DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ...Bir hücreli canlılarda bitkilerde ve hayvanlarda destekliğin ve hareketin sağlanmasında farklı yapılar görev yapar....Ancak hepsindeki temel ortak amaç gerekli olduğu durumlarda hareket edilmesini sağlamak ve canlı ölene kadar mevcut yapılarını korumaktır.I.)BİR HÜCRELİLERDE DESTEK VE HAREKET:...Bir hücreli canlılarda iskelet ve destek sistemi bulunmamasına rağmen onlara desteklik sağlayan ve şekil kazandıran bazı yapılar vardır....Amip gibi yalancı ayak oluşturarak şekil değiştiren bir hücrelilerde böyle yapılar bulunmaz....Ancak paramesyum ve öglena gibi bir hücrelilerde katı ve esnek yapıda olan ve hücre zarını örten pelikula denilen yapı bulunur.Pelikula hücrenin belli bir şekil almasını sağlar....Bazı durumlarda pelikulanın yapısında silis ve kalsiyum gibi minerallerin birikmesiyle kabuk oluşur....Radiolaria,Foraminifera gibi canlılar öldüğünde bu kabuklar deniz zemininde birikerek zamanla tebeşire dönüşen ve çakmak taşı gibi silisli kayaları oluşturur....Bir hücreli canlılarda hareket; sitoplazma veya hücre zarından oluşan bazı özel yapılarla sağlanır....Hareketin gerçekleştirilmesi ya bulunan ortamla beraber pasif olarak yada özel yapılarla aktif olarak sağlanabilir.

A.)Pasif Hareket:...Canlının bulunduğu veya yaşadığı ortamın hareket etmesiyle yer değiştirmesine pasif hareket denir....Örneğin ;bir çok bakteri ve tek hücreli canlı yaşadıkları suyun hareketi ile yer değiştirebilir....Benzer şekilde havadaki toz zerrelerine tutunarak da yer değiştirebilirler.

...Kamçısı olmayan bakteriler bulunduğu ortamla birlikte pasif hareket eder.

B.)Aktif Hareket:...Bazı bir hücreli canlılarda hareketin sağlanmasında hücre zarından oluşturulan özel yapılar kullanılır....Bu şekilde canlının bir uyarana bağlı olarak ve enerji harcayarak yer değiştirmesinetaksis(göçüm) denir....Taksis hareketleri; yalancı ayaklar, siler veya kamçı kullanılarak gerçekleştirebilir....Yapılan hareket uyaranın yönüne doğru ise pozitif taksis, uyaranın zıt yönüne doğru isenegatif taksis adını alır....Örneğin; öglenanın ışığa doğru gitmesi pozitif fototaksis , amipin ısı kaynağından uzaklaşması negatif termotaksis, paramesyumun besin kaynağına doğru gitmesi ise pozitif kemotaksis olarak adlandırılır....Amip, yalancı ayak oluşturarak hareket ve beslenme etkinliklerini gerçekleştirebilir.

a.)Amipsi hareket;...Kök ayaklılar grubunda incelenen amip gibi bazı bir hücrelilerde, stoplazmada bulunan ve kasılıp gevşeme özelliğine sahip olan proteinler sayesinde yalancı ayaklar oluşturulur....Bu şekilde oluşturulan yalancı ayaklar sayesinde besinlerin alınması ve organizmanın yer değiştirmesi sağlanır....Yalancı ayak oluşturma insan vücudundaki akyuvarlarda ve yine bir protist olan cıvık mantarlarda görülür.

b.)Sil hareketi:...Terliksi hayvan (Paramesyum) gibi bir hücreli canlılarda görülür....Bunlarda hücre yüzeyinden çıkan çok sayıda küçük sil birlikte hareket ederek canlının yer değiştirmesini sağlar.

c.)Kamçı hareketi:...Öglena ve bazı bir hücrelilerde ,bazı bakterilerde, sperm hücrelerinde hücre zarından uzanan bir veya birkaç tane kamçı ile hareket sağlanır....Protein yapılı olan kamçılar su içinde burgu hareketi yaparak canlının yer değiştirmesini sağlar.

