: عنوانغرب " شناسي جامعه بحران كتاب " تحليل

كننده : تهيهپور حاتم دانيال

پژوهشعلوم ارشد كارشناسي مقطع دانشجوياجتماعي

ماه 1385آذر

مقدمه:ل سا در غرب شناسی جامعه بحران گولدنر 1970کتاب آلوین توسط

ل درسا سپس و شد نوشته واشینگتن دانشگاه شناسی جامعه )1368استادزمانی( 1987 در کتاب این گردید ترجمه فارسی به ممتاز فریده خانم توسط م

ای گسترده سطح در جوانان ن میا در بی انقال فرهنگ خرده که شد نگاشتهبه محدود تأثیر این و بود داده قرار خود ثیر تأ تحت سخت را آمریکا جامعهبود گرفته بر در را الملل بین روابط و سیاست،جنگ بلکه نشده ها دانشگاه

( دهه اواخر لها سا دهه 60درآن ( 70واوایل و ویتنام جنگ درگیر آمریکاغیر ) های نژاد برای برابر های فرصت عدم عی اجتما برابری ونا نژادی تبعیض

) سوی از و شد می دیده وضوح به عی اجتما مختلف سطوح در زنان و سفیدیید تأ و موجود وضع توجیه به نیز شناسی جامعه غالب مکاتب و ها نظریه

جوان پیرو نسل میان تضاد و اختالف دوره این در پرداختند می حاکم نظامخانواده جوانان از ری بسیا که طوری به شود می دیده ت شد به آمریکایی

برند می پناه روستایی نقاط در جمعی زندگی به و کنند می ترک را خود هایخود دوران خاص احساسات و عواطف ثیر تأ تحت نیز گولدنر شرایط این در

هربرت و میلز رایت چون حبفکرانی صا مانند توان می را ایشان است بودهتا چون بزرگی شناسان جامعه سنت مقابل در که گرفت نظر در مارکوزه

) ( زده دست قیام به بود هاروارد دانشگاه در وی خود استاد که پارسونز لکوت

16

علیه قیام آمریکایی جامعه عمیق فرهنگی بحران از پس که W مخصوصا استرا آن زیرا گردد می روشنفکرمعمول جوانان ن میا در سنتی شناسی جامعهن دید با ،گولدنر پنداشتند می موجود وضع حفظ خدمت در و کارانه محافظه

گذشت از پس اما کند می ارزیابی بحرانی را شناسی جامعه آینده اوضاع آنجامعه در بحران که شود می مشاهده گولدنر بررسی از دهه یک فقط

حتی بطوریکه است نبوده عمیق آنچنان آمریکا جامعه کل در حتی و شناسینفی آنرا ^ قبال که اند شده نظام همان از جزئی اکنون جوان معترضان از خیلی

جوش و جنب از اثری دیگر آمریکا دانشگاهی های محیط در وحتی کردند مینمی چشم به بودند نظام کل دگرگونی خواستار همه که دوره آن انقالبی

خورد.اشاره بر عالوه گولدنر غرب شناسی جامعه بحران کتاب در کلی بطور

های دهه بحرانی فضای طبقاتی 70و 60به و ،اجتماعی تاریخی های ریشهمی انتقادی وتحلیل بررسی را فونکیسوناسیم تا ازپوزیتیویسم شناسی جامعه

آمریکایی شناسی جامعه از وسیع انتقاد را او کار اصلی حجم البته کندن زما آن مسلطه نحله عنوان به پاردونز کارکردی ساختاری مکتب ^ مخصوصا

نگرش این تسلط رابه آمریکا شناسی جامعه بحران همچنین دهد می تشکیلسخن نو پردازی نظریه به نیاز واز سازد می مربوط آمریکا شناسی جامعه در

. راند میشناسی جامعه به وی نگرش سازد می توجه لب جا را گولدنر اثر آنچه

را شناسی جامعه ی ها نظریه تنها نه گولدنر است شناسی جامعه ازدیدگاهروشهای از استفاده بر شناسان جامعه کید تأ بلکه داند نمی ارزش از فارغ

از بسیاری خالف بر و دهد می قرار سؤال مورد را نبدارانه جا غیر تجربیچرا و چون بی را علمی روشهای اعتبار و قی اخال طرفی بی سان شنا جامعه

ی ها نظریه و روشها در باید سان شنا جامعه که است معتقد وی پذیرد نمی . گولدنر دهند قرار انتقادی بررسی مورد W مجددا را آنها و کرده نظر تجدید خود

برای کوششی شناسی جامعه تدوین شناسی جامعه در بحران رفع جهتدی ابعا دارای هم که است شناسی جامعه گانه دو خصلت در کاوش

. شناس جامعه یک عنوان به گولدنر هدف باشد می سرکوبگر وهم آزادیبخشاز آگاهانه دوری و شناسی جامعه یبخشی آزاد بعد ساختن پیشرو،شکوفا

) ( . کند می معنی گر توجیه و خنثی را سرکوبگر است گذشته اشتباهات

شناسی جامعه شبه و شناسی :جامعهقرن اوایل آن 19در واضع که چند هر شد گذاری پایه شناسی جامعه که

بود) ( ) . . .( خوانده آرون نیت انسا دین پیامبر را خود کنت آگوستبا آید می کار چه به رشته این که بود نشده روشن مردم عموم بر هنوز اما

آنجا در اما شد گذاری پایه غربی اروپای در شناسی جامعه اینکه به توجهدرآن گانه دو انشعاب نوعی نیکه زما از بلکه نکرد پیدا چشمگیری توسعه

و تشکیالت نظر از قبولی بل قا محتوای توانست شناسی جامعه شد ایجادطرفداران مردم عامه میان در وحتی کند پیدا جهان در گوناگونی نهای سازما

از بود عبارت گانه دو انشعاب این کند پیدا در. 1زیادی مارکسیسم پیدایش

17

اجتماعی علوم جمله از شناسی جامعه اول جهانی جنگ از پس که شرقگردید نو شوروی در اوایل. 2رسمی در که غرب در دمیک آکا شناسی جامعه

قرن واواخر بیستم وارد 19قرن تخصصی هی دانشگا رشته یک عنوان به. آورد بار به آمریکایی فرهنگ درون در زیادی نمرات و شد آمریکا جامعه

است کرده تجربه را وتی متفا ماهیت وغرب شرق در بعد دو این توسعههای گروه مستقل یشمندان اند توسط شرق در مارکسیسم طرف یک از

صورت بودند پرولتاریا بویژه جامعه پائین ت طبقا حامی که احزابی و سیاسیو بودند کرده استثمار شدت به را آنها که بورژوا جامعه علیه که هایی گروه

. دیگر سوی از اما بودند کرده بودند،قیام گرفته نادیده را آنها موجودیتکه گرفت صورت نی هیا دانشگا توسط غرب در شناسی جامعه توسعه

علیه قیام نه آنها ف هد مارکسیتها خالف وبر بودند متوسط طبقه به متعلقو آرام ت حا اصال انجام برای روشهایی فتن یا ل نبا د به بلکه حاکم نظام

. بودند عملین شد صنعتی که فت یا وتوسعه گرفت شکل ای منطقه در مارکسیسم

من موانعی وجود را آن علت تفکر این وطرفداران کرد می حرکت آرامترمی لکیتی ما های ونهاد کهن تی طبقا ونظام داری سرمایه تداوم جملهمانع و بودند شده جامعه از کثیری اقشار استثمار موجب ^ عمال که دانستند

و آراء با خواستند می ن ایشا که شدند می جامعه یکنواخت و سریع توسعهبا اما بردارند جامعه تعالی و پیشرفت راه سر از را موانع این خود نظریات

