ВИДОВИВИДОВИ НАНАКОМУНИЦИРАЊЕКОМУНИЦИРАЊЕ ––

невербалнаневербалнакомуникацијакомуникација

Доц. д-р Сузана Џамтоска-Здравковска

НЕВЕРБАЛНАНЕВЕРБАЛНАКОМУНИКАЦИЈАКОМУНИКАЦИЈА

ПАРАЛИНГВИСТИЧКИПАРАЛИНГВИСТИЧКИ ЗНАЦИЗНАЦИ

ЕКСТРАЛИНГВИСТИЧКИЕКСТРАЛИНГВИСТИЧКИ ЗНАЦИЗНАЦИ

ПОСЕБНИПОСЕБНИ ОБЛИЦИОБЛИЦИ НАНА НЕВЕРБАЛНОНЕВЕРБАЛНОКОМУНИЦИРАЊЕКОМУНИЦИРАЊЕ

ПАРАЛИНГВИСТИЧКИПАРАЛИНГВИСТИЧКИ ЗНАЦИЗНАЦИ --ПАРАЈАЗИКПАРАЈАЗИК

ЗНАЦИЗНАЦИ КОИКОИ ГОГО СЛЕДАТСЛЕДАТ ГОВОРОТГОВОРОТ((КВАЛИТЕТОТКВАЛИТЕТОТ НАНА ГЛАСОТГЛАСОТ, , ЈАЧИНАТАЈАЧИНАТА –– ТРАЈНИТРАЈНИКАРАКТЕРИСТИКИКАРАКТЕРИСТИКИ НАНА ГОВОРОТГОВОРОТ))

ЗНАЦИЗНАЦИ КОИКОИ ИМААТИМААТ САМОСТОЈНАСАМОСТОЈНА УЛОГАУЛОГА ВОВОКОМУНИЦИРАЊЕТОКОМУНИЦИРАЊЕТО ((ВОЗДИВНУВАЊЕВОЗДИВНУВАЊЕ, , СВИРКАЊЕСВИРКАЊЕ, , ПОТКАШЛУВАЊЕПОТКАШЛУВАЊЕ, , ИКАЊЕИКАЊЕ, , ПРОЅЕВАЊЕПРОЅЕВАЊЕ, , ПЛАЧЕЊЕПЛАЧЕЊЕ, , СМЕЕЊЕСМЕЕЊЕ))

ЗНАЦИЗНАЦИ КОИКОИ ГОГО СЛЕДАТСЛЕДАТ ВЕРБАЛНИОТВЕРБАЛНИОТ ГОВОРГОВОР((НАГЛАСУВАЊЕТОНАГЛАСУВАЊЕТО ИИ РИТАМОТРИТАМОТ НАНА ГОВОРОТГОВОРОТ, , ВИСИНАТАВИСИНАТА НАНА ГЛАСОТГЛАСОТ, , БРЗИНАТАБРЗИНАТА НАНАЗБОРУВАЊЕТОЗБОРУВАЊЕТО, , ИНТОНАЦИЈАИНТОНАЦИЈА, , АКЦЕНТАКЦЕНТ) ) –– ТОАТОАСЕСЕ ПРОЗОДИЧКИПРОЗОДИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИКАРАКТЕРИСТИКИ НАНАГОВОРОТГОВОРОТ

ПРИМЕРПРИМЕР: :

* * СПОРОТОСПОРОТО ЗБОРУВАЊЕЗБОРУВАЊЕ ИИ МАЛИТЕМАЛИТЕВАРИЈАЦИИВАРИЈАЦИИ ВОВО ВИСИНАТАВИСИНАТА НАНА ТОНОТТОНОТНАЈЧЕСТОНАЈЧЕСТО СИГНАЛИЗИРААТСИГНАЛИЗИРААТНЕГАТИВНИНЕГАТИВНИ ЧУВСТВАЧУВСТВА -- ЗДОДЕВНОСТЗДОДЕВНОСТ, , СТРАВСТРАВ, , ЖАЛОСТЖАЛОСТ

