МОНГОЛ УЛСЫН БАЙГАЛЬ ОРЧИН, НОГООН...

МОНГОЛ УЛСЫН БАЙГАЛЬ ОРЧИН,

НОГООН ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО

2017 он

НХБТГ-ын ахлах мэргэжилтэн

С.Эрдэнэцэцэг

2 Тогтвортой хөгжил, Ногоон хөгжлийн бодлогын

зорилт

АГУУЛГА

МУ-ын байгаль орчны бодлого, хөтөлбөрүүд1

3 Бодлогын хэрэгжилт

УИХ-аар батлагдсан бодлогын баримт бичиг

МУ-ын Тогтвортой

хөгжлийн үзэл баримтал -2030

2016 оны 19-р тогтоол

2016-2030

МУ-ын Үндэсний аюулгүй

байдлын үзэл баримтлал


2010-2030

Ногоон хөгжлийн бодлого


2 үе шаттай

2014-2020

2021-2030

Төрөөс ойн талаар

баримтлах бодлого


2 үе шаттай

2015-2020

2021-2030

ЗГ-ын2016-2020 оны

үйл ажиллагааны хөтөлбөр


2016-2020

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ БОДЛОГО, ХӨТӨЛБӨРҮҮД

д/д Бодлого, хөтөлбөрийн нэрХэрэгжих

хугацаа

1Ус үндэсний хөтөлбөр

УИХ-ын 2010 оны 24-р тогтоол

2010-2015

2016-2021

2

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үндэсний

хөтөлбөр

/УИХ-ын 2011 оны 02-р тогтоол/

2011-2016

2017-2021

3

Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн

үндэсний хөтөлбөр

/УИХ-ын 1998 оны 29-р тогтоол/

2005-2015

4Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр

/ЗГ-ын 2010 оны 90-р тогтоол/

2010-2015

2016-2020

5Ногоон хэрэм үндэсний хөтөлбөр

/ЗГ-ын 2005 оны 44-р тогтоол/2005-2035

6

Чанарын болон байгаль орчны

удирдлага менежментийг дэмжих


ЗГ-ын 2002 оны 146-р тогтоол/

2002-2016

д/д Бодлого, хөтөлбөрийн нэрХэрэгжих

хугацаа

9Озоны үе давхаргыг хамгаалах үндэсний хөтөлбөр


10Биологийн олон янз байдлын үндэсний хөтөлбөр


11

Нэн ховор, ховор амьтдыг хамгаалах үндэсний

хөтөлбөр


2012-2021

12Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр


13“Хатан Туул” хөтөлбөр


14

Агнуурын загасыг хамгаалах, өсгөн үржүүлэх



2008-2015

15

Ус, цаг уур, орчны шинжилгээний салбарыг 2015

он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр


2002-2015

16

Цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх үйл ажиллагааг

2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр


2007-2015

17

Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний

хөтөлбөр,


2017-2025

Хөтөлбөрүүд

7

Удаан задардаг органик

бохирдуулагчийн тухай хөтөлбөр


2014-2040

8

Хог хаягдлын менежментийг

сайжруулах үндэсний хөтөлбөр


2014-2022

Байгаль хамгаалах багц

хууль

/30 гаруй/

Байгаль орчныг хамгаалах тухай, 1995

Усны тухай, 2012

Ойн тухай, 2012

Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай, 1994

Агаарын тухай, 2012

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай, 2012

Хөрс хамгаалах, цөлжилтөөс сэргийлэх тухай, 2012

Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай, 2012

Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай, 2010

Амьтны тухай хууль, 2012

Байгалийн ургамлын тухай хууль, 2012

Бусад

ХУУЛИУД

ус

газар

хөрс

агаар

бодлого

уур амьсгал

Бохирдол

газарашиглалт

хүчтэйэ/з сайн

сайхан

хүнс, ус,материал

эрүүлмэнд

Экосистемийнүйлчилгээ

Оюун санаа

• Гоо зүй

• Боловсрол

• Амралт, чөлөөт цаг

• Шим тэжээлийн эргэлт

• Хөрс бүрэлдэн бий болох

• Амьдрах орчин, нөхцөл

• Хүнс

• Ус

• Мод

• Эрдэс баялаг

Хангах үйлчил

гээ

Дэмжих үйлчил

гээ

Зохицуулалты

н

Соёлынүйлчил

гээ

•Уур амьсгалын

зохицуулалт

•Нүүрс төрөгчийн

шингээлт

•Ус, агаар цэвэршүүлэлт

•Хаягдлыг задлах,

саармагжуулах

Хүн төрөлхтөн экосистемийн үр шимийг хүртэж амьдардаг.Бидний хүртэж буй үр шим, өгөөжийг эко системийн үйлчилгээгэж нэрлэдэг.

