ASTEKO ASMAKIZUNAberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA 810. ZENBAKIA LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A

Larruzko poltsan sartuz gero,hamar anai-arrebak

bero-bero.Zer den nork igarriko?

m a n t a n g o r r i

SORGINA TXIRULINA

Euskaraz sorgindutaAsmakizunaren jatorria: Auskalo! Igarkizun eta aho-korapiloak liburutik, Xabier Olaso / Agurtzane Villate (Pamiela).

Erantzuna: Eskularruak

m a n t a n g o r r i2 LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A berria

ZORiON AGURRAK

Abenduaren 18an

etorri zinen gugana,

Nagore. Gureingurua pozez bete

duzu. Ongi etorri

familia guztiaren

partetik, baina

batez ere zure

anaia Sugoiren

partetik.

Aupa, Eneko! Datorren ostegunean... mila kilo

zorion! Baietz asmatu zenbat dituzun betetzen;

1, 2...7. Ondo-ondo pasa. Muxuak!

Zorionak,Garoa. 7 urte bete dituzu, etaospakizuna mundiala izan da. Mila esker Gaztañotik.

Eskerrik asko

osaba

Josebari,urtero

Kaxianoren

doinuarekin gu

zoriontzearren.

Aimar, Naroa,

Markel,

Ioritz,

Nerea, Irati,

Alaitz eta

Xubanen

partez.

Aupa, Sara. Asteazkenean 7 urte bete zenituen. Zorionakaitari eta zuri. Muxuak Oiartzun eta Gaztañotik.

Zorionak, Nahia! Aste honetan 11 urte bete dituzu. Zuretzat 11muxu, 11 irribarre, 11 desio, Lideren, amaren eta aitaren partez.

ZOZKETAJolasez gainezka dator

MANTANGORRIko zozketa!

Pirritx, Porrotx etaMarimototsen‘Familien karta-jokoa’ eta Argitxoren hirumahai jolas ditugu:

‘Argitxorenalfabetoa’,‘Argitxodinosauroenmunduan’ eta‘Argitxo hitzakirakurtzen’. Eskuratunahi duzu bat? Oso erraza da:

egin marrazki bat, eta bidali

mantangorri@berria.eus

helbidera, urtarrilaren 16a

baino lehen. Parte hartzaile

guztien artean zozketa

egingo dugu, eta

urtarrilaren 19ko

MANTANGORRIn emango dugu

sarituen izen-abizenen berri.

Denok marraztera!

m a n t a n g o r r i 3berria LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A

Bidali zure gutunak helbide hauetara Helbide elektronikoa: mantangorri@berria.eus Egoitza nagusia: BERRIA. MANTANGORRI. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain.

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Izaro Zinkunegi Barandiaran

Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain ISSN: 1699-728x

Kuku, adiskideok!

Katixa Murgia Elizondo naiz, eta

6 urte ditut. Jolasen zozketan parte

hartzeko, loretxo hau marraztu dut,

koloretsua eta alai-alaia!

Kaixo, MANTANGORRI!

OrianaBerasain naiz,eta 5 urte ditut.

Marrazki polit hau

egin dut

zozketarako. Zerua,

lurra, ilargia eta

eguzkia marraztu

ditut.

Iepe, MANTANGORRI!

HaizeaArrieta naiz, 5

urte ditut, eta Lezon

bizi naiz. Maite dut

margoak astindu eta

orriak kolorez

betetzea!

Kaixo, lagunok!

Amona Lourdesek

astero gordetzen

digu MANTANGORRI

anaiari eta bioi.

Bazkari goxoa jan

ondoren irakurri eta

zirriborratzen ditugu

zuen orriak. Ni Urnaiz, eta 5 urte

ditut. Ni Lizar, eta3 urte. Oporrak

aprobetxatu ditugu

zuentzat 2 marrazki

hauek egiteko. Ea

gustatzen

zaizkizuen! Agur!

