1

2

مجله علمی، فرهنگی، اجتماعی روانشناسی بالینی جامعه نگر- شماره دوم بهمن ماه 1390

صاحب امتیاز: گروه روانشناسی دانشگاه تربیت معلم تهرانمدیر مسئول: علی قائدنیای جهرمی

سردبیر: شیوا فرمانی شهرضاصفحه آرا: حسن رنجبر

همکاران این شماره:دکتر محم��د حاتمی، نوش��ین مجلسی)کارش��ناس ارش��د روانشناس��ی(، احمد ابراهیمی خیرآبادی)دانش��جوی ارش��د روانشناس��ی(، فاطمه فرامرزی)کارشناس��ی ارشد روانشناسی تربیتی(، عفت سادات رباط جزی)کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی(، طیبه احتش��امی )کارش��ناس ارش��د مدیریت امور فرهنگی(، مصطفی بلقان آبادی) دانش��جوی ارش��د مشاوره(، خان��واده(، مش��اوره ارش��د آخوندزاده)کارش��ناس مجی��د مجتبی قائدنیا)دانش��جوی دکتری حرفه ای(، ش��یوا فرمانی شهرضا)دانشجوی کارشناس مشاوره(، فاطمه عباسی) دانشجوی کارشناسی روانشناسی(، فهیمه پورمند)دانشجوی کارشناسی

مشاوره(، کاوه رضایی)دانشجوی کارشناسی روانشناسی(بدین وسیله از زحمات معاونت پژوهشی دانشگاه تربیت معلم و اداره نشریات مدیریت امور فرهنگی وجناب اقای حسن رنجبر

تشکر می گردد.نشانی دفتر مجله: البرز، کرج، حصارک، دانشگاه تربیت معلم،

دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسیEmail: psycho.clin.s@gmail.com

آئين نامه تأسيس مرکز خدمات روانشناسی و مشاورهاعتياد به اینترنت

بررسي و تحليل روانشناختي وصيتنامه شهداي جنگ ایران و عراق )1367-1359( وکشته شدگان جنگ جهاني دو

اختالل شخصيت وابستهمغز برای ارزش های مقدس پردازش شناختی جداگانه ای دارد

خودکشیمقایسه گرایش شخصيتی خودتخریبی در بيماران اتوایميون، غيراتوایميون

و غيربيمار ذهن مغشوش خود را آرام کن....

رفتاردرمانی شناختیمقایسه ميزان فرسودگي شغلي مدیران سازمانهاي فرهنگي و غير فرهنگي

شهر اصفهان درسال 1386حذف روانشناس از طرح پزشک خانواده

رابطه موسيقی و کاهش درد افراد مبتالبه اضطراباختالالت یادگيري

اضطراب امتحانبرنامه ي آموزش تنآرامي

ارتباط بارداری نوجوانان با تماشای برنامه های تلویزیونی با محتوای جنسیمردان سالمند احتماال بيشتر از زنان دچار ضعف حافظه می شوند

تاثير چرخه قاعدگی بر نظر زنان نسبت به مردانمعرفی کتاب

جوان شدن دوباره مغزکار بيش از حددیدگاه نيوتنی

467

10111114

141515

171919212324262728292930

فهرست مطالب صفحه

سخن مدریمسئولزحمت کاشتن یک گل سرخ کمتر از زحمت برداشتن

هرزگی آن علف است، گل بکاریم بیا تا که مجال علف هرز فراهم نشود.

نخس��تین شماره از مجله روانشناس��ی بالینی جامعه نگر پیش روی شماس��ت، در این شماره سعی شده است تا مطالب ارسالی دانش��جویان و پژوهش��گران محترم دراختیار خوانندگان قرار بگیرد. به هرحال در شماره های بعدی در نظر داریم که بیشتر بر پیشگیری به عنوان اصلی ترین روش برای بهبود سالمت اجتماعی تاکید نماییم، تا که شاید مسئوالن جامعه نقش روانشناسان را

پررنگ تر تلقی نمایند. ایده پیشگیری اولیه، محرک بوجود آمدن روانشناسی جامعه نگر بود. در راستای اندیشه در مورد طرح برنامه های پیشگیری اولیه بود که بعضی روانشناس��ان متوجه شدند که کوشش های آنان در جه��ت طرح چنین برنامه هایی تا مادام��ی که این برنامه ها در محدوده روانشناسی فردی بوده و تأکید بر پیشگیری اختالالت روانی است غیر ممکن است. متخصصین بهداشت روانی در مورد محدودیت نقش خود در تغییر و اصالح اساسی مشکالت روانی در س��طح جامعه و همچنین نداشتن جایگاهی در حرفه پزشکی و نداش��تن قدرت تصمیم گیری در بیمارستان ها که تصمیم ها توسط روان پزشکان گرفته می ش��ود ناراضی هستند که سبب شده است بعضی از روانشناسان به بخش خصوصی رو آورند و بعضی دیگر بهترین راه را گرایش به روانشناسی جامعه نگر می دانند که می توانند با آزادی بیش��تر در مورد مداخله های روانی

منحصر به فرد اقدام کنند.از کلیه اساتید و دانش��جویان که تمایل به همکاری در مجله را دارند، خواهشمند است مطالب، انتقاد، و پیشنهاد خود را به آدرس

psycho.clin.s@gmail.com ارسال نمایید.

3

4

مقدمه:به منظور تحقق اهداف مصرح��ه در ماده »2« قانون تشکیل سازمان و اجرای وظایف مصرحه در ماده »3« و بند »5« از ماده »4« قانون و نظر به اهمیت و ضرورت س��ازمان دهی فعالیت های حرفه ای روان شناس��ان و مش��اوران، آیین نامه تأسیس خدمات روان شناسی و مشاوره به شرح زی��ر تدوین و از تاریخ تصویب مالک عمل برای

صدور مجوز به متقاضیان می باشد.فصل اول: تعاریف و اهداف

م��اده1: ب��ه منظ��ور رعای��ت اختص��ار در این آیین نامه به سازمان نظام روان شناسی و مشاوره جمهوری اس��المی ایران، »س��ازمان«، به مرکز خدمات روان شناس��ی و مش��اوره، »مرکز« و به متقاضی دریافت پروانه تأسیس، مرکز خدمات روان شناسی و مشاوره، »متقاضی« گفته می شود. ماده2: مرکز خدمات روان شناس��ی و مشاوره به محلی اط��الق می گردد که حداقل س��ه نفر از روان شناسان و مشاوران واجد شرایط که دارای پروانه اشتغال از سازمان می باشند، به طور فعال و مس��تمر، مبادرت به ارائه خدمات در آن مرکز

نمایند.ماده3: منظور از روان شناس و مشاور کسی است که دارای مدرک دکتری تخصصی)PhD( و یا حداقل کارشناسی ارشد مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد و پروانه فعالیت حرفه ای

خود را از سازمان دریافت کرده باشد.تبصره: مدارک دانش آموختگان خارج از کشور، پ��س از تأیی��د وزارتین و درص��ورت انطباق با رشته های مورد اشاره در ماده4 قانون، قابل قبول

می باشد.

م��اده4: ه��دف از تأس��یس مراک��ز خدم��ات روان شناسی و مشاوره، سازمان دهی به فعالیت حرفه ای روان شناسان و مشاوران، فراهم کردن زمینه های تعاون و همکاری بین اعضای سازمان، توسعه تسهیالت به منظور برخورداری مراجعین از امکانات تخصصی، تقویت حوزه های نظارتی و در نهایت تحقق رسالت خطیر سازمان در اعتالی بهداشت روان ش��هروندان و دریافت کنندگان

خدمات روان شناسی و مشاوره می باشد.فصل دوم: شرایط متقاضیان تأسیس مرکز

ماده5: اش��خاص حقیقی با داشتن شرایط ذیل و رعای��ت مالحظات من��درج در این آیین نامه می توانند نسبت به تقاضای تأسیس مرکز اقدام

نمایند:1( عضویت در سازمان و داشتن پروانه حرفه ای

از سازمان2( برخورداری از حداقل پنج سال سابقه مطلوب و مؤثر در ارائه خدمات روان شناسی و مشاوره بعد

از کارشناسی ارشد3( تکمیل ب��رگ تقاضانامه)ف��رم112( و ارائه مدارک درخواس��تی به ش��رح مصرحه در فرم

مذکور4( الت��زام عملی به رعایت ش��ئونات حرفه ای و

نظام نامه اخالقی5( ع��دم ارت��کاب به تخلف حرفه ای به ش��رح

مصرحه در ماده 19 قانون و آیین نامه مربوطه6( ارائه مدارک معتبر مبنی بر شرکت مؤثر در

دوره های کارآموزی و بازآموزی مصوب سازمانتبصره: به هر شخص حقیقی متقاضی تأسیس مرکز، در صورت احراز ش��رایط فقط یک مجوز

اعطا می گردد.م��اده6: س��ازمان ها، نهاده��ا، ادارات دولت��ی و

غیردولتی و مؤسس��ه های خیری��ه و نظیر آن، می توانند با معرفی اش��خاص واجد ش��رایط به شرح ماده«5« و تکمیل فرم »1-112« نسبت

به تأسیس »مرکز« اقدام نمایند.تبصره1: ف��رم »1-112« مخص��وص نهادها و

سازمان های متقاضی تأسیس مرکز می باشد.تبص��ره2: صحت م��دارک ارائه ش��ده به عهده متقاضی اس��ت و در صورت مش��اهده هرگونه

مغایرتی، مسئولیت آن به عهده وی می باشد.م��اده7: در صورت قطع همکاری صاحب مجوز با مراکز مصرحه در ماده »6« اعتبار مجوز لغو و ادامه فعالیت درمانی منوط به معرفی فرد واجد ش��رایط دیگر و صدور مجوز جدید خواهد بود. هم چنین ادامه فعالی��ت درمانی صاحب مجوز قبلی در دیگر مراکز منوط به اخذ مجوز جدید

می باشد.فصل سوم: ضوابط ساختمانی و تجهیزاتی

مرکزماده8: به منظور تکریم ارباب رجوع و امکان ارائه تسهیالت درمانی مناسب و رعایت اصل رازداری و شئونات حرفه ای احراز شرایط زیر برای مکان مراکز خدمات روان شناس��ی و مشاوره ضروری

است:1( بهره مندی از فضای فیزیکی مناسب، شامل اتاق کار)ویزیت( س��الن انتظار و پذیرش، محل

بایگانی و سرویس بهداشتی2( نداشتن معارض حقیقی و حقوقی

3( واقع شدن در منطقه جغرافیایی مناسب که مورد تأیید کمیسیون صدور پروانه باشد.

4( برخورداری س��اختمان از ن��ور کافی، دمای مناسب، هوای مطبوع، سیستم تهویه، نظافت، بهداشت و ضوابط ایمنی و استاندارد ساختمانی

آئين نامه تأسيس مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره

5و مهندسی

5( برخورداری س��اختمان از تجهی��زات اداری مناسب و مورد تأیید سازمان

6( موافق��ت اداره اماک��ن نی��روی انتظام��ی و شهرداری منطقه

فص�ل چهارم: فرایند رس�یدگی به صدور پروانه مرکز

ماده9: کمیس��یونی تحت عنوان »کمیس��یون تخصصی رسیدگی و صدور مجوز تأسیس مراکز خدمات روان شناس��ی و مشاوره« با ترکیب زیر تشکیل و مسئولیت بررسی و صدور پروانه برای متقاضیان حقیقی و حقوقی تأس��یس مرکز را

عهده دار می باشد:1( دو نماینده به انتخاب شورای مرکزی سازمان

2( معاون پشتیبانی و اجرایی سازمان3( ریی��س یا دبیر هیأت مرکزی رس��یدگی به

تخلفات4( معاون آموزشی � پژوهشی سازمان

5( دبیر کمیسیون تخصصی م��اده10: اعضای کمیس��یون پ��س از تصویب شورای مرکزی با حکم رییس سازمان منصوب و

شروع به کار می نمایند.ماده11: کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه دستورالعمل داخلی را تدوین و به

تصویب شورای مرکزی برساند.تبصره: تعداد و زمان جلسه های کمیسیون با نظر

اعضا تعیین و به دبیر کمیسیون ابالغ می گردد.فصل پنجم: تخلفات

تعریف تخلف: به استناد آیین نامه هیأت مرکزی رسیدگی به تخلفات، عدم رعایت موازین شرعی و قانونی، عدم رعایت نظامنامه اخالقی و شئونات حرفه ای و سهل انگاری در انجام وظایف حرفه ای

و اجح��اف به مراجعان و نادیده گرفتن تعرفه و ع��دول از مق��ررات حرفه ای، تخلف محس��وب می ش��ود و متخلفین با توجه به شدت و ضعف عمل ارتکابی و تعدد و تکرار آن حسب مورد به

مجازات های مشروحه زیر محکوم می گردند:ال��ف: تذکر یا توبیخ ش��فاهی هی��أت مرکزی

رسیدگی به تخلفات ب: اخطار یا توبیخ کتبی با درج در پرونده مرکز

و شخص ج: توبیخ کتبی مرکز یا شخص با درج در نشریه

سازماند: تعطیلی موقت مرکز از یک ماه تا یک سال

ه: ابطال دائمی پروانه مرکزماده 12: مراکز خدمات روان شناس��ی و مشاوره تحت پوش��ش سازمان براس��اس شاخص های مصوب ش��ورای مرکزی ارزیاب��ی و رتبه بندی می گردن��د و از مراکز فعال به نحو شایس��ته ای تقدیر به عم��ل می آید. زمان و چگونگی تقدیر پس از تصویب رییس سازمان، توسط کمیسیون

تخصصی اعالم می گردد.فصل ششم: مقررات ویژه

ماده13: تابلو، تعرفه و منش��ور اخالقی باید در معرض دید مراجعین باشد.

ماده14: چاپ سربرگ، کارت ویزیت، مهر، تابلو و تبلیغات باید براس��اس قوانین جاری کشور و آیین نامه های مصوب ش��ورای مرکزی و س��ایر

مراجع ذیصالح قانونی باشد.م��اده15: رعایت ضوابط، مق��ررات و تعرفه های

مصوب مراجع ذیصالح قانونی ضروری است.ماده16: مراکز تحت پوشش سازمان می توانند با نظارت و تأیید سازمان و با رعایت مالحظات قانونی مب��ادرت به انعقاد ق��رارداد و تفاهم نامه

هم��کاری ب��ا س��ازمان ها و نهاده��ای دولتی، غیردولتی، انتفاعی و خیریه جهت ارائه خدمات

روان شناسی و مش��اوره نمایند. ارسال نس��خه ای از قرارداد به

سازمان الزامی است.تبصره: ام��کان برگ��زاری دوره های تخصصی، کارگاه ه��ای آموزش��ی و دانش افزایی تخصصی روان شناسان و مشاوران صرفاً پس از اخذ مجوز الزم از سازمان توسط مراکزی که مدیریت فنی آن دارای درجه دکتری باش��د مقدور و میسور

خواهد بود.ماده17: نصب اصل مجوز تأسیس مرکز، تعرفه و منشور حقوق مراجعین در محل فعالیت و در

معرض دید مراجعین الزامی است.ماده18: قبل از هرگونه جابه جایی و نقل و انتقال مرکز، باید مراتب به سازمان اعالم و تأییدیه الزم

دریافت گردد.م��اده19: در صورت تصمیم به تعطیلی دائم یا موقت مرکز، باید مراتب با ذکر دالیل و مستندات

حداقل یک ماه قبل به اطالع سازمان برسد.تبصره: مسئولیت خدمات روان شناسی و مشاوره توأماً به عهده مدیر فنی مرکز و روان شناس و یا

مشاور ارائه دهنده خدمات می باشد.ماده20: دریافت کننده پروانه به عنوان مدیر فنی مرکز، مسئولیت فعالیت های حرفه ای را عهده دار

و در مقابل آن پاسخگو می باشد.ماده21: نصب تابلوی روان شناس��ان و مشاوران عضو مرکز باید براس��اس الگوهای اعالم شده از

سوی سازمان باشد.م��اده22: مدیر فن��ی مرکز موظف اس��ت اهم فعالیت های مرکز را هر س��ه ماه یکبار به اطالع

سازمان برساند.م��اده23: تش��کیل پرونده روان ش��ناختی و یا مش��اوره ای و نگهداری صحیح برای هر یک از مراجعین ضروری و مسئولیت آن به عهده مدیر

فنی و روان شناس یا مشاور مربوطه می باشد.ماده24: مجوز مرکز غیر قابل انتقال به شخص

دیگر می باشد.ماده25: ب��ه کارگیری افراد غیرمج��از در امور مرتبط با روان ش��ناختی و مشاوره اکیداً ممنوع و تخلف محس��وب می ش��ود. ماده26: هرگونه تبلیغات حرفه ای مراکز خدمات روان شناسی و مشاوره منحصراً با مجوز کتبی سازمان صورت

می پذیرد.این آیین نامه مشتمل بر شش فصل و 26 ماده، 7 تبصره و دو فرم پیوست در جلسه روز دوشنبه م��ورخ 1387/10/16 م��ورد تصویب ش��ورای مرکزی س��ازمان قرار گرف��ت و از همان تاریخ

الزم االجرا می باشد

6

اعتیاد به اینترنت به اختاللی رایج تبدیل شده است، آن چنان که در زمره اختاللهای روانی در DSM-V معرفی شده اس��ت. این اختالل در طیف جبری - تکانه ای تعریف می شود و شامل استفاده آنالین و آفالین از رایانه است و حداقل

از سه زیر مجموعه تشکیل می شود:بازی افراطی، اشتغال ذهنی جنسی و پیامهای پست الکترونیکی و متنی. تمام این متغیرها در

4 جزو زیر مشترک هستند:1- استفاده افراطی و اغلب همراه با فقدان حس

گذر زمان و نادیده گرفتن سایر سائق ها. 2- سندرم ترک: ظهور احساساتی نظیر خشم،

تنش، هنگام در دسترس نبودن رایانه.3- تحمل: نیاز به تجهیزات رایانه ای بهتر، نرم

افزارهای متنوع تر و افزایش ساعات استفاده. 4- واکنش منفی: بحث، دروغ گفتن، دستاورد

ناچیز، انزوای اجتماعی و خستگی. برخی از تحقیقات بسیار جالب در زمینه اعتیاد به اینترنت در کره جنوبی انجام گرفته است. پس از ی��ک زنجیره مرگ ری��وی در کافی نت ها، و قتل هنگام بازی، کره جنوبی اعتیاد به اینترنت را به عنوان یکی از جدی ترین مس��ائل سالمت

عمومی خود معرفی کرد. دولت کره جنوبی با اس��تفاده از داده های سال 2006 تخمی��ن زد که حدود 210000 کودک در این کشور )سن: 19- 6، 2/1 درصد( آسیب دیده و نیازمند درمان هستند. در حدود درصد 80 این کودکان به داروهای روان گردان احتیاج داش��ته و درصد20 تا درص��د 24 آنان نیازمند بستری ش��دن هس��تند. از آن جا که نیمی از دانش آموزان دبیرستانی کره جنوبی، در هفته 23 ساعت را به بازی اختصاص می دهند، 1/2 میلیون نفر دیگر در خطر اعتیاد قرار داش��ته و

نیازمند درمان اساسی هستند. به خصوص درمانگران نگران افزایش تعداد افراد اخراجی از مدرس��ه یا کار هستند که وقت خود به اس��تفاده از رایانه اختصاص می دهند. دولت کره جنوب��ی در ژوئن 2007، به آموزش 1043 مشاور در زمینه درمان اعتیاد به اینترنت، همت گمارد و بیش از 190 بیمارستان و مراکز درمانی را معرف��ی کرد. هم اکنون در این کش��ور روش های پیش گیری نیز به مدارس راه یافته است.

