Republika e Kosoves Republika Kosova - Republic of Kosovo

Qeveria - Vlada - Government

Zyra e Kryeministrit: - Ured Premijera - Office of the Prime Minister

Date/a: 25. 02. 2020

OPINION

ne lidhje me

Implikimet kushtetuese te shkembimit te letrave te dates 19 prill 2013,

ndermjet kryeministrit te atehershem te Republikes se Kosoves, z.

Hashim Thac;i, dhe sekretarit te pergjithshem te atehershem te

Organizates se Traktatit te Atlantikut Verior, z. Anders Fogh

Rasmussen, perkitazi me nenin 20 [Bartja e Sovranitetit], nenin 18

[Ratifikimi i Marreveshjeve Nderkombetare] dhe nenin 91 [Shkarkimi i

Presidentit] te Kushtetutes se Republikes se Kosoves

PERMBAJTJE

PERMBLEDHJE E F AKTEVE .................................................................................................... 3

A. Marreveshja e publikuar dhe e ratifikuar e Brukselit (Kosove-BE / BE-Serbi) .......... ... 3

B. Marrevesl~a sekrete dhe e paratifikuar e Brukselit (Kosove-NATO) ......... .. ... ......... .. ..... 4

VLERESIM KUSHTETUES ........................................................................................................ 4

A. Shkembimi i leb"ave ndermjet kryerninistrit Tha<;i dhe sekretarit Rasmussen, i ploteson

kerkesat formale per t'u konsideruar akt i lidhjes se nje marreveshjeje nderkombetare, sipas

Konventes se Vjenes per te Drejten e Traktateve ..... .. ... ... ..... ... ............................. .............. ... .... .. 5

B. Fshehja e marreveshjes prej Kuvendit te Republikes se Kosoves, paraqet shkelje flagrante

te kerkesave kushtetuese per bartjen e kompetencave shteterore te organizata nderkombetare

(Ne1u 20 [Bartja e Sovraiutetit]) dhe ratifikimin e marreveshjeve nderkombetare (Neni 18

[Ratifikimi i Marreveshjeve Nderkombetare]) ..... ........... ... .. .. .. ..... ... ... .. .. .. ....................... ........... . 6

C. Fshehja e marreveshjes prej Kuvendit te Republikes se Kosoves, mund te konsiderohet

"shkelje e rende e Kushtetutes" ne kuptimin e nenit 91 te Kushtetutes [Shkarkimi i

Presidentit] ...... .. .. .. ... ..... ....... ... ...... ............. ......... .................. ................ ....... ...... .. ............ ............ ..... 7

D. Nuk mund te mbrohet presidenti Tha<;i prej procedures se shkarkimit nga pozita e

presidentit duke cituar faktin se "shkeljen e rende te Kushtetutes" e kishte kryer perpara se te

behej president .................... .... .... ........... .. ....................... .......................... ......... .... .. .. ... ... .. ......... ..... 9

PERFUNDIM ............................................................................................................................... 10

PERMBLEDHJE E FAKTEVE

Me 19 prill 2013, ne Bruksel, kryem.inistri i atehershem dbe presidenti aktual i Republikes

se Kosoves, z . Hashim Tha<;i, nenshkroi jo vetem nje, por dy marreveshje nderkombetare .

Njera marreveshje (marreveshja Kosove-BE / BE-Serbi) e kishte si qellim kryesor krijimin e

sh·ukturave autonom.e, brenda institucioneve te Kosoves, ne komunat me shumice serbe.

Kjo marreveshje u be publike brenda dites dh e, disa muaj me van e, m e 27 qershor 2013, u

ratifikua nga Kuvendi i Republikes se Kosoves.

Mirepo, per dallim nga kjo marreveshje, marreveshja tje ter e nenshkruar ate dite, ne vend

qe te d ergoh ej te d eputetet e Kuvendit per ratifikim, eshte mbajtur krejtesisht e fshehur prej

tyre, si dhe prej te gjithe qytetareve te Republikes. Madje, kjo marreveshje sekrete e ka si

pasoje, dre;tpersedrejti dhe shprehimisht, kufizim.in e kompetencave sovrane te Republikes

se Kosoves n e pjesen veriore te territorit te saj, per nje kohe te paafatizuar.

A. Marreveshja e publikuar dhe e ratifikuar e Brukselit (Kosove-BE/ BE-Serbi)

Marreveshja e publikuar e Brukselit ishte nje marreveshje 15-pikeshe ndermjet Republikes

se Kosoves dhe Bashkimit Evropian (BE), ne njeren ane, dbe ndermjet BE-se dhe Republikes

se Serbise, ne anen tjeter. 1 Nenshkrimi i kesaj marreveshjeje u pershendet si nje hap

perpara, jo vetem per marredheniet fqinjesore te dy shteteve ne fjale, por edhe per

perspektiven e tyre evropiane.2

Nga teksti i marreveshjes, dukej (te pakten ne siperfaqe) se te dyja shtetet k.ishin bere

koncesione te medha per te arritur te rezultati perfundimtar. Nga njera ane, Republika e

Kosoves pranoi t' u garantonte komunave me shumice serbe te Kosoves nje nivel te

pa precedent te autonomise. Per shembull, marreveshja parash.ikon se II do te krijohet nje Asociacion/Bashkesi e komunave me shumice serbe ne Kosove" (neni 1) dhe se

"Asociacioni/Bashkesia do te kete mbikeqyrje te plate mbi fushat e zhvillimit ekonomik,

arsimit, shendetesise, planifikimit urban dbe rural" (neni 4).