Ur

Lizar

ZU ERE ARTiSTA

m a n t a n g o r r i4 LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A berria

ERREPORTAJEA Sorgina Txirulina

Pentagramaz etanotaz betetakogona zuria, bota etakamiseta gorriak,eta kono formakotxapel beltza.

Horiek dira Sorgina Txirulinarenarropak. Irudimenez beteta daukaburua, eta haren zeharkako flauta-ri musika dario; haur eta helduen-tzako ipuin musikatuak sortzenditu. «Umeak animatu nahi ditutgurasoei euskara irakastera», azal-du du Erica Liquetek, Sorgina Txi-

rulinaren atzean dagoen pertso-nak. Ipuinak kontatzeaz gain, taile-rrak ere ematen ditu, eta kaleratuberri du lehenengo liburua: Bada-tor Sorgina Txirulina!

«Konturatu nintzen nire ingu-

ruan bazegoela arazo bat: gurasoaskok ez dakite euskaraz, etaumeak euskarazko eskoletaradoaz. Gurasoek zailtasunak dituz-te ipuinak kontatzeko orduan»,azaldu du Liquetek. Gertuan ikusi

du arazo hori ipuin kontalariak,bere ahizpari gertatzen baitzi-tzaion. Hori ikusita, ipuinak sor-tzen eta haiek Interneten jartzenhasi zen. «Testuak euskaraz etagaztelaniaz daude, eta helduekjakin dezakete zer ari diren konta-tzen». Webgunean izena emanda-ko pertsona orok jasotzen dituipuinak, doan. Haiek entzutekoaukera ere bada sarean, eta ipuinbakoitzak unitate didaktiko batdu, gaiarekin lotutako hiztegi etaesamoldeekin osatua.

Sorgina Txirulina ipuin kontalaria herriz herridabil istorioak kontatzen, haurrak gurasoeieuskara irakastera bultzatzeko xedez. Asmoberarekin kaleratu berri du lehenengo ipuinliburua ere: Badator Sorgina Txirulina!

Ipuinak,SO

RGIN

A TX

IRUL

INA

hizkuntzaren amu

berria LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A

ere hasi da kontalaria: «Hamar fa-miliarentzako tailerrak izaten dira.Helduek eta umeek hartzen duteparte». Saio bakoitzean egunero-ko gai arrunt bat lantzen dutelaazaldu du Liquetek; esaterako,sukaldaritza. «Lehenengo zatian,ipuin bat kontatzen dugu, gaiarilotutakoa. Gero, ikasitako euskarahori martxan jartzeko ariketapraktikoak egiten dira. Kasu hone-tan, errezeta bat egiten dugu».Saioa amaitu ostean, etxerakomateriala ere ematen die partehartzaileei: esaldien eta hitzen bil-duma bat da, etxean erabiltzen ja-rraitzeko.Saretik plazara, eta plazatik

orrietara; hori izan da Sorgina Txi-rulinaren azken urratsa: BadatorSorgina Txirulina! ipuin liburuaargitaratu berri du. Hiru ipuin jasoditu: Bizenta Mogeli buruzkoabata, animalien soinuak lantzendituena bestea, eta negukobarazkiei buruzkoa hirugarrena.Sareko ipuinen bitarteko berakditu liburuak ere, hots, euskaraz-ko eta gaztelaniazko testuak,audioak eta unitate didaktikoa.Euskaraz ikastea ez ezik, ongipasatzea ere badu xede lanak:«Berez, euskaraz ez dakiten fami-lientzat da, euskara ikasteko.Baina euskaraz dakiten familiekere erabili ahal dute».

