,

Kişisel Koruyucu Donanımlar: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği

etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu

amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, ifade eder.

Risk: Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya

maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin

birleşimi.

Risk değerlendirmesi: Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut

kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için

kullanılan prosesi,

Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında

kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri ile çalışma ortam ve

şartlarıyla ilgili diğer hususlar dikkate alınarak az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak belirlenen

ve işyerinin yer aldığı tehlike sınıfını,

İKİNCİ BÖLÜM

Hak ve Yükümlülükler

ĠĢverenin yükümlülükleri

Madde 5 – İdare işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi

almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmakla yükümlüdür.

İdare, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,

işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve

sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek

zorundadır.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve eğitimleri işçilere mali yük getirmeyecek şekilde ve

dinlenme süreleri dışında düzenlenir. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

İdare; her işçinin çalıştığı yere ve yaptığı işe özel bilgi ve talimatları da içeren sağlık ve güvenlik

eğitimi almasını sağlamak,

2

Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda işçilerin görüşlerinin alınmasını ve katılımlarını sağlamak,

İşçilerin kişisel sağlık dosyalarını işten ayrılma tarihinden itibaren 10 yıl süreyle saklamakla

yükümlüdür.

İdare ve alt işverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek

hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili Bölge Müdürlüğüne bildirmek durumundadır.

Bu yönetmelikte yer alan hükümler, alt işverenler ve stajyer öğrencilere de uygulanır.

ĠĢçilerin hak ve yükümlülükleri

Madde 6 – işçiler iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla

yükümlüdürler.

İşçiler, sağlık ve güvenliklerini etkileyebilecek tehlikeleri iş sağlığı ve güvenliği kuruluna,

kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işveren veya işveren vekiline bildirerek durumun tespit

edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep etmekle,

İşçiler, işverene karşı yükümlülükleri saklı kalmak şartıyla işyerinde sağlık ve güvenliğin

korunması ve geliştirilmesi için;

a) İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, işveren veya işveren vekili tarafından verilen iş sağlığı ve

güvenliğiyle ilgili talimatlara uymakla,

b) İş sağlığı ve güvenliği konularına ilişkin çalışmalara, sağlık muayenelerine, bilgilendirme ve

eğitim programlarına katılmakla,

c) Makine, tesisat ve kişisel koruyucu donanımları verilen talimatlar doğrultusunda ve amacına

uygun olarak kullanmakla yükümlüdürler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları

Kapalı Ortamlarda ÇalıĢma

Madde 7- Kapalı ortamlarda oluşabilen gazlar:

Kapalı ortam: Tamamen veya kısmen kapatılmış sınırlı bir hacmi olan, içerisinde sınırlı miktarda

hava bulunan ve çalışma yeri olarak tasarlanan alanlar ‘’kapalı ortam’’ (kapalı alan) olarak adlandırılır.

Kapalı ortamlar potansiyel olarak tehlikeli veya zararlı seviyede gaz, toz, buhar veya duman ihtiva

eder.

2 mt. den derin muayene bacaları, insanların girebileceği kanalizasyon ve yağmur suyu hatları,

kutu kanallar, gaz çıkışına maruz kalabilecek atıksu arıtma tesislerinde odalar, tanklar ve fosseptik

kuyular kapalı ortam sınıfına girerler.

3

Karbondioksit (CO2): Renksiz, kokusuz basit boğucu gazdır. Yoğunluğu havadan fazladır. Bu

nedenle kapalı ortamda tabanda birikir. Ortamda % 10’dan fazla bulunduğunda narkotik etki başlar.

Korunma: Ortam havalandırması sağlanır. Ortamın oksijen miktarı ölçümü yapılır, takip edilir.

Solunum cihazları kullanılır. Etkilenme görüldüğünde, hasta açık havaya çıkarılır, oksijen verilir. Suni

solunum yaptırılır.

Metan gazı(CH4): Havadan hafif, renksiz, kokusuz ve parlayıcı bir gazdır. Havaya oranla daha

hafif olduğundan dolayı, bulunduğu kapalı ortamın tavan kısımlarında toplanır. Havada, %4-15

oranlarında bulunduğundan patlayıcıdır. Metan gazı %10’u geçmesi durumunda O2 yüzdesi %16’nın

altına düşeceğinden, havasız kalma neticesi ölüm meydana gelebilir.

Karbon Monoksit (CO): Renksiz, kokusuz, tahriş etkisi olmayan çok zehirli gaz olarak

tanımlanır. Özgül ağırlığı 1.255 kg/m3 olup, havanınkine çok yakındır. Hava ile % 13-75

oranlarındaki karışımı patlayıcı özelliğe sahip olup en tehlikeli patlama konsantrasyonu % 30

civarındadır.

Havada %0,2 (2000 ppm) konsantrasyonda solunduğunda, derin bir şuursuzluk, nabız ve

solunum zayıflaması görülür. Ölümle neticelenebilir.

Kronik zehirlenme : Düşük konsantrasyonlarda uzun süreli aylar veya yıllarca etkilenme

sonucunda yorgunluk, baş ağrıları, mizaç değişikliği, uyku bozuklukları, kalp ve mide bozuklukları

hafıza bozukluğu görülür.

Korunma : İşyeri havasındaki miktarı kontrol edilir. Sigara yasaklanır. Kısa süreli çalışmalar

uygulanır, gerekirse maske kullanılır.

Tedavi : Etkilenen biri derhal temiz havaya çıkarılır oksijen verilir. Beyin ödemine karşı gerekli

tedavi hipertonik çözeltiler uygulanır.

Hidrojen Sülfür (H2S) : Renksiz, havadan ağır kendine özgü çürük yumurta kokusu olan,

kanalizasyon hatları ve muayene bacaları, fosseptik çukurlar ve Atıksu Arıtma Tesislerinin bir çok

bölümünde sıkça bulunur.

Yanıcı bir gaz olup hava içerisinde % 6 oranında bulunduğunda patlayıcı özelliğe sahiptir.

Zehirleyici bir gazdır. Ortamda tabana çökelmiş vaziyette bulunur.

Etkisi: Zehirlenme belirtileri 200 cc/m3 te başlar, 600 cc/m

3 te kısa süre içinde ölüm hadisesi

bulunur.

Korunma: Havadaki miktarı kontrol edilmeli, çevre tedbirleri ile birlikte, kişisel koruyucular

kullanılmalıdır. Tehlikenin fazla olduğu yerlerde periyodik muayenelerle sinirsel bozukluklar

aranmalıdır. Zehirlenme halinde; suni solunum yaptırmalı. %5 CO2 içeren oksijen (Karbojen)verilmeli,

gözler iyice yıkanmalıdır.

Madde 8- Kapalı Ortamlarda Çalışmalarda Alınacak Korunma Önlemleri:

a) Kapalı alanlarda asla yalnız çalışılmamalı, mutlaka ikinci kişiler kapalı alan dışında gözlemci

ve yardımcı olarak bulunmalıdır.

b) Kuyu ve diğer yer altı tesislerinde yapılacak bakım ve onarım işlerinde zararlı, zehirleyici,

boğucu veya parlayıcı gaz veya sıvıların tehlikeli bir şekilde birikebileceği göz önünde bulundurularak

gerekli ve yeterli güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Ortama girilmeden önce yazılı iş izin formu düzenlenmeli ve ortamın gaz ölçümü gaz dedektörü

ile yapılmalıdır.

4

Bu gibi yerlerde, tecrübeli ve usta işçiler çalıştırılmalı, bunlara uygun kişisel koruyucu donanım

verilmeli ve tecrübeli bir veya birden fazla gözlemci görevlendirilmelidir.

c) Tehlikeli maddelerin taşındığı boru ve kanalların onarım işleriyle görevlendirilen işçilere,

taşınan maddelerin özelliklerine uygun kişisel korunma donanımları verilmelidir.

ç) Kuyu ve muayene bacası gibi derin yerlerde çalıştırılacak işçilere güvenlik kemeri ve sinyal

ipleri gibi uygun koruyucu donanım verilmelidir. Gerekli durumlarda, bu gibi çalışma yerlerine temiz

hava sağlanmalıdır.

d) Ortamda oksijenin olmama ihtimali yüksek olduğu için temiz hava beslemeli maskeler,

solunum seti kullanılmalıdır. Bu maskelere temiz hava sağlanma işlemi dalgıçlarda olduğu gibi tüple

veya temiz hava pompasından (hava geçiş ayarı bulunan) sağlanmalıdır.

e) Çeşitli gazların hava ile patlayıcı bir karışım meydana getirebileceği ortamlarda, metan gazı

üretim tesis ve hatlarında alev sızdırmaz (exproof) cihazlar kullanılmalı, yetkili servis garantisinde

malzeme temin edilmeli ve yine yetkili servis garantisinde tamir ve bakımı yapılmalıdır. Satın alma

taleplerinde bu durum açıkça belirtilmelidir.

f) Çalışanlar, pis su, gaz ve dumanların bulunduğu depolara ancak deponun iyice havalandırılıp

temizlendiğine emin olunduktan sonra sokulmalı ve çalıştığı süre boyunca depo havası denetim altında

bulundurulmalıdır.

g) Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebileceği tank veya depolar içinde yapılacak

bakım ve onarım işlerinde, işçilere maskeler, solunum cihazları ile emniyet kemerleri gibi uygun

kişisel korunma donanımı verilerek ve iş süresince tank veya depo ağzında bir gözlemci

bulundurulmalıdır.

ğ) Onarılacak depo veya tanklar, başka depo veya tanklarla bağlantılı olduğunda, bağlantı

borularının vanaları güvenli bir şekilde kapatılmalı veya bu borular sökülerek bağlantı ağızları, kör

tapa veya kapaklarla kapatılmalıdır.

h) Gömlekli veya çift cidarlı veya kapalı kaplarda ısı veya kaynak işleri yapılmadan önce bunlar

iyice havalandırılmalı ve kaynak işlerinin yapıldığı sürece hiçbir şekilde oksijen verilmemelidir.

ı) Kazı sırasında, zehirli ve boğucu gaz bulunduğu anlaşıldığı hallerde, çalışanlar derhal oradan

uzaklaştırılmalı, gaz çıkışı önlenmeli ve biriken gaz boşaltılmadıkça kazı işlerine başlanılmamalıdır.

i) Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı özellikteki çeşitli kimyasal maddelerin ortam havasında

bulunan miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları içinde ölçülerek bu miktarların, kimyasal

maddelerin ortam havasında bulunmasına izin verilen ve orada çalışanların sağlığını bozmayacak olan

en çok miktardan (mak. değer) fazla olup olmadığı ölçülerek tespit edilmeli ve havalandırma tesisatı

yeterlilik bakımından yetkili elemanlarca kontrol edilmelidir.

j) Parlayıcı veya patlayıcı maddeler taşınmış olan kaplara, üzerinde kaynak veya oksijenle kesme

işi yapılmadan önce, bunlar buharla veya diğer bir usul ile temizlenecek, zararlı veya tehlikeli gazların,

kap içinde kalıp kalmadığı kontrol edilecek ve kaplar, karbon dioksit veya azot veya asal gazlar veya

benzerleri ile doldurulacak, oksijenle kesme işleri yapıldığı sürece bu gazlardan biri, yavaş yavaş

verilecektir.

Bakım onarım ĠĢlerinde Güvenlik

Madde 9- Bakım Onarım işlerinde alınacak güvenlik önlemleri : Bakım ve Onarım işlerinde en

fazla kazalar işe başlamadan önce ve işin bitiminde meydana gelmektedir. Her birim bakım ve onarım

5

işleri için güvenlik talimatları ve yönergeler hazırlamalı, tebliğ ve ilan etmelidir. Çalışma ortamlarında,

araçlarda, ilan panolarında askıda olmalıdır. Tehlike riski taşıyan her iş, iş izin formuna bağlanmalıdır.

a) İşyerinde çalışanlar; bina veya bina eklenti kısmında, inşaatta, makinada, tesisatta, alette ve

edavatta göreceği noksan veya tehlikeli durumu, amirine veya bakım ve onarım işleriyle görevli

olanlara hemen bildirecek ve birim amirleri de bu kusurları en kısa zamanda ve uygun şekilde

giderecektir.

b) Bakım ve onarım işlerinin yapılabilmesi için, koruyucu tertibatın kaldırılması gerektiği

hallerde, bunlar makine durdurulduktan ve onarım işlerinden sorumlu olanlardan izin alındıktan sonra

kaldırılacak ve onarım işlerinden sorumlu kişi, onarılan makina, cihaz veya tesisatın çalışmasına izin

vermeden önce, koruyucu tertibatın uygun şekilde tekrar yerlerine konulup konulmadığını kontrol

edecektir.

c) Bakım ve onarım işlerinde, uygun ve yeterli bir aydınlatma sağlanacak ve gerektiğinde özel

aydınlatma yapılacak, bakım ve onarım işleriyle görevli işçilere, alev geçirmez el lambaları

verilecektir.

