فصل اول

13
اول ل ص ف ت س ا ی س دن ی ش ن ها ج دمه ق م دی دی ه ج م ل ک ی ت قد. و ده ی مارر قی سرر بورد م ی را نرا م ک ج ت ی هارها و م و ش ک ر ب ی ت ت ی م ام@ ظ ر ن ب دن ی ش نا ه جدهای ام یC پل ص ف ن ی ا رای ب د. اش یG مت دادن ال رخ در ج ان ه جه در ک ت س ی ا م ه م ر یG ی غ ت ر گ ی ا یS په م ل ک ن یه ا ک ت س ل ا ی ل د ه ان ا ب ی ل ا ود ، غ ش می ی نا مک ه و ج ی را س های نرا ف ن ک ی ، ن ها ج ات ار ی پ ی، ار ن ها جرهای ا ار ی ار ردن ک ت ی ح ص ه ور ر م . ا ت س ه ار ی پ د دی ده ای ج ه ای د ب دی ط ج ران ش ف ن ص و ت. ت س ده ا ل ش ی د ی پ داول ی م ری م ه ا ره ب ی غ ی و ن ها ج دات هدی ت ی، ن ها ج دن ی ش ن ها ج ف ی ر ع ت: ت س ص ا ی ح ش ن ل ی ا ق دن ی ش ن ها ج ه وار د ارر ب کار ج ن{ پ ل ق جدا1 ) ( دن ی شل ل م ل ا نG ی ی ای ی ع م ای ق ت رای ا ب دن ی ش ن ا ه ج ه وار ار ب ل غ اInternationalization ود در ش می اده ق ن سا) . ت س ورها ش ک ل ی ا ق ن م ی گ ی س ن ی و وا ر ر م را ق لات م غا ت ای ی ع م ه ب رش سی گ ای ی ع م ه مه ب ل ک ن ی ی که ا ل جا2 ) ( ی ار اد ش ی ار ت ع م ه ب دن ی ش نا ه ج د دوم ارر بار کLiberalization ب یودد ح م ع ف ی ر ت ع م ه ه ب وار ن ی ود . ا ش می اده ق ن سا) رد. ک ه{ ارچ{ ی ک ی اد و ی را ار ن ها ج صاد ی ق ا وان ت پ ا ی ت س ورها ش ک نG ی ی ال ق ن پ ل و ا ق ت ی ار لت های دو3 ) ( ی ار ی ش ن ا ه ج، دن ی ش ن ا ه ج ور ار@ ظ ی م وم سرد ب ار در کUniversalization و دافی اه ا ق ل ی ا ت ع م ه ه ب ک ت سا) . ت س ا هان ج ر ش را ش ردم م ه اص ب های ج امه ری ب4 ) ( ردن ک ی ن ر غ را دن ی ش ن ا ه ج) ی گ ی ه ر ق م س لی ا ری{ می ا دان ق ن مت ه ر ب و تو( ردم م ری ار ا ی س ن ارم ه{ جرد ب ار در کWesternization د. رده ای ک ی عت م)

Upload: aliakbar-shahsanami

Post on 13-Jan-2017

92 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: فصل اول

فصل اولجهانی شدن سیاست

مقدمه این فصل پیامدهای جهانی شدن ب��ر نظ��ام مبت��نی ب��ر کش��ورها و م��اهیت حکم��رانی را م��ورد بررسی قرار میدهد. وقتی کلمه جدیدی رایج و همکانی میش��ود ، غالب��ا ب��ه ان دلی��ل اس��ت ک��ه این کلمه بیانگر تغییر مهمی است که در جهان در حال رخ دادن میباشد. برای توصیف شرایط جدید به ایده ای جدید نیاز هست. امروزه صحبت کردن از بازاره��ای جه��انی، ارتب��ازات جه��انی ، کنف��رانس

های جهانی، تهدیدات جهانی و غیره به امری متداول تبدیل شده است.تعریف جهانی شدن

حداقل پنج کاربرد از واژه جهانی شدن قابل تشخیص است : (اس��تفادهInternationalization اغلب از واژه جهانی شدن ب��رای ایف��ای معن��ای بین المللی ش��دن )(1

میشود در حالی که این کلمه به معنای گسترش به معنای تعامالت فرامرزی و وابستگی متقابلکشورهاست .