حاکم . م نظا علیه بر خشونت و زور ابزار از استفادهشناسی جامعه گروه گذاری پایه از بعد درآمریکا آکادمیک شناسی جامعه

سال را 1889در کارخود رسمی گروه یک عنوان به س کانزا دانشگاه در. ( ریترز کردند .1374شروع توسعه( 61 هاروارد وسپس شیکاگو دانشگاه از

اجتما ومشکالت مسایل که بزرگی شهری محیط در البته کرد سرعت را خوداین شیکاگو مکتب پیروان اما بودند گسترش حال در روز روزبه آن در عیشهر بزرگی معلول را وآن گرفتند می نظر در شهری جامعه خاص را یل مسا

ساخت نظیر یگری د متغیرهای وجه هیچ به و دانستند می شهر در گمنامی ونمی قرار توجه مورد مشکالت توجیه برای را لکیت ما و طبقاتی ، اقتصادی

) پارک .) رابرت نظرات دادنداز آنها نظر مورد شناسی جامعه که بودند معتقد شناسی جامعه lعد هردوب

وت تفا بااین خواهدکرد مؤثریایفا نقش اجتماعی نقایص برداشتن میان : ای جامعه در موجود مشکالت که بود معتقد آکادمیک شناسی جامعه که

میان از زمان مرور به است وتکامل بلوغ حال در ولی است استوار W اساساباشد داشته وجود نظام کل گرگونی د برای ضرورتی اینکه بدون رفت خواهند

.تضاد از ناشی جامعه در موجود مشکالت که بود معتقد مارکسیسممرتفع مشکالت این موجود ودرچارچوب است مدرن جامعه ذاتی وکشمکش

است . نظام کلی چارچوب در گرگونی د و انقالب حل راه وتنها شد نخواهندجامعه رشد اما بودند شده تدوین غربی اروپای در دیدگاه دو هر اینکه با

) تأ ) مارکسیسم عنوان تحت آن از بخش یک بلکه نبود منطقه دراین شناسی

18

آن یگر د وبخش گذاشت جای به شرقی اروپای در را خود اجتماعی عمیق ثیر ) ایاالت) در را خود سب منا محیط آکادمیک شناسی جامعه عنوان تحت

خاص نهادی صورت به دانشگاهی نظام لب قا در وآنجا کرد پیدا آمریکا متحدهکه رسیده حدی به آمریکا شناسی جامعه رشد ازموارد دربسیاری درآمد

. است آمریکایی شناسی جامعه همان شناسی جامعه واژه از منظوروجامعه مارکسیتی ت نظریا طرفداران از اعم اولیه شناسان جامعهرساندن و جامعه اصالح برای تالش را خود رسالت همواره آکادمیک شناسیجستجوی در آنها همه بطوریکه دانند می وبرابری رشد،تعالی به بشری جامعه

ونقش بردند شناسان جامعه رهبری تحت بشریت آرمان نام به نو آرمانیدر بطوریکه بود ینی د رهبر یک نقش به یک نزد زمان درآن س شنا جامعه

ارسال آمریکا شناسی جامعه انجمن که شد 1964تحقیقی معلوم داد انجاماز یعنی 3441که آنها چهارم یک دادند پاسخ سؤاالت به که انجمن نفرعضوبشوند 6/27حدود کشیش که بودند کرده فکر خود زندگی از زمانی در درصد

داشتند لیسم فونکسیونا تفکر طرز به نسبت موافقی نظر کسانیکه همچنین. رفتند می کلیسا به وبیشتر بودند افتاده شدن کشیش فکر به بقیه از بیش

از . برخی بود مذهب با آن قوی ارتباط شیکاگو اولیه مکتب ویژگیهای از یکیاسمال W مثال زاده کشیش برخی و بوده کشیش ن خودشا مکتب این اعضای

باشد مسیحی هدفی باید W اساسا شناسی جامعه نهایی ف هد که بود معتقد(68، 1374ریترز،)

و ) آكادميك شناسي جامعه شناسی جامعه شعبه دو هر جامعه اما شبه ) ) ( اجتماعی حاکم و قوی نیروهای ثیر تأ تحت زودی به مارکسیسم شناسی

سوق خود درمواضع اساسی وتحول تغیر طرف به آنهارا که گیرند می قرارجامعه بحران وبه گذاشته ثیر تأ یکدیگر در W بال متقا نیز یک هر وحرکت دهد می

بخشد . می سرعت جهان در شناسی

شناسی : جامعه شناسی جامعه سوی بهنکته این به را شناسان جامعه توجه خواهد می گولدنر بخش این در

وظیفه شناسی جامعه از معمول تعریف خالف بر که نماید جلب ظریفگروهی زندگی مطالعه ویا جامعه در انسان رفتار بررسی شناسی جامعهبررسی که چرا است ناقص شده ارائه تعریف این عبارتی به نیست صرف

چنانچه عبارتی به گنجد نمی تعریف این قالب در س شنا جامعه خود رفتاربه کسی چه پس پردازد می جامعه در انسانها رفتار بررسی به شناس جامعه

همان که اینست شناس جامعه وظیفه پرداخت خواهد وی خود نقش بررسیآگاهی خود یک پیدایش کنند نگاه نیز خود به نگرند می دیگران به که گونه

که را سواالتی بتوانند بطوریکه است ضروری شناسان جامعه ن میا در جدیددهند جواب صادقانه آنها وبه بپرسند نیز خود از کردند می دیگران از کنون تا

که شند با داشته توجه نکته این وبه بپردازند خود ت نظریا نقد به وبتوانندتابع ایشان اعتقادات اما است نیاز از ناشی دیگران دات اعتقا که نکنند تصور

. شناسی جامعه دانش شناسی جامعه به عبارتی به باشد می ومنطق دلیل . باشند داشته توجه

19

مسلم فرضیات و ای زمینه :فرضیاتوتحلیل تجزیه مورد را شناسی جامعه های نظریه ساختار بخش این در

می تشکیل فرضیه دونوع از ها نظریه این که نویسد می و دهد می قراروآنها شوند می مطرح بطورصریح که هستند فرضیاتی اول نوع شوندصریح بطور فرضیات از دیگر ای دسته اما است نامیده مسلم فرضیات

را ها نظریه اما آید نمی میان به ها نظریه در ازآنها ونامی نیستند مشخصضمینه یا کلی فرضیات همان اینها دهند می قرار ثیر تأ تحت چشمگیری بطورگرفته آنها از مسلم فرضیات که را ای زمینه و نما دور فرضیات این هستند ایتوجه مورد اند نشده بیان وضوح به چون اما سازند می فراهم شوند میپرداز نظریه توجه اصلی کانون مسلم فرضیات نیستند پرداز نظریه اصلی

می رد یا قبول دارند خود در که ای زمینه فرضیات علت به ها نظریه هستندت فرضیا به معتقد کسانیکه جانب از نظریه یک پذیرش امکان یعنی شوند

. های نظریه دارای قرار معانی بر عالوه دارد وجود بیشتر هستند ای زمینهفرضیا از که هستند اضافی معانی تعدادی بردارنده در ومفاهیم،آنها اجتماعی

ای زمینه ت فرضیا این که دارد وامکان گیرند می سرچشمه آنها ای زمینه تآسانی وبه باشند داشته سازگاری آنها شنوندگان ای زمینه ت فرضیا باقبول مورد ناسازگاری علت به اینصورت غیر در یا شوند پذیرفته

. هستند. روزمره ودانش تجربیات همان ای زمینه فرضیات قرارنگرندآگاهانه ارزیابی صرف به نظریه یک رد یا قبول که است معتقد گولدنر

باشد نمی کاملی مبنای آن کننده ت اثبا وشواهد منطقی ازنظام وعقالنیخود رفتار توجیه برای شناسی جامعه محدود ازبینش ناشی فقط امر واین