چین نی��ز در مورد این اختالل به ش��دت ابراز نگرانی کرده است. طبق گزارش دکتر تائو ران،

رئیس پزش��کی اعتیاد از بیمارس��تان مرکزی ارتش در ی��ک کنفرانس جدی��د درصد 13/7 )10 میلی��ون( کاربر نوج��وان چینی مالکهای تشخیصی اعتیاد به اینترنت را برآورد می کنند. در نتیجه در سال 2007 چین شروع به محدود کردن اس��تفاده از ب��ازی های رایان��ه ای نمود. قوانین جاری این کشور با استفاده روزانه بیش از 3 ساعت از بازیهای رایانه ای برخورد می کند.

محاسبات دقیقی از شیوع این اختالل در ایالت متحده در دست نیست. برخالف آسیا که افراد از کافی نت ها به اینترنت دس��ت می یابند، در ایالت متحده بازیها و س ک س مجازی از خانه قابل دس��ترس است. ش��رم، عدم پذیرش و نا ارزنده سازی، سنجش این پدیده را با مشکل رو به رو می کند، از سوی دیگر این مسئله با وجود

اختالالت همپوش پیچیده تر می شود. در حدود درصد86 از افراد وابس��ته به اینترنت ب��ه یک یا چن��د اختالل تش��خیصی دیگر نیز مبتال هستند. در یک مطالعه نیمی از بیماران، مالکهای تشخیصی 1/5 اختالل دیگر را هم بر آورد کرده ان��د. در ایاالت متحده بیماران اغلب برای شکایت از اختاللهای همزیست به درمانگر

مراجعه می کنند. بنابراین، جز در شرایطی که درمانگر فقط دنبال تشخیص اعتیاد به اینترنت در مراجع باشد، این اختالل تش��خیص داده نشده باقی می ماند. در آس��یا درمانگران جهت تش��خیص این اختالل مورد آموزش قرار می گیرند. عالرغم تفاوت های فرهنگی، دانش آموزان آس��یایی در این زمینه بسیار شبیه به دانشجویان آمریکایی عمل کرده

و مسائل مشابهی ایجاد می کنند.متاس��فانه اعتیاد به اینترنت نس��بت به درمان مقاوم است، مخاطرات معنی داری در پی داشته و سرعت عود آن نیز باالست. به عالوه اعتیاد به اینترنت در پاس��خ دهی اختالالت هم پوش به

درمان اخالل ایجاد می کند.

اعتیاد به اینترنتنوشين مجلسی)کارشناس ارشد روانشناسی(

References:1. Dell’Osso B, Altamura AC, Allen A, Marazziti D, Hollander E: Epidemiologic and clinical updates on impulse control disorders: a critical review. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 2006; 256:464–475[CrossRef][Medline] 2. Hollander E, Stein DJ (eds): Clinical Manual of Impulse-Control Disorders. Arlington, Va, American Psychiatric Publishing, 2006 3. Block JJ: Pathological computer use in the USA, in 2007 International Symposium on the Counseling and Treatment of Youth Internet Addiction. Seoul, Korea, National Youth Commission, 2007, p 433 4. Beard KW, Wolf EM: Modification in the proposed diagnostic criteria for Internet addiction. Cyberpsychol Behav 2001; 4:377–383[CrossRef][Medline] 5. Choi YH: Advancement of IT and seriousness of youth Internet addiction, in 2007 International Symposium on the Counseling and Treatment of Youth Internet Addiction. Seoul, Korea, National Youth Commission, 2007, p 20

7

شرح تحقیق پ��س از مطالع��ه و مح��ور بن��دي وصیت نامه ها تعداد بي ش��ماري پیام اس��تخراج شد که پس از دسته بندي محورهایي که اکثریت پیام ها روي آن تاکید داشته اند ، به بررس��ي موردي این محورها

پرداخته شده است . تعدادي از وصیت نامه ش��هدا جن��گ تحمیلي با وصیت کشته شدگان فرانسوي مقایسه شده است

. این امر به این خاطر صورت گرفته است تا اهمیت محتواي پیامهاي وصیت ش��هدا برجسته شود و شرایط روحي آنان قبل شهادت و تیرباران مقایسه

شود. همچنین شهیدان به وضوح )نگراني( هاي خود را نوش��ته اند که باید با چشم بصیرت و ژرف اندیشي

آنها را در برنامه کار خود قرار دهیم . با مطالعه وصیت نامه شهدا مي توان محورهاي اصلي

پیام آنها را بدست آورد .

1- بریدن از تعلقات دنیوي با مطالعه وصیت نامه هاي شهدا در مي یابیم شهداي عزی��ز کوچکترین نگاهي به مظاه��ر و زیباییهاي دنیوي نداشته اند . آنها فقط رضاي الهي را مد نظر قرار مي دهند در میان پیام هاي آنان هیچ دلبستگي

به دنیا دیده نمي شود.

بررسي و تحلیل روانشناختي وصیت نامه

شهداي جنگ ایران و عراق )1359-1367( وكشته شدگان جنگ

جهاني دودکترمحمد حاتمی ، عضوهيات علمی دانشگاه تربيت معلم

مقدمه در جنگ هشت ساله عراق علیه ایران گروهي از بهترین افراد امت خود را از دست داده ایم . عزیزاني از ما به فیض شهادت نائل آمدند که مي توان گفت هر یك امید اسالم بودند ، پاکان و نیكاني به خون خود در غلطیدند که آثار فقدان و کمبود آنها در جامعه به خوبي پیداست . در پرتو انوار الهام بخش خون پاك شهیدان و طهارت و قداست روح پاك این عزیزان همیشه جاویدان ، بر همه مومنان ، مستضعفان ، انقالبیون ، پاکبازان و مجاهدان ثابت شده است که مسیر تاریخ انساني با حرف حرف کلمات به خون آغشته شهیدان في سبیل اهلل ترسیم گردیده است . حرمان و ذلت مستكبران و طاغوتیان و حرمت و عزت مومنان در امواج خروشان خون مطهر شهیدان این حماسه سازان و این به حق پیوستگان رقم خورده است . هر قطره خون شهید به تاریخ رنگ و صبغه الهي مي بخشد و هویت معنوي و ملكوتي تاریخ را تعیین مي کند . اکنون شهداي عزیز از میان ما رفته اند و ادامه راه را به ما سپرده اند . به راستي رسالت ما چیست ؟ آیا برگزاري چند مجلس سوگواري ، تبریك و تسلیت گفتن ، به زیارت گلزار شهدا رفتن ، برگزاري یادواره ها و ... کافي است ؟ گرچه اینها الزم است . چون شهدا و خانواده آنها سرمایه هایي معنوي هستند که جامعه باید از عطر دل انگیز آنها دائما بهره ببرد تا در مقابل وسوسه هاي شیطاني بیمه شود. ولي آنچه مهمتر است و تا کنون )به دالیلي که ذکر خواهد شد( مورد توجه کافي قرار نگرفته است ، انتقال میراث هاي معنوي ، دس�تاوردها و ارزش�هاي الهي این انتخاب گران به نسلها و جوامع آینده ایران و جهان اشرف االعمال است . )اشاره به قال رسول اهلل )ص(: ان الجهاد اشرف االعمال بعد االسالم( ضرورت گسترش پیامهاي تحرك بخش ، تعهد آفرین و عدالتخواهانه این عزیزان وظیفه اسالمی تاریخي ، ملي و میهني تمامي افراد امت اسالمي به خصوص نهادهاي فرهنگي است . اکنون زمان آن رسیده است که وصیت شهدا را به عنوان بخشي از فرهنگ رفتاري زندگي خود بدانیم و مانند مشق شب مطالعه و در زندگي شخصي، اجتماعي و تصمیم گیریهاي کالن مملكتي اعمال کنیم . در هشت ساله جنگ تحمیلي ضرورت ایجاد مي کرد در تبلیغات حماسي کار کنیم . بعد زا جنگ یعني در هشت ساله ترمیم خرابیها و سازندگي ضرورت ایجاد مي کرد یاد و حماسه شهدا و رزمندگان را در جامعه زنده نگه داریم و به ثبت و ضبط این حماسه ها بپردازیم ) اکنون الحمداهلل با اقدامات نهادهایي چون بنیاد شهید ، سپاه پاسداران ، صدا و سیما و تاکیدات مستمر مسوولین خصوصا رهبر معظم انقالب تا حدي توانسته ایم جامعه را متوجه این اسوه ها ، قهرمانان و اسطوره هاي تاریخي و سرمایه هاي معنوي آنها یعني خانواده معظم آنان بنماییم.( اکنون باید ضمن تداوم اقدامات قبلي فصل جدیدي را باز کنیم و توجه به وصیت نامه و گفته هاي شهدا در دستور کار خود قرار دهیم . چون به اعتقاد ما شهداي جنگ تحمیلي انسانهاي کامل و برتري بودند که خداوند به عنوان هدیه الهي به میان ما فرستاده بود . توجه عمیق به زندگي رفتاري شهدا از لحظه کودکي تا شهادت همه و همه گواه اینست که این انسانها به غیر از دیگران بودن و با آدمهاي عادي تفاوت داشتند . آنها انسانهاي کامل و عارفي بودند که مراحل سیر و سلوك را طي نمودند تا به آخرین منزلگاه یعني جبهه رسیدند . بنا به فرمایش مقام معظم رهبري : شهادت دلیر مردان قله کمالي براي مجاهدتها ، مقاومت ها و فداکاریهاي آنان است و مهر تایید و قبول از جانب پروردگار مي باشد تا در زمره نخبگان حضرتش در آیند . شهدا همه قبل از شهادت به اوج کمال انساني رسیده اند و در لحظه شهادت با لبخند به استقبال مالئكه شتافته اند . شهدا انسانهایي خدایي هستند که در جبهه مراتب کمال انساني را طي کرده اند و در یك معاشقه رو در روي دنیاي مادي را ترك کردند . این

انسانها در آن حاالت خدایي حرفها و پیامهایي براي ما گذاشته اند که بزرگترین سرمایه جامعه ماست .

8

ش��هید طیاري از ش��هداي شهرستان جیرفت در وصیت خود مي گوید: خدایا مي داني که براي لقاء تو به جبهه آمدم و امیدم جز وصل تو نیست و تو دس��ت رد بر س��ینه امیدواران نمي زني و آنا را رد

نمي کني ...چنانچه مي بینیم این شهید عزیز براي رسیدن به معشوق خود الحظه شماري مي کند و هیچ توجهي

به دنیاي مادي ندارد . ش��هید حس��ین جعفري از لش��کر ثاراهلل کرمان مي گوید: رضایم به رضاي تو ، اگر بدنم بس��وزد یا قطعه قطعه ش��ود باز هم راضی��م فقط مرا بپذیر،

خدایا هیچ امیدي غیر از وصل تو ندارم.حال در مقام مقایسه وصیت کشته شدگان فرانسوي

را بشنوید : پدر و مادر بیچاره و عزیزم عمري را که شما به من بخشیدید و من آنقدر بدان دلبسته بودم بزودي از من خواهند گرفت . این براي من و براي شما امري

بسیار دشوار است .

2- عشق به معبود عش��ق در نظر شهدا تنها عش��ق به معبود است ، دوست داشتن تنها در صورتي رنگ حقیقي به خود مي گیرد که سبغه الهي داشته باشد . در راه عشق الهي شرط اول آن است که مجنون و بیقرار باشي . یکي از شهدا در وصیت نامه خود مي نویسد: پدر عزیز و مهربانم ، مي دانم که عش��ق به فرزند زیاد است و غم از دست دادن آن سنگین و دشوار اما در مقابل عشق به خدا و براي خاطر او این غم ها سبک و قابل تحمل است و حتي براي برخي از مردان خدا

لذتبخش مي گردد. ولي در وصیت کشته ش��دگان فرانسوي عشق به انس��ان و انسانیت حضوري محس��وس دارد و این

عشق مجازي وسعتي خاکي و ساده دارد.کشته شده فرانسوي مي گوید : مي خواستم که باز هم زنده بمانم تا شما را بسیار دوست بدارم. افسوس

که نمي توانم ، چقدر مرگ ناگهاني تلخ است .

3- استقبال از شهادت یکي از ش��هدا مي فرماید: با یک دس��ت قرآن و با دست دیگر اسحله در دست مي گیرم و براي مبارزه با جور و ظلم و تجاوز راهي شهر شهادت مي شوم. ولي کشته شده فرانسوي مي گوید : ساعت 4 اعدام خواهیم شد پیش از همیش��ه غذا خوردیم و این

نشان این است روحیه ما در آرامش است . دیگري مي گوید : من با س��ربلندي و سیگاري بر لب به س��وي میدان اعدام و به دنبال رفقاي خود

خواهم رفت . سیگار بر لب و غذا خوردن گویاي نوعي اضطراب و

تشویش است . اما شهداي ما با روحیه باال و بدون اضطراب و تشویش به سوي خدا رفتند .

* مقایسه پیام هاي شهیدان با کشته شدگان در اینج��ا تع��دادي از وصیت ش��هدا را با وصیت

کشته شدگان فرانسوي مقایسه مي کنیم .

***فرانسوي : دانیل دوست عزیزم اگر بمیرم خوشوقتم که وظیفه خود را انجام داده ام و افسوس مي خورم

که دوستي چون تو را بدون رفیق مي گذارم . ش��هید جنگ تحمیلي : از دوس��تان و همرزمان خداحافظي مي کنم و امیدوارم که بعد از من اسحله م��را زمین نگذارند و تا آخرین نفس در راه احیاي

دین اسالم مقاومت نمایند.

***فرانس��وي : ژان کوچک و عزی��زم آرزو دارم که تو پسري زیبا و باهوش بشوي ، از تو درخواست دارم که با تبسم ها و بوسه ةاي خود مامانت را تسلي دهي

هم قامتت و هم عقلت خیلي زود رشد کند. شهید جنگ تحمیلي : علیرضاي عزیزم امیدوارم که به پ��درت قول بدهي آرمانه��ا و راه او را ادامه بده��ي ، در راه اس��الم قدم برداش��ته و به مادرت احترام بگذار، همیش��ه متکي به خ��دا و به فکر او

باش. ***

فرانس��وي : هلن کوچک��م وقتي تو ای��ن نامه را مي خواني یقینا تازه معني زندگي را درک کرده اي تو افسوس خواهي خورد که چرا پدرت در کنارت

نیست تا به همراه مادرت تو را خوشبخت سازد . ش��هید جنگ تحمیل��ي : تو اي دخت��رم با یاري خدا ادامه دهن��ده راه پدرت باش و درس عفاف و پاکدامن��ي و حجاب و تق��وي را از مادرت بیاموز ، زیرا که از این به بعد مسوولیت بزرگي بر دوش تو نهاده شده و انشاءاهلل وقتي به مقام مادري رسیدي

فرزندانت را این چنین بزرگ کن .

***فرانسوي : پدر و مادر بسیار عزیزم وقتي که این نامه به ش��ما برسد مدت درازي خواهد بود که دیگر ما در این دنیا نیستیم اما ما شجاعانه خواهیم مرد و

مغروریم از اینکه فرانسوي هستیم . شهید جنگ تحمیلي : پدر و مادر عزیز و گرامیم ممکن است وقتي که شما این نوشته را مي خوانید من دیگر نباشم و از حالت مادي خارج شده باشم . ش��هادت را یک افتخار و یک پیروزي مي دانم و

امیدوارم این پیروزي هر چه زودتر نصیبم شود.

***شهید به بازماندگان روحیه مي دهد.

خواسته در حد خانواده خود مي باشد.

فرانسوي : همس��رم اگر بخواهي مي تواني زندگي دیگري را شروع کني زیرا تو جوان هستي و آخرین آرزوي من اینست که تو خوشبخت باشي، تو این

شایستگي را داري . ش��هید جنگ تحمیلي : همس��رم اگر خواستي زندگ��ي جدیدي اختیار کني به ثروت و دارا بودن آن ش��خص نگاه نکن فقط ایمان او را بشناس که اگر کسي ایمان به خدا داشته باشد همه چیز دارد.

***ایمان به خدا )شهید(

امور دنیوي چنانچه مالحظه مي کنید مفاهیم وصیت شهداي ایراني مملو از پیام هایي اس��ت ک��ه حکایت از آن دارد انس��انهاي بزرگي باید آنها را به رشته تحریر در آورده باشند . از البالي این وصیت نامه ها بایدها و نبایدهاي انقالب را مي توان ترسیم کرد. مي توان راه آینده و چگونه زیستن و نظام تربیتي را کشف کرد.

ش��هداي جنگ تحمیلي بطور مشخص خانواده ، فامیل ، دوس��تان ، مردم و مسوولین مورد خطاب قرار داده اند و به صراحت کامل )بایدها و نبایدها( و

نگراني هاي خود را بیان داشته اند .