* * БРЗОТОБРЗОТО ЗБОРУВАЊЕЗБОРУВАЊЕ ИИ ПОГОЛЕМИТЕПОГОЛЕМИТЕВАРИЈАЦИИВАРИЈАЦИИ -- НАЈЧЕСТОНАЈЧЕСТОСИГНАЛИЗИРААТСИГНАЛИЗИРААТ ПОЗИТИВНИПОЗИТИВНИЧУВСТВАЧУВСТВА, , АКТИВНОСТАКТИВНОСТ, , ИЗНЕНАДЕНОСТИЗНЕНАДЕНОСТ

ПАРАЈАЗИКОТПАРАЈАЗИКОТ НЕНЕ СЕСЕ ЗЕМАЗЕМА КАКОКАКО МЕРОДАВЕНМЕРОДАВЕНВОВО СУДСТВОТОСУДСТВОТО ((ТАМУТАМУ СЕСЕ БИТНИБИТНИ ФАКТИТЕФАКТИТЕ), ), НОНО ВОВО ЗДРАВСТВОТОЗДРАВСТВОТО ИМАИМА ИСКЛУЧИТЕЛНАИСКЛУЧИТЕЛНАВАЖНОСТВАЖНОСТ, , НАНА ПРИМЕРПРИМЕР ЗАЗА УТВРДУВАЊЕУТВРДУВАЊЕ НАНАДИЈАГНОЗАДИЈАГНОЗА НАНА ПАЦИЕНТОТПАЦИЕНТОТ; ; ПОСЕБНОПОСЕБНО ЕЕВАЖЕНВАЖЕН ПРИПРИ ИЗРАЗУВАЊЕИЗРАЗУВАЊЕ ЧУВСТВАЧУВСТВА КОНКОНПАРТНЕРИТЕПАРТНЕРИТЕ, , РОДИТЕЛИТЕРОДИТЕЛИТЕ, , ПРИЈАТЕЛИТЕПРИЈАТЕЛИТЕ......

ПРЕКУПРЕКУ НЕГОНЕГО МОЖЕМОЖЕ ДАДА СЕСЕ СМЕНИСМЕНИ ЗНАЧЕЊЕТОЗНАЧЕЊЕТОНАНА ВЕРБАЛНИТЕВЕРБАЛНИТЕ ПОРАКИПОРАКИ –– ПРИМЕРПРИМЕР: : ДАДАНЕГИРАМЕНЕГИРАМЕ ДЕКАДЕКА НЕШТОНЕШТО НЕНЕ БОЛИБОЛИ, , АА ДАДАОФКАМЕОФКАМЕ ОДОД БОЛКАБОЛКА

ФУНКЦИИФУНКЦИИ НАНАПАРАЛИНГВИСТИЧКИТЕПАРАЛИНГВИСТИЧКИТЕ ЗНАЦИЗНАЦИ

1. 1. МАНИФЕСТАЦИЈАМАНИФЕСТАЦИЈА НАНА ЕМОЦИИЕМОЦИИ –– ИИ ВОВОСЛУЧАЈСЛУЧАЈ КОГАКОГА НЕМАМЕНЕМАМЕ НАМЕРАНАМЕРА ДАДА ГИГИИЗРАЗИМЕИЗРАЗИМЕ ((ГНЕВОТГНЕВОТ ГОГО СЛЕДИСЛЕДИ ОСТРАОСТРА БОЈАБОЈА НАНАГЛАСОТГЛАСОТ, , БРЗОБРЗО ТЕМПОТЕМПО, , НЕПРАВИЛЕННЕПРАВИЛЕН РИТАМРИТАМ))

2. 2. ОЗНАЧУВАЊЕОЗНАЧУВАЊЕ НАНА ИНТЕРПЕРСОНАЛНИИНТЕРПЕРСОНАЛНИСТАВОВИСТАВОВИ ((ПРИЈАТЕЛСКИПРИЈАТЕЛСКИ ИЛИИЛИНЕПРИЈАТЕЛСКИНЕПРИЈАТЕЛСКИ, , ДОМИНАНТНОСТДОМИНАНТНОСТ, , ПОТЧИНЕТОСТПОТЧИНЕТОСТ))

