Zbirka kopija fresaka i starih majstora u zagrebakoj Gliptoteci HAZUGliptoteka je opeprihvaeni naziv za muzejsku ustanovu u kojoj se izlau skulpturalna djela izvedena klesanjem, rezbarenjem, lijevanjem i drugim kiparskim tehnikama, a u fundusima se esto nalaze i kopije skulpturalnih djela. Posebnost Gliptoteke HAZU je da uz skulpture uva i znaajnu zbirku slikarskih kopija. Kopija je prema definiciji: izravnim radom kao na originalu i ponavljanjem radnog procesa dobiveno jednako djelo u granicama tehnikih mogunosti, ali i ono to je uinjeno prema uzorku, ali nema njegova izvorna svojstva, plagijat, imitacija, oponaanje1. Prema R. Hamannu kopija je umjetniko djelo nastalo na isti nain kao i original, ali nie kvalitete od originala.2

Dio predmeta iz dananje Zbirke kopija fresaka i starih majstora Gliptoteke HAZU potjee iz Strossmayerove galerije. Kopije slika bile su dio fundusa slika starih majstora Strossmayerove galerije od njezina osnutka 1884. i ravnopravno su se izlagale s ostalim umjetninama sve do 1922. godine. Prvu koncepciju stalnog postava Strossmayerove galerije proveo je Izidor Krnjavi. Nakon njega selekciju fundusa izvrio je dr. Gabriel Trey 1925. kada su razdvojene reprodukcije, kopije i originalna djela3. Nakon II. svjetskog rata, tadanji upravitelj Ljubo Babi 1947. provodi jo rigorozniju selekciju4 i dio slika jugoslavenskih slikara XIX. i XX.st. premjeta 1950. godine u upravo osnovanu Modernu galeriju. Kopije slika i dalje su ostale dio fundusa Stare galerije, ali se nisu izlagale ve su bile pohranjene u depou. Upravitelj Strossmayerove galerije, tada jo uvijek zvane Stare galerije, prof. Zdenko enoa 15.I.1951. dostavlja Gliptoteci JAZU dopis o 26 kopija koje nisu bile interesantne za Staru galeriju, a Gliptoteka JAZU ih preuzima 29.I. iste godine. Ideja ovog prijenosa bila je da se u sklopu Gliptoteke JAZU osnuje Galerija kopija iji bi zadatak bio izlaganje kopija slika, fresaka i ostalog. To je bio poetak zbirke slikarskih kopija dananje koja je utemeljena1953. u sklopu Gliptoteke, a 1954. preimenovana u Galeriju kopija fresaka i starih majstora.

Uprava Stare galerije 1955. daje miljenje u kojem se trai da se Gliptoteci predaju samo kopije koje potjeu iz XIX. i XX.st. Pri tome se 24.I.1955.5 navodi nekoliko razloga1 2

Od 498 zateenih inventarnih brojeva dr. Trey je za stalni postav odabrao 257. U dvoranama Strossmayerove galerije 1948. izloeno je 195 eksponata. 5 U dokumentu se spominju dopisi od 20. i 21.I.1955. izmeu Gliptoteke-JAZU i Stare galerije u kojima Gliptoteka-JAZU predlae da se HITNO kopije iz Stare galerije dostave Gliptoteci-JAZU kako bi se moglo pristupiti postavljanju dvorana u Galeriji kopija.- Arhiv Strossmayerove galerije, Zagreb4

3

Rjenik hrvatskog jezika, V.Ani, Zagreb, Novi liber, 1996. Original i kopija, Anali Galerije Augusta Augustinia, br. 13/14, Klanjec, 2001., str. 33 - 59