Ndersa, nga ana tjeter, Republika e Serbise pranoi se strukturat institucionale ne keto

komuna, me gjithe autonomine e tyre, do te konsideroheshin, te pakten ne leter, si pjese e

institucioneve te Kosoves. Per shembull, marreveshja e percakton shprehimisht se: "Ne

Kosove do te kete nje force policore, e quajtur Policia e Kosoves. E tere policia ne Kosoven

veriore do te integrohen ne kornizen e Policise se Kosoves. Pagat do te jene vetem nga PK­

ja" (neni 7) dhe se: 11 Autoritetet gjyqesore dote integrohen dhe do te veprojne ne kuader te

kornizes ligjore te Kosoves" (neni 10).

Pikerisht keto koncesione nga ana e Serbise ishin ato qe e lejonin kryeministrin Tha<;i te

deklarohej se "definitivisht kjo marreveshje eshte arritur ne pajtueshmeri me Kushtetuten

dhe ligjet e Kosoves, qe garanton integritetin dhe sovranitetin territorial te Kosoves"

(theks i shtuar).3

1 Teksti i marreveshjes mund te gjendet ne Ligjin Nr. 04/L-199 per Ratifikimin e Marreveshjes se

Pare Nderkombetare te Parimeve qe Rregullojne Normalizimin e Marredhenieve mes Republikes se

Kosoves dhe Republikes se Serbise.

2 Shih, p.sh., European Commission Press Release, Brussels, 22 April 2013, "Serbia and Kosovo*:

historic agreement paves the way for decisive progress in their EU perspectives" .

3 Me pas, kryeministri Tha<;i deklaroi se: "lirisht mund te themi se nese kemi 100 njohje te shtetit te

Kosoves sot kemi de jure edhe njohjen e Kosoves nga ana e Serbise". L. Konda, "Tha<;i: Serbia e

njohu Kosoven 'de jure'", Zeri i Amerikes (19 prill 2013).

Me 27 qershor 2013 marreveshja ne fjale u ratifikua nga Kuvendi i Republikes se Kosoves,4

me 84 vota per, 3 vota km1der dhe proteste brenda Kuvendit.

B. Marreveshja sekrete dhe e paratifikuar e Brukselit (Kosove-NATO)

Mirepo, ajo per te cilen deputetet e asaj kohe nuk kishin qene ne dijeni, eshte fakti se

kryeminish·i Tha<;:i, po te njejten dite kur e nenshkroi marreveshjen e lartpermendur me BE­

ne, beri nje tjeter koncesion te madh ge nuk u permend fare ne ate marreveshje. Ky ishte nje

koncesion ge e kishte per pasoje kufizirnin e drejtperdrejte te kompetencave sovrane te

Republikes se Kosoves. Me kete koncesion, kryeministri Thari barti te nje organizate nderkombetare, te drejten absolute te vetos mbi t-e gjitha misionet e ardhshme te Forces se Sigurise se Kosoves (FSK) ne "veri te Kosoves", jo vet-e,n per nje periudhe te kufizuar, por

per nje kohe te paafatizuar.

Marreveshja ne fjale perbehet nga dy letra. Ne letren e pare, prej kryeministrit Tha<;:i

drej tuar sekretarit te pergjithshem te atehershem te NATO-se, z. Anders Fogh Rasmussen,

deklarohet se: "Ne emer te Qeverise se Republikes se Kosoves, une ju ofroj garanci se Forca

e Sigurise se Kosoves do te ndermerrte mision ne veri te Kosoves vetem me dakordimin

paraprak nga ana e KFOR-it'' (theks i shtuar).s Ne fund te letres, kryeministri Tha<;:i e ftoi

sekretarin Rasmussen qe ta pranoje kete garanci: "I nderuar sekretar i pergjithshem i

NA TO-se, mirepres pranimin e ketyre pohimeve nga ana juaj".

Ne letren e dyte, prej sekretarit Rasmussen drejtuar kryeministrit Tha<;:i, i pari u pergjigj ne

ftesen e te dytit, duke pranuar shprehimisht garancine e ofruar nga ana e tij : "Une i pranoj

garancite tuaja qe Forca e Sigurise se Kosoves do te ndermerrte mision ne veri te Kosoves

vetem me dakordimin paraprak nga ana e Forces se NATO-se ne Kosove (KFOR)".