که داند می دارد سروکار شناسی جامعه های نظریه با که هرکسی استت اثبا ت اطالعا ارائه طریق از اینکه از قبل حتی ها نظریه از بسیاری

درحالیکه گیرند قرار قبول ومورد شده محسوب کننده قانع است شوندممکنحالت این که شود می مطرح سوال این اینجا در شوند رد ابتدا ازهمان برخی

مشترک ای زمینه فرضیات وجود امر این ازدالیل یکی افتد؟ می چطوراتفاق . با که هایی نظریه باشد می آن کنندگان وبررسی فرضیه سازندگان درذهناو شخصی درتجربیات وجائی باشند نزدیک کننده بررسی ذهنی فرضهای پیش

اینست آن پذیرش علت شوند می پذیرفته آسانتر ازنظرروانی شند با داشتهرا کننده بررسی ذهن ای زمینه ازفرضیات بخشی آن مسلم فرضیات کهاما است نشده مواجه آنها با وضوح وبه W مستقیما او که اند داده می تشکیل

مطرح نظریه شکل به که حاال اند داشته جای او ذهن دردورنمای که ازآنجاپذیرش مورد آسانی به ذهنی وتجربه ذهنی تشابه وجود علت به است شده

از که هستند فرهنگی مفاهیم ازجمله ای زمینه فرضیات گیرند می قراررابه آنها گوناگون وفرهنگهای اند شده ودیونی گرفته جای ما درذهن کودکی

شخصیت ساخت در پذیری جامعه جریان ازابتدای مؤثر شناخت وسیله عنوانن زبا آموختن با همزمان ای ضمینه فرضیات آموختن اند کرده تهیه افراد

) ( جمالت این مانند اجتماعی وآداب دینی اعتقادات مانند شوند می شروع ( در ن انسا تجربه است نتکار خیا W اصوال ویا است ن انسا حامی دوست

20

– ) درآن که وضعیتی سزاوار فقرا است مهم داشته که دوستانی نوع خصوص. باشند می هستند

درآن که فرهنگهایی خرده ویا فرهنگ تأثیر تحت ای زمینه فرضیات . در ای زمینه فرضیات دارند قرار شوند می گرفته کار وبه شوند می آموختهكه معنی این به است برده ارث به پرداز نظریه که هستند ذهنی سرمایه واقع

دانشمند از پس اما است رسیده او به شدن دانشمند از قبل ت گرایشا اینارائه ونظریه درآمیخته تکنیکی دانش با را آنها علمی فعالیت درضمن ن شد . زمینه ت فرضیا که آید پدید جدیدی نسل است ممکن اوغات بعضی کند میباشند نداشته هنگی هما موجود های نظریه تر قدیمی ت فرضیا با اش ایخواهند محسوب غلط تر قدیمی ی ها فرضیه جوان نسل این نظر از بنابراین

دچار است آن به وابسته که نظریه یک یا نظام یک گویند می حالت این در شد . تکنیکی تغیرات اساس بر علوم در تغیرات ترین اساسی است شده بحران

از W احتماال که است اطالعاتی به نگرش تغیرنوع صل حا بلکه آیند نمی بوجود . است داشته وجود قبل

اجتماعی نظریه بنای :زیرساخته های نظریه که اینست نظریه گولدنردرخصوص نظر مهمترین

نظرش مورد های زمینه از پرداز نظریه ای زمینه تأثیرفرضیات تحت شده . دهنده شکل ای زمینه فرضیات شوند می وحفظ شده مشتق گرفته شکل

وسوسه بدانند لم راعا خود دارند عالقه که شناسانی جامعه هستند ها نظریهرا خود ای زمینه فرضیات که دهد می قرار ثیر تأ تحت آنهارا نیرومند ای

خواهد درپی را خطربزرگی این که دهند جلوه ازنظرعینی اثبات قابل حقایقیداشت.

دیگری محققین زیرا نیست بیش تخیلی آثارنظری بودن فرد به منحصر . البته اند کرده کمک آن وتدوین درکارتحقیق پرداز نظریه به که اند بوده هم

یک وسیله به بلکه گیرد نمی قرار ازافراد ای دسته ثیر تأ تحت فقط نظریه یکنیمی که است کنت آگوست گفته این امرمؤید واین شود می ایجاد گروه

می سعی پرداز نظریه شناسی جامعه دهند می تشکیل رامردگان ازجامعهدرجامعه خود ذهنی وتمایالت ها خواسته تأمین درجهت را خود نظریه کند

نژادی درگیریهای xبحبوحۀ در گرو پتی توماس که نگونه هما نماید مطرحنفر ازهرسه گوید ومی کند می رامطرح سیاهان پیشرفت موضوع درآمریکا

متوسط طبقه شناسی جامعه نظر از را نفر یک آمریکایی سیاهپوستسر به اسفباری وضع در ن سیاهپوستا دوسوم بگوید اینکه جای وبه محسوب

گولدنر عبارتی به خوانند می متوسط طبقه جزء را آنها سوم یک برند میخالی نیمه که را لیوانی که اینست آمریکا شناسی جامعه هدف است معتقد

. بداند پر نیمه استداشت : درنظر را اصل دو باید پردازی نظریه در

به .1 مربوط کند می مطرح آنچه که باشد داشته توجه پرداز نظریهبرمی در را او خود ازشخصیت بخشی بلکه نبوده خارجی جهان

گیرد

21

نماید .2 ومشخص باشد نیزداشته را خود اعتقادات پذیرش شجاعتازنظرمنطق داردهرچند اوتعلق خود به ها نظریه چقدرازاین که

. نباشد یا باشد اثبات بل قا تجربی شواهد

عینیت:جامعه شناخت درهنگام عینیت اصل طبق بر که معتقدند شناسان جامعهثیرات تأ از وجدا علمی معیارهای نظر از فقط باید اجتماعی های پدیده واینست شناسی جامعه فرضیه محکمترین ازطرفی کرد عمل اجتماعی جهان

شکل خود اجتماعی محیط ثیر تأ تحت گوناگون ی ها شیوه به انسانها کهشناسی جامعه در تضادی متوجه فرضیه این به سطحی نگاهی با اند گرفته

مورد افراد ورفتار رفتارخود بین خواهد می شناس جامعه که شد خواهیممی دیگران رفتار مطالعه به وقتی بطوریکه بشود یل قا تفاوت مطالعهگیرد می شکل وجامعه ثیرفرهنگ تأ تحت رفتارانسانها که است معتقد پردازد

که گیرند رادرنظرمی فرض این کنند فکرمی خودشان درمورد که ازمانی واستفاده مورد های تکنیک شناسان جامعه است خودش جامعه سازنده ن انسا

ازتأ خودرامستقل همچنین گیرند می درنظر شخصی ارزش از آزاد را خودکه هستند معیارهایتکنیکی بع تا فقط ومعتقدند دانسته اجتماعی محیط ثیراتبه نسبت شناس جامعه آگاهی شدن وتاریک تصعیف قیمت فکربه طرض این

می باعث واقعیتها ازساخت شناسی جامعه آگاهی البته که شود می خودشودرنتیجه بداند خود ازتجربیات بخشی را متغیرها بتواند شناس جامعه تا شود

. کند استفاده آنها از بتواند نیز خویشتن ادراک برای

: عامه رفاه دولتهجدهم ازقرن پیش با ای مقایسه قابل وغیر اخیربطورعجیب درقرون

کردند پیدا گرایش گرائی سودمند به اجتماعی درروابط مختلف جوامع مردمبخش آن قراردادن اختیار ودر کنترل گرا سودمند جامعه اصلی مشکل