1

takve odluke: 1. Stara galerija posjeduje nekoliko vanredno vanih umjetnikih kopija starih majstora nepoznatih ili poznatih autora... od kojih su neke vrlo kvalitetne i kopije izgubljenih djela poznatih samo po jednom crteu, a u svijetu kopija tih slika ima samo nekoliko. 2. Sve ove spomenute suvremene kopije ili radovi uenika iz radionica velikih majstora vrlo su interesantan i vrijedan umjetniki i nauni, kao i studijski materijal, te ih i najvee galerije svijeta uvaju, pa ak i izlau u svojim zbirkama. ... Ako bismo mi dakle predavali ovakve stare i vrijedne kopije umjetnikih djela starih majstora od jo za sada nepoznatih majstora, bili bismo rigorozniji i od najveih umjetnikih galerija i muzeja svijeta. 3. Osim toga vrlo je teko odrediti da li se tu radi o kopiji u uem smislu ili ve o jednoj vrsti interesantnog umjetnikog djela. ... te se, ukoliko ih se posjeduje, ne bi trebalo dijeliti. 4. Osim toga je J.J.Strossmayer poklonio svoju veliku i znaajnu zbirku umjetnina Jugoslavenskoj Akademiji kao cjelinu, osnovavi na taj nain nau dosada najveu i prvu Galeriju starih majstora, te se ne bi ni u kom sluaju smjelo razvodniti tu kolekciju, ve i zbog toga, jer ionako ne posjedujemo sa svim prinovama vie od 451 slike. U vrijeme kada je bivi vd. upravitelj prof. Zdenko enoa predavao zbirke Stare galerije, on je ve odvojio 26 kopija, koje po svojem znaaju nisu bile interesantne za Staru galeriju, dok je zadrao sve one, koje su to zasluile. 5. Miljenje Uprave Stare galerije je ...da se Galeriji kopija predaju sve one kopije, izraene tokom XIX. i XX.st., kao i kopije, koje po svojoj kvaliteti ne spadaju u zbirke jedne umjetnike galerije. ...Sam naziv Galerija kopija psiholoki ukazuje na pomisao da su tu izloene recentne kopije ili kopije XIX.st., a nikako ne stare ili savremene kopije savremenika vel. majstora ili njihovih uenika, jer se takva umjetnika djela izlau u svim Umjetnikim galerijama u okviru bilo opusa nekog umjetnika, koji ih je izradio, bilo, ukoliko je original propao, i u okviru opusa onog umjetnika, ije je djelo kopirano. 6. ...miljenje je Uprave Stare galerije, da se i ve prije predane kopije /26 komada/ isto tako jo jednom pregledaju i to od strane vd. upravitelja Stare galerije dr. Stelle Ubel, kustosa pripravnika St.galerije Kugli Ivy, kao i Restauratorom zaduenim za uvanje slika Stare galerije, Ivom Lonariem.Ve za nepunih mjesec dana 15.II.1955. Struni savjet zakljuuje da se Staroj galeriji vrati ve preuzetih 26 kopija slika, da se izlue iz inventara Gliptoteke JAZU i ponovo unesu u inventar Stare galerije. Gliptoteka JAZU 1.IV.1955. vraa kopije slika Staroj galeriji, no

