Zasady współpracy organizacji pozarządowych z jednostkami samorządu terytorialnego. Poradnik

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakłada na jednostki

samorządu publicznego obowiązek współpracy i wspierania organizacji

pozarządowych. Jednocześnie jednak wspólpraca ta nie zawsze układa się

poprawnie. Bariery tkwią po obu stronach, a wynikają m.in. z niewiedzy i braku

wzajemnego zaufania. Współpraca trzeciego sektora i władz samorządowych jest

rzeczywistą potrzebą, a jej celem jest skuteczne zaspokajanie potrzeb lokalnych

społeczności we wszystkich dziedzinach życia społecznego.

Niniejszy poradnik ma na celu przybliżenie aspektów prawnych i praktycznych

w zakresie współdziałania organizacji pozarządowych i samorządu.

Aspekty prawne

Podstawowym dokumentem regulującym kwestie współpracy organów administracji

publicznej, w tym organów jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami

pozarządowymi jest Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie. Określa ona: zasady prowadzenia działalności pożytku

publicznego przez organizacje pozarządowe i korzystania z tej działalności przez

organy administracji publicznej w celu wykonywania zadań publicznych,

uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego

oraz funkcjonowania organizacji pożytku publicznego i sprawowania nadzoru nad

prowadzeniem działalności pożytku publicznego.

Pozostałe, istotne dla prowadzenia współpracy akty prawne to m.in.:

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2011 r.

w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji

pożytku publicznego (Dz.U. z 2011 r., Nr 80, poz. 434)

Zgodnie z polskim prawem organy administracji publicznej realizują zadania

publiczne we współpracy z organizacjami pozarządowymi prowadzącymi,

odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej,

działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych

organów.

Sfera zadań publicznych obejmuje bardzo szeroki zakres działalności, w tym m.in.:

pomoc społeczną

działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób

zagrożonych

przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

działalność charytatywną

naukę, szkolnictwo wyższe, edukację, oświatę i wychowanie.

Współpraca organizacji pozarządowych z władzami publicznymi powinna być

realizowana z zachowaniem zasad:

pomocniczości i suwerenności stron

Organy samorządów współpracują z organizacjami, a także wspierają ich

działalność oraz umożliwiają realizacje zadań publicznych respektując

jednocześnie prawo tych organizacji do odrębności i suwerenności.

partnerstwa

Samorządy traktują organizacje pozarządowe, jako równoprawnych partnerów

w definiowaniu problemów społecznych, określaniu sposobów ich

rozwiązywania oraz realizacji zadań publicznych. Jednocześnie oczekują

aktywnego uczestnictwa w realizacji zadań wynikających ze współpracy.

efektywności

Samorządy dokonują wyboru najbardziej efektywnych sposobów realizacji

zadań publicznych przez organizacje pozarządowe i jednocześnie oczekują od

organizacji sporządzania ofert zgodnie z wymaganiami przedstawionymi w

specyfikacji zadania, rzetelnej realizacji powierzonych zadań oraz

wywiązywania się z obowiązków rozliczenia finansowego

i sprawozdawczości.

uczciwej konkurencji

Wszystkie organizacje pozarządowe traktowane są równorzędnie przy

realizacji zadań publicznych (m.in. dostęp do informacji, jednakowe kryteria

ocen dla podmiotów konkurujących).

jawności

Działania samorządów są jawne, a wszelkie możliwości współpracy

z organizacjami pozarządowymi powinny być powszechnie znane, dostępne,

jasne i zrozumiałe (procedury, kryteria podejmowania decyzji, zamiary, cele,

wysokość środków).

legalności

Wszelkie działania samorządów i organizacji pozarządowych powinny

odbywać się z poszanowaniem przepisów prawa.

Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi

Formy współpracy międzysektorowej można podzielić na:

finansowe – zlecanie realizacji zadań publicznych, umowy o wykonanie

inicjatywy lokalnej, umowy partnerstwa

niefinansowe – wzajemne informowanie, konsultowanie aktów

normatywnych, tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i

inicjatywnym.