Aja qe vihet re menjehere ne kete letershkembim, dhe ajo qe e dallon nga raste te ngjashme,

eshte se, e drejta absolute e KFOR-it per t'u dhene veto misioneve te FSK-se, nuk eshte

vetem per nje periudhe te caktuar, por eshte e paafatizuar. Kjo e dallon kete rast, per

shembull, nga letershkembimi ndermjet presidentes Atifete Jahjaga dhe baroneshes

Catherine Ashton ne vitin 2014, permes te cilit bartja e kompetencave shteterore tek zyrtaret

e EULEX-it, u caktua vetem per nje periudhe dyvjerare.6 Per dallim nga kjo, bartja te KFOR-i

e se drejtes se vetos mbi misionet e FSK-se ne veri te Kosoves duket te jete pergjithmone, ose te pakten per aq sa kohe qe ekziston KFOR.

Per arsye ende te panjohura, kete marreveshje sekrete ndermjet Kosoves dhe NA TO-s,

ndryshe nga ajo ndermjet Kosoves dhe BE-se, kryeministri Tha<;:i jo vetem se nuk e beri

publike, por edhe e mbajti te fshehur prej deputeteve te atehershem te Kuvendit, si edhe

prej qytetareve te Republikes se Kosoves.

VLERESIM KUSHTETUES

Nenshkrimi i n7e marreveshjeje qe bart kompetenca sovrane te nje organizate

nderkombetare dhe, me pas, fshehja e kesaj marreveshjeje prej deputeteve te Kuvendit,

4 Shih Ligjin Nr. 04/L-199 per Ratifikimin e Marreveshjes se Pare Nderkombetare te Parimeve qe

Rregullojne Normalizimin e Marredhenieve mes Republikes se Kosoves dhe Republikes se Serbise.

5 Ne verzionin e letres te perkthyer ne gjuhen shqipe, togfjaleshi "with prior concurrence from" eshte

perkthyer gabimisht si "ne bnshkeveprim me", ndersa perkthimi i sakte eshte "me dnkordimin paraprak nga".

6 Shih Ligjin Nr. 04/L-274 per Ratifikimin e Marreveshjes Nderkombetare ne mes te Republikes se

Kosoves dhe Bashkimit Evropian mbi Misionin e Bashkimit Evropian per Sundim te Ligjit ne Kosove.

kane 1~e sere implikimesh serioze te natyres kushtetuese. Per t'i kuptuar plotesisht keto

implikime, duhet t'u japim pergjigje kater pyc tjcvc kryesore, si ne vijim:

(1) Shkembim.i i leh·ave ndermjet kryeministrit Tba <; i dhe sekretarit Rasmussen, a duhet

konsideruar akt i lidhjes se nje rnarreveshjcje nderkombetare?

(2) Nese po, fshehja e kesaj marreveshjeje prej Kuvendit te Republikes se Kosoves, a

paraqet shkelje te kerkesave kushtetuese per bartjen e kompetencave shteterore te

organizata nderkombetare (Nerti 20 [Bar tja e Sovrarutetit]) dhe ratifikimin e

marrevesl~eve nderkombetare (Neni 18 [Ratifikimi Marreveshjeve

Nderkombetare])?

(3) Nese po, fshehja e kesaj marreveshjeje prej Kuvendit te Republikes se Kosoves, a

1mmd te konsiderohet "shkelje e rende e Kushtetutes" ne kuptimin e nerli t 91 te

Kushteh1tes [Shkarkimi i Presidentit]?

(4) Nese po, a mw1d te mbrohet presidenti Tha<;i nga procedura e shkarkirnit nga

pozita e presidentit duke cituar faktin se "shkeljen e rende te Kushtetutes" e kishte

kryer perpara se te behej president?

Keto kater pyetje, i shqyrtojme nje nga nje, ne vijim.

A. Shkembimi i letrave ndermjet kryeministrit Tha~i dhe sekretarit Rasmussen, i ploteson kerkesat formale per t'u konsideruar akt i lidhjes se nje marreveshjeje nderkombetare, sipas Konventes se Vjenes per te Drejten e

Traktateve

Dispozitat relevante te Konventes se Vjenes, per interpretimin e shkembimit te letrave

ndermjet kryeministrit Tha<;i dhe sekretarit Rasmussen, jane nenet 7 dhe 11 te asaj

Konvente.

Neni 7, par. 2, nenpar. (a) i Konventes percakton se: "In virtue of their functions and

without having to produce full powers, the following are considered as representing their

State: (a) Heads of State, Heads of Government and Ministers for Foreign Affairs, for the

purpose of performing all acts relating to the conclusion of a treaty" (theks i shtuar).

Kjo do te thote se kryeministri i atehershem, z. Tha<;i, duke qene "Head of Government",

konsiderohej ipso facto perfaqesues i autorizuar i shtetit te Republikes se Kosoves, per sa i

perket arritjes se traktateve me shtete te tjera dhe organizata nderkombetare, sikurse

NATO.

Pastaj, sipas nenit 11 te Konventes, shkembirni i letrave njihet shprehirnisht si forme e

marreveshjes nderkombetare: "The consent of a State to be bound by a treaty may be

expressed by ... exchange of instruments constituting a treaty ... " (theks i shtuar). Madje,

kjo eshte nje forme e marreveshjes nderkombetare qe Republika e Kosoves e kishte

shfrytezuar edhe perpara vi tit 2013. 7 Duke u lexuar bashke, pra, nenet 7 dhe 11 te

Konventes perbejne baze te mjaftueshme qe shkembirni i letrave ndermjet kryeministrit

Tha<;i (ne kapacitetin e tij si "Head of Government") dhe sekretarit Rasmussen, te

konsiderohet akt i lidhjes se nje marreveshjeje nderkombetare.