سفارشهاي مهم شهدااعقت��اد عمیق به مباني اس��المي انق��الب و نظام ، گواهي ب��ه حقانیت جمهوري اس��المي و دفاع از اس��تقالل و آزادي به ارمغان آورده ش��ده آن از بیشترین سفارشهاي شهداست . شهید عزیز پرویز امیري از ش��هداي شهرس��تان جیرفت در شروع وصیت نام��ه خود به حقانیت جمهوري اس��المي اعتراف نموده است و حفظ و صیانت از آن را واجب

دانسته است . ش��هید حاج قاسم میرحس��یني قائم مقام لشکر مي فرمای��د : ب��ار خدایا به اینکه نظ��ام جمهوري

اسالمي حق است شهادت مي دهم. محسن شریفي مي گوید : گواهي مي دهم خمیني )ره( روح��ي له الفدا نایب ب��ر حق حضرت مهدي )عج( مي باشد و جمهوري اسالمي تنها حکومتي است که مي تواند مس��لمین را از بندهاي ظلمت

نجات دهد.آنچ��ه در تحلیل مضامین وصای��اي تني چند از شهدا روح آدمي را مجذوب مي سازد نزدیکي این مضامین با شعائر و پیام هاي باقي مانده از قیام امام

9

حسین )ع( است . آنچه از عاشورا به ما رسیده ایثار تمام هستي در اوج شناخت و آگاهي است. جمالت ملتمسانه شهید طیاري و بسیاري از شهیدان در طلب شهادت از خدا تداعي آروزي هفتاد بار مردن و زنده ش��دن شهید )سعیدبن عبداهلل حنفي( در

کربالست . مهمتری��ن محور این وصیت نامه ه��ا ، دل نگراني شهیدان از تنهایي امام )ره( و رهبر است . تاکیدهاي هش��یارانه و جان نثارانه آنان آدمي را به یاد اولین ش��هید کربال مي اندازد که چون در لحظات آخر حبیب بن مظاهر بر بالین وي از وصیتش پرسید دو دست خونین بسوي حسین دراز کرد . یعني تمام

وصیت من )حسین( فاطمه )ع( است.ش��هیدان همانند موال اباعبداهلل )ع( که در مس��یر حق نه تنها جان خود بلکه جان ش��یرین فرزندان و برادران خویش را نیز به خدا هدیه کردند در تمام وصیتها اهل خانواده را ب��ه ادامه دادن و پیروي از

مسر شهادت توصیه کرده اند . وح��دت و اعت��دال در برخ��ورد با م��ردم یکي از بایدهایي است که ش��هیدان براي باقیماندن آثار خونش��ان تا ظخور دول��ت کریمه حضرت مهدي )عج( مکررا توصیه نموده اند . بر مس��وولین دست اندرکاران و گروهاي مختلف واجب است که به این

پیام هاي الهي توجه نمایند .شهید محسن شریفي : روحانیت اصیل و در راس آن والیت فقیه را یاري کنید و جهاد و جبهه ها را فراموش نکنید . کساني که ذره اي به این جمهوري و والیت فقیه سوظن دارند در مراسم کفن و دفن

من شرکت نکنند . شهید حس��ین صادقي : باز هم مي گویم دست از

پیروي خط امام )ره( و خط شهدا بر ندارید.شهید س��ید غالمرضا میرافضلي : روحانیت یکي از ارکان اصل��ي انقالب و هادیان خط اصلي فکري

انقالب است . شهید محسن شریفي : دولت جمهوري اسالمي با صبر و استقامت خود در برابر مشکالت و کمبودها

یاري کنید.در اکث��ر وصیت نامه ها به خود اتکایي و کم توقعي و یاري دولت توصیه شده است . تجمل پرستي و دنیا پرستي به شدت نکوهش شده است و در مقابل از دولت خواسته اند به یاد محرومان و مستضعفین

باشند و به آرمانهاي امام بزرگوار وفادار باشند . در تم��ام پیام هاي ش��هیدان اس��تقالل ، آزادي ، جمهوري اسالمي و دستاوردهاي ارزشي آن توصیه

موکد شده است.

ش��هید علي اکبر حمد حسیني از شهداي لشکر ثاراهلل کرمان م��ردم را مورد خطاب خود قرار داده

اس��ت و از اص��ل اس��تقالل و آزادي و جمهوریت نظ��ام دفاع کرده و مردم را ب��ه وفاداري و صیانت از این دس��تاوردهاي مهم توصیه نموده است . او دستاوردهاي ارزش��ي انقالب را مورد تمجید قرار داده و در ادامه مي افزاید : تمام س��خنان امام )ره( را خوب گوش کنید فقط و فقط پیرو راه او باشید و تمام س��خنانش را سرلوحه زندگي خویش قرار دهید . براي رضاي خداوند اگر از نهادي یا ارگاني اشتباهي دیدید در گذرید و بهانه به دست دشمن

دین و آیین ندهید.شما اي جوانانا ، گول و فریب این دنیا و دنیاپرستان ب��ي دین و مذه��ب را نخورید اینه��ا فقط و فقط براي به قدرت رس��یدن از وجود شما سوءاستفاده مي کنند و زماني که به قدرت رسیدند هیچ یک از

شما را نمي شناسند .شهیدان بیشترین تاکیدات خود را بر حفظ ارزشهاي انقالب نموده اند در این میان حجاب بانوان تصویه و تاکید فراوان شده است . انجام واجبات و مستحبات و حضور در صحنه هاي اجتماعي توجه به عاشورا ، دعا ، اهل بیت ، دین گرایي از بایدهایي اس��ت که

مورد توجه وافر شهدا بوده است . ش��هدا همانطور توصیه به یاري دولت داش��تند . احترام به نظرات مردم و مردم داري را نیز به دولت توصیه کرده اند . اعتدال در برخورد با مردم ، عدالت خواهي ، اجتناب از هر نوع زورگویي ، حاکم شدن تفکر منطقي و دوري جستن از تفکر احساسي و س��طحي اندیش��ي و نهایتا دعوت همه به وحدت

کلمه از پیامهاي مشخص شهداست . ش��هید عبدالرضا مل��ک قائمي مي فرمای��د : اگر مي خواهید خداي من از شما راضي باشد راهي را که من رفتم ادامه دهید ، نگذارید که سالح من به زمین بماند . برخورد خوبي با مردم داشته باشید . تواضع در مقابل مردم ، تکیه به مردم از فرازهایي

است که در وصیت این شهید عزیز دیده مي شود.آنچه بیش��تر در وصیت ش��هدا به چش��م مي آید موضوع فرزندان شهدا است . شهدا اکثرا بچه هاي کوچک خود را مورد خطاب قرار داده و با آنها درباره

آینده و چگونگي زندگي کردن صحبت کرده اند.اس��تنباط ما اینست این خطاب شهدا به فرزندان خ��ود پی��ش از آنک��ه پیامي ب��ه فرزن��دان خود باش��د پیامي اس��ت براي تمام بچه ها که در واقع

آینده سازان ایران هستند.بوضوع روشن است شهدا در این خصوص نگراني خود را ابراز داش��ته اند . اگر از بعد عاطفي مساله را نگاه کنیم و بگوییم این همه دل نگراني ش��هید و سفارشش تنها به خاطر آینده فرزند خویش است – با روحیه شهیداني که بي هیچ اجباري از فرزندان خود گذشته و به جبهه رفتند – قابل تصور نیست .

بلکه شهید از این گفتار هدفي باالتر دارد که همان آینده نگري اس��ت . در حقیقت شهید از نسلي که در حال ظهور اس��ت نگران است و نظام ، مدرم و مس��ئوولین را به پرورش مذهبي و تربیت صحیح

کودکان دعوت مي کند . تصور تگارنده این است که ما باید روي نگراني هاي ش��هدا کار کنیم و راهبردهاي عملي را پیشنهاد

نماییم . آی��ا دغدغه نس��ل جدی��د را داریم یا خی��ر؟ آیا خالقیت ها و اس��تعدادهاي نس��ل نوپا را شکوفا و جه��ت دار کرده ایم و آنها را به جوالن درآورده ایم ؟ آیا هیجانهاي سرگردان نوجوانان و جوانان خود را جهت داده ایم؟ آیا این هیجانات را در مسیر صحیح

خود قرار داده ایم؟به نظر مي رس��د نهادهاي انقالبي باید جبهه هایي جدید ب��راي پرورش نس��ل نو ایج��اد کنند. چه اشکالي دارد نهادها به کمک مدارس ما بیایند . به نظر نگارنده برپایي کنگره هاي مختلف مهم است ولي اگر حاصل کنگره ایجاد یک مرکز آموزشي – فرهنگي و پرورشي باشد به بخشي از نگراني هاي

شهید پاسخ داده است. ش��هید نگران آینده است از آینده بیم دارد. وقتي ما را به نماز جماعت ، پاکدامني ، تقوا و ... سفارش مي کند او نگران اس��ت خداي نکرده این ارزش��ها مورد غفلت قرار گیرد . وقتي ما را به فراگیري علم و دانش سفارش مي کند او به دنبال ایران آباد و ایراني

شکوفا در تمام زمینه هاست .

فهرست منابع 1- قرآن کریم 2- نهج البالغه

3- س��فیران نور ، مرکز پژوهشهاي فرهنگي ، انتشارات بنیاد شهید انقالب اسالمي ، جلد اول 1368

4- س��فیران نور، مرکز پژوهشهاي فرهنگي ، انتشارات بنیاد شهید انقالب اسالمي ، جلد دوم 1368

5- پروفس��ور باندیني – فرانکو ، جن��گ دوم ، ترجمه دکتر کنعاني – سعید ، تهران 1346

6- محمود زاده – نصرت اهلل ، ش��بهاي ق��در کربالي پنج ، پشتیباني و مهندسي جنگ جهاد سازندگي واحد ثبت وقایع

جنگ با همکاري مرکز نشر فرهنگي رجاء 13677- استاد ش��هید مطهري – مرتضي ، عدل الهي ، انتشارات

صدرا ، 13528- استاد شهید مطهري – مرتضي ، ده گفتار ، انتشارات صدرا

1368،9- ای��زدي – مصطفي ، دلدار مس��تان ، مرکز چاپ و نش��ر

سازمان تبلیغات اسالمي ، 136910- اس��تاد شهید مطهري – مرتضي ، قیام و انقالب مهدي

)ع( به ضمیمه شهید ، انتشارات صدرا ، 135411- تصري – عبداهلل ، سیماي انسان کامل، انتشارات دانشگاه

عالمه طباطبایي ، تهران -1371

10

در این نوش��ته من نگاه اجمال��ی دارم به اختالل شخصیت وابس��ته ، ابتدا تعریفی کوتاه از اختالل ش��خصیت و نوع وابس��ته آن، یک ف��رد مبتال به اختالل ش��خصیت دارای الگوی��ی غیرانطباقی و پایدار در دو یا بیش��تر از دو زمینه از میان زمینه های »شناخت« ، »عاطفه« ، »کارکرد بین فردی« DSM-IV-TR و »کنترل تکانه« است.بر طبقمشخصه ضروری از شخصیت وابسته نیاز شدید و فراگیر برای گرفتن مراقبت که به شکل رفتارهای تسلیم پذیر ، چس��بندگی و ترس از جدایی، که خود در بافت های مختلف نش��ان می دهد. افراد مبتال اغلب مضطرب و بیمناک به نظر می رسند. توصیف��ات اولی��ه از این اخت��الل در ادبیات روان پزش��کی قرن 19 به چشم می خورد که نوع نگاه تحقی��ر آمیز به این افراد ب��ا ویژگی های انفعال ، تکیه بیش از حد به دیگران توس��ط این بیماران، که نوعی شکست در رشد اخالقی تصور می شد. Passive-( این اختالل شخصیت منفعل- وابسته

dependent( نامیده شد. فروید برای شخصیت )oral dependent )یک بعد دهانی – وابس��تهتوصیف نمود. که با وابس��تگی، بدبینی و ترس از میل جنس��ی عدم اعتماد به نفس، فعل-پذیری، تلقین پذیری و فقدان پافشاری که با ویژگی هایی که ما االن از اختالل شخصیت وابسته می شناسیم

همخوان هست )کاپالن و سادوک، 1382(.

توصیف بالینی ترس ش��دید از خود مختاری و نیاز ش��دید برای مراقب که در حوزه های زیر خود را به اشکال زیر

نشان می دهد. - رفتاری: فروتنی شدید و نامناسب

- درون روان��ی: خ��ود ضعیف و ش��کننده. - بین فردی: گس��ترش دادن روابطی ک��ه محافظت و

حمایت برای او فراهم می آورد و تمایل زیاد برای راوبط و گفتگو ام��ا در عین حال ترس زیاد از هر اقدامی که موقعیت او را در این رابطه تغییر دهد. Neo-PI-R با مدل عامل��ی DPDتش��خیصاز تش��خیص با س��طوح پایین برون گرایی و ابراز وجود همزمان اس��ت. DPD با اختالالت خلقی )اورهس��لر ، 1991 (، اختالالت خوردن )تیسدال ، پندلت��ون و مارلر، 1990؛ واندرلیچ ، س��ویفت ، اسلوتنیک و گادمن، 1990(، شکایتهای جسمانی )گرینبرگ وبورنستین ،1988( و اختالالت بدنی سازی )هایوارد و بورنستین ، 1988(، ارتباط دارد افراد وابسته برای ایجاد اختالالت اضطراب آمیز ش��دیداً آسیب پذیر هس��تند. مخصوصاً اختالل وحش��تزدگی و گذر هراسی (مارش��ال ، 1996؛ جی.ریچ ، 1987؛استراکویس ، 1992(. این افراد اکثرا ویژگیهای اختالل اضطراب فراگیر با مشخصه نگرانیهای پای��دار را همراه خود دارندکه محتوای نگرانی های آنها در ای��ن حوزه اغلب ترک کردن یا قادر نب��ودن برای مقابله با حوادث و زنده بودن ارتب��اط دارد. در مطالعه )ری��چ و نویز ، 1987(، با استفاده از پرسشنامه شخصیت 54/ از آزمودنی های افسرده واجد اختالل شخصیت وابسته بودند. این اف��راد به دلیل تکیه زیادی ب��ه دیگران برای حمایت و اطمینان جویی و احس��اس درماندگی در صورت ترک ای��ن رابطه ، آمادگی زیادی برای افس��ردگی دارن��د )بیرتچن��ل ، 1984؛ زوراف و مورگرای��ن، 1987(. دو ویژگ��ی اف��راد افس��رده )ناامیدی و درماندگی( با شخصیت افراد وابسته که شایس��تگی های کمی در خودشان می بینند و با نداش��تن اختیار و معیار در روابط که با درماندگی

مطلق همراه است زیاد دیده می شود.

سبب شناسی و درمان شخصیت های وابسته اغلب افرادی هستند که نظام تربیتی بسیار حمایت گری داشته اند. به نحوی که در کسب خودمختاری و ابتکار شکست خورده اند. همچنین عزت نفس پایین و شکست در روابط با همساالن باعث می شود که از تالش برای ابراز وجود دس��ت بکشند. افراد وابسته دارای این اعتقاد که »من کامالً درمانده هس��تم« » من تنها هستنم« و ب��رای مقابله با این عقای��د بنیادین)درماندگی و تنهایی( من می توانم مؤثر باش��م اگر به اشخاصی

شایسته دسترسی داشته باشم. یا اگر من را ترک کند خواهم مرد واکنش نشان می دهند و تنوعی از الزاماتی که پیرو آن از جمله مراقبت، نگهدارنده در صورت استمرار این رابطه صدمه نخواهید دید را باعث می شود و خواهان ترویج وابستگی در روابط تا جایی که امکان دارند. این افراد در صورت مراجعه به درمانگاه با شکایتهای محور یک خصوصا افسردگی و اضطرابی که نتیجه روابط معیوب این افراد و نگرانی از رها شدن به وسیله دیگران مراجعه می کنند. به طور کلی هدف درمان در افراد وابسته پرورش حس خودمختاری و استقالل است. برای رسیدن به این هدف به درمانجو کمک ش��ود که بطور تدریجی از افرادی که او به آنها وابس��ته است جدا شود و برای این هدف باید در او حسی از اعتماد به نفس و خود کارامدی ایجاد شود.که این هدف از خالل یک رابطه درست درمانی و انتقال این رابطه به محیط واقعی صورت می گیرد. س��والی که در م��ورد روابط این افراد به ذهن خطور می کند این اس��ت: با توجه به این که فرد مبتال به اختالل شخصیت وابسته، یک فرد معین را هدف وابس��تگی خود قرار می دهد و تمایلی به تغییر این فرد نداشته و ترجیح می دهد شریک ارتباط بیمارانه اش ثابت باشد، فرد منتخب یا فرد میزبان، که تن به چنین ارتباط نابهنجارطوالنی

مدتی می دهد، خود دارای چه اختاللی است؟

منابعکاپ��الن، هرول��د و س��ادوک، ویرجینی��ا.)1382(. خالصه روانپزش��کی: علوم رفتاري –روانپزش��کی بالینی. ترجمه ي

نصرت اهلل پورافکاري.تهران:شهرآب.Beck,T.Aron, Freeman, Arthur. Denis, Davis, D. Denise and associates.(2004).Cognitive Theory Of Personality Disorders. Second edition, New York: Guilford Press.Hersen, Michel. Samuel, M. Turner, Deborah, C. Beidel. (2007). Adult Psychopathology And Di-agnosis. Fifth Edition, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.James Sadock, Benjamin. Alcott Sadock, Virginia & Ruzi, Pedro. (2009).Comparehensive Textbook of Psychiatry. Nine Edition, Lippincott: Williams & Wilkins.Millon, Theodore. Grossman, Seth. Millon, Car-rie. Meagher, Sarah & Ramnath, Rowena. (2004). Personality Disorders in Modern Life. New Jer-sey: John Wiley & Sons, Inc.

اختالل شخصیت وابستهاحمد ابراهیمی خیرآبادی- دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه خوارزمی

11

مغز برای ارزش های مقدس پردازش شناختی

جداگانه ای داردیک مطالع��ه عصب-تصویری نش��ان می دهد ارزش های ش��خصی که افراد حاضر نمی شوند حتی در برابر پیشنهاد پول آنها را زیر پا بگذارند در مقایس��ه ب��ا ارزش هایی که به راحتی به فروش گذاش��ته می شود به گونه متفاوتی در

مغز پردازش می گردد.گریگوری برنز، مدیر مرکز نوروپالیسی در دانشگاه اموری و نویسنده اول این مطالعه می گوید: “آزمایش ما نشان داد که قلمرو مقدس ها – حاال می خواهد یک باور مذهبی قوی، یک هویت ملی، یا اصول اخالقی باش��د – فرایند ش��ناختی متفاوت��ی دارد.” یافته های این تحقی��ق در “فیالزافیکال ترانس-

اکشنز اف دی رویال سوسایتی” )شرح مذاکره های فلسفی انجمن سلطنتی( انتشار یافت.