ç) Trafiğin yoğun olduğu ana cadde ve bulvarlardaki bakım onarım çalışmalarında trafik

güvenliği önlemleri alınacaktır. Şeritleme, reflektörlü panolar, ikaz levhaları, gerektiğinde ışıklı

uyarmalar, çalışma alanına en az 150 mt geride yol bölme işaret hunileri (şeytan külahı vs.),

gerektiğinde eli bayraklı uyarıcı personel gibi trafik güvenliği araçları kullanılacaktır.

d) Kazı işlerinin yapılacağı yerlerde, elektrik kabloları, telekominikasyon hatları, gaz boruları,

su yolları, kanalizasyon ve benzeri tesisatın bulunup bulunmadığı önceden araştırılmalı ve duruma

göre gereken önlemler alınmalıdır.

Kazı işini yapan operatör ehliyetli olmalıdır.

e) Derin kazı çalışmalarında (2mt ve daha derin) zeminin dolgu ya da ana zemin olduğu, göçme

tehlikesi bulunup bulunmadığı, kazı alanında su olup olmadığı önceden tespit edilecektir. Göçük

tehlikesi için geniş ve kademeli kazı, iksalama, panolama gibi tedbirler alınacak, kazı alanına inecek

işçiler için, baret, paraşüt tipi kemer ve halat bağlama, kurtarıcı vinç desteği gibi güvenlik önlemleri

alınacaktır. Bu tür çalışmalara yetkili amir kontrolünde, iş izin formları düzenlendikten ve

imzalandıktan sonra başlanacaktır.

f) İş bitiminde kazı alanı mutlaka dolgu ve tesviyesi yapılacak, zorunlu hallerde reflektörlü sac

panolarla güvenliği sağlanacaktır. Geceleri ilaveten gerekiyorsa ışıklı uyarma cihazları konulacaktır.

g) Basınçlı kazanlar ve kaplar, basınç altında iken onarılmayacaktır.

ğ) Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar, en geç yılda bir defa kontrol edilecek ve

onarımda bunlar tamamen boşaltılacak, bağlantı boruları sökülecek veya uygun kör tapalarla tıkanacak

veya vanaları kapatılacaktır.

Dışarıdan temizlenemeyen büyük depolara işçilerin girmesi gerektiği hallerde, bu işçilere; çizme,

eldiven, gözlük, elbise veya temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecek ve depo

ağzında, işin süresince bir gözlemci bulundurulacaktır. İçinde işçilerin çalışmakta olduğu küçük depo

veya kapalı yerlere, gerektiğinde sürekli olarak ve uygun şekilde temiz hava verilecektir.

h) Kanalizasyon Muayene Bacalarına 2mt. derinlikten itibaren girilmeden önce muayene

bacasının gaz ölçümü yapılacaktır. Zararlı gazlar sınır değerlerinin altında ise, baca havalandırıldıktan

sonra paraşüt tipi kemer ve halat donanımı ile muayene bacasına inilebilecektir.

Kanalizasyon hatlarına, kutu kanallara, yağmur suyu hatlarına zorunlu durumların dışında

girilmeyecektir. Zorunlu hallerde işçilerin kanala girişleri, solunum seti, paraşüt tipi kemer ve halatı,

6

çekme vinci gibi Kişisel Koruyucu Donanımlar kullandırıldıktan sonra, yetkili amir kontrol ve

gözleminde iş izin formlarının imzalanması sonrası mümkün olabilecektir.

ı) Çalınan veya tahrip olan muayene baca kapakları ve ızgaralar, tamir edilinceye kadar geçici

bir kapakla yeni bir tehlike oluşturulmayacak şekilde kapatılacaktır.

i) Yol müdürlüğü çalışmaları ile kaydırılan veya tahrip edilen kapakların yerine hazır geçici

kapaklar monte edilecek, yol bitimi sonrası orijinal muayene baca kapağı montajı yapılacaktır.

j) Kanalizasyon, Atık Su Arıtma Tesislerindeki atık su ile temas halindeki çalışmalarda maske

ve su sızdırmaz eldiven, çizme, antibakteriyel su sızdırmaz ancak havalandırmalı iş elbisesi

kullandırılmalıdır

k) Kişisel Koruyucu Donanımlar her ekipte araçlarında veya yanlarında hazır bulunmalıdır.

l) İçmesu bakım onarımlarında PVC boru kesimlerinde maske kullandırılmalı, PVC tozlarının

solunması önlenmelidir.

m) Su içinde çalışmalarda çizme, tulum gibi Kişisel Koruyucu Donanımlar kullanılmalıdır

n) Korkuluklu platformlarla çalışılması imkanı sağlanamayan ve 3 metreden fazla yüksekliği

bulunan binaların dış kısımlarında, çatılarında ve benzeri yüksek yerlerde, bakım veya onarım işleriyle

her türlü bina sökme ve yıkma işlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınacak ve çalışan işçilere, uygun

baret, emniyet kemerleri ve bağlam ipleri gibi kişisel korunma araçları verilecek ve işçiler bunları

kullanacaklardır.

Elektrikle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği

Madde 10- Elektrikle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenlik Önlemleri:

a) Elektrik tesisatı cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından tesis edilerek bakım ve

işletmesi sağlanmalıdır.

b) Elektrik tesisatının, cihazlarının veya çıplak iletkenin daima gerilim altında bulunduğu kabul

edilmeli, gerilim altında elektrik onarımı yapılmamalıdır.

c) Zorunlu hallerde gerilim altında elektrik devrelerinin, elektrik makinalarının bakım ve

onarımı ehliyetli teknik elemanlarının gözetimi altında 2. ehliyetli teknik elemanlarca yapılmalıdır.

ç) Yalıtkan eldivenler ve sapı yalıtkan aletler kullanılmalıdır.

d) Yalıtkan bir malzeme üzerinde durularak çalışma yapılmalıdır.

e) Çıplak iletkenler civarında çalışırken baret, yalıtkan altlıklı iş ayakkabısı ve iş elbisesi

giyilmelidir.

f) Akım kesen şalter ve anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunmalı veya çalışma yapıldığını

gösteren ikaz levhaları asılmalıdır.

g) 50 V’tan yukarı olan doğru akımlı bölümleri devreleri yalıtılmış olmalı ya da doğrudan

doğruya dokunmaya karşı korunmuş olmalıdır.

ğ) Motor koruma panosu ve AG panosu kumanda butonları dışarıda olmalı, pano kapağı ayrıca

kilitli olmalıdır. Pano kapağı yetkili ve ehliyetli olmayanlar tarafından açılmamalıdır.

h) Kesici ve ayırıcının her fazının açık olduğu gözle ve araç ile teker teker kontrol edilmelidir.

Kesici ve ayırıcılar açık durumda kilitlenmelidir.

ı) Akım kesen şalter ve anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunmalı veya çalışma yapıldığını

gösteren ikaz levhaları asılmalıdır.

i) Elektrik tesislerinde uygun yerlere işletme ile ilgili kısa talimatlar asılmalıdır.

7

j) Çalışma yeri, gerektiğinde levha, bayrak, flama ve bariyerler gibi işaretlerle

sınırlandırılmalıdır.

k) Ezilmiş ve izolasyonu hasar görmüş kablolar kullanılmamalıdır.

l) Kaçak akım röleleri kullanılmalıdır.

m) Tevzi Tabloları: Gerilimi 1000 voltu geçmeyen dağıtım tabloları, bakımı ve ayarı gerektiren

her kısmı kolayca erişilebilecek, iletkenler kolayca izlenebilecek, şalter veya kumanda cihazları

tablonun önünden idare edilebilecek ve bütün ölçü ve kontrol aletleri ile sinyalizasyon cihazları

tablonun ön cephesinden kolayca görünebilecek şekilde düzenlenmelidir.

Gerilimi1000 volttan fazla olan ana dağıtım tabloları, hücreler ve yüksek gerilimle çalışan bütün

aletlerin metal koruyucuları topraklanmış olmalı veya bunlar uygun şekilde izole edilmeli ve bütün

metal kollar ile diğer bütün metal bağlantılar topraklanmalıdır. Bunların kontrolünde, bakım ve

onarımında akım kesilmeli ve kontrol bakım veya onarımı yapılan tablo veya hücre diğerlerinde bir

paravana veya bölme ile ayrılmalıdır.

n) Transformatör ve Kondansatörler:Transformatör, kondansatör ve benzerlerinin bulunduğu

ortamlar yeteri kadar havalandırması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları yangına dayanıklı olmalıdır.

Transformatör, kondansatör ve benzerleri şarj kalıntılarını önleyecek şekilde bağlanmış ve

kontrol edilmiş olmalı ve bu teçhizatın bulunduğunu bildiren ve bunlara dokunulmadan önce alınması

gereken tedbirleri açıklayan levhalar uygun yerlere koyulmalıdır.

Transformatörler ve kondansatörler merkezlerindeki diğer yüksek gerilim cihazları, parmaklıklı

veya kafes telli kapılar ile kapalı özel hücrelere yerleştirilmiş olmalıdır. Yüksek gerilim hücrelerinde

yalıtılmış tabure, kauçuk eldivenler, neon lambalı ıskantalar, manevra çubuğu, yangın söndürme

cihazları, topraklama – kısa devre teçhizatı ve manevra talimatı haiz tabela vb. bulundurulmalıdır.

o) Akümülatör Tesisleri: Kurşun asitli sabit akümülatör tesisleri, tabanı aside dayanıklı

malzemeden yapılmış, iyi havalandırılmış ve özel yapılmış odalarda veya hücrelerde

bulundurulmalıdır. Akümülatör odaları kuru havalı, serin ve sarsıntısız olmalı, sıcaklık

değişmelerinden korunmalıdır. Akümülatör odalarına açık alevli araçlarla girilmemeli ve sigara

içilmemelidir. Kıvılcım çıkaran elektrik aletleri ve cihazlar akü odalarının dışına koyulmalıdır.

ö) Elektrik Motorları: Parlayıcı, patlayıcı maddelerin üretildiği, kullanıldığı ya da elden

geçirildiği yerlerle, çalışmalar sırasında parlayabilen ve patlayabilen gaz, buhar, toz veya benzerlerinin

çıktığı yerlerde bulunan elektrik motorların besleme kablolarının başlıca kumanda tertibatı ile termik

starterleri, akım kesicileri, komütatörleri, röleleri, dirençleri ve benzeri tertibatı ateşe dayanıklı ve izole

edilmiş oda veya hücreler içine yerleştirilmelidir.

Ark ve kıvılcım çıkaran elektrik motorları parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde bulunan

ortamlarda kullanılmamalıdır.

p) Statik Elektrik: Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerle bu maddelerin

yakınındaki yerlerde statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı nemlendirme, topraklama,

iyonizasyon, vb. gibi uygun tedbirler alınmalıdır. Statik elektriği iletmeyen malzemelerin

kullanılmasından mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.

Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar ve boru donanımları, boru bağlantıları statik

elektriğe karşı uygun şekilde topraklanmalıdır. Depoların parlayıcı sıvılarla doldurulması ve

boşaltılmasında araç ile depo arasında topraklama hattı bağlantısı yapılmalı statik elektriğe karşı

tedbirler alınmalıdır.

8

Lastik tekerler üzerinde hareket eden tankerler yüklü oldukları statik elektrikten tamamen

arındırılmadıkça dolum yerlerine sokulmamalıdır.

Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri ve

nötralizatörler konulmalı veya uygun diğer tedbirler alınmalıdır.

r) Alev Sızdırmaz (exproof) techizat: Parlayıcı maddelerin bulunduğu işyerlerindeki elektrik

motorları alev sızdırmaz tam kapalı tipten olmalıdır. Parlayıcı gaz veya buharların havaya karışması ile

patlama tehlikesi bulunan yerlerdeki elektrik alet ve techizatı tehlikeli alanın dışına kurulmalı veya bu

alet ve techizat alev sızdırmaz tipte olmalıdır. Alev geçirmez cihazların kullanılmasından önce imalatçı

ve satıcı müesseselerden bu cihazların gerektiği gibi olduklarına dair belgeler alınmalıdır. Alev

geçirmez cihazların üzerinde herhangi bir onarım veya değişiklik iş izin formu düzenlenerek ve bu

cihazların ilk güvenlik durumlarını bozmayacak veya azaltmayacak şekilde yetkili servislerce

yapılmalıdır.

s) Techizatın Korunması: Mekanik bir etkiye maruz kalması muhtemel olan yerlerdeki kablolar

zırhlı olmalıdır.

Besleme hattının tehlikeli bölgeye zırhlı veya madeni kılıflı kablolarla uzatılması gerektiği

hallerde bütün madeni kılıflar birbirleriyle irtibatlanmalı ve etkili şekilde topraklanmalıdır.

Parlayıcı bir ortamda akım kesici tertibat, kumanda ettiği makine veya cihazın hemen bitişiğinde

bulunmadığı hallerde bunların kontrol, bakım veya onarım sırasında beklenmedik bir anda gerilim

altında kalmasını önlemek için gerekli tedbirler önceden alınmalıdır. Akım kesicilerde kontrol

edildiğini belirten uygun etiketler bulundurulmalıdır.

Parlayıcı, patlayıcı ortamlarda sigortalar daima tehlike bölgesi dışına konulmalıdır. Ancak bunun

sağlanamadığı hallerde bunlar alev geçirmez kutular içinde bulunmalı ve bu kutular gerilim

kesilmeden açılmamalıdır. Bu gibi kutular üzerinde bu hususu belirten ikaz yazıları bulunmalıdır.