Megjithate, per te qene sa me te qarte, duhet te bejme nje dallim te prere mes dy pyetjeve:

(1) Shkembirni i letrave ndermjet kryeministrit Tha<;i dhe sekretarit Rasmussen, a

konsiderohet akt i lidhjes se nje marreveshjeje nderkombetare?

7 Shih, p.sh., Ligjin Nr. 04/L-148 per Ratifikimm e Marreveshjes Nderkombetare mes Republikes se

Kosoves dhe Bashkimit Evropian mbi Misionm e Bashkimit Evropian per Sundim te Ligjit ne Kosove

(miratuar 7 shtator 2012).

(2) Cilat jane efektet juridike qe jane prodhuar nga ky akt?

Per sa i perket pyetjes se pare, ky Opinion ka argumentuar se, ne baze te se drejtes

nderkombetare publike, perkatesisht Konventes se Vjenes per te Drejten e Traktateve, ky

shkembim i leb·ave duhet konsideruar akt i licU1jes se nje marreveshjeje nderkombetare.

Ndersa, per sa i perket pyetjes se <;:fare efektesh juridike jane prodhuar si rezultat i ketij akti,

sidomos duke marre parasysh shperfilljen e plate te kerkesave kushtetuese per bartjen e

sovranitetit cU1e ratifikimin e marreveshjeve nderkombetare (shih pjesen B, poshte), kjo

eshte nje r;eshtje krejt tjeter, per te cilen mbetet per t'u sqaruar me nje takim eventual midis

kryemin.isb·it te Republikes se Kosoves dhe sekretarit te pergjithshem te N ATO-s.

B. Fshehja e marreveshjes prej Kuvendit te Republikes se Kosoves, paraqet shkelje flagrante te kerkesave kushtetuese per bartjen e kompetencave shteterore te organizata nderkombetare (Neni 20 [Bartja e Sovranitetit]) dhe ratifikimin e marreveshjeve nderkombetare (Neni 18 [Ratifikimi

Maneveshjeve Nderkombetare])

Kalimi te KFOR-i i se drejtes absolute te vetos mbi misionet e FSK-se ne nje pjese te

territorit te Republikes se Kosoves, perben nje bartje te qarte te kompetencave sovrane te

nje organizate nderkombetare. Si e tille, marreveshja e nenshkruar nga kryemin.istri Thar;i e

implikon menjehere nenin 20 [Bartja e Sovranitetit] te Kushtetutes se Republikes se

Kosoves. Sipas kesaj dispozite, kalimi i kompetencave shteterore te organizata

nderkombetare mund te behet vetem "ne baze te marreveshjeve te ratifikuara

nderkombetare" (neni 20, par. 1; theks i shtuar).

Kjo do te thote se, kurdohere qe kryemin.istri, apo ndonje perfaqesues tjeter i Republikes se

Kosoves, lidh nje marreveshje nderkombetare qe e ka per qellim bartjen e sovranitetit te nje

organizate nderkombetare, kjo marreveshje u nenshtrohet automatikisht kerkesave

kushtetuese qe rregullojne procedurat per ratifikimin e marreveshjeve nderkombetare. Keto

kerkesa kushtetuese gjenden ne nenin 18 te Kushtetutes [Ratifikimi i Marreveshjeve

N der kombetare].

Nga teksti i nenit 18, eshte e dukshme qe kryeministri Thar;i, duke mbajtur sekrete

marreveshjen ne diskutim, ka shkelur ne menyre flagrante kete dispozite kushtetuese. Se

pari, neni 18, par. 1 e percakton qarte se marreveshjet nderkombetare qe kane te bejne me

disa r;eshtje te caktuara, duhet te ratifikohen nga 2/3 te deputeteve te Kuvendit te

Republikes se Kosoves. Mes ketyre jane marreveshjet qe kane te bejne me "[1] territorin, [2]

paqen, [3] aleancat, [4] r;eshtjet politike dhe ushtarake". Shkembimi i letrave ndermjet

kryeministrit Thar;i dhe sekretarit Rasmussen, ka te beje qartazi me tri nga keto kater fusha.

Perkatesisht, ky shkembim i letrave i kufizon misionet e FSK-se brenda nje pjese te caktuar

territoriale te Republikes se Kosoves dhe bart nje kompetence shteterore tek nje trup

nderkombetar ushtarak per ruajtjen e paqes ne territorin e Republikes se Kosoves. Prandaj,

duke bartur kompetenca shteterore tek KFOR-i pa kerkuar ratifikimi.n e marreveshjes prej

2/3 te deputeteve te Kuvendit, kryeministri Thar;i ka shkelur ne menyre flagrnnte nenin 18, par. 1 te Kushtetutes.