Байгалийн нөөц, баялаг

Хог хаягдал, газрын доройтол

Нөхөн сэргээгдэл

Экосистемийн үйлчилгээ

Эдийн засгийн өсөлт, хүний сайн сайхан

байдал

4

1.3. Монгол Улсын бодит байдал – Экосистемийн үр өгөөж

Дэлхийн жишгээр Монгол Улсын

газар нутгийн экосистемийн үр

өгөөж 1 жилд:

447 тэрбум ам.дол

2016 онд байгалийн нөөц ашигласнытөлбөр орлого 70,3 тэрбум төгрөг ороннутгийн дансанд төвлөрсөн байна. /15-85%/

Эх үүсвэр:www. eld-initiative.org

Ойгоос мод, түлээ бэлтгэжашигласны төлбөр: 2,942,500

Ус ашигласны төлбөр: 34,254,300 –

менежментэд 3 тэрбум

Байгалийн ургамал ашигласнытөлбөр: 553,400

Агнуурын нөөц ашигласны төлбөр:

920,900

Газар ашигласны төлбөр: 6.500.000

“Эхлээд хөгжье, дараа нь цэвэрлье” гэсэн өнөөгийн хандлагыг өөрчлөх шаардлага

1 =Дэлхийн дунджаас 7 дахин их эрчим хүч

Ази, Номхон далайн бүсийн дунджаас 7 дахин их материал

Тулгамдсан асуудал

➢ Амьдрах орчны доройтол

➢ Нөөцийн хомсдол

17 кг

Монгол

9 кг

Вьетнам

6 кг

Хятад

4 кг

Энэтхэг

2 кг

Фижи

0,3 кг

Япон

>

Техник, технологийн хоцрогдол, үрэлгэн,

ашиггүй хэрэглээ

Орчны бохирдол, доройтол

Ядуурал, хот хөдөөгийн ялгаа,

орлогын ялгаатай байдал

УАӨ-д өртөмт-гий эмзэг

Эдийн засаг байгалиас, тэр

дундаа нэг салбараас хараат

Монгол Улс 2030 онд нэг хүнд ногдох орлогоороо дунд орлоготой орнуудын тэргүүлэх эгнээнд хүрсэн, тогтвортой өсч байгаа эдийн засгийн олон салбартай, нийгмийн хүрээнд дундаж болон чинээлэг дундаж давхарга давамгайлсан, экологийн тэнцвэртэй байдлыг

хадгалсан, тогтвортой ардчилсан засаглалтай улс болно.

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТУУД

НИЙГМИЙН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТУУД

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТУУД

➢ Хөдөө аж ахуйн➢ Аж үйлдвэр➢ Аялал жуулчлал➢ Эрдэс баялаг➢ Дэд бүтэц➢ Макро Э/З-н бодлого➢ Бизнесийн таатай

орчин

➢ Хүртээмжтэй өсөлт ба нийгмийн тэгш байдал

➢ Эрүүл мэндийн чанартай хүртээмжтэй тогтолцоо

➢ Мэдлэгт суурилсан нийгэм ба ур чадвар бүхий Монгол хүн

ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗАСАГЛАЛ

➢ Усны нөөцийн нэгдсэн менежмент

➢ Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох

➢ Экосистемийн тэнцвэрт байдал

➢ ТХҮБ-г хэрэгжүүлэх тогтолцоо

➢ Бүх талын оролцоог хангасан сайн засаглал

➢ Авилга, хээл, хахуулийг устгах

➢ Олон улсын хамтын ажиллагаанд идэвхтэй оролцох

Зорилтуудыг хэрэгжүүлэх I үе шат /2016-2020 он/ Хэрэгжилтийн явц, үр дүнг үндсэн үе шатууд II үе шат /2021-2025 он/ 20 үзүүлэлтээр үнэлнэ.