این مطالعه نشان داد که ارزش های مقدس کنش های فوق العاده ای را در ناحی��ه ای از مغ��ز که با پردازش اندیش��ه های قانونمند و درس��ت-یا-غلط س��ر و کار دارد ایجاد می نمای��د، نه آن که در ناحیه هایی که اندیش��ه های سوداگرانه )هزینه-در-برابر-منفعت(

را پردازش می کند.برنز هدایت تیم پژوهش��ی ]چند رش��ته ای[ را بر عهده داشت که شامل چند اقتصاددان و دانشمند اطالعات ... یک روان شناس ... و

یک مردم شناس بود. ...برنز می گوید: “ما روشی یافتیم تا بتوانیم به پرسش ها درباره این که مردم چگونه در امور مربوط به ارزش های مقدس تصمیم گیری می کنند شروع به پاسخ گفتن نماییم، و اگر شما بخواهید بدانید چه چیزهایی بر رفتار انسان در کشورها و فرهنگ های مختلف اثر می گذارد آن ]روش[ دارای آثار جانبی عمده ای است. ما داریم می بینیم که ارزش های فرهنگی بنیادی چگونه در مغز حضور دارند.” http://medicalxpress.com/news/2012-01-price-

soul-brain.html

خودکشیعلی قائدنیای جهرمی

)دانشجوی ارشد روانشناسی بالینی تربیت معلم(

خودکشي کلمه اي است که هر روز بیشتر از دیروز مي شنویم، گویا تنها آناني که دس��ت به این عمل مي زنند جرات رویارویي با آن را دارند. خودکشي از شروع تاریخ مکتوب روي داده و نگرش ها نسبت به آن بسته به زمان، فرهنگ و همچنین انگیزه ها متغیر بوده است. افزایش روز افزون میزان خودکشي در نوجوانان ما را بر آن داشت تا به طور خالصه به تعریفي از خودکشي و علل و

عوامل آن بپردازیم.خودکش��ی از ابت��دای ثبت ت��اریخ روی داده اس��ت و نگرش نسبت به آن بس��ت����ه ب�ه دوره ی زمان��ی و فرهنگ از محکومیت ت��ا تحمل متفاوت اس��ت. انگیزه و فراوانی خودکش��ی نیز متف�اوت بوده است. امروزه در غ�رب خ��ودکش��ی را پدیده ای تصادفی یا بی معنی نمی دانند بلکه آن را راهی برای رهایی از معضل یا بحرانی بسیار رنج آور تلقی می کنند )کاپالن،2003( . امروزه خودکش��ی یکی از 10عامل مرگ در جهان طبقه بندی می ش��ود. تخمین زده شده که ح�دود 700000 نف��ر یا بیشت��ر ت�وسط آن ه�رساله می میرند )مرکزآمار ملی سالمت( . ازآنج���ا که خودکشی متفاوت از مرگ و میرهایی خود فرد در آنها هیچ نقشی ایفا نمی کند، می ت��واند به عنوان یک

معضل مطرح ش��ود. )ورتایمز ،2001 ؛ به نقل از کامر، 2003(.خ��ودکشی پدیده ای پیچی���ده و چن��د وجهی است و مت��اثر از مجموع�ه ای از عوام����ل ف����ردی، خ��انوادگی، روان����ی، فرهنگ��ی، اجتم��اعی،

شن��اختی و زیستی است )محمدخان����ی،1381(. خودکش��ی به عنوان یک اختالل روانی توسط راهنمای تشخیصی و آماری اختالالت روانی DSM-IV طبقه بندی نمی شود اما بالینگران آگاهی دارند که خودکش��ی نقش کلیدی در کژکاری روانشناختی افراد از قبیل: کژکاری مهارت های کنار آمدن، درهم ریختگی شدید عاطفی و ... ایفا می کند. اگرچه چه خود کشی به طور فراوانی با افسردگی مرتبط است ولی در حدود نیمی از خود کشی ها به علت اختالالت روانی دیگر است، از قبیل: اسکیزو فرنی، وابستگی به الکل، یا بدون ارتباط با هیچ اختالل دیگری )مریز،2001 ؛ به نقل

از کامر2003(.

12

تعریف خودکشیکلمه خودکشی از دو ریشه التین مشتق شده است: sui به معنی »خود« و cader به معنی »کشتن«. خودکشی در لغت نامه دهخدا به معنای» خود را به وسیله ای کشتن، انتحار، کار زیاد کردن، کوشش بسیار آمده است.)

لغت نامه دهخدا،1347(در س����ال 1373 دفونتن برای نخستین مرتبه کلمه ی Suicide را در فرانس��ه به کار برد. این اصطالح بعدا در سال 1762 توسط آکادمی علوم

فرانسه پذیرفته شد.Suicid از دوکلمه ی التین sui یعنی خود و cid به معنی کشتن آمده

است و بنابراین خودکشی ترجمه ی رسا و کافی از آن است.تشخیص و خصوصیات بالینی در نوجوانان

خصوصی��ات نوجوانانی که اقدام به خودکش��ی می کنند و آنهایی که در خودکشی موفق می شوند مشابه است وحدود یک سوم کسانی که خود کشی موفق می کنند سابقه ی اقدام به خودکشی دارند )کاپالن، 2003(

مرحل��ه ی نوجوانی که مصادف با مرحل��ه ی پنجم )احراز هویت در برابر آش��فتگی نقشی( و شش��م ) ارتباط با دیگران در برابرانزوا( رشد روانی – اجتماعی اریک اریکسون است، برآورده نشدن اقتضائات درونی فرد )اهراز هویت، نزدیکی، صمیمیت و ارتباط با دیگران( به خاطر ناهمخوانی بودن با اقتضائات بیرونی )بسترهای اجتمای برای تحقق اقتضائات درونی مانند ناهماهنگ بودن عناصر جامعه پذیر کننده برای احراز هویت، ازدواج و کار برای ارتباط و صمیمیت با دیگران( منجر به حل نشدن بح��ران در این دوره ها ش��ده و منجر به آشفتگی نقشی و انزوا در فرد می شود که اینها زمینه های خوبی برای خودکشی در فرد ایجاد می کند )شهرآرای، 1384(

اختالالت روانی افرادی که اقدام به خودکش��ی می کنن�د عبارتن��د از : اخت�الل افس��ردگی عمده، دوره های ش��یدایی و اختالالت سایکوتیک . افرادی که مبتال به اختالالت خلق همراه با سوء مصرف مواد بودند و سابقه ی رفتار پرخاش��گرانه دارند به خصوص در معرض خطر باالیی قرار دارند. افرادی که اختالل خلق ندارند اما خش��ن، پرخاش��گر و تکانشی هستند، ممکن اس��ت هنگام بروز تعارض های خانوادگی یا تعارض با همس��االن مس��تعد خودکشی باشند. عوامل خطر ساز خودکشی عبارتند از : میزان باالی نومیدی، مهارتهای ضعیف حل مسئله و سابقه ی رفتار پرخاشگرانه . افسردگی به تنهایی در دخترها خطر ساز جدی تری نسبت به پسرهاست ولی پس��رهایی که مرتکب خودکشی می شوند نسبت به دخترهایی که خودکش��ی می کنند آسیب روانی ش��دیدتری دارند . عوامل زمینه ساز خودکش��ی شامل تعارض و مش��اجره با اعضای خانواده و دوستان دختر و پس��ر است . مصرف الکل یا سایر مواد نیز ممکن است زمینه ساز رفتار

انتحاری باشد در سایر موارد نوجوانی پس از انجام رفتاری ممنوع در انتظار پلیس یا سایر منابع اقتدارست اقدام به خود کشی می کند) کاپالن، 2003(

دیدگاههای روانشناختی دیدگاه روانپویشی

بیشتر نظره پردازان روانپوشی عقیده دارند که خودکشی از افسردگی و از خشم نسبت به دیگران که معطوف به خود فرد می شود ناشی می شود . این نظریه اولین بار توسط ویلهم استکل در سال 1910 مطرح شد . زمانی که وی معتقد شد که هر فردی که خودش را می کشد فردی است که می خواسته دیگری را بکشد و یا حداق دیگری را آرزو کرده است )اسنیدمن ،

1997 به نقل از کامر، 2003(سال مابعد، زیگموند فروید نوشت که هر فکر پرورده شده ای روان رنجوری از خود-کشی از تکانه های خشونت طلبی و قتل برانگیزی در مقابل دیگران است که او )همان فرد( به سمت خودش معطوف کرده و جهت داده است .

فروید گفته که زمانیکه افراد، فرد مورد عالقه ی خودشان را از دست می دهند، ش��خص از دست داده را درون فکنی می کنند، یعنی آنها به طور ناهش��یار، آن ش��خص را تبدیل به هویت خودشان می کنند، به طوریکه همان احساسی را که در جهت دیگران داشتند درزمان کوتاهی احساسات منفی، درجهت از دست دادن فرد مورد عالقه ی )به جهت از دست دادن( به خش��م شدید در خودش )معطوف به خودش( تجربه می شود و نهایتا به افسردگی فراگیر تبدیل می شود . به نظر می رسد که خودکشی بیان شدید الحن از این خود بیزاری یا تنفر از خود یاشد )کیت هوتون و کیز

وان هرینگن ، 2000(نظریه ی منینگر:

براساس اندیشه های فروید منینگر در کتاب انسان علیه خود، خودکشی را نوعی دیگر کشی معکوس توصیف می کند که ناشی از خشم فرد نسبت به شخص دیگری است . این جنایت معطوف به خویشتن یا نتوجه درون فرد می شود و یا از آن به عنوان بهانه ای برای مجازات استفاده می شود . او همچنین یک غریزه ی مرگ معطوف به نفس )مفهوم فرویدی تاناتو( و سه جزء خصوصیت در خودکش را توصیف نمود : میل به مردن و میل به

کشتن )کاپالن ، 2003(نظریه ی بک :

به نظر بک بدبینی درباره ی آینده، در رفتار خودکشی نقش بسیار مهمی دارد و عامل محوری برای پیوند دادن افس��ردگی با عمل خودکشی است . ناامیدی بیش از آنکه با انتظار رخدادهای منفی فزون تر ارتباط داش��ته باشد، به انتظار رخدادهای مثبت اندک مربوط می شود . این یافته ها را می توان با شرایط ناکافی و نبود فرصت هایی ارتباط داد که اقدام کنندگان به خودکشی پیرامون خود احساس می کنند اگرچه شواهد دیگری هم مبنی

بر سوگیری ویژه ی این افراد در پردازش شناختی وجود دارد .نقش تکانشگری در رفتارهای خودکشی :

بومیستر)1990( خودکشی را به عنوان یک راه فرار برای آگاهی در مورد تفسیر های منفی می داند که وقتی اف�راد درحالت شناختی قرار می گیرند بازداریهایشان کاهش می یابد و بنابراین آنها احتماال از کنترل تکانه برای اقدام به خودکش��ی ناتوان می ش��وند ای رویکرد تکانشگری را یک علت

مستقیم و نزدی�ک ب�رای رفت���ارهای خودکشی می داند .تفس��یر های منفی درباره ی خود یک راه فرار برای این آگاهی )تخریب

شناسی(کاهش بازداری ها و ناتوانی در کنترل تکانه اقدام به خودکشی

نظریه ی مداخالت روانشناختی چوین )2005( :در مورد نقش تکانشگری در رفتارهای خودکشی یک ارتباط غیر مستقیم

13

بی�ن رفتارهایتکانشی و خودکشی در نظر می گیرد . این نظریه بیان می کند که برای اقدام به خودکشی، یک فرد هم باید آرزوی مرگ داشته باشد هم توانایی و قدرت کشتن خود را . طبق این نظریه آرزوی مرگ به وسیله ی اقدام به خودکش��ی از یک احساس تعلق داشتن به دیگری و احساس سرباربودن به دیگران ایجاد می شود . ناامیدی از احساس تعلق داشتن به

دیگری و احساس سرباربودن با آرزوی مرگ ارتباط دارد .توانایی مرگ به وس��یله ی خودکش��ی از طریق یک فرآین��د بازداری به دست می آید که به فرد کمک می کند بر ترس و درد ناشی از رفتارهای

خودکشی غلبه کند . ناتوانی های یادگیری:

عملکرد تحصیلی ضعیف، شاخص مهمی برای انواع متعدد مشکالت دوران کودکی اس��ت و شیوع آن در سوابق خودکش��ی کنندگان موفق و اقدام کنندگان به خودکش��ی در نوجوانی محرز شده است )پفی فر، 1997 به

نقل از کاکاوند، 1385(تلقین پذیری و سرمشق گیری:

س��وابق اجتماعی اقدام کنندگان به خودکشی نش��انگر باال بودن میزان خودکش��ی در اعضای خانواده، دوستان و هم کالسی های فرد خودکشی کننده اس��ت . ثانیا گرایشهایی درباره ی خودکشی های مرتبط با ب�ازی های خیالی خشونت آمی���ز، برنامه های تلویزیونی تخیلی، و داستان های تخیلی که در آنها ش��خصیت های جذاب دست به خودکشی می زنند و ... وجود دارد . ثالثا دس��ته ای از خودکش��ی ها به دنبال خبر روزنامه در مورد خودکش��ی در مدارس رخ می دهند . این موارد اثر تلقین پذیری و الگوبرداری را در افزایش میزان خودکشی نشان می دهد )کاکاوند، 1385(

نظریه ی روانپزشکی :از این دیدگاه خودکشی یک بیماری روانی است و ریشه های آن را باید در سایر بیماری های روانی جستجو کرد . اختالالت روانی از مهم ترین علل خودکشی هستند . نتایج مطالعات حاکی از آن است که 95 درصد کسانی که خودکش��ی م��ی کنند در زمان مرگ از نوعی اخت��الل روانی رنج می بردند . شایع ترین این اختالالت روانی افسردگی و الکلیسم است . یه طور کلی در 15 درصد کسانی که خودکشی می کنند میزان ابتال به بیماری

اسکیزوفرنی 10درصد است )محمدخانی، 1381(دیدگاه جامعه شناختی

ای��ن دیدگاه به عوامل فرهنگی و اجتماعی پرداخته و آنها را از عوامل موثر در خودکش��ی می داند. از دیدگاه جامعه شناختی خودکشی یک آسیب اجتماعی اس��ت و این ساختار و مناسبات اجتماعی است که باعث اقدام به خودکش��ی در بعضی افراد می شود . عوامل مهم اجتماعی- فرهنگی

عبارتند از :1. عوامل اقتصادی : فقر، بیکاری، کم کاری، محدودیت، ناامنی ش��غلی،

مشکالت مسکن، تورم و تغییر ساختا ر اقتصادی جامعه .2. عوام��ل اجتماع��ی : افزای��ش جمعی��ت، مهاجرت، جن��گ، تبعیض،

مردساالری، بیسوادی و مشکالت مربوط به ازدواج .

راه عمل پیشگیری از خودکشی به اعتقاد اشنایدمن:1. با تعدیل محیط اس��ترس آمیز بیمار و جلب کمک همس��ر،کارفرما،یا

دوستان از درد روانی او بکاهید.2. حمایت واقع گرایانه را پی ریزی کنید.

3. متوجه باشید که ممکن است بیمار شکایتی منطقی داشته باشد .4. راه حل های دیگر به جای خودکشی ارائه نمایید .

5. بیماران در حالت بهبود در از افسردگی در خطر خاص خودکشی قرار

دارند6. با کاهش افس��ردگی،بیماری انرژی بیش��تری پیدا کرده و قدرت انجام

نقشه ی 7. خود را پیدا کند .

8. گاهی بیماران افسرده ناگهان به نظر می رسد که به صلح و آرامش دست یافته اند،چون تصمیم پنهانی خود را برای خود کشی اتخاذ کرده اند .

9. درمانگر باید در مورد چنین تغییرات بالینی بسیار هوشمند باشد چون ممکن است بیمار در فکر اقدام به خودکشی باشد .

10. ممکن اس��ت بیمار حتی وقتی در بیمارس��تان بستری است خود را بکشد .

11. 10- بیش��تر اوقات در رفتار بیرونی افرادی که به فکر خودکشی می افتند تغییراتی دیده می ش��ود ، آن ها ممکن اس��ت با بخشیدن اموال

قیمتی خود و مرتب کردن کارهایشان خود را برای مرگ آماده کنند .

نتیجه گیري: با توجه به یافته هاي این تحقیق و یافته هاي پژوهش هاي موجود در زمینه خودکشي در کشور ما، این نکته مشخص مي شود که در شکل گیري خودکشي، عوامل بسیاري از قبیل سن، جنس، وضعیت تاهل، س��طح درآمد، سطح سواد و موارد نظایر آن تاثیر گذار است. براي کاهش میزان خودکشي باید به تربیت و پرورش اجتماعي افراد بها داده و خانواده ه��ا و مربیان باید به طور دقیق و محبت آمیز رفتار کودکان و نوجوانان را تحت نظر بگیرند. مراکز مشاوره باید توسعه یابند و در نهایت مسوولین امور

اجتماعي باید در جهت نیازهاي اجتماعي افراد هدایت گردند.