OMURGASIZLARDA DESTEK VE HAREKET:...Omurgasız hayvanlarda destek ve hareket sistemleri; hidrostatik,dış veya iç iskeletten oluşur....Bir çok omurgasız hayvanda vücut sıvısı ile kaslar desteklik sağlama ve hareketin gerçekleştirilmesinden sorumludur.Buna hidrostatik iskelet denir....Solucanlarda vücuttaki kaslar ve dolaşım sistemi iskeleti oluştururlar(hidrostatik iskelet)...Örneğin toprak solucanında vücudun ortasında bulunan vücut sıvısı(sölom sıvısı) bu çeşit hareketin gerçekleşmesini sağlar....Toprak solucanında vücut tek katlı örtü epitelleri ile kaplanmıştır....Bu tabakanın altında halka şeklinde içte ise boyuna uzanan kaslardan yapılmış bir kas tabakası vardır....Kas tabakası ile bağırsak arasındaki açıklıkta bulunan sıvıya kasların kasılması ile basınç yapılır....Bu basınç etkisi ile hayvanın önü uzamaya başlar....Ön uç ile bir yere tutunduktan sonra boyuna kaslar kasılır ve vücudun arka kısmı öne doğru çekilmeye başlar....Böylece ön kısım tekrar kalınlaştırılır ve yer değiştirilmiş olur....Omurgasız hayvanlarda görülen dış iskelet vücudu dış etkenlerden korur....Toprak solucanlarının yer değiştirmesi,düz kaslar ile yapıldığı için hareketleri çok yavaştır.Böceklerde ise çizgili kaslar olduğu için hızlı hareket ederler.Toprak solucanında deri de harekete yardımcı olur.İskelet sistemi bulundurmazlar.

Dış İskelet:...Bir hücre veya hücre grubunun salgıladığı organik ve inorganik maddelerden meydana gelir....Üzerinde deri veya herhangi bir vücut örtüsü bulunmaz.Dış iskelet ektoderm kökenlidir....Eklem bacaklıların vücudunu örten dış iskelet (kitin) ,protein ,yağ,karbonhidrat ve tuzlardan oluşmuştur....Salyangozda sert yapılı bir dış iskelet bulunur....Salyangoz ve midye gibi yumuşakçaların kabukları da kalsiyum tuzları ve organik bileşiklerden meydana gelmiş çok sert bir dış iskelettir....Dış iskelet,karada yaşayan organizmalarda vücudun su kaybını engeller ve terlemeyi önler....Dış iskelet canlının büyümesini ve hareketi engelleyici bir özelliktedir....Esnek yapıya sahip olmadığı için eklem bacaklılarda büyüme sırasında zaman zaman değiştirilir.Bu sayede büyüme sağlanmaya çalışılır....Dış iskelet bulunan canlılarda kaslar iskelete iç yüzeyden bağlanırlar.

İç İskelet:...Süngerler, derisidikenliler gibi omurgasızlarda ve bütün omurgalılarda notokord adı verilen iç iskelet görev yapar.Derinin altında olup kalkerli yapıya sahiptir.Yapısında canlı hücrelerden başka , organik ve inorganik maddeler bulunur....Bu iskeletin üzeri çeşitli vücut örtüleriyle kaplıdır ve kaslar iskelete dış yüzeyden bağlanırlar. Canlının büyümesini sınırlamaz....İç iskelet mezoderm kökenlidir.

Süngerlerde İç İskelet:...Spikül (iğne) şeklindeki yapılardan oluşur....Bunlar kalsiyum karbonat ve silis gibi inorganik ve organik maddelerden oluşan küçük yapılı iğne şeklinde kemiklerdir....Bu iğneler süngere desteklik sağlayan bir iç iskelet olarak görev yapar....Bazı hücreleri yapı bakımından düz kas hücrelerine benzer....Çok yavaş kasılma ve gevşeme hareketleriyle vücuda giren fazla suyu atarlar....Süngerlerde mezenşim hücreleri tarafından salgılanan sponginler iç iskelet olarak görev yapar.