III үе шат /2026-2030 он/

МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ҮЗЭЛ БАРИМТЛАЛ-2030

4.3

15.7

0.5

0.8

17.4

8

72.6

33.2

27.4

3.14

22.5

20

20

20

2

2

20

25

20

8.5

80

40

24

15

28

30

40

40

3

3

30

30

30

9

90

60

15

30

30

Эрчим хүчний үйлдвэрлэлд сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хувь

Барилгын дулаан алдагдлын бууралт хувь

Хог хаягдлын дахин боловсруулалтын хэмжээ эзлэх хувь

Ногоон хөгжилд зарцуулах зардлын дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх

хувь

ШУ технологийн судалгаанд зарцуулах дотоодын нийт бүтээгдэхүүний эзлэх

хувь

Засгийн газрын ногоон худалдан авалтын эзлэх хувь

Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн эзлэх хувь

Байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх хөрөнгө оруулалтыг

нэмэгдүүлэх хувь

Нийт газар нутагт ойгоор бүрхэгдсэн талбайн эзлэх хувь

Баталгаат ундны усаар хангагдах хүн амын эзлэх хувь

Сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжид хамрагдах хүн амын

эзлэх хувь

Ядуурлын түвшин

УБ хот болон бусад суурин газрын ногоон байгууламжийн эзлэх хувь

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд хөдөө аж ахуй, боловсруулах үйлдвэрлэлийн

эзлэх хувь

Шалгуур, хүрэх үр дүн

2030 2020 2013

ЗОРИЛТУУД

ХХ-ийн ялгарал,

хаягдлыг бууруулах

БО-ны тэнцвэрт

байдлыг хангах

НЭЗ-ийг дэмжсэн

санхүү, хөрөнгө

оруулалтыг

нэмэгдүүлэх

Ногоон ажлын

байр, хэв маягийг

төлөвшүүлэх

Шинэ технологи,

инновацийг

хөгжүүлэх

Ухаалаг ногоон хот,

тосгоныг хөгжүүлэх


НХБ-ын стратегийн

зорилтууд

Хэрэгжүүлэх

арга замуудаас

ү/а-ууд

I. Хүлэмжийн хийн

ялгарал багатай

үйлдвэрлэл,

хэрэглээ

- СЭХ, э/х үр ашгийг 20% нэмэгдүүлэх, бүтээмж, хэмнэлт, ХХ- тооллого хийх чадавх

- Ногоон барилга, э/х аудит хийх, дулаан алдагдлыг 20/40% бууруулах, норм норматив стандарт

- АҮ - байгальд ээлтэй, дэвшилтэт технологи, R&D, стандарт БОНБҮ, мониторинг

- Тогтвортой ХАА- ногоон технологи-БО тогтвортой байдал, Эко аялал жуулчлал, Ил тод,

хариуцлагатай уул уурхай, байгальд ээлтэй дэд бүтэц, тээвэр – ХХЯ бууруулах

1.1,

1.2,

1.3,

1.4,

1.12,

1.7

II. Экосистемийн

тэнцвэрт байдал

• Ойжуулалт, ойн нөхөн сэргээлтийг эрчимжүүлэх, иргэд, хувийн хувийн хэвшлийн идэвх санаачлагыг

өрнүүлж дэмжих,

• Ойн санг иргэд, нөхөрлөл, ААН-д гэрээгээр эзэмшүүлэх,

• Иргэн, ААНБ-д эзэмшлийн газар дээрээ өөрийн хөрөнгөөр тарьж ургуулсан ой, ургамал, өсгөн

үржүүлсэн ан амьтныг өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх замаар хувийн хэвшлийн ХО-ыг нэмэгдүүлэх

• ТХГН - экосистемийн үйлчилгээг хадгалах НХ-ийн жишиг нутаг

2.3,

2.7,

2.8,

2.11,

2.12,

2.14

III. Ногоон

санхүүжилт, хөрөнгө

оруулалт-Цэвэр

технологи

• ДНБ-ий >2%-ийг ногоон хөгжилд зарцуулж, СО2 ялгарлыг бууруулах, цэвэр технологид ХО

• Байгаль хамгааллын төрийн байгууллагын чиг үүргийг ТББ, хувийн хэвшилд нөхцөл, үе шаттайгаар

хариуцуулан гүйцэтгүүлэх.