Parlayıcı, patlayıcı tehlikeli ve zararlı maddeler bulunan yerlerde, aydınlatma devresi de dahil

olmak üzere elektrik tesisatı bir yılı geçmeyen süreler içinde muntazam ehliyetli elemanlar tarafından

kontrol ve bakıma tabi tutulmalıdır.

Parlayıcı, patlayıcı ortamlarda suni aydınlatma tesisleri ancak alev sızdırmaz armatürlerle

yapılmalı, aksi halde ortam dışına yerleştirilmiş lambalardan yararlanılmalıdır.

Parlayıcı, patlayıcı ortamlardaki bütün madeni bölme ve çatı kısımları ile makine ve techizat

uygun şekilde topraklanmalıdır.

Aşırı akımlara ve kısa devrelere karşı korunmak üzere faz iletkeni ile toprak arasında bir kaçak

olması halinde devreye otomatik olarak akım kesen bir cihaz konulmalı ve bu akımın %10 artması

halinde harekete geçmelidir.

ş) Yıldırımdan Korunma: Çıplak hava hatları tehlike alanına girmeden son bulmalı ve bu

uçlarda dış aşırı gerilim yükselmelerine karşı uygun koruyucu parafudr gibi cihazlar

bulundurulmalıdır.

Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı

yerler, yağ, boya veya diğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar, yüksek bacalar, yüksek binalar ile

üzerinde direk veya sivri çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek yerler bulunan binalar, yıldırıma karşı

yürürlükteki mevzuatın öngördüğü sistemlerle donatılmalıdır. Hava hatları ise uygun kapasitedeki

parafudrlar ile korunmalıdır. Tamamen çelik konstrüksiyon binalarla saç ve borulardan imal edilmiş

tank ve benzeri çelik depoların yeterli bir topraklamaya tabi tutulması bu hususun yetkili teknik

eleman tarafından kontrol edilerek yeterliliğinin belgelendirilmesi zorunludur. Paratonerler ve

9

yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat en az yılda 1 defa ehliyetli elektrikçiye kontrol

ettirilmeli, düzenlenen belge işyerinde bulundurulmalıdır.

t) Topraklama: Alternatif ve doğru akımla çalışan çıplak metal kısımlı elektrik cihazları uygun

şekilde topraklanmalıdır. Topraklama tesisatı, Topraklamalar Yönetmeliği ve Elektrik İç Tesisleri

Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılmalı ve işletilmelidir.

Kontrolü: Topraklama tesisatı periyodik olarak en az yılda bir, yer değiştirebilen işletme

elemanları için altı ayda bir defa yetkili teknik elemanlar tarafından muayene ve ölçümleri

yapılmalıdır. Yapılan muayene, ölçüm ve kontrol sonucu düzenlenecek belge, işyerinde

bulundurulmalıdır. Kontrol, ölçüm ve muayenelerde ölçüm noktaları, motor güçleri, çalışma gerilimi,

motor nominal akımı, sigorta açma akımı, iletken tertibi, ölçülen topraklama direnci, hesaplana

topraklama direnci ve sonuçlar belgede açıkça belirtilmelidir.Kontrol, ölçüm ve muayeneler, Elektrik

Tesislerinde Topraklama Yönetmeliğinin Madde 7/Ek- P hükümleri çerçevesinde yapılmalıdır.

Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin topraklama tesisatı, hatlar hariç 2 yılda bir, enerji

nakil ve dağıtım hatlarının topraklamaları ise en geç 5 yılda bir muayene, ölçme ve denetlemeye tabi

tutulmalı, ölçüm sonuçları kaydedilmelidir.

Toprak hatları kolay muayene edilecek şekilde çekilmiş olmalıdır. Toprak bağlantı hatları açık

çekildiği taktirde mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olmalıdır

u) Koruma İletkeni :Taşınabilir çıplak metal kısımlı elektrikli el aletlerinin topraklanması,

topraklama elemanı bulunan fiş ve prizlerle yapılmalı, yüksek amperajlı prizler üzerinde ayrıca bir

şalter bulundurulmalı, bunlara akım sağlayan kablolar dağınık bulundurulmamalı, geçitlerde yüksekten

geçirilmelidir.Aletler, besleme kablosu içinde bulunan özel topraklama iletkeni ile topraklanmalıdır.

Koruma iletkeni bir koruma sisteminde kullanılan elektrikli araçlar topraksız prizlerden ve

koruma düzeni olmayan tesisattan beslenmemelidir.

Kaynak iĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği

Madde 11- Kaynak işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri:

a) Kaynakçı ustalık belgesine haiz olmalıdır.

b) İyi izole edilmiş kuru deri eldiven, kolluk, tozluk, deri önlük veya elbise giyilmelidir.

c) Altı kalın lastikli ayakkabılar giyilmelidir.

ç) Kaynak yapılan metalik zemine teması engelleyen lastik ya da tahta altlıklar

kullanılmalıdır.

d) 20-80 Amper için açık gözlük camı, 200-500 Amper için koyu gözlük camı kullanılmalıdır.

e) Enfraruj ışınları ısı verir, bu ısıdan korunmak için koruyucu elbise giyilmelidir.

f) Koruyucu techizatlara yönelik uyarı işaretleri ilgili yerlere asılmalıdır.

g) Kapalı mekanlarda yapılan kaynaklarda (kazan ve depoların içinde vs.) ortam aspiratörlerle

havalandırılmalıdır.

ğ) Normal atölyelerde her kaynakçı için ortalama 100 m3’

lük bir hacim olmalıdır.

h) Kapalı dar alanlarda ortamın havalandırma imkanı olmadığı durumlarda hortumlu solunum

cihazları ya da tüplü solunum cihazları kullanarak kaynak yapılmalıdır.

ı) Ortamda yanıcı ve parlayıcı malzemeler bulunmamalıdır.

i) Gaz tüpleri düşmeye karşı kelepçe ya da zincir ile sabitlenmelidir. Taşıma işlemleri araba ile

yapılmalıdır.

j) Gaz tüpleri ısı kaynağından uzakta olmalıdır.

k) Hortumlar ve kablolar ezilmeye karşı korunmalıdır. Ezilmiş ve örselenmiş hortum ve kablolar

kullanılmamalıdır.

10

l) Bütün elektrik tesisatının ve kaynak makinasının topraklanması tam olmalıdır.

m) Gaz tüpleri üzerindeki manometreler sık sık kontrol edilmelidir.

n) Kaynak pensleri akımı geçirmeyecek şekilde iyi izole edilmiş olmalıdır.

o) Tüpler, yangına dayanıklı ve uygun havalandırması olan depolarda ve yanıcı, yakıcı tüpler

olarak ayrı ayrı olarak stoklanmalıdır. Boş tüplerde dolu tüplerden ayrı bir yerde toplanmalıdır.

p) Tüpler güneş ışınlarına, ısı radyasyonuna ve direk ısınmalara karşı korunacak depolarda

stoklanmalıdır.

r) Yanıcı gaz tüplerinin depolandığı yerlerde ateş ve ateşli maddeler bulundurulması

yasaklanmalıdır.

s) Oksi-Asetilen kaynak ve kesme işlerinde Alev geri tepmesini önleyen emniyet valfleri

kullanılmalıdır. Emniyet valfleri alev tutucu bir sistem ile çek-valfin bileşimidir. Gaz girişine konan

bir çek-valf vasıtası ile herhangi bir gaz geri akışı önlenir. Normal koşullarda gelen gaz hassas yayı

iterek sistemden geçer ve şalomaya ulaşır. Herhangi bir şekilde oluşan gaz geri tepmesi hassas yayı

ters yönde iterek gaz akışını her iki yönde de keser. Tekrar tekrar kullanılabilir.

ş) Her çeşit basınçlı gaz silindirleri dik bir konumda, koruyucu kapakları kapalı ve üzerlerinden

bağlı bir şekilde depolanmalıdırlar. Basınçlı silindirler bir yerden bir yere ulaşım araçları ile

nakledilirken de dik, manometreler çıkarılmış ve koruyucu kapak yerine takılı bir vaziyette

taşınmalıdır.

t) Oksi-Asetilen kaynağında yakıcı gaz temininde kullanılan oksijen tüpleri, yanıcı gaz

tüplerinden ve kolay yanabilen malzemelerden en az 6 m uzaklıkta, eğer aralarında en azından yangına

60 dakika dirençli malzemelerden bir bariyer bulunuyorsa en az 1,5 m uzak bir yerde

depolanmalıdırlar.

Kimyasallarla ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri

Madde 12- Kimyasallarla Çalışmalarda Risk Değerlendirmesinin yapılması:

Birim amirleri ve alt işverenler; işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit

etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden olumsuz

etkilerini belirlemek üzere, risk değerlendirmesi yapmakla ve Yönetmelikte belirtilen önlemlerden

hangilerinin alınmış olduğunu belirlemekle yükümlüdür.

Risk değerlendirmesi yazılı belge haline getirilerek, istenildiğinde yetkili kişilere gösterilmek

üzere işyerinde bulundurulacaktır.

İşveren, tedarikçiden veya diğer kaynaklardan risk değerlendirmesi için gerekli olan ek bilgileri

sağlar. Bu bilgiler, kullanıcılara yönelik olarak, varsa kimyasal maddelerin yürürlükteki mevzuatta yer

alan özel risk değerlendirmelerini de içermelidir.

Risk değerlendirmesi yapılarak, bu Yönetmelikte belirtilen önlemler alınmadan tehlikeli

kimyasal maddelerle çalışılması yasaktır.

a) Risk değerlendirmesi, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır:

1) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,

2) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak malzeme güvenlik bilgi formu,

3) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi,

4) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı,

5) Bu Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik sınır değerleri,

11

6) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi,

7) Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.

b) Risk değerlendirmesi aşağıdaki hallerde yenilenecektir:

1) Risk değerlendirmesinde belirlenen sürelerde,

2) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda,

3) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde,

4) Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda,

5) En az beş yılda bir defa.

c) Risk değerlendirmesi, tamir ve bakım işleri de dahil olmak üzere kimyasal maddelerle

çalışılan tüm işleri kapsayacaktır.

d) Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri ve birbirleri ile

etkileşimleri dikkate alınarak risk değerlendirmesi yapılacaktır.

e) Tehlikeli kimyasal maddeler içeren yeni bir faaliyete ancak risk değerlendirilmesi yapılarak

belirlenen her türlü önlem alındıktan sonra başlanacaktır.

Madde 13- Kimyasallarla Çalışmalarda Genel Önlemler:

Tehlikeli kimyasal maddelerin risklerinin önlenmesi ve bu Yönetmelikte belirtilen risk

değerlendirmesi ile ilgili hususların uygulanmasındaki genel prensipler aşağıda belirtilmiştir:

a) İşveren tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak

üzere bu Yönetmelikte ve diğer mevzuatlarda yer alan tüm koruyucu önlemleri almakla yükümlüdür.

b) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden riskler

aşağıdaki önlemlerle ortadan kaldırılacak veya en az düzeye indirilecektir:

1) İşyerinde uygun düzenleme ve iş organizasyonu yapılacaktır.

2) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak uygun

yöntemlerle yapılacak, uygun makina ve ekipman sağlanacaktır.

3) Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol, denetim ve

gözetim sağlanacaktır.

4) Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar, en az sayıda işçi ile yapılacaktır.

5) İşçilerin maruz kalacakları madde miktarları ve maruziyet süreleri mümkün olan en az

düzeyde olacaktır.

6) Üretim alanında yapılan iş için gerekli olan miktardan fazla tehlikeli kimyasal madde

bulundurulmayacaktır.

7) İşyerleri ve eklentileri her zaman düzenli ve temiz bulundurulacaktır.

8) İşçilerin kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartlar sağlanacaktır.

9) Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların en uygun şekilde işlenmesi, kullanılması,

taşınması ve depolanması için gerekli düzenlemeler yapılacaktır.

12

c) Risk değerlendirmesi sonucunda işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk bulunduğunun

ortaya çıkması halinde genel önlemlerle beraber Yönetmeliğin Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler,

Kaza ve Acil Durumlarla ilgili Düzenlemeler ve Sağlık Gözetimi ile ilgili hükümler de yerine

getirilecektir.

Madde 14- Kimyasallarla Çalışmalarda Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler:

İşveren, alınan önlemlerle koruma ve önlemenin yeterince sağlandığını başka bir şekilde ortaya

koyamadığı hallerde; işçilerin sağlığı için risk oluşturabilecek kimyasal maddelerin düzenli olarak

ölçümünü sağlayacaktır. İşyerinde işçilerin kimyasal maddelere maruziyetini etkileyebilecek

koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanacaktır. Ölçüm sonuçları, mesleki

maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak, değerlendirilecektir.

a) İşyerinde parlayıcı madde miktarının tehlikeli konsantrasyonlara ulaşması ve kimyasal olarak

kararsız maddelerin tehlikeli miktarlarda bulunması önlenecektir. Bu mümkün değilse,

b) İşyerinde yangın veya patlamaya sebep olabilecek tutuşturucu kaynakların bulunması

önlenecektir.