وتوسعه منظورتنظیم به لذا است بیهوده خصلتهای دارای که است ازجامعهسودمندی به سودمندی وفردی شخصی معیارهای یل وتبد بیهودگی با مبارزه

( عامه رفاه دولت برنامه ( welfar statesجای افروزی روز بطور گردید تشکیلبازسازی ست سیا هنر وبی حاصل بی شهروندان به اینست رفاه دولت

،جداسازی توقیف سنتی روشهای جایگزین را ومشاوره ،درمان وآموزشن ازمیا با افزایشسودمندی رفاه دولت اصلی هدف نماید ازجامعه آنها وطرد

دوم جهانی جنگ از بعد است جامعه رساندن خودکفایی وبه بیهودگی بردنبرای گسترده ریزیهای برنامه درپی که عامه رفاه دولت ایده ثیر تأ وتحتدرآمد وازانزوا یافت سریعی رشد شناسی جامعه بود وبیهودگی فقر حذف

آورد بدست آمریکا درفرهنگ دیگر های حرفه شأن در مقامی شناسی جامعهکشورهای به آمریکایی شناسان جامعه عامه رفاه دولت حمایت با که

ت کردند،تجربیا پیدا جهان به نسبت وسیعتری نگرش و کردند دیگرمسافرتست بد بیشتری وقدرت شدند برخوردار بیشتری نموده،ازرفاه کسب بیشتری

جامعه که بود زمان ازاین یافتند محکمتری آکادمیک موقعیت همچنین آورند

22

وبدینسان شد خود درنگرشهای اساسی تحوالت دچار آمریکا آکادمیک شناسی. آمد پدید شناسی درجامعه بحرانهایی منشأ

: شناسی جامعه توسعه تاریخی انگارهشناسی جامعه شد گفته همانطورکه سیمون سن ت نظریا ازگسترش پس

بخش یک شد یل تبد شناسی جامعه دونوع وبه گردید مضاعف شکافی دچارشناسی جامعه به که ناب شناسی جامعه با رابطه در کنت دیدگاه شامل

رسید متحده ایاالت لک درمما خود رشد درجه باالترین وبه شد یل تبد آکادمیکجامعه که است مارکسیم یا مارکس کارل شناسی جامعه یگر د وبخش

مؤفقیت وبیشترین بودند پرولتاریا درخدمت که بود متفکرینی حزبی شناسی. نمودند کسب شرقی اروپای در را خود

عبارتند که کند می توصیف رادرچهارمرحله شناسی جامعه گولدنرتوسعهاز:

قرن .1 اول ربع در تفکرپوزتییوسیم وگسترش ایجاد اول دورهسیمون سن تفکربه این ازافزارشاخص است درفرانسه نوزدهم

. است کرده اشاره کنت وآگوستگرفت .2 شکل نوزدهم قرن دراواسط که است مارکسیم دوم دوره

رود فراتر آلمان لیسم ا ایده قوی سنت از که داشت براین وسعیکند تلفیق انگلیس واقتصاد فرانسوی لیسم سوسیا سنت با وآنرا

. است مارکس دوره این شناس جامعه مؤثرتریننوزدهم .3 قرن دراواخر که است کالسیک شناسی جامعه سوم دوره

دوره این توان می یافت توسعه اول جهانی ازجنگ وقبلبود ابزاری ساختن درجستجوی زیرا دانست وفاق و راعصریگانگیراه ویا کند ایجاد ودوم اول دوره های یافته بین پلی بتواند تا

دراین وپارتو دورکیسم وبر، همچون شناسانی جامعه بیابد سومیگیرند . می جای دوره دراین

دهه . 4 درطول که پارسونزاست فونکسیوتل ساخت دوره چهارم دورهدر 1930 او پارسونزوشاگردان تالکوت نظر وتحت گرفت شکل درآمریکا

برپارسونزمتفکرانی عالوه یافت تکامل ای پیچیده صورت به هاروارد دانشگاه - نمودند رشد دوره دراین دراین ومور ایرمیس سرتون همچون

دوره بروزهر ونحوه پرداخته دوره چهار این مورد در بحث گولدنربهتحلیل مورد را برجامعه آنها بل متقا روابط و دوره برآن حاکم عمده وتفکرات

. دهد می قرار

: غرب شناسی جامعه بحران

چیست؟ بحرانشدید تضادهای که است وسریعی خود به خود تحوالت معنی به بحران

گزافی های هزینه ناچاراست نظام که دربردارد را مهمی لشهای وچادر را خود زودی به نظام دارد ن امکا همچنین بپردازد آنها با درمقابله

23

ممکن بحران درحال نظام بیابد گذشته با درمقایسه متفاوت W کامال موقعیتیدرحال آن خصوصیات با که شود یگری د نظام به ل مبد زودی به استمیدهد را پایداری تعقیرات بروز امکان بحران یک دارد زیادی حاضرتفاوتهای

هنگامی داشت خواهد نبال د به کلی خصایص نظر از را اساسی دگرگونی کهادامه خود حیات به نتواند اینکه امکان شود می مواجه بحران با نظام یک که . جامعه که است گولدنرمعتقد بحران از تعریف این به توجه با است زیاد دهد

می بحران این شرح به که است مواجه الوقو قریب بحرانی با غربی شناسیمکتب. غرب شناسی جامعه از منظوروی که است توضیح به الزم پردازیم

می آن بحران مؤثربربروز عوامل وتحلیل بررسی است لیسم فوکسیوناپردازد.

لیسم : وفونکسیونا عامه رفاه دولترشد به پوزیتیوسیم پیدایش زمان ازهمان اولیه لیسم فونکسیونا نظریه

به چندانی توجه ودراین بود معتقد اجتماعی ترتیبات خودی به وخود طبیعیکارگر طبقه برای مطلوب شرایط ایجاد منظور به حتی کرد نمی مبذول دولتاصول وپیدایش کار وتقسیم جدید،علوم تکنولوژی نقش بر درجامعه ت وثبا

خصوص دراین را دولت ونقش کند می تأکید صنعتی جامعه با سب منا اخالقیبرشکل ای العاده فوق تأثیر کسیکه عنوان به دورکسیم دادند می اهمیت کم

هیچ به دولت که بود معتقد است پارسونزداشته گرایی کارکرد نظریه گیری( بی وآنومی اخالق ضعف یعنی مدرن اروپای اصلی مشکل حل قادربه وجهمی( مهم راخیلی صنفی ی ها اتحادیه نقش اینکار وبرای باشد نمی هنجاری

حفظ دولت از را خود استقالل مشکل حل جهت باید آنها که گوید ومی داندبا. همنوائی عامل مهمترین اولیه لیستی فونکسیونا شناسی جامعه کنند

واهمیت اخالقی ارزشهای برنقش کید تأ را نظم وایجاد اجتماعی هنجارهای . وعدم پذیری جامعه نظام موجود نقایص وجود با اما دانست می اخالق

به ناچار فونکسیوناسیم جامعه با همنوائی برای افراد درآموزش موفقیتبرای که شد زمینه دراین دولت نقش به نسبت خود تئوریکی درسنت تغیراتی

وآموزشی تحصیلی های برنامه وایجاد پلیس دستگاه تشکیل معزل این حلدرهمین بود گزینه بهترین عامه رفاه دولت توسط مجازات نظام وبرقراری

به وسپس کارگیرد به دستگاه در را شناسان ازجامعه بسیاری دولت راستامدرن اجتماعی مشکالت حل برای بودجه وتأمین ریزی برنامه اصلی مرکز

. شد مبدلالملل بین کمونیسم خطرگسترش طرف ازیک دوم جهانی ازجنگ پس

منجربه برتروحاکم قدرت یک بعنوان دوستی کالن های ازبودجه واستفادهشد درجامعه دولت نقش از خود تعریف به نسبت لیسم فونکسیونا بازنگری

اجتماعی مشکالت از بسیاری حل صحبت عامه رفاه دیگردولت ازطرفناچار مارکسیتی ثیرازنظریه تأ به اجتماعی اغتشاش ازبروزهرگونه وجلوگیریعامه رفاه دولت تکنولوژیک ی مبنا بطوریکه شد شناسی ازجامعه یت حما به

می شناسی جامعه باالخص اجتماعی علوم صنعتی جامعه مشکالت حل برایباشد.