• Үндэсний үйлдвэрлэгчийн ногоон бүтээгдэхүүнийг дэмжих

• Тогтвортой санхүүжилт, ногоон зээлийн сан, ногоон татвар

• Тогтвортой/ногоон худалдан авалт- ЗГ-ын >ХА -20%, ОУ худалдааны боломж

3.1,

3.2,

3.3,

3.5,

3.6, 3.7


НХБ-ын стратегийн

зорилтууд

Хэрэгжүүлэх

арга замуудаас

ү/а-ууд

IV. Ногоон амьдралын

хэв маяг

• Зохистой хөдөлмөр эрхлэлт, ногоон ажлын байрыг бий болгох, мэргэжлийн боловсрол, зорилтот

бүлэг

• Байгалийн хүчин зүйл, баялгаас шууд хамааралтай иргэдийн амьжиргааг сайжруулах, УАӨ-ийн

нөлөөллийг даван туулах чадавхыг бэхжүүлэх, PES урамшуулал олгох механизм

• Эко цэвэр, үндэсний үйлдвэрлэгч ЖДҮ-ийг чадавхижуулах, хөнгөлөлттэй зээл, санхүүгийн

түрээсийн үйлчилгээгээр дэмжих,

• Бэлчээрийн усан хангамжийг сайжруулах чиглэлээр санаачилгатай ажиллаж байгаа малчдыг

урамшуулах.

4.1, 4.6,

4.7

V. БШУТИ Ногоон

хөгжлийн хурдасгуур

• Тогтвортой хөгжлийн боловсрол, хэмнэлтэй, үр ашигтай хэрэглээний соёл

• БОМТ ISO 14000 багц стандарт ААНБ үйлдвэрлэл, хэрэглээний зөв дадал

• Цэвэр технологи, инноваци, биотехнологи, ногоон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч гарааны компани

5.2, 5.4,

5.5

VI. УАӨ, нөөц даацад

суурилсан хүн амын

суурьшил

- Ногоон, ухаалаг хот, агаар, орчны бохирдлыг бууруулах

- Хог хаягдлын менежмент, 3R, хог хаягдал - эрчим хүч,

- Ногоон байгууламж, БО ээлтэй, хүртээмжтэй, найдвартай нийтийн тээвэр, ая тухтай амьдрах

орчин

6.1, 6.2,

6.3, 6.4,

6.5,


4

НЭЗТТНогоон

хөгжлийн

үзүүлэлт

Ногоон барилга

Тогтвортой

худалдан

авалт

Ногоон

хөгжлийн

бодлогын

дэмжлэгНогоон

ажлын байр

Хог хаягдлын

менежмент

НЭЗ-ийн

мэдлэг

олгохГадаад

худалдааны

боломж

Тогтвортой

санхүүжилт

НЭЗТ-ИЙН

хүрээнд

➢ Бодлогын үнэлгээ,

➢ Т21 /СЯ/

➢ Аймгийн хөгжлийн

Х/тБХБЯ

➢ Сургуулийн ногоон

барилга /цэцэрлэг/

➢ Чадавхи бэхжүүлэх

МБХ

➢ ТоС форум,

➢ Ногоон зээлийн

сан

➢ ТоС стратеги /road

map/

СЯ

➢ Нэмэлт өөрчлөлтийн

хуулийн төсөл,

➢ Судалгаа

➢ Төлөвлөгөө

ҮСХ

➢ Ногоон ажлын

байрны судалгаа

ҮСХ

➢ НХ-ийн бодлогын үр

дүнг хэмжих 38

гаруй үзүүлэлт

➢ Сургалт, семинар

➢ Их, дээд сургуулиудын

сургалтын 3 шинэ

хөтөлбөр

ҮХГ

➢ Экспортын органик,

эко бүтээгдэхүүний

судалгаа

ЗТХЯ

➢ Автомашины хаягдлын

судалгаа, зөвлөмж

Бодлогын хэрэгжилт

Тогтоолын хүрээнд 2016 оны

жилийн эцсийн байдлаар 14

аж ахуйн нэгжид 30.9*

тэрбум төгрөгийн татварт

ногдох 3.1 тэрбум төгрөгийн

хөнгөлөлт үзүүлсэн.

* эх сурвалж: Татварын ерөнхий газар

2013 оны 303 дугаар тогтоол

/орлогын албан татварын хөнгөлөлт/

2017 оны 168 дугаар тогтоол

/гаалийн албан татварын хөнгөлөлт/

Эрчим хүч хэмнэх, дулааны

үйлдвэрлэл, бохир ус цэвэрлэх, усны

хэмнэлттэй техник, тоног

төхөөрөмжийн жагсаалт

- ЭХ хэмнэх, дулааны үйлдвэрлэл /13/

- Бохир ус цэвэрлэх, усны хэмнэлттэй

тоног төхөөрөмж /2/

Засгийн газрын дэмжлэгийн хүрээнд

Засгийн газрын 2017 оны 290-р тогтоол

“БОЭ технологи

нэвтрүүлсэн иргэн,

ААНБ-ыг урамшуулах

журам”