(اس��تفاده میش��ود . این واژه ب�هLiberalizationکاربرد دوم از جهانی شدن ب�ه مع�نی ازاد س��ازی )(2 معنی رفع محدودیت های دولتی از نقل و انتقال بین کشورهاست تا بتوان اقتصاد جهانی را ازاد

و یکپارچه کرد. (است که به معنی الق��ایUniversalizationدر کاربرد سوم منظور از جهانی شدن ، جهانی سازی )(3

اهداف و برنامه های خاص به مردم سراسر جهان است . در کاربرد چهارم بسیاری از مردم )و بویژه منتقدان امپریالیسم فرهنگی( جه��انی ش��دن را غ��ربی(4

( معنی کرده اند. Westernizationکردن ) ( اس��ت، یع��نیDeterritorializationاز دیدگاه برخی دیگر ، جهانی ش��دن ب��ه معن��ای قلم��روزدایی )(5

تغییرات جغرافیایی که بر اساس آن مناطق جغرافیایی ، فواصل و مرزهای جغرافی��ایی بخش��یاز اهمیت پیشین خود را از دست می دهند.

واژه جهانی شدن در اینجا به فرایند هایی اش��اره دارد ک��ه در انه��ا رواب��ط اجتم��اعی از قلم��رو اجتماعی جدا میشوند، به گونه ای که انسانها گویی به صورت فزاینده ای در جه��ان ب��ه عن��وان ی��ک

مکان واحد زندگی میکنند. بنابراین ، جهانی شدن فرایند مستمری است که به موجب ان ب��ه س��پهراجتماعی تقریب��ا ب��دن مرز تبدیل میشود. البته تقسیم بندی ه�ای جغرافی�ایی ب�اقی خواه�د مان�د ولی جغرافی�ای سیاس�ت

جهانی دیگر محدود به قلمرو و سرزمینی کشورها نمیشود.ابعاد جهانی شدن

جهانی شدن از طریق گسترش شبکه های رایانه ای ، ازتباطات تلفنی ، رسانه از لحاظ ارتباطات-های جمعی الکترونیک و مانند آنها تحقق یافته است.

، روند جهانی شدن از طریق گسترش و رون��د ش��رکت ه��ا ، انجمن ه��ا و در اراتباط با سازمان ها-نهادهای نظارتی که به مثابه شبکه های فرامرزی عمل مینماید، به پیش رفته است.

، جهانی شدن از طری��ق پدی��ده ه��ایی چ��ون تغی��یرات آب و ه��وایی زم��ان) ی��ا از نظر بوم شناسی- پدیده گرم شدن جهانی ( ، نازک شدن الیه اوزون و کاهش تن��وع گون��ه ه��ای زیس��تی در س��طح

زمین نیز رخ می نمایاند.

Page 2: فصل اول

، کارخان�ه ه�ای جه�انی در بخش ه�ایی مانن�د تولی�د موت�ور ب�رای خ�ود رو و در رابطه با ام�ر تولید-میکروالکترونیک گسترش یافته اند.

نیز شاهد پیدایش تسلیحات جهانی بوده ایم. موشک های بالس��تیک ق��اره پیم��ا ، در عرصه نظامی- ماهواره های جاسوسی ، و امثال انها از برخی جهات ، جه��ان را در ک��ل ب��ه عرص��ه اس��تراتژیک

واحدی تبدیل کرده اند. روند جهانی شدن همچنین بسیاری از هنجارهایی را که بر زندگی ما حاکم هس��تند و از جمل��ه هزاران استاندارد فنی و ) به قول معروف( حقوق بشر جهانی را نیز در برمیگیرد. س��رانجام رون��د جهانی شدن در تفکر روز مره نیز مشهود است . کسانی که در ابتدای قرن بیس��ت ویکم زن��دگی میکنند به اندازه ای نسبت به جهان ب��ه مثاب��ه مک��انی واح�د ش��ناخت دارن��د ک��ه نس��ل ه��ای پیش�ین

نداشتند .تاریخ جهانی شدن

تعیین یک لحظه خاص به عنوان زمان اغاز روند جهانی شدن یا تش��ریح مراح��ل دقی��ق ش��کل گیری ان کار دشواری است. تعیین نقاط اغاز یا دوره های مختلف جهانی شدن غیر دقی��ق و م��ورد اختالف است . تاریخ هیچ نقطه عطف روشن و دقیقی را به عنوان نقطه شروع روند جهانی شدن

که همگان رو ی ان توافق داشته باشند ، نشان نمی دهد. اگر منظور از روند جهانی شدن همان ظهور پدی��ده ه��ای فراس��رزمینی باش��د، در این ص��ورت، ترتیب زمانی ان شامل مجموعه ای از تاریخ های گفته شده خواهد بود. جهانی ش��دن ب��ه ص��ورت