24

مدیریت وبهبود وجنگ رفاهی سیاستهای تعین برای نموده سعی دولتهای گذاری سرمایه منظور همین به نماید استفاده اجتماعی ازعلوم صنعتی

درسال بطوریکه است داده انجام زمینه دراین آمریکا 62کالنی فدرال دولتدرحدود کرده 118مبلغی هزینه اجتماعی ازعلوم یت حما دالربرای میلیون

به 63ودرسال مبلغ ودرسال 139این دالر بالغ 200به 64میلیون دالر میلیون . اجتماعی علوم دارد انتظار دولت کالن بودجه این صرف درمقابل است شدهومشکالت رفاهی های وبرنامه ملی سیاستهای واجرای ریزی،مدیریت درطرح

. با گیرد برعهده مؤثری نقش صنعتی دستگاههای حتی و شهرنشینی ص خاکه دهد نشان مستقیم بطور که دارد نیاز ای نظریه به دولت وضعیت اینبه را داخلی مشکالت آورد، پدید موجود درشرایط بهبودی توان می چگونه . این که داد وافزایش حفظ درجهان را آمریکا قدرت وحتی رساند حداقل

که علت این به البته آورد بوجود لیسم فونکسیونا رابرای مشکالتی انتظاراتدرصحبت آن کاربرد نع ما اش سنتی وتعهدات اساسی ت فرضیا برخی

. که فونکسیونالیسم اساسی فرض این ل مثا برای گردد می عملی مقاصدخود به خود بطور آید پیش ازنظام بخشی برای مشکالتی هرگاه بود معتقد

نیز وتعادل نظم حفظ برای تطبیقی های نیسم ومکا دفاعی راههای وطبیعیبرنا هیچ بدون است درنظام طبیعی تعادل ایجاد به معتقد که آمد خواهد پدید

به مربوط فرضیه این البته که عمدی ودخالت هدفمند و عقالنی ریزی مهبود نشده بکارگرفته ملی مسایل حل برای هنوز شناسی جامعه که بود زمانی

دولتی های بودجه از که اکنون اما نکرده پیدا دولت با ای حسنه ورابطهاز یافته سازمان مدیریت چگونه که دهد نشان بتواند باید کرد می استفادهرا نظام وتعادل کرد غلبه برمشکالت عمدی ودخالت ریزی برنامه طریق

. قرارگرفت فشار تحت فونکسیونالیسم که خاطربود همین به کند می برقراروجود علل است معتقد که فونکسیونالیسم اساسی فرضیه این همچنین

واحدی را نظام عبارتی به گذارد ثیرمی چیزتأ چیزبرهمه وهمه نداردبا متقابل کنش درحال که شده تشکیل ازمتغیرهایی که گیرد درنظرمی

میزان بتوانند که هستند مند عالقه دولتی مدیران ازسوئی اما همدیگرهستندمختلف درمراحل گوناگون های راه از دخالت ثیر تأ واهمیت گوناگون مخارج

درخصوص تواند نمی دولت بنابراین بسنجد را مختلف اهرمهای از استفاده وباکه کند اکتفا فونکسیونالیسم مانند ای نظریه به اجتماعی مختلف مشکالت

چنین گذارند ثیرمی بریکدیگرتأ عوامل کلیه که گذارد می براین را فرضاصلی ای زمینه ت ازفرضیا یکی که ست معنا این به نظری اظهار

ازنظرمقاصد است کارکردی متقابل وابستگی مفهوم که فونکسیونالیسمد از را خود مروراهمیت به دارد احتمال براین بنا باشد نمی کافی کاربردی

. طرفه دو تعامل ایجاد شود مبدل ده وازکارافتا کهنه ای نظریه وبه داده ستونقش دولت به فونکسیونالیستها تغیرنگرش موجب شناسی وجامعه دولت

که بودند معتقد فونکسیونالیستها درابتدا شد بیان همانطورکه شد درجامعه آنبا اما هستند طبیعی بطور ازخود حفاظت خصلت دارای اجتماعی ی ها نظام

اصلی منبع عنوان به آن کننده تعیین نقش پذیرش ناچاربه دولت پذیرشکرد فرض مکانی را وجامعه شد درجامعه ثبات اصلی وعامل ونوآوری قدرت

25

. طلبی پوزش نوعی ترتیب این به که است دولت مرکزی مدیریت نیازمند که . شود می پارسونزدیده اولیه ی ها درنظریه ایدئولوژیک

به باشند داشته جامعه درامور بیشتری دخالت بطورآگاهانه مایلند دولتهاها تغیرنظریه برای غیرمستقیم یا بطورمستقیم دولت منظورفشار همین

. دراین است توسعه درحال هدف به نیل طرف به شناسی کارجامعه وسبکنمی شده ریزی برنامه دخالتهای برای را اجتماعی علوم تنها دولت زمینههای برنامه درمقابل که افرادی کردن قانع به نسبت خواهد می بلکه خواهد

( . جامعه عبارتي به ید نما استفاده اجتماعی ازعلوم کند می مقاومت دولت) پردازد مي دولت هاي فعاليت توجيه به شناسي

نیز دیگری تناقضهای فونکسیونالیستی نظریه وساخت دولت تمایالت بینخوشبینانه نگاهی فونکسیونالیستی نظریه اینکه جمله من شود می مشاهده

اهمیت کم انرا کجرویهای و مدرن جامعه مشکالت و دارد معاصر جامعه بهحمایت کسب برای است ناچار عامه رفاه دولت که حالی در دهد می جلوه

عامه رفاه دولت بنابراین دهد جلوه درشت را کجرویها و مشکالت این مردمبر فشار معنای به این و دارد نیاز انتقادی شناسی جامعه از حداقلی به

خود . اصلی فرضیات تغییر جهت در فونکسیونالیسم

: فونکسیونالیسم و تحول مفهوم ) ( فونکسیونالیستی نظریه در تشنج فونكسيوناليسم و تحول اصلی کانون

اجتماعی تحول با برخورد در بطوریکه است متمرکز اجتماعی تحول تحلیل دررا خود ای زمینه فرضیات از بسیاری پارسنز طرفداران که دارد زیاد احتمال

بعضی از انها تحلیل و اجتماعی مشکالت حل برای اشکارا بطوریکه کرده رها. نمایند استفاده مارکسیتی نظریات

دفاعی های شبکه دارای خود خودی به اجتماعی نظامهای پارسنز نظر بهنظامهای که گوناگون های شیوه درک و هستند نظمی بی و تشنج علیه

است بوده دشوار او برای کنند می پیدا تحول جداً و ضرورتا .اجتماعیاجتماعی نظامهای کتاب در تحول مورد در شدید بدبینی یک با پارسنز

است : گفته چنینگرفتن" نظر در با اجتماعی نظامهای تحوالت جریان درباره کلی نظریهتحوالت جریان درباره کاملی نظریه ما نیست ممکن امروزی دانش امکانات

گردد اماده ای نظریه چنین هنگامیکه نداریم اختیار در اجتماعی نظامهایان به خود زندگی دوره در ما است رسیده فرا هم اجتماعی علوم هزاره

