związki historyczne polski i szkocji.pdf

Związki historyczne Polski i Szkocji

Flaga polska Flaga szkocka


Oset – narodowy kwiat Szkocji. I polska malwa


Ramy chronologiczne prezentacji XVI – XVII w.Pierwsze kontakty między Szkotami a Polakami miały

podłoŜe handlowe i zostały nawiązane juŜ za panowania w Polsce króla Zygmunta Augusta w latach 1548 - 1572. Niezbyt Ŝyzne góry i przeludnione niziny od wieków zmuszały Szkotów do emigracji. Emigrowali teŜ często z przyczyn politycznych, niechętni angielskiej dominacji, prześladowani z powodów religijnych. Za panowania Marii Stuart uciekali z Ojczyzny purytanie1).

Za panowania ElŜbiety I uciekali z ojczyzny katolicy. Król Polski Zygmunt August w sprawach wyznaniowych przestrzegał ściśle zasad tolerancji religijnej. Przypisuje mu się nawet powiedzenie: „Nie będę królem waszych sumień”.

Głównym źródłem dochodów szkockich emigrantów było nie kupiectwo, jak u Anglików, lecz domokrąŜstwo; tobole na własnym ramieniu, albo na koniu, rozwozili oni przewaŜnie tak zwaną „norymberszczyznę”2)przewaŜnie tak zwaną „norymberszczyznę”2)

1 Grupa wyznaniowa powstała w XVI wieku w Anglii i Szkocji, dążąca do oczyszczenia kościoła anglikańskiego z wszelkich pozostałości katolicyzmu i przywrócenia czystości doktrynalnej w duchu bezkompromisowego kalwinizmu. Purytanie dążyli do uniezależnienia kościoła od władzy królewskiej. Byli zwolennikami surowego trybu życia, pracowitości, oszczędności, przeciwnicy zbytku i rozrywek. (EP t III str. 754 PWN, W-wa 1975)

2 Norymberga od 1219 r. wole miasto Rzeszy do XVII w. słynęła z produkcji galanterii („norymberszczyzny”) oraz rzemiosł metalowych. (EP t. III, str 303, PWM, W-wa, 1975 r.)


Bogaci kupcy szkoccy zakładają w Polsce Kompanię Handlową zwaną Angielską, występuje teŜ w źródłach pod nazwą Wschodnia.

Królowa ElŜbieta zabiegała przy pomocy Szkotów o poparcie handlu angielskiego i pokonania Hanzy1, uzyskania przywilejów dla kampanii Elblągu, siedziby kupców szkockich.

Kupcy szkoccy mieli takŜe poparcie króla polskiego Stefana Batorego, który był w sporze z miastem Gdańsk, głównym konkurentem Elbląga w handlu morskim.

Kupcy szkoccy uzyskali wtedy znaczne przywileje, szczególnie w czasie blokady Gdańska przez wojska króla Batorego.

W marcu 1577 r. Batory wydał uniwersał, który w praktyce oznaczał wprowadzenie całkowitej blokady

W marcu 1577 r. Batory wydał uniwersał, który w praktyce oznaczał wprowadzenie całkowitej blokady ekonomicznej miasta.

Kilka miesięcy później do Elbląga wpłynął nie tylko olbrzymi strumień towarów, ale tutaj zaczęły przenosić się spółki handlowe, cudzoziemcy.

Gwałtownie wzrosła liczba statków przybijających do nadbrzeŜa elbląskiego.

1 Hanza – związek kupców lub miast w Europie średniowiecznej od XIII w. mający na celu uzyskiwanie przywilejów w handlu, największe znaczenie (hanza niemiecka - związek miast północnoniemieckich i miast nadbałtyckich). Doprowadziła do monopolizacji handlu północnoeuropejskiego, wspólna polityka zagraniczna, prowadzenie wojen; od XVI w. spadek znaczenia. (EP PWN, tom III, str. 287, W-wa 1975 r.)


Lata 1579 – 1626, to okres prosperity porty w Elblągu i kupców szkockich.