ب��ه1960روندی مستمر ، گسترده و جامع که زندگی بیشتر مردم را تحت ت��اثیر قرارده��د ت��ا ده��ه وقوع نپیوست. در واقع ، تقریبا تمامی تصاویر بدست داده شده از جهانی شدن فقط ی��ا نیم��ه دوم

قرن بیستم و نه پیش از ان ارتباط پیدا میکند.شرایط الزم برای جهانی شدن

حال که روند جهانی شدن تحولی عمده و نسبتا جدی��د در ت��اریخ جه��ان محس��وب میش��ود نی��از داریم که از طریق بیان تعدادی از قیود و استثنائات درب��اره گس��تره ، عم��ق ، علت ه��ا و پیام��دهای

این پدیده، برخی ابهامات را از قضاوت هایمان بزداییم . پنج شرط زیر را میتوان پاسخی به برخی اعتراضات عمده ش��کاکان دانس��ت. این ش��روط ب��ه ی��ک

درک سنجیده تر وظریف تر از جهانی شدن اشاره دارند : در نقاط مختلف جهان به یک اندازه تحقق نیافته است.جهانی شدن ب��ه نخست اینکه جهانی شدن-

طور کلی ساکنان شهر ها، متخصصان و نسل جوان تر را بیشتراز سایر اقشار تحت تاثیر قرارداده ، گرچه این روند هیچ قشری را بدون تاثیر نگذاشته است.

فرایند همگون سازی فرهنگی نیست. جهانی شدن به هیچ وج��ه گون��اگونی دوم اینکه جهانی شدن- و تنوع فرهنگی را از بین نبرده است. برای نمونه ، تماشاگران گوناگون تعبیر و تفسیر متفاوتی از فیلم جهانی دارند و یک محصول جهانی شاید در مک��ان ه��ای گون��اگون مط��ابق ب��ا نی��از ه��ا و

اداب و رسوم خاص محلی و به شکلی متفاوت به کار رود. اهمیت قلم��رو س��رزمینی را در سیاس��ت ه��ای جه��انی از بین ن��برده س��وم اینک��ه جه��انی ش��دن-

است.قلمرو سرزمینی درباره موقعیت منابع ملی، احساسات هویت ملی و خیلی ج��وانب دیگ��ر اشکارا اهمیت خود را حفظ کرده است. وقتی مسایلی مانند مسافرت های زمی��نی و مع��امالت تجاری به میان میاید ، عامل مسافت تاثیرات مقید کننده و بازدارنده خود را به طرز چشمگیری

حفظ می کند.

Page 3: فصل اول

را نمی ت��وان در ق��الب ن��یروی پیش برن��ده واح��دی درک ک��رد. ب��رای چهارم اینکه ، جه��انی ش��دن- دستیابی به یک توضیح کامل تر از جهانی شدن باید ترکیبی پیچیده و متغیر از نیروها را در نظ��ر

گرفت که برخی از انها همدیگر را تقویت میکنند و برخی دیگر، با هم در تضاد هستند. نوش دارو نیست . پنجم و شاید مهم تر از همه اینکه، جهانی شدن-

جهانی شدن و نظام مبتنی بر کشورها نظم وستفالی :

تا پیش از اغاز شدت گرفتن روند جهانی شدن در چند دهه گذشته ، سیاست های جهانی عمدتا(1648بر اساس نظام وستفالی سازماندهی میشد. ) صلح وستفالی

سیستم وستفالی نظم مبتنی بر کشور محسوب میشد. در قرون ن�وزده و بیس�ت ، در هم�ان ح�ال کشور به خود می گرفتن��د ، م��ردم کم کم واژه ه��ایی–که کشورها به طرز فزاینده ای شکل ملت

نظیر بین المللی و همچنین روابط بین کشورها را مورد استفاده قرار دادند و غالب��ا نظم وس��تفالیرا همان نظام بین المللی می دانستند.

نظام وستفالی چارچوب مملکت داری به شمار می امد . به عبارت دیگ��ر ، این نظ�ام روش�ی کلیبرای تدوین ، اجرا، نظارت و اعمال مقررات اجتماعی به دست می داد.