." نشود میسر هرگز هم شاید و یافت نخواهیم دستمی پیش اجتماعی تغییروتکامل تحول از بحث هرگاه بینیم می بدینسان

همین کند می یاد ازآن کامل ناخشنودی وبا افتد پارسونزمی براندام لرزه آیدپاسونزبه طنی با میل وعلیرغم گاه آ ناخود گرایش باعث که بود موضوعاجتماعی تحول تحلیل به خواهد می زمانیکه بطوریکه است شده مارکسیم

... یکی که کند می تغییرتبسین برعلیه برمقاومت غلبه معادل را آن بپردازداست فروید نظریه است شده مشتق ازآن فرضیه این که خامی ازمنابع

( که آنجا است مطرح درمارکسیم نیز فرضیه این البته که ندارد وپارسونزتوجه

26

) همچنین است مطرح ماشین کار تقسیم درنظام کارگر بیگانگی ازخود مسئلهتضاد به طبیعی گرایش که ای فرضیه با فرضیه این که ندارد پارسونزتوجه

به) پرداختن ولزوم کنند می تغییرمقاومت درمقابل که کسانی سرکوب ) ندارد مغایرت سازد می مطرح را دارد ل دنبا به مداوم تضادی خود تغییرکهمدل طرف ازیک است پارسونزمشهود درنظریه دوگانگی یک جا همین در

ازطرف اما کند می فرض ناپذیر وتغییر جاودانه را اجتماعی نظام پارسونزتغییرکرده ظاهری ازنظرشکل ن انسا طبیعی جهان که است معتقد دیگر

تعادلش درنظریه پارسونز آید می نظر به گیرد می فاصله جاودانه ازمقامبه است مطرح تحول بحث هنگامیکه اما رفتارکرده کنتی یک مانند

. کند می گفتن به مارکسشروع صدای با طرزعجیبیدالیل به ای طورگسترده اسپنسربه وآثار افکار دانیم می همانطورکه

وسرمایه صنعتی جامعه به نسبت ولی بسیارمثبت تعبیر جمله من متنوعیدرسال اما شد روبرو آمریکا اولیه شناسی جامعه استقبال با 1937داریخواند؟ می را اسپنسر کی دیگر اکنون که جمله این اعالم پارسونزبا تالکوت

( 65، 1374ریترز،) زمانیکه اما کرد اعالم درآمریکا را اسپنسر فکری مرگاجتماعی 60دردهه های درنظام شدن گوناگون درخصوص خواهد پارسونزمی

های کارکرد که شود می خلق جدید واحد یک که معنی این به کند بحثتکامل اسپنسردرخصوص مفهوم با گیرد می عهده به را قدیمی نیروهای

عقب به پارسونز برگشت از امرنیزناشی این که کند می پیدا مطابقت گراییتکامل یا پارسونزدگرگونی است داشته مردود W قبال که است چیزی آن ئید وتأ

درجریان ها داده ازکمبود تکامل این که کند می تبیین شکل بدین را نظام( درجریان ت اطالعا دهنده ارائه ونظام اطالعات کنند دریافت نظام بین مبادله

) افتد می اتفاق اطالعات مبادله نظام پارسونز سيبرنتيكي مراتب سلسلهرا خدماتی نظام که رود می وانتظار است انجام درحال کارکردی که نحو بدین

نتواند عللی به چنانچه اما دهد ارائه است دار عهده را آن انجام مسئولیت کهمی قرار فشار تحت را دهنده ارائه نظام گیرنده، نظام برآید آن انجام ازعهده

نظام براین بنا شود می دچاراشکال نظام کلی تعادل درهنگام و دهدکه شکل بدین برقرارشود دوباره تعادل که آورد وفشارمی شده دچارتنش

تا است دهنده ارائه درنظام تغییراتی ایجاد درجستجوی کننده دریافت نظامدهنده ارائه نظام افتاد اتفاق این که وهنگامی نماید ارضاء را نیازهایش بتواند

گوناگون ازطریق تعادل این شود می باردیگربرقرار وتعادل شده تکامل دچار- - ( مراجعات حجم سنتی دبیرخانه افتد می اتفاق دهنده ارائه نظام شدن

) - دگرگون این درجریان البته ماشینی دبیرخانه رجوع کارارباب انتظارسرعتدگرگون این جریان شد نخواهند دچارتغییر نظام زیرین ارزشی الگوهای شدن

ایجاد ی جدید بخشش است ممکن که شود می تکمیل شکل این به شدناین درجریان که واگذارشود ان فشاربه تحت نظام وظایف از قسمتی تا گردد

است وممکن درخطردیده را خود منافع فشار تحت نظام وظایف تفویضبا شدن دگرگون از تبیین این که شود نهادینه نظام درون در تضادکه چرا دارد وجود شدیدی همگرایی اجتماعی تحول ازجریان تصورمارکسیمکه یابد می توسعه درابتدا تولید جدید نیروهای که است نیزمعتقد مارکسیم

27

حالت به ونظام شده شدید تطابق دچارعدم روابط این ای درنقطهکه دراینست تحول ازاین وپارسونزی مارکسیتی مدل تفاوت آید انفجاردرمی

نظام کلیه رابه آن پارسونز اما گیرد درنظرمی تولید درنظام را آن مارکسبه خود ازگرایش پارسونز رسد نظرمی وبه است داده تعمیم اجتماعی های

پارسونز درتحلیل البته است شده نزدیک مارکسیتی فرضیات وبه کاسته کنتترتیب بدین است شده ها واحد آمیزبین خشونت تضاد جانشین آرام رقابت

ازهرمدل بیش که مدلی به فونکسیونالیسم نظریه که شود می مشاهدهباطنی گرایش حاصل نه واین گردد نزدیک است متناقض آن با دیگری

برای زمان آن محیط که بود یی فشارها با ق انطبا حاصل بلکه ان به پارسونز ( که روشنفکران وسایر عامه رفاه دولت انتظارات مانند بود آورده اوفراهم

). نمونه به بخواهیم چنانچه بود کرده ایتائی ازحد بیش گرایش به متهم را وینظریه به باید کنیم اشاره ومارکسیم فونکسیونالیسم دیگرازهمگرایی ایازنظام ای دومرحله تکامل یک به معتقد که بنگریم پارسونز تکامل ) ( مهمترین تکامل دراین که است تکاملی جهانشمول به ابتدایی خویشاوندی

ازجمله را وآن داند می قشربندی پیدایش را دوم مرحله پیدایش شرطاین که داند می سیاسی کارکردهای به بخشیدن مشروعیت برای الزم شرایط

دربیانیه اجتماعی تکامل درمورد وانگلس مارکسی آوربحث یاد موضوعتقسیم ابتدایی جوامع رفتن ازمیان با گویند می که باشد می کمونیستی

کرد تصورمی که هرچند گردد می آغاز ومتخاصم جدا طبقات به جامعهرا نسبی همگرایی توان می اما است متفاوت وپارسونزازقشربندی مارکسی

. یافتن برای کوشش تکاملی جهانشمول مفاهیم درپس کرد مشاهده آنها بینمی دیده آن اجتماعی ونظام آمریکا برای مستحکمی ایدئولوژیک موقعیت

غرب برای خاطر تسالی پارسونزارائه تکاملی نظریه نقش عبارتی به شود - اجتماعی سیاسی واقعی پیروزی جانشین نظری پیروزی یک یعنی است

که مارکسی نظریه درمقابل نظری است پارسونزتوانسته الخره با اکنونپارسونزمعتقد دهد ارائه بود کرده بینی پیش را داری سرمایه جوامع نابودی

شد خواهد مدفون تاریخ توسط که آنهاست اجتماعی نظام این که استرد تنها نه داری سرمایه جامعه خصوص در مارکسی پیشگوئیهای بنابراین