Przedmiotem handlu kupców angielskich i szkockich były następujące towary: z Polski wywoŜono zboŜe w duŜych ilościach, drewno, smołę, potaŜ1, popiół, wosk.

Do Polski przywoŜono: sukno na potrzeby wojska, artykuły kolonialne.

Kupcy gdańscy i szkoccy nabywali szwedzki osmund (nazwa surówki) i przekuwali ją na sztaby w gdańskich hamerniach2. Następnie ekspediowali na drugą stron Sundu3.

Obroty handlu morskiego były w znacznej mierze uzaleŜnione od sytuacji politycznej, częstych wojen, jakie prowadziła Polska. Przykładem mogą słuŜyć losy Szkockiej Kompanii w Elblągu, która w wyniku wojen polsko - szwedzkich utraciła swoją świetność. Po zajęciu Elbląga przez Szwedów sejm polski nałoŜył ograniczenia na handel z portami znajdującymi się w rękach Szwedzkich. Od tego momentu monopol na pośrednictwo w handlu między Wyspami Brytyjskimi a Polską przejęło miasto Gdańsk, w którym teŜ przebywali kupcy szkoccy, byli oni jednak w mniejszości.przebywali kupcy szkoccy, byli oni jednak w mniejszości.

1 Potaż (niem.) – chem -> węglan potasu (K2CO3) stosowany m.in. do wyrobu szkła, mydła, środków piorących, w farbiarstwie. Do I poł. XVII w. monopolistą produkcji potażu i jego eksporcie był Gdańsk. Piopiół drzewny był używany dawniej jako źródło potażu2 Hamernia (niem.) kuźnica, dawniej zakład hutniczy z dymarką i młotem napędzanym kołem wodnym.

3 Sund – cieśnina między Półwyspem Skandynawskim z wyspą Zelandią, łączy Morze Bałtyckie z cieśniną Kattegat, nad Sundem Kopenhaga.


• Szkoci, zajmujący się handlem detalicznym, byli z punktu widzenia kupców miejskich, zorganizowanych w korporacje, grupą niewygodnych konkurentów.

• Czynili ci kupcy starania o ustawodawstwo „przeciw śydom, Szkotom i innym luźnym”• Edyktów przeciw handlarzom szkockim uzyskało mieszczaństwo kilka: dla Prus Królewskich - w

latach 1531 – 1580, dla Polski - w latach 1551 – 1594.• Przeplatają się z tymi edyktami indywidualne przywileje, czyniące z kupców szkockich

dostawców królewskich i udzielające im prawo sprzedaŜy detalicznej w miejscu aktualnego pobytu dworu królewskiego. Jednocześnie umieszczenie ich w osobnej pozycji w uniwersałach poborowych do wojska, nadawało Szkotom osobny statut prawny obok innych grup pośredników i przekupniów. do wojska, nadawało Szkotom osobny statut prawny obok innych grup pośredników i przekupniów.

• Wędrowni kupcy szkoccy docierali takŜe do Lublina, o czym świadczy wymownie fakt, Ŝe dokument królewski z 1658 r. wystawiony w związku z nałoŜoną na miasto „donatywą”1 w wysokości 8000 złotych, nakazywał obciąŜyć odpowiednio kupców obcych, na pierwszym miejscu wymieniając Szkotów.

•

• 1 Donatywa – medal wyrabiany w większej ilości przez miasta pruskie i Rygę, jako dar – upominek za przywileje królewskie, w celu czołobitności, wdzięczności, uproszenia łaski, wsparcia skarbu królewskiego. Medal bywał ciężki – od półtora do 10 dukatów (Encyklopedia Staropolska, tom I, str. 234, PWN W-wa 1990 r.).


• W 1603 r. kapitan Abraham Young uzyskuje od króla polskiego Zygmunta III Wazy tytuł zwierzchnika wszystkich Szkotów w Polsce.

