ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Часціцы
TRANSCRIPT
Тэорыя і практыка мовыЧАСЦІЦЫ
Часціцы, што выражаюць сэнсавыя
адценні-указваюць на нешта
вунь той чалавек, гэтая кніга
-удакладняюць якраз тут, амаль зроблена
-вылучаюць ці абмяжоўваюць
толькі ты, хоць трошкі
Часціцы, што маюць мадальную функцыю
- сцвярджэнне так, але
- адмаўленне не, ні, ані
- волевыяўленнехай/ няхай зробіць, сказаў
бы
Часціцы, што маюць мадальную функцыю
- пытанне Ці будзеш заўтра?
Хіба ты яго не ведаеш? - параўнанне
быццам/нібы/як новы- верагоднасць
бадай зрабіў, наўрад ці прыеду
Часціцы з эмацыйна-экспрэсіўнай функцыяй
- клічныя Бач ты! Ну і надвор’е!
- узмацняльныя Нават сагрэўся тут.
Пачакай жа мяне!
Часціцы бы / ббы – калі папярэдняе слова заканчваецца на зычны : змог быб – калі на галосны:
змагла б
Часціцы жа / ж жа – калі папярэдняе слова заканчваецца на
зычны : Дрэнь жа нейкая! ж – калі на галосны:
Добра ж тут!
Часціцы такі / ткі пішуцца праз злучок,
калі стаяць пасля знамянальнага слова:ён-такі сказаў, усё-такі,
напісаў-ткі Але: такі сказаў
праўду, зайшла ж ткі
Часціцы –ка / -тка стаяць пасля словаў, да якіх адносяцца, і пішуцца з імі праз
злучок: скажы-ка, глядзі-тка
Часціцы сь / сьці, са / ца
пішуцца разам са знамянальным словам: хтось,
кудысьці, раюся, мыцца
Часціцы небудзь, кольвек, кольвечы,
колечы звычайна пішуцца са
знамянальнымі словамі праз злучок:
дзе-небудзь, што-колечыАле: Дзе ж небудзь ён
ёсць!
Часціца абызвычайна пішацца са
знамянальнымі словамі праз злучок:
абы-хто, абы-дзеАле: абы з кім
Часціца цізаўсёды стаіць у
пачатку пытальнага сказа:
Ці ты гатовы ўжо? Але: наўрад ці
Часціца такСцвярджальная часціца так мае варыянт але:
- Ты ўжо скончыў? – Так. / Але.
Часціца такСцвярджальная часціца так мае варыянт але:
- Ты ўжо скончыў? – Так. / Але.
Раскрыйце дужкіусё(ж)такіЗ кім(кольвечы)У каго(небудзь)Абы(для)чаго(такі)сказаў праўду
усё ж такіз кім-кольвечыу каго-небудзьабы для чаготакі сказаў праўду
Раскрыйце дужкіДаволі(такі)Зрабіла(ж) Чый(сьці)Каго(ж)небудзьТак(такі)
даволі-такізрабіла жчыйсьцікаго ж небудзьтак-такі
Раскрыйце дужкіАбы(з)кім Чытай(ка)Як(раз)Быццам(бы) Нібы(та)
абы з кімчытай-каякразбыццам бынібыта
Раскрыйце дужкіНаўрад(ці)Абы(дзе)Усё(роўна)Усё(такі)
наўрад ціабы-дзеусё роўнаусё-такі
перакладзіце
Он же чуть справился с этим заданием!
Ён жа ледзьве справіўся з гэтым заданнем / ледзь агораў гэта заданне.
перакладзіце
Что было бы, если бы мы не успели на поезд?
Што было б, калі б мы не паспелі на цягнік?
перакладзіце
Для нее же это совсем не проблема.
Для яе ж гэта зусім не праблема.
перакладзіце
Он так поступил без каких-либо на то причин.
Ён зрабіў так без якіх-кольвечы / якіх-небудзь на тое прычын.
перакладзіце
Дождика бы сегодня!
Дожджыку б сёння!
перакладзіце
Сможешь ли посодействовать мне в этом вопросе?
Ці зможаш паспрыяць / пасадзейничаць у гэтым пытанні?
перакладзіце
Не хочу встречаться лишь бы с кем!
Не хачу сустракацца абы з кім!
перакладзіце
Разве мы не правы?
Хіба мы не маем рацыі?