Haur eta gurasoentzako ipuin kontaketak eta tailerrak egiten ditu Sorgina Txirulinak. SORGINA TXIRULINA

m a n t a n g o r r i 5

MARISOL RAMIREZ / FOKU

«Umeak beti ikasleak dira, etakasu honetan umeak dira guraso-en edo amona-aitonen euskarairakasleak», nabarmendu duLiquetek. Hain zuzen, haurrakgurasoei euskara irakastera bul-tzatu nahi ditu. Euskararekin«harreman berezia» duela aitortudu Liquetek: «Sopelakoa naiz, etaherriko euskaltegian hasi nintzeneuskara ikasten. Euskarari nirelaguntza eman nahi izan diot».Asmo horrekin sortu zuen SorginaTxirulina, eta laster egin zuen jau-zia webgunetik plazara: haurren-tzako eta haien gurasoentzakoipuin kontaketa musikatuak egi-ten ditu.

Plazatik liburura

Liquetek hainbat ipuin sortu etakontatu ditu bizpahiru urteotan; 3eta 8 urte arteko haurrentzakosaioak dira nagusiki, baina heldua-goentzat ere egin izan ditu, jaso-tako eskaeren arabera. Euskaraeta euskal kultura, ingurumena,aniztasuna eta beste hainbat gaijorratzen ditu istorioetan. Emaku-meek ere presentzia handia dau-kate; esaterako, Balendina Terex-kova lehenengo emakumeastronautari buruzko ipuin bat du,baita Bizenta Mogel euskaraz ida-tzi zuen lehenengo emakumeariburuzkoa ere. Hitzekin jolasten da sorgina, bai-

na baita musika notekin ere; ha-ren izen artistikoak iradokitzenduen moduan, musikaria ere badaLiquete: «Zeharkako txirula jotzendut 10 urte nituenetik; hasieratikargi neukan musikak lekua izan be-har zuela». Horregatik, istorioakkontatzeaz gain, txirula jotzen erearitzen da saioetan. Abesti ezagu-nak jotzen ditu batetik, Pier PaulBerzaitzen Baratze bateta MikelLaboaren Txoria Txori, esaterako.Berak sortutakoek eta haurrekdakizkiten abestiek ere badutetartea kontaketetan.Ohartzerako, tailerrak ematen

FITXAEmanaldiak

Saio motak

d Ipuin kontaketa musikatuak.dTailerrak.d Ipuin saioak eta tailerrak.

Datozen emanaldiak:

Urtarrilaren 18an, ostirala,17:30ean, ipuinak eta dantza,Sestaoko gaztelekuan (Bizkaia).Urtarrilaren 24an, osteguna,16:45ean, euskaraz ez dakitengurasoentzako familia tailerra,Gasteizko Mariturri eskolan.Otsailaren 2an, larunbata, 17:30ean,euskal kultura eta euskara ipuinkontaketa, Laudioko Areta kulturetxean (Araba).Otsailaren 23an, larunbata,11:30ean, ipuinak eta musika ipuinkontaketa, Aretxabaletakoliburutegian (Gipuzkoa).

Liburua

d Izenburua: ‘Badator SorginaTxirulina!’d Argitaratzailea: Agalirargitaletxea.d Prezioa: 15 euro.d Testuak, ahotsa eta

txirula: Erica Liquete.d Ilustrazioak eta

maketazioa: Irune Alfageme.d Soinu grabaketa: XabierUrrutikoetxea. d Informazio gehiago:

sorginatxirulina.eus

m a n t a n g o r r i6 LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A berria

DENBORA-PASAK

1. Kopiatu laukiz lauki. Isats kiribil-kiribiladuen animalia naiz ni. Puntuak lotutajakingo duzu nor naizen.

2.Zer dagosobran?Agerrek aulki dendabatean lan egiten du,baina badago egon beharez luken zerbait harenerakusleihoan. Zeinobjektu dagosobran?

m a n t a n g o r r i 7berria LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A

Erantzunak: 2.-Txapela. 3.- 1-B, 2-D, 3-E, 4-A eta 5-C

Galdera bitxiaZer gertatzen da kolorebati denbora luzez adi-adibegiratzen badiozu?