• Zostaje uprawniony do zbierania podatków i tworzenia autonomicznego sądownictwa, które się jednak nie utrzymało się przez dłuższy czas.jednak nie utrzymało się przez dłuższy czas.

• Wzajemne kontakty między Szkocją, Anglią a Polską na początku omawianego okresu były raczej luźne.

• Zawiązali je Łascy: stryj Jan – organizator Kościoła Cudzoziemskiego w Londynie, wywierał wpływ na arcybiskupa Cranmera i bratanek Olbrycht, ale podróż jego miała charakter ściśle prywatny.

Związki historyczne Polski i SzkocjiJan Łaski, znany też jako Joannes a Lasco (ur. 1499 w Łasku, zm. 8 stycznia 1560 w Pińczowie) –początkowo ksiądz katolicki, następnie pastor i teolog protestancki, najwybitniejszy polski działacz Reformacji, humanista i dyplomata. Organizator zborów ewangelickich w Anglii i wschodniej Fryzji, twórca Kościoła kalwińskiego w Polsce. Bratanek prymasa Polski Jana Łaskiego (Starszego). Jedyny polski działacz Reformacji o znaczeniu europejskim; jest upamiętniony na pomniku Reformacji w Genewie.W 1553 Łaski musiał opuścić Anglię podczas trwania represji przeciwko protestantom rozpętanych przez królową Marię Tudor (zwaną "Krwawą Mary"). Zachęcony wieściami o "Krwawą Mary"). Zachęcony wieściami o postępach Reformacji w Polsce, Łaski po 17 latach (w 1556) wrócił do ojczyzny, gdzie jako "arcykacerza" przywitała go wrogość katolickiego duchowieństwa, które podjęło zabiegi o wydalenie go z Polski. Król Zygmunt II August zezwolił mu jednak na pozostanie oraz na prywatne spotkania i zjazdy ze szlachtą i ministrami. Polscy protestanci powitali Łaskiego z radością i wiarą w jego doświadczenie i zdolności organizacyjne.Łaski walnie przyczynił się do "protestantyzacji" Kościoła anglikańskiego i stworzył podstawy dla późniejszego ruchu purytańskiego w Anglii.

Związki historyczne Polski i SzkocjiŚciślejsze stosunki Anglii z Polską zawiązały się dopiero za panowania Stuartów, gdy Anglia ze Szkocją były połączone unią personalną. Król Jakub VI, który jako Jakub I objął tron w Anglii w 1603 r. łącząc Anglie i Szkocję unią personalną – wówczas teŜ, juŜ nie bardzo w Polsce, odróŜniano Szkotów od Anglików1.

Jakub I - jako król Szkocji, nie miał okazji do stałych kontaktów z Polską, która traktowana była w Anglii i Szkocji, jako główny dostawca surowców, zwłaszcza pszenicy.

Polacy, zwłaszcza szlachta, była zainteresowana handlem morskim, w zaleŜności od ceny, jaką kupiec angielski płacił za polskie towary.

Anglia w omawianym okresie miała juŜ swoje stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne w wielu stolicach europejskich, z wyjątkiem Warszawy.

Kontakty prywatne i dyplomatyczne między Polska a Anglią odbywały się za pośrednictwem stałych agentów Kompanii Wschodniej z siedzibą we wspomnianym juŜ wcześniej Elblągu.W sprawach politycznych Polska wysyłała posłów, bądź korzystała z pośrednictwa kupców. Wykorzystał te fakty król Jakub I i wkrótce pośrednictwa kupców. Wykorzystał te fakty król Jakub I i wkrótce po objęciu tronu w Anglii wysłał Szkota W. Bruce’a z notyfikacją2 do króla Polski Zygmunta III. W odpowiedzi król polski, wysłał do Anglii posła z misją gratulacyjną. Misję powierzył Stanisławowi Cikowskiemu, szambelanowi3 królewskiemu; był on wyznania kalwińskiego.