Derisidikenlilerde iç iskelet:...İskelet birbirine bağlanmış plakalardan meydana gelir.(Deniz kestaneleri gibi)...Bu plakalar üzerinde dikenler bulunur....İç iskeletlerinin üzeri epidermis ile örtülüdür....Bütün omurgalı türlerinde ve ilkel kordalılarda iç iskelet bulunur....En basit iskelet tipi ilkel kordalılardan Amphioksusta(iki yaşamlılar) görülür....Bu canlıdaki iskeletler vücudun sırt tarafından uzanan bir iplik şeklindedir....Omurgalı sırtlarında ise kemik ve kıkırdak dokulardan oluşan bir iç iskelet vardır....Sadece balıklar sınıfındaki köpek balıkları ve vantuz balıklarında kemik doku yoktur....Bütün iskelet kıkırdak dokudan yapılmıştır....Mürekkepbalığında da iç iskelet bulunur....Balıklarda kemiksi pul ve levhalar iç iskeletin üyeleridir.

Kurbağalarda iç iskelet:...Balıkların iskeletinden farklı olarak özellikle karasal ortamda hareketin sağlanmasında etkili olan üyeler iskeleti iyi gelişmiştir.Sürüngenlerde ve kuşlarda iç iskelet:...İç organların korunmasını sağlayan göğüs kafesi bulunur....Kuşlarda ayrıca uçmayı kolaylaştırmak için büyük kemiklerin içinde hava boşlukları bulunur....En gelişmiş iskelet çeşidi ise memelilerde görülür.

*Omurgalılarda iç iskelet: →Omurgalılarda iç iskelet, kıkırdak ve kemikten oluşmuştur.

**Kıkırdak Doku: →Kıkırdak doku hücreler ve ara maddelerden oluşmuştur.→Kıkırdak hücresine kondrosit, ara maddeye ise kondrin denir. →Hücreler ikili üçlü gruplar halinde, bir kapsül ile sarılmışlardır.

→Kıkırdak dokusunda sinir ve kan damarları bulunmaz.→Bu doku bağ dokudan osmoz, difüzyon ve aktif taşıma ile beslenir.

→Kıkırdak doku; hiyalin , elastik ve fibröz (lifli) kıkırdak olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur..

***Hiyalin kıkırdak: →Kıkırdaklı balıkların erginlerinin iskeletini oluşturur. →Geri kalan omurgalıların embriyosunun iskeletini oluşturur.→Gelişmenin 2. ayından sonra farklılaşarak kemiği oluşturmaya başlar.→Soluk borusu, burun, kaburga uçları ve uzun kemiklerin uçları hiyalin kıkırdak olarak kalır.

***Elastik kıkırdak: →Çok esnek bir yapısı vardır.→Kulak kepçesi, kulak yolu, östaki borusu, burun ucunda, ses tellerinde, östaki borusunda ve gırtlak kapağında(epiglottis) bulunur. ***Lifli kıkırdak: →Çok sağlamdır.→Omurgalar arası disklerde, çatı kemiğinde, diz kapağında, kürek, köprücük ve kemiklerinin eklemlerinde bulunur.

Kıkırdağın görevi: →Kıkırdaklı balıkların erginlerinin iskeletini oluşturur.→Geri kalan omurgalıların embriyosunun iskeletini oluşturur.→Gelişmenin 2. ayından sonra farklılaşarak kemiği oluşturmaya başlar.→Bazı yerler kıkırdak olarak kalır.→Bulunduğu organa esneklik kazandırır.→Uzun kemiklerin aşınmasını engeller.→Uzun kemiklerde bulunan epifiz plağı, kemiğin boyuna büyümesini sağlar.

**Kemik Doku: →Kemik doku, hücreler ve ara maddelerden oluşmuştur.→Kemik hücresine osteosit; ara maddeye osein denir. →Oseinde az miktarda organik ve bol miktarda inorganik (Ca, P, K, Mg…) madde bulunur.→Kemik hücreleri, kemikte lakün adı verilen boşluklarda bulunur.→Yeni kemik hücresi üreten hücrelere osteoblast denir.

Kemik doku; sert ve süngerimsi kemik dokus olmak üzere iki kısımdan oluşmuştur.