Kimyasal olarak kararsız madde ve karışımların zararlı etki göstermesine sebep olabilecek şartlar

ortadan kaldırılacaktır.

c) Parlayıcı maddelerden kaynaklanan yangın veya patlama halinde veya kimyasal olarak

kararsız madde ve karışımlarının zararlı fiziksel etkilerinden, işçilerin zarar görmesini önlemek veya

en aza indirmek için gerekli önlemler alınacaktır.

d) İş ekipmanı ve işçilerin korunması için sağlanan koruyucu sistemlerin tasarımı, imali ve

temini, sağlık ve güvenlik yönünden yürürlükteki mevzuata uygun olacaktır.

e) Patlama basıncının etkisini azaltacak sistemler bulunacaktır.

f) Tesis, makina ve ekipmanın sürekli kontrol altında tutulması sağlanacaktır.

g) İşyerlerinde, sıvı oksijen, sıvı argon ve sıvı azot bulunan depolama tanklarının

yerleştirilmesinde Yönetmelikte belirtilen asgari güvenlik mesafelerine uyulması zorunludur.

Madde 15- Kimyasallarla Çalışmalarda Biyolojik izleme- ortamın izlenmesi:

a) İş sağlığının hedefi; çalışanların tehlikeli kimyasallara maruziyetinin herhangi bir olumsuz ya

da toksik etkiye neden olmayacak sınırlarda tutmaktır. Bu nedenle işyeri ortamından numuneler

alınarak maruziyetin değerlendirilmesi gerekir.

b) Biyolojik izleme, doku, salgı, dışkı, solunan hava yada bunların kombinasyonundaki madde

yada metabolitlerinin uygun referanslarla karşılaştırmalı olarak maruziyet ve sağlık risklerinin

değerlendirilmesi için ölçülmesi ve değerlendirilmesidir.

c) Biyolojik izlemenin yanı sıra maruziyetin tam olarak değerlendirilmesinin sağlanması için

ortamında izlenmesi yararlı olacaktır

Madde 16- Kimyasallarla Çalışmalarda İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi:

Çalışanlar işyerinde kullandıklar kimyasallar hakkında ve malzeme güvenlik formu ve

etiketlerdeki bilgilere nasıl ulaşacakları ve bu bilgileri nasıl kullanacakları hakkında bilgi sahibi

olmalıdır. Yazılı talimatlar etiketler ve uyarılar çalışanların kolay anlayacağı şekilde olmalıdır. Bunu

13

sağlamak için işverenler malzeme güvenlik formlarından da yararlanarak işyerinde çalışanlara

özel bilgiler hazırlamalıdırlar.

Ayrıca çalışanlar doğru ve etkili önlemler ve mühendislik kontrolleri, kendilerine sağlanan

kişisel koruyucu kullanımı ve bunların önemi, çalışma sistemi ve uygulamaları ve acil durumlar

kimyasallarla çalışma konusunda sürekli eğitime tabi tutulmalıdırlar.

Fiziksel Risk Etmenleri

Madde 17- Fiziksel Risk Etmenleri Önlemleri:

Gürültü: İşyerinde gürültü çıkaran makinaların tabanı titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve

sistemle yapılacaktır. Gürültülü ortamların duvarları, kapıları ve pencereleri ses geçirmeyecek özellikte

yalıtılarak yapılacaktır.

Max. Gürültü düzeyi 80 db (7,5 saat/gün) dür. 80 dB üzerinde kulak tıkaçları kullandırılacaktır.

Gürültülü ortamlarda çalışacak işçilerin sağlık durumları uygun olacaktır.

Titreşim: Çalışma ortamlarındaki titreşim tüm vücut, el ve kol için maruziyet sınır değerlerini

aşmayacaktır.

Titreşimin zarar verme riskini azaltmak için, titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri

donanımlar sağlanacaktır. Maruziyet süresi ve şiddeti sınırlandırılacak işçiye yeterli dinlenme süresi

programı uygulanacaktır

Biyolojik Risk Etmenleri

Madde 18- Biyolojik Risk Etmenleri Önlemleri:

Biyolojik etmenlere maruz kalma riski, bulunan her çalışma, risklerinin belirlenmesi ve

değerlendirilmesine tabi tutulacaktır.

a) İnsan sağlığına zararı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması.

b) Biyolojik etkenlerin denetin altına alınması,

c) Ortaya çıkabilecek hastalıklar, alerjik veya toksik etkiler,

d) İşçilerin yaptıkları işlerle doğrudan bağlantılı yakalandığı hastalıklarla ilgili bilgiler risk

değerlendirmelerinde ortaya koyulacaktır.

Biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa sebep

olabilecek herhangi bir kaza veya olay derhal ilgili birim amirlerince Çalışma ve Sağlık Bakanlıklarına

bildirilecektir.

Madde 19- Hijyen ve Kişisel Korunma:

Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda aşağıdaki hususlara uyulacaktır:

a) İşverenler, işçilerin biyolojik etkenlerle çalışmaya bağlı sağlık veya güvenlik riskleriyle

karşılaştıkları bütün işlerde, aşağıdaki önlemleri almakla yükümlüdür:

14

1) İşçiler, biyolojik etkenlerin bulaşma riski bulunan çalışma alanlarında yiyip içmeyeceklerdir.

2) İşçilere uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel giysi sağlanacaktır.

3) İşçilere, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik

malzemeleri bulunan yıkanma ve tuvalet olanakları sağlanacaktır.

4) Gerekli koruyucu ekipmanlar, belirlenmiş bir yerde uygun olarak muhafaza edilecektir. Her

kullanımdan sonra ve mümkünse kullanımdan önce kontrol edilip temizlenecektir.

Bozuk koruyucu ekipmanlar, kullanımından önce tamir edilecek veya değiştirilecektir.

5) İnsan ve hayvan kaynaklı numunelerin alınması, işlem yapılması ve incelenmesi yöntemleri

belirlenecektir.

b) Bu maddenin (a) bendinde belirtilen koruyucu elbiseler de dahil, biyolojik etkenlerle

kirlenmiş olabilecek iş elbiseleri ve koruyucu ekipman, çalışma alanından ayrılmadan önce çıkarılacak

ve diğer giysilerden ayrı bir yerde muhafaza edilecektir. İşverence, kirlenmiş bu elbiselerin ve

koruyucu ekipmanın dekontaminasyonu ve temizliği sağlanacak, gerektiğinde imha edilecektir.

c) Bu maddenin (a) ve (b) bentlerine göre alınan önlemlerin maliyeti işçilere yansıtılmaz.

ĠĢ Ekipmanlarında Güvenlik

Madde 20- İş ekipmanlarında Alınacak Asgari Güvenlik Tedbirleri: İş ekipmanlarını seçerken

işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak,

bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat edilecektir. İş ekipmanının

çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, riski en aza

indirecek uygun önlemler alınacaktır.

a) İş ekipmanında bulunan ve güvenliği etkileyen kumanda cihazları açıkça görülebilir ve

tanınabilir özellikte olacak ve gerektiğinde uygun şekilde işaretlenecektir.

Kumanda cihazları zorunlu haller dışında, tehlikeli bölgenin dışına yerleştirilecek ve bunların

kullanımı ek bir tehlike oluşturmayacaktır. Kumanda cihazları, istem dışı hareketlerde tehlikeye neden

olmayacaktır.

Operatör ana kumanda yerinden, tehlike bölgesinde herhangi bir kimsenin bulunmadığından

emin olabilmelidir. Bu mümkün değilse makine çalışmaya başlamadan önce otomatik olarak devreye

girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemi bulunacaktır.

İş ekipmanının çalıştırılması veya durdurulması sırasında doğabilecek tehlikelere maruz kalan

işçilerin bu tehlikelerden korunabilmeleri için yeterli zaman ve imkanı olmalıdır.

Kumanda sistemleri güvenli olmalıdır. Bunlarda meydana gelebilecek herhangi bir hasar veya

kırılma tehlikeli bir duruma neden olmamalıdır. Kontrol sistemleri güvenli olacak ve planlanan

kullanım şartlarında olabilecek arıza, bozulma veya herhangi bir zorlanma göz önüne alınarak uygun

nitelikte seçilecektir.

İş ekipmanlarının çalıştırılması, bu amaç için yapılmış kumandaların ancak bilerek ve isteyerek

kullanılması ile sağlanacaktır.

Bu kural, işçiler için tehlike oluşturmadığı sürece;

Her hangi bir sebeple ekipmanın durmasından sonra tekrar çalıştırılmasında,

Hız, basınç gibi çalışma şartlarında önemli değişiklikler yapılırken de, uygulanacaktır.

Bu kural otomatik çalışan iş ekipmanının normal çalışma programının devamı süresindeki tekrar

harekete geçme veya çalışma şartlarındaki değişikler için uygulanmaz.

15

b) Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı tümüyle ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir sistem

bulunacaktır. Her bir çalışma yerinde, tehlikenin durumuna göre, iş ekipmanının tamamını veya bir

kısmını durdurabilecek ve bu ekipmanın güvenli bir durumda kalmasını sağlayacak kumanda sistemi

bulunacaktır. İş ekipmanlarının durdurma sistemleri, çalıştırma sistemlerine göre öncelikli olacaktır. İş

ekipmanı veya tehlikeli kısımları durdurulduğunda, bunları harekete geçiren enerji de kesilmiş

olacaktır.

c) İş ekipmanının tehlikesi ve normal durma süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında acil

durdurma sistemi bulunacaktır.

ç) Parça fırlaması veya düşmesi riski taşıyan iş ekipmanları, bu riskleri ortadan kaldıracak

uygun güvenlik tertibatı ile donatılacaktır.

d) Gaz, buhar, sıvı veya toz çıkarma tehlikesi olan iş ekipmanları, bunları kaynağında tutacak

ve/veya çekecek uygun sistemlerle donatılacaktır.

e) İşçilerin sağlığı ve güvenliği açısından gerekiyorsa, iş ekipmanı ve parçaları uygun

yöntemlerle sabitlenecektir.

f) İşçilerin sağlık ve güvenliği açısından önemli bir tehlike oluşturabilecek, iş ekipmanının

parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun koruma önlemleri alınacaktır.

g) İş ekipmanının hareketli parçalarıyla mekanik temas riskinin kazaya yol açabileceği hallerde;

iş ekipmanı, tehlikeli bölgeye ulaşmayı önleyecek veya bu bölgeye ulaşılmadan önce hareketli

parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun koruyucular veya koruma donanımı ile donatılacaktır.

Koruyucular ve koruma donanımı:

Sağlam yapıda olacak,

İlave tehlike yaratmayacak,

Kolayca yerinden çıkarılmayacak veya etkisiz hale getirilemeyecek şekilde olacak,

Tehlike bölgesinden yeterli uzaklıkta bulunacak,

Ekipmanın operasyon noktalarının görülmesini gereğinden fazla kısıtlamayacak,

Sadece işlem yapılan alana girişi kısıtlayacak, bunlar çıkarılmadan parça takılması, sökülmesi ve

bakım için gerekli işlemlerin yapılması mümkün olacaktır.

ğ) İş ekipmanının çalışılan veya bakımı yapılan bölge ve operasyon noktaları, yapılacak işleme

uygun şekilde aydınlatılacaktır.

h) İş ekipmanının yüksek veya çok düşük sıcaklıktaki parçaları, işçilerin teması veya yaklaşması

riskine karşı korunacaktır.

ı) İş ekipmanına ait ikaz donanımları kolay algılanır ve anlaşılır olacaktır.

i) İş ekipmanı sadece tasarım ve imalat amacına uygun işlerde ve şartlarda kullanılacaktır.

j) İş ekipmanının bakım işleri, ancak ekipman kapalı iken yapılabilecektir. Bunun mümkün

olmadığı hallerde, bakım işleri yürütülürken gerekli önlemler alınacak veya bu işlerin tehlike bölgesi

dışında yapılması sağlanacaktır.

Bakım defteri bulunan makinalarda bakımla ilgili işlemler günü gününe bu deftere işlenecektir.

k) İş ekipmanlarının enerji kaynaklarını kesecek araç ve gereçler kolayca görülebilir ve

tanınabilir olacaktır. Ekipmanın enerji kaynaklarına yeniden bağlanması işçiler için tehlike

yaratmayacaktır.

l) İş ekipmanlarında, işçilerin güvenliğinin sağlanmasında esas olan ikaz ve işaretler

bulunacaktır.

m) İşçilerin üretim, bakım ve ayar işlemleri yapacakları yerlere güvenli bir şekilde ulaşabilmeleri

ve orada güvenli bir şekilde çalışabilmeleri için uygun şartlar sağlanacaktır.

16

n) Bütün iş ekipmanı, ekipmanın aşırı ısınması veya yanmasına veya ekipmandan gaz, toz, sıvı,

buhar veya üretilen, kullanılan veya depolanan diğer maddelerin yayılması riskine karşı işçilerin

korunmasına uygun olacaktır.

o) Bütün iş ekipmanı, ekipmanın veya ekipmanda üretilen, kullanılan veya depolanan maddelerin

patlama riskini önleyecek özellikte olacaktır.