مفاهیم اصلی درباره تغییرات اجتماعی در دوران معاصر که غالبا با جهانی شدنهمرا ه شده اند:

ب��ه بع�د این بحث را1970برخی از نظریه پردازان اجتم�اعی از اوای�ل ده�ه جامعه اطالعاتی :- مطرح کردند که جامعه معاصر شاهد تغییری عمده در تولید است.گفته میش�ود ک��ه اطالع�ات و

دانش منابع اصلی ثروت را تشکیل میدهند.: مارکسیست ها و دیگران سرمایه داری فقید- پس��نپت مدرنیت��ه و پس��ت مدرنیس��م در کن��ار جه��انی ش��دن در می��ان ش��عارهای پست مدرنیته :-

برجس��ته و مط��رح در نظری��ه جامع��ه شناس��ی عص��ر حاض��ر ق��رار گرفت��ه ان��د. نظری��ات پس��ت مدرنیسم نوعی بحران در اوضاع و احوال مدرنیته و یا ع��دول و انح��راف از ان ب��ه وج��ود ام��ده است.پست مدرنیته با مرگ علوم پایه همراه میباشد .پست مدرنیسم معتق��د ب�ه ابط�ال اعتق�اد راسخ مدرنیست ها ، پوزیتویس�ت ه�ا و خ�رد گرای�ان اس��ت ک�ه م�ا می ت�وانیم از طری�ق علم ،

حقایق و مفاهیم ثابت و جهانی ایجاد کنیم. و از طریق اثار فرانسیس فوکویام��ا1990این نظریه جنجال برانگیز در اوایل دهه پایان تاریخ :-

معرفی شد و توجه گسترده را به خود جلب کرد.این بحث را مط��رح ک��رد ک��ه م��رگ رژیم ه��ای کمونیس��تی ، من��ادی پ��یروزی جه��انی لی��برال دموکراس��ی ب��ر تم��امی اش��کال حک��ومت م��داری

محسوب میشود.دوام دولت

با وجود انکه جهانی شدن به حاکمیت کشورها پایان داده ، اما ت��اکنون م��رگ کش��ورها را ب��ه دنب��ال نداش��ته اس��ت .ب��رعکس ، ب��ه اس��تثنای چن��د نمون��ه مح��دود از فروپاش��ی ) مانن��د س��ومالی و

افغانستان ( ، حکومت ها در سال های اخیر بسیار قدرت گرفته اند. جهان گرایان مرگ حکومت های سرزمین را پیش بینی میکنند و به مخاطرات چ��نین تح��ولی توج��ه

محور درست نیندیشیده ان��د. جه��انی ش��دن دولت را در–ندارند. نه انها و نه رئالیست ها ی دولت خود حل نکرده ، اما آن را بی تاثیر نیز نگذاشته است.

به طور مختصر بیان کرد : در اینجا می توان سه تغییر کلی را

Page 4: فصل اول

، به دلیل تاثیرات جهانی شدن ، افراد ، نهادها و س��ازمانهایی ک��ه حک��ومت بای��د ب��هنخست اینکه انها توجه داشته باشد د رحال تغییر است.یک حکومت مستقل در پی تامین منافع داخلی ب��ود و ب��ه

عنوان سپر محافظ در برابر مداخالت خارجی عمل می نمود. ، جهانی شدن در ابعاد بسیار گس��ترده س�بب ش�ده اس��ت دولت ه�ا ه�ر چ�ه بیش�تر ب��هدوم اینکه

مذاکرات و تبادل نظر های چند جانبه روی اورن��د. نمون��ه ب��ارز ان مالق��ات ه��ای منظم کش��ورهای اگ��ر روس��یه ن��یز ب��ه ان مجموع��ه8 ) ی��ا گ��روه 7 میباشد که به گ��روه 1970بزرگ از اواسط دهه

اضافه شود( معروف شده است. احتمال وقوع جن��گ ه��ای عم��ده بین کش��ورها را ک��اهش1960 : جهانی شدن از دهه سوم اینکه

داده است. بیشتر در گیری های نظامی در جهان معاصر شکل قی��ام داخلی علی��ه حک��ومت ملی رابه خود گرفته تا منازعه های مسلحانه بین کشورها و این بسیار قابل توجه است.

