ํНаҷот №34

Истиќлолияти АфѓонистонРоњи «Вањдат-Ёвон» роњиберунрафт аз бунбаст

Тољикистон: Бо гузоришњои сохта, то ба љойгоњи 133-юм

НАШРИЯИ њИЗБИ НАњЗАТИ ИСЛОМИИ ТОљИКИСТОН№ 34 (804) Панљшанбе, 21 - уми августи соли 2014 -и милодї, мутобиќ ба 25 - уми Шаввол, соли 1435 - и њиљрии ќамарї

«...Бешубња, њизби Худо ѓолиб хоњад буд»,

Шиканљањои собит ва «бегуноњї»-и маќомот

Оё маќомот ќазияи Б. Занљониро рўшан месохта бошанд ё хомўширо идома медињанд?

Ќуръон: сураи Моида, ояти 56

www.nahzat.tj21 августи соли 20142

Фаридун Умаров, ки бо тахаллуси рамзии «Пантера» маъруф буда ва бародари яке аз нафарони роњбар дар КДАМ мебошад, мањбасро тарк гуфт. Хабар аз љониби суди ноњияи Сино тайид шудааст.

Фаридун Умаров, ки ќабл аз мањбасї шуданаш гурўњи мубори-за бо гардиши ѓайриќонунии маво-ди мухаддирро дар ноњияи Фархор сарварї мекард, дар аввали соли 2012 зимни кўшиши кочоќи 42 кг њероин ба муддати 7 сол аз озодї мањрум дониста шуд, аммо ин њукмро бо истифода аз ќонуни афв ба 3,5 сол табдил карданд.

Фаридун бародари Мансур Ума-ров, муовини аввали раиси КДАМ мебошад, ки ќаблан чанд соле њам рањбари гурўњи муњофизони шахсии љаноби Э.Рањмонро уњда кардааст.

Дар ин парвандаи љиноии пур-сару садо њамчунин номи Рустам Њайитов, ки бо тахаллуси “Хамер” шинохта мешавад, Зафар Мирзоев, собиќ сардори шуъбаи мубориза бо гардиши ѓайриќонунии маводи мухаддири ВКД, Тоњир Шеров, сар-дори њамин гуна шуъба дар шањри Душанбе ва чанде аз кормандони дигари нињодњои ќудратї низ зикр

мешуд. Њамаи онњо дар заминаи «ќочоќи маводи мухаддир» пушти панљараи мањбас фиристода шу-данд ва танњо «Хаммер» ба муњлати 24 сол њукм гирифта буд, он њам бо далели «ѓариќонунї нигоњ доштани маводи мухаддир».

Тавре манбаъ хабар медињад, Фаридун Умаров мањбасро бо дар-назардошти рафтори намунавї тарк гуфта, ки њоло 7 моњи дигар аз њукмаш боќї будааст. Хабари озо-дии «Пантера»-ро њамчунин дар Вазорати адлияи Тољикистон тайид кардаанд.

Замоне Ислом ва мусалмононро то ба њадде заъиф сохта буданд, ки њарф аз дини мубин задан танњо дар кунљи масољид имкон дошту бас, он њам агар дари масљиде барои барпо доштани намоз барои пирамарде боз мемонд. Чун рафтани насли љавон ба чунин маконњо аќибмондагї дониста мешуд.

Њар касе даъвои равшанфикрї ме-кард, танњо аз Марксу Ленин ва дига-ре аз арбобони низомњои бединї њарф мезад. Њарф задан аз Исломро дар бе-рун нишони аќибмондагї ва иртиљоъї мегуфтанд.

Ин гуна воќеъиятњо, новобаста ба низоми давлатдорї, тамоми љањони исломро фаро гирифта, номњое мисли «Љавонони болшевик», «Љабњаи халќ барои озодии Фаластин», «Љавонони коммунисти араб», «Њизби сотсиа-листии араб», «Њизби баъси араб», «Парчам»-у «Халќињо» ва дигару дигарњо пайдо шуданд.

Љањони Ислом бо Ислом мубориза мебурд ва ин дини покро бузургтарин монеъа љињати пешрафт медонист. Зиндонњо аз Сибир то ба Миср мо-ломол аз мусалмонњо буд, танњо бо гуноњи эътиќод ба Ислом. Њатто як давлати тањмилии Исроил, се давлати бузурги арабї: Мисру Урдун ва Суриё-ро дар як «љанги шашрўза» ба шикасти сангин мувољљењ сохт ва то ба имрўз бахши бузурге аз ин се давлатро зери тасарруф нигоњ медорад.

Аммо имрўз њамон Исроили тањмилї ва ѓосиб тавони шикасти як њизби кўчакеро бо номи ЊАМОС надорад, дар њоле, ки онро иддае аз кишварњои ќудратманд, њатто давлатњои алоњидаи арабї пуштибонї мекунанду ЊАМОС дар муњосираи чандсола ќарор дорад. Пас ин љо њувият ва њайсияти мусалмо-нист, ки душман тавонмандии шикасти ин њаракати муќоваматро надорад.

Имрўз дар минбарњои баланд ва кохњои боњашамат њарфи Ислом шу-нида мешавад, ќудратњои љањонї ва манфиъатхоњони њайсиятгумкарда њайронанд, ки чї тасмиме барои барќарории субот дар Шарќи Миёна бигиранд. Кор ба љое расида, ки дар миёни рушанфикрон, бахусус онњое, ки афкори хешро дар заминаи фарњанги исломї комил кардаанд, сухан гуфтан аз ѓайри Ислом ва маќтабу таълимоти ѓайри исломї дигар маъное надорад. Дар њоле ки Ислом дар ќалби Аврупо ва Амрико пешрафт дорад.

Агар душмани манфиъатхоње Ќуръонро ба оташ мекашад, боз њам пурфуруштарин китоб дар Ѓарб, Ќуръони Карим аст. Пас њарф аз дин ва Ислом намоди рушангариву рушанфикрї ва озодаву мубориз будан ќарор гирифтааст.

Растохези исломї наздик аст, алњамдулиллоњ

Абдуллоњи Њайдар

Бахши бонувони шуъбаи ЊНИТ дар вилояти Суѓд барои ислоњ ва бењтар кардани ахлоќ дар љомеъа ба кумитаи кор бо занон ва оилаи њукумати вилояти Суѓд пешнињодњои хешро ироъа дошта, хостори њамкорї дар ин самт шуда-аст.

Тавре дар мактуби бонуво-ни нањзатї омадааст, тибќи гузоришњои расмї дар љумњурї, аз љумла дар вилояти Суѓд косташа-вии ахлоќи шањрвандон беш аз пеш афзоиш ёфтааст ва “ин њаводис моро њамчун њарванди Тољикистон бетараф гузошта наметавонад”.

Ба андешаи масъулини шуъбаи ЊНИТ дар вилояти Суѓд, сабабњои коњиш ёфтани ахлоќ пеш аз њама ба афзоиши бекорї, мављудити ху-шунат дар оила ва болотар аз ин, дур будан аз маърифати динї ва њуввияти миллист.

Бинобар ин, бонувони нањзатї барои пешгирї аз корњои номат-луб ва ислоњи љомеъа ироъаи пешнињодотеро унвони кумитаи кор бо занони њукумати вилояти Суѓд зарур шуморидаанд.

Онњо дар мактуби худ менави-санд, дар назди масољиди љомеъ тибќи ќонуни ЉТ “Дар бораи озо-дии виљдон ва иттињодияњои динї”, моддаи 8 – 2 роњандозї кардани таълими динїиро муњим аст ва дар ин самт дастрасии омузго-ронро барои дарёфти иљозатнома бояд осон кард, њамчунин дар наз-ди масљидњои љомеъ омўзишњои фарњангї, бахусус аќидавї ва таф-сири Ќуръонро дар асоси мазњаби Имоми Аъзам созмон дод.

Бонуми исломї ба ин назаранд, ки модар њамчун тарбиятгари аслии фарзанд бояд босавод бошад ва танњо бо ин васила насли ояндаро

хушаќлоќу босавод кардан мумкин аст, то равияю гурўњњои тундгаро ва ифротї нагараванд.

Ва њамин тавр чандин пешнињоди муњими дигаре низ манзури масъу-лини кор бо занони вилоят гардида-аст.

Дар охири мактуби хеш бонувони нањзатї дар вилояти Суѓд гуфта-анд, “вазъияти кунунии Тољикистон талаб менамояд, ки ба ќонуни ЉТ “Дар бораи оила” таѓйироту иловањо ворид карда шавад.

Љои тазаккур аст, ки масъули-ни ЊНИТ дар вилояти Суѓд нис-бати њамагуна зуњуроти номатлу-би љомеъа сареъан садо баланд мекунанд ва диду назари хешро љињати ислоњи мушкилот манзури маќомоти мањаллї мегардонанд. Вале агар аз минбарањои баланд пешнињоду дархости ањзоби сиёси-ро таќозо кунанд њам, мутаасифона љињати иљрои онњо вокуниши лози-меро аз сўи маќомот ба мушоњида нагирифтаем.

Ваќте аз чунин муносибату бархўрди маќомот ба пешнињодњо љомеъа огоњ мешавад, онро њамчун амалкарди тарафдорї аз ахлоќи па-сти љомеъа метавонад бифањмад.

«Tojnеws» аз ќавли ВКД, вале бо ишо-ра ба фарзанди Њ.А.Тураљонзода будани Илњомљон Тўраљонзода, хабар медињад, ки ў барои худсарона азхуд кардани ќитъаи замин муттањам дониста меша-вад. Яъне гўё Илњомљон ќитъаи замине-ро барои сохтани бинои истиќоматї худ-сарона ишѓол кардааст.

Тавре ВКД гуфтааст, Илњомљон Тураљонзода њанўз аз соли 2011 бо маслињати пешакї бо Умар Таѓоев, яке аз истиќоматкунандагони ноњияи Вањдат гўё атрофи ќитъати заминеро ба андозаи 528 метри мураббаъ мањкам кардааст.

Ваќте дар сањифаи ВАО ишора аз собиќаи фаъолияти зиндагї ва кории Њољї Акбар Тўраљонзода аз соли 1988 то ба 2010 меравад, метавон њадс зад, ки ку-шодани парванда алайњи писари ў мањз ба хотири афзоиш бахшидани фишор бо-лои ўст, вагарна њисоби ѓасби замин ва ба пулу мол табдил додани ин амал дар Тољикистон, бахусус навоњии Рудакї ва Вањдат њисоб надорад ва кашида шудани ин масъалаи љузъї ба сањифаи матбуъот

њам кадом кашфиёти муњиме нест.Пас њадаф номи Њ. А. Тураљонзода ва

бадном нишон додани ин чењраи динї-сиёсї дар афкори љомеъа мебошад. Њамон кору амале, ки тўли чанд сол аз љониби доирањои алоњида дунбол меша-вад ва касби молу корхонањои ишонро зери суол ќарор доданианд.

«Пантера»-ро озод карданд

Растохези исломї ва тањаввулоти бузург

Пешнињоди бонувони њНИТ ба Кумитаи кор бо занон

Тањдиди навбатї алайњи Тураљонзода

ХАБАР

21 августи соли 2014 3www.nahzat.tj

“Ва Мо њамоно Мусоро бо муъљизањои Хеш фиристодем (ва дастур до-дем), ки ќавми худро аз торикињо ба сўи равшанї берун ор ва рўзњои Худо-ро ба онон ёдоварї кун, ки дар ин (ёдоварї) барои њар сабрпешаи шукргузор нишонањост”. (Сураи Иброњим, ояти 5).

Худованд дар ин оят ба хотири хушнуд ва хушбин намудани Паёмбари гиромї (с) дар анљоми дастури берун овардани мардум аз торикињо ба сўи равшанї ва таъйиди ин мавзўъ, ки дар нахустояти ин сура баён шуд, намунае аз сангинтарин рисолатњоро ёд кардааст: “Ва Мо њамоно Мусоро бо муъљизањои Хеш фиристо-дем (ва дастур додем), ки ќавми худро аз торикињо ба сўи равшанї берун ор”.

Худованд ба Мусо (а) дастур дод, то бо даъват ба сўи имон ба Худои ягона Фиръ-авни саркашу туѓёнгар ва сарони ќавми ўро, ки ќудрати њукумати Мисрро дар даст доштанд ва ќавми бани Исроилро ба ѓуломї гирифта анвоъи азобу шиканљањоро раво медиданд, аз зулумоти ситампешагї ва кибру худхоњї берун барад. Ва дар ин радиф ќавми бани Исроилро аз торикињои зиллату хории ѓуломї, љањолату нодонї ва куфру маъсият ба сўи равшании озодию истиќлол, иззату икром, илму маъри-фат ва имону тавњид берун орад. Маълум аст, ки даъвати мустакбире чун Фиръавн, ки даъвои худої дошт, кори содаву осон набуд. Бинобар ин, Худованд ба хотири тасдиќ ва таъйиди рисолати Мусо (а) ба ў муъљизањо ва њуљљату далелњои равшану гўёе ато намуд, ки њар инсони оќил онњоро холисона мушоњида мекард, ба вай имон меовард.

Ояњои 96-97 сураи Њуд низ мавзўи ояти мавриди бањсро таъкид мекунад: “Ва Мо Мусоро бо оёти Худ ва њуљљате равшан ба сўи Фиръавн ва сарони ќавми вай фиристодем...”

Худованд дар идомаи оят ба паёмбараш ба истифода намудан аз тадбири нињоят муњим ва шеваю услуби босамар дар амри даъват дастур медињад: “Ва рўзњои Худоро ба онон ёдоварї кун”.

Дарвоќеъ ба ёди инсонњо андохтани рўзњо ва воќеањое, ки дар сањифањои дурах-шони таърих љой дода шудаанд ва аз саранљоми бади куфру саркашї ва нофармонї њушдор додани онон, њамзамон бо хотиррасон кардани неъматњои Худованд ва таваљљуњи онњоро ба ин неъматњо гардондан ва аз ин тариќ ба итоати соњиби неъматњо хондани онон дар њидояти мардум наќши муњим дорад.

Маълум аст, ки њамаи рўзњо рўзњои Худованд аст, вале дар таърихи башарият гоњо бо ќиёми паёмбаре ва ё абармарди дигаре воќеањои ибратангезе ба вуќўъ ме-пайвандад, ки дар њаёти кулли башарият, ё миллате аз милали љањон тањаввулоти азимеро ба вуљуд меорад. Ва бар асари он тањаввулот ќавми саркашу нофармоне ва ё њукумати золиме бо зулму ситамаш аз байн рафта ва адлу адолат тантана мекунад ва миллате ба озодї мерасад, чун дар ботини њар тањаввулот ва њалоки золимони саркаш ва сарнагунии њукуматњои истибдодї неъмати озодии мустазъа-фон нуњуфта аст. Нуктаи муњим он љост, ки дар рух додани ин гуна њодисањо таъсири кадом васила ё сабабе аз асбоби дунявї ва наќши ягон ќудрати башарї эњсос на-мешавад, балки ќудрати Худованд ва нишонаи вањдоният ва салтанати мутлаќи Ў ба таври равшан таљассум меёбад. Аз љумла, рўзе, ки Иброњим аз оташи намрудиён сињату саломат берун омад, рўзе, ки ќавми саркашу туѓёнгари Нуњ (а) дар тўфон ѓарќ гашанд ва ў бо ёронаш ба василаи сафина наљот ёфт. Рўзе, ки Фиръавни худкомаи золим бо њайати њукумат ва лашкараш дар дарё ѓарќ гашт ва Мусо (а) бо бани Исро-ил аз истеъмори фиръавниён наљот ёфта ба истиќлол расиданд, рўзе, ки Паёмбари Ислом (с) бо теъдоди каме аз ёронаш дар љанги Бадр бар алайњи лашкари мушрико-ни Ќурайш пирўз гашта, ќудрати лашкари тавњидро ба намоиш гузоштанд ва монан-ди инњо... Дарвоќеъ ин рўзњоро наметавон ба ѓайри Худо нисбат дод, зеро рањмату неъмати Худованд дар ин гуна рўзњо тавре зоњир гашта, ки дар рўзњои дигар ба ин равшанї зуњур накардааст.

Дар поёни оят бо таъкид ба ањамияти ин мавзўъ мефармояд: “Дар ин (ёдоварї) барои њар сабрпешаи шукргузор нишонањост”.

Инсонњои солимфикр бо хотиррасон кардани ин гуна рўзњои сарнавиштсоз ва неъматњои Худованд дарси ибрат омўхта, ба дарки дурусти фалсафаи зиндагї мерасанд. Ин навъ инсонњо њангоми рў ба рў омадан ба мушкилоти сангин ва душворињои умедшикан бо истифода аз сабру тањаммул њаргиз масири њаракати ху-дро таѓйир нахоњанд дод ва дар сироти мустаќим собитќадаму устувор боќї хоњанд монд. Инчунин аз пирўзињо ва ноил гаштан ба неъматњои озодию истиќлол маѓруру мафтун нахоњанд гашт.

Аз муќоисаи дастуре, ки дар ояти мавриди бањс ба Мусо (а) шуда, ки “ќавми ху-дро аз торикињо ба сўи равшанї берун ор” ва дастуре, ки дар ояти нахустини њамин сура ба Паёмбари гиромии Ислом (с) дода шуд: “то мардумро ба изни Пар-вардигорашон аз торикињо ба сўи равшнї берун орї” як њаќиќати раднопазир бармеояд. Ва он њаќиќат ин аст, ки рисолати Мусо (а) монанди рисолати дигар па-ёмбарон мањдуд ба ќавме ва минтаќае аст, ки он ќавм дар он зиндагї мекарданд ва рисолати Паёмбари акрам (с) рисолати љањонї ва умумибашарист. Ояти 28 сураи Сабо низ ин њаќиќатро тасдиќ мекунад: “Ва Мо туро љуз барои башорат ва њушдор додан ба њамаи мардум нафиристодем, вале бисёре аз мардум намедонанд”.