1 Encyklopedia Staropolska, tom II, str. 586, PWN W-wa 1990 r

2. Notyfikacja – (od łac. notificatio) - urzędowe zawiadomienie drogą dyplomatyczną.

3 Szambelan, podkomorzy – urzędnik dworski, zarządzający dworem królewskim.


Król polski był zainteresowany uzyskaniem poparcia Anglii w walce o swoje prawa do korony szwedzkiej. Cikowskiemu towarzyszył wracający do Londynu, po skończonej misji, Szkot W. Bruce’a.

Na początku grudnia 1603 r. poseł polski był już w Londynie. W prywatnym posłuchaniu poseł zabiegał o pomoc w ekwipowaniu okrętów wojennych, które miały ochronić żeglugę polską i gdańską miały ochronić żeglugę polską i gdańską przed atakami floty szwedzkiej, poseł polski zapewnił również o swoim poparciu dla kupców Anglii.

Król Jakub I przyrzekł posłowi Cikowskiemu 20 statków, którymi miano przewieźć 8000 ludzi. Werbunek powierzył W. Bruce’owi 1

1 Edward Alfred Mierzwa „Anglia a Polska w pierwszej połowie XVII w. str. 29, PWN, W-wa 1986”


• Szkoci, zwłaszcza bitni górale, zasilali oddziały najemników w całej Europie. Szkocy piechurzy byli także w Polsce. Pierwsze wiadomości o zaciężnych szkockich najemnikach, walczących po stronie polskiej, w wojnie i Estonię, pojawiają się w roku 1600. Werbowano wtedy dwie roty szkockie, ze Szkotów zamieszkujących w Polsce i na terenie Prus; Dowodzili nimi: Aleksander Ruthvon i Abraha Young, liczyła 600 ludzi. W 1605 roku dwie roty szkockie uczestniczą w wojnie o Inflanty. W 1617 r. oddział piechoty szkockiej pod dowództwem Fullera 200 ludzi uczestniczy w próbie opanowania tronu rosyjskiego przez królewicza Władysława.

• Przygotowując się do odparcia najazdu tureckiego na Polskę w 1621 r. poseł króla polskiego Jerzy Ossoliński prowadził rokowania z królem Jakubem I w sprawie zgody na zaciąg z Szkocji 6000 ludzi. Zgodę uzyskał, ale zaciąg dał niewielkie i spóźnione rezultaty, prowadzący go Szkot Artur Aston zwerbował w 1621 r. 2000 żołnierzy1 .

• Jednakże okręty z zaciężnymi szkockimi zostały zatrzymane w Sundzie i powróciły do kraju. Aston z 300 ludźmi przybył do Polski i wziął udział w działaniach wojennych na terenie Inflant w 1622 r.

• Piechota szkocka, uzbrojona w ciężkie muszkiety, odniosła sukces w bitwie pod Gniewem.• Szkoccy oficerowie służą też w piechocie polskiej. Wspomniany już Artur Aston, Piotr Leormint osiedlili się w Polsce razem w rodzinami. Do rot

zaciężnych zgłaszali się dawni żołnierze szkoccy, chętnie zamieniający tobół wędrownego kramarza, na muszkiet i pikę2 .zaciężnych zgłaszali się dawni żołnierze szkoccy, chętnie zamieniający tobół wędrownego kramarza, na muszkiet i pikę2 .• Za panowania króla Władysława IV wojska zaciężne w Polsce zostały podzielone na autorament3 narodowy i cudzoziemski.

•

•• 1 Jan Wimmer „Historia Piechoty Polskiej do roku 1864”, Wyd. MON, W-wa 1978 r. str. 153, 157, 159.

• 2 Jan Wimmer „Historia Piechoty Polskiej do roku 1864”, Wyd. MON, W-wa 1978 r. str. 199.

• 3 Autorament (od łac. autoramentum) – obowiązek służby. Dawniej zorganizowanie, uzbrojenie wojska według pewnego wzoru; w dawnej Polsce regimenty narodowego i cudzoziemskiego autoramentu.


• Od tego czasu cudzoziemcy, służący w wojsku polskim, służyli w autoramencie cudzoziemskim, były wyjątki od tej reguły.