Se dyti, dhe pavaresisht nga kjo, fshehja e marreveshjes nga ana e kryeminisb·it Thar;i

para.get shkelje te paragrafit 3 te se njejtes dispozite: "Presidenti i Republikes se Kosoves

ose Kryeministri njoftojne Kuvendin sa here qe te nenshknthet nje marreveshje

nderkombetare" (theks i shtuar). Duke mbajtur krejtesisht sekrete marreveshjen e

nenshkruar, kryeministri Thar;i e shkeli, gjithashtu ne menyre flagrante, edhe kete detyrim

kushtetues ndaj Kuvendit. Detyrimi per te njoftuar Kuvendin nderlidhet ngushte me ha.pat

e metutjeshem qe ky institucion duhet t'i ndermarre nese, ashtu si ne rastin konkret,

marreveshja e nenshkruar duhet t'i nenshtrohet ratifikimit me votat e 2/3 te deputeteve. Ne

kete menyre, duke fsh ehur prej Kuvendit marrevcsbjen sekrete te Brukselit, ne

kundershtim me nenin 18, par. 3 te Kushtetutes, prcsidenti Thac;: i e privoi Kuvendin nga e

drejta e tij kushtetuese per t'u shprehur per osc kunder ratifikimit te asaj marreveshjeje.

C. Fshehja e marreveshjes prej Kuvendit te Republikes se Kosoves, mund te

konsiderohet "shkelje e rende e Kushtetutes" ne kuptimin e nenit 91 te

Kushtetutes [Shkarkimi i Presidentit)

Deri tani kemi konstatuar se, duke bartur kompetenca sovrane te Republikes se Kosoves te

nje organizate nderkombetare dhe duke fshehur kete bartje nga Kuvendi, kryeministri

Thac;:i ka shkelur ne menyre flagrante tri dispozita kushtetuese: nenin 20, par. 1; nenin 18,

par. 1; dhe nenin 18, par. 3.

Evidentimi i ketyre shkeljeve, ngre menjehere pyetjen nese ato mund te konsiderohen " te

renda" ne kuptimin e nenit 91 te Kushtetutes [Shkarkimi i Presidentit], i cili percakton se:

"Presidenti i Republikes se Kosoves mund te shkarkohet nga Kuvendi .. . nese Gjykata

Kushtehiese ka perca.ktuar se ajo / ai ka bere shkelje te rende te Kushtetutes" dhe se:

"Procedura per shkarkimin e Presidentit te Republikes se Kosoves mund te iniciohet nga

nje e treta (1 /3) e deputeteve te Kuvendit, te cilet nenshkruajne nje peticion, i cili shpjegon

arsyet per shkarkim" (neni 91, par. 1 dhe 2). Po ashtu, neni 113, par. 6 i Kushtetutes

percakton se: "Tridhjete (30) a me shume deputete te Kuvendit te Kosoves, jane te

autorizuar te ngrene c;:eshtjen nese Presidenti i Republikes se Kosoves ka kryer shkelje

serioze te Kushtetutes". Sipas Ligjit Nr. 03/L-121 per Gjykaten Kushtetuese, neni 45, nje

kerkese e tille "duhet te parashtrohet brenda afatit prej tridhjete (30) diteve qe nga dita kur

shkelja e pretenduar kushtetuese nga ana e Presidentit eshte bere publike".

Sic; eshte e dukshme prej ketyre dispozitave, kompetencat ekskluzive per inicirnin e

procedures se shkarkimit dhe, me pas, per gjykimin e presidentit, perkatesisht i kane

Kuvendi dhe Gjykata Kushtetuese, jo kryeministri. Megjithate, vleresimi juridik i Zyres se

Kryeministrit eshte se ekzistojne disa arsye te forta per te besuar se shkeljet kushtetuese qe i

ka kryer presidenti Thac;:i, gjate kohes qe ishte kryeministri i vendit, mund te konsiderohen

te renda.

Se pari, duke fshehur marreveshjen prej deputeteve te Kuvendit, presidenti Thac;:i ka

shkelur mbi nje nder parimet themelore te nje Republike demokratike: ndarja e pushtetit. Nelli 4 [Forma e Qeverisjes dhe Ndarja e Pushtetit], par. 1, i Kushtetutes percakton

shprehimisht se: "Kosova eshte Republike demokratike e bazuar ne parirnin e ndarjes se

pushteteve dhe kontrollit e balancirnit ne mes tyre, sikurse eshte percaktuar me kete

Kushtetute". Sic;: u evidentua me lart, ratifikirni i marreveshjeve nderkombetare ne c;:eshtje te

caktuara eshte kompetence ekskluzive e Kuvendit te Republikes se Kosoves, i cili, po ashtu,

ka te drejte kushtetuese te njoftohet kurdohere qe kryeministri ose presidenti nenshkruan

nje marreveshje nderkombetare. Duke nenshkruar marreveshjen me NATO-ne dhe, me pas,

duke e fshehur ate marreveshje prej Kuvendit, presidenti Thac;:i, gjate kohes kur ishte

kryeminister, uzurpoi kompetencat kushtetuese te rezervuara per Kuvendin dhe, ne kete

menyre, ka shkelur mbi parirnin themelor demokratik te ndarjes se pushtetit.