ö) Bütün iş ekipmanı, işçilerin doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas riskinden

korunmasına uygun olacaktır.

p) Uzaktan kumandalı iş ekipmanı, kontrol sınırlarının dışına çıkması halinde otomatik olarak

hemen duracak şekilde olacaktır.

Madde 21- İş Ekipmanın Kontrolü: İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili

aşağıdaki hususlara uyulacaktır:

a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın

kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman kişiler tarafından

kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenecektir.

b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş

ekipmanının;

1) Uzman kişilerce periyodik kontrollerinin ve gerektiğinde testlerinin yapılması,

2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre

kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra,

arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için uzman

kişilerce gerekli kontrollerin yapılması sağlanacaktır.

c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınacak, yetkililerin her istediğinde gösterilmek üzere uygun

şekilde saklanacaktır.

İş ekipmanı işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla

birlikte bulunacaktır.

Madde 22- Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı:

İşçilerin sağlık ve güvenliği yönünden, özel risk taşıyan iş ekipmanlarının kullanılmasında

aşağıdaki önlemler alınacaktır.

a) İş ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen eğitimli ehil kişilerce

kullanılacaktır.

b) İş ekipmanlarının tamiri, tadili, kontrol ve bakımı, bu işleri yapmakla görevlendirilen uzman

kişilerce yapılacaktır.

Madde 23- İş Ekipmanlarının Kullanımında İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi:

a) İşçilere kullandıkları iş ekipmanı ve kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun olması halinde

yazılı talimat verilecektir. Bu talimat, üretici tarafından ekipmanla birlikte verilen kullanım kılavuzu

dikkate alınarak hazırlanacaktır.

17

Bu bilgiler ve yazılı talimatlar en az;

1) İş ekipmanının kullanım koşulları,

2) İş ekipmanında öngörülen anormal durumlar,

3) İş ekipmanının önceki kullanım deneyiminden elde edilen sonuçlar, ile ilgili bilgileri

içerecektir.

b) İşçiler, kendileri kullanmasalar bile çalışma alanında veya işyerinde bulunan iş ekipmanlarının

kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve iş ekipmanı üzerinde yapılacak değişikliklerden

kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar edilecektir.

c) İş ekipmanını kullanmakla görevli işçilere, bunların kullanımından kaynaklanabilecek riskler

ve bunlardan kaçınma yollarını da içeren yeterli eğitim verilecektir.

Madde 24- Kendinden Hareketli veya Bir Başka Araç Vasıtasıyla Hareket Edebilen İş

Ekipmanları İçin Asgari Güvenlik Gerekleri:

a) Üzerinde işçi bulunan iş ekipmanı, ekipmanın bir yerden bir yere götürülmesi sırasında

tekerleklere veya paletlere takılma veya temas etme riski de dahil işçiler için oluşacak bütün riskleri

emniyetli hale gelecek şekilde uygun sistemlerle donatılacaktır.

b) İş ekipmanının çekicisi ile çekilen ekipman veya aksesuarları ya da yedekte çekilen herhangi

bir nesnenin, birbirine çarpma veya sıkışma riskinin bulunduğu durumlarda, bu ekipmanlar çarpma ve

sıkışmayı önleyecek koruyucularla donatılacaktır.

Çarpma veya sıkışma riski önlenemiyorsa, işçilerin olumsuz etkilenmemesi için gerekli önlemler

alınacaktır.

c) Güvenliğin sağlanmasında, sürücünün doğrudan görüş alanının yetersiz kaldığı durumlarda,

görüşü iyileştirmek için uygun yardımcı araçlar kullanılacaktır.

d) Gece veya karanlık yerlerde kullanılmak üzere tasarımlanmış iş ekipmanında, yapılan işi

yürütmeye uygun ve işçilerin güvenliğini sağlayacak aydınlatma sistemi bulunacaktır.

e) İşçileri etkileyebilecek yangın çıkma tehlikesi olan iş ekipmanının kendisinin veya yedekte

taşıdığı ekipmanın kullanıldığı yerin hemen yakınında yangın söndürme cihazları bulunmuyorsa, bu

ekipmanlarda yeterli yangın söndürme cihazları bulunacaktır.

f) Uzaktan kumandalı iş ekipmanı, kontrol sınırlarının dışına çıkması halinde otomatik olarak

hemen duracak şekilde olacaktır.

Madde 25- Forkliftlerin Kullanımında Güvenlik:

Üzerinde bir veya daha fazla işçinin bulunduğu forkliftlerin devrilmesinden kaynaklanan

risklerin azaltılması için;

a) Sürücü için sağlam yapıda kabin olacak ,

b) Operatörlük eğitimi almış yetkili personel tarafından kullanılacaktır.

c) Tüm forklift tehlikelerini içeren kullanma talimatı forkliftte asılı olacaktır.

d) Uyarı etiket ve işaretleri makine üzerinde bulunacaktır.

e) Kaygan ve engebeli zeminde kullanılmamalıdır.

f) Forklift bakım kartı üzerinde olmalıdır.

18

Madde 26- Yüklerin Kaldırılmasında Kullanılan İş Ekipmanları İçin Asgari Gerekler:

Yüklerin kaldırılması için kullanılan makinalarda, kaldırılabilecek maksimum yük açıkça

görülebilecek şekilde işaretlenmiş olacak, makinanın değişik şekillerde kullanımında da maksimum

yükü gösteren levhalar veya işaretler bulunacaktır.

Kaldırma için kullanılan aksesuarlar da güvenli kullanım için gereken özelliklerini gösterecek

şekilde işaretlenmiş olacaktır.

İnsan kaldırmak ve taşımak için tasarlanmamış iş ekipmanları, amacı dışında kullanımını

önlemek için uygun bir şekilde ve açıkça işaretlenecektir.

Sabit olarak kurulan iş ekipmanlarında yükün;

1) İşçilere çarpması,

2) Tehlikeli bir şekilde sürüklenmesi veya düşmesi,

3) İstem dışı kurtulması,

riskini azaltacak şekilde tesis edilecektir.

a) İşçileri kaldırma veya taşımada kullanılan iş ekipmanlarında;

1) Taşıma kabininin düşme riski uygun araçlarla önlenecek,

2) Kullanıcının kendisinin kabinden düşme riski önlenecek,

3) Özellikle cisimlerle istenmeyen temas sonucu, kullanıcının çarpma, sıkışma veya ezilme riski

önlenecek,

4) Herhangi bir olay neticesinde kabin içinde mahsur kalan işçilerin tehlikeye maruz kalmaması

ve kurtarılması sağlanacaktır.

Şayet, çalışma yerinin özelliği ve yükseklik farklılıklarından dolayı taşıma kabininin düşme riski,

alınan güvenlik önlemlerine rağmen önlenemiyorsa, emniyet katsayısı daha yüksek güvenlik halatı ile

teçhiz edilecek ve her çalışma günü kontrol edilecektir.

b) Yük kaldırmada kullanılan iş ekipmanı ile ilgili hükümler:

1) İşin tekniği yönünden zorunlu olmadıkça kaldırılan yükün altında insan bulunmaması için

gerekli tedbir alınacaktır. İşçilerin bulunabileceği korunmasız çalışma yerlerinin üzerinden yük

geçirilmeyecektir. Bunun mümkün olmadığı hallerde uygun çalışma yöntemleri belirlenerek

uygulanacaktır.

2) Kılavuzsuz yükleri kaldırmakta kullanılan iş ekipmanının operatörü doğrudan veya gerekli

bilgileri sağlayan yardımcı cihazlar vasıtasıyla yük yolunun tamamını göremiyorsa, operatöre yol

gösterecek uzman bir kişi görevlendirilecek ve işçiler için tehlike yaratacak yük çarpışmasını

engellemek üzere gerekli düzenleme yapılacaktır.

3) Yükün işçiler tarafından elle bağlanması veya çözülmesi halinde işin güvenlikle yapılabilmesi

için gerekli düzenleme yapılacak, özellikle iş ekipmanının kontrolünün doğrudan ya da dolaylı olarak

işçide olması sağlanacaktır.

4) Bütün yük kaldırma işleri işçilerin güvenliğini korumak için uygun şekilde planlanacak ve

gözetim altında yürütülecektir.

19

5) Özellikle bir yük, kılavuzsuz yükleri kaldırmakta kullanılan iki veya daha fazla iş ekipmanıyla

aynı anda kaldırılacaksa operatörler arasında eşgüdümü sağlayacak düzenleme yapılacak ve

uygulanacaktır.

6) Kaldırma aracı ve aksesuarları(halat, kanca, mandal vb), azami yükün 1,5 katını kaldıracak ve

askıda tutabilecek güçte olmalıdır. Üç ayda bir kere yetkili teknik eleman tarafından kontrol

edilmelidir.

7) Yük kancalarında emniyet mandalı bulunmalıdır.

8) Zincirler kullanılmadan önce mutlaka gözle muayeneye tabi tutulmalıdır. Baklalardaki boyuna

uzama%5’i geçmişse zincir kullanılmamalıdır.

9) Zincirin baklalarında ezilme, aşınma veya çatlaklık varsa zincir değiştirilmelidir. Zincir

baklalarındaki aşınma bakla kalınlığının dörtte birini geçmişse zincir kullanılmamalıdır.

10) Halat yapılan işe ve kaldırılacak yüke uygun olarak seçilmelidir.

11) Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.

12) Belirli periyotlarla uygun yağ ile yağlanmalıdır.

13) Kaynak alevi ve ısılarına maruz bırakılmamalıdır.

14) Güvenlik kat sayısı en az 5 olmalıdır.

15) Halat uç bağlantıları uygun olmalıdır.

16) Halat eklemeleri uygun yapılmalıdır.

Madde 27- Halat Kullanarak Yapılan Çalışmalarla İlgili Hükümler:

a) Sistemde en az iki ayrı kancalı halat bulunacak, bunlardan biri, inip çıkmada veya destek

olarak kullanılan çalışma halatı, diğeri ise güvenlik halatı olacaktır.

b) İşçilere, çalışma halatına bağlı paraşütçü tipi emniyet kemeri verilecek ve kullandırılacaktır.

Emniyet kemerinin ayrıca güvenlik halatı ile bağlantısı sağlanacaktır.

c) Acil bir durumda işçinin derhal kurtarılabilmesi için iş uygun şekilde planlanacak ve gözetim

sağlanacaktır.

d) Bu Yönetmeliğin 40’ ıncı maddesi doğrultusunda, işçilere yapacakları işe uygun ve özellikle

kurtarma konusunda yeterli eğitim verilecektir.

Risk değerlendirmesi göz önünde bulundurularak ikinci bir halat kullanılmasının işin yapılmasını

daha tehlikeli hale getirdiği istisnai durumlarda, güvenliği sağlayacak yeterli önlemler alınmak şartıyla

tek bir halatla çalışma yapılabilir.

Ekranlı Araçlarla ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik:

Madde 28- Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri:

a) Monitör: Ekran görüntüsü stabil olacak, görüntünün titremesi ve benzeri olumsuzluklar

bulunmayacaktır.

Parlaklık ve karakterler ile arka plan arasındaki kontrast, operatör tarafından kolaylıkla

ayarlanabilecektir. Kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar önlenecektir.

Bilgisayar ekranı ile göz arasındaki mesafe en az 50 cm olmalıdır. Eller ve kollar için klavyenin

önünde yeterli boşluk olacaktır.

20

Ekran geriye doğru en az 15 derece eğimli olmalıdır. Rahatsız edici göz ve baş hareketleri

ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte döküman tutucu

kullanılacaktır.

b) Klavye: El ve kolların yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi için ekrandan ayrı ve hareketli

olacaktır. Klavyenin ön tarafında, bileklerin dayanabileceği özel destek konulacaktır. Klavyenin rengi

mat olacak ve ışığı yansıtmayacaktır. Klavye karakterlerinin yerleri kullanımı kolaylaştıracak şekilde

düzenlenmiş olacaktır.

c) Çalışma masası veya çalışma yüzeyi: Çalışma masası veya çalışma yüzeyi; ekran, klavye,

dokümanlar ve diğer ilgili malzemelerin rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlayacak

şekilde ve yeterli büyüklükte olacak ve yüzeyi ışığı yansıtmayacak nitelikte olacaktır. Çalışanın rahat

bir pozisyonda olması için yeterli alan olacaktır. Masanın altında bacakların üst kısmı ile masa altı

arasında 5-10 cm mesafe kalmalıdır.

ç) Çalışma sandalyesi: Sandalye dengeli ve çalışanın rahat bir pozisyonda oturabileceği ve

kolaylıkla hareket edebileceği şekilde ergonomik olacaktır. Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir

olacaktır. Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek

olacaktır. Koltuğun yüksekliği çalışanın bilekleri ile klavye arasında 15 derecelik bir açı

oluşturabilecek şekilde ve kolların dirsekle ayrılan alt ve üst bölümleri arasındaki açı 90 derece olacak

biçimde ayarlanacaktır. İstendiğinde çalışana uygun bir ayak dayanağı sağlanacaktır.

d) Çalışma ortamı: Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olacaktır.

Operatörün gereksinimleri ve yapılan işin türü dikkate alınarak uygun aydınlatma şartları

sağlanacak, arka planla ekran arasında uygun kontrast bulunacaktır.

Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekrandaki ve diğer ekipmanlar

üzerindeki parlama ve yansımaları önlenecek şekilde olacaktır.

Pencereler, açıklıklar ve benzeri yerler, saydam veya yarı saydam duvarlar ve parlak renkli cisim

ve yüzeylerden ekran üzerine direk ışık gelmeyecek ve mümkünse yansımalar önlenecektir.

Çalışma merkezlerinde kullanılan ekipmanların gürültüsü çalışanların dikkatini dağıtmayacak ve

karşılıklı konuşmayı engellemeyecek düzeyde olacaktır.

Çalışma merkezindeki ekipmanlar çalışanları rahatsız edecek düzeyde ortama ısı vermeyecektir.

Çalışma merkezindeki görünür ışık dışındaki tüm radyasyonların sağlığa zarar vermeyecek

düzeylerde olması için gerekli önlemler alınacaktır.

e) Ergonomik Önlemler: Sürekli ekran önü çalışmalarında kısa ve sık sık verilecek molalarda

yürüyüş tercih edilmeli, rahatlatıcı hareketler yapılmalıdır.

Ekrana bakışlarda her 10 dakikaya bir 10 saniye ara verilmesi dramatik yorgunluğu azaltır, her

saat başı 10 dakika dinlenme uygun görülmüştür.

Klavye kullanımı için ise 45 dakikalık periyotlarda çalışmanın uygun olacağı ve 5 dakikalık ara

verilmesi uygun görülmüştür.

Klavyede çalışırken baş ve omuzlar öne doğru eğilmemelidir.

21

Gözler için her bir saatlik çalışma sonucunda 10 dk. ekrandan başka yerlere bakarak veya gözler

kapanarak dinlendirilmelidir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Birimler, Komisyonlar

Birimler

Madde 29- İş Güvenliği Birimi:

İdare, Sanayiden sayılan işlerde tehlike sınıfına uygun iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden

fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle yükümlüdür.

İş güvenliği uzmanının görevleri;

a) Planlama

1) İşyeri hekimi ile işbirliği yaparak yıllık çalışma planını hazırlamak.

2) ASKİ Genel Müdürlüğü hizmetlerinde etüt, planlama, projelendirme, satınalma ve ihale

teknik şartnamelerinde yer alması gereken İSG mevzuatlarını tesbit ederek idareye sunmak.

3) Kurumumuzda yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine

ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve tesislerde kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere

işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini,

kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve

genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için rapor tanzim etmek idareye

sunmak.

b) Risk değerlendirmesi

1) ASKİ Genel Müdürlüğü tesis ve çalışma alanlarının tamamında (iş güvenliği uzmanı ile

sözleşmesi bulunan alt yükleniciler hariç) tehlikelerin belirlenmesi, tehlikelere bağlı risk

değerlendirmelerinin yapılmasını sağlamak; gerekli çalışmaları planlayarak alınacak sağlık ve

güvenlik önlemlerini dökümante etmek, idareye teslim etmek.

Alınacak önlemlerin takibini yapmak. Önlemlerle ilgili uygulamaların yeterliliğini rapor etmek.

İş Güvenliği Uzmanı bulunduran alt yüklenicilerin yapmış olduğu tüm çalışmaları incelemek,

eksiklikleri belirlemek ve rapor haline getirmek. İdareye sunmak.

c) Acil durum planlarının yapılması

Acil durumlarla ilgili planlama, prosedür, organizasyon, eğitim ve tatbikatların düzenlenmesi,

uygulanması

Tüm faaliyetlerin kayıt altına alınarak idareye teslim edilmesi.

ç) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Yapılması Gereken Kontroller ve Düzenlenecek Belgeler:

22

Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri denetimlerinde istenen belgeler, iş sağlığı ve güvenliği

yönünden yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri zamanlayarak tesbit etmek,

planlamak ve idareye sunmak. Belgelendirmede yetkili kurum ve kuruluşlara idareyi yönlendirmek

d) Eğitim, bilgilendirme ve kayıt

1) İş Sağlığı ve Güvenliği Kuruluna, İSG komisyonlarına, birim amirlerine ve işçilere, alt

işveren işçilerine mevzuatların öngördüğü sürede İSG eğitimlerinin yıllık planını yapmak, sunum

hazırlamak , sunmak ve eğitim sunumlarını yazılı ve CD ortamında şirket amblemsiz, isimsiz

idareye teslim etmek.

2) İşçilere yapmış olduğu işlerden kaynaklanacak mesleki riskler ve önlemleri konusunda

eğitim programları düzenlemek ve eğitim vermek

3) İşçilere çalışma ortamlarında ve çalışma anında mesleki riskleri ve önlemleri konusunda

bilgi vermek, eğitmek.

4) Yapılacak tüm eğitim çalışmaları idareye kayıt altına aldırılacaktır.

e) Gözetim ve Kontrol

1) Çalışma ortamının gözetimi ile ilgili çalışmalar, planlamalar yapmak

2) İdarenin oluşturduğu komitelerle çalışma ortamlarının gözetimini yapmak, eksiklikleri rapor

haline getirerek idareye sunmak.

f) İlgili birimlerle işbirliği

İşyeri hekimi ile işbirliği yaparak iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili değerlendirme

yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet

planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.

g) Prosedür Çatısı Oluşturma

1) Risk analizleri neticesinde belirlenen tehlikeler ve bu tehlikelerden doğacak risklerle ilgili

uyarılar, tamimler, talimatlar ve iş izin formlarının düzenlenmesi

2) İdaremizin hazırlamış olduğu İç Yönetmeliğe katkı sunmak

3) İzleme ve kontrol sonuçlarının rapor haline getirilerek idareye sunulması

4) Gerekli olan güvenlik işaretlerinin belirlenmesi

5) Yıllık değerlendirme raporunu işyeri hekimi ile işbirliği yaparak hazırlamak. Bakanlığın

uygun gördüğü sürede, elektronik ortamda ve yazılı olarak bildiriminin yapılmasını sağlamak.

ğ) Kaza Araştırmaları ve Raporlanması

İş kazaları kaza mahallinde incelenerek, yetkililerden ve görgü tanıklarından bilgi alınır.

Kazanın oluş şekli, iş güvenliği zafiyetleri sorgulanır. Yeniden risk analizi yapılır. Yapılan tıbbi

müdahele, ilk yardım, iş günü kaybı, sakatlık, iş görememezlik, ölüm, işten kaynaklanmayan kazalar

şeklinde tasnif edilerek rapor haline getirilir.

Madde 30- İşyeri Sağlık Birimi:

23

İdare, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve

uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil

tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; bir veya birden fazla işyeri

hekimi ile gereğinde diğer sağlık personelini görevlendirmekle yükümlüdür.

İşyeri Hekiminin görevleri;

a) Rehberlik ve danışmanlık

1) İş sağlığı, hijyen, toplu koruma yöntemleri, Kişisel Koruyucu Donanımların kullanımı

konularında öğretilerde bulunmak.

2) İSG çalışmalarına katılmak, risk değerlendirmeleri çalışmalarına dahil olarak sağlığa zararlı

risklerin değerlendirilmesi ve önlenmesi ile ilgili gereken koruyucu sağlık muayenelerini yapmak.

3) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumları ile işyerinde olabilecek sağlık tehlikeleri

arasında bir ilişkinin olup olmadığını tespit etmek, gerektiğinde çalışma ortamı ile ilgili ölçümler

yapılmasını sağlayarak, alınan sonuçların işçilerin sağlığı yönünden değerlendirmesini yapmak,

4) İşin yürütümünde ergonomik ve psikososyal riskler açısından işçilerin fiziksel ve zihinsel

kapasitelerini dikkate alarak iş ile işçinin uyumunu sağlamak ve çalışma ortamındaki stres

faktörlerinden korunmaları için araştırmalar yapmaktır.

b) Sağlık Gözetimi

1) Gece postaları da dâhil olmak üzere işçilerin sağlık gözetimini yapmak,

2) İşçilerin işe giriş ve periyodik sağlık muayenelerini iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında

belirtilen aralıklarla ve Ek-7’de verilen örneğe uygun olarak düzenlemek ve işyerinde muhafaza etmek,

3) Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumlarında işe dönüş muayenesi yaparak eski

işinde çalışması sakıncalı bulunanların mevcut sağlık durumlarına uygun bir işte çalıştırılmasını

tavsiye etmek,

4) Hassas risk grupları, meslek hastalığı tanısı veya şüphesi olanlar, kronik hastalığı olanlar,

madde bağımlılığı olanlar, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi işçilerin, uygun işe

yerleştirilmeleri için gerekli koruyucu sağlık muayenelerini yaparak rapor düzenlemek,

5) Bulaşıcı hastalıkların kontrolü için yayılmayı önleme ve bağışıklama çalışmaları yapmak,

portör muayenelerinin yapılmasını sağlamak,

6) Sağlık gözetimi sonuçlarına göre, bulunması halinde iş güvenliği uzmanı ile işbirliği içinde

çalışma ortamının gözetimi kapsamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önermek, ölçüm sonuçlarını

değerlendirmek,

7) Sağlık gözetimi konusunda işçileri bilgilendirmek ve onların rızasını almak, sağlık riskleri ve

yapılan sağlık muayeneleri konusunda işçileri yeterli ve uygun şekilde bilgilendirmek,

24

8) Gerekli laboratuar tetkikleri, radyolojik muayeneler ve portör muayenelerini yaptırmak,

bulaşıcı hastalıkların kontrolünü sağlamak, bağışıklama çalışmaları yapmak, işyeri ve eklentilerinin

genel hijyen şartlarını sürekli izleyip denetlemek,

9) Yıllık çalışma planını, bulunması halinde iş güvenliği uzmanı ile işbirliği yaparak hazırlamak,

işyerindeki sağlık gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydetmek ve yıllık değerlendirme raporunu

hazırlayarak elektronik ortamda Bakanlığa göndermektir.

c) Eğitim ve Bilgilendirme:

1) İşyerinde ilkyardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve personelin eğitiminin

sağlanması çalışmalarını ilgili mevzuat doğrultusunda yürütmek,

2) İş sağlığı, hijyen ve ergonomi alanlarında bilgi ve eğitim sağlanması için ilgili taraflarla

işbirliği yapmak,

3) İşyeri yöneticilerine, iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine, işçilere ve temsilcilerine genel

sağlık konularında eğitim vermek ve bu eğitimlerin sürekliliğini sağlamak,

d) İlgili birimlerle işbirliği:

1) İş sağlığı ve güvenliği alanında yapılacak araştırmalara katılmak,

2) İş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına yakalanan işçilerin rehabilitasyonu konusunda

işyerindeki ilgili birimlerle, meslek hastalığı tanısında yetkili hastaneler ile işbirliği içinde çalışmak,

3) İş kazaları ve meslek hastalıklarının analizi ile iş uygulamalarının iyileştirilmesine yönelik

programların geliştirilmesi çalışmalarına katılmak,

4) Yeni teknoloji ve donanımın sağlık açısından değerlendirilmesi ve test edilmesi gibi mevcut

uygulamaların iyileştirilmesine yönelik programların geliştirilmesi çalışmalarına katılmak,

1) Bulunması halinde iş güvenliği uzmanı ile işbirliği içinde yıllık çalışma planını ve yıllık

değerlendirme raporunu hazırlamak,

2) Yöneticilere, bulunması halinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve işçilere genel

sağlık, iş sağlığı ve güvenliği, hijyen, kişisel koruyucu donanımlar ve toplu korunma yöntemleri

konularında bilgi ve eğitim verilmesi için ilgili taraflarla işbirliği yapmak.

Komisyonlar

Dört alt komisyondan oluşmaktadır. Komisyonların görevi; kurumumuzdaki tehlikeli işler ve bu

işlerden kaynaklanan risklerin tespiti, ortadan kaldırılması ya da maruziyet etkin değerlerinin altına

çekilmesi ve kontrol altına alınması amacıyla ilgili birim yetkilileri ile bir araya gelerek güvenlik

önlemlerini belirlemektir.

Komisyonların oluşturulmasında İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında işbirliğine gidilmesi,

İSG kurallarına sahiplenilmesi, İSG uygulamalarının denetlenmesi ve sürdürülebilir iş güvenliği süreci

yaşanmasının sağlanması amaç edinilmiştir.

Komisyonların oluşturulması, üyelerin belirlenmesi veya değiştirilmesi İSG Kurulu tarafından

yapılır.

25

İş Güvenliği uzmanları ve İşyeri Hekiminden görüş alarak çalışırlar.

Komisyonlar toplantı ve birimlerdeki çalışma aralıklarını ihtiyaca göre kendileri belirlerler.

Ayrıca İSG Kurulu da komisyonların çalışma ve denetleme programlarını açıklayabilir.

Komisyonlar almış olduğu kararları, alınacak önlemleri, tutanak ve raporları, ilgili Daire

Başkanlıklarına ve İSG Kuruluna sunarlar.

Komisyonlar, İşçilerin eğitim organizasyonunu yaparlar. Eğitim programlarını İSG Kuruluna ve

Eğitim Şb. Müdürlüğüne verirler.