Finansowe formy współpracy

1. Zlecanie realizacji zadań publicznych

Jedną z form współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi jest zlecanie

realizacji zadań publicznych poprzez:

powierzenie wykonywania zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na

finansowanie ich realizacji. Powierzenie ma, więc miejsce wówczas, gdy

samorząd przekazuje organizacji realizację danego zadania i w konsekwencji

przekazuje również środki na sfinansowanie całości kosztów jego wykonania.

wspieranie wykonywania zadań publicznych wraz z udzielaniem dotacji na

dofinansowanie ich realizacji. Wspieranie dotyczy sytuacji, gdy organizacja z

własnej inicjatywy podejmuje pewne działanie, które samorząd uznaje za

potrzebne i dlatego przeznacza środki na jego dofinansowanie. Pozostałą

część kosztów realizacji zadania organizacja pokrywa we własnym zakresie z

innych źródeł.

Wspieranie oraz powierzanie odbywa się zwykle po przeprowadzeniu otwartego

konkursu ofert (chyba, że przepisy odrębne przewidują inny tryb zlecania), przy czym

organizacja pozarządowa może również z własnej inicjatywy złożyć ofertę realizacji

zadań publicznych.

Organ administracji publicznej, który zamierza zlecić realizację zadania publicznego

organizacjom pozarządowym, ogłasza w tym celu konkurs ofert. Szczegółowe zasady

przeprowadzania konkursu określa wspomniana wcześniej Ustawa o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie.

Istnieje także możliwość uproszczonego zlecenia wykonania zadania publicznego – o

charakterze lokalnym lub regionalnym - na wniosek organizacji pozarządowej z

pominięciem otwartego konkursu ofert przy zachowaniu łącznie następujących

warunków:

wysokość dofinansowania zadania publicznego nie przekracza 10 tys. złotych

realizacja zadania publicznego ma nastąpić w okresie nie dłuższym niż 90 dni.

Organizacja przygotowuje i składa ofertę na realizacje zadania publicznego. W

przypadku uznania zadania za celowe, organ wykonawczy jednostki samorządu

terytorialnego przedstawia ofertę do publicznej wiadomości (BIP, siedziba organu,

strona internetowa organu). W trakcie 7 dni każda osoba prawna lub fizyczna może

zgłaszać swoje uwagi dotyczące oferty. Po upływie 7 dni oraz rozpatrzeniu ew. uwag

zawierana jest umowa pomiędzy samorządem a organizacją.

Uwaga:

Dostępność uproszczonego trybu zlecania została ograniczona pod względem

finansowym:

łączna kwota środków finansowych przekazanej tej samej organizacji

pozarządowej nie może być wyższa niż 20 tys. złotych

łączna kwota środków finansowych przekazanych przez organ wykonawczy

jednostki samorządu terytorialnego m.in. dla organizacji pozarządowych nie

może przekroczyć 20% dotacji planowanych w roku budżetowym na

realizację zadań zleconych przez organizacje pozarządowe i inne organizacje

wymienione w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

2. Umowy partnerskie

Szczególnym rodzajem umowy o współpracy jest umowa partnerska, czyli umowa

zawarta pomiędzy organizacją a administracją publiczną/jednostkami podlegającymi

administracji z reguły na potrzeby realizacji jakiegoś projektu, programu.

3. Partnerstwo publiczno-prywatne

Partnerstwo publiczno – prywatne (PPP) polega na współpracy jednostek samorządu

terytorialnego z podmiotami prywatnymi, do których zalicza sie m.in. organizacje

pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Celem PPP jest realizacja zadania

publicznego.

Uznaje się, iż w PPP obie strony - zarówno podmiot reprezentujący sektor publiczny

jak i podmiot prywatny - osiągają pewne korzyści, odpowiednie do stopnia

realizowanych przez nie określonych zadań poprzez umożliwienie każdemu

z sektorów robienia tego, co potrafi najlepiej.

Głównym celem PPP jest zatem kształtowanie takich stosunków między stronami,

aby ryzyko ponosiła ta strona, która najlepiej potrafi je kontrolować. Korzyścią dla

interesu publicznego jest oszczędność w wydatkach i podniesienie standardu

świadczonych usług.

Szczegółowy tryb zawierania umów PPP reguluje Ustawa o partnerstwie publiczno-

prywatnym.