Se dyti, ajo qe i ben edhe me te renda shkeljet e kryera nga kryeministri Thac;:i, eshte se

permbajtja e marreveshjes sekrete kufizon drejtpersedrejti sovranitetin e Republikes se

Kosoves. Njesoj si ndarja e pushtetit, edhe sovraniteti i Republikes eshte nje nder pa.rim.et

baze te Kushtetutes: "Republika e Kosoves eshte shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik,

dhe i pandashem" (neni 1, par. 1) dhe "Sovraniteti dhe integriteti territorial i Republikes se

Kosoves eshte i pacenueshem, i patjetersueshem dhe i pandashem dhe mbrohet me te gjitha

mjetet e percaktuara me kete Kushtetute dhe me ligj" (neni 2, par. 2). Prandaj, duke kaluar

kompetenca sovrane te Republikes se Kosoves te nje organizate nderkombetare, ne

shperfillje te kerkesave te nenit 20 dhe nenit ]8 te Kushtetutes, kryemin.istri Thac;i shkeli

mbi edhe nje tjeter parim themelor kushtelues.

Se t:reti, vlen te tJ1eksohet se, duke mbajtur te fshehur marreveshjen ne diskutim,

kryemin.ish·i Thac;i gjithashlu e privoi Kuvendin nga faktet kyc;e te domosdoshme per

shqyrtimin e mirefillte edhe te n,arreveshjes tjeU!r te Brukselit (marreveshja Kosove- BE /

BE-Serbi). Cati c;do marreveshje nderkombelare reflekton nje kompromis teper delikat

ndermjet paleve perkatese. Secila pale i ofron pales ljeter ato koncesione qe jane te

nevojshme qe ajo te pranoje edhe kerkesat qe ia paraqet. Si\ e kemi pare ne Permbledhjen e

Fakteve, kJyeminislTi Thac;i i ka bindur deputetet c Kuvendit qe ta ratifikojne ate

marreveshje duke iu garanluar se ai nuk kishte bere kompromis me sovranitetin e

Republikes se Kosoves: 11 definitivisht kjo marreveshje eshte arritur ne pajtueshmeri me

Kushtetuten dhe ligjet e Kosoves, qe garant-on integrit-et-in dhe sovranUetin territorial te Kosoves 11

•

Mirepo, sic; e kuptojme tani, ajo qe nuk e kishte zbuluar kryeministri Thac;i eshte se, ne nje

marreveshje tjeter sekrete, te arrilur ne te njejten <lite, ai kishte bere nje kompromis

pikerisht me sovranitetin territorial te Kosoves. Duke e privuar Kuvendin nga kjo informate

kyc;e, kryem.inish·i Thac;i i privoi deputetet nga mundesia per te analizuar dhe vleresuar te

gjitha koncesionet qe ai i kishte ofruar per te arritur ate marreveshje. Me fjale te tjera: Ne

mungese te kesaj infonnate kyc;e, deputetet e kishin te pamundur te vendosnin nese ato qe

ka fituar Republika e Kosoves me ratifikimin e asaj marreveshjeje, justifikonin krejt ato qe i

ka humbur. Kur deputetet e Kuvendit e votuan ratifikimin e marreveshjes me 27 qershor

2013, nuk e din.in sakte se pikerisht c;fare c;mimi kishte paguar kryem.inistri Thac;i ne

Bruksel, ne emer te Republikes se Kosoves. Fakti qe kjo marreveshje konsiderohet si nje

nder me te rendesishm.et ne historine e Republikes sone, vetern i nenvizon edhe me shume

se sa te renda ishin shkeljet e kryera nga kryem.inistri Thac;i.

Se katerti, arsyetimi i Gjykates Kushtetuese ne rastin e ish-presidentit, Shkelqesise se Tij, z.

Fahnir Sejdiu, 8 jep mbeshtetje te rnetejshme per qendrimin se shkeljet e kryera nga

presidenti Thac;i mund te konsiderohen "te renda". Ne kete rast, Gjykata shqyrtoi c;eshtjen

nese presidenti Sejdiu kishte kryer shkelje te rende te Kushtetutes duke mbajtur

njekohesisht post.in e presidentit dhe post.in e kryetarit te Lidhjes Demokratike te Kosoves.

Per te zgjidhur kete c;eshtje, Gjykata vendosi nje standard specifik per te konstatuar nese

shkelja ne diskutim rnund te konsiderohej ~ rende: "Me qellim qe te konsiderojme nese kjo

eshte vetem nje shkelje teknike e Kushtetutes ose shkelje serioze, Gjykata duhet te vleresoje

ndikimin e vendimit te Presidentit mbi besueshmerine e publikut ne zyren e Presidentit te

Republikes se Kosoves .... <;do qytetar i Republikes gezon te drejten qe te sigurohet nga

paanshmeria, integriteti dhe pavaresia e Presidentit. .. . Opinioni i Gjykates eshte se kjo

nuk rnund te ndodhe kur Presidenti ende mban post shurne te larte ne nje nga partite

politike me te njohura ne vend dhe arr.in ne perfundimin se Presidenti ka kryer shkelje

serioze te Kushtetutes ... 11 (par. 69-70; theks i shtuar).

