GEZİ-T

ÜRKİYE

Zengin ve bereketli şehirUygarlıklar cömert davranmış Manisa’ya… Hitit, Aka, Frig, Lidya, Roma, Bizans veOsmanlı’nın izleri şehrin her tarafında sinmiş. Yalnızca kültür turizmi değil, inançturizmi için de büyük potansiyel taşıyan Manisa’da Lidya’nın başkenti Sardes’igezebilir, isterseniz Sultan Camii’nde mesir macunu ile şifa arayabilirsiniz.

MAYIS-HAZİRAN 201352 l İSMMMO YAŞAM

I L G I N   Ş E N Y Ü Z

İzmir’e yaptığımız iş gezisini uza-tıp, hafta sonunu Manisa’yı görmeye ayı-racağım. Cumartesi sabahı otelden ayrılıp,ekip arkadaşımla birlikte bir otomobil ki-ralıyorum.  İzmir-Manisa  arası  36  kilo-metre… Manisa il sınırlarına 15 dakika-lık bir yolculuktan sonra varıyoruz. 

Batı Anadolu'da, Spil Dağı ile Ge-diz Nehri arasında yer alan Manisa, EgeBölgesi’nin en önemli illerinden biri… Sonyıllarda bölgenin en zengin şehirlerindenolan Manisa’nın toprakları da bereketli.Egelilerin deyimiyle dağlarından yağ, ova-larından bal akıyor şehrin. Aslında tarihve kültür açısından da zengin… Amacım;M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanan bir geç-

mişe  sahip  olan  ilin  zenginliklerinikeşfetmek. Tarihte Tantalos ve SpylosMagnesiası gibi adlarla anılan bu yö-renin Hitit, Aka, Frig, Lidya, Roma ve Bi-zans uygarlıklarına sahne olduğu bili-niyor. Şehir daha sonra Saruhan ve Os-manlı egemenliğine girmiş. Osmanlı’nınsancak  illerinden  olan  Manisa,  ‘şeh-zadeler  şehri’  olarak  da  biliniyor.1437’de Osmanlı hakimiyetine giren şe-hirde; şehzade ve aileleri tarafından bir-çok cami, çeşme, imarethane, köprü,medrese gibi eserler yaptırılmış. Mu-radiye Külliyesi de bu eserlerden biri…Şehrin tarihini öğrenip özümseyebilmekiçin buraya gitmek gerekiyor çünkü Ma-nisa Arkeoloji ve Etnografya Müzesi bu-rada bulunuyor.

TARİHİN İZLERİBiz de önce şehir merkezindeki müzeye gidiyoruz. Sultan

III. Murat tarafından yaptırılan Muradiye Külliyesi’nin medrese-si 1935 yılında restore edilerek toplanan eserler buraya taşınmış.Başlangıçta depo şeklinde olan medrese, 1943 yılında Manisa Mü-zesi olarak ziyarete açılmış. Müzenin arkeolojik eserler bölümüneadım attığımızda; birçok antik şehirden getirilmiş eserler görü-yoruz.  Lidya  bölgesindeki  höyük  yerleşmeleri,  Philadelphia(Alaşehir), Thyatira (Akhisar), İulia-Gordos (Gördes), Apollonis(Mecidiyehisar), Magnesia ad Sipylum (Manisa), Attalia (Selçuklu-Akhisar), Daldis (Kemer-Salihli), Tabala (Yurbaşı-Kula), Maioneia(Meye-Kula) gibi antik şehirlerin izleri burada bulunuyor. Bun-lardan da anlıyoruz ki, Manisa tam bir antik şehir cenneti… Kyble,Athena, Aphrodite, genç kız, genç atlet heykelleri birçok müze-de olduğu gibi Anadolu’nun mirası olarak burada yer alıyor.  Mer-yem-İsa, Cebrail ve Mikail’in mermer rölyefleri, Sardes antik ken-tinden getirilen tavus kuşlu mezar freski, gümüş İncil muhafa-zası bu müze gezisinde aklımda kalan en görkemli eserler… 

ESERLER ÇOK ZENGİNMüzenin arkeoloji bölümünde M.Ö. 25.000 yıl öncesinde

yaşamış olan insan fosil ayak izlerini görmek de heyecan vericidoğrusu… Manisa’nın en meşhur antik kentlerinden Sardes ka-zılarında çıkarılan buluntular da bu müzenin değerleri… Yarımasırdır devam eden kazılarda bulunan sinagog mozaikleri, kitabeler,mil taşlarını da görmek mümkün. Müzenin etnoğrafya bölümündeManisa Ulu Cami’nin minberinin ahşap kapı kanatları olduğu gibi16. yüzyıla ait çiniler, 17 ve 18. yüzyıla ait çeşitli yazmalar, ke-sici ve delici silahlar ile bölge halkının geçmişteki günlük yaşa-mını anlatan etnoğrafik eserler bulunuyor.