• Szkoci służyli w różnych rodzajach broni, liczba najemnych żołnierzy nie była stała, zwiększała się znacznie w okresie wojen.

• Osobny problem, to wojska nadworne (prywatne), które w XVII wieku liczebnie często przewyższały wojska Państwa Polskiego.

• Służący w nich cudzoziemcy, także Szkoci, nie zawsze bronili kraju. Często wojska prywatne służyły realizacji celów magnatów nie mających nic wspólnego z interesami państwa.służyły realizacji celów magnatów nie mających nic wspólnego z interesami państwa.

• Stopnie oficerskie i podoficerskie były takie same, jak w wojsku państwowym. • W drugiej połowie XVII w. żołnierzem w autoramencie cudzoziemskim był już , przede wszystkim

polski chłop, cudzoziemskie były częściowo kadry oficerskie i komenda1.

•

•• 1 „Historia Państwa i Prawa” t. II, str. 251, 254.


Wśród emigrantów szkockich, przebywających w Polsce, była duża grupa ludzi wykształconych. Jeden z nich, Loechiun zapisał się nawet w literaturze łacińsko – polskiej.

Jan Jonnston 1603 – 1675, lekarz Bogusława Leszczyńskiego, podskarbiego koronnego, Jan Jonnston urodził się w 1603 r. w Szamotułach w Wielkopolsce, był synem Szymona Jonstona ze Szkocji.

Studiował medycynę w Londynie Studiował medycynę w Londynie Cambridge, gdzie otrzymał stopień doktora medycyny. Zamieszkał na stałe w Lesznie, mieście należącym do rodziny Leszczeńskich.

W 1555 r. magnat Rafał Leszczyński założył szkołę ewangelicką, początkowo była to szkoła ludowa, lecz Rafał Leszczyński – wojewoda bełski, założył tam i hojnie wyposażył wyższą szkołę dla wyznania helwecko- czeskiego.

Jonston ułożył dla szkoły w Lesznie podręcznik dziejów powszechnych, wydany w Lesznie w 1639 r.


Najpomyślniejszym okresem dla Leszna był czas panowania Władysława IV. Miasto zyskało sławę europejską dzięki szkole i drukarni.

W Lesznie osiedliło się kilka tysięcy ewangelików. Jonstom zmarł 1 1685 r. Zwłoki jego przewieziono do Leszna i tam skremowano1.

1 Walerian Karasiński „Zarys Dziejów Reformacji w Polsce” t. II, str. 236 -237.


• Inną, bardzo znaną postacią, w omawianym okresie był, wspomniany już wcześniej W. Bruce’a, doktór praw, podróżnik, żołnierz, dyplomata.

• W 1596 r. zatrudnił go założyciel Akademii Zamojskiej Jan Zamoyski, na stanowisku wykładowcy prawa rzymskiego, z wysokim uposażeniem (400 talarów pensji rocznie).

• Rektor Akademii Zamojskiej Melchior Stefanowic chwalił Bruce’a przed kanclerzem, za pomoc i rady jakie otrzymywał od niego w sprawach Akademii1

•• Z nieznanych przyczyn, po prawie dwuletniej pracy, opuścił Zamość, rozpoczął nowe podróże.• Opisy angielskie i szkockie w podróży po Polsce, z końca XVI w. są przypisywane Bruce’a2• Opisy angielskie i szkockie w podróży po Polsce, z końca XVI w. są przypisywane Bruce’a2

•

•• 1 Adam Witusik „Z Raptularza Historyka”, str. 74-75.

• 2 Encyklopedia Staropolska t. II, str. 586. PWN, W-wa 1990 r.


ZamośćPortal Akademii Zamojskiej –widok współczesny


ODNALEZIONY

Portret Jana Zamoyskiego, jedynywykonany za jegoŜycia.