Зубайдуллоњи Розиќ

Рўзи 18-уми август њайате аз Иттињодияи байналмилаллии ула-мои мусалмон (ИБУМ) бо Раљаб

Таййиб Урдуѓон, президенти тоза-интихоби Туркиё дидору мулоќот доштанд.

Њайати уламои исломи бо сар-варии раиси ИБУМ шайх Юсуф Ќарзовї Урдуѓонро барои инти-хоб шуданаш ба ин маќоми олии давлатї табрик гуфта, бо ишон чанде аз масоили доѓи уммати ис-ломро мавриди муњокима ќарор доданд, хабар медињад маркази матбуъотии ИБУМ.

Њамчунин миёни љонибњо ба тав-ри хос масъалаи Фаластин, авзоъ дар Суриё, Ироќ, Миср ва мушки-лоти дигаре аз манотиќи љањони ислом њам мавриди муњокима ќарор гирифтааст.

Уламои исломї дар њузури президент

Намунае аз рисолатњо

Чанде ќабл рањбари кулли ширка-ти «Ориёно-медиа» Рустами Љонї ва ахиран яке аз масъулини шинох-таи родиои «Имрўз»-и њамин шир-кат, Орзу Исоев, ки бо омаданаш ба ин родио сифату мантиќи хабару тањлилњо таѓйир карданд, аз кор раф-танд. Агар аввалиро сабукдўш карда бошанд, дувумї бо рамзи эътироз аз барканории Рустами Љонї фаъоли-яти худро дар родиои «Имрўз» ќатъ кард, вале ин «тањаввулот» хеле љиддї ба назар мерасад.

Тавре аз ишорањо зимни суњбату тањлилњо ошкор мегардад, муассиси иттилоъотии «Ориёно-медиа» моли Њасани Асадуллоњзода мебошад, агарчи баъзе манбаъњо ба самти ди-гар љониб тааллуќ доштани онро таъ-кид њам мекунанд. Ба њар њол, то ба имрўз дар бозори хабарии расонаї «Ориёно-медиа» љойгоњи хосе касб кардааст, бахусус родиои «Имрўз» бо кушодагўиву ошкор матрањ карда-ни масоили доѓ, мањбубияти афзоян-даеро дар афкори љомеъаи кишвар, бахусус шањри Душанбе пайдо кар-дааст, албатта то ин марњала.

Боре фаъолияти ин родиоро бо сабабњои «техникї» боздоштанд, вале бо мурури ваќт иљозаи пахши хабарро аз сар гирифт, албатта, бо каме мањдудиятњо дар фаъо-лият. Аммо бо омадани Орзу Исо-ев барномањои он таѓйир ёфтанду моњияти суњбат ва матрањи масоил низ љиддитар шуданд.

Бояд иќрор кард, ки бањси нашрияи «Имрўзнюс» бо Амонуллоњи Њукум, собиќ рањбари ширкати «Роњи оњан» ба шиддат дар фаъолияти ин муас-сисаи хабарї таъсир гузошт, вале маълум нест, ки чаро нашрияи маз-кур барои пардохти зарари маънавї ба А.Њукум розї шуд. Агарчи аз ќабл масъулини «Ориёно-медиа» хеле љиддї мавќеъгирї мекарданд ва ка-дом пардохти љуброни зарарро низ ќабул надоштанд, њатто ишорањое њам буд, ки Амонуллоњи Њукум «ба љони худ љавр мекунад».

Иддае аз доирањои тањлилї ба ин назаранд, ки миёни Њасани Асадулоњзода ва Амонуллоњи Њукум баъди шиддат гирифтани чунин як бањс кадом «сделка»- е сурат гириф-ту гўё бо пардохти «зарари маънавї» бањси судї ва матбуъотии мавзўъ аз миён рафт. Вале суол ин аст, ки оё дар он «сделка» дурнамои фаъоли-яти Рустами Љонї њам матрањ буд ё хайр?

Њоло дар пайи барканории Руста-ми Љонї аз маќоми рањбари ширка-ти “Ориёно-Медиа” пахши њадисњои њазрати Муњаммад (с) аз тариќи радиои «Имрўз» њам ќатъ шудаву дигаре аз роликњое, ки дар онњо са-дои Рустами Љонї сабт шудаанд, аз пахши родио гирифта шудаанд. Ин љанбаи масъала фикрњои дигареро низ ба вуљуд меорад, аз љумла «ба манфиати љонибе» матрањ шудани ин гуна фарњанг дар родио.

Овардани Худоёри Валї аз «Са-дои Душанбе» ба «Имрўз» њам му-аммост, агарчи зоњири масъала маълум мебошад, нафаре бояд дар «Имрўз» рањбариро ба дўш бигирад, ки комилан аз иродаи доирањои хос берун наравад.

Орзу Исоев тайи чанд моњи охир дар “Бањси Имрўз” мавзўъњои муњимеро, аз ќабили хидма-ти сарбозї, љои кор, тиљорати пирамидавї ва ахлоќи љомеъа ба бањс кашид, ки нигаронињоеро дар долонњои њукумат ба бор оварданд ва чунин як коргузории масъулини «Ориёно-медиа» бо роњбарии Руста-ми Љонї наметавонист ба дарозо би-кашад, чунин њам шуд.

Рустами Љонї таљрибаи зиё-де дар чунин як мањдудаи хабарї дошт ва ќаблан њам дар низоми ро-диоии кишвар кор карда буд. Вале њоло бо сабабњои норушан аз си-мати рањбарї барканор мешавад ва мушкили «Ориёно-медиа» ба як ќазия табдил меёбад, ки дурнамо ва оќибати онро ваќт ошкор хоњад кард.

Ба њар њол, ќисмате аз ин ќазия маълум аст, дар пеш интихоботи президентї ќарор дорад ва набо-яд чунин як родио мавзўъњои доѓи љомеъаро матрањ сохта, фаъолияту муносибати рабт дошта ба њукумати феълиро ба чолиш бикашад.

Ќазияе дар «Ориёно-медиа»

ХАБАР


Дар гузориши СММ даст-расии ањолии кишварњои љањон ба маориф, тандурустї ва ба њаёти иќтисодию иљтимоъии сазо-вор расидан ё баръакси он бањогузорї шудааст.

Љойгоњи 133 - юми Тољик-истон пасттарин нишон-дод дар миёни кишвар-њои минтаќањои Аврупои Шарќї ва Осиёи Марка-зї мебошад. Черноњория ва Бело русия аз миёни кишварњои ин манотиќ бењтарин нишондод ро ба даст оварда, дар зинаи 51-у 53 ќарор гирифта-анд. Ва њамсоякишварњое, аз ќабили Ўзбакистону Ќирѓизистон дар љои 116 ва 125 љо пайдо карда, аммо Ќазоќистон дар љои 70-ум мебошад.

Гузоришгарони СММ таъкид мекунанд, ки дар минтаќаи Аврупо ва Осиёи Марказї мушкилоти љиддї, аз ќабили осебпазирї аз офатњои табиї, бекорї, бењуќуќии муњољирон ва ѓайра љой доранд. Онњо ба њукуматњои минтаќа тав-сия медињанд, ки талошњои худро дар самти њимояи њамаљонибаи шањрвандон густариш бахшанд.

Аммо коршиносони дохилї далели аслии тамоми мушкилот дар Тољикистонро дар њоким будани фасод ва густа-риши он дар низоми зин-дагии љомеъа мебинанд. Яъне њузури коррупсия омили таваќќуфи руш-ди миллат ва кишвар аст ва танњо роњандозии муборизаи берањмона алайњи ин зуњурот калиди муваффаќият буда метаво-над. Модоме коррупсия дар Тољикистон тамоми низоми зиндагиро фаро гирифта-аст, интизор шудани кадом пешравие ѓайри имкон ме-бошад. Чун ислоњоту кор-рупсия ду чизи бо њам но-созгоранд.

Сафват Бурњонов њамчун тањлилгар гузориши СММ-ро нисбат ба Тољикистон ќабул надорад ва мегўяд,

зеро истифодаи ибораи “рушди инсон” дар нисба-ти Тољикистон љоиз нест, баръакс дар Тољикистон инќирози тадриљии инсонро ба таври ошкор дидан мум-кин аст. Масалан, барои муайян кардани омилњои рушди имкониятњои инсонї садњо нишондодро меги-ранду тањлил ва њисоби ми-ёнаи рушдро муайян месо-занд, аз љумла ба як одам чанд метр љои зист буду чанд шуд, чанд кило орд истифода мекарду њоло чї ќадар ва њамин тавр гўшт, моњї, шир ва меваю сабза-вор ба чї миќдор истеъмол мекард ва њоло чї. Чанд љои корї барои чанд нафар, маълумоти олї, истифодаи барќ ва дигар захирањои энержї чї тавр буду њоло чї.

Аммо ба гуфтаи Сафват Бурњонов, шинохти руш-ду инќирози имкониятњои инсон илм аст ва илм њам ќонуну ќоидањои худ-ро дорад. Аз рўи њама параметрњои илмї инсон дар Тољикистон рў ба марг аст. Њатто дар Донетск, ки имрўз оѓуштаи хун мебо-шад, ба як нафар як бутта садбарг рост меояд. Дар Киев барои як нафар 17 метри мураббаъ кабудизор кардаанд. “То даме њукумат одамро воњиди аслї ва мењварии давлат ва иќтисод ба инобат нагирад, руш-дро бояд фаромўш кард. Њатто омори бардурўѓи љаноби Ќосимов, вазири кишварзиро бинед, ки моњ ба моњ сатњи зиндагї паст мешавад. Мисол, бигзор 1

миллион тонна картошка истењсол шавад њам, онро ба 8 миллион нафар бояд таќсим кард, албатта, барои як сол. Гўшту моњї, мурѓ ва њамаи инњоро низ ба њамин тарз бояд њисоб кард.

Азбаски дар мо сохти му-айяни давлатдорї вуљуд надорад, ба вуљуд омада-ни ќишри миёнаи љомеъа ѓайриимкон аст. Кишварњои муваффаќ аз њисоби ба миќдори аксар ќарор гириф-тани њамин ќишр рушд ме-кунанд. Аммо дар мо чунин ќишр нест, пас чї гуна рушд ба вуљуд меояд”, бо тааљљуб тавзењ медињад фикри ху-дро Сафват Бурњонов.

Бояд иќрор кард, ки ин-декси “Рушди инсонї” њамасола аз љониби СММ арзёбї мегардад ва он нишондињандаи вазъи зиндагии мардум дар кишварњои мухта-лиф мебошад. Ин масъ-ала аз рўи нишондодњои зиёде бањогузорї меша-вад, аз љумла дарозумрї, саводнокї ва даромаднокї. Албатта, пажуњишгарон ме-тавонанд каме дар ин кори хеш ба хато роњ дињанд, вале, дар умум, натиљањои онњо ба воќеъият хеле наздиканд. Он чї имсол Тољикистон дар миёни 187 кишвар дар љои 133 ќарор дорад, нишони баде нест, вале самти њаракат муно-сиби матлаб нест, яъне дар соли 2010 – љои 112; соли 2011\2012 – љои 125; соли 2013 – љои 133).

Абдулмалик Ќодиров њамчун коршинос дар ин бора мегўяд: мутаассифо-

на, дар нисбати як сол пеш Тољикистон ба 8 зина поин рафтааст ва Худоро шукр бояд гуфт, ки аз ин њам по-интар нарафтааст. Агар ба вазъи имрўзаи кишвар нигариста шавад, мета-вон хулоса кард, ки дар оянда Тољикистон имкон надорад, ки мавќеъашро бењтар созад. “Чун сатњи маорифу тандурустї ва даромади ањолї ба мо маълум аст ва њељ гуна њисоботњои “воњима”-нок њангоми конфронсњои матбуотї наметавонад њолати воќеъиро таѓйир дињад. Охир Тољикистон кадом истењсолоти мар-думии чашмгире надо-рад, њар чизе дар ин самт ба мушоњида равад њам, онњо наметавонанд оми-лони рушди имкониятњои инсонї ќарор бигиранд, љуз даромади ањолї аз њисоби муњољират, ки он њам, тибќи омори расмиву ѓайрирасмї, рў ба пастравї дорад.

Интишори индекси “руш-ди инсонї” як дастура-малест барои њукуматњо љињати хулосабарорињои зарурї. Аммо Њукумати Тољикистонро зарур аст, ки барои таѓйири вазъият чорањои амалї андешад, ба хусус дар самти таъми-ни љойњои корї, вагарна, вазъият метавонад то ба дараљае бад бигардад, ки дигар ислоњаш ѓайриимкон ќарор мегирад”, гуфт Аб-дулмалик Ќодиров.

Бале, коршиносон муътаќиданд, ки бунё-ди њаёти солими инсон ба доштани иќтисодиёти

мустањкам ва истењсолот вобастагї дорад. Барои ташкили ин бунёд њатман як сиёсати амалї даркор аст. Њамчунин механизме, ки фазои тинљи љомеъаро шакл дода, њаёти мардумро дар як раванди таѓйирёбии сифатї ва тозагии фарњангї ќарор бидињад.

Дар ин бора Мењмоншоњ Шарифзода, донишманд, муњаќќиќ ва љомеъашинос мегўяд: њар љонибе агар ин корро ташкил бикунад, ба гуфти мутаффакиро-ни машњур, Вико ва Маркс метавонад “таърихи худ-ро бисозад”. Вале дар Тољикистон тавре дида ме-шавад, танњо чунин эњсос мешавад, ки дар бораи “мафкураи миллї” ба зўр чизе бофтанианд. Тас-мимгирандагон фалсафаи мењнат ва сиёсати созан-даро дар масъалаи таш-кили кор, ки дар даврони Шўравї як омили калидї буд, фаромўш кардаанд. “Мутаассифона, аспњоро аз ќафои ароба бастанд, ма-салан, дар бораи вањдат ин ќадар зиёд њарф мезананд, ки њисобаш гум аст, ба љои ин ќадар суханпарокании зи-ёди ба истилоњ вањдатзову “авлиё”-тарашињои бе-мисл, агар дар тўли 20 сол бунёди иќтисодї - са-ноъатии мустањкамро дар Тољикистон месохтанд, мил-лат ва кишварро ба вањдати воќеъї ва баланд шудани сифату имкониятњои руш-ди њаёти инсонї оварда мерасонд”, таъкид кард Мењмоншоњ Шарифзода.

Шуњрат Набиев

Тољикистон: Бо гузоришњои сохта, то ба љойгоњи 133-юм

Созмони Милали Муттањид бо пахши як гузориш зери унвони “Рушди имкониятњои инсонї дар соли 2014” Тољикистонро дар зи-наи 133-юм ќарор дода, вале чунин як љойгоњро нигаронкунанда арзёбї кардааст.

вОЌеъИЯТ


«Равзанаи воњид» дар Тољикистон ба манзури сода кардани њамлу наќли молњои воридотї ва содиротї роњандозї мешавад ва дар њамин моњ, яъне август бояд «Равзанаи воњид» дар низоми гумруки кишвар ба кор оѓоз кунад.

Иддае аз тољирону соњибназарон мегўянд, роњандозии ин тарњ им-кон медињад, ки зимни њамлу наќли мол ба кишвар ва берун аз он ваќти тољирон сарфаљўї шуда, фасоди молї аз байн меравад.

Саидљаъфар Рўзиев, раиси кор-хонаи “Равзанаи воњид” мегўяд: Њамакнун тољирон барои ба даст овардани асноди зарурї барои во-ридоту содироти мол муваззаф не-станд, ки тули рўзњо дари муассисоти мухталифро бизананд. Акнун бо иро-ъаи як дархост ба “Равзанаи воњид” ба якборагї аз 9 муассиса 28 санади заруриро дарёфт карда метавонанд. Ќаблан барои дарёфти ин аснод чандин њафта даву тоз ва маблаѓи ќобили мулоњизаеро сарф мекар-данд. Яъне «рўзњо иљрои онро ба да-розо кашида, фаќат бар ивази подо-ши пул ин мушкилро њал мекарданд. Акнун чунин шароит аз байн меравад. Ба ин далел дар миёни маќомот аф-роди зиёде буданд, ки бо роњандозии “Равзанаи воњид” мухолифат мекар-данд».

Вале ба љаноби Рузиев «Равзанаи

воњид», дар пайи таќозои созмонњои молии байналмилалї ва таъйин шу-дани Рустами Эмомалї ба раёсати идораи гумрук роњандозии ин тарњ имконпазир гардидааст. Ва њоло оз-моиши ин низом анљом шуда, инти-зор меравад дафтарњои “Равзанаи воњид” дар марказњои вилоятњо, инчу-нин шањрњои Турсунзодаву Душанбе ифтитоњ шаванд. «Дар ин дафтарњо танњо шароити фаннии мурољиъаи тољирон ба “Равзанаи воњид” фароњам шуда, мутахассисин ба онњо нањваи кор бо компутар ва тартиби ироъаи дархостро нишон медињанд. Ба њар тољир рамзи махфї дода шуда, дар сурати зарурї танњо худаш бо масъу-лини “Равзанаи воњид” гуфтугў карда метавонад».

Зимнан, роњандозии тарњи “Равза-наи воњид” соли 2011 бо ихтисоси 2 миллион еврои Иттињодияи Аврупо шурўъ шудааст. Њоло масъулини ин тарњ мегўянд, барои роњандозии ко-мили он маблаѓи изофї лозим аст ва тибќи иттилоъи бадастомада, Бонки рушди осиёї барои иљрои комили ин барнома 5 миллион доллар кўмак их-тисос додааст.

Рустам Шодиев, тољире аз вилоя-ти Суѓд мегўяд, зимни интиќоли мол аз Русия бо чунин нањваи кор ошно шуда, тўли чанд сол интизор дошт, ки дар Тољикистон низ ин шеваи фа-ъолияти гумрукї оѓоз шавад. Яъне тољирон барои содироту воридоти мол аз Русия ба Тољикистон ё баръ-

акс њафтањо ваќти худро дар Душан-бе барои љамъоварии асноди гуногун сарф мекардаанд. Акнун ин мушкил тўли як лањза ва бидуни масрафњои зиёдатї њал шуда метавонад.