2

seljenje kopija starih majstora time jo ne zavrava, jer se nakon neto manje od godine dana 21.III.1956. tih istih 26 kopija slika vraa iz Stare galerije opet u Gliptoteku-JAZU6. Vraene su slijedee kopije: 1. Naae Mojsijevo- po Giorgioneu 2. Paris i Oinona / Jakob i Rahela- po Palma- Vecchiu 3. Sv.Marko sa svecima- po Tizianu 4. Portret Kristiana V.- po Sustermansu 5. Usnuli Amor- po Francechini-Volterranu 6. Autoportret- po Van Dycku 7. Portret mukarca- po Snydersu 8. Portret Marie Antoinette- po Vigee Lebrun 9. Madonna di San Girolamo- po Correggiu 10. Madonna della scodella- po Correggiu 11. Bakanal- po Rubensu 12. Sveta obitelj- po Rubensu 13. Bitka Konstantina i Maksencija- Raffaelova kola 14. Madonna dAlba- po Raffaelu 15. Polaganje u grob- po Raffaelu 16. Madonna dell cardellino- po Raffaelu 17. Madonna di Foligno- po Raffaelu 18. Messa da Bolsena- po Raffaelu 19. Portret Raffaela i Perugina- po Raffaelu 20. Portret majke- po Rembrandtu 21. Navjetenje s pet predela- po Boidareviu 22. Krtenje Kristovo- po Hamziu 23. Triptih- po Vicku Lovrinom 24. Prikazanje sveca E.G. Erdodyu- po nepoznatom 25. Lukrecija- od nepoznatog autora 26. Mukarac ovjenan liem- od nepoznatog autora Od slikara koji su kopirali ove slike navode se Edvard Kaiser (Giorgione- Naae Mojsijevo, Sustermans- Portret Kristijana V., Franceschini Volterrano- Usnuli Amor, Corregio- Madonna di San Girolamo, Madonna della scodella, po A.del Sartu- Roenje

Odluka i o predaji tih kopija iz Stare galerije Gliptoteci-JAZU donesena je i unesena u zapisnik 25.VI.1956.- Arhiv Strossmayerove galerije, Zagreb

6

3

Blaene Djevice), Jaroslav Kratina (Rubens- Bakanal (kop. 1917.)7, Ivan Squarcina Splianin (Sv.Marko sa svecima), Francescho Giangiacomo (Raffaelova kola- Bitka Konstantina i Maksencija (kop. 1832.), Portret Raffaela i Perugina (kop. 1809.), Achile Scaccioni (Raffael- Messa da Bolsena (kop. 1845.), M.Antonini (Nepoznati slikarMadonna s dva sveca i donatorom), Simonetti (po A.Meduliu- Autoportret).8 Kopije ve spomenutih slika europskih slikara zabiljeene su u inventarnoj knjizi Zbirke kopija fresaka i starih majstora 1954. i 1955. godine, a u opaskama je naveden podatak o njihovom vraanju u Staru galeriju i opet u Gliptoteku gdje se i danas nalaze.

Daljnje prikupljanje djela za Zbirku fresaka i starih majstora nastavilo se viegodinjim kopiranjem fresaka iz crkava i manastira u Hrvatskoj i tadanjoj Jugoslaviji. Freske su nedjeljivi dio zida arhitekture u kojoj se nalaze i kojoj su prilagoene svojim formatom i kompozicijom. Najee ih nalazimo u apsidi, na trijumfalnom luku i zidovima brodova, grupirane u nizove i cikluse. Zbog nemogunosti prenoenja ovih umjetnikih djela u galerijske ili muzejske prostore, kopiranje je bilo idealan nain kako se ta vrsta slikarstva mogla pribliiti iroj publici. Iako pojedinane slike ne mogu predoiti cjelinu iji su dio, one su nam danas od velike vanosti jer su kopije fresaka nadrasle svoju prvenstveno edukativno-praktinu funkciju za slikare i kulturno-obrazovnu za posjetitelje i postale su dokumentacijski materijal nekih od najpoznatijih djela slikarske nepokretne batine Hrvatske.9 Za podlogu kopija fresaka upotrjebljavalo se platno grundirano tutkalom i kredom da bi povrina izgledom i strukturom bila slinija originalu. Sama freska se prenosila pomou paus-papira, a zatim se prenosio detalj po detalj slike na pripremljeno platno10. Meu najranije nainjene kopije ovog dijela zbirke pripadaju, ve spomenute, kopije triju vjerojatno najpoznatijih hrvatskih renesansnih djela- poliptiha Nikole Boidarevia izZa velik broj kopija ne postoje podaci kada su nastale, a za one za koje je taj podatak zabiljeen, on je naveden u zagradama. 8 Nepoznato je 15 kopista slika starih majstora koje su opsenije opisane na fotokartonima Gliptoteke-HAZU. To su kopisti slijedeih djela: Palma Vecchio- Jakob i Rahela, Van Dyck ?- Autoportret, F.Snyders- Portret mukarca, Vige Lebrun- Portret Marie Antoinete, Rubens- Sveta obitelj, Raffael- Madonna dAlba, Polaganje u grob, Madonna dell Cardellino, Madonna di Foligno, Rembrandt- Portret majke, po CorregiuRoenje Kristovo, Nepoznati slikari- Prikazanje sveca E.G. Erddyju, Lukrecija, Mukarac ovjenan liem i Marija Majka milosra (nalazi se u zapisniku Gliptoteci-JAZU predanih kopija od 25.VI.1956.). Za 2 kopije slika (Vige Lebrun Portret Marie Antoinete i Raffael Madonna dAlba) navodi se da su bile dar dr.Ivana Ruia 1892. 9 Trenutno te kopije fresaka imaju jo vee dokumentacijsko znaenje jer su originalne freske esto u vrlo loem stanju, pa nam ove slike predoavaju izgled fresaka prije pedesetak godina. 10 Tehnika tempere na platnu i drvu upotrjebljavala se pri izradi kopija fresaka i poliptiha, a akvarel i uljna boja na platnu i papiru pri izradi kopija slika europskih slikara.- prema podacima na fotokartonima Gliptoteke HAZU i prijepisu predavanja o istarskim freskama M.Saka odranog u Centru za kulturu i informacije u Zagrebu 10.X.1974. ( u arhivI Gliptoteke HAZU).7