حکمرانی در دوره فراحاکمیت دولت ها هنوز در صحنه حضوری چشمگیر دارند . اگرچه قابلیت ها، سمت گیری ها و اقدامات انها همزمان با افول ح��اکمیت تغی��یر ک��رده اس��ت . ام��ا در هم��ان ح��ال ، دیگ��ر ط��رف ه��ا در کن��ار

حکومت نقش های مهمی را در روند حکمرانی برعهده گرفته اند. در هر حال ، دیگر نیمتوان حکمرانی را فقط به دولت و رواب��ط بین دولت ه��ا تقلی��ل داد ، بلک��ه

نهادهای زیر کشوری وبسیار فراتر از ان است. در تدوین قوانین و مقررات در سیاست جهانی ن��یز مش��ارکتسازمان ها ی فراکشوری ، نهاد های بازار و سازمان ه��ای جامع��ه م��دنی

دارند.حکومت جهانی و نهادهای زیر کشوری

گسترش ارتباطات مستقیم فرامرزی بین مراجع زیر کشوری از تحوالت تاثیر گذار جهانی شدن در دوران معاصر به شمار میاید. در نیتجه این تحول مراجع زیر کشوری طرح های سیاس��ی مهمی را به اجرا در اورده اند که دولت های مرکزی را دور زده است. برای مثال، بسیاری از ایالت ها در چین و کانادا و بیشتر ایالت های فدرال در امریکا اکنون هیات های دیپلماتیک مختص ب��ه خ��ود را در

خارج از کشور دارند که تقریبا مستقل از سفارت خانه ها ی ملی انها عمل مینمایند.حکومت جهانی و نهادهای فراکشوری

درعین حال که جهانی شدن برخی ابتکارات در جهان سیاستگذاری را به سمت پ��ایین و در ج��ه حکومت های ایالتی و در سطح شهرداری ها هدایت کرده ، برخی دیگ��ر خ��ود را ت��ا ح��د مقام��ات و مراجع فراکشوری باال کشیده اند. موسسات چند جانبه دائمی از دهه ه��ای اخ��یر دیگ��ر موض��وعات جدیدی به شمار نمیاند ، اما با سرعت یافتن جهانی شدن تعداد ، دامنه و تاثیر انها گسترش زی��ادی یافته است. در واقع ، در پرتو افزایش سطح ابتکارات و نف��وذ این س��ازمان ه��ا ، اکن��ون می ت��وان انچه را که سابقا سازمان ها ی بین المللی نامیده میشد ، حاال با یک نام مناسب و جدید یعنی نه��اد های حکومت جهانی شناخت. به عبارت دیگر در مقایسه با رایزنی ها و هماهنگی ها میان دولت ها که نهاد های قدیمی انجام ان را برعهده داش��تند. در ح��ال حاص��ر این نه��اد ه��ای جدی��د وظ��ایف ب��ه

مراتب گسترده تری را تقبل نموده اند .حکومت جهانی و بازار

نهادهای بازار نیز درحکومت جهانی نقش حائز اهمیت ایفا کرده اند و در جایی ک��ه کش��ورها و نهاد های حکومت جهانی مجالی فراهم ک�رده ان��د، غالب�ا پ�ا ب��ه ص��حنه نه�اده ان�د. ت�دوین و اج�رای مقررات به وسیله نهاد های وابس��ته ب��ه بخش خصوص��ی د رم��واردی ک��ه نهاده��ای رس��می ک��ارایی

Page 5: فصل اول

بسایر کمی داشته اند و به ویژه در رابطه با بازارهای مالی جه��انی ب��ا بیش��ترین م��وفقیت روب��ه روبوده است.

جامعه مدنی جهانی نهادهای بازار تنها بازیگران خارج از بخش دول�تی نیس��تند ک�ه در حک��ومت عص��ر جه�انی ش��دن سهیم میباشند . بسیاری از طرح ها به وسیله نه�اد ه�ای غ�یر رس��می و غیرانتف�اعی جامع�ه م�دنی جهانی که درکنار بخش دولتی و بخش تجاری به عنوان بخش س��وم ش��ناخته میش��وند، ارائ��ه ش��ده است. دراین عرصه ، شهروندان در انجمن ها و مراکز داوطلبانه گرد هم می ایند تا سیاس��ت ه��ا و ساختارهای عمیق تر روابط اجتماعی ) مانند میلیتاریسم یا کاپیتالیس��م( را ش��کل دهن��د. این گ��روه های مدنی ، اوال به این دلیل که مشکالت کل جهان را مورد توجه قرار میدهند و ثانی��ا ب��دین س��بب که از امکانات جهانی شدن ) مثل مسافرت های هوایی، ش��بکه ه��ای رایان��ه ای ، ق��وانین جه��انی و