. است شده آن جانشین مهم ای نظریه بلکه است شدهباعث افزوني روزانه بطور اجتماعي تحوالت تحليل بحث خالصه بطور

چند هر است شده فونكسيوناليسم و ماركسيسم ميان همگرايي ايجادبه را او اجتماعي تحليل اما كند مطرح ماركس عليه هايي بحث پارسونز

اكنون گرايش اين است داده سوق ماركسيسمي مدلهاي و فرضيات طرفروزافزوني اكنون و ميشود ديده ديگر هاي فونكسيوناليسم ميان در وضوح به

به را ماركسيسمي آگاهي با و تضاد بدون و اوليه هاي حساسيت آن بدون و « از كاملي نسبتا تصوير ماركس گويد مي مور ويلبرت بطوريكه گيرند مي كار

. نگرش تغيير نشانگر كه است داشته هدفمند اجتماعي اعمال عضمت». است ماركسيسم به اساسي

) فونكسيوناليسم ) آنتروپي جديد هاي :پيدايشنظريه

28

دست از را خود اما دارد وجود نظريه آن در كه است موقعيتي آنتروپيدهد .مي

عالقمندان و پيروان سابقه بي جذب در فونكسيوناليسم موقيتتواند مي خود خودي به افزايش اين كه چرا كرد ايجاد آن براي را مشكالتيقديم ) پيروان تمام اينكه ضمن كند ايجاد نظري موقعيت نظر از بيشتري تنوع

) از ديگران با رقابت ضمن در كه باشند مي مستقل متفكريني همه جديد و. كنند متمايزكسب مقامي خود هاي تفاوت ميان طريق

نظريه حصوص در كه تحقيقي نتايج به توجه با است معتقد گولدنرزير شناسان جامعه بين در نظريه اين گرفته انجام سال 50فونكسيوناليسم

عالقه و سن بين عبارتي به است برخوردار كمتري محبوبيت از سنتوانايي نظريه يك صورتي در است برقرار مستقيم ارتباط فونكسيوناليسمالوقوع قريب كه كرد فرض توان مي شك بدون باشد نداشته را جوانان جلب

. است نظريه آن انتظار درمدل پيدايش فونكسيوناليسم الوقوع قريب بحران هاي نشانه ديگر ازمدل هابا گرايش و كلي شكل فرضيات نظر از كه است متفاوتي نظري هاي

مي آنها مهمترين از كه دارند اساسي تفاوت فونكسيوناليسم و پارسونزيمردمي شناسايي روش و هومنز مبادله گافمن اروينگ نمايش مدل به توان ) رفتارگرا) روانشناسي به نظريات اين كرد اشاره گارفينگل دروني تحليل

در او سازنده نقش و انسان گرايي اراده بعد بر و بودند كرده پيدا گرايشتوجه مورد مكانيكي شكل به را انسان كه پارسونز نظريات برعكس جامعه

. ميكنند تاكيد داد مي قرارتعادل مقابل در آزادي و برابري شعار محوريت با نو پيدايشچپ همچنينتهديد دانشجو قشر نزد آن گسترده محبوبيت و پارسونز نظم و اجتماعي

شود . مي محسوب فونكسيوناليسم براي جدي بسياربه لیسم فونکسیونا که گیرد می نتیجه شده ارائه بحثهای از گولدنر

عمیق بحرانی با معاصر آکادمیک شناسی جامعه در دیدگاه نفوذترین با عنوانتاثیر تحت بحران این اعظم بخش است قرار مواجه عامه رفاه دولت پیدایش

که دارد وجود لیسم فونکوسیونا در عمیقی ساختهای که حالی در است داشتهدیگر جهات بعضی از اما سازد می متمایل عامه رفاه دولت با اتحاد به انرا

شکل با دولت در تحول ترویج ضرورت با فونکوسیونیست می مواجهانطباقرا روشنگری منبع ان نمیتواند فونکوسیونالیسم سنتی و کالسیک شکل شود

بحران جهت یک از دهد قرار اختیارش در است دولت نیاز مورد کهبطور لیسم فونکوسیونا بطوریکه است درونی بحران یک فونکوسیونالیسمابزار فاقد اما میدارد اعالم دولت با همکاری برای را خود امادگی کامل

برای الزم مشکل منظور اینروشنگری حل برای درونی عمیق انگیزه تحول وجهاتی از است اساسی اهمیت دارای دولت نظر از که باشد می اجتمائی

بحران این فکری دیگر سنت و بودجه صاحب قدرتمند دولت بین چالش شاملپرداختن شیوه در چالش این اصلی کانون که است فونکوسیونالیسم

حرکت است بوده اجتمائی تحول بحث به ان نپرداختن با فونکوسیونالیسمو مشکل این حل برای کوششی مارکسیسم با همگرایی به فونکوسیونالیسم

29

چالش مضاعفی رفع مشکل خود که است بوده اندیشه حوزه این در موجوداست کرده ایجاد .را

وار فهرست است مواجه ان با فونکوسیونالیسم که بحرانهایی خالصه بطور : از عبارتند

مدلی .1 همان یعنی مارکسیسم با همگرایی به فونکوسیونالیسم حرکتبود طلبیده مبارزه به انرا فونکوسیونالیسم قبال که

فونکوسیونالیسم .2 به نسبت جوانان بیگانگی گسترشفونکوسیونالیستی .3 نظریه بر تکنیکی انتقادات گسترشجایگزینی .4 جهت منتقدان طرف از جدید های نظریه گسترش

فونکوسیونالیسمهایی .5 نظریه به اوردن روی و اجتماعی مسایل مورد در تحقیقات توسعه

میدهند اهمیت تعادل و نظم از بیش وبرابری آزادی به که: از عبارتند فوق بحرانهای منابع

و .1 نیست هماهنگ فونکوسیونالیسم با که جدید فرهنگی بنای زیر پیدایش ) ( ازادی و برابری بحث است رایج دانشگاهی جوانان میان در

فونکوسیونالیستی .2 مکتب درون در نظر صاحب پيروان تعداد افزايشنتيجه در و پیروان از یک هر اثار شدن متفاوت و متنوع باعث کهنتیجه در که است شده مکتب درون در عمده تغيیراتی پیدایش

است گردیده ابهام دچار مکتب این مرزهای ووضوح استحکامعلوم .3 کاربرد به ان توجه و ان وگسترش عامه رفاه دولت پیدایش

اجتماعی مسایل حل در اجتمایی

: مارکسیسم بحرانکه این منجمله است شده مواجه بحرانهایی با نیز شرق در مارکسیسم

کرده پیدا گرایش فونکسیونالیسم بطرف فزایندهای بطور نیز مارکسیسمناچار شود سوال تعادل و نظم خصوص در مارکسیست یک از که انجا است

یک زبان با است ناچار مارکسیبسم نظریه در معانی فقر به توجه با استاغاز با همچنین و بپردازد جامعه در تعادل و نظم توجیه به فونکسیونالیست

مارکسیسم نظریه کمونیست حزب امدن کار روی و استالینيسم سلطهدست از را خود انقالبی خصلت ان و گرفت قرار حاکم حزب تاثیر تحت سخت

) که ) است شده تبدیل حاکم قدرت حاکم حزب خدمت در ای نظریه به و دادهپردازد می موجود وضع توجیه به

اجتماعی های نظریه :نظریهنظریه عنوان تحت را خود مشخص نظریه کتاب اخر بخش در گولدنر

می بیان شناسی جامعه در پردازی نظریه روند شناخت جهت اجتماعی نظریه ) عینیت ) اصل برخالف پرداز نظر شد بیان قبال که همانطور است معتقد و کند