4

dubrovakog dominikanskog samostana s prikazom Navjetenja i Vicka Lovrinog iz cavtatske crkve Gospe od snijega s prikazom Sv. Mihovila i lunete Mihajla Hamzia iz Kneevog dvora s prikazom Krtenja Kristovog11, osam kopija fresaka iz kapele Sv.Stjepana zagrebake katedrale12, te dio fresaka iz istarskih crkava (prvenstveno u Bermu i Lindaru (1950)13, a zatim i u Draguu i Rakotolama (1952), minju i Kanfanaru (1953), Humu i Svetvinentu (1954), a zatim i u Hrastovlju, Klotru, Lovranu, Oprtlju, Barbanu i Pazinu). U ranim 50im godinama (1951.-52.) kopirana je i freska Ivana Rangera iz lepoglavske pavlinske crkve Starci apokalipse, a kopirao ju je Bruno Buli. U Zadru su kopije fresaka iz crkava Sv. Krevana i Sv. Stoije raene neto kasnije 1956., a kopirao ih je Ivan Auer. est kopija fresaka iz manastira Srbije i Makedonije (Manasija, Mileevo i Prizren) kopirano je 1957., a sve ih je izradio ime Peri. Najintenzivnije razdoblje kopiranje fresaka bile su upravo pedesete i ezdesete godine XX.st., a zadnje kopije fresaka raene su 1974. Poetkom pedesetih godina XX.st. Institut za likovne umjetnosti JAZU namjerava prema inicijativi Predsjednitva Akademije prirediti u Zagrebu izlobu Istra kroz vjekove14, a na tom projektu suraivali su i Jadranski institut i Konzervatorski zavod u Rijeci. Najvie kopija fresaka raeno je u Istri, na originalnim lokacijama u Barbanu, Bermu, Draguu, Dvigradu, Hrastovlju, Humu, Kanfanaru, Klotru, Oprtlju, Pazinu, Svetvinentu i minju, a radili su ih akademski slikari Bruno Buli, Boris Dogan, eljko Hegedui, Ivo Kalina, Hajrudin Kujundi15, Ivan Restek i ime Peri, a 1974. est kopija beramskih fresaka izradio je i Eugen Kokot.16 Iz barbanske crkve Sv.Antona kopirana je freska iz 15.st. Sv.Nikola i Sv.Barnaba nepoznatog autora. Fresku je 1956. kopirao H.Kujundi.