***Sert (sıkı) kemik doku: →Uzun kemiklerin gövdesini oluşturur.→Uzun kemiklerin baş kısmındaki süngerimsi kemik dokunun üzerinde bulunur.→Yassı, kısa ve düzensiz şekilli kemiklerin dış kısmında bulunur. →Sadece uzun kemiklerin gövdesinin iç kısmında sarı ilik vardır.→Sarı ilik granülsüz akyuvar üretir. →Sert kemik dokuda, kemikte boyuna uzanan havers kanalı bulunur.→Havers kanalını enine kesen kanallara walkman kanalı denir.→Bu kanallardan kan damarı ve sinirler geçer. →Sert kemik dokunun dış kısmında periost adı verilen, bağ dokudan oluşmuş kemik zarı bulunur.→Periost; kemiği besler, kırılan kemiği onarır ve kemiklerin enine büyümesini sağlar.

Uzun kemiğin yapısı:

***Süngerimsi kemik dokusu: →Uzun kemiklerin baş kısmında ve diğer kemiklerin iç kısmında bulunur.→Kırmızı ilik taşır.→Kırmızı ilik alyuvar, granüllü akyuvar ve kan pulcukları üretir.

Kemik dokunun görevleri: →Vücudun dik durmasını sağlar.→Kaslarla birlikte vücudun hareketi sağlar.→Vücudun büyümesini sağlar.→İç organları korur.→İç organlara tutunma yüzeyi oluşturur.→Mineral depolar.→Kan üretir.

→A vitamini eksikliğnde kemik büyümesi yavaşlar.→C vitamini eksikliğinde kemiklerde kırılganlık artar.→D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise osteomalazi hastalığı oluşur.→D vitamini kemiklerde kalsiyum ve fosforun birikmesini sağlar.

İNSAN İSKELETİ

**Gövde kemikleri: →Gövde kemikleri; omurga, kaburga, göğüs kemiği ve kemerler olmak üzere 4 kısımda incelenir. ***Omurga kemikleri: →33 omurga kemiğinden oluşur.→Omurga kemiklerinin orta kısmında omurilik kanalı bulunur.→Omurlik kanalında, omurilik bulunur. →Omurlik kemikleri arasında, lifli (fibröz) kıkırdaktan oluşmuş ara diskler bulunur. →Omurga; boyun, sırt, bel, sağrı ve kuyruk olmak üzere 5 bölümden oluşmuştur.

→Boyunda bulunan birinci omur kemiğine atlas, ikincisine ise eksen denir.→Atlas başın sağa-sola ve yukarı-aşağı hareketinde görev alır.→Eksen ise başın sağa-sola hareketinde görev alır. →Omurganın sırt kısmına, kaburga kemikleri bağlanır

***Kaburga kemikleri: →Kaburga kemikleri göğüs kafesini oluşturur.→İnsan iskeletinde 12 çift kaburga kemiği bulunur.→Bunlardan 7 çifti önden göğüs kemiğine, arkadan ise omurgaya bağlıdır.→3. çifti önden 7. kaburgaya, arkadan ise omurgaya bağlıdır.→2. çifti ise sadece omurgaya bağlıdır.→Bunlara yüzücü kaburgalar denir. ***Göğüs kemiği: →Göğüs kafesinin tam ortasında bulunur.

***Kemerler: →Kol ve bacakların gövdeye bağlandığı bölgeye kemer denir. Kemerler; omuz ve kalça kemeri olmak üzere ikiye ayrılır. →Omuz kemerine kollar, kalça kemerine ise ayaklar bağlanır.

**Üyeler: →Üyeler kol ve bacaklardan oluşur. →Kollar; pazu, dirsek, ön kol, el bilek, el tarak ve el parmak kemiklerinden oluşur.→Ayaklar; uyluk, diz kapağı, kaval, baldır, ayak bilek, ayak tarak ve ayak parmak kemiklerinden oluşur.

**Uzun kemikler: →Kol ve bacak kemikleri bu gruba girer.**Kısa kemikler: →El bilek, el parmak, ayak bilek ve ayak parmak kemikleri bu gruba girer.**Yassı kemikler: →Kafatası, kalça, kürek, köprücük ve kaburgalar bu gruba girer. **Düzensiz şekilli kemikler:→Omurga ve yüz kemikleri bu gruba girer.