3. 3. ОЦЕНУВАЊЕОЦЕНУВАЊЕ НАНА КАРАКТЕРИСТИКИТЕКАРАКТЕРИСТИКИТЕ НАНАЛИЧНОСТАЛИЧНОСТА ((УПОРНОСТУПОРНОСТ, , ВОЗДРЖАНОСТВОЗДРЖАНОСТ, , СМЕЛОСТСМЕЛОСТ, , ВНИМАТЕЛНОСТВНИМАТЕЛНОСТ))

4. 4. ОЦЕНУВАЊЕОЦЕНУВАЊЕ НАНА ДЕМОГРАФСКИТЕДЕМОГРАФСКИТЕОБЕЛЕЖЈАОБЕЛЕЖЈА –– ПОЛПОЛ. . ВОЗРАСТВОЗРАСТ, , РЕГИОНАЛНАРЕГИОНАЛНА ИИНАЦИОНАЛНАНАЦИОНАЛНА ПРИПАДНОСТПРИПАДНОСТ

5. 5. УСПЕШНОУСПЕШНО ОДВИВАЊЕОДВИВАЊЕ НАНА ВЕРБАЛНАТАВЕРБАЛНАТАКОМУНИКАЦИЈАКОМУНИКАЦИЈА ((БЕЗБЕЗ УПОТРЕБАУПОТРЕБА НАНА ОВИЕОВИЕЗНАЦИЗНАЦИ КОМУНИКАЦИЈАТАКОМУНИКАЦИЈАТА ТЕШКОТЕШКО БИБИ СЕСЕОДВИВАЛАОДВИВАЛА))

6. 6. ОБЛИКУВАЊЕОБЛИКУВАЊЕ НАНА СМИСЛАТАСМИСЛАТА НАНАВЕРБАЛНАТАВЕРБАЛНАТА КОМУНИКАЦИЈАКОМУНИКАЦИЈА, , ДОПОЛНАДОПОЛНА ИИПРОМЕНАПРОМЕНА НАНА НЕГОВОТОНЕГОВОТО ЗНАЧЕЊЕЗНАЧЕЊЕ((РАЗЛИЧНОРАЗЛИЧНО ИЗГОВОРЕНИТЕИЗГОВОРЕНИТЕ ДАДА ИИ НЕНЕМОЖЕМОЖЕ ДАДА ИМААТИМААТ РАЗЛИЧНАРАЗЛИЧНА СМИСЛАСМИСЛА

ЕКСТРАЛИНГВИСТИЧКИЕКСТРАЛИНГВИСТИЧКИЗНАЦИЗНАЦИ

КИНЕТИКА - ГОВОР НА ТЕЛОТО/ ЈАЗИК НА ТЕЛОТО

ПРОКСЕМИКА (НЕМИОТ ЈАЗИК) –“ПРОСТОРНА ПСИХОЛОГИЈА”

КИНЕТИКАКИНЕТИКА -- ГОВОРГОВОР НАНАТЕЛОТОТЕЛОТО

KINESIS = ДВИЖЕЊЕ

ГОВОРОТ НА ТЕЛОТО Е СОСТАВЕНОД ТЕЛЕСНИ ДВИЖЕЊА, ГЕСТОВИ, ИЗРАЗИ КОИ СЕ ЗДРУЖУВААТ ВОПООБЕМНИ СИСТЕМИНАКОМУНИЦИРАЊЕ

ГОВОРОТ НА ЛИЦЕТО-ФАЦИЈАЛНАТА ЕКСПРЕСИЈА

ЛИЦЕТО Е ВО ЦЕНТАРОТ НАВИДНОТО ПОЛЕ И ТОА ЕНАЈЕКСПРЕСИВЕН ДЕЛ ОД ТЕЛОТО

МОШНЕ ЗНАЧАЕНМЕДИУМ ЗАИЗРАЗУВАЊЕ ИПРЕНЕСУВАЊЕ НАОСНОВНИТЕ ЧОВЕКОВИ ЧУВСТВА –ВЕСЕЛОСТ, ЖАЛОСТ, ИЗНЕНДАУВАЊЕ, СТРАВ, БЕС...