4. Inicjatywy lokalne.

Obywatele, którzy uznają, że np. w gminie, w której mieszkają konieczna jest

określona inwestycja lub działanie mogą wystąpić z wnioskiem w tej sprawie do

organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, w której mieszkają. Z

wnioskiem takim mieszkańcy mogą wystąpić jako grupa nieformalna lub za

pośrednictwem lokalnej organizacji pozarządowej.

Zadania, które mogą być realizowane poprzez inicjatywę lokalną to:

budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej,

budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek

samorządu terytorialnego

działalność charytatywna

podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej

pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i

kulturowej

działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka

regionalnego, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego

promocja i organizacja wolontariatu

edukacja, oświata i wychowanie

działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki, ochrony przyrody, w tym

zieleni w miastach i wsiach, porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Mieszkańcy nie tylko zgłaszają pomysł konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują

współudział w jego realizacji. Współudział może polegać na pracy społecznej, na

świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych. Świadczeniem pieniężnym są wpłaty na

rachunek gminy, które będą przeznaczone na realizację danego przedsięwzięcia.

Świadczeniem rzeczowym może być np. dokumentacja budowlana wykonana na

zlecenie mieszkańców, która posłuży gminie do zrealizowania inwestycji, nagrody w

konkursie podczas festynu, ławki do parku, zakupione przez inicjatorów.

Aby mieszkańcy mogli skorzystać z inicjatywy lokalnej, samorząd (organ stanowiący

jednostki samorządu terytorialnego) powinien uchwalić tryb i szczegółowe kryteria

oceny wniosków o realizację zadania publicznego.

Przy realizacji inicjatywy lokalnej samorząd nie przekazuje wnioskującym

mieszkańcom lub organizacjom dotacji (pieniędzy). Wspiera ich w inny sposób –

rzeczowo, organizacyjnie. Jeśli samorząd przeznaczy na wykonanie inicjatywy

lokalnej określone środki pieniężne, to nie trafią one do wnioskodawców. Zostaną

wydane bezpośrednio przez organ wykonawczy zgodnie z prawem zamówień

publicznych.

Uwaga: Jednostki samorządu terytorialnego mogą także udzielać pożyczek,

gwarancji, poręczeń na realizację zadania publicznego na zasadach określonych w

przepisach Ustawy o finansach publicznych oraz Ustawy o samorządzie gminnym.

Pozafinansowe formy współpracy

1. Informowanie

Informowanie zakłada dialog między organizacjami i administracją, którego celem

jest poprawa efektywności współpracy międzysektorowej.

Informowanie to wzajemna wymiana informacji, co oznacza, że nie tylko

administracja ma obowiązek przekazywania informacji organizacjom pozarządowym.

Przepływ informacji powinien następować także w drugą stronę.

Przedmiotem wzajemnego informowania się przez organizacje pozarządowe i

administrację mogą być na przykład: kwestie związane z ogłaszaniem konkursów/

wyników konkursów, aktualnymi szkoleniami i spotkaniami, podejmowaniem uchwał

i decyzji władz administracyjnych, bieżącą działalnością organizacji itp.

Narzędzia wzajemnego informowania to m.in.: tablice ogłoszeniowe, Biuletyny

Informacji Publicznej, lokalna prasa, strona internetowa, skrzynka mailowa,

newsletter czy biuletyn gminny. Wzajemnemu zapoznaniu się służą ponadto osobiste

spotkania przedstawicieli organizacji z przedstawicielami administracji lokalnej, które

mogą przybrać formy bardziej sformalizowanych ciał takich jak na przykład rada

organizacji pozarządowych.

2. Konsultowanie

Organy administracji publicznej są zobowiązane konsultować ze środowiskiem

organizacji pozarządowych wszystkie te akty prawne, których zakres dotyczy sfery

działalności statutowej tych organizacji.

Konsultacje obejmują: zapoznanie z projektem regulacji, zbieranie opinii i gotowość

ich uwzględniania (lub informowania, dlaczego opinie nie zostały uwzględnione).

Obowiązek konsultacji dot. także programu współpracy.