I njejti standard qe u zbatua ne rastin e presidentit Sejdiu, duhet te zbatohet ne menyre te

barabarte edhe ne rastin e presidentit Thac;i. Prandaj, per te konstatuar nese shkeljet e

kryera nga presidenti Thac;i jane vetem II shkelje teknike te Kushtetutes ose shkelje serioze11,

duhet te vleresojrne ndikimin e ketyre shkeljeve mbi "besueshmerine e publikut ne zyren e

President.it te Republikes se Kosoves". Dhe, per ta vleresuar kete pike, duhet te marrim

parasysh, ne vec;anti, dy kompetenca kushtetuese te president.it, te parashikuara me nenin

84 te Kushtetutes [Kompetencat e Presidentit]: Presidenti "(7) nenshkruan rnarreveshjet

8 Rasti Nr. KI 47 / 10, Naim Rrustemi d/ie 31 deputete te tjere tif K11vendit te Republikes se Kosovi:'s kunde'r Shkelqisi:' se Tij, Fnh11ir Sejdiu, President i Rep11blikes se Kosoves (28 shtator 2010).

nderkombetare 11c pnjtim me kete K11sl1tet11t i!" dhc "('12) cshtc Kornandant Suprem i

Forcave te Sigurisc te Kosoves" (thcks i shtua r) . Po c1shtu , duhct Le rnarrim parasysh cdhe

tekst:in e betimit tc presidentit, sipas Ligjil Nr. 03/ L-094 per Prcs idcntin e Republikes se

Kosoves, nen.i 5, pc1r. 1: "Betohem se lerc fuqine time do L' ia kushloj ruajtjes se pavaresise,

sovm11itetit rll,e i11tegritetit t-erritorinl t'i! Rep11/Jlikes si! Kosovi!s, sigurimit te lirive dhe te tc

drejtave njerezore e qytetare, respekti.m.it dhe mbrojtjes se Kushtetutcs dhe ligjeve, ruajtjes

se pages dhe m.ireqenies se te gjithe gytetareve Le Republikes se Kosoves dhc me ndergjegje

e pergjegjesi do t' i kryej te gjitha delyrimet e mia" (Lheks i shtua r).

Shkeljet kushtelc1ese te kryera nga presidenti Tha<;i mund te kenc nje ndikim te rende ne

besueshmerine e publikut, lidhur me te gjitha pikat e larlpermendura. Perkatesish t, duke

marre parasysh natyren e shkeljeve ne fjale, publiku nuk mund te ke te me besim qe

presidenti Tha<;i do te "nenshkruaje marreveshjet nderkombetare ni! paj tirn me ki!ti!

K11sl1tet11tit', kur ai ve<;se ka nenshkruar nje marreveshje nderkombetare qe e shkel ate

Kushtetute ne menyre flagrante. Po ashtu, eshte e pamohueshme se mund te ndikohet

rende besueshmeria e publikut se presidenti Tha<;i mund te kryeje rolin e "Komandantit

Suprem i Forcave te Sigurise te Kosoves" , kur te drejten e vetos mbi te gjitha misionet e

FSK-se ne veri te Kosoves, ai ia ka kaluar nje organ.izate nderkombetare permes nje

marreveshjeje sekrete dhe kunderkushtetuese. Dhe, se fundrn.i, vihet ne pikepyetje nese

publiku do te mm\d te kete besim se presidenti Tha<;i vertet mund t' ia kushtoje tere fuqine

e tij "ruajtj es se ... sovran.itetit dhe integritetit territorial te Republikes se Kosoves" , si<; e

kerkon bet:imi i tij, kur ai ve<;se ka deshmuar se eshte i gatshem te beje kompromise te

fshehta, pikerisht me sovran.itet:in dhe integritet:in territorial te Republikes se Kosoves.

Per keto arsye, ne baze te standard.it te caktuar nga vete Gjykata Kushtetuese, shkeljet e

kryera nga presidenti Tha<;i mund te konsiderohen "shkelje serioze" te Kushtetutes dhe jo

vetem "shkelje tekn.ike".

D. Nuk mund te mbrohet presidenti Tha~i prej procedures se shkarkimit nga pozita e presidentit duke cituar faktin se "shkeljen e rende te Kushtetutes" e kishte kryer perpara se te behej president

Edhe nese pranohet se shkeljet qe ka kryer presidenti Tha<;i, gjate kohes kur ishte

kryemin.ister, ishin "te renda", a mund te argumentohet se keto shkelje nuk mund te

sherbejne si baze per shkarkirn.in e tij, per shkak se keto shkelje i kishte kryer perpara se te

behej president?

Per t'i dhene pergjigje kesaj pyetjeje, kthehemi perseri te teksti i Kushtetutes, perkatesisht,

te nen.i 91, par. 1, i cili, ne pjesen relevante, percakton se: "Presidenti i Republikes se

Kosoves mund te shkarkohet nga Kuvendi ... nese Gjykata Kushtetuese ka percaktuar se

ajo/ai ka bi!ri! shkelje ti! ri!ndi! ti! K11shtet11ti!s" (theks i shtuar) . Ajo qe verehet ketu eshte qe

teksti i kesaj dispozite nuk vendos asnje kufizim per sa i perket kohi!s ne te cilen eshte kryer

shkelja e rende; nuk percakton se nje shkelje e rende e kryer perpara zgjedhjes se presid entit

ne post:in e tij aktual, s' do te mund te sherbente si baze per shkarkirn.in e tij.