ŞİFA KAYNAĞIOsmanlı ailesi Manisa’ya gereken önemi vermiş. Bugün de

yaşayan birçok eserler bırakmış. Ama bunların içinde biri var ki,şifa aramak isteyenlerin uğrak noktası olmuş. Bu da Kanuni Sul-tan Süleyman'ın annesi Hafsa Sultan adına yapılan Sultan Camii…Manisa’nın ünlü ‘mesir macunu’ bu camiden halka atıldığı içinhalk arasında Mesir Camii olarak da anılıyor. 1522’de Kanuni Sul-tan Süleyman’ın talimatı üzerine Mimar Acem Ali tarafından yap-tırılmış. Aslında burası bir külliye içinde… Tüm külliyelerde olduğugibi camiinin yanı sıra medrese, sübyan mektebi, imaret, hamamve darüşifa gibi ek bölümleri bulunuyor. Burayı gezerken gözümdetelevizyonda gördüğüm mesir macunu kapmak için birbiriyle ya-rışan kalabalık aklıma geliyor. Anlatılanlara göre,  Kanuni Sul-

GEZİ-T

ÜRKİYE

MANİSA’DAN NE ALINIR?• Manisa’nın ünlü mesir macununu yıl boyunca bulmak mümkün.• Yunt Dağı, Kula, Gördes ve Demirci halıları ile ün yapmış Mani-

sa'da, geleneksel el dokuması halılar alabilirsiniz.• Manisa’da gümüş takılar, pamuklu iç ve dış giyim eşyaları da ilgi

görüyor. • Buradan bakır, gümüş, pirinç, tahta oyma gibi hediyelik eşyalar

ve şile bezi, bürümcük giysiler ile çeşitli oyalar satın alınabilir.

MAYIS-HAZİRAN 2013 İSMMMO YAŞAM l 53

tan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan hastalandığında saray doktorları derdineçare  bulamamış.  Ancak  Sultan,  külliyedeki  darüşşifanın  yöneticisi  MerkezEfendi tarafından hazırlanan macun ile iyileşmiş. Bunun üzerine halk macununkendilerine de dağıtılmasını istemiş. Ancak yoğun talep olmuş ve karşılanamamış.Bunun üzerine, mesir macununun, caminin kubbe ve minarelerinden halka sa-çılarak dağıtılmasına karar verilmiş. Bu gelenek 500 yıldır aksatılmadan sür-dürülüyor. Genellikle mart ayının son haftası yapılan şenlikte halka dağıtılıyorbu şifa kaynağı… 41 çeşit baharattan yapılan macunun, iştah açıcı, gaz söktü-rücü ve uyarıcı özelliği olduğuna inanılıyor. 

MANİSA’NIN NEFİS KEBABINeredeyse günün yarısını bu eserleri görerek geçirdiğimizin farkına kar-

nımız acıkınca varıyoruz. Ama ‘ne yiyeceğiz’ telaşına düşmüyoruz çünkü ManisaKebabı yiyeceğiz. Mekanımız da belli; Manisaspor Kebap Salonu’nun yolunu tu-tuyoruz. Sinema Park Caddesi’ndeki bu restoranda bir masaya kurulmuş, lez-zet şölenini beklerken, mekanın otantik havasını inceliyoruz. 15 dakikada ke-baplar gelince gözümüz ondan başka bir şey görmüyor. Kebap nefis… Geçmişi

1900’lü yılların başına giden Manisa kebabı ilk olarak Mısır’dangelen ustalar tarafından yapılmış. 

Dana ve kuzu etinin karışımı ile yapılan köfteler, şişe ta-kılarak kömür ateşinde pişiriliyor. Şişler yağlanmış ve doğranmışpidelerin üstüne çekiliyor, üstüne tereyağı dökülüyor. Birazcık dasumak serpiliyor. Yanında közlenmiş biber, domates; isteğe bağ-lı olarak da soğan sunuluyor. Yoğurtlusu ve sadesi olan kebabınManisa’da sadesinin meşhur olduğunu belirtelim. Biz yoğurtlusunuyiyerek adeta mutlu oluyoruz. Restorandan ayrılırken, yarın dakebap yemek üzere kendimize söz veriyoruz.