منابع:• فوالدی،عزت اهلل.)1381(.استراتژی و برنامه های پیشگیری از خودکشی.تهران : انتشارات

فجر اندیشه.• کاپالن ، هارولد)1385(. خالصه روانپزش��کی:علوم رفتاری – روانپزشکی بالینی. تهران:

انتشارات ارجمند.• کاکاوند ، علیرضا)1384(. روانشناسی مرضی کودک.تهران:نشر ویرایش

• محمد خانی ، شهرام)1381( ؛پیشگیری از خودکشی جوانان و نوجوانان.تهران: انتشارات طلوع دانش

• دوستی ،علی)1384(. خود کشی وافسردگی در نوجوانان.تهران: انتشارات رشد• Arie, Miri and etal , )2007( , Autobiographical memory, inter personal solving , and suicidal behavior in adolescent inpatient comprehensive psychiatry• Comer. R. G. )2003(. Abnormal psychology .Forth education . New York• Howton.k. and heerning.(2000).the international Hand book of suicide and attempted suicide

14

مقایسه گرایش شخصیتی خودتخریبی در بیماران اتوایمیون، غیراتوایمیون و غیربیمار

چکیده ی پایان نامه ی دکتر سحر طهباز حسین زاده دانش آموخته دکتري تخصصي روانشناسی سالمت دانشگاه تهران

دکتر سحر طهباز حسین زاده از پایان نامه ی دکتري تخصصي خود در رشته ی روانشناسی سالمت، با عنوان »مقایسه گرایش شخصیتی خودتخریبی در بیماران اتوایمیون، غیراتوایمیون و غیربیمار« به تاریخ فروردین ماه 1390 دفاع نمودند. پایان نامه ي ایشان توسط دکتر نیما قربانی، عضو هیأت علمی

گروه روانشناسی دانشگاه تهران هدایت شده است. چکیده ی پایان نامه

پژوهش حاضر در قالب دو مطالعه مجزا به بررسی گرایش های شخصیتی خودتخریبی بیماران اتوایمیون، بر اساس فرضیه »همگونی غایی« پرداخته اس��ت. در مطالعه نخست، 220 بیمار اتوایمیون، 97 بیمار غیراتوایمیون، و 127 آزمودنی غیر بیمار آزمونهای خودشناسی انسجامی، بهوشیاری، خود مهار گری، مش��کالت روابط بین شخصی، آسیب به خود و خرده مقیاس خودآزاری مقیاس بالینی چندمحوری میلون را تکمیل کردند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد خودشناسی انسجامی بیماران اتوایمیون از هر دو گروه کنترل پایین تر است. از سوی دیگر، پرخاشگری بیماران مبتال به MS باالتر از بیماران روماتولوژی و گروه غیر بیمار بود. یافته دیگر این مطالعه حاکی از باالتر بودن خودآزاری بیماران اتوایمیون نسبت به گروه غیراتوایمیون و غیر

بیمار، و باالتر بودن آسیب به خود بیماران مبتال به MS از گروه غیر بیمار بود. نظر به تمایز بیشتر بیماران مبتال به MS در خودتخریبی و بهره گیری 30( MS از ابزارهای عینی تر و عمقی تر در مطالعه دوم س��ه گروه بیماراننفر(، غیر MS )30 نفر( و نیز گروه غیر بیمار )30 نفر( با استفاده از مصاحبه بالینی س��اختار یافته برای اختالالت محور دو DSM-IV )SCID-II( و Q-sort روند ارزیابی ش��دلر- وستن )SWAP-200( از نظر گرایش های خودتخریبی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج آزمون احتمال دقیق فیشر برای SCID-II نش��ان داد بیماران مبتال به MS بیش از هر دو گروه کنترل به اختالل شخصیت خودشکست جو مبتال بودند و نیز میزان اختالل شخصیت مرزی و افسرده در بیماران مبتال به MS بیش از گروه غیر بیمار بود. نتایج SWAP-200، حاکی از باالتر بودن نش��انگان شخصیت وابسته- قربانی و تعارض جنسی در بیماران مبتال به MS نسبت به گروه غیر بیمار بود. در نهایت، نمره سالمت روان گروه غیر بیمار از هر دو گروه بیمار باالتر بود. بر اساس شواهد به دست آمده، مشکالت شخصیتی وابسته به خودتخریبی در بیماری های اتوایمیون، هم در تبیین و هم مداخالت روانشناختی باید بیشتر

مورد توجه قرار گیرند.کلمات کلی��دی: خودتخریب��ی، بیم��اری اتوایمیون، مالتیپل اس��کلروز،

خودشناسی انسجامی.

برای اینکه از موهبت های زندگی حداکثر بهره برداری را داشته باشی، باید هر لحظه هوشیار بوده و در زمان حال زندگی کنی.

آلبر کامو نویس��نده ی فرانسوی گفته است :" سخاوتمندی واقعی آینده ، مدیون زمان حال است."

با این حال بیشتر اوقات ذهن ما همزمان متوجه چند جای مختلف می شود. به جای اینکه موقع رفتن به محل کار از پیاده روی لذت ببریم، به این فکر می افتیم که رئیسمان موقع ورود چه می گوید،برای ناهار چه غذایی داریم، و یا امروز بچه ها در مدرسه چه می کنند. ذهن ما دایم از این شاخه به ان ش��اخه می پرد. با پرورش هوشیاری در زمان حال و تمرکز کامل ذهنی نه تنها در زندگی آرامش بیشتری حس می کنیم، بلکه از تراکم غیر ضروری بالقوه ی ذهن خود می کاهیم. وقتی دغدغه های ذهنی زیادی داشته باشید، قدرت ذهن به دلیل حواس پرتی کارآیی مفید خود را از دس��ت می دهد. خبر خوش اینکه هرکس می تواند حواس خود را هرچه بیشتر به زمان حال

معطوف سازد و در مدت کوتاهی این مهارت را کسب کند.یکی از بهترین راه ها برای مهار ذهن ِ مغش��وش، تکنیکی اس��ت که آن را "خواندن با توجه" نامیدم. هنگام مطالعه هر وقت حواست پرت شد و یا نگران ش��دی ، در کنار صفحه ای را مشغول خواندن هستی عالمتی بزن. همین عمل ساده باعث می شود حواست جمع شود و این اولین گام به سوی تغییر و تحول اس��ت و کمک می کند تا برای داش��تن ذهنی آرام تر و شفاف تر،

مهارت های الزم را کسب کنی.

از کتاب : وقتی بمیری چه کسی برایت گریه می کند/رابین شرما

ذهن مغشوش خود را آرام کن....

15

دکت��ر جودی��ت بک – بک انس��تیتوی رئیس – ط��ی مصاحب��ه ای با موضوع با دانش��جویان رفتار درمانی ش��ناختی در 7 دسامبر 2011 بیان

کردند: رفتاردرمانی ش��ناختی یکی از شیوه های درمانی بوده که بیشتر متمرکز بر زمان حال و حل مسئله می باش��د. در این شیوه بیماران مهارتهای خاص��ی را یاد گرفته و در ادامه زندگی خود از آنها بهره می گیرند. این روش به افراد کمک می کند که افکار افسرده کننده خود را شناسایی کرده و به ارزشیابی واقع گرایانه رفتارها بپردازند. آنها یاد می گیرند که افکار منحرف ش��ده خود را تغییر دهند.هر گاه این افراد واقع گرایانه تر فکر می کنند ، احساس بهتری هم دارند. یکی از مراحل مهم در این روش

تعیین اهداف می باش��د. به عنوان مثال در مورد تغییر محل کار، منزل و روابط خود با افراد خانواده ، دوستان و همکارانتان خوب بیندیشید. در مورد عالئمی که ش��ما را آزار می دهند فکر کرده و آنها را از بین ببرید یا تقلیل دهید، به چیزهایی بیندیشید که زندگی شما را بهبود می بخشند؛ سالیق فرهنگی ، معنوی و ذهنی را دنبال کنید؛ عادات بد را کاهش دهید؛ مهارتهای بین فردی جدید را یاد بگیرید و مهارتهای مدیریت در محل کار و منزل را

ارتقا دهید. موضوع دیگر در این روش اس��تفاده از دارو می باش��د که روان درمانگران شناختی در مورد مزایا و معایب آن بحث می کنند.اکثر بیماران بدون دارو معالجه می شوند و برای بعضی اختالالت، ترکیب دارو و شناخت درمانی بهتر می باشد در رابطه با این موضوع خوب است با متخصص مشاوره شود. بخاطر داش��تن این موضوع مهم اس��ت که روان درمانگران از شیوه های مختلفی برای اختالالت روانی استفاده می کنند. بنابراین در درمان الزم است که نوع مداخالت مشخص شوند. ایجاد باور و اعتماد در بیماران بسیار ضروری می باشد تا بتوان با بررسی صحت و مفید بودن افکارشان در ایجاد دیدگاههای

سازگارانه تر و دقیقتر، به این افراد کمک کرد.www.beckinstitute.org/cbt-workshops/cbt-for-schizophrenia

چکیدهدر پژوهش حاضر تفاوت میزان فرسودگي شغلي مدیران سازمانهاي فرهنگي و غیر فرهنگي ش��هر اصفهان در سال 1386 به بوته کنکاش سپرده شد. روش پژوهش توصیفي از نوع پس رویدادي بوده اس��ت. جامعه آماري این پژوهش کلیه مدیران سازمانهاي فرهنگي و غیر فرهنگي شهر اصفهان در س��ال 1386 ب��وده اند. پس از یک مطالعه مقدماتي که ب��رروي 30 نفر از مدیران انجام شد،حجم نمونه مورد نیاز براي اجراي این پژوهش با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه جمعیت آماري نامعین، 264 نفرمحاسبه گردید. روش نمونه گیري، تصادفي خوشه اي بود. از میان 98 سازمان شهر اصفهان، مدیران، معاونین و کارشناسان مسئول 23 سازمان فرهنگي و غیرفرهنگي به پرسش��نامه 22 سوالي فرسودگي شغلي مس��لش )MBI( پاسخ دادند. ضریب آلفاي کرونباخ براي پایایي این پرسشنامه برابر 0/88 و ضریب پایایي

بازآزمایي برابر با 97/ 0 محاسبه گردید. روش گردآوري اطالعات به صورت مستقیم و خود گزارش دهي بود. به منظور تجزیه و تحلیل آماري داده ها از آزمون t تک نمونه اي و آزمون t گروه هاي مستقل استفاده گردید. براساس نتایج پژوهش مدیران سازمان هاي فرهنگي و غیرفرهنگي در ابعاد سه گانه تحلیل عاطفي ، مسخ شخصیت و عدم موفقیت فردي را در سطح خفیف تجربه مي کردند. میزان فرسودگي شغلي مدیران سازمانهاي غیر فرهنگي در ابعاد تحلیل عاطفي و عدم موفقیت فردي نسبت به گروه فرهنگي بیشتر بود)P(0/05> اما در بعد مسخ شخصیت تفاوت معني داري بین دو گروه

. >P(0/05(مشاهده نگردیدکلید واژه ها: فرسودگی شغلی، تحلیل عاطفی، مسخ شخصیت، عدم موفقیت

فردی، مدیر، سازمان فرهنگي ، و سازمان غیرفرهنگي.

رفتاردرمانی شناختیگرداورندگان: فاطمه فرامرزی- عفت سادات رباط جزی

Robatjazi4591@ yahoo .comکارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسالمی واحد ساوه

مقایسه میزان فرسودگي شغلي مدیران سازمانهاي فرهنگي و غیر فرهنگي شهر اصفهان درسال 1386

ehteshami.t@gmail.comطیبه احتشامی، کارشناس ارشد مدیریت امور فرهنگی محمد حسین رجاییان، کارشناس ارشد مدیریت آموزشي

محسن گل پرور، استادیار دانشگاه آزاد اسالمی واحد خوراسگان

16

با توجه به کم رنگ شدن نقش روان شناس بالینی در طرح پزشک خانواده، انجمن علمی دانشجویی روانشناسی بالینی دانشگاه تربیت معلم تهران نامه ای سرگشاده به

اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسالمی ارسال نموده است که متن نامه به شرح زیر می باشد.

بسمه تعالی

اعضای محترم کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسالمی با سالم و عرض ادب،

همانگونه که مستحضرید در نسخه جدید پزشک خانواده، نقش روانشناس بالینی کم رنگ گردیده، یا به صورتی واضح تر حذف گردیده است، بدون شک با توجه به شرایط زیاد کاری و فشارهای روحی و روانی موجود در جامعه، چنین تصمیمی نه تنها به بهبود مسائل بهداشتی کمک نمی کند، بلکه سبب حرکت در سراشیبی مسائل بهداشتی می شود، که در آینده نزدیک خسارت و لطمه های جبران ناپذیری به کشور وارد می کند، مسئولین کشور می توانند به جای صرف هزینه در بخش درمان در بحث پیشگیری و بهداشت سوق پیدا کنند، که با این کار خیلی از درمان هایی که هزینه های سنگین به مردم و دولت تحمیل می کند را نخواهیم داشت، همانگونه که می-دانیم پیشگیری از اختالالت

روانی به راحتی پیشگیری از مسائل جسمی نیست و نیاز به کار مستمر و پیگیری اقدامات دارد. در نسخه جدید پزشک خانواده، نقش روانشناسی بالینی به مشاوره تبدیل شده است که در چنین موقعیتی مسائل آموزشی، پیشگیری و پی گیری بیماران توسط تیم پزشک خانواده دیگر قابل انجام نیست. یکی از پیامدهای ناگوار بروز اختالالت روانی در جامعه، افزایش مراجعات به افرادی است که هیچ علم و تخصصی در زمینه روانپزشکی و روانشناسی ندارند، اما متاسفانه از اقبال نسبی برخورداند، آمارها نشان می دهند که 20 درصد از جمیت ایرانی به نوعی از اختالل روانپزشکی دچار هستند)که قطعا بیشتر از این می باشد( که در نظر نگرفتن روانشناس، سبب مراجعه این افراد به دعانویس ها، رمال ها و فالگیرها می شود، که وضع افراد را وخیم تر می نماید، سازمان بهداشت جهانی امسال را »پیش به سوی سرمایه گذاری در سالمت روان« نامگذاری کرده است، ولی مسئولین ما عکس این شعار را پیش گرفته اند، به قطعیت می توان گفت که در صورت حذف روانشناس بالینی، طرح پزشک خانواده دچار نقص و عیب می شود، به هر صورت به دور از انتظار است که شما اعضای

محترم کمیسیون بهداشت، در نسخه جدید تجدید نظر نفرمایید.انجمن علمی دانش��جویی روانشناس��ی از حمایت قاطع دکتر محمد رضا رضایی)نائب رییس کمیس��یون( و دکتر علی اصغر حسنی)عضو

کمیسیون( در حمایت از حضور روانشناس بالینی در طرح پزشک خانواده تشکر می نماید.پیشاپیش از بذل توجه شما اعضای محترم کمیسیون بهداشت تشکر می گردد.

ومن اهلل توفیقانجمن علمی دانشجویی روانشناسی بالینی

دانشگاه تربیت معلم تهران

17

دکتر محمد رضا رضایی)نائب رییس کمیسیون بهداشت(: وجود روانشناسی بالینی در در تیم پزشک خانواده را یکی از اولویت های پزشک خانواده دانست. و عنوان کرد حذف روانشناس بالینی در نسخه جدید پزشک خانواده توسط

وزارت بهداشت این طرح را دچار مشکل می کند.وی افزود: با توجه به جوان بودن جامعه، فشارهای بسیار زیاد کاری و فشارهای روحی و روانی، وجود روانشناس بالینی در تیم پزشک خانواده غیر قابل انکار است، و حتما باید در تیم

پزشک خانواده یک روانشناسی بالینی وجود داشته باشد.دکتر رضایی همچنین خاطر نشان کرد، حذف روانشناس بالینی از تیم پزشک خانواده خسارت و لطمه های جبران ناپذیری به کشور وارد می کند، و درصورت تحقق این امر پزشک خانواده دچار نقص و عیب می شود، اگر قرار است طرح پزشک خانواده را دقیقا اجرا کنیم باید همه ملزومات

را با هم داشته باشیم.

پزشک خانواده شیری بدون یال و دم یک عضو کمیس��یون بهداش��ت و درمان مجلس،حذف روانشناس بالینی از تیم پزشک خانواده را اقدامی صد درصد غیرکارشناسی دانست و تاکید کرد:مسایل روحی و روانی از

مهمترین مباحث مطرح در حوزه بهداشت و درمان است؛علی اصغر حسنی،با اشاره به طرح حذف روانشناس بالینی در نسخه جدید پزشک خانواده در کمیسیون بهداشت و درمان به ایسنا گفت:مباحثی پیرامون اقدام وزارت بهداشت در خصوص حذف روانشناس بالینی در نسخه جدید پزشک خانواده در کمیسیون مطرح شده است، با توجه به اینکه مشکالت روحی و روانی یکی از معضالت امروز کشور است این موضوع باید جزو سرفصل های طرح تیم پزشک خانواده

و تمام مباحث بهداشت و درمان قرار گیرد.وی ادامه داد:وجود روانشناس بالینی در تیم پزشک خانواده با توجه به ش��رایط کنونی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر

است.به گفته این عضو کمیسیون بهداشت، وزارت بهداشت باید خدمات کامل را در قالب طرح پزشک خانواده به مردم ارایه کند، نه اینکه هر بار بخش هایی از آن را حذف و این طرح را

به صورت ناقص به اجرا درآورد.حسنی، تیم پزشک خانواده بدون حضور روانشناس بالینی را مانند شیری بدون یال و دم دانست و گفت: خدمات پزشک خانواده باید کامل باش��د و حذف روانشناس بالینی از تیم

پزشک خانواده این طرح را از جامعیت می اندازد و مشکالت خانواده ها را افزایش می دهد چراکه بیشترین معضالت امروز خانواده ها به دلیل بروز مشکالت روحی و روانی برای افراد است،اگر مشکالت روحی و روانی در مراحل اولیه تشخیص داده شود دیگر نیازی به درمان های بعدی نخواهیم داشت.

مدیر کل دفتر س��المت رواني، اجتماع��ي و اعتیاد وزارت بهداش��ت در پاسخ به سوال ایسنا درباره حذف روانشناس بالیني در نسخه 02 برنامه پزشک خانواده، گفت: بر اساس دستورالعمل جدید برنامه پزشک خانواده، وظیفه روانشناس

بالیني تنها ارایه مشاوره به بیماران ارجاعي است.دکتر عباسعلي ناصحي در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا، گفت: روانشناس بالیني در دستورالعمل جدید برنامه پزشک خانواده حذف نشده، اما از آنجا که نقش این گروه در تیم سالمت برنامه پزشک خانواده بسیار کمرنگ شده، مي توان گفت در عمل روانشناس بالیني از این برنامه

ملي حذف شده است.به گفته وي، در نس��خه 02 برنامه پزشک خانواده، نقش در نظر گرفته ش��ده براي روانشناس به صورت مشاوره اي )FFS( اس��ت. به این ترتیب پزشک تیم سالمت، بیمار را

تنها براي مشاوره به روانشناس بالیني ارجاع مي دهد.دکتر ناصحي در این باره ادامه داد: از آنجا که روانشناسان بالین��ي در ایران از نظر بهداش��تي از مج��وز و پروانه کار برخوردار نیستند، عمال نقش��ي در برنامه پزشک خانواده

نخواهد داشت.وي در پاس��خ به س��وال ایس��نا درباره مقایس��ه وظایف روانشناسان بالیني در نسخه قبلي و جدید برنامه پزشک خانواده، گفت: وظایف تدوین شده در نسخه قبلي برنامه پزشک خانواده عمدتا مسائل آموزشي، پیشگیري و پیگیري بیماران بود که این وظایف در نسخه 02 و به صورت مشاوره

قابل انجام نیست.دکتر ناصحي گفت: در مجموع هرچند روانشناس بالیني به صورت FFS هنوز در برنامه پزشک خانواده وجود دارد، اما در عمل مي توان گفت نقش روانشناس در تیم پزشک

خانواده حذف شده است.مدیر کل دفتر س��المت رواني، اجتماع��ي و اعتیاد وزارت بهداشت در پایان ابراز امیدواري کرد که در رابطه با نقش روانشناسان در نسخه 02 برنامه پزشک خانواده تجدیدنظر

شده و وظایف آنها در تیم سالمت به روال سابق باز گردد.