Њољимуњаммад Умаров, донишман-ди илми иќтисод аз фаъол шудани “Равзанаи воњид”-и Идораи гумрук истиќбол кард, вале ишора бар он њам дошт, ки танњо аз ин роњ аз байн бурдани фасоди молї дар кишвар душвор аст. «Мисол, як корвон аз гузаргоњи марзї вориди Тољикистон

мешавад ва зуд ќаламрави кишварро тарк мекунад. Исботи ин нукта, ки он корвони мол буд ва мол аллакай ба фурўш рафт, хеле душвор аст. Мута-ассифона, фасод дар Тољикистон ба тарзе шакл гирифта, ки худро ба ша-роити низоми “Равзанаи воњид” низ созгор сохта метавонад».

Вале масъулони “Равзанаи воњид” мегўянд, барои љилавгирї аз ин амр онњо барномаи дигареро роњандозї мекунанд, яъне зимни убур аз марз корвони мол аз сўйи куллияи нињодњои зирабт бозрасї намеша-вад. Масалан, дар роњ аз Турсунзо-да то Душанбе њељ маъмури пулис ё намояндагони дигар маќомот ин кор-вонро манъ ва бозпурсї карда наме-тавонанд.

Љомеъашинос Фирўз Саидов њам аз роњандозии “Равзанаи воњид” истиќбол карду гуфт, ин тарњ љузъе аз њукумати электроникист. Вале ў њам ин эњтимолро баъид намедо-над, ки “Равзанаи воњид” фасодро ба куллї аз байн бурда наметавонад, яъне «бештари нишонањои фасод аз байн мераванд, вале шояд бархе аз зуњуроти он боќї монад».

Дар њамин њол, масъулони “Равза-наи воњид” мегўянд, то њол 300 нафар аз тољирони кишварро бо нањваи фа-ъолияти “Равзанаи воњид” ошно сох-таанд ва ин амр идома хоњад ёфт.

«Сомонаи Ббс»

«Равзанаи воњид» ва мушкилоти фасод

Роњи оњан дар масири навоњии вањдат ва Ёвон бахше аз роњи оњани “Душанбе-Ќурѓонтеппа” мањсуб шуда, сохтмони он 19-уми марти соли 2009 шурўъ шудааст.

Дар сурати бунёди ин роњ, ки дарозиаш 40,7 км аст, Тољикистон аз вобастагї ба роњи оњани Узбакистон барои њаракати ќаторањояш ба вило-яти Хатлон рањо меёбад.

Њазинаи аввалияи ин лоиња 130 миллион доллар буда, дар соли љорї давлати Чин барои бунёди 5 пул ва се туннел дар ин масир ба миќдори 59 мил-лион доллар кўмак кардааст. То њол 8,4 км-и роњи “Вањдат-Ёвон” бунёд шуда, интизор ме-равад дар моњи сентябри соли 2016 мавриди бањрабардорї

ќарор гирад.Ба дунболи азсаргирии

корњои сохтмонї дар «Роѓун» дар аввалњои соли 2010 мавридњои таъхири интиќоли молу ашё аз тариќи роњи оњани Узбакистон бештар ва оќибат њаракати ќаторањои Тољикистон дар масири Ѓалаба-Амузанг ба вилояти Хатлон ќатъ гардид. Бино ба иттилоъи маќомоти Уз-бакистон, 16-уми ноябри соли 2011 дар як пули иртиботї дар роњи оњани Ѓалаба-Амузанг инфиљоре рух додааст ва ба ин далел њаракати ќаторањо тавассути ин минтаќа ба вило-яти Хатлон мутаваќќиф шуд.

Дар натиља, молњо ба вилоё-ти Хатлону Бадахшон тавассу-ти ќатора ба шањрњои Душанбе

ва Хуљанд интиќол ёфта, аз ин шањрњо тавассути корвонњо ба ин ду вилоят њамл мешаванд, ки ин амр ба љиддан боло раф-тани арзиши мол ва маводди ѓизої дар ин ду вилоят мунљар шуд.

Ба пешнињодњои ширка-ти “Роњи оњани Тољикистон” дар бораи таъсиси комисси-яи муштарак барои бозра-сии ин њодиса ва тармими пул ширкати “Узбакистон те-мир йўлларї” посухе надод. Њамчунин, љонибњои Узбаки-стон ба ду дархости нахуства-зири Тољикистон ва дархости Маљлиси намояндагон хомўшї ихтиёр карданд.

Ин вазъият љониби Тољикистонро водор сохт,

ки корњои сохтмониро дар роњи оњани “Вањдат-Ёвон”, ки Душанберо бо манотиќи љанубии кишвар мепайвандад, таќвият бахшад. Коршиносон ин тарњро «тарњи сиёсї» до-ниста, мегўянд, ба ин тартиб Тољикистон талош дорад, ки аз вобастагии тронзитї аз ќаламрави Узбакистон рањо шавад.

Бар асоси санадњои фан-нию молї, барои иљрои тарњи роњи оњани «Вањдат-Ёвон» 130 миллион доллар пешбинї шудаааст ва интизор мерафт ин роњ дар соли 2014 мавриди бањрабардорї ќарор бигирад. Аммо Абдулфайз Холиќов, раиси ширкати “Роњсоз”-и шир-кати “Роњи оњани Тољикистон”, гуфт, бо таваљљуњ ба он ки њанўз сохтмони як туннели бу-зург бо дарозии 2340 метр ва ду туннели кўчаку бунёди 5 пули иртиботї дар ин масир шурўъ нашудааст, ба истифо-да додани ин роњ дар муддати пешбинишуда баъид ба назар мерасад. Ва њоло давлати Чин барои бунёди туннелу пулњои иртиботї 60 миллион доллар ихтисос дода, коршиносони худро низ барои кандани тун-нелу сохтмони пулњо вориди Тољикистон кардааст.

Њамчунин, гурўње аз мута-хассисони иронї барои анљоми корњои инфиљорї ба лоињаи сохтмони роњи “Вањдат-Ёвон”

љалб шудаанд.Бахши аслии роњ дар ин ма-

сирро талу теппа ва кўњпорањо ташкил медињанд, ки корњои сохтмониро дар ин лоиња сусттар гардонидааст. Барои њамвор кардани теппањо умда-тан аз маводи мунфаљира ис-тифода мешавад.

Ба гуфтаи Шањром Шоњрухї, раиси ширкати иронии “Туннел Садди Ориёно”, тими мурак-каб аз 15 мутахассиси иронї ва 38 коргари тољик ба корњои инфиљорї ва поксозии роњ машѓуланд. Ва ин тим корњои њамворкуниро дар ќисмати ав-вали роњ анљом додааст, 90%-и ин корњо тавассути инфиљор сурат мегиранд. Феълан аз Ирон 16 таљњизот, назири экс-кватор, булдозер ва грейдерњо ворид шуда, дар назар аст, ки дар чанд моњи оянда теъдоди мутахассисони иронї то 42 на-фар ва коргарони тољик то 200 нафар афзоиш ёбад.

Дарозии 3 туннел 3755 метр ва 5 пули иртиботї 712 метрро ташкил медињад, ки суръати корњои сохтмониро суст карда-аст.

Вале Абдулфайз Холиќов, раиси ширкати “Роњсоз” гуфт, бар асоси лоињаи пешнињодї роњи оњани “Вањдат-Ёвон” бояд то 9-уми сентябри соли 2016 мавриди бањрабардорї ќарор бигирад.

«Сомонаи Ббс»

Роњи «Вањдат-Ёвон» роњи берунрафт аз бунбаст

ИНТИЗОРї


Агар њаёти љавони имрўзаро бо љавонони 200 ё 100 соли ќабл дар заминаи фактњои торихї ва далелњои аз китобњо хондаи худ ќиёс кунем, дарк кардан мушкил нест, ки љавонони он дав-рон чи гуна мањдудиятњое ба-рои касби илму пешаи хеш до-штанду љавонони имрўза аз чи имкониятњо бархурдоранд. Ма-салан, вазифаи рўзмарраи як љавон њатто дар замони шўравї чї буд, хондан, кори сањро, чарон-дани молу гов, шояд рў овардан ба ягон навъи бозии дигаре ха-лос. Калонсолњо танњо масљиду чойхона мерафтанд ва боз њамон хонаву киштукори худ. Мисли за-мони имрўза, кўчаву хиёбонњои зебо ва боѓу љойњои истироњатї набуд, ки сайру гаште дошта бо-шанд.

Аммо бубинед, насли имрўз то чи андоза аз ин гуна имкониятњо бархурдор аст. Дар аксари шањрњо донишгоњу коллељњо, муассисањои касбу њунаромўзї, сари њар ќадам марказњои омўзишї ва компютерї, китобхонањои боњашамат ва ѓайра, ки ин њама имконоти хубест барои аз бар намудани илму маърифат ва касбу пеша. Имрўз барои љавонон танњо як чиз намерасад, њимматбаландї. Њиммати онњо хело коста шу-

дааст ва аксаран ба љои он ки аз инимкониятњо истифода на-моянд, баръакс ваќти хешро ба корњои ботил ва бењуда сарф мекунанд. Бояд ин љо омили ди-гареро низ тазаккур шуд, он њам адами имконоти моливу пулист, ки бештари љавононро маљбур ба рў овардан ба њиљрат кардааст ва љузъиёти њар кадом аз ин мушкил-ро бояд ба таври худ шарњу тавзењ дод.

Аммо пешрафти техникї ва техноложї барои њаёти инсони-ят басо муњим арзёбї мешавад, агарчи дар бархе њолатњо мањз шабакањои интернетї ва иддае аз барномањои телевизионї боиси инњирофу бадахлоќї ва бењаёии љавонон, њатто навра-сону кўдакон гаштааст. Гуфтанї нестам, ки љавонон аз омўзиши техноложии муосир даст кашанд. На, онро аз худ кунанд, ин басо муњим аст, аммо фармудаи алло-ма Иќболро фаромўш насозанд, ки гуфтааст: “Аз фасоди асри нав њушёр шав”.

Бояд назорати ќатъї аз љониби волидайн ва масъулин бошад. Ба таври озод фароњам сохтани имконоти интернетї барои фар-зандон ва назорат набурдани онњо хатари љиддиро ба дунбол дорад, ки њар лањза метавонад

шахсро дучори гумроњї созад.Бархе аз барномањои

телевизионї низ њамчунинанд, хусусан барномањои моњвораї. Имрўз дар шабакањои теле-визионии кишвар барномањои хуби ислоњиву тарбиявї кам ба чашм мерасанд ва дар умум ќонеъкунанда нестанд, агарчи баъзе навгонињое дар шабакањои ТВТ-1 ва ТВ – «Сафина» дида ме-шаванд, вале боз њам баъзе аз ин барномањои нав ба фарњанги миллї мутобиќат намекунанд. Би-нобар ин, таќрибан дар болои боми њар як хонаводаи тољик антенањои моњворагї, мисли чатрњои кушода ба чашм мера-санд.

Дар Тољикистони азиз шабакаи телевизионие фаъолият дорад бо номи “Бањористон”, ки аслан онро хоси кўдакон арзёбї мекунанд ва бояд ин шабака барномањоеро ба эфир гузорад, ки мувофиќ ба аќлу зењн ва тафаккур, бахусус ангезаи кўдак бошанд, то ў ман-фиатеро бархурдор шавад. Аммо имрўз аз ин шабака филмњое намоиш дода мешаванд, ки са-ропо фањшу бењаёгиро ташвиќ мекунанд ва ё дар марњалањои бегоњирўзї филмњоеро мушоњида кардан мумкин аст, ки њатто шахси калонсол аз тамошои он

хиљолат мекашад, дар онњо тани нимуриён ва мусиќињои бемаънї намоиш дода мешавад.

Ин љо суоле матрањ аст, ки аз филмњои фањшу наворњои нимбарањна кўдак ва навраси имрўза чї ибрат мегирифта бо-шад? Оё дар ин гуна корњо таъ-сири манфиеро дар ахлоќи онњо эњсос намекунем?

Њамчун як шањрванди комилњуќуќи ин мењан ва фар-занди ин миллат аз њамаи шабакањои телевизионии киш-вар даъват менамоям, то барномањоеро рўи даст бигиран-ду ба пахши онњо иљоза дињанд, ки сабаби инњирофу гумроњї ва бадахлоќии љавонону навра-сон ќарор нагиранд. Њамчунин аз падарону модарон эњтиромона њоњишмандем, ки дар таълиму тарбияи фарзанд ба сањлангорї роњ надињанд ва пайваста аз ра-ванди бархурди ў бо барномањои телевизионї ва интернетї огоњ бошанду аз назорат хешро канор нагиранд.

Юнуси Рањмат, сокини ш. Душанбе

«Бањористон» ва фасоди асри нав

Насли имрўза дар дунё дар замоне зиндагї мекунад, ки тамоми техноложии навин бо анвои гуно-гунаш рушду пешрафт намудааст. Наврас ва љавони имрўза ва дар умум њар нафаре њам њаст, дар як мижа задан метавонад аз тамоми њаводиси рухдодаистодаи олам ва воќеъоту тањаввулоти ин ё он кишвар иттило пайдо намояд. Донишљўе њам маълумоти барои худ лозимро тавассути шабакаи интернет дастрас кунад, њатто инсон аз љойи нишасти худ бе кадом душворию машаќќат аз њолу зиндагии ёру дўст ва наздиконаш дар хориљи кишвар огањї пайдо намояд. Дигар он замоне нест, ки бобоёни мо барои як номаро расондан ё барои анљоми кадом кору тиљорате шабонарўзї бо аспу хар ва хачир њаракат кунанд.

МУШКИЛОТ


Сайидумар Њусайнї, муовини аввали рањбари ЊНИТ ва вакили

њизб дар парлумон- Бисмиллоњи рањмони рањим.

Чун ин хабар ба мо њам расид, бо-вар карда натавонистам, ки кор то ба ин сатњ бошад, яъне як тољири хориљї чунин як сармояи бузурге-ро дар кишвари мо бимонаду инро Тољикистон тайид накунад, њатто рад карда бигўяд, ки чунин маблаѓ ба Бонки миллї ворид нашудааст. Ирон тайид мекунад, ки чанд милли-ард доллари миллат дар Тољикистон мондааст, вале Тољикистон инро ко-милан рад менамояд.

Тааљљубовар ин аст, ки чї тавр санадњои сохтаи Бонки миллии Тољикистонро Бобак Занљонї дар даст дошта, ба љониби Ирон пешнињод карда тавонистааст, дар њоле ки мављудияти чунин маблаѓро Бонки миллии Тољикистон тайид на-мекунад?

Аз ин тарзи бархурд бо як масъа-лаи љиддї њар касе њам бошад, дар њайрат афтода, чї гуфтанашро на-медонад.

Њоло мунтазир бояд буд, ки маќомоти марбута ин масъаларо барои њама рушан созанд. Дар њар сурат чунин эњсос мешавад, ки ин љо кадом сирре ошкору шаффоф нашудааст. Масъала ин аст, ки маќомот ќазияи Б. Занљониро рўшан месохта бошанд ё хомуширо идома медињанд?

Парвиз Муллољонов, сиёсатшинос

- Албатта, вокуниши Тољикистон

фањмост ва онро бояд ќабул кунем. Вале аз тарафи дигар Ирон њам,

агар ягон асос намедошт, ин гуна баёнотро пахш намекард. Пас ин љо кадом асос ё далеле вуљуд дорад, ки онњо ба ин тарз изњор доштаанд.

Дар воќеъ, ман ба ин боварам, агар њукумати Ирон далелеро дар даст намедошт, чунин як даъворо пахш намекард, вале боз њам ин масъала омўзишу тањќиќ мехоњад. Шакке нест, ки њуљљатњо мављуданд ва эњтимол ин њуљљатњо дар да-сти иронињоянд. Пас агар ин гуна њуљљатњо вуљуд дошта бошанд, ин-кор кардани масъала номумкин ме-гардад.

Феълан масъала ба он бастагї дорад, ки љониби Ирон чї иќдомеро амалї сохтанист. Оё ин ќазия ба суди байналмиллал кашида меша-вад ё бо љониби зидахли масъала дар Тољикистон гуфтушунид сурат мегирад? Эњтимол роњи дигареро њам љўё бошанд. Яъне масъала ба иќдоми баъдии Ирон вобаста аст.

Ба њар њол, дар ояндаи наздик ха-бареро интизор шудан мумкин аст.

Ойнињол Бобоназаро-ва, рањбари ташкилоти

љамъиятии «Перспектива+»:

Дар ин љо гап сари он аст, ки органњои махсуси ба ин масъала сарукор дошта, чи аз тарафи Ирон ва чи аз тарафи Тољикистон кадом далелњои муътамаду кофї доштае-ро матрањ месозанд. Яъне бењтар он буд, ки то ба сањифаи ВАО расидани ин ќазия органњои марбута тањќиќи масъаларо бояд анљом медоданд.

Шояд атрофи ин ќазия кадом эњтимолиятњое вуљуд доранд, вале боз њам ин њама исбот мехоњад.

Аз тарафи дигар њар коре шуданаш мумкин аст ва ин масъалаи оддї њам нест. Сухан дар бораи њазор ё 100 њазор доллар намеравад, дар бораи маблаѓи бузурге бањс меравад, ки њатто метавонад муносибати ноду-руст ба ин ќазия сардињоеро миёни ду кишвари Тољикистону Ирон ба вуљуд биёрад.

Бинобар ин, фикр мекунам, агар дар Тољикистон ин мабалаѓњо на-бошанд, бояд Душанбе кўшиш ба харљ дињад, ки далелњои лозим ва муњимро ба љониби Ирон пешнињод намояд. Бо нест гуфтан мушкил аз байн намеравад ва аслан ба ин тарз њарф задан дар муноси-бати давлатдорї, бахусус миёни Тољикистону Ирон љоиз нест.

Ѓайр аз ин барои мо маълум аст, ки Бобаки Занљонї дар Тољикистон чандин ширкатњоеро роњандозї кар-дааст. Оё инро њам њукумат пинњон медорад?