SARDES ANTİK KENTİGeç öğlen yemeğinden sonra yönümüzü; Salihli ilçesine çe-

viriyoruz. Salihli deyince benim aklıma ilk pazarlarda öyle kolaykolay bulunamayan Salihli kirazı geliyor ama turistler açısındanbu ilçenin önemi sınırlarında bir antik kenti bulundurmasındankaynaklanıyor. Bu kentin adı, Sardes (Sart) Antik kenti… Mani-sa’ya 62 kilometre uzaklıkta bulunan Sart, Lidya Krallığı’nın başkenti…Tarihte ilk altın paranın basıldığı yer olan Sart’ta kazılar sürüyor. Ka-lıntılar, sütunlar adeta dile gelip anlatmak istiyor nelere şahit oldukla-rını. M.Ö. 7. yüzyıldan başlayarak M.S. 7. yüzyıl erken Bizans dönemi-ne kadar süren 14 yüzyıl boyunca Sardes gerek ulaşım, gerekse idarive ticari bakımdan önemli bir kent olmuş. Paktolos (Sart) çayında ya-pılan altın madenciliğisayesinde  zenginlikiçinde yaşamış. Kazılarsonunda,  Artemis  Ta-pınağı, Sinagog, Cim-nazyum başta  olmaküzere  altın  arıtımevive mermerli cadde ke-narındaki  dükkanlarile Artemis Mabedi ya-kınındaki küçük kilisegibi birçok eser ortayaçıkarılmış… 

İNANÇ TURİZMİBurası  Hristi-

yanlar için de önemli bir kent. Nedeni ise Hıristiyanlığın batıya yayılmasındaönemli rol oynayan yedi kiliseden birinin burada bulunması. Bu nedenlegünümüzde de yoğun bir şekilde ziyaret ediliyor. Musevi cemaati de Sart’ailgi gösteriyor çünkü Anadolu’daki en eski sinagog kalıntılarından biriburada bulunuyor. M.S. III. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen sinagog Sart’ta

Musevilerin de yaşamış olduğunun en önemli kanıtı. Aslında Manisa ‘inançturizmi’ açısından bir cennet. Hıristiyanlığın ilk çağlarına ait 7 kilisedenüçü (Sardes, Philadelphia ve Thyatira) Manisa ili sınırları içinde bulunuyor.Manisa’da merkezde kalacağımız otele dönerken, tüm gün gördükleri-mizi, öğrendiklerimizi adeta beynimizde yeniden tasnif ediyoruz. 

SPİL DAĞINA YOLCULUK

Manisa’daki ikincive  son  günümüzde  SpilDağı  eteklerindeki  bazıgüzellikleri  keşfetmeyiplanlıyoruz. Önce Spil da-ğının  öneminden  bahse-deyim.  Mitolojide  Kybe-le, Niobe, Tantalos ve Pan-dereos gibi öykülerde SpilDağı’nın adı geçer. İl mer-kezine 23 kilometre uzak-lıktaki dağ, 1969’da MilliPark ilan edilmiş. ManisaLalesi dahil birçok ende-

mik bitkiyi görmenin mümkün olduğu dağın asıl gelişim bölgesi Ataa-lanı mevkii… Burada dağ evleri, piknik ve oyun alanları var. Günübir-lik ziyaretçi akınına uğrayan Ataalanı’nda kamp kurmak da mümkün.Alternatif turizm meraklıları çadır ve karavanlarıyla keyifli günler ge-çiriyorlar. Bizim zamanımız çok olmadığı için buranın keyfini çıkaran-G

EZİ-T

ÜRKİYE

MAYIS-HAZİRAN 201354 l İSMMMO YAŞAM

Spil Dağı

Manisa Kebabı

ları görmekle yetiniyoruz. 

KYBELE’NİN EVİSpil  Dağı’nda  öncelikle

Kybele’ni n izini süreceğiz. Mani-sa-Turgutlu  yolu  üzerinde Mani-sa’ya 7 kilometre uzaklıktaki Ak-pınar mevkiinde bulunuyor Kybe-le… Spil Dağı’nın kuzey eteklerindekayalara oyulmuş bir kabartmaolarak ziyaretçilerini bekliyor. Anadolu’ya ait bir ana tanrıça olan Kybe-le’nin rölyefi, yoldan 10 metre yükseklikte. Arabamızı durdurup uzunuzun seyrediyoruz. Rölyefin üst kısmında hiyeroglif izleri var. Bunlar Hi-tit karakteriyle yazılmış. Bu ne-denle Hititlerin Batı Anadolu’yayaptıkları seferler sırasında ya-pıldığı  sanılıyor.  Yani  M.Ö.13’üncü yüzyıldan beri bura-da yaşıyor. 