Idea konsultacji wiąże się bezpośrednio z realizacją ustawowej zasady partnerstwa

rozumianej, jako tworzenie niezbędnych warunków (instytucjonalnych, prawnych,

materialnych) udziału organizacji pozarządowych w procesie planowania,

podejmowania decyzji i ich realizacji. Organizacjom pozarządowym przysługuje,

więc prawo inicjowania tych procesów i uczestnictwa w nich na równych zasadach z

innymi partnerami współpracy. Celem konsultacji jest podejmowanie lepszych,

bardziej przemyślanych decyzji i wypracowanie bardziej satysfakcjonujących

rozwiązań.

Metody oraz sposoby prowadzenia konsultacji to m.in.: wnoszenie uwag drogą

pisemną i elektroniczną, badania opinii publicznej (sondaże i ankiety), warsztaty i

spotkania dyskusyjne, konsultacje prowadzone drogą telefoniczną, konferencje i inne

spotkania, fora internetowe.

Konsultacje odbywają się według określonych procedur przy zachowaniu pewnych

zasad:

konsultacje podejmowane są dla dobra ogółu (np. społeczności lokalnej)

za przeprowadzenie konsultacji odpowiada wnioskodawca danej regulacji,

dlatego należy podać do wiadomości informację o tym, kto jest osobą

odpowiedzialną za proces konsultacji z ramienia organów administracji.

organizacje pozarządowe, jako partnerzy społeczni, winni być wyposażeni

przez administrację publiczną we wszelkie istotne materiały

organy administracji zobowiązane są do wnikliwej analizy wniesionych uwag

oraz opinii strony społecznej oraz do udzielenia informacji zwrotnej na ich

temat, zwłaszcza udzielając odpowiedzi na pytanie o to, które uwagi i sugestie

zostały uwzględnione, a które odrzucone – wraz z uzasadnieniem podjętej

decyzji

wyniki konsultacji oraz wypracowane raporty powinny być szeroko dostępne i

podane do wiadomości wszystkich zainteresowanych stron.

Jednym ze sposobów na bardziej usystematyzowaną, zinstytucjonalizowaną formę

współpracy jest tworzenie zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym,

składających się z przedstawicieli samorządu i organizacji pozarządowych. Przykłady

zespołów: rada działalności pożytku publicznego, komisje konkursowe do

opiniowania ofert w konkursach otwartych.

3. Tworzenie wspólnych zespołów

Jednym ze sposobów na bardziej usystematyzowaną, zinstytucjonalizowaną formę

współpracy jest tworzenie zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym,

składających się z przedstawicieli samorządu i organizacji pozarządowych i/lub

innych przedstawicieli. Przykłady zespołów: rada działalności pożytku publicznego,

komisje konkursowe do opiniowania ofert w konkursach otwartych, fora branżowe.

Wspólne zespoły doradcze i inicjatywne, składające się np. z przedstawicieli sektora

pozarządowego i administracji publicznej stanowią bardziej usystematyzowany i

zinstytucjonalizowany sposób współpracy międzysektorowej.

Szczególnym rodzajem takiego zespołu jest rada działalności pożytku publicznego.

Rady pożytku publicznego mogą być ustanowione na każdym szczeblu samorządu

terytorialnego (województwo, powiat, gmina) na wniosek organizacji pozarządowych

(oraz podmiotów wskazanych w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o

wolontariacie).

Uwaga. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego nie ma obowiązku

utworzenia rady.

Prawo pozwala ponadto na tworzenie różnorodnych zespołów konsultacyjnych na

poziomie samorządu lokalnego. Można je powołać na przykład uchwałą rady gminy

lub rady miasta. Wówczas są one dość sformalizowane i przyjmują określone zasady

funkcjonowania, choć w praktyce nie brakuje także konsultacji nieformalnych,

opartych na bezpośredniej rozmowie czy kontakcie telefonicznym. Przedmiotem

pracy takich zespołów może być na przykład strategia rozwoju gminy czy miasta,

strategia lokalnej polityki społecznej czy wspomniany program współpracy.