حذف روانشناس بالینی آسیبی به طرح پزشک خانواده نمی زند

س��المت نیوز: عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: در نظر گرفتن یک روانشناس بالینی با مدرک دکترا

در هر تیم پزشک خانواده امکان پذیر نیست.س��یامک مره ص��دق در گفت وگو با ایس��نا، درباره حذف روانشناس بالینی از تیم پزشک خانواده گفت: باید یادمان باش��د که هرچقدر باری را که روی دوش پزشک خانواده می گذاریم سنگین تر کنیم امکان اجرایی شدن آن را کمتر کرده ایم، ش��اید یک نفر نظر بدهد در تیم پزشک خانواده باید فوق تخصص بهداشت بین الملل هم حضور داشته باشد

چون بهداشت بین الملل هم حائز اهمیت است، اما بهرحال ما باید بر اساس نیازها و محدودیت های موجود اولویت ها را

در نظر بگیریم.وی با تاکید بر این که پزش��کان خانواده در دوره آموزشی با کلیات روانشناس��ی آشنا می ش��وند، گفت: با توجه به آموزش هایی که در این دوره به پزشکان ارایه می شود آنها تا حدی می توانند مشکالت روانی بیماران را مورد کنترل قرار دهند و در موارد خاص بیمار را به متخصص و روانشناس

بالینی ارجاع دهند.نماین��ده کلیمیان در خانه ملت ادام��ه داد: از آنجاکه قرار است پزش��ک خانواده یک طرح کشور شمول باشد و در تمامی مناطق کشور حتی دورافتاده ترین نقاط به اجرا درآید طبیعی است که برای این کار تعداد کافی روانشناس بالینی

نداریم.به گفته وی، داشتن لیسانس روانشناسی به تنهایی مجوز کار به عنوان روانشناسی بالینی نیست کسی که می خواهد به عنوان روانشناس بالینی کار کند باید PHD روانشناسی بالینی داش��ته باش��د، مگر چند نفر از افرادی که دکترای روانشناسی دارند حاضر می شوند در مناطق محرومی که

پزشک خانواده کار می کند حضور یابند.عضو کمیسیون بهداشت خاطرنشان کرد: برای این که طرح پزشک خانواده بتواند به صورت صحیح و در کل کشور به اج��را درآید نباید بار آن را زیاد کرد، این امکان وجود ندارد که برای هر درمانگاهی که یک پزش��ک خانواده دارد یک روانش��ناس بالینی با مدرک PHD هم اختصاص دهیم، ضمن این که در هیچ ج��ای دنیا برای یک جمعیت هزار نفری که تحت پوشش یک پزشک خانواده است به لحاظ قانونی و آماری یک روانشناس بالینی با مدرک دکترا تعریف

نمی شود.مره صدق با تاکید بر این که روانشناس��ان و روانپزش��کان در سیس��تم باالت��ر ارجاع قرار می گیرند، گفت: پزش��ک خانواده پایش را انجام می دهد و اگر نیاز باش��د بیمار را به این روانشناسان بالینی یا روانپزشک ارجاع می دهد، هیچ جای دنیا روانشناس بالینی به عنوان مداخله گر اول نیست، معموال به عنوان یک بخشی از تیم روانپزشکی کار می کنند و اگر قرار باشد به صورت مستقل هم کار کنند باید بیمار

توسط یک پزشک به آنها ارجاع داده شود.ب��ه گفته وی، بهترین راه برای جلوگی��ری از اجرای طرح رویایی کردن آن است، لذا باید کاری کنیم که طرح پزشک خانواده زمینی و قاب��ل اجرا باقی بماند، هر قدر ایده آل تر و رویایی تر ش��ود غیرقابل اجراتر می شود، تمامی پزشکان عمومی در طی دوران تحصیل با کلیات روانپزشکی آشنا می شوند و قابلیت تشخیص و ارجاع بیمارانی که مشکل

روانی دارند حتما در آنها وجود دارد.عضو کمیسیون بهداشت در خاتمه با تاکید بر این که حذف روانشناس بالینی در نسخه جدید آسیبی به طرح پزشک خانواده نخواهد زد، گفت: شاید خیلی قشنگ باشد که هر تیم پزش��ک خانواده یک جراح فوق تخصص عروق و یک فوق تخصص جراحی اطفال هم داشته باشد منتهی هیچ

جای دنیا این موارد به صورت روتین تعریف نشده است

حذف روانشناس از طرح پزشک خانواده

18بسمه تعالی

انجمن علمی روانشناسی دانشگاه تربیت معلم از اساتید زیر حمایت می نماید:کاندیداهای انجمن ایرانی روان شناسی برای عضویت

در شورای مرکزی سازمان نظام روان شناسی و مشاوره جمهوری اسالمی ایران

اسامی روان شناساندانشیار دانشگاه تربیت مدرس 1- دکتر پرویز آزاد فالح

استاد دانشگاه عالمه طباطبایی – معاون آموزشی دانشگاه آزاد اسالمی 2- دکتر حسن احدی استاد ممتاز دانشگاه تهران- رئیس سازمان نظام روان شناسی 3- دکتر غالمعلی افروز

استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... 4- دکتر علی فتحی آشتیانی دانشیار دانشگاه شهید بهشتی 5- دکتر محمد علی مظاهری

استاد دانشگاه خوارزمی )تربیت معلم( 6- دکتر علیرضا مرادی

اسامی مشاوران استاد دانشگاه خوارزمی )تربیت معلم( 1- دکتر شکوه نوابی نژاد

استاد یار دانشگاه خوارزمی )تربیت معلم( 2- دکتر علی محمد نظری دانشیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا.. 3- دکتر خدابخش احمدی

4- دکتر سید مهدی حسینی استاد یار دانشگاه آزاد اسالمی 5- دکتر معصومه اسماعیلی استاد یار دانشگاه عالمه طباطبایی

اسامی بازرسان 1- دکتر عباسعلی اللهیاری استاد یار دانشگاه تربیت مدرس

2- دکتر احمد علی پور دانشیار دانشگاه پیام نور دانشیار دانشگاه خوارزمی )تربیت معلم( 3- دکتر ولی ا.. فرزاد 4- دکتر فریدون یاریاری دانشیار دانشگاه خوارزمی )تربیت معلم(

مسئولیتها- مدیر گروه روان شناس��ی دانشگاه تربیت

معلم، از سال 1383 تا 1387- معاون دانش��جویی و فرهنگی و پژوهشی دانشگاه تربیت معلم، از سال 1376 تا 1382

- مسئول دفتر مرکزی مشاوره وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال 1379 تا 1382

- نماینده وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در اولین دوره شورای مرکزی سازمان نظام روان

شناسی و مشاوره - معاون هماهنگی و امور مناطق س��ازمان نظ��ام روان شناس��ی و مش��اوره جمهوری اسالمی ایران، در اولین دوره فعالیت سازمان - عضو کمسیون روان شناسی بالینی سازمان

نظام روان شناسی و مشاوره- سردبیر مجله علمی پژوهشی، پژوهش در سالمت روان شناختی از سال 1386 تا کنون

- عض��و هیئ��ت تحریری��ه مج��الت علمی

پژوهشی علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...، مجله علمی پژوهشی روان شناسی دانش��گاه تبریز، مجله علمی پژوهشی روان شناس��ی کاربردی دانش��گاه شهید بهشتی، مجله علمی پژوهش��ی روان شناسی بالینی دانش��گاه س��منان، مجله علمی پژوهش��ی خانواده پژوهی پژوهش��کده خانواده دانشگاه

شهید بهشتی- عضو پیوس��ته انجمن روان شناسی امریکا )APA( و عضو پیوسته انجمن روان شناسی

)APA( بالینی امریکا- عضویت در انجمنهای ایرانی روان شناسی، انجمن روان شناسی بالینی کودک و نوجوان، عضو موسس انجمن علوم شناختی و انجمن

روان شناسی بالینی

عالیق علمی: - شناخت و هیجان، ابعاد شناختی اختالالت

هیجان��ی، حافظ��ه و یادگی��ری، درمانهای رفتاری شناختی، آزمونهای شناختی، حافظه

و اختالالت آن- مقاالت و تالیفات:

1- بیش از 30 مقاله به زبان انگلیسی منتشر شده در مجالت علمی و پژوهشی بین المللی 2- بی��ش از 70 مقاله در نش��ریات علمی و

پژوهشی فارسی 3- ش��رکت در بی��ش از 25 کنفرانس بین المللی و داخلی در موضوعات روان شناسی

4- تهی��ه و تدوین آزمون خواندن و نارس��ا خوان��ی باهمکاری دکتر رض��ا کرمی نوری،

سعید اکبری5- مشارکت در ترجمه و تالیف کتاب های زمینه روان شناسی چاپ انتشارات گپ نشر، اختالالت نوجوانی و جوانیف روان شناس��ی

تربیتی مراکز تربیت معلم .... -6

دکتر علیرضا مرادی استاد روان شناسی بالینی دانشگاه خوارزمی )تربیت معلم( دکتری تخصصی روان شناسی بالینی از دانشگاه لندن )انستیتو روان پزشکی(

Moradi90@yahoo.com, moradi@saba.tmu.ac.ir

19

دانشمندان مستنداتی یافته اند که نشان می دهد گوش کردن به موس��یقی می توان��د در کاهش درد افراد مبتال به اضطراب ش��دید کارساز باشد. پژوهشگران کشف کردند که موسیقی می تواند به عنوان یک عامل منحرف کننده حواس به کار گرفته شود، و بر روی کسانی که به آسانی غرق در کنش های شناختی می شوند عامل تاثیر گذاری

است.پژوهش��گران مرکز تحقیق درد در دانشگاه یوتا در این مطالعه س��ودمندی بالقوه موسیقی برای منحرف س��اختن واکنش های روانی نس��بت به محرک های دردآور را م��ورد ارزیابی قرار دادند. بر پایه این مطالعه، عامل کلیدی در مهار موفقیت

آمیز درد در این روش میزان درگیری بیمار با امر منحرف کننده ]حواس[ است.

برای این مطالعه، 143 آزمودنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از آنها خواس��ته شده بود به قطعه های موسیقی گوش دهند، نواهای آنها را پی بگیرند، و

آهنگ های ناموزون را شناسایی نمایند.در طول زمان گوش دادن به موسیقی، به آزمودنی ها شوک های دردآور بی خطری از راه الکترودهای

انگشتی وارد شد.یافته ها نشان داد که انگیختگی ناشی از محرک ه��ای دردآورد به گونه قابل اطمینانی با باالرفتن مطالبه موسیقی-پایه )مبني بر موسیقي( کاهش

یافت.

موس��یقی با تحریک مس��یرهای حس��ی که با مسیرهای درد به رقابت بر می خیزد، با تحریک واکنش های احساس��ی، و درگی��ر نمودن توجه ش��ناختی )به عبارتی، با منحرف ساختن کانون توج��ه از روی درد( کم��ک می کند تا حس درد کاهش یابد. ب��ه این ترتیب، موس��یقی با ایجاد درگیری های ذهنی و احساسی با معنا به کاهش

حس درد کمک می نماید.یک یافته غیر منتظره آن بود که موسیقی برای آزمودنی هایی که میزان باالیی از اضطراب نسبت به درد نش��ان می دادند بیش��تر موثر بود تا برای

کسانی که چندان نگران درد نبودند.

اختالالت یادگیري چیست؟یک اخت��الل یادگی��ري به وس��یله متخصصان بهداشت رواني و پزش��کي به عنوان یک اختالل عصب زیست شناختي و یا اختالل پردازش زبان تش��خیص داده ش��ده که به وسیله عملکرد مغز بوجود آمده است.به عنوان یک پیامد ناکارآمدي مغز ش��یوه اي که افراد مبتال به اختالل یادگیري

اطالعات را کس��ب ک��رده و پ��ردازش مي کنند متفاوت است از عملکرد عادي و قابل انتظار براي کودک یا بزرگس��الي که مي تواند بدون مش��کل جدي یاد بگیرد. یک اختالل یادگیري ممکن است با ورود به مجامع علمي ودر حوضه هاي شناسایي کلم��ه،ادراک خواندن،حس��اب کردن،اس��تدالل کردن،هجي کردن ویا کلمه بندي نوشتن بوجود

آید .یک اختالل یادگیري غالباَ وابسته به عملکرد غیرع��ادي مغز بعالوه در حوزه گفتار اس��ت. یک اختالل یادگیري که در زمینه علمي نمایان شده است ممکن است در نتیجه زمینه هاي دیگر نیز باش��د .به طور مثال : فعالیت ه��اي روزمره یک فرد در خانه ممکن اس��ت از ناتواني بالقوه حافظه ،استدالل و یاحل مسئله تاثیر بگیرد و وابسته به

چکیده یک اختالل یادگیري اختاللي عصب زیست شناختي است که از یک مشکل جدي با خواندن،حساب کردن و یا کلمه بندي نوشتن بوجود مي آید که ازانتظار نمي رود به یک فرد عادي نسبت داده شود.یک اختالل یادگیري نه یک اختالل یادگیري است ونه به وسیله ي یک اختالل هیجاني ایجاد مي شود.

اگر درست ارزیابي نشود تأثیر بالقوه اي روي عملکرد ناسازگارانه ي فرد دارد و در حوزه هاي چند گانه ي زندگي ضعف ایجاد مي نماید.وقتي فردي مضنون به اختالل یادگیري مي شود،یک ارزشیابي عصب روانشناختي توانایي ها ضروري است تا منبع مشکل را به عالوه در حوزه هاي توانایي عصب روانشناختي

تعیین کند که به مي تواند به عنوان پایه اي براي فنون جبراني و اختیارات درماني باشد.کلید واژه ها: اختالالت یادگیري،ارزشیابي عصب روانشناختي، آزمون عصب روانشناختي.

رابطه موسیقی و کاهش درد افراد مبتالبه اضطراب

اختالالت یادگیري:نیازبه ارزشیابي عصب روان شناختي

mbolghan@gmail.com مصطفی بلقان آبادیدانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده دانشگاه فردوسی مشهد

By RICK NAUERT PHD Senior News Editor PsychCentral. December 23, 2011 . Reviewed by John M. Grohol, Psy.D

20

مشکل عصب زیست شناختي باشد. عالوه براین ارتباطات اجتماعي ممکن است تاثیر بدي بگیرد زیرا که ضعف فرایند شناختي فرد باعث مي شود که او در فکر کردن و یارفتار دچار اشتباه ویا دچار

کج فهمي رفتار دیگران گردد)روک،1995(.اخت��الالت یادگی��ري ممک��ن اس��تبا حالتهاي مختلف ADHD ، اخت��الالت رفتاري،ناتوانایي هاي حس��ي یا دیگر ش��رایط کلینیکي یا عصب شناختي هم زیستي داشته که شامل بیماري هاي سلولهاي داسي شکل،دیابتها،کم وزني در هنگام تولد،جراحي قلبي نئوناتال،س��رطان خوني،تورم لنفاوي حاد و هیدرو سفالها مي شود)دالن، ونتزل

ونیگارد،2006(با وجود این به علت ضعف عملکرد و یا مشکالت اجتماعي،مبتال ب��ودن به اختالل یادگیري باعث افسردگي واضطراب مي ش��ود.اما این اختالل نه یک اختالل یادگیري اس��ت ونه به وسیله ي یک

اختالل هیجاني بوجود مي آید.

ریشه ها ي اختالل یادگیري:انواع زی��ادي از عملکردهاي غیرعادي مغز وجود دارند که مي توانند منجر به یک اختالل یادگیري شوند.که تا کنون تغییرات و علل آن شناسایي و طبقه بندي نشده اند.به طور مثال:نارسا خواني از اختالالت یدگیري است که روي خواندن و هجي کردن تأثیر مي گذارد.تحقیقات نشان داده است که عملک��رد غیر عادي مغز در پ��ردازش زباني-

ش��نیداري)مثل:پردازش صذا شناسي نامگذاري س��ریع اتوماتیک (در تعداد زی��ادي از افراد مبتال به نارس��ا خواني دیده ش��ده اس��ت)ولف، بویرز و

بیدل،2000(. شواهدي وجود دارد که نشان مي هد که نامگذاري اتوماتیک و س��ریع و پردازش صدایي هس��ته ي پردازش هایي هس��تند که مهارتهاي خواندن را پیش بیني مي کنند)کیبی، پاریال و فیفر،2003( گر چه بعضي افراد درسیس��تم دیداري مغزشان

ساختار متفاوتي دارند)ادن،1996(.تأثیرات نواقص ویژه ي دیداري بر روي یادگیري ممکن است به مهارتهاي دیگر بسط یابد.اختالل ریاضي اختالل یادگیري اي است که روي محاسبه ي ریاضیات و حل مسئله تأثیر مي گذارد.تحیقات گوناگوني در حال انجام است که تعیین مي کند ان��واع مختلف عملکرد غیر عادي مغز اس��ت که منجر به اختالل یادگیري مي شود.تحقیق اختالل ریاضي که از تصویر عصبي اس��تفاده مي کند به گس��تردگي تحقیق نارس��ا خواني نیست.ولي به هر حال مطالعات عصب شناختي به وضوح انواع ناکارآمدي هاي مغز را به اثبات رسانده است)هکت،

تورگسن، واگنر و راشوت،2001(.

نیازي به ارزشیابي مناسب:مالکهاي تشخیص یک اختالل یادگیري همزمان با تغییر تدابیر آموزشي و یافته هاي تحقیق تغییر مي کنند.با وجود اینها این حقیقت که یک اختالل یادگیري نمایانگر عملکرد غیر عادي مغز اس��ت بحثي در آن نیست.بنابراین وقتي فردي درمدرسه و در زندگي روزمره با مشکل مواجه است مضنون به یک اختالل یادگیري مي شود که یک ارزشیابي از تواناییه��اي عصب روان ش��ناختي او ضروري است تا نشان دهد که کدام عملکرد هاي مغز آن طوري که انتظار م��ي رود کار نمي کنند و کدام عملکرد هاي مغز به قدر کافي کار نمي کنند.یک ارزشیابي عصب روان ش��ناختي مي تواند دامنه ي م��ورد نیاز ارزیابي عملکرد خاصي که اغلب در اختالل یادگیري مورد بحث اس��ت را فراهم کند.

مثل:توجه به توانایي هاي حسي - حرکتي .ارزیابي گسترده ي بدست آمده بوسیله ي یک ارزشیابي عصب روان شناختي امکان تشخیص نقاط ضعف و قوت��ي را ک��ه ه��ر دو براي تعیین ح��وزه هاي مداخله مهم ان��د را فراهم مي نماید.اندازه گیري پاس��خ ها براي مداخله و رویکرد هاي تشخیصي متداول درامریکا نمي تواند جانشین یک ارزشیابي عصب روان شناختي جامع شود)پانسکی،2007(. اطالع��ات پایه اي در رابطه با توان��ا ي دیداري و ))IQکالمي مي تواند از یک آزمون جامع هوشي

تفسیر شده توس��ط یک متخصص واجد شرایط بدس��ت آمده باشد.مدارس دولتي متخصصاني را که واجد ش��رایط اجرا و تفسیرآزمونهاي هوشي اند را استخدام مي کنند.اگر چه مدارس خصوصي و دانش��گاهها متخصصان تعلیم دیده براي اجرا و تفسیر آزمونهاي هوشي را استخدام نمي کنند.به

عالوه که اس��تخدام آنها توسط این م��دارس کار کامالً عجیبي است.با مالحظه ي متخصصان واجد شرایط استخدام شده در مدارس دولتي ب��از هم ارزیابي آنان در مدرس��ه اي معین قابل اطمینان نیست.بنابراین باید این شغل را مورد به مورد و مدرسه به مدرسه مورد بررسي قرار داد.