Шамсиддин Љалолов, муовини раиси ЊИИТ, иќтисодшинос

- Аслан, дар љањони имрўза су-рат гирифтани ин гуна корњо љой доранд. Чунки низоми бонкдорї ба дараљае печида ва ношаффоф аст, ки аз куљо омадану ба куљо рафтани маблаѓњоро касе даќиќ карда наме-тавонад, агар дар чорчўби ин гуна равандњои амалиёти бонкї шарик ё нозири мустаќим набошед.

Ваќте ду тараф, яке интиќолдињандаи мол ва дигаре за-хиракунандаи маблаѓ фикр ва масъ-алагузории љониби њамдигарро рад мекунад, мушкил аст бањо гузоштан,

ки кадоме аз онњо дуруст мегўяд. Ба њар њол, маблаѓ сўзан нест, ки

гум шавад. Бањс сари 2,7 миллиард доллар меравад, маблаѓе, ки ба буљаи яксолаи Тољикистон баробар аст. Вале агар ин маблаѓ дар воќеъ ба буљаи Тољикистон ворид мешуд, зиндагии мардум ба маротиб боло мерафт.

Фикр мекунам, Тољикистонро њамчун як шарике, ки метавон њама гуна гуноњро ба сараш бор кард, ис-тифода кардаанд. Чунки дар мав-риди дигар амалиётњои бонкие, ки Б. Занљонї дар Туркиёву Саъудї дошт, бањсњо хомўш шуданд. Тўли 7-8 соли ќабл дар мавриди молу сармояњои калони хориљие, ки дар Саъудиву Туркиё мављуд буданд ва бо ин сабабњо як гурўње аз маќомоти баландрутбаи Туркиё њам мавриди иттињом ќарор гирифтанд, љомеъаи Тољикистон дар ёд дорад. Яъне доирањои туркї дар амалиётњои но-шаффофи тиљоратии Занљонї иш-тирок доштаанд.

Ин масъаларо метавон печ дар печ гуфт, нисбат ба оне, ки гўё 2 миллиард доллар дар Тољикистон мондаасту кишвари мо гунањгор аст. Дар њоле ки ин корњоро худи Занљонї анљом додааст. Ваќте ин-сон 80 ё 100 миллиард доллар дар њисоби бонкии хеш дорад ва ўро ба-рои 2-2,5 миллиард доллар ба зин-дон андохта, аз Тољикистон талаб мекунанд, ки ин маблаѓро баргар-донад, пас ин љо кадом бозие вуљуд дорад.

Ин барои беобрў кардани Тољикистон дар арсаи сиёсат аст, њадаф имидљи низоми бонкдории моро манфї нишон додан аст.

«Наљот»

Бањси мављудияти сармояи Б. Занљонї дар Тољикистон: љониби Ирон њаќ аст ё Тољикистон?Љониби Ирон ироъа медорад, ки аз Бобаки Занљонї 2,7 млд. доллар дар Тољикистон мањфуз мондааст ва ин моли Ирон њасту бояд баргардонида шавад. Вале љониби Тољикистон, бахусус Бонки миллии он ин гуна даъворо рад карда мегўяд, аз Б.Занљонї кадом сармояе дар Тољикистон мављуд нест. Ба њар њол, ин масъалаи нав њам нест ва солњо боз болои воќеъият доштану надоштани он дар мањфилу минбарњо бањсњое љой доранд. Њоло иддае аз тањлилгарони дохилї нисбати ин масъала назари хешро ироъа доштаанд, ки боз њам ин масъалаи бањсї норушан боќї мемонад…….

МИНБАРИ КОРШИНОС


Ахиран афсари пулисеро бо са-баби марги як мањбус љарима кар-данд, аммо модари зори шањид бо-шад бо сару рўи канда дар фироќи фарзанд нолон.

Масъала ин аст, ки суд дар ноњияи Вахш афсари пулис, Зайниддин На-зриевро муттањам ба он донист, ки ў ба худкушї рафтани «љинояткор», Низомиддин Њомидов роњ дода-аст, вале барои чунин як муттањамї танњо љарима ба миќдори 36 њазор сомонї ва се сол аз масъулият канор рафтан њукм шудааст. Яъне дар ин њодиса «хунукназарї»-и пулис кашф шудаву бас.

Пас ваќте ба таври пайваста ин гуна ноадолатињо рух медињанд ва мардум беш аз пеш огоњ мешаванд, ки муќассир кисту омилони љиноят кадомњоянд, оё эътирозњо дар љомеъа пеш намеоянд? Њоло агар модарњои алоњидае сару рўи хеш ме-кананд, дар дурнамо оќибати дига-реро интизор шудан аз эњтимол дур нест.

Боздоштњои бемаънї ва тањмили гуноњњои бофтаву сохта имрўз ба он овардааст, ки Низомиддини Вахшї барин инсонњо баъд аз як ё ду шаб дар боздоштгоњи пулис мондан ба њалокат мерасанд. Ва барои маќомот њам пеш овардани бањонаву сабаб ба волидайну наздикони шањид феъ-лан кадом мушкилие надорад, мис-ли оне ки дар мавриди «худкушї»-и

Низомиддин гуфтаанд: ў дар њуљраи боздоштгоњ бо майкаи дар тан буда-аш, худро овехтааст.

Дар њоле ки падари марњум ба ин даъвост, ки дар як шаб писараш-ро тавре мавриди лату кўб ќарор додаанд, ки тани бељонашро бо ќабурѓањои шикаста ва доѓњои сиёњ дар бадан дарёфтааст. Ин пада-ри хокбасар, њатто навори осори шиканља дар бадани фарзанди худ-ро ба ВКД, прокуратура ва дигаре аз идорањои зидахл пешнињод карда бошад њам, даъвои ўро касе љиддї ќабул накардааст, чунки худи онњояд «њомиёни ќонуну таъмини адолат».

“Даъвои ман ин аст, ки ќотилони писарам бояд боздошт шаванд. Њамон чањор нафаре, ки дар марги ў муттањам мебошанд, њама кор-мандони пулисанду вазифаи хубта-ре гирифта, аз ноњия берун рафта-анд”, гуфтааст падари Низомиддини шањид.

Вале, ин гуна «худкушї»-њо дар пасманзари шиканљањои гўшношунид ба вуќуъ мепайванданд ва акса-ран дар боздоштгоњ. То ба имрўз маќомот агар иттињомбандињои на-здикону дўстони шањидшудањоро рад карда тавониста бошанд, аммо мав-риди интиќоди пайвастаи созмонњои њомии њуќуќи башари байналмилал ќарор доранд.

Барои мисол, дар ин чанд соли ахир боздоштшудањое, аз ќабили

Њамза Икромзода, Сафаралї Сан-гов, Исмоил Бачаљонов, Хуршед Бо-бокалонов, Бањромиддин Шодиев ва Умедљон Тољиев дар асари шиканља ба њалокат расида бошанд њам, касе натавонистааст, ки љинояткореро њатто ба њайси гумонбар ба додгоњ бикашад. Танњо дар мавриди иддае аз ин кушташудањо љаримањое пар-дохт шудааст, яъне Вазорати адлия ба пайвандони Исмоил Бачаљонов 30 њазор сомонї, ВКД ба пайвандони Сафаралї Сангов 46 њазор ва ба мо-дари Бањромиддин Шодиев 14 њазор сомонї товон додаанду халос.

Амалњои бадрафтории фаро-

гир, бахусус шиканља дар нињодњои интизомї борњо исбот шуда бошанд њам, барои аз байн бурдани ин кир-дори сангин кадом саъю талошњое анљом намегиранд. Дар њоле ки зоњиран дар нињоди дигари таъмини њуќуќ ва назорати ќонун аз мављуд будани шиканља борњо ишорањое шу-дааст.

СММ њам талаб дорад, ки ин аъ-моли бадро аз дохили маќомоти интизомї нест бояд кард, вале он то њол ин гуна аъмоли бад ва бадном-созандаи низоми давлатдорї боќист.

«Наљот»

Шиканљањои собит ва «бегуноњї»-и маќомот

Борњо гуфтаанд, ки андешањои равшанфикрон ва ањли зиё маншаъи ѓизои маънавии љомеъа мебо-шанд.

Оре, ин дуруст аст, аммо вуљуди ин њаќиќат њам бояд ошкор гар-дад, ки афкору аъмоли нухбагон метавонад дастури неке шавад ва љавононро ба гулшани саъодат ва пиронро ба фирдавси њаќ рањнамун созад ва ё метавонад зањре гардад, ки вуљуди њамаи афроди љомеъаро бо тару хушк ба сиёњчолаи фољеањо ва нобудии таќдир афканад!

Сахттарин гуноњи равшанфикрон њам тарс аст. Иддае аз донишман-дон ва зиёиён аз тарс шабењи бум шудаанд, яъне муњити тор барои онњо бењ аз фазои нур аст: чашмо-нашон дар тирашаб бозу биност ва дар пеши нур кўру нобино. Онњо дар иншои мадњу ёвагўї пешвоянду дар ифшои адлу њаќиќат расво.

Сухансарои олмонї1 дуруст мегўяд, ки мардони шуљоъ фурсат меофаринанд ва тарсуву заъифњо мунтазири фурсатанд. Бадбах-тист, ки агар љомеъа паёмоварони њаќиќатро нашносад, вале аз кўрони рўшанї барои хеш паёмовароне би-созад!

Оё медонем, ки тарс душмани хирад аст? Агар медонистем, ки он бузургтарин гуноњ аст2, њаргиз номи мардони шуљоъро аз ёд намебур-дем ва агар медонистем, ки шуљоъат њам љавонмардист, њамеша ойини

љавонмардиро пос медоштем. Тарс шахсиятро бандаи нодонї

менамояд. Агар бихоњем, ки мар-дум шуљоъатро бишносанд, бояд бештар аз тарси онњо бигўем. Хи-радманде3 мегўяд: агар хатар, ки иллати тарс њаст, ба куллї аз миён бардошта шавад, ахлоќи тарс низ аз миён хоњад рафт, чун вуљудаш дигар зарурат надорад. Аммо он чизе ошкор њаст, ин вуљуди хатар аст, ки њамеша боќист ва роњи зу-дудани тарс њанўз ба рўшанї пайдо нест. Суќрот шуљоъатро аз арзиш-мандтарин маърифати инсонї хон-дааст.

Дар воќеъ, шуљоъат аз барўмандтарин маърифати шахси-ятсозии инсонњост, маърифатест, ки дар миёни њамаи аќвоми милал њамеша маъруф буда, шояд дар авроќи њастї миллатеро наметавон пайдо кард, ки аз ќадру манзала-ти ин маърифат бад гуфта бошад. Шуљоъат њамеша ќобили тамљид будааст ва мардуми тољик њам мегўянд, дил ќавї бошад, чу доман пок бошад!

Моя ва пояи шуљоъат доноист ва шуљоъати ѓайри аќлонї навъе аз тарс ва шояд бадтарин тарс бошад. Аз ин хотир аст, ки аѓлаби хирад-мандони дунёи куњан фармудаанд, инсон дар њар чї доно њаст, ин хуб аст ва дар њар чї нодон, бад аст.

Њамаи мардони шуљоъ дорои ахлоќи њамидаву накўанд. Онњо ме-донанд, ки адами ахлоќи нек бузург-

тарин наќзи маърифати инсонист. Рўњи афроди шуљоъ њамеша дар њоли тафаккур аст ва барои фардо меандешад, бо њол асту дар фикри хеш хастанопазир ва амалашро дар доираи замону макон ба хубї анљом месозад. Пас дар воќеъ доност.

Суќрот низ мефармояд, агар мар-ди шуљоъ хуб њаст, ночор бояд доно бошад! Ба андешаи вай «шуљоъат иборат аз шиносої ва ташхиси ха-тарнок аз бехатарист». Аммо дар зимн, таъкид менамояд, ки ин маъ-рифат «фаќат шиносоии хатарнок ва бехатарї нест, зеро ин маъри-фат њам монанди маърифатњои ди-гар набояд танњо нозир ба хубиву бадињои оянда бошад, балки њама хубиву бадињоро фарогир аз ин ки дар гузашта ё дар замони њол њаст, бояд шомил бошад».

Дар воќеъ, касе доно нест, наме-тавонад шуљоъ бошад. Доної рўњи шуљоъат аст, шуљоъ шахсест, ки огоњона ва дониставу санљида амал мекунад. Хирадаш фаъолтар аз аъ-молаш аст. Ў медонад, ки пойдорї бояд аз рўи фањм сурат бигирад, ва-гарна истиќомати ѓайриаќлонї пеш-гуфтори китоби њамаи шикастњост.

Мардони шуљоъ њамеша ба њаќиќат рў ба рўанд. Онњо медо-нанд, ки шуљоъат на танњо пойдорї ва истиќомати рўњ, балки бистари таќвияти њамаи арзишњои инсо-нист. Тамоми арзишњои инсонї, аз љумла, некиву бадї, муњаббату садоќат ва дигарњо, ки дар нињоди

инсон нуњуфтаанд, бидуни шуљоъат наќс мебошанд.

Ќурбонии ормонњои хеш шудан њам, навъе аз шуљоат аст ва њар кас низ ќодир нест, ки зиндагиаш-ро фидои ормонњои хеш бикунад, чун сарсупурдагї ирода мењоњад ва ирода ниёзманди ќудрат асту ќудрат њам бидуни рўњи озодихоњ нотавон.

Љомеъае, ки фоќиди рўњи озо-дипараст ва мардони шуљоъ њаст, мисли љасади зиндаест, ки дар то-бути таърихи башарият ќарор до-рад. Фаќат рўњи озодихоњ метаво-над озод гардад ва ба танњо ўст, ки ба коми худ озод мебошад. Ин рўњи озодихоњ аст, ки ба хотири маънавї кардани зиндагии љомеъаи хеш дар такопўй аст ва њушёрии љомеъа низ баста ба аъмоли рўњњони озодихоњ мебошад!

Рўњи инсонњои шуљоъ аст, ки тас-лим намешавад ва дар баробари њама гуна хатару беадолатињо хеш-ро устувор нигањ медорад ва њаргиз аз роњи инсонї бадар намеравад. Он чизеро, ки бояд аз сидќ эњтиром кард, фазилати шуљоъат ва ойини љавонмардист!

Луќмон Бойматов

Шуљоъат маърифат аст

1.Манзур аз Гёте 2.Њадиси њазрати Алї. 3.Ф. Ничше.

ТАЗОД вА љАСОРАТ


Бале, бо ѓасби ин сарзамини му-салмоннишини Шарќ абарќудратњо ба мардуми зери истеъмор буда таъсири забонї њам мерасони-данд. Ба забони дарї-форсии Афѓонистон њам, мисли форсии Вароруд, њамлањои бегона сурат ги-рифтанду мафњумњои дигаре ба ин забони ноб ворид шуданд.

Вале забони дарї дар ин кишвари дўст, агар баъзе аз мафњумњоеро аз забонњои дигар ќабул ќарда бо-шад њам, солимї ва шириниву ноб будани худро нигоњ дошта таво-нист. Тољикони ду тарафи руди Ому дар заминаи хиёнатњои императу-рии инглису рус ва пиёда шудани сиёсатњои геополитикии онњо аз њам људо шуданд. Ќўшуни инглис њамчун ѓосиб ба воситаи уќёнуси Њинд ба Афѓонистон ворид шуда, танњо баъд аз хунрезињои 200 сола шањри Кобулро забт карда таво-нист, он њам барои се моњ. Дар як зимистони ќањратун бо сардории пиразане шўриши сар зад ва мар-дум инглисњоро бо досу табар, белу шохин маљбур ба аќибнишинї, то ба Ќандањор карданд. Дар ин набарди сангин танњо доктор Брайтон, ки ба мардуми мањаллї хидмат расонида буд, љон ба саломат бурд. Аммо ин шикасти таърихї ба инглисњо сабаќ нашуд ва онњо дубора баъди 30 сол Кобулро аз нав забт карданд. Вале боз њам баъди ду сол шўриши дига-ре сар заду истилогарон маљбуран шањри мардони љасур ва далерро тарк карданд, ин дафъа шикасти онњо хеле шадид буд. Яъне аз се полки савораи инглисњо танњо як генерал бо аспи ланге худро то Ќандањор расониду халос. Баъд аз

чанд сол инглисњо даст заданд ба њамлаи навбатї, вале 19-уми ав-густи соли 1919 шармандавор дар дењаи Гандумаки наздик ба Ко-бул ба шикасти сангин мувољљењ гаштанд, агарчи созиши сулњеро имзо карданд, вале боќї гузош-тани неруњои низомии худро дар ќаламрави ин кишвар дигар лозим надиданд. Мањз њамин рўз, яъне 19-уми августро мардуми шараф-манди Афѓонистон рўзи ѓалабаи ко-мил ба инглисњо ќабул дошта, онро њамчун рўзи истиќлолияти миллї љашн мегиранд.

Њоло ваќте аз љойгоњи забон дар њувияту њайсияти марду-ми Афѓонистон њарфњое болои сањифа овардем, бояд иќрор кард, ки таъсири забони инглисї дар эчодиёти дањанакии ин мардум бе таъсир набудааст. Инглисњо, ваќте аз тарафи Покистон ба сар-замини форсзабонњо њуљум мекар-данд, намояндањои паштузабонро роњбалад истифода мекарданд, њамчун гумоштаи худ.

Бо вуљуд тољикони он тарафи Ому намегузоштанд, ки фармонравоёни бегонатабор бо гўишњои худ забони дариро омехта намоянд, аммо ба њар њол аз калимањои инглисї дар фолклори мардум боќї мондааст. Масалан, калимаи ардил, яъне хиз-матгор (orderly);Араќчини сарат гул-гул зарї буд,Бародарњот ба Кобул ардилї буд.Шавам ќурбони шабњои зимистон,Ки дасту бозу зери сандалї буд.