Formy współpracy mogą przybrać postać gminnych/ powiatowych itp. rad

(pożytku publicznego, zdrowia, do spraw osób niepełnosprawnych itp.), grup

roboczych, zespołów branżowych, rad konsultacyjnych czy zespołów ekspercko-

merytorycznych.

Programy współpracy

Organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego zobowiązane są do

uchwalania rocznych programów współpracy administracji samorządowej z

organizacjami pozarządowymi.

Program współpracy jest uchwałą organu stanowiącego jednostki samorządu

terytorialnego (np. rady miasta, gminy, powiatu, sejmiku wojewódzkiego) –

podstawowym dokumentem, który opisuje zasady współpracy pomiędzy władzami

samorządowymi a działającymi na danym terenie organizacjami pozarządowymi.

Zasady opracowania programu

1. Program współpracy dotyczy organizacji pozarządowych i innych wskazanych w

Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w ogóle, a nie

wyłącznie organizacji pożytku publicznego.

2. Program współpracy ma charakter obligatoryjny.

3. Program współpracy ma charakter przynajmniej roczny (fakultatywnie organ może

uchwalić program wieloletni).

4. Sam proces budowania programu współpracy powinien być efektem współpracy

dwóch podmiotów: właściwej jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji

działających na jej obszarze.

5. Program współpracy dotyczyć powinien różnorodnych form współpracy, a nie

jedynie zlecania zadań.

Uwaga: program powinien być uchwalony do dnia 30 listopada roku poprzedzającego

jego rozpoczęcie. Nie później niż do dnia 30 kwietnia każdego roku organ

wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, jest obowiązany przedłożyć

organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego oraz opublikować w

Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdanie z realizacji programu współpracy za

rok poprzedni.

Lobbing

Istotną rolę w kształtowaniu współpracy organizacji pozarządowych z jednostkami

administracji publicznej odgrywa lobbing.

Lobbing, z języka angielskiego oznacza dosłownie działanie w „lobby“, czyli w

kuluarach głównej sali obrad. Lobbing to wywieranie nacisku, prezentowanie

argumentów w celu nakłonienia politycznych decydentów do sprzyjania stanowisku

danej grupy. Lobbing w strukturach demokratycznych sprzyja jawnemu

prezentowaniu stanowisk różnych grup interesów umożliwiając osiągniecie

równowagi informacyjnej. Sprzyja on również prezentowaniu stanowisk różnych

specjalistów, praktyków i ekspertów w wielu dziedzinach życia, którzy mogą wnieść

istotne argumenty z punktu widzenia procesu decyzyjnego organów stanowiących

prawo. Lobbing to także publikowanie przez specjalistów z danej dziedziny

artykułów wspierających ideę lub definiujących problem wraz z propozycją działań

zmierzających do wprowadzenia korzystnych uregulowań prawnych.

Lobbing to wreszcie orędownictwo i rzecznictwo interesów na rzecz danej kwestii,

danego rozwiązania. Dzięki nim ustawodawca/ uchwałodawca dowiaduje się często

od praktyków z danej branży, że ustawa/ uchwała oprócz pozytywnych efektów może

mieć również nieprzewidziane przez ustawodawcę/ uchwałodawcę negatywne skutki.

Strategia lobbingu

Przed przystąpieniem do działań lobbingowych należy opracować strategie działania,

kierując sie między innymi poniższymi zasadami.

Zasada 1. Wiedza

Skuteczny lobbing jest nierealny bez odpowiednio pogłębionej wiedzy na

temat zagadnienia, które ma być przedmiotem działań lobbingowych.

Zasada 2. Pogłębiona analiza

Analiza obowiązujących w danej materii procedur decyzyjnych bądź

legislacyjnych i wyszukanie "kluczowych momentów".

Zasada 3. Techniki i narzędzia

Trzeba posiąść umiejętność efektywnego wykorzystywania wszystkich

technik i narzędzi lobbingu.