НА ЛИЦЕТО ПОСЕБНО ВООЧЛИВИ СЕ ОЧИТЕ. ПОГЛЕДОТ ИМА ТРИ УЛОГИ:

ЕКСПРЕСИВНА: ОЧИТЕ ИЗРАЗУВААТ, ПРЕД СЕ, ДВЕ ЕМОТИВНИ СОСТОЈБИ: СТРАВ ИИЗНЕНАДУВАЊЕ.

РЕГУЛАТОРНА: Со погледот најнапредсигнализираме дека сме свесни за комуникацискатаситуација, сакаме да комуницираме. Со одвраќањена погледот пренесуваме спротивна порака.

КОНТРОЛНА: Кого, кога и како ќе погледнеме, зависи од довербата помеѓу партнерите, нивниотоднос, нивото на интеракција, па дури и одсоцијалните сигнали како што се полот, статусот, староста.

ВАЖЕНИЗРАЗЕН НА ЛИЦЕТО Е И УСТАТАКОЈА СО МУСКУЛИТЕ РАЗЛИЧНО ЈАЗАТЕГАМЕ И СО ТОА ПРЕНЕСУВАМЕСООПШТЕНИЕ.

ТАА Е ВАЖЕН КОМУНИКАЦИСКИ ОРГАНЗА ГЛУВОНЕМИТЕ БИДЕЈЌИ НЕ ГИСЛУШААТ ЗБОРОВИТЕ, ТУКУ УЧАТ ДАЧИТААТ ОД ДВИЖЕЊЕТО НА УСТАТА.

СО УСТАТА СЕ ИЗРАЗУВААТ ЧУВСТВАТА: ВЕСЕЛОСТ, ЖАЛОСТ, СТУД, СТРАВ, ЗАЧУДЕНОСТ.

ДВИЖЕЊЕНА ТЕЛОТО- ГЕСТОВИ

ГЕСТОВИТЕ СЕ ЕДНИ ОД НАЈПОЗНАТИТЕОБЛИЦИНА ГОВОРОТ НА ТЕЛОТО. ТИЕ ИМААТНАЈОБЕМЕНИНАЈЈАСЕН НЕВЕРБАЛЕНРЕЧНИК.

ТЕОРЕТИЧАРИТЕ ТУКА ГИ ВБРОЈУВААТДВИЖЕЊЕТО НА ЕКСТРЕМИТЕТИТЕ, ОСОБЕНО РАЦЕТЕ, ДРЖЕЊЕТО НА ТЕЛОТО.

СПОРЕД УМБЕРТО ЕКО, “ГЕСТОВИТЕ ИДВИЖЕЊАТА НА ТЕЛОТО НЕ СЕ ДЕЛ ОДИНСТИНКТИВНАТА ЧОВЕЧКА ПРИРОДА, ТУКУСИСТЕМИНА ОДНЕСУВАЊЕ КОИ СЕ УЧАТ ИКОИ СЕ РАЗЛИКУВААТ ВО РАЗЛИЧНИКУЛТУРИ”.

ДВИЖЕЊАТА НА ТЕЛОТО СЕСИСТЕМАТИЗИРААТ ВО ТРИ ВИДА:

-- АДАПТОРИАДАПТОРИ –– ДВИЖЕЊАДВИЖЕЊА КОИКОИ НАНА ЧОВЕКЧОВЕК МУМУПОМАГААТПОМАГААТ ПРИПРИ ПРИЛАГОДУВАЊЕПРИЛАГОДУВАЊЕ НАНАСРЕДИНАТАСРЕДИНАТА

-- РЕГУЛАТОРИРЕГУЛАТОРИ –– ДВИЖЕЊАДВИЖЕЊА КОИКОИ ГОГОНАСОЧУВААТНАСОЧУВААТ ЧОВЕЧКИОТЧОВЕЧКИОТ ГОВОРГОВОР ИЛИИЛИКОНТАКТКОНТАКТ СОСО ДРУГИДРУГИ

-- ИЛУСТРАТОРИИЛУСТРАТОРИ –– ГОГО НАГЛАСУВААТНАГЛАСУВААТ, , ЗБОГАТУВААТЗБОГАТУВААТ ИЛИИЛИ ОБЈАСНУВААТОБЈАСНУВААТВЕРБАЛНОТОВЕРБАЛНОТО СООПШТЕНИЕСООПШТЕНИЕ