همانطور که متخصصان خوب پزشکي باید خارج از شبکه ي مراقبت ها ي اولیه ي بهداشت جستجو شوند،متخصصاني هم که براي اجراي آزمون ارزشیابي روان شناختي آموزش دیده اند بهتر است در ارزشیابي و مراقبت از کودکان وبزرگساالني که در

مدرسه یا دانشگاهش��ان متخصص ندارند،تجربه داشته باشند.

آزم��ون هاي محدود ک��ه فقط از آزم��ون IQ و ارزیابي سطوح پیش��رفت تحصیلي تشکیل مي ش��ود،اطالعات کافي از کارکرد مغ��زي کودکان یا بزرگس��االن فراهم نمي کند تا باالترین سطح مراقبت استاندارد و مداخله هاي هدفمند فراهم گ��ردد.در یک ف��رد مبتال به اخت��الل یادگیري ارزش��یابي عصب روان ش��ناختي ممکن است به عنوان یک ضرورت پزش��کي ب��راي اهداف مورد بررس��ي و روش��ن کارکردهاي مغزي باش��د.اگر شرایط پزشکي دیگر وجود داشته باشد ارزشیابي عصب روان شناختي فوق العاده مهم است،اما اگر این ش��رایط هم نباش��د باز ارزشیابي عصب روان ش��ناختي اهمیت دارد.مجریان دور اندیش بیمه توصی��ه کرده اند تا تعیین کنن��د که آیا خدمات ضروري مي تواند به وسیله ي یک متخصص واجد

شرایط در مدرسه ي خصوصي ارایه شود.ی��ک اختالل یادگی��ري اختاللي مزم��ن و مادام العم��ر اس��ت.تأثیراین ناتوان��ي مي توان��د روي عاطفه،آم��وزش وعملکرد حرفه اي ب��ا توجه به شرایط زندگي،ارتباطات میان فردي و نقاط ضعف و ق��وت فردي و به ع��الوه تأثیر روي جامعه مهم باشد.کودکان مبتال به اختالل یادگیري در مدرسه عملکرد ب��دي دارند و انتظار نمي رود که بتوانند دیپل��م بگیرند.اختالل یادگیري م��ي تواند تأثیر نامطلوبي روي عملکرد شغلي در بزرگسالي داشته باشد.شناسایي به موقع این محدودیتها و توانا یي هاي عصب روان شناختي مي تواند آموزش،شغل و طرح هاي درماني را تسهیل کند.در هر صورت باید

ارزشیابي مناسب صورت گرفته باشد.

21

تعریف اضطراب امتحاناضطراب امتحان نوعي خود مش��غولي ذهني است که با "خود پنداره" ضعیف و تردید فرد درباره ي تواناییهاي خود مشخص مي شود و غالباً با شناخت منفي، عدم تمرکز حواس، واکنشهاي جسماني نامطلوب و افت تحصیلي همراه است. به عبارت دیگر وقتي که فرد درباره ي کارایي و توانایي ذهني خود در موقعیت امتحان، دچار نگراني و تشویش شود، بطوریکه این احساس موجب کاهش و افت عملکرد واقعي او گردد مي

گوییم دچار اضطراب امتحان شده است.

انواع اضطراب امتحانالف( اضطراب تسهیل کننده یا تسریع کننده

به اضطراب کم و یا در حد معقول که موجب تالش بیشتر براي کسب موفقیت مي شود و نتیجه بهتري را عاید فرد مي کند، اضطراب تسهیل

یا تسریع کننده اطالق مي شود. نشانه ها یا عالیم اضطراب تسهیل یا تسریع کننده

1- فرد به خاطر مرور کردن درسهایش دچار هیجان مي شود. 2- خودش را در اتاقش حبس مي کند و مش��غول درس خواندن مي

شود و به کوچکترین مزاحمت اعتراض مي کند. 3- به ش��یوه ي خاصي درسهایش را مرور مي کند، مثالً با صداي بلند

درس مي خواند در اتاق راه مي رود و یا دراز مي کشد. 4- به درخواستهاي اطرافیان توجه نمي کند یا در مقابل خواسته ها با

اعتراض مي گوید که درس دارد. 5- کم غذا مي خورد یا نسبت به غذا بي میل مي شود.

ب ( اضطراب ناتوان کننده اضطراب ناتوان کننده دلهره و تش��ویش شدیدي است که یا خود فرد دارد و یا اطرافیان آن در فرد تشدید مي کنند. اضطراب شدید اثر منفي روي عملکرد فرد مي گذارد، زیرا با متأثر و درگیر کردن ذهن ، زمینه ي

فراموشیهاي زودگذر و خطاهاي ادراکي را فراهم مي کند. نشانه هاي اضطراب ناتوان کننده

1- فرد به خاطر مرور درسهایش دچار هیجان بیش از حد مي شود. 2- داراي دلشوره و دل بهم خوردگي)احساس پروانه در شکم( است.

3- هنگام مرور درسهایش دستپاچه و عجول است. 4- از اینکه هر چه مي خواند، چیزي نمي فهمد ناالن است.

5- از گرفتن نمره ي کم ترس و وحشت دارد. 6- هنگام درس خواندن، ناخنهایش را مي جود، پوست لب را مي کند

یا با موي سرش بازي مي کند. 7- بیش از حد مي خورد یا نمي تواند غذا بخورد.

علتهاي اضطراب امتحان عوامل زیر باعث اضطراب امتحان در فرد مي باشد.

1- سختگیریهاي بیش از حدزماني که والدین با نزدیک ش��دن زمان امتحان، فش��ار مضاعفي براي آماده ش��دن و گرفتن نمره )معموالً بیست( در مورد فرزند خود به کار

مي برد و یا پي در پي درباره امتحان به او هشدار مي دهند.2- رقابت

زماني که دانش جویان در دانشگاه یا فرزندان در خانه براي برتري یافتن بر یکدیگر به رقابت بپردازند.

3- والدین مضطربوجود اضطراب در والدین موجب انتقال آن به فرزند و تشدید اضطراب

او مي شود)مخصوصاً در ایام امتحان(.4- انتظار بي جا

اگر بدون توجه به توانایي هاي دانشجویان یا مشکالت جسمي و رواني وي و اقدام براي رفع آنها، فشار بیش از حدي به فرد براي درس خواندن و آماده شدن براي امتحان وارد شود، ممکن است او دچار اضطراب شود. گاهي هم اضطراب امتحان به این دلیل است که انتظارات فرد از خود ،

بیش از توانایي هاي اوست.5- مقایسه کردن

هر گاه ناتوانایي هاي فردي با توانایي هاي فرد دیگري سنجیده شود و این امر با س��رزنش همراه باشد، اعتماد بنفس فرد کم و بر اضطراب او

افزوده مي شود. 6- بیش از حد مهم جلوه دادن بعضي از درسها

وقتي خود فرد یا اطرافیان بعضي از درسها را به هر دلیلي خیلي مهم تلقي مي کنند، در فرد ترس یا نگرش منفي نسبت به آن درسها بوجود

مي آید.7- پاداش نامناسب

زماني که اطرافیان براي قبول شدن یا گرفتن نمره باال )معموالً بیست( پاداش بیش از حد در نظر مي گیرند، اضطراب دانشجویان باال مي رود.

8- برچسب هاي منفي وقتي اطرافیان فردي را با القابي مانند بي استعداد، بي عرضه و ... مورد خط��اب قرار مي دهند تصویر ذهني ناتواني ی��ا تفکر منفي را در فرد

بوجود مي آورند. این امر اضطراب امتحان را در فرد تشدید مي کند.

راهکارهاي کاهش اضطراب امتحاناولین گام در این راه تمایز قایل شدن بین دو نوع اضطراب امتحان است؛ اگر اضطراب فرد نتیجه مستقیم عدم آمادگي است یک واکنش طبیعي و منطقي به شمار مي رود ولي اگر فرد با وجود مطالعه و آمادگي کامل

احساس نگراني و اضطراب مي کند با اضطراب امتحان روبرو هستیم.

وظایف دانش جویان1- آماده س��ازي: بهترین ش��یوه به حداقل رس��اندن اضطراب امتحان آماده سازي است. براي آماده سازي دانش آموز یا دانشجو باید چند نکته

اضطراب امتحانشیوا فرمانی )دانشجوی کارشناسی مشاوره(

22

را به خاطر داشته باشد: الف: از ابتداي سال تحصیلي با برنامه ریزي درسي مناسب، روش صحیح مطالعه و مرور درسها از انباشته شدن مطالب درسي براي شب امتحان

و اضطراب امتحان بکاهید.ب: در هنگام مطالعه با طرح چند سوال از مبحثي که مطالعه مي کنیم و پاس��خ دادن به این س��واالت بر میزان تسلط خود بر مباحث درسي

بیافزایید.ج : در صورتي که وقت کافي براي مطالعه تمام مطالب ندارید، به جاي مطالعه سرسري تمام جزوه یا کتاب، به مطالعه عمقي بخش هاي مهم

آن بپردازید.2- امتح��ان جزی��ي از فرآیند آموزش اس��ت. آن را عملکرد طبیعي و

معمولي آموزش بدانید و از حساسیت بي مورد نسبت به آن بپرهیزید.3- تمامي تالش خود را صرف یادگیري درسها نمایید نه کسب نمره، زیرا نمره نه بازتابي از ارزش فردي شماس��ت و نه پیش بیني کننده ي آینده شما. کساني که فقط براي بدست آوردن نمره درس مي خوانند

مطالب درسي را زودتر فراموش مي کنند.4- از غیبت کردن در ایام نزدیک امتحانات اجتناب کنید، زیرا در این دوران معموالً درس ها دوره مي شوند و شما مي توانید اشکاالت احتمالي

خود را از معلم پرسیده و آنها را برطرف کنید.5- در ایام امتحان از ش��رکت در جشن ها و میهماني ها و یا برگزاري

میهماني حتي االمکان خودداري کنید.6- براي ایجاد تنوع و رفع خس��تگي در ایام امتحان و درس خواندن، مدت زمان مناسبي را براي تفریح یا بازي و تماشاي تلویزیون در نظر

بگیرید.7- تغذیه مناس��ب و ورزش را هرگز از برنامه ه��اي روزانه خود حذف

نکنید.8- س��اعت خواب خود را طوري تنظیم کنید که خواب مورد نیازتان تأمین ش��ود، شبها زودتر بخوابید تا صبح زودتر بیدار شوید. مطالعه تا

نیمه هاي شب عالوه بر خستگي سبب عدم یادگیري مي شود.9- در روز امتحان غذاي س��بک و مناسبي بخورید، از نوشیدن قهوه و چاي غلیظ خودداري کنید، چند ساعت قبل از امتحان مطالعه را کنار گذاشته و به استراحت و فعالیت هاي آرام بخش بپردازید و سعي کنید

زودتر از شروع امتحان در جلسه حاضر شوید.10- برنام��ه امتحاني خود را در جایي نصب کنید و روي هر امتحاني که مي دهید یک خط بکش��ید. این کار انگیزه ي بیشتري براي درس خواندن و احس��اس نزدیک شدن به پایان امتحان را در شما به وجود

مي آورد.11- به خاطر داش��ته باشید که توکل و دعا باعث آرامش و رسیدن به موفقیت مي شود، اما شرط مستجاب شدن دعا، تالش و کوشش خود

ماست.

23

توجه: دوست گرامي ش��رط الزم براي انجام این تمرین داش��تن تمرکز فکري است و در هر مرحله بایستي تمرکز وجود داشته باشد، به عنوان مثال هنگام انقباض عضله ي دست بایستي روي آن تمرکز نموده و تفاوت آن را با

هنگام شل کردن عضله در نظر بگیرید.نکت��ه: مدت هر انقباض در ح��دود 5 ثانیه و

مدت هر آرامش 10 تا 15 ثانیه خواهد بود.1- در جایي آرام و راحت قرار بگیرید.

2- مي توانید براي تمرکز بهتر چشمهاي خود را ببندید.

3- 10 نفس عمیق بکشید )کامالً آرام باشید(. 4- دس��ت راس��ت خود را به صورت مش��ت

درآورده و به شدت منقبض نمایید.5- دس��ت چ��پ خ��ود را به صورت مش��ت

درآورده و به شدت منقبض نمایید.6- دس��ت راست را از آرنج خم نموده و بازو و

ساعد خود را منقبض کنید.7- دس��ت چ��پ را از آرنج خم نموده و بازو و

ساعد خود را منقبض کنید.8- کف دو دست را محکم به هم فشار دهید.9- شانه ها را به سمت باال کشیده و نگه دارید.

10- ابروها را به سمت باال کشیده و در پیشاني خود چین ایجاد کنید.

11- چه��ره ي خود را به حال��ت اخم کردن درآورید.

12- لب ها را به هم فشار دهید.13- چشم ها را به هم فشار دهید

14- دندنهایتان را بر روي هم فشار دهید.15- زبانتان را به سقف دهانتان فشار دهید.

16- نفس عمیق کشیده و آنرا حبس نمایید.17- پش��ت خود را به چیزي که به آن تکیه

داده اید فشار دهید.18- عضله ي شکم خود را منقبض نمایید.19- عضالت باسن خود را منقبض کنید.

20- ران پاي راست را منقبض نمایید.21- ران پاي چپ را منقبض نمایید.

22- ساق پاي راست را منقبض کنید.23- ساق پاي چپ را منقبض کنید.

24- کف پایتان را به زمین فشار دهید.25- به آرامي 10 نفس عمیق بکشید.

براي چند دقیقه در همین حالت آرامیدگي مانده و به چیزي فکر نکنید.

برنامه ي آموزش تن آرامي)Relaxation(

24

نوجوانانی که بیشتر به تماشای برنامه های تلویزیونی با محتوای جنس��ی می نشینند، نس��بت به همس��االن خود که برنامه های مش��ابه کمتری می بینند، دو برابر بیش��تر

احتمال دارد که درگیر بارداری شوند. این مطالعه در شماره نوامبر ژرنال پزشکی ک��ودکان به چاپ رس��یده اس��ت و اولین پژوهشی است که بین تماشای برنامه های تلویزیونی ب��ا محتوای جنس��ی و بارداری دختران نوجوان و مسئولیت بارداری پسران

نوجوان ارتباط برقرار می سازد. طبق گفته آنیتا چاندرا نویس��نده پژوهش حاضر و دانشمند رفتاری سازمان تحقیقاتی RAND نوجوانان اطالعات قابل مالحظه

ای در م��ورد س ک س از برنام��ه ه��ای تلویزیونی دریافت می کنند، که اغلب خطر و مسئولیت س ک س را نیز گوش زد نمی کنند. یافته های حاضر پیشنهاد می دهد که این برنامه ها در باال بودن س��طوح حاملگی نوجوانان در ایاالت متحده ممکن است نقش

معنی داری داشته باشد.محقق��ان از س��المت RAND می گویند مواجه��ه با س ک س در تلویزیون از طریق الق��اء این تفک��ر ک��ه در س ک س بدون استفاده از وسایل پیشگیری از آبستنی خطر کمی وجود دارد، ش��روع آمیزش جنسی را جلو انداخته و در حاملگی نوجوانان تاثیر می

گذارد.

در سالهای اخیر حجم برنامه های تلویزیونی با محتوای جنسی دو چندان شده است. از سوی دیگر صحنه های کمی از س ک س ایمن به نمایش گذاشته می شود. طبق گفته چاندرا با اینکه در این مورد اقداماتی صورت گرفته است، نوجوانانی که به مشاهده برنامه های س ک سی می پردازند هنوز اطالعات کمی در مورد پیامدهای س ک س ناایمن

دریافت می کنند.وی بیان می کند این یافته ها برای مبلغان برنام��ه ه��ای تلویریون��ی، والدی��ن و ارائه دهندگان مراقبت سالمت تلویحاتی در پی دارد. بهتر است مبلغان، تصاویر واقعی تری از س ک س در برنامه هایشان بگنجانند و پیامدهایی از قبیل حاملگی و بیماری های مقاربتی را نیز به تصویر بکشند. والدین نیز باید دستیابی کودکان به برنامه ها با محتوای جنس��ی را محدود کرده و زمان بیش��تری به تماش��ای تلویزیون همراه کودکانش��ان اختص��اص دهن��د، ت��ا بتوانند ب��ه توضیح

پیامدهای س ک س بپردازند.پزش��کان اطفال باید از نوجوان��ان در مورد نحوه استفاده از وسایل ارتباط جمعی جویا ش��وند و به آنها آگاهی الزم در مورد وسایل پیش��گیری از آبستنی و پیامدهای فعالیت

جنسی را ارائه دهند.پروژه تحقیقاتی RAND اخیراً به ارتباط تماش��ای برنامه های تلویزیونی با محتوای جنسی و شروع زود هنگام آمیزش جنسی و سایر فعالیت های جنسی اشاره کرده است. این نتایج از یک پیمایش ملی روی 2000 نوجوان 12 تا 17 س��اله که در سال 2001 گرد آوری ش��دند و در مورد الگوی تماشای تلویزیون و رفتارهای جنس��ی مورد ارزیابی

ارتباط بارداری نوجوانان با تماشای برنامه های تلویزیونی با محتوای جنسی

نوشین مجلسی کارشناس ارشد روان شناسی

25

قرار گرفتند، به دس��ت آمده است. شرکت کنندگان در سالهای 2001 و 2004 مجدداً مورد س��نجش قرار گرفتند. تحلیل آخر بر اس��اس نتایج به دست آمده از 700 شرکت کننده پیمایش س��وم ک��ه درگیر آمیزش جنسی شده بودند و تاریخچه حاملگی شان

را گزارش کردند، صورت گرفته است. اطالعات در مورد الگوی تماشای تلویزیون با نتایج تحلیل جداگانه از برنامه های تلویزیون ب��ه منظور تعیین بس��امد و ن��وع محتوای جنسی برنامه ها ترکیب شد. محققان بر 23 برنامه درام، کمدی، رئالیس��تی و انیمیشن محب��وب بین نوجوان��ان با س��طوح باالی محتوای جنس��ی )هم تصاویر و هم بحث و

گفتگو در مورد س ک س( تمرکز کردند. پژوهش��گران RAND عالوه بر تماش��ای تلویزی��ون به عوامل موثر دیگ��ر بر بارداری

نوجوانان دس��ت پیدا کردن��د. نوجوانانیکه با ه��ر دو والدین خود زندگ��ی می کردند، کمت��ر باردار ش��دند، در حالیک��ه احتمال ب��ارداری در دختران، آمریکایی های آفریقا تبار و نوجوانان با مشکالت رفتاری، از قبیل مشکالت انضباطی بیشتر بود. نوجوانانیکه تمایل زودهنگام به داشتن فرزند نشان می دادند نیز بیش��تر احتمال داشت بارداری را

تجربه کنند.طبق گفته چاندرا تحقیقات آتی این موضوع را باید مورد توجه قرار دهند که آیا استفاده گاه و بی گاه وس��ایل پیش گیری آبستنی ممکن اس��ت ب��ا تماش��ای س ک س در

تلویزیون و بارداری رابطه داشته باشد؟طبق گفته چان��درا، تلویزیون فقط یکی از رسانه هایی است که رفتار نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد، نقش مجله ها، اینترنت

و موس��یقی را نیز در س��المت تولید مثل نوجوانان باید مورد بررسی قرار داد.