Strategia lobbingu to plan (najlepiej sporządzony w formie pisemnej), który powinien

być logicznym rozwinięciem syntezy problemu. Jego nieodłącznymi i podstawowymi

elementami muszą być: lista priorytetów, wykaz tzw. momentów kluczowych (czyli

decydujących etapów procedury decyzyjnej bądź legislacyjnej), precyzyjny

harmonogram działań, uwzględniający różne warianty rozwoju sytuacji, w zależności

od naszych działań lobbingowych oraz korzystnych, a zwłaszcza niekorzystnych

zmian w otoczeniu. Niezwykle pomocne jest tu zazwyczaj określenie tzw. celów

pośrednich, które w części mogą (choć nie muszą) pokrywać się z tzw. momentami

kluczowymi. Z całą pewnością określanie celów pośrednich jest tożsame z dokładną

identyfikacją odpowiednich decydentów, czyli de facto - adresatów działań.

Plan strategiczny to dokument roboczy, który wyznacza odpowiedni kierunek do celu

końcowego. Ułatwia on wypracowanie syntetycznego spojrzenia na dane zagadnienie,

dostrzeżenie priorytetów, wytyczenie kolejności i metodologii podejmowanych

działań, wybór potrzebnych narzędzi.

Uwaga: ponieważ plan strategiczny jest streszczeniem podejmowanej kampanii

lobbingowej winien pozostać dokumentem chronionym przed niepowołanymi

osobami. Po jego ujawnieniu (zwłaszcza przeciwnikom) każda kampania lobbingowa

może zostać całkowicie sparaliżowana.

Zasady lobbingu

koncentracja na problemie

Nawet wtedy, gdy problem jest wybitnie spersonifikowany - nigdy w

kampanii lobbingowej nie mogą być użyte techniki i narzędzia wymierzone

personalnie w jakąś osobę.

usunięcie się lobbysty w "cień"

Priorytetami lobbysty mogą być wyłącznie priorytety klienta; najważniejszy

jest problem oraz argumenty, nigdy - czyjaś osoba.

nieustanne tworzenie tzw. sieci oraz koalicji

Choć twórcą kampanii lobbingowej jest zazwyczaj roboczy zespół

profesjonalistów, działających pod kierownictwem jednej osoby -

najistotniejsze jest stałe poszukiwanie nowych sojuszników.

jak najwcześniejsze włączenie się do gry decyzyjnej

perfekcyjna i na bieżąco uzupełniana wiedza o przeciwnikach (a zwłaszcza

ich działaniach) proponowanego w trakcie kampanii lobbingowej rozwiązania.

Narzędzia lobbingu

Spotkania 1 na 1 – krótkie spotkania lobbysty z parlamentarzystą,

decydentem, politykiem, urzędnikiem, osobą opiniotwórczą bądź wpływową

Cel społeczny – np. wskazywanie na istotny cel społeczny proponowanej

zmiany

Lista argumentów “za” i “przeciw” – materiał pomocniczy przy

redagowaniu przeznaczonych do wysyłki (wg ściśle określonej techniki,

będącej elementem planu strategicznego) listów, adresowanych do osób,

będących obiektem kampanii lobbingowej

Lista kontaktów – rejestr kontaktów jest podstawą do tworzenia zasadniczej

osnowy tzw. sieci, czyli nieformalnej tkanki osób, instytucji, organizacji,

redakcji mass-mediów itp. będących w trakcie kampanii lobbingowej

sprzymierzeńcami lobbysty.

Klauzule społeczne

Jednym z mechanizmów, które mogą pozytywnie wpłynąć na współpracę jednostek

samorządu lokalnego i organizacji pozarządowych są tzw. klauzule społeczne, które

mają zastosowanie przy udzielaniu zamówień publicznych.

Można je określić, jako szczególne warunki odnoszące się do przedmiotu zamówienia

lub sytuacji wykonawcy, które mają zachęcać do zatrudniania osób mających

szczególnych trudności z integracją, niepełnosprawnych, zwalczania bezrobocia,

ochrony środowiska lub organizacji wewnętrznych szkoleń zawodowych. Warunkiem

zastosowania tych klauzul jest, według przepisów unijnych, że zostaną one podane

w ogłoszeniu stanowiącym zaproszenie do ubiegania się o zamówienie lub

w specyfikacjach, a także, że nie będą bezpośrednio lub pośrednio dyskryminujące.