ДРЖЕЊЕИ ДВИЖЕЊЕНА ТЕЛОТО

СО ДРЖЕЊЕТО НА ТЕЛОТО, ПРЕД СЕ, СЕ ДАВА ДОЗНАЕЊЕ КАКОВ Е СТАВОТ КОН ЛИЦЕТО - УЧЕСНИКВО КОМУНИКАЦИЈАТА. ЗБОРУВА ЗА НАШИОТ СОЦИЈАЛЕН СТАТУС, СТЕПЕНОСТ НА САМОСВЕСТ (На пример, човек совисок социјален статус најчесто зазема виднаположба, во просторот настапува во централноместо, се однесува возвишено, неговите движења сеенергични, погледот директен.) КЛЕЧЕЊЕТО пред некого е јасен израз на потчинетост илизависност.ДРЖЕЊЕТО НА ТЕЛОТО Е ОСОБЕНО ВАЖНОПРИЈАВНИНАСТАПИ. СО ДРЖЕЊЕТО НА ТЕЛОТО ИЗРАЗУВАМЕ ИВНАТРЕШНИ ЧУВСТВА И ДУШЕВНОРАСПОЛОЖЕНИЕ.

ПРОКСЕМИКАПРОКСЕМИКА –– НЕМИОТНЕМИОТ ЈАЗИКЈАЗИК

ПРОКСЕМИКАПРОКСЕМИКА ((користењекористење нана просторотпросторот какокакосредствосредство заза комуникацијакомуникација) ) -- ТЕРМИНТЕРМИН КОЈКОЈ ВОВОТЕОРИЈАТАТЕОРИЈАТА ЗАЗА КОМУНИЦИРАЊЕКОМУНИЦИРАЊЕ ГОГО ИМАИМАВОВЕДЕНОВОВЕДЕНО ЕДВАРДЕДВАРД. . ТТ. . ХАЛХАЛ СОСО СВОЕТОСВОЕТОПРВОПРВО ДЕЛОДЕЛО ““НЕМИОТНЕМИОТ ЈАЗИКЈАЗИК””

ХалХал гиги имаима направенонаправено првитепрвите систематскисистематскипроучувањапроучувања нана значењетозначењето нана просторотпросторот, , неговатанеговатаупотребаупотреба какокако медиуммедиум заза комуницирањекомуницирање. . ПРОКСЕМИКАТАПРОКСЕМИКАТА ЈАЈА НАРЕКУВАНАРЕКУВА““ПРОСТОРНАПРОСТОРНА ПСИХОЛОГИЈАПСИХОЛОГИЈА””..

ФИЗИЧКАФИЗИЧКА БЛИЗИНАБЛИЗИНА

ИНТИМНА ДИСТАНЦА - (околу 15 см): Тааприфаќа или дозволува пристап на многу блиски, деца, брачен парнер, близок роднина. Ако некојшто интимно не ни е близок настојува на такваблизина, се чувствуваме непријатно и сеповлекуваме.

ПЕРСОНАЛНА ДИСТАНЦА - (од 45 до 80 см): Персоналната одалеченост вклучува блиски луѓе, добри пријатели и роднини. Тоа се луѓе со коиимаме личен однос и со кои, помалку или повеќе, се идентификуваме.

СОЦИЈАЛНА ДИСТАНЦА - (од 80 см до 4 метри): Таа не значи социјална дистанца такакако што овој термин се употребува, односно восмисла на подготвеност за помалку или повеќеблиски контакти со други лица, туку означувавообичаена дистанца помеѓу луѓе кои нештозаеднички преземаат.

ЈАВНА ДИСТАНЦА - (од 4 метри и повеќе): Таа служи за формализирање на односите иупатува на непристапност на луѓетоангажирани во јавниот живот.

ПРОСТОРНАПРОСТОРНАРАСПОРЕДЕНОСТРАСПОРЕДЕНОСТ

РАСПОРЕДРАСПОРЕД ВОВО ПРОСТОРОТПРОСТОРОТ ВОВО КОЈКОЈ СЕСЕОДВИВАОДВИВА КОМУНИКАЦИЈАТАКОМУНИКАЦИЈАТА –– МЕСТОТОМЕСТОТОШТОШТО СОГОВОРНИЦИТЕСОГОВОРНИЦИТЕ ГОГО ЗАЗЕМААТЗАЗЕМААТЕДЕНЕДЕН КОНКОН ДРУГДРУГ, , КАКОКАКО ИИОДДАЛЕЧЕНОСТАОДДАЛЕЧЕНОСТА ПОМЕЃУПОМЕЃУ НИВНИВ..