Мардуми пашту беш аз 200 сол аст, ки дар Афѓонистон ќудрати сиёсиро дар даст доранд, ки дар ин љо сањми инглисњо хеле зиёд аст. Баъд аз рафтани инглисњо доирањои манфиатхоњи миллати пашту талош доштанду доранд, ки њар чї бештар калимањои бегона-ро ба забони дарї ворид созанд. Масалан, истилоњи «Луи Љирга» (Маљлиси олї), ки дар гузашта як маљлиси ом барои намояндањои аќвоми паштуњо будааст, бо мурури

ваќт маљлиси оми тамоми мардуми Афѓонистон ќарор гирифт ва њоло парлумони Афѓонистон ин номро дар худ дорад. Инчунин калимањои дигаре, мисли «пуњантун» (донишгоњ), «пухонд» (профессор), «чавкї» (курсї), «мирман» (хо-нум), «пигла» (дўшиза), «саранвол» (додситон), «чагран», «дагармон», «дагарвол», «туран», «чек туран», рутбањои њарбие мебошанд, ки та-вассути забони пашту барои дигар ќавмњои Афѓонистон њам расмият касб кардаанд. Њамин тавр беш аз 300 калима дар гўиши дарии форсї ба таври расмї ворид шудааст.

Чанд сол пеш бањсе пайдо шуд дар мавриди баргардонидани номи «Пуњантуи миллї»-и Ко-бул ба донишгоњи миллї, вале мухолифатњое пеш омаданд, ки боиси ба гирдињамої даст зада-ни љавонони донишљўи даризабон гардид. Онњо бо ќатъият талаб карданд, ки пуњантуи дар гузашта донишгоњ бояд номи аввали хеш-ро бигирад. Ин дар њоле буд, ки хатари маргу зиндон ё њадди аќал хориљ шудан аз донишгоњ бароя-шон тањдид мекард. Вале љавонон ќањрамонии хос нишон доданд. Тољикон дар вилоятњои Балху Ан-дароб, Парвону Кобул, Зобулу Ка-писо, Самангону Бомиён, Урузгону Шибирѓон, Лаѓмону Баѓлон, Њироту Форёб, Тахору Бадахшон ва дигар манотиќи хурду бузург дар роњи нигоњ доштани асолати забонї ва миллї муборизањо бурдаанд.

Њоло њам њизби «Паштун мил-лат» шадидан талош меварзад, ки маќоми забони дариро дар ин ќисмати Хуросон ба шиддат коњиш бидињад, вале дар ин самт он интизорињои худро ба даст оварда натавонистааст..

Љаноби Бзежинский, яке аз стротегњои собиќадори ИМА мегўяд: Компанияи Юникал дар таъини љаноби Карзай ба маќоми президентї барои давраи гузор дар Афѓонистон наќши асосї дошта-аст. Яъне ба сари ќудрат овардани паштунњо ва сўиќасд ба љони собиќ президенти Афгонистон, профес-сор Бурњониддин Раббонї кори да-сти аљнабиён будааст.

Муњаммад Башри Баѓлонї, собиќ прокурори генералии Афѓонистон, яке аз сарварони њизби «Сита-ми миллї», ки волидони ў солњои инќилоби болшевикї аз Ховалин-

ги Тољикистон ба Баѓлон њиљрат кардаанд, мегўяд: Вожаи «афѓон» ва «паштун» номи ќавм аст, ки феълан ин номро кишвар дар худ дорад. Яъне бори нахуст во-жаи «Афѓонистон» дар асри 19 пайдо шудааст ва нашри пул бо номи «афѓонї» њам њувияти њамин ќавмро бозтоб месозад.

Дар моддаи 20-и Ќонуни асо-сии феълї «Суруди миллии Афѓонистон» ба забони пашту» хонда мешавад, ки бартарии њамин забонро ба намоиш мегузорад.

Дар гузашта барои ба даст овар-дани истиќлолият сањми зиёиву равшанфикрон бузург буда, давраи такомули истиќлолиятхоњиро дар ин сарзамин ба се марњала људо мекунанд:

- Марњалаи аввал, такомули рўњияи ватандўстист, ки онро ба Саид Љамолиддини Афѓонї ирти-бот медињанд.

- Марњалаи дувум, оѓози онро аз соли 1903 медонанд, аз замоне, ки литсеи Њабибия таъсис гарди-да, дар он љо анљумани «Сирољул ахбор» ташкил ва чанде баъд ба як маркази љунбиши љавонони ватандўсту истиќлолиятхоњ табдил ёфтааст.

- Марњалаи савуми такомули рўњияи ватандўстї ва равшан-фикриро бо номи Мањмуди Тарзї вобаста медонанд, ки пас аз со-лиёни зиёди дур аз ватан будану сафарњояш ба Ѓарбу Шарќ ва дар баробари баргашт ба ватан, дар соли 1911 рўзномаи «Сирољул ах-бор»- ро роњандозї кардан мебо-шад.

Њар яке аз ин марњалањои рўњияи ватанхоњї ва такмили њувияти миллї мардуми Афѓонистонро ба вањдату њамдигарфањмї наздик на-муда, барои мубориза алайњи ис-тилогарон ва расидан ба озодиву истиќлолият тарѓиб намудааст.

Таљрибаи охирини муборизаи њадафмандонаи миллати ша-риф ва озодаи Афѓонистонро, ки тавонист душмани ѓаддорро ба шикасти љиддї мувољљењ сохта, истиќлолияти хешро њифз намояд, ин саркўб кардани неруњои низомии импературии Шўравї буд, ки оќибат худи ин импературї њам пароканда гашт.

Абдулањад Нуров, узви Бунёди забон

Аз азал бо њам ќарину ошно будем мо, Машъалафрўзи рањи сидќу вафо будем мо.Хоњ дар Марву Бухоро, хоњ дар Тусу Њирот,Њар куљо бар чашми њам, чун нур љо будем мо Алї Бобољон.

Истиќлолияти Афѓонистон

Ќариб сад сол аст, ки Афѓонистони бародар рўзи 19-уми августро њамчун рўзи истиќлолияти миллї љашн мегирад. Яъне шурўъ аз соли 1919 мардуми сарбаланду далер ва шуљоъи ин кишвари шањидхез ѓалабаи худро бар импературии истилогари ваќти Бритониё таљлил мекунанд.

ОЗОДАгї


«Вой бар њар ѓайбаткунандаи айбљўе», (сураи «Њумаза», 1).

Маслињатгари муфид ва роњбари боэътимоди мо, њазрати Муњаммад (с) низ моро аз ѓайбаткунї манъ кардаанд. Он Њазрат (с) дар хутбаи намози худ дар њаљљи видоъ гуфтаанд: «Дар њаќиќат хун, мол ва шарафи шумо барои як-дигаратон муќаддас аст», (Бухорї ва Муслим).

Набояд фаромўш кунем, ки суханчинї ва ѓайбат аз љумлаи он амалњоеанд, ки азоби онњо аз ќабр сар мешавад, агар инсон дар зиндагї шармсор наша-вад.

Пайѓамбар (с) мефармо-янд: «Эй касоне, ки имони шумо дар нуги забон аст, на дар ќалб, мусалмонон-ро ѓайбат ва аз паси онњо таъќиб накунед. Зеро ка-серо, ки бародарашро (ба-рои ёфтани ягон айбаш) таъќиб мекунад, Худованд амалњои ўро наззора ме-барад, касеро, ки Худо ба зери назорати худ гирифт, ў дар хонаи худ њам шар-манда мешавад», (имом Тирмизї).

Баъзе инсонњо фикр ме-кунанд, ки агар дар бо-раи нафари дигар сухане бигўяд, ки он њаќиќат бо-шад, агарчи ба худи њамон одам нофорам њаст, ѓайбат намешавад. Аммо чунин нест. Дар «Сањењ» - и имом Муслим омада-аст: боре Пайѓамбар (с) аз сањобагонашон пур-сид: Оё шумо медонед, ки ѓайбат чист?

Онњо посух доданд, ки «Худо ва Пайѓамбараш бењтар медонанд.

Дар ин њолат он Њазрат (с) гуфт: Ѓайбат сухано-неанд, ки шахс дар бораи бародари ѓоибаш мегўяд ва шунидани он ба баро-

дараш маъќул нест.

Нафаре аз сањобањо пурсид: Агар он суханон рост бошанд, чї (яъне чу-нин сифат дар он одам бо-шад)?

«Агар он суханон рост бошанд, ѓайбат кар-даед, агар дурўѓ бо-шанд, туњмат», гуфтааст Пайѓамбар (с).

Уламо аз њамин њадис чунин хулоса бароварда-анд, ки «ѓайбат кардани нафаре, ин гуфтани суха-не дар њаќќи инсонест, ки њаќиќат мебошад, аммо шунидани он сухан ба худи он нафар намефо-рад. Ин сухан метавонад ба бадани он шахс, динаш, њаёташ, зоњиру ботинаш, ахлоќаш, молаш, падару модару зану фарзандаш алоќаманд бошад. Ѓайбат на танњо бо забон, балки бо навиштан, ишора кар-дан бо дасту сар ва чашм низ мешавад».

Мо бояд ин одати бад-ро тарк намоем, чун ин амалест талќин шуда аз љониби шайтон, набояд ба суханони шайтон гўш дињем. Агар ба сари мо фикри бад дар бораи ба-родари худ ояд, кўшиш ку-нем, ки бо он бародар аз пештара дида бењтар му-омила кунем, чунин амал шайтонро ноумед мегар-донад.

Аммо агар маълум ша-вад, ки он бародар чунин хислатњо дорад, бояд бо ў рў ба рў суњбат карду ха-тогиашро бо бењтарин су-рат гуфт.

Агар шунидем, ки нафа-ре ѓайбат мекунад, бояд ўро аз ин кор боздорем, вагарна зиёни он ба худи мо њам мерасад. Агар манъ карда натавонем, дар баробари ќалбан гуф-тани «ин амал зишт аст»,

он маконро тарк намоем. Аммо аксаран, на танњо

манъ намекунем, балки бо он њамроњ мешавем. Аз амири муъминон њазрати Умар (р) ривоят мекунанд, ки гуфтааст: Худоро ёд ку-нед, зеро ёд кардани Худо шифост, аз ёд кардани одамон бипарњезед, зеро он беморист.

Суол ин аст, ки оё ѓайбат кардан ќатъиян манъ аст ё дар ягон њолат иљозати он љой дорад?

Дар ин маврид уламо мегўянд, дар якчанд мав-рид гуфтани камбудии инсони ѓоиб љоиз аст, аз љумла:

- Дар ваќти арз кардан барои барќарории адолат, инсон њуќуќ дорад, ки ба додгоњ шикоят барад, ки «фалонї чунину чунон ме-кунад ва бо ин амалњояш ба ў ва ё дигарон зарар мерасонад».

- Пурсидани фатво аз олиме ба ин маънї, ки фалонї бо чунин кораш нисбати ў беадолатї зоњир кард ва шариъат дар ин хусус чї мефармояд?

Дар чунин њолат пурсан-да номи шахсро гирифта метавонад, аммо номаш-ро нагирифта, ба шакли умум масъаларо баён ку-над, бењтар аст.

- Огоњ кардани мардум аз бадї. Инсон метаво-над дар бораи нафаре, ки бо ў хеш шуданист ва ё њамкорї кардан мехоњад, бипурсад. Дар ин њолат шахси љавобдињанда ме-тавонад њамаи чизи дар бораи он кас медониста-ашро бигўяд. Инчунин, агар як нафар ошкоро ба Худо нофармонї ку-над ё бидъаткор бошад, сифатњои ўро ба мардум наќл кардан љоиз аст, то мардум аз бадии ў огоњ

бошанд.

- Агар касе лаќаби машњур дошта бошад, ки бе ќайд кардани он мар-дум ўро нашиносанд, бо њамин лаќаб ном гириф-танаш мумкин аст, агар маќсад нишон додани кам-будии ў набошад.

Бо хондани ин сатрњо маълум мегардад, ки ѓайбат њам гуноњ будааст. Пас, агар то ин дам ѓайбат карда бошем, бояд тавба намоем. Медонем, ки тав-ба бо се шарт ќабул аст:

- аз кардани гуноњ боз истодан,

- аз кардани он пушай-мон шудан,

- ќасд кардан дар маври-ди он ки дигар њаргиз ин кор такрор намешавад,

- Ваќте ѓайбат гуноњ њаст, шарти чорум низ њамроњ мешавад, он њам розї кардани он касе, ки ўро ѓайбат кардаем.

Пайѓамбари Худо (с) фармуд: Касе ба мол ё шарафи бародараш зарар расонидааст, бигзор онро худи њамин рўз љуброн на-мояд, вагарна дар он рўзе, ки аз ў мепурсанд, на ди-нор дораду на дирњаме. Он ваќт, агар савоб до-шта бошад, бо додани савобаш љуброн мегар-дад, агар савоб надошт, гуноњњои шахси зарарди-даро гирифта ба ў бор ме-кунанд», (имом Бухорї).

Дар охир дуъо меку-нем, ки Худованд моро аз ѓайбат кардан дар паноњаш нигоњ бидорад, омин.

Ѓайбат, яъне чїБоиси надомат аст, ки дар байни муслимин як одати бад пањн шудааст, бисёрињо ба

он ањамият намедињанд, аммо дар назди Худо ин масъала гуноњи бузург аст, он њам

одати ѓайбат кардан. Худованд мефармояд: «Эй касоне ки имон овардаед, аз бисё-

ре аз гумонњо бипарњезед. Зеро баъзе аз гумонњо дар њадди гуноњ аст. Ва дар корњои

пинњонии якдигар љосусї ва аз якдигар ѓайбат макунед. Оё њељ як аз шумо дўст до-

рад, ки гўшти бародари мурдаи худро бихўрад? Пас онро нохуш хоњед дошт ва аз

Худо битарсед, зеро Худо тавбапазиру мењрубон аст», (сураи «Њуљурот», 12).

Бобои Шарофиддин

БефАРњАНгї


Субњоналлоњ, хеле аљиб аст, чун њамаи мо дар интизори рўйдоде ќарор дорем. Яъне фаро расидани ваќтеро интизорем, ки баъд аз хоби гарон бедор шудан Фаластинро озо-ду сарбаланд бубинем, ки кадом ишѓолгаре он љо вуљуд надошта бо-шад. Аммо воќеъият дигар аст, њар субњ дар њоле аз хоб бармехезем, ки бахшњое аз ин сарзаминро ѓорат кардаанд.

Дар воќеъ, бояд донист, ки аъзои як баданем, чуноне аз Нуъмон бин-ни Башир (р) ривоят шуда, ки Расу-ли Худо (с) фармуд: Мисоли муъмин дар дўстиву мењрубонї ва утуфате, ки байни якдигар доранд, монанди бадани ягонааст, агар яке аз аъзои он ба дард ояд, дигар аъзо дучори шаббедорї ва дардманд мешаванд.

Дар ривояти дигаре њам омадааст: Мисоли муъминон ба монанди як ин-сон аст, агар чашмаш ба дард ояд, њамаи бадан ба дард хоњад омад ва агар сарашро дарде гирифт, њамаи вуљудаш дардманд хоњад шуд.

Оре, њамаи мо ба монанди як тан њастем, аммо акнун бештар ба аљзои људо аз њам ва бо дардњои бисёр...

Бисёре аз мо фарёд меоваре-му кўмак мехоњем, ки ёрии Худо-ванд кай хоњад буд? Шабу рўз ба мунољоти Парвардигор мепардозему ба тазаррўъ дар пешгоњи боргоњаш рўи ниёз меорем, ки оё роњи хуруље аз ин бунбаст нест?!

Эй њама дўстдорони Худо ва Расулаш, эй онњое, ки дўстдори бињиштеду шавќи онро доред ва эй касоне, ки барои њурмати Худованд њар субњу шом бар ибодат мепардо-зеду ѓайратмандед!

Биёед, њама бо њам барои якпор-чагии мусалмонони Фаластин талош кунем, зеро ин захмњо беш аз њад сар боз кардаанд. Имрўз ё фардо њатман ба мо њам мерасанд. Пас биёед ду-бора њамон бадани ягона шавем, биёед, бо њам љойгоњи њамдигарро бидонем, ки наќши њар кадоме аз мо куљосту вазифаи њар кадоме чист? Биёед, даст аз манфиатгарої бар-дорем!

Худованди таборак ва таъоло ме-фармояд: “Дар њаќиќат Аллоњ (љ) њоли ќавмеро таѓйир намедињад, то онон (худи мардум) њоли худро таѓйир дињанд, [сураи “Раъд”:11]

Дар љои дигар изњор медорад: “Эй касоне, ки имон овардаед, агар Аллоњро кўмак кунед, кўмакатон ме-кунад ва шуморо собитќадам медо-рад”, [сураи “Муњаммад”: 7]

Пас бояд нахуст Худовандро дар ботини хеш ёрї кунем, зеро љињод бо нафс бузургтарин љињод аст. Њар нафаре битавонад бар нафси хеш ѓалаба кунад, дар љињод бо дигаре тавонтар хоњад буд.

То ваќте њар кадоме аз мо ба як-порчагии ботинии худ напардозем, пирўзї ва ќудрат барои ин уммат њосил нахоњад шуд ва уммати паро-кандаро якпорча сохтан мушкил ме-гардад.

Бояд њар рўз аз худ пурсид: Оё на-мози субњро сариваќтї бар љой овар-дем, оё зикрњои рўзонаро анљом до-дем, оё кори худро бо диќќат ва ба хубї ба анљом расонидем, оё кито-би Худоро хонда, ба он амал ва ба сўяш даъват кардем, оё барои тар-бияи насли раббонии худопараст та-лоше варзидем, оё њаќќи њар соњиби њаќро адо намудем, оё шаб дар њоле сар ба болин гузоштем, ки ба њељ му-салмоне ситам накардем?

Дар воќеъ, ин гуна пурсишњо, ки аз он гурез дорем, хеле зиёданд.

Пас мутмаин бошем, ки пирўз нахоњем буд, магар њангоме дар ин набарди нахуст бар нафси хеш пирўз шавем ва онро тавре бояд абадї кунем ва он чиро ба суди он њаст, биомўзем.