Zer egin

1 Marraztu 15 cm-ko aldeko karratu bat paperetako batean.

2 Marraztu 2,5 cm-ko lodierako ertz hori bat karratuaren in-guruan.

3 Koloreztatu berdez barruko eremua.

4 Egin puntu beltz bat karratuaren erdian.

5 Argi distiratsua izanik, heldu paperari, eta begiratu adi-adipuntu beltzari minutu batez, begiak kliskatu gabe.

6 Denbora hori igarotakoan, begiratu paper zuriari. Zer ikus-ten duzu?

Zer gertatzen da?

Karratuaren irudia ikusiduzu paper zurian, bainabeste kolore batzuetan.Zure begiko atal berezibatzuek, kono deritze-nek, argi berdea, gorriaeta urdina bereizten di-tuzte. Kolore horiek diraargi zuria osatzen dutenhiru kolore primarioak. Puntu beltzari adi-adi begiratu diozu-nean minutu batez, kolore horri dagozkion konoek etengabelan egin dute. Ondoren, paper zuriari begiratu diozunean adi-adi —gogoratu hiru kolore primarioek osatzen dutela zuria—, le-henago lanean ari ez ziren konoak soilik jarri dira lanean, gaine-rakoek lan gehiegi egin baitute.

Esperimentu gehiago: Zientzia haurrentzat segundo

gutxian liburuan, Jean Potter (Elhuyar, 2012).

ESPERIMENTUA

MATERIALAKd Arkatz bat.d Erregela bat.d 2 paper zuri.d Errotuladore horibat, berde bateta beltz batd Kronometro bat.

1 arbola A udaberri

B zuhaitz

C kantu

D igaro

E geldialdi

2 iragan

3 etenaldi

4 primadera

5 abesti

3. Sinonimoak. Arhane etaharen gelakideak sinonimoak lantzenari dira euskarako klasean. Laguniezaiezu esanahi berekohitzak lotzen.

m a n t a n g o r r iberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 12A

JOLASA

1Erdian nor geratuko denzozketatu ondoren, jokala-

ri guztiak biribilean jarriko dira.Erdiko laguna eserita egongo daeta biribilekoak, berriz, zutik.

2Baloia eskuz esku pasa-tzen hasiko da erdiko joka-

laria, begiak itxita dituela, hogei-tik behera zenbatzen duenbitartean (20, 19, 18…). Zenbaketaisilean egingo du, biribileko joka-lariek ez entzuteko moduan.Hamarrera iristerakoan beso

bat luzatuko du «KO» ozenki esa-nez, eta hortik behera zenbatzenjarraituko du (9, 8, 7…). Bosterairistean, beste besoa luzatuko du«RRI» ozenki esanez eta, azkenik,zerora iritsi bezain pronto, bi be-soak buru gainean jarri eta txaloeginez «KA» oihukatuko du. «KA»

esatean baloia zuen biribileko jo-kalariak lurrean eseri beharko du,hankak luzatuta.

3Jolasa errepikatuko dabiribileko jokalari guztiak

eserita gelditu arte. Baloia esku-tik eskura pasa behar da, hau da,

ezin da bota. Beraz, biribileko bilagunen artean norbait eseritabadago, honen hankaren gaine-tik salto egin behar da baloiahurrengo jokalariari eskuraemateko.Oso talde handiak baditugu,

bi baloi erabil daitezke. Horrelaez da jolasa gehiegi luzatuko etabiribilekoek ez dute hainbesteitxaron beharko baloia eureneskuetara heltzeko.

Baloiarekinkorrika

DATUAKPartaide kopurua:

Gutxienez, lau lagun. Hobegehiago badira.Baliabideak: Baloia.Espazioa: EdozeinIturria: Euskal Jolasen

Bilduma (Urtxintxa).Webgunea:

www.urtxintxa.eus