Duket qarte, pra, qe teksti i Kushtetutes, lexuar drejtperdrejt, nuk perjashton mundesine e

shkarkimit te presidentit per nje shkelje qe ai e kishte kryer perpara se te behej president.

Atehere, nese kete perjasht:im do ta impononim mbi tekst:in nga jashte tij, do te duhej te

kishim arsye te forta, ne baze te parimeve ti! tjera kushtetuese, per ta bere nje perjashtim te

t:ille. A ekziston, pra, ndonje parim kushtetues qe do te mund te justifikonty perjashtimin e

mundesise se shkarkimit te presidentit Tha<;i per shkeljet e renda qe ai i ka kryer gjate

kohes kur ishte kryern.in.ister?

Jo vetem qe nuk ekziston ndonje parim i till e, por ka arsyc te forta kushtetuese per te mos e

pe1iashtuar kete mundesi. Perkatesisht, ka lTi faktc kyc;:e ge jane vendimtare per analizimin

e kesaj c;:eshtjeje:

(1) Kuvendi nuk ishte ne dijeni per shkclje t ge kishte krye r z. Tha c;:i ne momenlin kur ai

u zgjodh si president.

(2) Arsyeja pse Kuvendi nuk ishte nc dijen.i per shkeljet qe kishte kryer z. Thac;:i ne

momentin kur ai u zgjodh si president, ishte qe ai vete kishte fshehur prcj tyre

informatat e nevojshme per te konstatuar keto shkelje.

(3) Njera prej shkeljeve kushtetuese ge kishte kryer z. Tha c;:i perpara se te behej

president ishte pikerisht fshehja e ki!tyre informatave pref Kuvendit.

Duke marre parasysh keto h·i fakte, del qe, ne qofte se do te perjashtonim mundesine e

shkarkimit te presidentit Thac;:i per shkeljet e kryera perpara se te behej president, a tehere

kjo do te thoshte se presidenti do te kishte mundesi t'i shpetonte plotesisht llogaridhenies

ndaj Kuvendit ni! rdo kohi!, edhe perpara se te zgjidhej president, edhe pasi eshte zgjedhur.

Ne kohen kur z. Thac;:i ishte kandidat per president, deputetet e Kuvendit ishin te

pafuqishem per te marre parasysh keto shkelje kur kane votuar per ose kunder

kandidatures se tij , per shkak se z. Thac;:i kishte fshehur prej tyre informatat lidhur me keto

shkelje. Kjo do te thote se, ne nje rast te tille, e vetmja mundesi kushtetuese qe e ka Kuvendi

per t' i kerkuar llogari presidentit per shkelje te fshehura te Kushtetutes, eshte permes

procedures se shkarkimit. Nese Kuvendi privohet edhe nga kjo mundesi e fundit, atehere

kjo do te krijonte nje disekuiliber serioz ne ndarjen e pushtetit ne mes Kuvendit dhe

presidentit, ne te cilen nje kandidat per president do te kishte incentive te forte per te

fshehur te gjitha shkeljet qe mund te kishte kryer ne te kaluaren, duke e ditur se, pasi te

zgjidhej president, ai do te behej i paprekshem dhe i pandeshkueshem nga Kuvendi, lidhur

me ato shkelje. Per t'iu shmangur nje c;:orientimi te tille ne sistemin kushtetues te

Republikes sone, duhet te lexojme nenin 91 te Kushtetutes ashtu sic;: eshte, pa asnje

perjashtim artificial per shkeljet e kryera perpara zgjedhjes se presidentit ne postin e tij.

Edhe rasti i ish-presidentit Sejdiu, i cituar me lart, i jep mbeshtetje ketij qendrimi. Kemi

verejtur qe, sipas Gjykates Kushtetuese, me rendesi primare eshte c;:eshtja se sa ndikon

shkelja e pretenduar ni! besueshmi!rini! e publikut qe presidenti eshte ne gjendje te ushtroje

kompetencat e tij ne menyren e duhur. Dhe, eshte e padiskutueshme qe shkeljet te cilat

presidenti i ka kryer perpara se te behej president, mund te ndikojne mjaft ne

besueshmerine e publikut, sidomos kur e vetrnja arsye pse publiku nuk ka gene ne dijeni

me perpara per keto shkelje, eshte pikerisht se presidenti vete i kishte mbajtur ato

krejtesisht te fshehura.

PERFUNDIM

Duke marre parasysh provat ne dispozicion te Zyres se Kryeministrit, si dhe dispozitat

relevante te Kushtetutes se Republikes se Kosoves, ekzistojne baza te mjaftueshme per te

konstatuar primn Jncie se presidenti Thac;:i, gjate kohes kur ishte kryeminister, ka kryer

shkelje te renda te Kushtetutes dhe se kryerja e ketyre shkeljeve justifikon inicimin e

procedures kushtetuese per shkarkimin e tij nga pozita e presidentit te Republikes se

Kosoves.