Пирўзї худ намеояд ва ќудратманд нахоњем буд, дубора уммати яго-наву якпорча нахоњем гашт, магар њангоме нафси парокандаи хешро якпорча ва мулзам ба калимаи таќво намуда, ба холиќаш наздик созем.

Ќабл аз дар мвриди њар чизи ди-гаре сухан гуфтан, бояд нуктаи муњимро ба ёд биёварем. Ин нук-та Фаластин, сарзамини исломист. Бояд бидонем, он љоеро Исроил мегўянд, аз як дурўѓе беш нест, ки онро иддае бо дуздї дар сарзамини Фаластин барпо кардаанд.

РоњкоРињои АМАлї

бАРои ФАлАстин:1. Дониши воќеъї нисбат ба

ќазияи Фаластин доштан. Яъне бояд њарчи бештар ахбореро дар бораи бародарону хоњарони Фаластин до-шта бошем, дар бораи душманон низ огоњии воќеъї пайдо намуда, би-донем, ки чї балову таљовузњое бар сари ин сарзамин омадааст.

2. Мунташир намудани ќазияи Фа-ластин ба њар шакли мумкин. Ло-зим аст, ки ин масъаларо њамеша дар баробари худ дошта бошем ва аз он ѓафлат наварзем. Ба ёд биё-рем, ки «роњнамої ба сўи хайр ба монанди касест, ки онро анљом до-дааст». Мунташир намудани ќазияи мусалмонон бењтарин далел барои ањамият додани шахс бар уммати мусалмон ва бозгардонидани дубо-раи он ба баданаи уммат аст.

Наќши модар дар хонааш ин аст, ки кўдакони худро нисбат ба душма-нон ва ќазияи уммат огоњї дињад ва њамин тавр наќши муаллим дар мав-риди омўзондани дониш ва наќши имоми масљид ва дар умум њар яке аз мо ба манзалаи љойгоње, ки дар љомеъа дорем, бояд онро собит со-зем.

Расули Худо (с) мефармояд: Мањбубтарин мардум назди Ху-дованд касонеанд, ки беш аз њама ба мардум суде расонанд ва дўстдоштатарин корњо назди Худо-ванди азза ва љалла шодї ва сурур аст, ки дар [дили] мусулмоне ворид созї ё сахтиву нигарониеро аз ў дур созї ва ё ќарзе аз ў адо намоиву гу-

руснагиашро аз ў рафъ гардонї».Пањн намудани ќазияи Фаластин

барои бародарону хоњарони мо дар ин маврид муфид аст, то бад-ин ва-сила њамаи дунё бидонад, ки чї касе ѓосиб ва оне, ки мавриди таљовуз ќарор гирифтааст, кист...?!

3. Дуъо намудан. Бале, дуъо силоњи муъмин аст, махсусан дар ваќти субњгоњон, яъне дар соъатњои иљобати дуъо бошад. Расули гиромї (с) мефармояд: Парвардигори шумо ањли њаё ва карам аст. Шарм ме-кунад ваќте бандагони Ў бандњои дастонашонро ба сўяш баланд на-муда, чизе дархост менамоянд ва дастњояшонро холї баргардонад.

4. Кўмакњои моддї ва маънавї. Ра-сули Худо (с) мефармояд: Некї ин-сонро аз марги бад њифз мекунад ва садаќа хашми Парвардгорро фурў мебарад, силаи рањм умрро афзоиш мебахшад».

Аз он Њазрат (с) дар бораи ин ки кадоме аз аъмол бењтар аст, пурси-да шуд, ў фармуд: Ворид кардани шодї ба ќалби муъмин, ѓизо додан ва бароварда сохтани эњтиёљоташ.

Кўмаки молї агарчи кам бошад, метавонад боиси рўњбаландии як бемор шавад ва ё эњтиёљи як ниёз-мандро бароварда созад. Њатмиву лозим нест, ки бо пули бисёре кафо-лати як ятимро бар ўњдаи хеш биги-рем, балки кофист, ки њадди имкон ин кор амалї шавад. Масалан, теъ-доде аз бародарону хоњарон ба ин сурат тавофуќ кунанд, ки њар кадоме аз онњо маблаѓи моњона, агарчи ан-дак бошад њам, барои рафъи иддае аз мушкилоти мусалмонон метаво-над кўмак кунад, зеро “ќатра - ќатра бањре шавад”.

Расули Худо (с) мефармояд: Ман кафолаткунандаи ятим дар бињишт, ба монанди ин ду њастам, сипас ба ишораангушт ва ангушти васати худ ишора кард.

Њамчунин метавонем бо моли худ як муљоњиди дар роњи Худоро

муљањњаз бигардонем. Њабиби Худо (с) мефармояд: Њар кї як муљоњиди дар роњи Худоро муљањњаз гардонад, дар воќеъ худаш љињод кардааст.

5. Мутолиаи таърихи Фаластин ва љамъоварии иттилоъоти дуруст дар бораи ќазияи Фаластин, то ба ин ва-сила битавонем бар асоси донишу ќудрат барои Фаластин кўшише на-моем.

6. Кўмаки расонањо барои Фала-стин ба њар сурат мумкин аст. Аз љумла, бо тарроњии як наќши содда ё мунташир намудани дилхоњ аксњои марбут ба мушкилоти Фаластин ва ќазияи он, њатто аз тариќи на-виштан дар мавриди Фаластин дар сањифањои нашаротї ва интернетї ё бо фиристонидани як паёмаки кўтоњ.

7. Тањрими молї, иќтисодї, фикрї ва сиёсї. Ба ёд дошта бошем, ки сањюнистњо ва ёронашон танњо бо чанд моњи тањрими иќтисодї, ки алайњи онњо сурат гирифт ба зиёнњои бузурге мутањаммил шуданд. Фикр мекунед, агар онњо чанд соли дигаре тањрим шаванд, чї хоњад шуд?

8. Дунбол кардани охирин ахбо-ру рўйдодњо дар бораи Фаластин. Њамчунин ташвиќ ва кўмак ба сайту расонањои фаластинї, монанди тор-намои маркази иттилоърасонии Фа-ластин, канали фазоии “Алаќсо” ва дигаре аз ин гуна расонањо ва шир-кат кардан дар фаъолиятњои марбут ба Фаластин, чї дар дунёи воќеъї ва чї дар интернет.

9. Таъкид бар рўйи ин њаќиќат, ки пирўзї дар нињоят аз мусалмонон аст ва яќин бар он ва ин ки сањюнистњо гурўњи андаке беш нестанд, ба зуддї дар њам шикаста хоњанд шуд.

Бо ин амал шояд ману шумо рўзе ба дидори Парвардигор меравем, дар њузураш шармнок нагардем.

Дуогўи онем, ки Худованд му-салмононро муттањиду якпорча ва онњоро шоистаи пирўзї ба вањдат зери парчами тавњид бигардонад.

Тањияи Умеди Сиддиќ

Роњкорињои амалї барои ёрии фаластин

Худованди мутаъол мефармояд : “Мегўянд он [пирўзї] кай хоњад буд, бигў басо наздик бошад”, [сураи “Исро”:51]

НАНг


1) Худованд дар кадоме аз сурањои Ќуръони карим писархо-ниро мамнуъ кард?

а) Сураи «Анкабут»;б) Сураи «Моида»;в) Сураи «Ањзоб».

2) Паёмбар (с) ќабл аз мамнуъ шудани писархонї, киро пи-сархон ќабул карда буд?

а) Зайд ибни Њориса;б) Усома ибни Зайд;в) Абдуллоњ ибни Умар.

3) Ѓори Савр дар куљо љойгир аст?

а) Маккаи мукаррама;б) Тоиф;в) Мадинаи мунаввара.

4 Њазрати Усмон (р) чанд сол баъд аз Паёмбар (с) тавал-луд шудааст?

а) 5 сол баъд;б) 10 сол баъд;в) 8 сол баъд.

5) Мусалмонон аввалин маротиба дар замони кадом хило-фате ба Ироќ лашкар кашиданд?

а) Њазрати Умар (р);б) Њазрати Абубакр (р);в) Њазрати Алї (р).

6) Салоњиддини Айюбї дар кадом набард салибиёнро ши-каст дод?

а) Њиттин;б) Сиффин;в) Нањованд.

7) «Бањористон» асари кист?

а) Саъдии Шерозї;б) Абдурањмони Љомї;в) Абулќосимї Фирдавсї.

8) Роњбарии «Иттињоди уламои исломї»-ро кї ба зимма до-рад?

а) Абуаълои Мавдудї;б) Ќарадоѓи;в) Юсуф Ќарзовї.9) Кишвари Туркманистон аз кадом самт бо Тољикистон

њаммарз аст?а) Ѓарб;б) Љанубї- ѓарбї;в) Аслан марз надорад.10) Пойтахти Озорбойљон кадом шањр аст?а) Мозандарон;б) Ишќобод?В) Боку.Љавоби суолњои шумораи гузашта1)а 2)в 3)в 4)б 5)а 6)б 7)в 8)а 9)б 10)в.

Хонандаи муњтарам, ба хотири рушду ташаккули дониши фарњангї ва тафрењи шумо нашрия тасмим гирифт, дар гўшае аз суњуфи худ суолњоеро њузуратон матрањ намояд.

Худро санљед ва бањра гиред, хонандаи арљманд! Посухи даќиќи суолњо дар шумо-раи оянда мунташир хоњад шуд.

имТиЊОН

ЉАВоби суолњои ШуМоРАи гузАШтА: 1)а 2)в 3)в 4)б 5)а 6)б 7)в 8)а 9)б 10)в

Аммо кадоме аз ин њарфњо асоси илмї надоранд, чун касе аз ин тои-фа инсонњо руљуъ ба Ќуръон намеку-нанд, то дарёбанд, ки панљ ваќт намоз мустаќиман аз љониби Худованд амр шуда, мефармояд: «Њамоно намоз ба муъминон фарзи муайянкардашуда аст», (сураи «Нисо», ояти 103).

1. «Барпой дор намозро дар ду та-рафи рўз ва соате чанд аз шаб», (су-раи «Њуд», ояти 114) (ин љо ишораест аз бомдоду шом ва хуфтан);

2. «Ва барпой дор намозро дар ваќти заволи офтоб, то њуљуми тори-кии шаб ва лозим гир Ќуръон хондан-ро њозир мешаванд фариштагони шабу рўз», (сураи «Исро», 78) (ин љо пешин-ро бояд фањмид);

3. «Эй муъминон, бояд иљозат пурсанд аз шумо (барои дохил шудан назди шумо) ѓуломону канизони шумо ва писароне, ки ба балоѓат нарасида-анд, се бор:

а) Пеш аз намози бомдод;б) Ваќте ки мекашанд либосњои

худро аз шиддати гармї дар ваќти нимрўзї(пешин);

в) Ва баъди намози хуфтан…», (су-раи «Аср», ояти 1);

Инњоянд далел ба гуфтањои боло, ки дар Ќуръони карим оварда шуда-анд. Пас он касоне имон ба Худо до-ранду худро мусалмон мегўянд, дар

ин маврид ба иштибоњ ва гумроњї роњ намедињанд, агар рў биёранд ба Ќуръони маљид

Нагуфта намонад, ки хондани сураи «Фотиња» дар њамаи ракъатњои на-моз њамчун сураи аввал амру фармо-ни Илоњист: «Њамоно додем ба ту (ай Муњаммад(с) њафт ояте, ки дар намоз ба такрор хонда мешавад ва додем ба ту Ќуръони бузургу азимушшаънро», (сураи «Њиљр», 87).

Дар Ќуръон њамагї ду сура, яъне сурањои «Фотиња» ва «Моъун» аз њафт оят иборатанд, пас гуфтаи боло далолат бар он мекунад, ки ин сураи «Фотиња» мебошад.

Инчунин дар мавриди хондани на-мози љумъаву љаноза омадааст: «Эй мусулмонон, чун азон гуфта шавад ба-рои намози љумъа, пас бишитобед ба сўйи ёд кардани Худо (яъне ба намоз) ва тарк кунед хариду фурўшро, ин (ши-тобидан ба намоз) бењтар аст барои шумо, агар бидонед», (сураи «Љумъа», ояти 9)

«(Эй Муњаммад (с)) намози љаноза магзор ба њељ яке аз мунофиќон, ки бимиранд ва наист болои гўри онњо, яќинан мунофиќон кофир шуданд ба Худову Расулаш ва аз олам гузаштанд дар њолати беитоъат буданашон», (су-раи «Тавба», 84). Муњаммадалї

Њомидов

Тазаккури ваќтњои намоз дар Ќуръон

Аксари мардум бар ин боваранд, ки ихтиёр кардани панљ ваќт намоз кори мазоњиби исломист, агарчи баъзеи ди-гар ин амрро ба Паёмбар (с) њам нисбат медињанд.

ИНУ ОН


Баёни он ки кофир гуфтани ањли ќибла љоиз нест

Њар кї шуд бар ту з-ањли ќибла падид,Ки ба овардаи набї гаравид.Гарчи сад бидъату хатову халал,Бинї ўро зи рўи илму амал.Макун ўро ба сарзаниш такфир,Машумор зи ањли нору саъир1.В-ар бубинї касе зи ањли салоњ,Ки равад роњи дин сабоњу2 равоњ3. Аз муноњї шавад ба кул(л) як сў,Ба авомир нињад ба куллї рў.Кунад аз фарзњову нофилањо,Сўи уќбо равона ќофилањо.Маънии абёт:Њар кас, ки ба тарафи ќибла намоз мехо-

над, агар дидї, ки ба Ќуръони карим имон дошт, њарчанд сад гуна бидъату хато дар гуфтору кирдораш бубинї, ўро ба куфр сар-заниш накун ва аз ањли дўзах њисоб маёвар. Њамчунин, агар касе, ки дорои парњезгориву таќво аст бубинї, ки субњу шом ба ибода-ти Худованд машѓул аст, аз чизњое, ки дар дин аз он нањй шуда, ба куллї худро яксў карда ва ба тамоми чизњое, ки дар дин ба он амр шуда, рўй оварда ва иљро мекунад, аз ибодатњои фарзу нафли худ ба љањони охират ќофилањо равона кардааст:Ба яќин зи ањли љаннаташ машмор,Эмин аз рўзи охираш магзор.Магар он кас, каз Расули Худо,Шуд мубашшир ба љаннатулмаъво.Гарчи дањ кас бувад ба он машњур,Андар он дањ мадорашон мањсур.З-он ки љамъе зи Оли поксиришт,Њам башорат расидашон ба бињишт.Баёни саволи Накир ва МункарЊар киро зери хок шуд манзил,Ду фаришта ба сурате њоил.Пеш оянд зи Эзиди мутаъол,Имтињонро аз ў кунанд савол.

Маънии абёт:Ба таври яќин ўро аз ањли бињишт ба

њисоб маёвар ва аз рўзи охири умраш эмин мапиндор. Магар касе, ки аз Расули Худо(с) ба љой гирифтан дар бињишт ба-шорат дода шудааст. Агарчи дањ кас ба ин башорат машњуранд, вале ту онњоро дар њамон дањ тан басанда мадон, зеро гурўње аз Оли покнињоди Пайѓамбар(с) низ ба да-ромадан дар бињишт мужда дода шудаанд.

Њар кас дар зери хок љой гирифт, ду фаришта ба сурати њайбатнок аз назди Худованд(љ) пеши вай оянд ва аз ў бипур-санду имтињон кунанд:Ки Худои туву набии ту кист?З-он њама дин, ки буд дини ту чист?Гар бигўяд љавобашон ба савоб,Бирањад аз ѓаму азобу иќоб.Фусњати4 ќабри ў биафзоянд,Равзане дар бињишт бикшоянд.Гардад ўро аён чї субњу чї шом,Ки куљо дорад аз бињишт маќом.В-ар нагўяд љавобашон дарх(в)ар,Оташин гурз оядаш бар сар.Нолаи ў ба ваќти гурзх(в)арї,Бишнавад ѓайри одамиву парї.Одамиву парї агар шунаванд,Њама аз хобу хўр нуфур шаванд.

Маънии абёт:Ки Худои ту ва пайѓамбари ту кист? Ва

аз њамаи динњо, ки дар олам ривољ дошт, ту бар кадом дин будї? Агар барояшон љавоби дурусту рост бигўяд, аз ѓаму азоб рањої пайдо мекунад. Он гоњ фарохии гўри ўро зиёда карда ва аз бињишт даричае дар ќабраш боз кунанд. Субњу шом баро-яш намудор кунанд, ки дар кадом њиссае аз бињишт манзил дорад. Агар љавоби шоистае барояшон нагўяд, гурзи оташин бар сараш фуруд ояд. Дар њангоми гурз хўрдан ба ѓайр аз одамиёну париён њамаи њайвонот нолаву шевани ўро мешуна-ванд. Агар одамиёну париён нолаашро бишнаванд, њамагї аз хобу хўрок нафрат мекунанд.Тангии гўраш ончунон фишурад,

Ки ду пањлўи ў зи њам гузарад.Бикушоянд равзане зи саќар,Ки дар он бингарад ба шому сањар.Љои худро бубинад аз дўзах,Овах5 аз њолате чунин, овах.Дамидани Исрофил(а) дар сурЧун шавад навбати љањон охир,В-аз ќиёмат нишонањо зоњир.Нашавад ёфт њељ кас ба љањон,К- «Аллањ-Аллањ» оядаш ба забон.Мар Сирофилро дињад дастур,Њаќ таъоло, ки дамад дар сур.З-он дамидан халоиќи олам,Њама миранд чун чароѓ аз дам.

Маънии абёт:Гўраш он ќадар танг мегардад ва ўро ме-

фишорад, ки пањлўњояш аз њам гузар меку-над ва яке ба љои дигаре меравад. Равзане аз дузах дар ќабраш боз мекунанд,то субњу шом дар он нигоњ кунанд ва љойгоњи худро дар дўзах бубинад. Вой, афсўс бар чунин њолате.