غیره ( برای پیشبرد اهداف خود بهره میگیرند ، جهانی هستند. نهادهای مدنی جه�انی از تن�وع بس�یار زی�ادی برخ�وردار هس�تند.از ی�ک س��و این جنبش�ها طی�ف گسترده ای از مسائل ، از حقوق ب��ومی ه��ا گرفت��ه ت��ا بیم��اری ای��دز را م��ورد توج��ه ق��رار میدهن��د. نهادهای مزبور از دیدگاههای بس��یار متف��اوتی درب��اره جه��انی ک��ه آرزوی پدی��د اوردن ان را دارن��د ، برخوردارند و از مرام های گوناگون از آنارشیسم گرفته تا نئونازیسم و انبوهی از مذاهب س��نتی و

جدید و مرام و مسلک های متعدد دیگر الهام میگیرند. اگرچه نهادهای جامعه مدنی جهانی غالبا با کمبود منابع و مناقشات داخلی تفرقه افکنانه مواجه هستند ، اما میتوانن��د ح�اکمیت جه��انی در عص��ر حاض��ر نف��وذی قاب��ل مالحظ��ه داش��ته باش��ند. این نیروه�ا، س�هم قاب�ل ت�وجهی در نواوریه�ای سیاس�ت گ�ذاری در زمین�ه ه�ایی چ�ون حف�ظ وض�عیت اکولوژیکی ، حراست از حقوق بشر، کمک های امدادی در فج��ایع ، ت��امین رف��اه اجتم��اعی و بهب��ود

وضعیت اجتماعی دارا می باشند.نکات اصلی:

جهانی شدن سبب افزایش همکاری مستقیم فرام��رزی بین حک��ومت ه��ای ای��التی و ش��هرداری ه��ا شده است.

جهانی شدن گسترش عمده نظارت فراکشوری را بوسیه نهادهای وابسته ب��ه ح��اکمیت جه��انی ب��ه ارمغان اورده است.

بخش خصوص��ی در ح��اکمیت جه�انی در عص��ر حاض��ر از ط��رق نهاده��ای مش��اوره ای ، موسس�ات تحقیقاتی ، بنیادهای و شوراهای مشورتی نقش فعالی برعهده گرفته است.

نهادهای جامعه مدنی جهانی با اشکال گوناگون سازمانی ، موض��وعات م��ورد نظ��ر و راه کاره��ای گوناگون ، پویایی و نواوری زیادی سیاست های جهانی عصر حاضر به ارمغان اورده اند.

چالش دموکراسی جهانی تاکنون دیدیم که جهانی شدن فاصله گرفتن از نظام مبت��نی ب��ر کش��ورها و گ��رایش ب��ه س��وی مجموعه ای چند الیه متشکل از نهادهای پدیداورنده نظم و مقررات را ترغیب نموده ، به گونه ای که هیچ نقطه ای در روی زمین مستقل و حاکم بالمنازع دانسته نمیشود . عرصه سیاسی در جه��ان حاضر فاقد یک مرکز فرماندهی و کن��ترل از ان ن��وعی اس��ت ک��ه در زم��ان نظ��ام وس��تفالی وج��ود

داشت. دموکراسی ، به معنای حکومت مردم ، بط�ور گس�ترده ای ب�ه عن�وان اص�ل بنی�ادین اخالقی و مشروعیت دهنده به حاکمیت مدرن تلقی میشود . گرچ�ه مش�خص ش�ده ک�ه تع�اریف دموکراس�ی

ساز و کار دستیابی به ان در کشورها و دروه های زمانی گوناگون، متفاوت است.

Page 6: فصل اول

در نگاه اول شاید چنین به نظر برسد که جهانی شدن امکاناتی را برای گس��ترش دموکراس��ی فراهم اورده اس��ت . هم��انطور ک��ه پیش از این دی��دیم ، جه��انی ش��دن ح��اکمیت دولت را کم رن��گ نموده و همواره کشمکش اساسی بین حق حاکمیت و دموکراسی وجود داشته است .حاکمیت ب��ه معنای یک قدرت فراگیر، برتر ، بی قید و شرط و انحصاری است در حالی که دموکراس��ی عموم��ا