Znalazła go we Florencji w pałacu -galerii Uffizi zafascynowana postaciąhetmana Olga Niwińska. Zdjęcie -dzięki uprzejmości Ministero dei Benie le Attivita Culturali - zrobiła i całyobrazprzez3 latagruntowniebadała.obrazprzez3 latagruntowniebadała.

Portret olejny wykonał Cristofanodell'Altissimo na topolowej desceo wymiarach 60 x 44cmprawdopodobnie w 1600 roku.

Tak więc dzięki doktorantce z InstytutuSztuki PAN Ojciec ZałoŜyciel naszegomiasta nabrał kolorów.

Kto, jeśli nie my zamościanie, najlepiejzadbamy, by jego wspaniały wizerunekpoznał cały wirtualnyświat?

Związki historyczne Polski i SzkocjiSzkot Wilhelm Davison, lekarz królewski, w XVII w. na dworze króla Jana Kazimierza, dzięki mecenatowi żony króla Marii Ludwiki, mógł publikować swoje prace naukowe.

Jan Durie propagował zjednoczenie kościołów protestanckich w Polsce.


• Pod koniec XVI w. i w pierwszej połowie XVII w. liczba Szkotów mieszkających w Polsce była znaczna.• Dostępne źródła podają ich liczebność na około 30 – 40 tysięcy ludzi.• Zamieszkują Gdańsk, Królewiec, Poznań, Kraków, Lublin.• W przeciwieństwie do innych grup etnicznych, zamieszkujących w Polsce ulegają szybkiej asymilacji.• Szkoci posługują się na co dzień językiem swych kontrahentów, klientów i sąsiadów.• Wielu dochodzi do zamożności np. Robert Porties – syn krawca z Edynburga był w połowie XVII w. najbogatszym mieszkańcem Krosna, mecenasem

i fundatorem kościoła1. Wielu cudzoziemców, w tym także Szkotów, żeby zdobyć prawa miejskie, lub szlacheckie, starało się o tzw. indygenat2.• W drugiej połowie XVII w. asymilacja doprowadziła do zaniku Szkotów, jako odrębnej grupy etnicznej w Polsce.• W Polsce nasila się działalność kontrreformacji3 skierowanej przeciw innowiercom.• Szkocja w XVII w. wchodzi w fazę stabilizacji i rozwoju gospodarczego.•• Powoduje to zanik dopływu nowych emigrantów szkockich do Polski.••• Dziękuję za uwagę!•

•

•• 1 „Społeczeństwo Polskie od X do XX wieku” Ireneusz Ihnatowicz, Antoni Mączak, Benedykt Zientara, str. 331, KiW, W-wa 1988 r.• 2 Indygenat – przyjęcie obcego do szlachectwa i do mieszczaństwa. Prawo miejskie nabywał obcy łatwo; opłacał taksę, kawaler musiał się wciągu

roku ożenić. W przypadku szlachcica – nabyć posiadłość. (Encyklopedia Staropolska, t. I, str. 458, PWN W-wa 1990 r.)• 3 Kontrreformacja – (frac. < łac.), walka prowadzona przez kościół katolicki z postępami reformacji, zmierzająca do odzyskania utraconych w jej

wyniku pozycji; kontrreformacja trwała od połowy XVI w. do końca XVII w. Dążyła do odzyskania prymatu religii w dziedzinie polityki (Encyklopedia Powszechna, t. II, str. 546, PWN W-wa 1975 r.)


Herb Białej Podlaskiej Herb Perth

Uzupełnienia

• Order Ostu (pełna nazwa: The Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle, ang.Najstarszy i Najszlachetniejszy Order Ostu) –brytyjskie wysokie odznaczenie państwowe, najwyższy order królestwa Szkocji.

• Legendarne początki orderu sięgają VIIIwieku, gdy król Piktów, Oengus mac Fergus, wieku, gdy król Piktów, Oengus mac Fergus, ustanowił go dla upamiętnienia zwycięstwa nad Sasami w 787. Ustanowienie orderu miało być też wyrazem wdzięczności dla św. Andrzeja za wspomożenie zwycięzców. Prawdopodobnie order powstał dużo później, możliwe, że w XVI w. Statutową formę współczesnego orderu nadał Orderowi Ostu król Jakub VII w 1687 roku.