Чун муддат ва умри љањон ба охир бира-сад ва нишонањои ќиёмат падиду ошкор гардад, чунонки бар рўи замин худоши-носе ёфт нашавад ва касе набошад, ки номи мубораки Аллоњро ба забон биёва-рад, дар он њангом Худованди таъоло ба-рои Исрофил(а) фармони дамидани сур бидињад. Бо дамидани сур мардум монан-ди чароѓе, ки аз дамидан хомўш мешавад, њамагї бимиранд.Умрњо зери гунбади даввор,Набуд аз љинси одамї дайёр6.Бори дигар зи Њаќ шавад маъмур,Ки кунад нафхи сур соњиби сур.Дардамад дар ќаволибу абдон7,Ба яке дам задан њазорон љон.Гарчи абдон бувад пароканда,Њамчу оташ ба дам шавад зинда.Баёни номањои аъмолАз паи нафхи сур навъи башар,Чун шавад њашр карда дар мањшар.Сўяшон баъд аз интизори гарон,Номањои амал кунанд паррон.Суъадоро8 дињанд бањри шараф,Нома аз сўи дасти рост ба каф.Ашќиёро9 сањифањои дурушт,Аз сўи чап дињанд ё паси пушт.

Маънии абёт:Замоне бирасад, ки зери гунбади ос-

мон аз љинси одам ва дигар љондорон љунбандае набошад. Маротибаи дигар аз тарафи Худованд ба Исрофил(а) амр шавад, то дар сур бидамад. Дар як дами-дани сур њазорон љон дар баданњои мур-дагон дамида мешавад. Агарчи баданњо пўсидаву аз њам афтода бошанд, монанди оташ, ки ба дамидан равшан мегардад, ба ногањон аз дамидани сур зинда гарданд.

Баёни номањои аъмол дар сањрои мањшар

Чун мардумон дар њашргоњ пас аз дами-дан дар сур гирд оварда шаванд, баъд аз интизории бисёр номањои кирдорашонро равона кунанд. Номањои некбахтонро аз љињати шарофат аз пеши рўй ба дасти ро-сташон дињанд ва аз кофарони бадбахт аз пушти сар ба дасти чап дода мешавад.

Баёни санљидани номањои халоиќВазъи10 мизон кунанд аз паи он,То бисанљанд тоату исён.Он, к-аш афзуд каффаи њасанот,Шод зї ў, ки шуд зи ањли наљот.В-он, к-аш афзуд паллаи исён,Хун гирйї гў, ки монд дар хусрон11.Баёни Пули Сирот ва убур аз онЧун зи мизону вазни он бирањанд,Бар љањаннам пуле аљаб бинињанд.Пуле з-он сон, ки аз ќадам то фарќ,Обири12 он бувад дар оташ ѓарќ.Тез чун теѓ, балки афзун њам,Арзи он мўй, балки аз мў кам.

Маънии абёт:Пас аз он, ки мизонро дар сањрои

мањшар бигзоранд, то гуноњу тоати банда-гонро бо он бисанљанд, он кас, ки паллаи

некўињояш зиёд шуда, бигў, ки шод бизї, ки ањли наљот аст. Ва он кас, ки паллаи гуноњонаш зиёд шуда, бигў, ки хун биги-ряд, ки дар зиён аст ва гирифтори азоб мешавад.

Ваќте ки аз мизону вазни аъмол наљот ёфтанд, болои дўзах пуле аљиб мегузо-ранд. Ин пул тавре аст, ки дар њангоми гу-заштан аз болои он тамоми бадани касе, ки аз он мегузарад, дар оташ ѓарќ мебо-шад. Тезии он монанди теѓ, балки аз теѓ њам тезтар аст, пањнои он чун мўй, балки аз мўй њам бориктар аст.Њар кї бошад зи мўъмину кофир,Бар сари пул кунандашон њозир.Њар кї кофар бувад чу бинњад пой,Ќаъри дўзах шавад мар ўро љой.Мўъминонро зи њад расад таъйид13,Лек бар ќадри ќуввату тавњид.Њар киро дар тариќати набавї,Худ набудаст ѓайри ростравї.Дўзах аз нури ў кунад парњез,Бигзарад њамчу барќи хотиф14 тез.Ё чу мурѓи парону боди вазон,Ё чу чизи дигар фурўтар з-он.

Маънии абёт:Њар кас аз мусалмон ва кофар, ки дар

сањрои мањшар гирд оянд, ўро бар сари пул њозир оваранд. Касоне, ки ба дунё кофар буданд, чун ќадам ба он пул биг-зоранд, билаѓжанд ва дар ќаъри дўзах љой гиранд. Мўъминонро барои гузаштан аз ин пули душвор аз тарафи Худованд ёрї мешавад, магар њар касро ба андо-заи ќудрату тавњид ва имони ў. Њар кас, ки дар пайравї аз шариъати пайѓамбари худ ба ѓайр аз рафтори рост надошт, от-аши дўзах аз нури ў парњез мекунад ва дур мегардад, то монанди барќ аз Пули Сирот гузар кунад. Касони дигар чун мурѓи па-ранда ва ё боди вазон, ё камтар аз инњо, монанди давидан, роњ рафтан ба ќадам, то ба хазидан аз пул гузар кунанд. Хулоса, њар ќадар дар дунё рафторашон ба дини Худо мувофиќ буд, ба њамон андоза аз пул ба осонї гузар мекунанд ва њар ќадар аз тариќи шариъат дар дунё каљравї до-штанд, ба њамон андоза бар пул гузашта-нашон душвор мегардад.В-он ки заъфе бувад дар имонаш,Набувад з-он гузаштан осонаш.Балки дар ранљи он гузаргањи танг,Бошад ўро ба ќадри заъф диранг15.Лек ёбад халосї охири кор,Гарчи бинад машаќќати бисёр.

Баёни мавоќифи (истгоњњои) арасотПанљ омад мавоќифи арасот,Ки мутеъон биистанду уссот16.Карда омода Холиќи довар,Бањри њар мавќифе саволи дигар.Њар кї гўяд љавоби худ ба савоб,Тайи њар мавќифе кунад ба шитоб.В-арна дар њар яке зи сахтии њол,Ранљ бинад њазор солу малол17.Маънии абёт:

Њар кас дар имони ў сустї вуљуд дошт, наметавонад ба осонї аз пул бигзарад, балки дар ранљу мењнат он роњи тангу душвор ба андозае, ки сустї дар имонаш вуљуд доштааст, ба дарду озор гирифтор бимонад. Агарчи ба машаќќати бисёр ги-рифтор ояд, магар дар охир ба воситаи ќуввати тавњиди худ аз дўзах наљот пайдо мекунад ва аз сирот мегузарад.

Дар сањрои мањшар панљ истгоњ аст, ки дар он љо њамаи мардум аз мутеъу осї бояд истода шаванд. Офаридагори дод-гар барои њар истгоње саволу пурсише муњайё намудааст, ки њамагонро мавриди пурсиш ќарор медињад. Њар кї љавоби пур-сиши худро дуруст бигўяд, аз њар истгоње башитоб мегузарад. Ва агар љавоби сањењ нагўяд, дар њар кадом истгоњ ба миќдори њазор соли дунё ба ранљу азоб гирифтор бимонад.

Дар хулуди (љовидон, њамеша) куффор дар оташ ва баромадани уссоти мўъминин ба шафоъат, ё мањз ба рањмати Худованд.

Њар кї афтад ба дўзах аз куффор,Љовидон љои ў бувад дар нор.В-ар бувад мўъмине фитода зи роњ,Сўзад он љо ба ќадри љурму гуноњ.Ё худ ўро шафоъати шуфаъо,Бирањонад аз он љазову сазо.В-ар даре аз шафеъ накшояд,Арњамур-роњимин18 бубахшояд.

Баёни њавзи КавсарЧун зи дўзах кунанд халќ гузар,Шустушў кунанд дар Кавсар.Дуди дўзах зи худ фурў шўянд,Сўи љаннатсарои худ пўянд.

Маънии абёт:Њар кї аз кофарон ба дўзах афтод, му-

дом дар оташ љой дорад ва аз азоб наљот пайдо намекунад. Агар мўъмине бошад, ки ба сабаби гуноње сазовори оташи дўзах шудааст, дар он љо ба андозаи гуноњаш сўхта ва азоб мебинад, ё ба воситаи ша-фоъату узрхоњии шафоъаткунандагон аз он азоб халосї пайдо мекунад ва аз дўзах берун мешавад. Ва агар шафоъати касе ба вай нарасад, Худованд, ки бахшандатари-ни бахшояндагон аст, ба рањмати Худ ўро аз азоб халосї медињад ва аз дўзах берун меоварад.

Баёни њавзи КавсарЧун мардум аз дўзах бароянд, баданњои

сўхтаи худро дар Кавсар бишўянд. Пайкарњои худро аз дуди дўзах пок сохта ба тарафи сарое, ки дар бињишт доранд, равона шаванд.Дар баёни дараљоти бињишт ва дидори

Њаќ субњонању таъолоДараљоти бињишт бошад њашт,Ки ба ќавли сиќот собит гашт.Гар касеро ба ќадри илму амал,Дињад он љо Худо маќому мањал.Љовидон дар маќоми худ бошад,Њаргизаш дил зи ѓусса нахрошад.Неъмати ў бурун бувад зи шумор,Бартар аз љумла неъмати дидор.Ки бубинад Худойро ба басар,Чун шаби чордањ мањи анвар.Њаст дидори Њаќ аљали19 ниъам20,Ва бињи интињал калому ва там.

Шарњи абёт:Дараљоту мартабањои бињишт, ки ба гуф-

таи донишмандони мавриди эътимод со-бит гардидааст, њашт мартаба мебошад, ки Худованд (љ.љ) њар як аз мўъминонро ба андозаи дониш ва кирдораш маќому ман-залате дар он љо мебахшад. Касе, ки ањли бињишт аст, дар манзили бињиштии худ пайваста љовидон њаст, њељ гуна ѓаму ранље хотири ўро харош надодаву дарднок наме-кунад. Неъматњое, ки ба шахси бињиштї мерасад, аз шумора берун аст ва аз он чи мо фикр мекунем, болотар аст ва болота-рини неъматњо дидори Худованд (љ.љ.) аст, ки Офаридгори љањонро монанди ин ки моњи шаби чањордањро ба чашми сари худ равшану ошкор мебинад, дидор кунад. Ди-дори Худованд(љ.љ.) бузургтарин неъмат ба шумор меояд ва ба зикри њамин неъмати бузург сухан дар ин рисола ба нињоят ме-расад ва тамом мегардад.

Тањияи Саидмурод ШарифовШарњи луѓот:

1.Саъир – оташи сўзон, 2.Сабоњ – субњ, бомдод, 3.Равоњ – шабонгоњ, 4.Фусњат – кушодагї, фарохї, 5.Овах – вой, афсўс6.Дайёр – љунбанда, 7.Абдон – љамъи бадан8.Суъадо – љамъи саъид, некбахтон,9.Ашќиё – бадбахтон,10.Вазъ – нињодан, тарз, равиш11.Хусрон – зиён,12.Обир – гузаркунанда,13.Таъйид – ќувват додан,14.Хотиф – рабоян-да, барќи хотиф, барќе, ки чашмњоро хира кунад,15.Диранг – истодан,мондан16.Уссот – љамъи осї, гунањгорон17.Малол – ѓаму андўњ18.Арњамур-роњимин – бахшандатарини бахшандагон,19.Аљал – бузургтар, бењтар20.Ниъам – неъматњо21.Ва бињи интињал – калому ва там – ба њамин љо сухан ба охир расид ва тамом шуд.

Ба ифтихори 600-солагии Абдурањмони љомї(Идома аз шуморањои гузашта)

гИРОМИДОШТ


(ќисса)Дењеро ном «Дењи Сабз»буда,

ки мислашро касе дар Чину Мо-чин ривоят накардааст. Мар-думонаш парњезгору покизакор ва соњиби каромати баланди инсонї, дар дили пиру барно, марду зан имон маъво карда, мурѓи бахт доимо болои сари онњо дар парвоз будааст. «Дењи Сабз»-иён бо пирони шукргузо-ру љавонони хидматгораш ифти-хор доштааст. Хиёбонњои сабзу зебо ва гулпўш, биноњои пасту баланди мунаќќаш, мактабу масљидњои обод, обњои мусаф-фову чашмањои зулоли тамоми сол љорї, заминњои киштбоби серњосил, боѓњои сердолу да-рахт, доимо чароѓон будани дењ њусн бар њусн зам ва, аз ободии он дарак дода, мардони дониш-манду фозил, орифони огоњу одилаш шуњрати офоќ доштаанд.

Бо гузашти солњо ва таъсири барномањои бегонагон бошан-дагони ин дења рисолати аза-лии худро аз даст дода, пушт ба оину фарњанги худ намуданд, њатто рафтору тарзи роњгардиро њам таѓйир дода, гўш ба носењон намедоданд. Бошандагони ин дењро дигарон девонаву хаёл-параст медонистанд, чун орифо-ну фозилон љилои ватан шуда, гумроњону маишатпарастон он љо боќї монданд.

«Дењи Сабз»-у обод ба макони чуѓзон табдил ёфта, аз шарму њаё нишоне намонда, баръакс бењаёиву бешарафї рушд пайдо карда, боѓу роѓ хароб ва рудхо-наву чашмањо хушк гаштаанд, њатто барои вузў гирифтан ид-дае аз мусалмонони он дењ об

намеёфтанд. Аз ободї нишоне намонда, ќатраи бороне аз абрњо фуру намерехт. Охирин фозили дењ њам бо ашки шашќатор онро тарк намуда, назмеро чун тасал-лои дил бо ќалби љонсўз хонда-аст:Омад хазону сайри чаман орзу намонд,Дар боѓи рўзгор ба гул рангу бў намонд.Дар њељ абр оби мурувват наёфтам,Аз сабза ѓайри ном ба лабњои љў намонд.Азбаски дар љањон сари бемаѓз шуд баланд,Дар бўстони дањр ба ѓайр аз каду намонд.

Дар дењ њар кас худро ба кору бори номашруъ ва номатлуб банд карда буд. Яке аз љавонон ва бошандаи дењ кораш бурида-ни дарахт будааст. Ў табареро њамроњ дошта, њар куљо нињолу дарахтеро медид, онро мебурид. Аз дасти ў њатто хурдтарин да-рахте намонда, ки парандае дар шохи он лона гузораду њайвоне дар сояаш биосояд. Зиёни љони дарахтбур ба дењањои дигар ва талу пуштањои баланд њам ра-сид, ки атрофи дењро печонида буданд.

Рўзе њамин љавони дарахтбур гўсфандонашро гум карда, ба-рои пайдо кардани онњо аз хона берун рафтааст, дар љустуљўи гўсфандон ба маконе расида, ки аз мањалли зисташ хеле дур-буда. Хўрокаш тамом шудаву охирин ќатраи кўзаи обаш њам нўшида, ки ташнагї ва гуруснагї бар ў ѓолиб омада, офтоби гарми тобистон сару рўяшро сўзонида

бемадор мешавад. Пеши чаш-монашро торикї фаро гириф-та, пойњояш бемадор шудаанд. Оќибат ба рўйи хоку хас афтода, хобаш мебарад. Дар хоб меби-над, ки чашмонашро ба зўр ме-кушояду ба атроф назар меандо-зад. Дар як баландї дарахтеро мебинад хеле бузургу сояафкан ва худро кашон-кашон ба њазор азоб ба зери он дарахт мерасо-наду он љо хобаш мебарад. Баъ-ди чанде гўё аз таъсири сояи дарахт ба рўњу баданаш осои-ше мерасад ва ба худ меояд, аммо вуљудаш њоло њам хаста-ву дардманд, гоње ба атроф на-зар меандозаду гоње ба дарахт, вале дар атроф водии маргро эњсос мекунаду дар зери сояи дарахт василаи наљотро. Њамин дам чизе дар андешаи љавони дарахтбур мегузарад, мисле ки кадом ќуввае аз ѓайб ўро та-кон медињаду њама хастагиву нороњатиро аз ў дур месозад, ки бошаст аз љояш мехезад.

Ин љавон танњо дар њамин њолат аз хоб бедор шуда, рў сўи «Дењи Сабз», ки аз сабзии он нишоне намонда буд, роњ пеш мегирад. Ба дењ расидан замон белу каланд гирифта, ба тоза кардани љўйњо сар мекунад. Да-рахтони буридаро, ки аз кундаи худ шоху панљаи нав бароварда буданд, ба тартиб медарорад. Ба љўйњо об љорї карда, макта-бу масљид обод мекунад ва ин амали ў таваљљуњи љавонони ди-гареро низ ба худ љалб месозад, ки аз ў пайравї мекунанд. Дар дењ оњиста-оњиста симои аввала барќарор мегардад ва мардуми он њам ќалбан таѓйир меёбанд ва

Худо њар яке аз сокини ин дењро тибќи хости худ таѓйир медињад.

Љавони дарахтбур, ки њамчун пешвои «Дењи Сабз» ќарор ги-рифта буд, китоберо бо сароњат ќироъат мекард, ки дар он омада: Танњо Худост таѓйирдињандаи њама чиз, њатто паёмбарон наме-тавонанд ин таѓйиротро овардан, агар таѓйири имон аз расулон мебуд, Муњаммад(с) Абулањабро таѓйир медод.

Пешвои мањал, яъне он љавони дарахтбур шукрона мекунад, ки Худо барои онњо имкониятеро бори дигар муяссар гардонид, то воќеъиятро ба чашми ќалб биш-носанду амал намоянд. Худо он миллатеро сарварї дод, Ки таќдираш ба дасти хеш бинвишт.Ба он миллат сару коре надорад,Ки дењќонаш барои дигарон кишт.

Љои дигар: «Аллоњ(љ) касеро мебахшад, ки њаќро зинда ва бо-тилро нест дониста, золимро аз байн бибарад ва байраќи адлро баланд бардорад», фармудааст њазрати Алї.