Poliptih V.Lovrina kopirali su od 1947. do 1949. B.Buli i O.Herman, a okvir je prema originalu izradio Edo Ulrich, poliptih N.Boidarevia kopirao je 1948. J.Restek, a lunetu M.Hamzia 1949. O.Herman. 12 Uz est kopija detalja Krista u hramu iz kapele Sv.Stjepana spominje se da su nastale 1954. na Teaju za izobrazbu kopista koji je organizirao eljko Hegedui za svoje studente na Akademiji primijenjenih umjetnosti, (prema izjavi .Hegeduia (oujak, 2003.), a zaprimljene su u Gliptoteku-JAZU 1955. (Na alost, nisu nam poznata imena slikara koji su bili na ovom teaju). Dvije kopije s likovima svetaca (Lik sveca i Dva sveca) iz XIII.st. iz sakristije zagrebake katedrale raene su ranije, 1949. Izradili su ih Ivan Auer , eljko Hegedui i Marakovi, a zavedene su u inventarnu knjigu 1953.

11

Te su kopije radili akad. slikari I.Auer i B.Buli. U arhivi Gliptoteke HAZU dokumenti iz 1954. spominju otvorenje izlobe Istra kroz vjekove kao stalne izlobe Gliptoteke u svrhu koje je kopirano preko stotinu kvadratnih metara fresaka, a uz njih su bile izloene i kopije interesantnijeg skulpturalnog materijala sa istog terena. 15 Od ukupnog broja djela na izradi najvie kopija fresaka sudjelovao je upravo H.Kujundi. 16 Kopije fresaka raene su na poticaj prof. Branka Fuia i Vande Ekel (direktorice zanstvene biblioteke u Rijeci), uz podrku JAZU (prema izjavi .Hegeduia (oujak, 2003.), a u sklopu priprema izlobe Istra kroz vjekove kojoj je svrha bila prikazati svekoliku umjetniku batinu srednjovjekovne Istre. U tu su svrhu lijevane i skulpture i glagoljski epigrafski spomenici, a raena su i arhitektonska snimanja povijesne arhitekture i urbanistikih cjelina (posebno u Puli, Poreu i Balama, ali i na nekim drugim lokalitetima) (prema podacima iz arhiva Gliptoteke HAZU).14