Komisyonların birimlerdeki İSG uygulamalarını denetleme periyotları, ihtiyaca göre kendileri

veya İSG Kurulunca belirlenir.

Madde 31- Güvenlik Komisyonu

a) Yangın komisyonu: Sivil Savunma Uzmanlığı başkanlığında Atıksı Arıtma Tesisleri, İçmesu

Arıtma Tesisleri ve lüzumunda diğer birimlerden yetkililerinin atanması ile oluşur.

Bu komisyonun görevi; İşyerlerinde yangın tehlikesinin tesbiti ve yangın durumunda yapılması

gerekenler, yangına karşı önlemler, aktif yangın koruma sistemlerinin kurulması, sistemin periyodik

test ve kontrollerinin yapılmasını sağlamak ve yangın eğitimlerini, tatbikatlarını planlamaktır.

Komisyonun raporu, tutmuş olduğu tutanaklar İSG Kuruluna resmi yazı ile bildirilir. Kurul

kararı ile eğitim uygulamaları ve tatbikatlar İSG Birimi personeli ve ilgili birimlerde görevlendirilmiş

acil durum ekiplerince müştereken yürütülür.

b) Elektrik komisyonu : İçme Suyu Dairesi Başkanlığı, İşletmeler Dairesi Başkanlığı ve ilgili

diğer birimlerden elektrik, elektronik mühendisleri ve teknik elemanların atanması ile oluşur.

Bu komisyonun görevi; tüm birimlerde insanların elektrik çarpmasından korunması, elektrik

tesislerinde güvenlik, elektrik iç tesislerinde güvenlik, parlayıcı, patlayıcı ortamlarda elektriksel

güvenlik, topraklama gibi elektriksel çalışmalarda iş güvenliğinin sağlanması konusunda çalışma

yaparlar.

c) Atıksu ile Çalışma, Kapalı Ortamlarda Çalışma ve Kimyasal Maruziyetler Komisyonu: Bu

komisyon Kanalizasyon Dairesi Başkanlığı, Atıksu Arıtma Tesisleri ve İçmesu Arıtma Tesislerinde

görevli yetkili, mühendis ve teknik elemanlardan oluşur.

Atıksulardan kaynaklanan gaz zehirlenmeleri, atıksularla temas ve solunum yolu ile oluşacak

biyolojik maruziyetler, kimyasallar ile çalışmada oluşacak maruziyetler, kapalı ortamda çalışanlarda İş

Sağlığı ve Güvenliği konularında çalışma yaparlar.

ç) Bakım Onarım İşlerinde Güvenlik Komisyonu: İçme Suyu Dai. Bşk., Kanalizasyon Dai. Bşk.,

Su ve Yapı İşl. Dai. Bşk., Kanalizasyon Yatırım Dai. Bşk. ve İşletmeler Dairesi Başkanlıklarında

görevli mühendis ve teknik elemanlardan oluşur.

Komisyonun görevi; Kazı, dolgu, hafriyat, İçmesu ve Kanalizasyon bakım onarım işlerinde iş

güvenliğinin sağlanması için çalışma ortamlarında gözlemler yapmak, iş güvenliği önlemlerini

belirlemek, rapor haline getirmek ve tutanak tutmak, önlemlerin uygulanması konusunda zamanlama

yaparak, ilgili birimlere ve İSG Kuruluna resmi yazı ile bildirmektir.

Madde 32- Sağlık Komisyonu

İşyeri Hekimi, İnsan Kaynakları Dai. Bşk., İçme Suyu Dai. Bşk., Kanalizasyon ve İşletmeler

Dairesi Başkanlıklarında görevli yetkili, mühendis veya teknik elemanlardan oluşur.

26

Çalışma ortamlarında meslek hastalıklarının tesbiti, oluşmasının önlenmesi, takibi, kontrol

altında tutulması yönünde karalar alırlar.

Ergonomi, biyolojik maruziyetler, kimyasallardan korunma, hijyen, gürültü ve sağlığı

ilgilendiren diğer konularda iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için çalışma yaparlar.

Madde 33- Çevre Komisyonu

Bu komisyon çevre mühendislerinden, Atıksu Arıtma, Kanalizasyon İçmesu Arıtma ve çevreyle

ilgili diğer birimlerden görevlendirilecek yetkili, mühendis veya teknik elemanlardan oluşur. İSGB ile

istişareli çalışır.

Kurumumuzun yapmış olduğu faaliyetlerden kurum içindeki ve dışındaki insanların, canlıların

ve çevrenin olumsuz etkilenmemesi için Çevre Kanunu ve ilgili mevzuatlar doğrultusunda çalışma

yaparlar, kararlar alırlar.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Uygulamalar, Eğitimler

Uygulamalar

Madde 34- Genel Emniyet Prosedürleri:

Her birimin kendi yapmış olduğu işler ile ilgili tehlikeler ve bu tehlikelerden doğabilecek

risklerle ilgili yazılı iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, uyarılar, kurallar ve talimatlardır.

Prosedürler; Birimler, İSG Kurulu, İSGB ve Komisyonlar tarafından hazırlanır. Birimlerin ve

komisyonların oluşturduğu prosedürler; İş Güvenliği Tek. Em. Şb. Müdürlüğünden veya İSGB’ den

görüş alınarak Daire Başkanlıkları ve komisyon imzasıyla, gerekli görülürse İSG Kurulu kararı ile

yürürlüğe girer.

Yayınlanan prosedür, talimatlar ve uyarılar işçilere anlatılır, imza karşılığı tebliğ edilir. İlan

panolarında, çalışma ortamlarında, araçlarda askıya çıkarılır.

İSGB prosedürleri İSG Kurulunca yürürlüğe koyulur. Eski prosedürlerin iptali, yeni

prosedürlerin yayınlanması İSG Kurulunca yapılır.

Yürürlüğe giren her prosedür İSG Kurulu ya da İSGB de arşivlenir.

a) Talimatlar: Birimler; bünyelerinde bulunan her ekibe yaptığı işlerle ilgili tehlikeler,

tehlikelerden doğabilecek riskler ve meslek hastalıkları ile ilgili, alınması gereken güvenlik önlemleri,

kişisel koruyucu donanımların kullanım zorunluluğu ve kullanım şekli, işçilerin anlayabileceği sade bir

dille yazılı ve imzalı talimat haline getirmek durumundadır.

b) Uyarı ve Güvenlik Levhaları: Birimler kendi çalışma ortamlarında, çalışma ortamlarına gidiş

yollarında ve tesislerde işçilerin rahatlıkla görebileceği okunaklı, sabit, İş Sağlığı ve Güvenliği uyarı

ve güvenlik levhalarını bulundurulması gerekmektedir.

Madde 35- İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Yapılması Gereken Kontroller ve Düzenlenecek

Belgeler:

27

Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri denetimlerinde istenen belgeler aşağıda sıralanmıştır.

Kurumumuzun tüm birimleri ve kurumumuzda çalışma yapan alt yükleniciler kendileri ile ilgili

belgeleri hazırlayacak ve arşivleyecektir.

a) Testler, kontroller ve deneyler:

1. İşe giriş Muayene kayıtları (Ağır ve Tehlike İşlerde Çalışacaklara Verilecek Rapor)

2. İş kazaları ve Meslek Hastalıkları İstatistik Kayıtları

3. Sağlık Birimi Yıllık Çalışma Planı

4. Periyodik Sağlık Muayene Raporları

5. Portör Muayeneleri

6. Göğüs Radyografileri

7. Akciğer Fonksiyon Testleri

8. İşitme Testleri

9. Kan ve İdrar Testleri

10. İş Risklerine Göre Özel Testler

11. Vizite Kayıtları

12. Gebe ve Emzikli Kadın İşçilerin sağlık kontrolü

13. Emzirme odaları ve kreşlerle ilgili kayıtlar

14. Gece postalarında çalışacak kadın işçilerin kontrolü

15. Çocuk işçilerin sağlık kontrolü

16. İçme Suyunun Analiz Raporları

17. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurul Kararları

18. İşyeri Ortamlarındaki Gaz ve Toz ölçümlemeleri

19. Emzirme odaları ve kreşlerin kontrolü

20. Ecza Dolaplarının İçerisinde Bulunan Malzemeleri Belirten Liste

21. Yangın Alarm ve Tahliye Denemeleri

22. Alev geçirmez cihazların uygunluk belgeleri

23. Asansör kabinlerinin taşıyabileceği maksimum yük levhası

24. Asetilen jeneratörleri için etiketler

25. Asetilen Tüplerinin Kontrolleri

26. Asma iskelelerinin kontrolü

28

27. Aspirasyon Donanımlarının Kontrolleri

28. Aydınlatma Tesisatının Kontrolü

29. Basınçlı Asit Kaplarının Kontrolleri

30. Basınçlı Gaz tüplerinin Periyodik Kontrol ve Basınç Deneyleri

31. Basınçlı Kapların Etiketleri

32. Basınçlı Kapların Periyodik Kontrol ve Basınç Deneyleri

33. Basınçlı Su ve Hava Tanklarının Periyodik Kontrolü

34. Boru ve donanımlarının kontrolü

35. Buhar ve Sıcak Su Kazanlarının Periyodik Kontrolü

36. Eğitim Kayıtları

37. Elektrik Tesisatının Kontrolü

38. Elektrikli El Araçlarının Kontrolleri

39. Elektrikli Kaynak Makinelerinin Kontrolleri

40. Fırın ve ocakların kontrolleri

41. Gece postalarında çalıştırılacak kadın işçiler için izin belgeleri

42. Gırgır Vinçlerin Kontrolü

43. Günde 7,5 Saat ve Daha Az Çalışma Bildirimi

44. Güvenlik Supaplarının Kontrolleri

45. İnsan ve yük asansörlerinin periyodik kontrolü

46. Kaldırma Araçlarının Periyodik Kontrolü

47. Karpit saklanan kaplar için etiket

48. Kaynak İşleri Sırasında Onarım İzni

49. Kaynakçılar İçin Yeterlilik Belgesi

50. Kazancılar için yeterlilik belgesi

51. Kazanların üzerindeki etiketler

52. Kişisel Koruyucuların Kontrolü

53. Kompresörlerin Periyodik Kontrol ve Basınç Deneyleri

54. Kompresörlerin Üzerindeki Etiketler

55. Kurma izni ve işletme belgeleri için başvuru

56. Marangoz Makinelerinin Kontrolleri

57. Motopompların Periyodik Kontrolü

58. Motorlu Araç ve Römorkların Taşıma Kapasiteleri Etiketi

59. Operatörlük Belgesi

60. Par. Pat. Teh. ve Zar. Madde Kaplarına İlişkin Etiketler

29

61. Paratoner ve Tesisatının Kontrolü

62. Sıvı Tank ve Depoların Kontrolü

63. Taban ve Asma Kat İskelelerinin Kontrolü

64. Tam Yalıtılmış Elektrikli Aygıtların Kontrolleri

65. Topraklama Tesisatlarının Kontrolü

66. Vinçlerin Taşıma Gücünü Belirten Etiketler

67. Vulkanizatör ve Devulkanizatörlerin Periyodik Kontrolü

68. Yangın Hortumlarının Kontrolleri

69. Yangın Söndürme Cihazlarının Periyodik Kontrolü

70. Zımpara Taşının Dönme Hızı ve Özelliklerine İlişkin Etiket

b) Ölçümler, testler ve kontroller:

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN YAPILMASI GEREKEN KONTROLLER VE DÜZENLENECEK BELGELER

Ortam gürültüsünün Ölçümü

Gürültü Kontrol Yönetmeliği

1 yıl Gürültü Yönetmeliği Mad. 5

İsig Tüzüğü Madde 22

Ortam Havasının Ölçümü;toz Parpat 7551 çizelge 3

1 yıl Maden ve Taş ocaklarında

Ortam Havasının Ölçümü;gaz Parlayıcı Patlayıcı Mad. çizelge 1 1 yıl

Çalışma ortamı sıcaklık ölçümleri İSİG Tüzüğü Madde 20 ***

Aydınlatma seviyesinin ölçümü İSİG Tüzüğü Madde 18 1 yıl

Titreşim Ölçümleri Titreşim Yönetmeliği Madde 5 1 yıl

Topraklama Ölçümleri Elektrik Tesis.de Topraklamalar Yönet. 1 yıl

Paratoner genel ve topraklama kont. Radyasyon Tüz. ve Yönet. bağlı TAEK uyg. en az 1 yıl

Elektrik Tesisatı Kontrolü Parpat 7551 Madde 40 1 yıl

Yangın tüplerinin kontrolleri İSİG Tüzüğü/TS862 6 ay

Köpüklü tip yangın söndürücülerin dolumu, İSİG Tüzüğü Madde 128 1 yıl

Kimyasal tip yangın söndürücülerin dolumu İSİG Tüzüğü Madde 128 kullanım.sonra

Yangın motorlu pompa, boru tesis., motopomplar İSİG Tüzüğü Madde 118 6 ay

Lastikli hortumların kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 120 3 ay

Lastikli olmayan hortumların kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 120 kullanım.sonra