Пас аз хондани ин сатрњо пеш-вои дењ беихтиёр сахт мегиря-ду аз Худо талаби маѓфират ва омурзиши гуноњон мехоњад. Дуъо мекунад, ки Аллоњ таборак ва таъоло ўро зери сояи «Дарах-ти осоиш», ки Исломи азиз аст, парвариш дињад.

Мирзоањмад Давлатов, ноњияи Панљ

«Дарахти осоиш»ТАЗОД


Дар арузи тољикї истилоње њаст, ки онро якуним њиљо мегўянд. Маса-лан, калимаи «соз» якуним њиљост. Манзур хоњ сози абзори мусиќист ва хоњ њамон назм, «соз» вожаи тозаи тољикист, ки маънои хуб, ду-руст, љамъу љурро дорад. Ин њарду мафњум бо њам њиљ ихтилофе надо-ранд. Соз њамон абзори мусиќист, ки танњо бо љур шудан ќобили навохтан ќарор мегирад.

Ман муддатњо ин вожаи зеборо нашнида будам, њатто шояд аз ёд рафта буд, аммо Њаннои азиз онро дубора дар зењни ман зинда кард!

Вазни шеъри тољикї, њамон тав-ре њама медонем, пойбанди вазни арўз ва дар ќолибу чорчўби ин вазн љойгир аст. Њама инро медонем, аммо риъоят намекунем. Риъоят на-кардани ќонуни шеър њамон риъоят накардани ќавонини иљтимоъист. Танњо фарќ ин аст, ки дар кўча ва хиёбонњои шеър пулис нест, яъне дар љодањои шеър «гаишник»-ро на-мебинем.

Аммо надонистани ќонун касеро аз

масъулият дар баробари ќонун ма-ъоф намекунад, азизонам. Ё шеъре бигўйед дар жанрњои «сафеду сиёњ ва озоду зиндонї», ки озод аз њама ќонуну ќоида, ќолибу чорчўб бошад (ки он њам талаботи худро дорад), ё агар шеъри арўзї мегўйед, шумо маљбуред, ки ќоъидањои арўзро ри-ъоят кунед.

Роњи дигар нест, азизони дилу дида!

Як китобе њаст, ки бо вучуди олї ва беназир буданаш, бо забоне би-сёр мафњум ва сода иншо шудааст. Ин китоб «Санъати сухан» ном до-рад ва муаллифаш шоири тавоно ва олими беназир Тураќул Зењнист. Хондани њар бахше аз ин китоб лаз-затест нагуфтанї. Шукран, ин кито-бро дар шакли элетроникї њам дар интернет ворид кардаанд.

Пур гуфтам, аммо маъзурам, ќабл аз ин њам гуфта будам, чї кадар таассуфбор аст, ваќте шеърњоеро мехонї ва мефањмї, ки муаллифи онњо шахси наљибест ва истеъдо-ди шоъирї дорад. Аммо аз ќонуну

ќавоъиди шеър бохабар нест. Ман дилам месўзад ба ин гуна

шеърњо ва шоъирон.Њоло, ки аз якуним њиљо гуфтам, як

калима аз ин фариштаи Худованд, аз Њаннои азиз, духтари Барзуи азиз маро илњом дод. Ин тур буд, ки баъд аз муддате тўлонї, ки Њанноро на-доштем, ў омад ва омаданаш њам барои мо ид ќарор гирифт. Њамин

буд, ки нахустин суоли ман аз Њанно ин шуд:

- Чихелї, Њанно?- Со(ооо)з!Ин якуним њиљост, шоирони азиз!Эй кош шунида будед, ки Њанно ин

якуним њиљоро чї ќадар зебо, шево ва шоъирона, муњимтар аз њама ду-руст талаффуз кард.

Китоб омили рушди аќлу дониш,Њаме мушкилкушои роњи хониш,Бубахшояд ба кас хайли гароиш,Фузун бинмояд аќлу њушу дониш.

Ва хуштар дар љањон ёре бихоњед, Аз он беш суду ѓамхоре бихоњед,Биёред бар кутуб њамворагї рўй,Хаёли хеш бахшед бар кутуб хўй.

Њама дониши доноёни олам,Фароњам дар китоб бошад мусаллам,Чї хуш гуфтааст Љомии барўманд,Писанди хосу ом бошад ин панд.

Зи доноён бувад ин нукта машњур,Ки: «Дониш дар кутуб доност дар гўр»,«Аниси кунљи танњої китоб аст,Фурўѓи субњи доної китоб аст.

Бувад бе музду миннат устоде,Зи дониш бахшадат њар дам кушодї»,Ба ин панди накў, гуфтори устод,Бибояд майл бинмуд бо дили шод.

Њар он чї, ки сухан шевотар ояд,Зи лањни Мавлавї волотар ояд,

Зи шеъри нобу пурмаънии Љомї,Њамоне зистааст бо некномї.

Њазорон лаззате бурда фаровон,Њаме гардидаанд машњури даврон,Њама гуфтори пуршевои Љомї,Бубахшоянд тавону некномї.

Писанди хоссагони љумла гетї,Ба панди хушкалому дилписандї,Агар Саъдию Њофизу Камоланд,Шањаншоњи ѓазал андар љањонанд.

Вале Љомї варо бардошта бар арш,Барои одамї бинмудааст фарш,«Гулистон» гарчи машњури љањон аст,«Бањористон»-и Љомї низ чунон аст.

Зи Мавлоно Низомии сухансанљ,Дурри ноёб бошад «Хамса» чун ганљ,Дар ин љода Амир Хусрави Дењлї,Навишта номањои некномї.

Дилаш бар тафт омад чун Низомї,Намуд бо он бузургвор дилкашолї,Ва Љомї пайравї бо он бузургон,Намуд дар соњаи эљоди достон.

Дар ин росто биандешед, ки Љомї,Надорад иллате дар хомаронї,Набояд пайрав бод сахт дар банд,Дар ин љода чунин овардааст панд:

-Набояд пайраве буд хушку холї,Ва пойбанди усул дар хомаронї,Бибояд нав ба нав пардозї созад,Дили хонандаро бар бозї орад.

Ба Љомї маснавї чандон асар кард,Дилашро шавќи ин кор мусаххар кард,Бигуфто: -Пайрав аз нав роњ пўяд,Ва бар худ шеваи навро биљўяд.

Љавоби «Хамса»-тайнро нек гуфта,Шумори маснавињоро фузуда,Ба љои «Хамса» «Њафт авранг» суруда,Шукўњу шавкати хешро фузуда.

Ба олам Мавлавї мумтоз гардид,Дари иќбол ба рўяш боз гардид,Шуда ангуштнамои давру даврон,Суханвар Љомии мулки Хуросон.

Ањмадљони Дарвозї

вазни шеър аз нигоњи Сиёвуш

Аљоиб шањри зебої, Душанбе,Ба дида нурафзої, Душанбе,Њамеша бинамат сарсабзу зебо,Љањонеро биорої, Душанбе.

Њаловатбахши дилњої, Душанбе,Ба њуснат њуснорої, Душанбе.

Ба зинат сайќали рўи заминї,Саропо нозанину дилнишинї,Ба дидан содда, аммо дилпазирї,Сарафроз андар ин чархи баринї.

Дилорою дилосої, Душанбе,Ба дида нурафзої, Душанбе.

Зи самти домани кўњи сафобез,Вазад боди фарањбахш анбаромез,Хурўши чашмасору рўди Варзоб,Бибахшадат њаме савти диловез.

Насими рўњафзої, Душанбе,Фузуда шаъни волої, Душанбе.

Миёни растањо сад роз дорї,Гулу себарга пойандоз дорї,Ба дил з-андешаи фардои рўзгор,Њазорон сарвату пардоз дорї.

Шуда мафтуну шайдої, Душанбе,Зи бару буму пањної, Душанбе

Агарчи пойтахти тољиконї,Ту садњо халќу миллатро маконї,Макони дўстию Сулњу Вањдат,Набинї њељ гоњ умри хазонї.

Дил аст саршори маъвої, Душанбе,Даруни сина љо љої, Душанбе.

Рабуда дил зи Ањмадљони Дарвоз,Тамошои Душанбе -гулшани роз,Таманно дорад, эй шањри азизам,Ба дањр овозадор бошї, сарафроз!

Аљоиб шањри зебої, Душанбе,Љањонро њуснорої, Душанбе!

Ањмадљони Дарвозї

Аниси кунљи танњої…(Ба ифтихори 600-солагии Мавлоно Нуриддин Абдурањмони љомї)

ДУШАНБе (Ба ифтихори 90-солагии пойтахти Тољикистон)

НАЗМ


Муњаррир:Њикматуллоњ

САйФУЛЛОЊЗОДА[email protected]

Телефон: 918-66-98-46

Котиби масъул:Шоњ Абдї

Хабарнигорон: Субњияи Њомид

Умед Сиддиќшоњ

Нашрия дар сомонаи

www.nahzat.tj ќобили дарёфт аст

Телефон: 625-77-28

њафтавор тањти раќами

0104/рз дар вазорати

фарњанги

љумњурии Тољикистон

номнавис шудааст ва бо

теъдоди 4330 нусха дар

матбааи “Муаттар”-и

њНИТ ба чоп мерасад.

Супориши раќами 170.

Нархаш шартномавї.

Суратњисоби мо:

20402972316264,

«АМОНАТБОНК»

НИШОНИИ ИДОРА: ш. Душанбе, кўчаи Борбад, хонаи раќами 1, дафтари марказии Њизби Нањзати

Исломии Тољикистон, ТеЛ: 625-77-28

њафтанома дар заминаи гуногунандешї маќолањоеро

низ ба нашр мерасонад, ки хилофи мавќеи њНИТ

ва нашрия мебошанд. Масъулияти дурустии

аснод ва далели њамагуна маводи воридшуда ба дўши

муаллифон аст.Дастхат ва аксњо

баргардонида намешаванд.«Наљот» меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистиро дар Тољикистон эътироф

намудаву менамояд. Нашрия аз гузориши

хабаргузорињои «Авесто», «Tojnews», «Азия плюс»,

«Ozodagon», «форс», «Islamnews/ru», сомонаи

родиоњои «Озодї» ва «ввС», истифода мекунад.

Аз кАлоМи њАќПас ба сабаби шикастанашон (ањли

яњуд) ањду паймонро ва ба саба-би кофир шуданашон ба оёти Худо ва куштанашон паёмбаронро ноњаќ ва ба сабаби гуфтанашон, ки болои дилњои мо парда аст (мо онњоро лаъ-нат кардем) на, балки муњр нињода Худованд бар дилњошон ба сабаби куфру кофириашон, пас имон на-ёранд магар андаке (сураи «Нисо», ояти 155).

Ва њаргиз суст ва ѓамгин нагар-дед ва (ба яќин, бидонед, ки дар нињоят) шумоед бартар (ва пирўз), агар мўъмин бошед (сураи «Оли Имрон»,ояти 139).

Агар ба шумо захм (ва осебе) раси-да бошад, њатман, он мардумро низ ба монанди он захм (-у осеб) расида-аст. Ва ин рўзњоро дар миёни мардум ба навбат мегардонем то Худованд онњоеро, ки имон овардаанд, (ама-лан ва дар сањнаи љангу сахтињо) маълум гардонад ва аз байни шумо шањидоне баргирад. Ва Худо золи-монро дўст намедорад. (сураи «Оли Имрон»,ояти 140).

Ва то Худо онњоеро, ки имон овар-даанд, људо (ва пок) гардонад ва ко-фиронро нобуд созад. (сураи «Оли Имрон»,ояти 141).

Оё пиндоштаед, ки (њамин тавр) дохили бињишт мегардед, дар њоле ки Худо њанўз љињодгарон (-и воќеї) ва сабрпешагони шуморо (дар чу-нин озмоишњои сахт ва шадоид) маълум насохтааст? (сураи «Оли Имрон»,ояти 142). Шумо дар воќеъ, марг (ва шањодат)-ро пеш аз он ки ба он рў ба рў гардед, орзу мекардед. Њоло, ба таври айнї онро дидед, дар њоле ки онро мушоњида менамоед. (сураи «Оли Имрон»,ояти 143).

Аз АњоДиси ШАРиФИбни Аббос (р) мегўяд: Расули

Худо (с) барои даъвати яњудиён ба дарсхонаи динии онњо рафт. Ваќте

онњоро ба сўи дини Худо даъват на-муд, Нуъайм ибни Амр ва Њорис иб-

ни Зайд – ду нафар аз яњудиёни банї Ќайнуќоъ ба он Њазрат гуфтанд, ки ту бар кадом динї, эй Муњаммад?

Расули Худо (с) фармуд: Бар дини (миллати) Иброњим њастам. Онњо гуфтанд, ки Иброњим яњудї буд! Ра-сули

Худо (с) ба онњо гуфт: Пас Тавро-тро биоваред, то дар ин мавзўъ дар байни мо њукм ва доварї намояд. Онњо худдорї карданд.

Аз ибни Аббос (р) ривоят шудааст, ки гуфт: «Ман рўзе савор бар аспи Паёмбар (с) дар пушти сари ишон ни-шаста будам, фармуданд» «Эй писа-рам! Чанд калимаро ба ту меомўзам : Худоро ба ёд дошта бош то Ў низ њофиз ва нигањдори ту бошад, муроќиби авомири Худованд бош то дар муќобили худ Ўро биёбї. Њар гоњ чизе мехоњї, аз Худо бихоњ ва њар гоњ ёрї мељўї, аз Худо биљўй ва бидон, ки агар њамаи мардум љамъ шаванд, ки нафъе ба ту бирасонанд, намета-вонанд, магар он чї ки Худо барои ту муќаддар кардааст ва агар њамаи мардум љамъ шаванд, ки зараре ба ту бирасонанд, наметавонанд, магар он чї Худо барои ту муќаддар карда-аст, (зеро) ќаламњо аз навиштан боз истодаанд ва номањо хушк шудаанд (њама чиз ва њар сарнавишт ва њоле ба таќдири Худо ва ќалами малоика дар китобњои сарнавишти одамиён навишта ва маълум шудааст ва касе тавони таѓйири онро надорад)».

…Арабї бар аљамї, љуз ба таќво бартарї надорад. Бидонед, ки њар мусулмон бародари мусулмони ди-гар аст (аз хитобаи Расулуллоњ (с) њангоми Њаљљат-ул-вадоъ).

Аз суХАнони ёРони РАсулуллоњБояд зиндагии содда ва мухтасар

дошт, вагарна дар рўзи ќиёмат ба хо-тири њисобу китоб ба таклиф дучор мешавї (њазрати Абубакри Сиддиќ

(р).Аќл бидуни (бе доштани) парњезгорї

ба вуљуд намеояд.Фазилат бидуни илм ба вуљуд на-

меояд. (њазрати Умар (р).Љонвар молики худро мешиносад,

аммо аксари инсонњо Парвардигори худро намешиносанд (њазрати Усмон (р).

Њамоно ин дилњо њамонанди баданњо афсурда (хаста) мешаванд, пас барои шодобии дилњо суханони зебои њикматомезро биљўед (њазрати Алї (р).

Аз Анас (р) ривоят шудааст, ки гуфт: «Њамоно шумо корњоеро анљом медињед, ки дар назари худи шумо аз мў бориктар аст (онњоро гуноњ на-медонед) ва мо дар замони Паёмбар (с) ин корњоро аз муњликот (гуноњони бузург) медонистем (Имом Бухорї ривоят кардааст).

ќАВли бузуРгонМаргро њамеша ба ёд овар ва ба-

рои устодон ва он шахсиятњое, ки аз ишон илм ва дин омўхтаї, (дуъои хайр кун ва аз Худо) омурзиш бихоњ! (њазрати Имоми Аъзам (р).

Сарљумлаи (шоњи) њайвонот гўянд, ки шер аст ва камтарин (пасттарин) љонварон хар ва ба иттифоќ, хари борбар, бењ ки шери мардумдар (Саъдии Шерозї).

Бишнав-бишнав! Соњибкаромотеро гуфтанд: шунидаем, ки ту бар (бо-лои) об меравї? Гуфт: «агар сад сол бар об хоњам рафт бењтар аз хасе нахоњам рафт ва дигареро гуфтанд: шунидаем, ки ту дар оташ мебошї? Гуфт: «агар њама умр дар оташ хоњам буд, хуштар аз самандар (парандае, ки оташ ўро насўзад) нахоњам буд (Зиёвуддини Нахшабї).

Људоии дин аз сиёсат ё аз давлат њељ гуна иртибот ба дини мубини Ис-лом ва љомеањои исломї надорад, балки диёнат дар Ислом айни сиёсат аст (устод С. А. Нурї).

Худованди таъоло барои ёрону асњоби Расулуллоњ (с) фазлеро ато кардааст, ки касе аз уммат ба онњо баробар шуда наметаваонад. Онњо баргузидагони Худованди таъоло ба-рои суњбату ёрї додани Расули Худо (с) буданд (устод М. Њимматзода).

Шоирро дар ѓиёб дўст медорем ва муњтарам мешуморем, аммо дар њузур ба сардї мепазирем; соњибмаќомро дар њузур ситоиш ме-кунем, аммо дар ѓиёб ба сардї ном мебарем (Муњаммади Њиљозї).

Ангоред, (тасаввур кунед) ки ин љањон хона асту њама русумаш- соњибхона. Ва мењмоне, ки гиромї будан мехоњад, мекўшад, то хонаро сафо бахшаду соњибхонаро шодмон кунад.

Чї хуш агар то поёни мењмонї, хо-наро мусаффову соњибхонаро шод карда бошем, ки осори рафтани мо эњсос шавад (профессор Р. Мусул-мониён).

Барои ќањрамон шудан ба мисли ќањрамон фикр бояд кард (Денис Вейтли).

Фароњамсоз, Муњиддин Асозода

Панду андарз Эй Расули мо, ту љоду нестї, Содиќи њамхирќаи Мусостї. Њаст Ќуръон мар туро њамчун асо, Куфрњоро бардарад чун аждањо.

(Мавлонои Румї)

НАСИњАТ гЎШ КУН, љОНО...

ํНаҷот №34

Documents