13

5

Iz beramske crkve Sv.Marije na krilinah kopirano je 16 fresaka Vincenta iz Kastva iz 1474. i one ine najbrojniju skupinu u cijeloj grupi kopija fresaka. Kopiranje fresaka raeno je 1950., 1955., 1956., 1960., 1961. i 1974. Kopirane su freske: Isus u hramu, Susret Marije i Elizabete, Zaruke Marijine, Judin poljubac, Bijeg u Egipat, Tri proroka (Danijel, Mojsije i Ilija), Sv.Martin, Sv.Juraj, Molitva na Maslinskoj gori, Poklonstvo kraljeva, Ples mrtvaca, Sv.Mihovil, Roenje Kristovo, Navjetenje, Prikazanje u hramu i Kolo sree17, a kopisti su bili B.Buli, B.Dogan, .Hegedui, I.Kalina, H.Kujundi, .Peri i E.Kokot. Kopije fresaka su raene u mjerilu originala, a koji se kreu u rasponu od 95 do 165 cm visine i od 30 do 170 cm irine (s iznimkom beramskih Poklonstva kraljeva (irine 7,70 m) i Plesa mrtvaca (irine 5,15 m). Uz kopije fresaka izraena je i maketa crkve Sv.Marije na krilinah koju su 1974. napravili tadanji restauratori Gliptoteke Boris Saka i Gabrijel Medved, a u potpunosti ju je oslikao minijaturnim kopijama fresaka Eugen Kokot. Iz Berma potjee i kopija freske s anelima sviraima iz kapele Sv.Martina, rad nepoznatog majstora. Fresku je 1961. kopirao B.Buli. U Draguu je kopirano 5 fresaka iz crkava Sv.Roka i Sv.Elizeja. Originalni majstor fresaka iz crkve Sv.Roka je Anton iz Padove iz 16.st., dok je majstor fresaka Sv.Elizeja iz 13.st. nepoznat. U crkvi Sv.Roka 1952. kopirane su Kuga, Oplakivanje Krista, Poklonstvo kraljeva, Roenje, Bijeg iz Egipta i Prikazanje18. Na kopiranju su zajedniki radili .Hegedui, I.Kalina i H.Kujundi. Fresku Posljednje veere iz Sv.Elizeja je 1953. kopirao B.Buli. I uz ove kopije iz Dragua izraena je maketa crkve Sv.Roka. U Dvigradu su kopirane 3 freske iz crkve Sv.Marije od Lakua: Sv.Rok i Sv.Sebastijan, Roenje Kristovo i Susret Marije i Elizabete, nepoznatog majstora iz 15.st. Kopirali su ih 1953. I.Kalina i H.Kujundi. U Hrastovlju je kopirana jo jedna velianstvena freska Mrtvakog plesa majstora Ivana iz Kastva iz 15.st.19, a kopist je 1955. bio .Hegedui. U Humu su iz crkve Sv.Jeronima kopirane 3 freske: Marija Navjetenja, Polaganje u grob i Skidanje s kria, nepoznatog autora iz 12.-13.st. Kopirali su ih .Peri i B.Dogan 1954. i H.Kujundi 1956. U Kanfanaru je iz crkve Sv.Agate kopirana freska Tri apostola iz 12.-13.st. Kopist je 1953. bio H.Kujundi.

17 18

Naslovi fresaka navedeni su prema kronologiji kopiranja i redoslijedu upisa u inventarnu knjigu. Roenje, Bijeg iz Egipta i Prikazanje nalaze se na istom platnu. 19 irina freske Mrtvakog plesa iz Hrastovlja je 6,5 m.

6

U Klotru su iz crkve Sv.Mihovila iznad Limske drage kopirane 3 freske: Kamenovanje Sv.Stjepana, Optuba Sv.Stjepana pred vladarom, te Lik sveca iz 11.st. nepoznatog majstora. Sve kopije je 1956. izradio H.Kujundi. U Oprtlju su u crkvi Sv.Marije Nove kopirane 4 freske trojice majstora: Cleregina iz Kopra, arenog majstora i tzv. Treeg kasnogotikog majstora iz 1471. To su: Marija Navjetenja, Aneo Navjetenja, Posljednja veera i Sv.Kritofor. Sve kopije je 1956. izradio B.Buli. U Pazinu je u crkvi Sv.Nikole kopirana freska Prikazanje u hramu, nepoznatog majstora iz 15.st. Kopist je bio H.Kujundi 1956. U Svetvinentu su kopirane 2 freske iz crkava Sv.Katarine i Sv.Vincenta. Majstor freske Zaruka Sv.Katarine iz 15.st. iz crkve Sv.Katarine nam je nepoznat, a freska Pet apostola iz crkve Sv.Vincenta je djelo Ognobenusa Trevisanusa iz 13.st. Kopist obiju fresaka bio je H.Kujundi 1954. U minju je kopirana freska Judin poljubac iz crkve Sv.Trojstva, nepoznatog autora iz 15.st. Fresku je 1954. kopirao .Hegedui.