بر قدرت محدود ، توزیع شده، مشروط و جمعی استوار گردیده است. با این وجود و با تاسف باید گفت جهانی شدن تاکنون اوض��اع را ب��دتر ک��رده اس��ت . حکم��رانی معاص��ر در دوران پس از ح��اکمیت ، سرش��ار از شکس��ت ه��ا و ناک��امی ه��ای دموکراس��ی اس��ت . حک��ومت ، نه�ادای وابس�ته ب�ه ح�اکمیت جه�انی و نهاده�ای جامع�ه م�دنی جه�انی همگی ب��ا کمب�ود مشارکت و دسترسی مردمی ، رایزنی و مباحثه ، فراگ��یری ، ح��ق انتخ��اب و ح��ق رای و ش��فافیت

مواجه هستند.جهانی شدن و حاکمیت دموکراتیک

برخی از مشتاقان چنین فرضی کرده اند ک��ه فراین��د جه�انی ش��دن و رون��د دموکراتی��ک ک��ردن حکومت ها دو روی سکه اند. لیبرالیست ها با اتخاذ این دیدگاه وزیدن نسیم تغییرات دموکراتیک در دهه های اخیر را جشن گرفته اند. فروپاشی آپاراید ، کمونیسم و دیگر نام های حزبی از جمل��ه این

تغییرات محسوب میشود. از این لحاظ ، حکومت اب��زار الزم را ب��رای ت��امین اراده م��ردم در رابط��ه ب��ا س��رمایه جه��انی ، مشکالت اکولوژیکی جهانی و غیره فراهم نمی اورد. دولت های دموکراتی��ک بای��د ب��ا س��ایر اب��زار و

نهاد ها کامل شوند.حکومت های جهانی و دموکراسی

متاسفانه نهادهای منطق��ه ای و جه��انی ت��ا کن��ون ش��رایط الزم ب��رای اس��تقرار دموکراس��ی را فراهم نکرده اند. برای شروع باید گفت که مردم دخالت مستقیم بسیار کمی در این نهاد ها دارند. بیشتر جلسات هیات مدیره بانک جهانی ، شورای وزی��ران اروپ��ا ، ش��ورای ام��نیت س��ازمان مل��ل و سایر نهادهای تصمیم گیرنده ، پشت درهای بسته تشکیل میشود.عالوه بر ان بیشتر ش��هروندان در

کشورهای جهان نسبت به اقدامات روزمره این نهادها کامال بی اطالع هستند. معذلک ، برخی حکومت ها سوابق کامال مشکوکی در زمینه اقدامات دموکراتیک دارن��د . عالوه

یک رای ک��ه در بس��یاری از ارگانه��ا ی جه��انی ح��اکم اس��ت ح��داقل از–بر ان ، قانون یک حکومت لحاظ تشریفاتی بدین معنی است که آندورا و هند به یک اندازه حق اظهار نظر دارند. ام��ا درس��ایر نهادها مثل شورای امنیت که حق عضویت دائم و وتو فقط برای کشور محفوظ داشته ش��ده واین

حق از لحاظ دموکراتیک غیر قابل توجیه است.دموکراسی بازار در سطح جهان

مبتنی کردن حکومت برقواعد بازار از دیگر عوامل نگ��ران کنن��ده م��وثردر تض��عیف دموکراس��ی ب��ه شمار می اید. طرفداران نظریه اقتصاد ازاد )بازار( ادع�ا میکنن��د ک�ه ب�ازار ازاد دامن�ه مش�ارکت و کترل مردمی را توسعه می بخشد . براساس این دیدگاه خوش بینانه ، دموکراسی در جه��ان فق��ط از طریق رای دادن مصرف کنندگان و سرمایه داران ) به جای شهروندان( با کیفیتهای پولشان) به جای برگه رای( در خصوص بهترین ارزش پول ) به جای به حداکثر رساندن ت��وان بش��ری( درب��ازار

جهانی ) به جای یک کشور محدود به مرزهای جغرافیایی( برقرار میشود. دراین نظریه فرض شده که پول و رفاه مادی تنها هدف سیاست اس��ت. دغدغ��ه خاطره��ای س��نتی دموکراتیک درب��اره ش��ان و مرتب��ه انس��انی و فرص�ت براب��ر، تحت الش�عاع وس��واس ب��رای ک�ارایی

مدیریتی و کیفیت تولید قرار گرفته است.