Zgodnie z obecnymi przepisami Prawa Zamówień Publicznych zamawiający może

w specyfikacji lub ogłoszeniu o zamówieniu ustalić warunki dotyczące realizacji

zamówienia o charakterze społecznym lub środowiskowym. Zamawiający może

w opisie przedmiotu zamówienia określić wymagania związane z realizacją

zamówienia, dotyczące:

1. zatrudnienia osób: bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania

zawodowego, niepełnosprawnych, innych osób niż te wyżej wymienione, o których

mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym lub we właściwych przepisach państw

członkowskich UE lub EOG

2. utworzenia funduszu szkoleniowego w rozumieniu przepisów o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym wpłaty pracodawców stanowić

będą co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w tych przepisach

3. zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego w rozumieniu

przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do wysokości,

co najmniej czterokrotności najniższej wpłaty określonej w tych przepisach.

Kolejną klauzulą społeczną jest norma stanowiąca, że zamawiający może zastrzec

w ogłoszeniu o zamówieniu, iż o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie

wykonawcy, u których ponad 50% zatrudnionych pracowników stanowią osoby

niepełnosprawne.

Ustanowienie dodatkowych wymagań w specyfikacji ma głównie na celu zachęcenie

wykonawców do zatrudniania osób mających trudności z integracją społeczną,

organizacji dodatkowych szkoleń dla pracowników, zwalczania bezrobocia czy

dbanie o ochronę środowiska. Wynika z tego, iż klauzule społeczne, w tym

restrykcyjna regulacja dotycząca osób niepełnosprawnych, postrzegane powinny być

jako szansa dla przedsiębiorstw zatrudniających osoby mające szczególne problemy

z integracją zawodową i społeczną. Są one zatem, przynajmniej w założeniu, szansą

dla przedsiębiorstw społecznych, które zatrudniają osoby mające szczególne

problemy z integracją zawodową i społeczną.

Zauważyć należy także, iż zamawiający powinien w przypadku zastosowania klauzuli

tj. wskazania wymagań związanych z realizacją zamówienia, określić

w fakultatywnych postanowieniach specyfikacji: liczbę osób bezrobotnych,

niepełnosprawnych lub innych, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu

socjalnym, okres wymaganego zatrudnienia tych osób (nie dłuższy niż okres realizacji

zamówienia), sposób dokumentowania ich zatrudnienia, uprawnienia zamawiającego

w zakresie kontroli spełnienia przez wykonawcę wymagań w zakresie zatrudnienia

oraz sankcji z tytułu niespełnienia wymagań w tym zakresie. Przedstawiony

w ustawie katalog jest katalogiem otwartym, a wskazane wyżej zapisy specyfikacja

powinna zawierać „w szczególności”. Oznacza to, że zamawiający może także w inny

sposób określić wymagania związane ze społecznymi obowiązkami wykonawców.

Skuteczna współpraca. O czym jeszcze warto pamiętać

1. Organizacja pozarządowa nie jest petentem, a partnerem.

2. Władze samorządowe i urzędnicy mają za zadanie wspierać organizacje, a nie

je wyręczać i finansować.

3. Konieczne jest przyzwolenie społeczności lokalnej i władzy lokalnej na

angażowanie organizacji pozarządowych w rozwiązywanie lokalnych

problemów.

4. Dobrą praktyką w zakresie współpracy jednostek samorządu regionalnego

i lokalnego jest powoływanie w urzędach pełnomocników ds. organizacji

pozarządowych.

5. Niezbędna jest edukacja osób zaangażowanych w dialog miedzy samorządem

a organizacjami pozarządowymi na danym obszarze. Brak wiedzy jest jedną

z podstawowych barier rozwoju skutecznej współpracy.

Opracowała: Iwona Raszeja-Ossowska

Źródło:

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o

wolontariacie (Dz.U. 2003 Nr 96 poz. 873)

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr

142, poz.1591 z późn. zm.)

Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr

157, poz. 1241 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z

2009 r. Nr 19, poz.100 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2004

nr 19 poz. 177 z późn. zm.)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2011 r.

w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji

pożytku publicznego (Dz.U. z 2011 r., Nr 80, poz. 434)

Magiczna pozarządówka. Jak oczarować się wzajemnie?, Fundacja Tallo,

Brąswałd 2011