*Eklemler: →İki kemiğin birbirine bağlandığı bölgeye eklem denir.→Kemikler birbirine ligament adı verilen bağ doku ile tutunur.

**Tam oynar eklemler:

...Vücudun hareket işlevini üstlenmiş kemikler arasında bulunan,tam hareketli eklemler olup kol ,bacak,kalça,boyun,omuz,dirsek ve parmak gibi kemiklerde görülür....Bu eklemde iki kemikten birinin çıkıntısı,diğerinin girintisine uyacak bir şekile sahiptir....İki kemiğin arasında bulunan sinovial boşluk kemiklerin rahat hareket etmesini sağlar....Sinoviyal boşluk ,içten sinoviyal zar ile sarılıdır....Bu zar kan ve lenf damarlarından sinoviyal sıvıyı(eklem sıvısı) süzmeye yarar....Bu sıvı eklemlerin kaygan olmasını sağlar....Yaşa bağlı olarak görülen eklem katılaşmaları bu süzme işinin tam yapılmamasından kaynaklanır....Eklem kemiklerinin baş (uç)kısmında bulunan kıkırdak tabakaları(yastıklar) ,hareket sırasında kemiğin başlarının birbirine değerek aşınmasını önler....Eklem bölgesinde bir kemikten diğerine uzanan bağ dokusundan meydana gelmiş eklem bağı(eklem kapsülü) vardır....Bütün bu yapılar ekleme sağlamlık ve hareket kolaylığı sağlar....Kapsülle eklem arasında kalan boşluk eklem boşluğu olarak adlandırılır....Başta bulunan tek oynar eklem alt çene kemiğini şakağa bağlayan eklemdir.

**Yarı oynar eklemler:...Omurlar arasında ,omurgada ve kaburgaların göğüs kemiğine bağlandığı kısımlarda görülen eklemlerdir....Omurlar arasındaki kıkırdak diskler esneklik sağlanmasında yardımcı olur....Omurlar birbirlerinin üzerine doğrudan binmezler,aralarında fibröz kıkırdaktan yapılmış yastık diskler vardır....Bu omurlar ayrıca ligamentler(kirişler) aracılığıyla da birbirine bağlanmıştır....Omurlar arasındaki disklerin kayması ile bel fıtığı denilen hastalık oluşur....Omurlar arasında yastık diskler vardır.Yarı oynar eklemler kısmi hareketlerin yapılmasını sağlarlar.

**Oynamaz eklemler:...Kafatası,kalça kemiği,leğen kemiği gibi iskeletin hareket etmeyen kısımlarındaki kemiklerde görülür....Eklemleşen kemikler çok sıkı bir şekilde birbirlerine testere dişi gibi girinti ve çıkıntılarla bağlanmışlardır....Bağlanma kemik uzantılarının birbiri içerisine iyice sokulmasıyla oluşur.

**Kaslar: →Kaslar aldıkları uyartılara kasılma ve gevşeme şeklinde tepki verirler. →En ilkel kas telcikleri, paramesyumda bulunan miyonema iplikçikleridir.→Bunlar kontraktil kofulların çalışmasını sağlar. →Omurgasız hayvanlardan süngerlerde kas doku bulunmaz.→Sölenterlerde ektoderm kökenli kaslar bulunur.→Yassı solucanlarda ilk mezoderm kökenli kaslar bulunur. →Omurgasızlardan sadece eklem bacaklılarda çizgili kaslar bulunur.→Geri kalan omurgasızlarda düz kas bulunur. (sünger hariç) →Omurgalılarda; çizgili, düz ve kalp kası olmak üzere 3 çeşit kas bulunur.

***Çizgili kas (İskelet kası): →İskelette bulunur.→Kırmızı renklidir.→Silindir şeklindedir.→Çok çekirdeklidir.→Çekirdekler hücre zarına yakın bir yerde bulunur.→Hücreler arasındaki zarlar erimiş olduğundan; hücrelerin sınırları belli değildir.→Bölünme yeteneğini kaybetmiştir.→Kasa kırmızı rengini veren miyoglobin taşır. (miyoglobin O2 depolar)→Üzerinde enine çizgiler bulunur. (bantlıdır)→İstemli çalışır.→Hızlı kasılır.→Çabuk yorulur.→Hem oksijenli hem de oksijensiz solunum yapar.