Kybele’den ayrılıp Nio-be’ye yola koyuluyoruz. SpilDağı’nın kuzeybatı eteklerin-de  Çaybaşı  deresinin  doğukenarına  gidildiğinde  Niobeadını taşıyan kadın başı şek-

lindeki bir kaya var. Bu kayanın ağladığınainanılıyor. Efsaneye göre, Tantalos'un kızı olanve Thebai kralı Amphion ile evlenen Niobe'ninyedi kız, yedi erkek 14 çocuğu olur. Tanrıça Le-to'nun ise Apollon ve Artemis olmak üzere sa-dece iki çocuğu vardır. Niobe'nin her fırsattaçocuklarının çokluğu ile övünerek kendisini kü-çümsemesi Leto'yu kızdırır. Bunun üzerine Apol-lon Niobe'nin oğullarını, Artemis ise kızlarınıoklarıyla öldürürler. Niobe çocuklarının cesetleri

başında günlerce ağlar Sonunda Zeus, Niobe'nin acısına son vermek içinonu Spil Dağı eteklerinde bir kaya haline getirir.  Antik çağdan buyanaöyküsü dilden dile aktarılarak günümüze kadar gelen bu kaya, yakın-

dan bakıldığında doğal bir taş,biraz ilerideki dere kenarındanbakıldığında  ise  kadın  başışeklinde görünüyor.  Adeta birruhu olan bu kayadan ayrılarakdönüş  için  İzmir’e  yöneliyo-ruz. Yol boyunca, tüm Ege’de ol-duğu gibi Manisa’nın da bere-ketli topraklarına bakarak ül-kemiz adına mutlu oluyoruz, ge-leceğimiz  adına  ümitleniyo-ruz.

Manisa  Serbest  Muhasebeci  Mali  Müşavirler  OdasıBaşkanı Sadık İrier, 35 yıllık meslek mensubu. 1996’dan buyana da Manisa SMMM Odası’nın başkanlığını yürütüyor. Oda-nın kuruluşundan itibaren birçok görev üstlenen İrier, şimdimesleğin sözcüsü konumunda. Oda’nın 789 üyesi var. Bun-lardan 500’ü serbest çalışıyor yani bağımsız üyeler. Birçok ildeolduğu gibi Manisa’da meslek mensuplarının tahsilat sıkın-tısıyla karşı karşıya olduğunu söyleyen İrier, “TÜRMOB’un gi-rişimleriyle bu sorunun aşılacağını düşünüyoruz. Tahsilatın ban-ka aracılığıyla yapılması çözümlerden biri olabilir” diyor. Ma-nisa’nın ekonomisini tarım ve sanayinin birlikte sürüklediği-ni belirten İrier, “Manisa’nın ovaları verimli, geniş arazileri var. Hertürlü sebze ve meyve yetiştiriliyor. Kuru üzüm üretiminin yüzde 90’ıManisa’dan karşılanıyor. Son dönemde tarım politikaları nedeniyle

mahsul çok para etmese de ilimizde güçlü bir tarım eko-nomisi var” diye konuşuyor.  Başkan İrier, ilde sanayi-nin gelişiminden de memnun. Ancak bu gelişime alt-yapının  yeterince  ayak  uyduramadığını  düşünüyor.İrier’in verdiği bilgiye göre çalışan, üniversite öğretimgörevlisi ve öğrenci farklı illerden Manisa’ya geliyorlar.Bunun aşılabilmesi için acilen kentsel dönüşümün ger-çekleştirilmesini gerektiğini belirten İrier, ilin turizm po-tansiyelini kullanamadığını düşünüyor. Başkan İrier’inbu konudaki değerlendirmeleri şöyle: “Manisa turizm-den yeterli payı alamıyor. Çünkü şehrimizdeki değerler

iyi pazarlanamıyor. Türkiye’nin her yeri cennet ama dünyada para-nın ilk basıldığı yer olan Sarp antik kenti Salihli ilçemizde. İlçemizininanç turizmi açısından da potansiyelini yeterince kullanamıyoruz.”

TURİZMDE İYİ PAZARLAMA YAPILMIYOR

MAYIS-HAZİRAN 2013 İSMMMO YAŞAM l 55

GEZİ-T

ÜRKİYE

Sadık İrier

Ağlayan Kaya

Sardes Antik Kenti