Сурталчлах, дотоодын, ОУ-ын

үзэсгэлэн

Үндэсний, ОУ-ын

шагнал

ОУБ-тай ажиллахад

зуучлах

НЗС, дотоод, гадаадын зээл,

хөрөнгө оруулалтХАА-нд

давуу эрх

Стандарт: мэргэжил, арга зүйнтуслалцаа үзүүлэх;

Тоног төхөөрөмжийн

жагсаалт

БОЭ дэвшилтэт арга,

технологи нэвтрүүлсэн

иргэн, ААНБ-д

"Ногоон гэрчилгээ”

Шалгаруулах

комисс

БО-нд үзүүлэх сөрөг

нөлөөллийг

бууруулахад чиглэсэн

ү/а явуулсан ААНБ-ын

бүтээгдэхүүн,

үйлчилгээнд

“Эко тэмдэг”

Техникийн

зөвлөл

Тогтвортой санхүүжилтийн хөтөлбөр/ТоС/:

МБХ-ноос санаачлан ТоС-ын хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлж эхлэв.

ТоС-ын форум 4 удаагийн Ногоон зээлийн сан байгуулах ажлын хэсэгийн удаа

дараагийн хурал, холбогдох судалгааны ажлыг эхлүүлсэн.

ЗГ-ын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт энэ хүрээний ажлыг тусган хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.

Барилгын салбар:

Ногоон сургууль, цэцэрлэгийн барилгын зураг төсөл бэлэн болсон.

Дулааны алдагдал бууруулах талаар судалгаа, тооцоо, зарим загвар төслүүд хэрэгжүүлсэн.

Ногоон барилгын зэрэглэл тогтоох үндэсний үнэлгээний системийг Монголын нөхцөлд тохируулан боловсруулж, баталгаажуулахад бэлэн болгосон.

ЗГ-ын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт ногоон орон сууц, СЭХ, ухаалаг хот, Хархоринг БО-нд ээлтэй хот болгон хөгжүүлэх, ариун цэврийн байгууламжийг байгальд ээлтэй аргаар шийдвэрлэх зэрэг олон ажлууд тусган хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн байна.

18

Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуулийг мөрдөж эхлээд байна. Эрчим хүч хэмнэлтийн үндэсний хөтөлбөр батлагдсан,

Шөнийн цахилгааны хөнгөлөлтийг хэрэгжүүлж байна. Салхитын салхин цахилгаан станц, Дарханы 10 МВт-ын нарны цахилгаан

станц ашиглалтанд орсон ба УБ хотод 10 МВт-ын нарны цахилгаан станц болон Өмнөговь аймагт 50 МВт-ын салхин цахилгаан станцын барилгын ажил явагдаж байна. Энэ бүхний үр дүнд Монгол улсын сэргээгдэх эрчим хүчний хүчин чадал 2017 оны эцэс гэхэд 120 МВт-д хүрнэ.

Эрчим хүчний дамжуулалтын алдагдалыг бууруулах үйл ажиллагаа, эрчим хүчний аудитор бэлтгэх зэрэг ажлууд хийгдэж байна.

ДЦС-ын үр ашгийг дээшлүүлэх, технологийн шинэчлэлт хийх, байгалийн хий болон бусад эрчим хүчний эх үүсвэрийн талаар судалгаа хийх зэрэг ажлууд хийгдэж байна.

Эрчим хүч

➢ ТХБ-ын үзэл санааг ЕБ 628 сургуулийн сургалтын хөтөлбөрт тусгасан/шинэчилэх зорилт тавьсан.

➢ Олон нийт болон шийдвэр гаргагч нарын төлөөлөл бүхий 1900 гаруй хүнд тогтвортой хөгжлийн боловсрол /тогтвортой хөгжил/ ногоон хөгжлийн тухай мэдээлэл, мэдлэг, үзэл санааг хүргээд байна. Үүнд:➢ 14 аймагт насан туршийн боловсролын үндэсний 42 сургагч багш

➢ Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын 188 хүн

➢ БО-ын салбарын 1196 хүн

➢ Ерөнхий боловсролын 96 эко сургуулийг төсөлд хамруулан чадавхижуулж байна.

➢ Энэ чиглэлээр гадаад болон дотоодод нийт 200 гаруй удаагийн сургалт, семинарыг зохион байгуулж, 8000 гаруй хүнийг хамруулаад байна.

19

ТХ-ын боловсрол

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа

www.mne.mn

МОНГОЛ УЛСЫН БАЙГАЛЬ ОРЧИН, НОГООН...

Documents