Page 7: فصل اول

جامعه مدنی جهانی و دموکراسی در مقایسه با طرفداران بازار، دیگر صاحبنظران به جامعه م��دنی ب��ه مثاب��ه راهی ب��رای ت��امین دموکراسی در جهان نگریسته اند . رشد چشمگیر گروه های فعال در زمینه ه��ای م��دنی در س��طح جهان در دهه های اخیر گواهی بر این مدعاست.جهانی ش��دن چن��ان فرص��تی ب��رای بس��یج ش��دن زنان ، معلولین، هم جنسبازان و بومی��ان ف��راهم اورده ، ک��ه کال در زم��ان ح��اکمیت سیاس��ت ه��ای

مبتنی بر نظام وستفالی برای این گروه ها فراهم نبود. دست اوردهای دموکراتیک را باید در کنار سایر جوانب عمیقا غ��یر دموکراتی��ک نهاده��ای جامع�ه مدنی قرار داد. از یک نظر، تنها بخش کوچکی از مردم جهان مستقیما در گ��یر این ط��رح ه��ا ب��وده اند. اکثریت عظیمی از انسان های مح��روم، فاق�د من��ابع م�الی ، مه�ارت ه�ای زب�انی) ی�ا امکان��ات ترجمه( ، دسترسی به اینترنت و سایر منابعی هستند که نفوذ و تاثیر نهادهای جامعه م��دنی جه��انی به آن وابسته است. در نتیجه، این فعالیت ها و تحرکات تا حدود زیادی به صورت ملک مطلق قشر کوچک ، عمدتا سفید پوست و اکثر متعلق به طبقه متوسط که بیش��تر در من��اطقی چ��ون امریک��ای

شمالی ، اروپای غربی و ژاپن سکونت دارند، باقی مانده است. به طور خالصه باید گفت ، دموکراسی در تمامی حوزه ه��ا و زمین��ه ه��ای ح��اکمیت معاص��ر در موقیعیت متزلزل قرار دارد. در عصر جهانی شدن تدوین و اجرای مقررات عمدتا از طریق رق��ابت در میان نخبگان صورت میگیرد تا از طریق روش های انتخ��ابی ، دموکراس��ی مش��ارکتی ک��ه دیگ��ر جای خود دارد. در مقطع فعلی هنوز روشن نیست ک��ه ای��ا دموکراس��ی می توان��د در عص��ر جه��انی شدن تحقق یابد و چگونه ، بنابراین بازنگری خالق دموکراسی اولین وظیف��ه ای اس��ت ک��ه ام��روزه

پیش روی نظریه پردازان سیاسی قرار دارد .

نکات اصلیجهانی شدن دستیابی به دموکراسی از طریق دولت را ناممکن می سازد.-نهادهای حکومت جهانی به شدت غیر دموکراتیک هستند.- حکومت جهانی از طریق بازار سبب ن��ابرابری ه��ای عمی��ق و س��لطه ک��ارآیی ب��ر دموکراس��ی می-

شود. نهادهای جامع��ه م��دنی جه��انی ن��یز عموم��ا از س��وابق م��تزلزلی در زمین��ه اس��تفاده از روش ه��ای-

دموکراتیک برخوردار هستند.جمع بندی

جهانی شدن ، ماهیت سیاست ه��ای جه��انی را تغی��یر داده و ب��ه تغی��یر ان ادام��ه میده��د. وق��تی مسئله ، تعاریف ، معیارها ، جداول زمانی، توض��یحات ، دی��دگاه ه��ا و ارزی��ابی ه��ای اخالقی جه��انی

شدن به میان می آید. تحلیل گران مواضع عمیقا متفاوتی اتخاذ می نمایند. در نتیجه تاریخ معاصر شاهد تغییری چشمگیر در ویژگی سیاست های جه��انی اس��ت. عالوه ب��ر جغرافیای قدیمی، قلمروها، فاصله ها و مرزها، ما امروزه از یک بعد جه��انی گس��ترده برخ��ورداریم که در ان شرایط به طور موثری بدون مکان ) به عبارتی میتوانن��د در ه��ر نقط��ه ای ب��ر روی زمین روی دهند( ، بدون فاصله ) ب��ه عب��ارتی میتوانن��د در آن واح��د سرتاس��ر ک��ره زمین را طی کنن��د( و بدون مرز ) به عبارتی می توانند بین کشورها تردد نمایند بدون انک��ه حک��ومت ه��ا بتوانن��د م��انع ان

گردند( شده اند.

Page 8: فصل اول

از سوی دیگر ، جهانی شدن رشد تعدادی دیگر از جوانب حاکمیت ، از جمله ، رواب��ط فرام��رزی مقامات محلی ، رژیم های فراکشوری ، طرح ه�ای نظ�ارتی ب�ه وس�یله نهاده�ای ب�ازار و مب�ارزات

جامعه مدنی جهانی را در سیاست های جهانی موجب شده است .