Najee su izlagane upravo kopije istarskih, posebno beramskih, fresaka u sklopu ijih su se izlobi esto izlagale i druge vrste eksponata koji su bili povezani odreenom zajednikom temom. Samo kao primjer brojnosti izlobi i publikacija kojima je Gliptoteka JAZU, u suradnji s Institutom za likovne umjetnosti JAZU i Jadranskim institutom iz Rijeke, predstavljala kopije istarskih fresaka navodimo tek neke naslove publikacija i izlobi: 1. katalog Istarske dvorane Gliptoteke, Gliptoteka JAZU, Zagreb, 1954.20 2. Zidno slikarstvo Istre, Studentski centar, Zagreb, 26.XI.-16.XII.1962. 3. Zidno slikarstvo Istre, Umjetniki paviljon, Zagreb, 18.X.-8.XI.1963. 4. Glagoljica, Rijeka, izlobena dvorana u Supilovoj 3, 1968. 5. Istarske freske, Likovni salon Narodnog sveuilita Boidar Maslovi, Osijek, 23.XI.20.XII.1970. 6. Istarske freske, Galerija Zodijak Narodnog sveuilita Boidar Maslovi, Osijek, 22.XII.1970.-20.I.1971. 7. Izloba istarskih fresaka- povodom 500 godinjice beramskih fresaka, GliptotekaJAZU, Zagreb, 20.IX.1974. 31.X.1974.

20

Istarska dvorana je kao izlobeni prostor u Gliptoteci HAZU otvorena 7.X.1954., otvorio ju je K.Hegedui, a predgovor katalogu napisao je F.Pakvan.

7

8. Bulletin razreda za likovne umjetnosti JAZU- Znanstveni referati odrani na sveanoj proslavi povodom 500-godinjice dovrenja opusa zidnih slika signiranih godine 1474. po domaem majstoru Vincentu iz Kasta u gotikoj crkvi Majke Boje na kriljinah na groblju u Bermu u Istri, 1977. 9. Od pletera Dalmacije do fresaka Istre, Gradski muzej Bjelovar, 10.XII.1994.-15.I.1995. 10. Od pletera Dalmacije do fresaka Istre, Muzej Slavonije, Osijek, IV.-V.1996. 11. Istra, Galerija Aerodrom Zagreb, Zagreb 12. Istarske freske kopije, Ina- naftaplin, Zagreb

Unato zabiljeci o organiziranom Teaju za izobrazbu kopista, u Gliptoteci-HAZU ostalo je sauvano tek nekoliko slika raenih originalnom tehnikom fresko slikarstva21, dok je oiti naglasak bio na izradi formalnih kopija fresaka. U inventarnoj knjizi Zbirke kopija fresaka i starih majstora ukupno je zabiljeeno 122 kopija fresaka i slika starih majstora i taj se broj od 1974. do revizije 2002. nije promijenio. Zbog brojnosti djela samo je dio zbirke istarskih fresaka i starih majstora izloen u prostorima Uprave Gliptoteke HAZU i otvoren javnosti.

Izvori: 1. Arhiv i fototeka Gliptoteke HAZU 2. Arhiv Strossmayerove galerije 3. katalozi navedenih izlobi Literatura: 1. Informatica museologica 1/4 1994., uro Vanura - Strossmayerova galerija starih majstora HAZU 2. Bulletin razreda za likovne umjetnosti JAZU, 1955., Otvaranje istarske dvorane u Gliptoteci dne 7. listopada 1954.g. 3. katalozi navedenih izlobi

Nikolina Hrust, dipl. pov. umjetnosti Objavljeno u: Informatica museologica, 34 (1-2), 2003., Muzejski dokumentacijski centar, Zagreb

21

Slike raene fresko tehnikom na heraklitnoj ploi s vapnenom bukom veinom su modernog slikarskog izraza, a to su slike I.Kaline- Portret, H.Kujundia- Zaprega, F.Kulmera- Otmica Europe i .Periaena. Sve su ove slike bile raene 1954., a izlagane su na izlobi Majstorske radionice Krste Hegeduia.(podaci iz inventarne knjige i fotokartona)

8