Yangın Tüplerinin Basınç Testleri İSİG Tüzüğü 5 yıl

Yangın alarm sistemlerinin kont., Tahliye tatbikatı İSİG Tüzüğü Madde 131 6 ay

Yangın söndürme tatbikatı İSİG Tüzüğü Madde 132 1 yıl

İlk Yardım/İş Kazası Tatbikatı Talimat 1 yıl

Acil durdurma butonlarının kontrolü Talimat 3 ay

Acil durum aydınlatmalarının kontrolü Talimat 6 ay

İş makinesi operatör kullanım belgesi 2918 Say.Karayol.Trafik Kanunu 42. Mad. kişiye özel

Hava tanklarının kontrolü, Basınçlı Kapların kont. İSİG Tüzüğü Madde 223 1 yıl

Kazanların kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 207 1 yıl

Kazanların Basınç Deneyleri İSİG Tüzüğü Madde 209 1 yıl

30

Basınçlı Kapların basınç deneyleri İSİG Tüzüğü Madde 227 1 yıl

Kompresörlerin kontrolü ve basınç deneyleri İSİG Tüzüğü Madde 244 1 yıl

Vinç caraskal kontrolleri, Gezervinç kont. İSİG Tüzüğü Madde 376-378 3 ay

Asansör kontrolleri İSİG Tüzüğü Madde 25

1 yıl Asansör Yönetmeliği

Boru tesisatı periyodik kontrolleri İSİG Tüzüğü Madde 485 1 yıl

Forklift ve kepçe kontrolleri İSİG Tüzüğü Madde 376-378 3 ay

Emniyet gergi telleri İSİG Tüzüğü Madde 157 3 ay

Tüplerin gaz kaçağı kontrollerinin yapılması Talimat 1 ay

Güvenlik ve uyarı levhalarının kontrolü Talimat 1 yıl

Elektrik ekipmanlarının kontrolü Talimat 6 ay

Atölye ekipmanlarının kontrolü Talimat 6 ay

Seyyar lamba, priz, duy, kablo kontrolleri Talimat 3 ay

Çeker ocak ve aspirasyon sistemlerinin kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 200 3 ay

Seyyar merdivenlerin kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 23 3 ay

İskele kontrolü Talimat birimince

Platform kontrolleri Talimat 3 ay

Emniyet kemerlerinin kontrolü İSİG Tüzüğü Madde 529 1 ay

Maskeler, solunum cihazları İSİG Tüzüğü Madde 533 1 ay

Laboratuar göz duşu ve acil duş kontrolleri Talimat 3 ay

İçme suyu bakteriyolojik kontrolleri TS 266/ Gıda Mad.Tüz.

Her ay

İçme suyu kimyasal kontrolleri 3 ay

İçme suyu fiziksel kontrolleri TS 266/ Gıda Mad.Tüz. 3 ay

İşe giriş muayeneleri İşyeri hekimleri işe girişte

Periyodik Sağlık kontrolleri İşyeri hekimleri

Duş ve tuvaletlerin Kontrolü ve temizliği Talimat Günlük

Su sebillerinin kontrolü ve temizliği Talimat 3 aylık

Araç servis bakım kontrolleri Talimat km

Servis araçlarının kontrolü Talimat

Kişisel koruyucu malzeme sarfiyatı Talimat 1 ay

Sağlık bir. bulunan ilaçların son kul. Tarih. kont. Talimat 1 ay

Madde 36- Yazılı iş izinleri

Daire Başkanlıklarınca yazılı tamim ile belirlenmiş tehlikeli çalışmalara başlamadan evvel,

çalışmayı yapacak yetkililer tarafından düzenlenen ve ilgili amirlerce imzalanan, çalışma izni

formlarıdır.

Tehlikeli işlere başlamadan önce gerekli tüm güvenlik önlemlerinin mevzuata uygun alınması,

yetkili amirin bilgisi dahilinde ve kontrolünde çalışılması amacıyla düzenlenen prosedürlerdir.

Tehlikeli çalışmalar; ilgili birim amirleri, komisyonlar, İSGB ve İSG Kurulu tarafından

belirlenir.

Tehlikeli çalışmalara yazılı iş izin formu düzenlenmeden başlanılamaz.

31

Yazılı İş İzin Formları, çalışmayı yaptıracak yetkili tarafından hazırlanır. Yetkili birim

amirlerinin izin ve imzasıyla çalışma izni alınmış olur.

Örnek formlar ilgili birimler tarafından geliştirilerek uygulanacaktır.

Formlar ilgili birimlerce kayıt altına alınır ve arşivlenir.

a) Kapalı Ortamlara Giriş İzni

Kanalizasyon muayene bacalarına, kutu (box) kanallara, 600 mm ve daha büyük kanallara

girişte, Atıksu arıtma tesislerinde gaz kaçağının oluşabileceği oda ve ortamlara girişte, İçme Suyu

Arıtma Tesislerinde klor gazı kaçağı oluşabilecek oda ve ortamlara girişte, tank ve kazan gibi kapalı

ortamlara giriş yapmadan, çalışmaya başlamadan önce düzenlenecek iş izin formudur.

Risk analizleri neticesinde tehlike arz eden kapalı ortamlara zorunlu olmadıkça girilmeyecek,

varsa diğer alternatifler uygulanacaktır.

Hangi tür kapalı alanlardaki çalışmalara iş izin formu düzenlenmesi gerektiği, Daire

Başkanlıklarınca iç tamim ile ilan edilir.

b) Bakım - Onarım, Kazı - Dolgu, Hafriyat İzni

Kanalizasyon, İçmesu tesislerinde veya diğer tesislerde yapım, bakım-onarım, Kazı-dolgu ve

hafriyat yapan veya yaptıran yetkili tarafından düzenlenen çalışma izni formudur

Çalışma izin formu düzenlenmeden başlanmaması gereken tehlikeli işler, risk analizleri ile tesbit

edilir. Daire Başkanlıkları tarafından yayınlanan iç tamimle iş izni gerektiren çalışmalar ilan edilir.

Çalışmayı yapacak yetkili ve ilgili amirlerin izin ve imzaları ile çalışmaya başlanır.

c) Sıcak İş İzni

Yangın, parlama ve patlama oluşturabilecek her türlü kıvılcım, alevli çalışmalar, tamir ve

tadilatlar için düzenlenen çalışma izni formudur.

Özellikle parlayıcı ve yanıcı kimyasalların bulunduğu bir ortamda, sıcak iş izni diğer tüm

alternatifler kullanılamadığı yada kullanılmasının daha fazla risklere neden olacağı durumlarda verilir.

Risk analizleri neticesinde herhangi bir risk taşımadığı ilan edilen bölgeler dışındaki yerlerde yetkili

imza taşımayan sıcak işe izin verilmez.

Yangın tehlikesi taşıyan ortamlarda, kıvılcım kaynağı üretebilecek her türlü faaliyet Sıcak İş İzni

gerektirir. Kaynak taşlama, yakma, kesme, sıcak lehim, matkap çalışması, ısıl işlemler, motorlu araç

girişi gibi çalışmaları kapsar.

Atıksu Arıtma Tesislerinde metan gazı bulunan tesisat, tank gibi ortamlarda yapılacak elektrik,

kaynak gibi kıvılcım çıkaran tehlikeli tamir ve tadilat işlerinin çalışma izni formuna tabi olduğu, Daire

Başkanlığı tarafından iç tamim ile ilan edilir. Bu işlere başlamadan önce, işi yapan yetkili ve ilgili

amirlerin imzasıyla çalışmaya başlanabilir.

ç) İş Kontrol İzni

32

Daire Başkanlıklarınca kurumumuzun ya da alt işverenlerin, geçici veya sürekli olarak yapacağı,

yaptıracağı her türlü çalışma için düzenlenecek çalışma izin formlarıdır.

Eğitimler

Madde 37- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri:

Kurumumuzun İSG eğitimleri ve eğitim programlarının tamamı Eğitim Şb. Müdürlüğünce

organize edilir. Eğitimler; kurum içinde yetkili teknik elemanlar, İş Güv. Uzmanları tarafından

yapılabileceği gibi, kurum dışından hizmet satın alınarak da yaptırılabilir. Eğitim kayıtları ve

arşivlendirme İş Güvenliği Tek. Em. Şb. Müdürlüğü ve Eğitim Şb. Müdürlüğünce yapılır.

İdaremiz, çalışanlarına, iş sözleşmesinin türüne bakılmaksızın gerekli İSG eğitimini vermekle

yükümlüdür.

50 ve daha fazla işçi çalıştıran alt yükleniciler de kendi personeli için aşağıda ifade edilen

yükümlülüklerin tamamından sorumludur.

Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, geçici iş ilişkisi ile çalışanlara gerekli İSG eğitimi vermekle

yükümlüdür.

a) Yeni İşe Başlayanlar ve İş Yeri Değiştiren İşçilerin İSG Eğitimi: Kurumumuzda yeni işe giren

ve işyerini değiştiren daimi veya geçici işçiler, işbaşı yapmadan önce İş Sağlığı ve Güvenliği

Biriminde yapacakları işler ile ilgili tehlikeler, mesleki riskler ve korunma yöntemleri hakkında eğitim

aldırılacaktır.

b) Çalışanların İSG Eğitimleri: İdaremiz kurumumuzda çalışan işçi personele, İSG konularında

yasal hak ve sorumluluklarını bildirmek, yapmış olduğu işlerde karşı karşıya kaldıkları mesleki riskler

ve bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler konusunda iş sağlığı ve güvenliği eğitim programlarını

hazırlamak, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak ve verilecek eğitim için uygun yer, araç

ve gereç temin etmekle yükümlüdür.

Eğitimin süresi ve periyotu, çalışma ortamındaki tehlikelerin boyutu ve işçilerin eğitimlerdeki

başarı oranına göre İş Güvenliği Uzmanınca belirlenir.

c) Stajyer öğrenciler ve ziyaretçilerin İSG eğitimi: Stajyer öğrenciler yeni işe başlayan işçilerin

eğitimine tabi tutulurlar. Ziyaretçiler ise, geziye başlamadan önce gezecekleri alandaki tehlikeler ve

dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında yetkililerce ön bir eğitime tabi tutulurlar.

d) Eğitim programlarının konuları:

Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanı ve işçinin yapmış olduğu işe göre aşağıdaki

ve benzeri konulardan seçilir;

1) Genel iş sağlığı ve güvenliği kuralları,

2) İş kazaları ve meslek hastalıkların sebepleri ve işyerindeki riskler,

3) Kaza, yaralanma ve hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,

4) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,

5) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,

33

6) Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler,

7) İşyerinde güvenli ortam ve sistemleri kurma,

8) Kişisel koruyucu alet kullanımı,

9) Ekranlı ekipmanlarla çalışma,

10) Uyarı işaretleri,

11) Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya çıkan riskler,

12) Temizlik ve düzen,

13) Yangın olayı ve yangından korunma,

14) Kapalı ortamlarda çalışmalarda,

15) Ergonomi,

16) Elektrik tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,

17) İlk yardım, kurtarma.

18) Bakım onarım İşlerinde İSG ve İSG kurul kararları ile belirlenecek yeni eğitim

programlarıdır. Eğitim sonunda bir ölçme değerlendirme yapılır. Eğitim etkin olmamışsa yenilenir.

Başarılı eğitim sonunda belgelendirilir. Ölçme, değerlendirme ve belgelendirme Eğitim Şube

Müdürlüğü ve İş Güv. Tek. Em. Şb. Müdürlüğünce işçinin özlük dosyalarında saklanır.

ALTINCI BÖLÜM

Sorumluluk, Denetleme, Cezai Hükümler

Yürürlük, Yürütme, Diğer Hükümler

Sorumluluk

Madde 38- Tüm birimlerde yapılan çalışmalarda, her çalışan öncelikle kendi güvenliğinden

sorumlu olmakla birlikte sorumluluk zinciri aşağıdaki gibidir.

Kontrol Amiri, Kontrol Mühendisi veya Yapı Denetim Mühendisi, birim şefi, birim Müdürü,

İlgili Daire Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdür zincirleme sorumludur.

Denetleme

Madde 39- Bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak;

a) Olağan çalışma zamanlarında;

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları,

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun belirlemiş olduğu komisyonlar,

İş Sağlığı ve Güvenliği birimi,

İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları,

İşyeri Hekimi

b) İş kazası olması halinde

34

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları,

İş Güvenliği Teknik Emniyet Şube Müdürlüğü elemanları,

İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri denetimler yapacaktır. Denetleme tutanak ve

raporları İş Sağlığı ve Güvenliği Kuruluna sunularak kayıt altına alınacaktır.

Cezai Hükümler

Madde 40- Bu Yönetmelik hükümlerine uymayan her kademedeki personel hakkında disiplin

işlemi yapılır. Disiplin işlemi İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Başkanı tarafından başlatılır.

Yürürlük

Madde 41- Bu yönetmelik ASKİ Genel Müdürü onayı ve Büyükşehir Belediyesi Genel Kurulu

onayından sonra yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 42- Bu yönetmelik hükümlerini ASKİ Genel Müdürü yürütür.

Diğer Hükümler

Madde 46- Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan durum ve konularda; mevcut yürürlükte

bulunan Yasa, Tüzük, Yönetmelik, Genelge vb. gibi mevzuat hükümlerince işlem yapılacaktır.

35