СОСО ЗАЗЕМАЊЕЗАЗЕМАЊЕ ОДРЕДЕНАОДРЕДЕНА ПОЛОЖБАПОЛОЖБА СЕСЕИЗРАЗУВАИЗРАЗУВА ИИ ПОСТОЕЊЕПОСТОЕЊЕ НАНА ОДРЕДЕНОДРЕДЕНМЕЃУСЕБЕНМЕЃУСЕБЕН СОЦИЈАЛЕНСОЦИЈАЛЕН ОДНОСОДНОС..

КОМУНИЦИРАЊЕКОМУНИЦИРАЊЕ СОСО ПРОСТОРОТПРОСТОРОТ --ТЕРИТОРИЈАЛНОСТТЕРИТОРИЈАЛНОСТ

РАЗНИРАЗНИ АКТИВНОСТИАКТИВНОСТИ СОСО КОИКОИ ЕДИНКАТАЕДИНКАТАГОГО ИСТАКНУВАИСТАКНУВА СВОЕТОСВОЕТО ПРАВОПРАВО НАНАОДРЕДЕНОДРЕДЕН ПРОСТОРПРОСТОР ИИ РЕАГИРАРЕАГИРА НАНАНЕСАКАННЕСАКАН УПАДУПАД НАНА ДРУГИДРУГИ ЛИЦАЛИЦА НАНА ТОЈТОЈПРОСТОРПРОСТОР

РАЗЛИКУВАМЕРАЗЛИКУВАМЕ::-- ЛИЧЕНЛИЧЕН ПРОСТОРПРОСТОР-- ПРИВАТЕНПРИВАТЕН ПРОСТОРПРОСТОР-- СИТУАЦИСКИСИТУАЦИСКИ ПРОСТОРПРОСТОР-- ЈАВЕНЈАВЕН ПРОСТОРПРОСТОР

ПОСЕБЕН ВИД НАЕКСТРАЛИНГВИСТИЧКИ ЗНАЦИ

ТЕЛЕСНИОТТЕЛЕСНИОТ КОНТАКТКОНТАКТ-- ДОПИРДОПИР ((ДопирДопир нана интимностинтимност; ; ДопирДопир нанадоминантностдоминантност; ; РитуаленРитуален допирдопир))-- РАКУВАЊЕРАКУВАЊЕ

НАДВОРЕШНИОТНАДВОРЕШНИОТ ИЗГЛЕДИЗГЛЕД

НАЧИНОТНАЧИНОТ НАНА ИЗВРШУВАЊЕИЗВРШУВАЊЕ НАНА НЕКОИНЕКОИАКТИВНОСТИАКТИВНОСТИ

ПОСЕБНИ ОБЛИЦИНА НЕВЕРБАЛНОКОМУНИЦИРАЊЕ

БОЈАТАБОЈАТА КАКОКАКО КОМУНИКАТОРКОМУНИКАТОР

КРОНЕМИКАКРОНЕМИКА –– НАЧИННАЧИН НАНА УПОТРЕБАУПОТРЕБА НАНАВРЕМЕТОВРЕМЕТО ПРИПРИ КОМУНИЦИРАЊЕТОКОМУНИЦИРАЊЕТО

МОЛКОТМОЛКОТ КАКОКАКО КОМУНИКАЦИЈАКОМУНИКАЦИЈА: : МолкотМолкот вовокомуникацијатакомуникацијата ее какокако нуланула вово математикатаматематиката –– самсамзаза себесебе неманема вредноствредност, , ноно поврзанповрзан сосо другитедругитесоопштенијасоопштенија можеможе заза 10 10 патипати дада јаја зголемизголемикомуникацијатакомуникацијата, , истоисто какокако штошто нулатанулата вовоматематикатаматематиката заза 10 10 патипати јаја зголемувазголемува вредноставредноста