Uzupełnienia

• Uroczysty strój kawalerów Orderu Ostu stanowi zielona peleryna ozdobiona na krawędziach paskami białej tafty, a z lewej strony tafty, a z lewej strony haftowaną gwiazdą orderu wiązana złotymi sznurami zakończonymi ozdobnymi chwostami. Stroju dopełnia czarny aksamitny kapelusz stosowany ozdobiony strusimi piórami oraz łańcuch orderowy.

Uzupełnienia

• Herb Szkocji – herb królestwa Szkocji, w polu złotym otoczonym podwójną bordiurą czerwoną ozdobioną naprzemiennie liliami tej samej barwy, lew czerwony wspięty w prawo, pazury i język błękitne. W pełnej wersji herb występuje z trzymaczami heraldycznymi - srebrnymi jednorożcami, dewizą herbową i insygniami Orderu Ostu. W heraldyce szkockiej bordiura oznacza zwykle uszczerbienieherbu, jednak ta w herbie Szkocji jest wyjątkiem, nazywana czasem królewską bordiurą, stanowi udostojnienie herbu i prócz monarchy tylko nieliczne rody mają prawo używać prócz monarchy tylko nieliczne rody mają prawo używać podobnej w swoich herbach (m.in. Buchanan of that Ilk; Kennedy, Markiz of Ailsa; Livingston, Earl of Linlithgow; Lyon, Earl of Strathmore; Maitland Earl of Lauderdale)

• Herb przyjęty w XIII wieku, używany przez cały czas istnienia Szkocji jako niepodległego państwa, i później po unii z Anglią. W obecnym głównym herbie Zjednoczonego Królestwazajmuje drugie pole tarczy herbowej, w wersji używanej w Szkocji - 1. i 4.

• Różne wariacje kolorystyczne herbu Szkocji spotyka się w herbach klanów i rodów szkockich, zwłaszcza pochodzących w rzeczywistości lub wg legendy od królów Szkocji - m.in. w herbach rodów Dundas of that Ilk, Lamont of Lamont, Buchanan of that Ilk, Maitland, Earl of Lauderdale, Lyon, Earlof Strathmore.

Uzupełnienia

Uzupełnienia

Herb Polski z czasów panowania Stefana Batorego

Uzupełnienia

Uzupełnienia

• Bibliografia

•• Atlas Historyczny Świata, PPWKart. W-wa, 1986• Jerzy Besala „Stefan Batory”, PIW, W-wa 1992• Encyklopedia Staropolska, t. I i II, opr. Al. Brucker, PWN, W-wa 1990• Encyklopedia Powszechna, t. I – IV, PWN, W-wa 1975• Wikipedia• Historia Państwa i Prawa, pode redakcją Juliusza Bardacha, t. II. PWN, W-wa 1966• „Społeczeństwo Polskie od X do XX wieku”, praca zbiorowa, KiW, W-wa 1988• Alfred Znamierowski „Insygnia, Symbole i Herby Polskie”, Świat Książki, 2003• Paweł Jasienica „Rzeczpospolita Obojga Narodów”, t. II. PIW, W-wa 1990• A.F. Pollard „Henryk VIII, PIW, W-wa 1988• Walerian Krasiński „Zarys Dziejów Reformacji w Polsce”, t. I i II, nakładem „Zwiastuna

Ewangelicznego”, W-wa 1905• „Kronika Chrześcijaństwa”, „Świat Książki”, sp. z oo W-wa• Edward Alfred Mierzwa „Anglia a Polska w pierwszej połowie XVII wieku”, PWN, W-wa 1986• Jan Wilmmer „Historia Piechoty Polskiej do r. 1864”. Wyd. MON, W-wa 1978• Adam Andrzej Witusik „Z Raptularza Historyka”, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1992

związki historyczne polski i szkocji.pdf

Documents