بطوریکه میپردازد خود نظریه ارائه به اطراف اجتماعی محیط تاثیر تحتگذشته در که است ای تجربه درک برای کوشش پرداز نظریه یک کار بیشتر

کرده زندگی انها با خود که است تجربیاتی معانی تعبیر یا و نشده درک خوب

30

( . و طبیعی مجاز دارد کار و سر جهان نوع دو با پرداز نظر کلی بطور است ) جهان( ) دیدن از پس پرداز نظریه متعادل نا و طبیعی غیر مجاز غیر و متعادل

) ( را اش نظریه و کند می پردازی نظریه به شروع متعادل نا مجاز غیرمورد که مجاز به مجاز غیر وضعیت وتبدیل ان بازسازی جهت کوششینظریه روند طی در پرداز نظریه میدهد قرار است جامعه افراد پذیرش

به تواند می جهان ان قالب در که گردد می شرایطی دنبال به خود پردازی ( در خوب های پدیده که است جهانی مجاز غیر جهان گردد تبدیل مجاز جهاندر ( که شرایطی یا و اند گرفته قدرت ان در بد های پدیده و شده ضعیف ان

جلوگیری مجاز غیر جهان به ان وتبدیل مجاز جهان دگرگونی از بتوان ان قالبپدیده . بودن بد یا خوب ارزش تعیین به موظف خود پردازان نظریه البته نمود

و مستقیم غیر بطور همواره اما نیستند خود بررسی مورد اجتماعی هایانتظار صرفا انسان یک از توان نمی و زنند می دست کار این به مخفینظریه حین در را زندگیش محیط اجتماعی و فرهنگی تاثیرات که داشت

بگیرد نادیده پردازی

تاملی شناسی :(reflexive sociology )جامعهشناسی جامعه عنوان با را شناسی جامعه از جدیدی مفهوم گولدنرشناسان جامعه که است نکته این کشف ان وظیفه که کند می مطرح تاملی

جامعه وظیفه کنند می چه جهان در واقعا و دارند را کاری چه انجام قصددر طوری که ترتیب این به باشد می شناس جامعه سازی دگر تاملی شناسی

و ساخته غنيتر نو حساسیتهای با را ان که گزارد تاثیر او کار و روزمره زندگیتاملی شناسی جامعه برساند باالیی سطح به را شناس جامعه خود از اگاهی

... در که نیست و کار شناسی جامعه مانند شناسی جامعه از تخصصیبه که دارد قصد بلکه بپردازد مطلب و موضوع ارائه به مختلف سمینارهای

نقش به نیست که دهد اگاهی خود و انتقادی دیدگاه یک شناس جامعه شخصو درون در که ای بیگانه جهان است درصدد عبارتی به نباشد تفاوت بی خود

دهد تغییر و شناساند وی به است شناس جامعه شخص .بیرونجامعه میان که است ای رابطه تاملی شناسی جامعه تمایز خصلت

جدا نقش از متعارف تصویر و کند می برقرار بودن انسان و بودن شناسمعناست . بدین تاملی شناسی جامعه دهد می قرار انتقاد مورد را محقق شده

که بنگرند گونه همان خود نظریات به که کنند عادت باید شناسان جامعه کهدهند می قرار بررسی مورد را دیگران .نظریات

را دیگران که بنگرد همانگونه خود به شناس جامعه که نکته این بر تاکیدنیز را دیگران از وی تصور بلکه خود از را تصورش تنها نه میتواند بیند میکه کسانی با را خود رابطه عمق توانست خواهد وی نگرش این با دهد تغییر

یا بیگانه عنوان به را انها دیگر و کند احساس بیشتر میدهد قرار مطالعه موردبلکه نگیرد نظر در شناس جامعه برتر بینش و تکنیکها خدمت در هایی پدیده

اندازه به و خود سهم به یک هر که بداند خود شناس جامعه برادران را انهااین به کنند رادرک اجتماعی واقعیت دارند سعی استعدادش و مهارت انرژی

شوند می گرفته نظر در شناس جامعه همکاران مانند انسانها همه ترتیب

31

اطالعات بلکه نیست تکنیکی مهارتهای مخالف تاملی شناس جامعه البتهکسب برای تکنیکی مهارت و تحقیق روش چنین هم و شناختی جامعه معتبر

تمام در اگاهی حفظ به نسبت پایدار تعهدی و داند می ضروری را اطالعاتمخالف اطالعات پذیرش توانایی که دیگری مهارت همراه به را تحقیق مراحل

پندارد می ناپذیر اجتناب دهد او به را اش عقیده

کتاب نقد و تحلیلنویسنده که محتوی پر است کتابی غرب شناسی جامعه بحران کتاب

مسایل و شناسی جامعه رسالت ای نقادانه و بينانه نکته شکل به دارد قصدتا پیدایش بدو از را ان طبقاتی و اجتماعی تاریخی های ریشه و ان بر مترتب

البته نماید بررسی غرب شناسی جامعه بر فونکسیونالیسم تسلط اخر دههاکادمیک شناسی جامعه از رحمانه بي و خشن انتقاد را او کار عمده حجم

زمان ان مسلط نحله بعنوان پارسونز کارکردی ساختاری مکتب مخصوصاشناسی جامعه کارانه محافظه های جنبه تا کوشد می گولدنر دهد می تشکیلابزارهای از یکی را امریکا زمان ان شناسی جامعه و کند مال بر را امریکا

نظر به کند قلمداد حکومت تثبیت و نظارت در نخبگان و ممتاز های گروهقرن اواخر در غربی های جامعه اساسی مسایل از یکی اوایل 19گولدنر و

دلمشغولی 20قرن این که است بوده جامعه اقتصادی و سیاسی ثبات تامینجهت ابزاری عنوان به شناسی جامعه به دولتها گرایش باعث طبیعی بطور

عالمان و دولتها بین تعامالت زمان مرور به و شد اصالحی راهکارهای ارائهحفظ خدمت در ابزاری به شناسی جامعه شدن تبدیل باعث شناسی جامعه

علم به شناسی جامعه و گردید ان سرکوبگرانه خصلت تقویت و موجود وضعاز را خود ازادیبخش خصلت و انتقادی دیدگاه و داد وضعیت تغییر امور اداره

داد دچار دست وضعیت این به نیز مارکسیسم که است معتقد حال عین در وبا و است شده کاسته حاكم وضع به نسبت ان منتقدانه خصلت از و شده

مارکسیسم و اکادمیک شناسی جامعه در که است معتقد اوضاع این دیدنبرای جانشین هایی نظریه دنبال به باید و شده الوقوع قریب بحرانی دچار

بر تا کند می مطرح را تاملی شناسی جامعه ایده منظور همین به باشیم انهاخصلت و کرده پیدا اگاهی خود رسالت و هویت به شناس جامعه ان اساس

اصالح به دیگر بار شناسی جامعه و شده تقویت شناسی جامعه ازادیبخشجامعه بین کشاکش کننده منعکس که کتاب این البته پرداخت خواهد جامعه

) ( اکادمیک شناسی جامعه و مارکسیسم انتقادی شناسی ) انتقادی) شناسی جامعه موج کردن فروکش با امروزه است فونکسیونالیسم

از را خود اهمیت تر توافقی های نظریه سمت به مکتب این پیروان حرکت واست داده .دست: منابع

تهران " " -1 ممتاز فريده غرب شناسي جامعه بحران آلوين گولدنرانتشار سهامي سوم 1383شركت

2- " ثالثي " محسن معاصر دوران در شناسي جامعه نظريه جورج ريتزرعلمي اول 1374تهران

32

عباس " " -3 هابرماس تا پارسونز از مدرن اجتماعي نظريه يان كرايبآگاه تهران دوم 1381مخبر

Danial_hatampoor@yahoo.com

33