اگرچ��ه نرخ ب��ارداری نوجوان��ان در ایاالت متحده از س��ال 1991 کاهش یافته است، ایاالت متحده همچنان یکی از باالترین نرخ ه��ای بارداری را میان کش��ورهای صنعتی نشان می دهد. حدود یک میلیون زن جوان هر س��اله باردار می شوند که اغلب آنها نیز ناخواسته است. طبق پژوهش های صورت گرفته، مادران نوجوان نس��بت به سایرین بیش��تر ترک تحصیل کرده، فقیر و نیازمند

کمک های همگانی هستند.موسسه ملی سالمت کودک و رشد انسان از پژوهش RAND حمایت کرده است، سایر محققان این پژوهش استیون مارتینو، ربکا کولینز، س��اندرا بری، دیوید کانوس و آنجال

میو هستند.

Reference:Chandra et al. Does Watching Sex on Television Predict Teen Pregnancy? Findings From a National Longitudinal Survey of Youth. Pediatrics, 2008; 122 (5): 1047 DOI: 10.1542/peds.2007-3066

26

مطالعه ای چنی��ن القا می کند که مردان س��المند در مقایس��ه با زن��ان احتماال در معرض خطر بیشتری برای ابتال به اختالل های ش��ناختی خفیف و از دس��ت دادن

حافظه قرار دارند.

پژوهش��گران 1450 مرد و زن بین 70 تا 89 س��اله، که در هنگام آغاز این پژوهش هیچ مش��کل شناختی نداش��تند، را مورد مطالعه قرار دادند. شرکت کنندگان در آغاز و سپس در فاصله زمانی های 15 ماهه در

یک دوره میانگین 3/4 س��اله مورد ارزیابی های عصب شناسانه قرار گرفتند. در پایان این دوره، 296 نفر دچار اختالل شناختی

خفیف شدند.این ابتال با افزایش س��ن رابطه مس��تقیم داشت و بیشتر در میان مردان مشاهده شد تا زنان، به جز برای آنهایی که در س��نین 85 تا 89 ساله بودند. کسانی که تحصیالت باالتری داشتند یا مزدوج بودند کمتر این اختالل را نش��ان دادند. اختالل شناختی خفیف می تواند پی��ش درآمد زوال عقلی )دیمانس( باش��د. موردهای ت��ازه از زوال عقلی برای م��ردان و زنان به ترتیب 72 و

57 نفر در هر هزار نفر بود.]س��طح پایین تحصیالت یک��ی از عامل های بروز اختالل ش��ناختی خفیف است. پرخوری، بیماری قند، و فشار خون عامل های دیگر به ش��مار می آی��د. یافته های مطالعه های دیگر نشان داده است کسانی که خود را در برابر چالش های ذهنی قرار

می دهند وضعیت بهتری دارند.[ابتال به اختالل شناختی خفیف به همراه از دس��ت دادن حافظه در مقایسه با از دست ندادن حافظه بیشتر رایج بود. اما در میان کس��انی که این وضعیت را داشتند، حدود 12 درصد از آنها حداقل یک بار در س��ال بدون هیچ نش��انه ای از اختالل شناختی

خفیف تشخیص داده شدند.

مردان سالمند احتماال بیشتر از زنان دچار ضعف حافظه می شوند

27

طبق یافته عصب شناس��ان پاسخ مغزی زن��ان به صورت مردان ب��ه مرحله چرخه قاعدگی شان بستگی دارد. حدود تخمک گ��ذاری فعالیت مناطق مغ��زی مرتبط با پ��اداش افزایش و فعالی��ت مناطق مغزی مرتبط با بازداری و کنترل شناختی کاهش نشان می دهد. این تحقیق توسط هیترراپ از موسسه تحقیقاتی کینزی در س ک س، جنسیت و تولید مثل در بلومینگتون انجام

گرفته است.این یافته پیشنهاد می دهد که حساسیت سامانه مغزی پاداش در زنان هنگام افزایش احتمال ب��ارداری باال می رود. طبق گفته راپ افزایش حساسیت این سامانه هنگام تخمک گذاری ممکن است به سایر محرک های فعال کننده این سامانه از قبیل دارو یا

الکل نیز تعمیم یابد. ای��ن یافته ها نه تنها ب��ه فهم بنیانی ما از سامانه پاداش و نقش آن در رفتار جنسی زنان می افزاید، بلکه به علت افزایش تمایل زنان به شرکت در رفتارهای جنسی ناایمن یا سوء مصرف مواد و الکل از لحاظ بالینی نیز اهمیت می یابد. راپ از فن تصویر نگاری )fMRI( کارکردی با تشدید مغناطیسی

در این پژوهش استفاده کرده است.فعالیت مغزی زنان ح��دود زمان تخمک گ��ذاری در نواح��ی مربوط به پ��اداش و پردازش صورت ها از قبیل قش��ر پیشین حدقه ای میانی، هیپوکامپ و نواحی پس سری افزایش و در مناطق مغزی مربوط به بازداری و خطر از قبیل کرتکس پیش��انی

کاهش نشان داد.مشاهده صورت مردان با تاریخچه جنسی

ناایمن نس��بت به صورت های کم خطر با کاه��ش فعالیت نواحی مغ��زی مرتبط با تصمیم گیری و پاداش همراه بود. این تمایز در اواخر چرخه قاعدگی بیش��تر می شود. فعالی��ت مغزی زن��ان در نواحی مرتبط با خطر و هیجان از قبیل اینسوال و کمربندی قدامی در پاس��خ به صورت های مردانه تر

افزایش یافت.این مطالعه روی 12 زن دگر جنس گرای 23 ت��ا 28 س��اله که از ق��رص های ضد بارداری استفاده نمی کردند صورت گرفت. فعالیت مغزی زنان با استفاده از)fMRI( در طول تخمک گذاری و اواخر چرخه ماهانه اندازه گیری ش��د. به هر زن در حالیکه در

دستگاه)fMRI( قرار داشت، 256 تصویر از ص��ورت مردان نش��ان داده ش��د که در میزان مردانگی و مخاطره جنسی متفاوت بودند. یک نرم افزار چهره نگاری به منظور افزایش یا کاهش میزان مردانگی تغییراتی

در تصویر مردان ایجاد می کرد. رفتار جنس��ی ناایمن شامل تعداد شریک های جنسی پیش��ین و استفاده از کاندوم بود. از زنان خواسته شد با فشار یک شاسی نش��ان دهند چقدر تمایل دارند که با مرد نش��ان داده شده س ک س داشته باشند. این پژوهش در همایش ساالنه جامعه برای عصب شناسی مورخ 7-3 نوامبر 2007 در

سان دیه گو ارائه شد.

تاثیر چرخه قاعدگی بر نظر زنان نسبت به مردان

Reference:Indiana University (2007, November 15). Women View Men’s Faces Differently Depending On The Stage Of Their Menstrual Cycle. ScienceDaily. Retrieved February 2, 2009

28

نویسندگان :متیو مککی- پاتریک فنینگ- کیم پالگ

سال انتشار : 2006مترجمان :

دکتر شهرام محمدخانی )عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلّم تهران (قدرت عابدی

ناشر: انتشارات ورای دانشچاپ اول: 0390

نتایج مطالعات نشان می دهد که ریشه ی بسیاری از تنش ها، سوء تفاهم هاا و مش��کالت زناشویی، ناتوانی زوج ها در برقراری ارتباط سالم و گوش دادن صادقانه به همدیگر، درگیر ش��دن در رفتارهای منفی و آ زار دهنده ی متقابل، افتادن در دام تحریف های شناختی و افالار منفی، ناتوانی در مذاکره و گفتوگوی س��ازنده برای حل مسایل زناشویی و درگیر شدن در فرایند حمله و حمله ی متقابل اس��ت که موجب برانگیخته شدن خشم و پرخاشگری متقابل می شود. زوج های مشکل دار به جای بیان صریح، صادقانه و محترمانهی احساس��ات، خواس��ته ها و نیازهای خود، یا با این خواسته ها حمله می کنند، یا آن ها را به شالل غیرمستقیم و ناسالم بیان می کنند که نه تنها به بارآورده ش��دن این خواس��ته ها کاملی نمی کند، بلکه موجب تش��دید تعارض نیز می ش��ود. مهارت هاای زندگی » کتاب

های زیادی در زمینه ی مهارت های زناش��ویی نوش��ته شده است، با این حال، کتاب از چند جهت با س��ایر کتاب ها متفاوت است. اّول، تأکید آن بر آموزش مهارت ها و تغییر عملی است نه بار « زناشویی نظریه پردازی. دّوم، سبک نگارش این کتاب به گونه ای است که خواننده می تواند بدون خواندن همه ی فصول، فقط بر فصل های خاصی که متناسب با نیازهای او میباشد، متمرکز شود. هر فصل کتاب ساختار استانداردی دارد و بر آموزش یک مهارت خاص تأکید می کند. سّوم، مهارت هایی که در کتاب حاضر آموزش داده می ش��ود، مهارت هایی اس��ت که بار اساس نتایج مطالعات علمی، تجارب بالینی و نظریه های زوج درمانی، از مهم ترین عوامل دخیل در تعارضات و مش��کالت زناشویی محسوب می شود. کتاب مهارت های زندگی زناشویی منبعی عالی برای آموزش مهارت های ضروری برای ایجاد رابطه ی صمیمانه و موثر است. کتاب شامل مثال های روشن، برگه های فّعالّیت ، و تمرین های سازنده برای زوج ها است که به آنان کمک خواهد کرد تا هر کدام از مهارت های آموخته ش��ده را به خوبی درک و در عمل

پیاده نمایند.کتاب حاضر شامل 10 فصل است که هر فصل به یک مهارت خاص مربوط

می شود:فصل: گوش دادن

فصل: ابراز احساسات و خواسته های خودفصل: تقویت متقابل

فصل: ارتباط سالمفصل: شناسایی و تغییر تحریف های شناختی

فصل: حّل مسألهفصل: ارزیابی و تغییر راهبردهای آزار دهنده

فصل: مقابله با خشمفصل : مقابله با همسر عصبانی

فصل : ترک موقعّیتفصل : شناسایی طرح واره های خود درباره ی همسرتان

فصل : تلههای قدیمی: ایجاد تمایز بین همسر و والدینتانفصل : مقابله با دفاع های خود

فصل : شناسایی سیستم زناشویی خودفصل : مداخله در سیستم زناشویی خود

فصل : انتظارات و قواعدفصل : پذیرش و تعّهد

روانشناس��ان و مشاورانی که در زمینه مش��اوره ازدواج و زوج درمانی کار م��ی کنند می توانند از این کتاب به عن��وان منبع مهمی برای آموزش و توانمندس��ازی زوجهای جوان و حل مشالتت زوج های نابسامان و بهبود

کیفیت زندگی آنان استفاده نمایند.

معرفی كتابمهارتهای زندگی زناشویی

29

مطالعه علمی تازه ای که یافته های آن یادآور داستان های دراکوال ]یا چیزی شبیه به ضحاک در ادبیات فارس��ی[ است نتیجه می گیرد که وارد کردن خون جوان به مغزهای پیر، حد اقل در آزمایش بر روی موش ها، تولید سلول های

تازه مغزی را کلید می زند. این پژوهش که یافته های آن در ماه سپتامبر در مجله علمی "نیچر" چاپ ش��د ]اما در 21 دس��امبر توس��ط س��امانه خبرهای بهداشتی

"هلثلند.تایم.کام" )بخشی از سامانه مجله تایم( گزارش ش��د[ ... با الهام از این مش��اهده انجام پذیرفت که تزری��ق خون جوان به موش های پیر سیستم دفاعی و عملکرد ماهیچه های آنها را بهبود می دهد. بنا بر این، پژوهش��گران می خواستند بدانند که آیا کنش مشابهی در مغز ه��م رخ می دهد یا نه. به عالوه، پژوهش��گران متوجه ش��دند که س��لول های بنیادی، که به سلول های عصبی تازه تبدیل می شوند، از نظر فیزیکی در مقایس��ه با دیگر سلول ها به رگ ه��ای خونی نزدیک تر هس��تند، که این خود

نوعی تعامل میان آنها را القا می کند.در زنجیره ای از آزمایش ها، پژوهشگران از راه جراحی جفت هایی از موش ها را به هم پیوند دادن��د، به گونه ای که آنها یک رگ مش��ترک تامین کننده خون داش��تند.... پژوهش��گران دریافتند هنگامی که موش های س��ه ماهه به

موش های دو س��اله وصل شدند، تولید سلول های مغزی تاره در موش های پیر شتاب گرفت – به گونه ای که از کمتر از 400 سلول تازه در ناحیه ای در هیپوکامپ، قسمتی از مغز که با حافظه ارتباط دارد، به 1,000 س��لول افزایش یافت – در حالی که در موش های جوان جهت عک��س رخ داد و این رش��د نزدیک 25 درصد کاهش نش��ان داد. پژوهش��گران دریافتند که شراکت در سیستم گردشی خون برای موش

های همسال تاثیری بر آنها نداشت.هنگامی که پژوهش��گران به موش های جوان خون پیر تزریق کردند، آنها متوجه ش��دند که زایش بافت های عصبی )نوروجنس��یس( – یا خلق س��لول های مغزی تازه – و نیز عملکرد حیوان در یادگیری و آزمون های حافظه، مانند

مازهای آبی، کاهش نشان داد. Healthland ترجمه

در میان کسانی که روزانه 11 ساعت یا بیشتر کار می کنند، در مقایس��ه با کسانی که هفت تا هشت ساعت در روز کار می کنند، احتمال ابتال به دوره ای از افس��ردگی شدید به بیش از دو براب��ر افزایش می یابد. این نتیجه گیری گزارش تازه ای اس��ت که در شماره 25 ژانویه

مجله علمی "پلوس وان" آنالین انتشار یافت.نویس��ندگان این گ��زارش، با هدای��ت مریآنا ویرتانن، از موسس��ه فنالندی بهداشت کار و دانشگاه کالج لندن، حدود 2,000 نفر بریتانیایی کارمن��د دول��ت را مورد مطالعه ق��رار دادند و ارتباط قوی میان اضافه کاری و افسردگی در

آنها یافتند. تجزیه و تحلیل و تعدیل عامل های مخل ممکن – شامل اجتماعی-مردم-آماری، شیوه زندگی، و عامل های مرتبط با کار – بر

این رابطه تاثیری نداشت.ش��ماری از مطالعه های پیشین در این زمینه دس��تاوردهای متفاوتی داشته اس��ت، اما این پژوهشگران تاکید دارند که مقایسه نتایج همه این مطالعه ها دش��وار است زیرا قطع "اضافه

کاری" در این مطالعه ها استاندارد نیست.دکتر ویرتانن می گوی��د: "اگرچه انجام اضافه کاری در ه��ر از گاهی ممکن اس��ت برای فرد و جامعه سودمند باش��د، ]اما[ این مهم است

که بدانیم اضافه کاری بیش از حد همچنین با افزایش خطر بروز افسردگی های شدید ارتباط

دارد."

جوان شدن دوباره مغزتزریق خون جوان »مغزهای پیر را دوباره جوان می کند – مطالعه بر موش ها

کار بیش از حد می تواند خطر ابتال به افسردگی شدید را دو برابر کند

30

انجمن علوم و فن آوری های شناختی از استادان ، دانشجویان و عالقمندان به علوم و فن آوری های شناختی

و علوم مرتبط برای عضویت در انجمن دعوت به عمل می آورد.انجمن علوم و فن آوري هاي شناختي در تاریخ 1390/5/22 )طی شماره نامه 3/79868(

از کمیسیون انجمن هاي علمي ایران وزارت علوم، تحقیقات و فن آوري مجوز تاسیس دریافت کرده است.

متقاضیان مي توانند برای عضویت پس از تکمیل فرم آن را به نشانی رایانامه

iscst.membership@iricss.org ارسال نمایند.

هر روز در اطراف ما هزاران سیب از درخت به زمین می افتد،اما آنچه وجود ندارد دیدگاه نیوتنی است.) استراتژی اثر بخش(

هنگامی که ناسا برنامه فرستادن فضانورد به فضا را آغاز کرد، با مشکل کوچکی رو به رو شد.آنها دریافتند که خودکارهای موجود در فضای بدون جاذبه کار نمی کنند.

در واقع جوهر خودکار به سمت پایین جریان نمی یابد و روی سطح کاغذ نمی ریزد.برای حل این مشکل آنها شرکت مشاورین اندرسون را انتخاب کردند.

تحقیقات بیش از یک دهه طول کشید، ۱۲ میلیون دالر صرف شد و در نهایت آنها خودکاری را طراحی کردند که در محیط بدون جاذبه می نوشت.زیر آب کار می کرد.روی هر سطحی

حتی کریستال می نوشت و از دمای زیر صفر تا ۳۰۰ درجه سانتیگراد کار می کرد........ روسها راه حل ساده تری داشتند،آنها از مداد استفاده کردند.

از کتاب: مشکالت را شکالت کنیدمسعود لعلی

نتیجه:این داستان مصداقي براي مقایسه دو روش در حل مسئله است :

1. تمرکز روي مشکل ) نوشتن در فضا ! ( 2. یا تمرکز روي راه حل )نوشتن در فضا با خودکار !!!(

انجمن علوم و فن آوری های شناختی

دیدگاه نیوتنی

31

32