→Çizgili kas demetleri; başlangıç noktası, karın ve sonlanış noktası olmak üzere 3 kısımdan oluşur.

→Kaslar, başlangıç noktası ile kemiğe bağlanır.→Sonlanış noktası ile de ekleme bağlanır. →Çizgili kasların kemik ve eklemlere bağlandığı bağ dokuya, tendon (kiriş) denir.

***Düz kas: →Yemek borusu, mide, bağırsak, atardamar, toplardamar, idrar kesesi ve soluk borusunda bulunur.→Beyaz renklidir.→Mekik (iğ) şeklindedir. →Tek çekirdeklidir.→Çekirdek ortada bulunur→İstemsiz çalışır. (otonom)→Bantsızdır. (sarkomer yoktur)→Yavaş kasılır.→Yorulmaz.→Sadece oksijenli solunum yaparlar.

***Kalp kası: →Kalpte bulunur.→Kırmızı renklidir.→Silindir şeklindedir.→Kalbe şeklini verebilmek için yer yer dallanmıştır.→Çok çekirdeklidir.→Çekirdek ortada bulunur.→Kalp kası hücreleri arasında ara diskler bulunur.→Bölünme yeteneğini kaybetmiştir.→Kasa kırmızı rengini veren miyoglobin taşır.→Üzerinde enine çizgiler bulunur.→İstemsiz çalışır.→Ritmik çalışır ve yorulmaz.→Sadece oksijenli solunum yapar.

*Kas hücrelerinin yapısı: →Kas hücrelerinin zarına sarkolemma, sitoplazmasına sarkoplazma, ve endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik retikulum adı verilir. →Kas hücrelerinde kasılma ve gevşemeden sorumlu olan miyofibril adı verilen proteinler bulunur.→Bunlardan ince ve uzun olanına aktin, kalın ve kısa olanına miyozin denir.→Aktin ve miyozin iplikleri, çizgili kaslarda ve kalp kasında sarkomer yapısı içinde bulunur. →Düz kaslarda aktin ve miyozin iplikleri olmasına ramen sarkomer yapısı görülmez.

SARKOMERİN YAPISI VE KASLARIN KASILMA MEKANİZMASI

→Sarkomer, iki Z çizgisi arasında bulunur.→İki aktin arasına H bandı denir.→Miyozin ipliğinin boyuna A bandı denir.→İki miyozin arasına I bandı denir. →I ve H bantları ışığı az kırdığından, açık renkli görünür. (izotrop bölge)→A bandı ise ışığı çok kırdığından koyu rekli görünür. (anizotrop gölge)

*Kasların kasılma mekanizması: →Kasların kasılma mekanizması Huxley hipotezi ile açıklanır. →Kaslar kasıldığında, iki Z çizgisi birbirine yaklaşır. (Sarkomerin boyu kısalır)→H bandı kaybolur.→I bandı daralır.→A bandının boyu değişmez. Not: →Kaslar kasıldığında; kasın boyu kısalır, eni artar, hacmi ise değişmez.

*Kas kasılmasında enerjinin kullanım sırası:→İlk önce sitoplazmadaki ATP’ ler kullanılır. ATP + H2O --------> ADP + P →Daha sonra kreatin~fosfat molekülünden ATP sentezlenir. Kreatin~fosfat + ADP -------> Kreatin + ATP →Ondan sonra glikoz oksijenli solunumla parçalanır. Glikoz + 6O2 + 2ATP ----------> 6CO2 + 6H2O + 40ATP →Çizgili kaslara yeteri kadar O2 gelmeğinde; glikoz, laktik asit fermantasyonu ile parçalanır. Glikoz + 2ATP ---------> 2Laktik asit + 4 ATP

→Kaslar kasıldığında; →ATP azalır.→ADP ve P artar.→Kreatin~fosfat azalır.→Kreatin artar.→Glikoz ve O2 azalır.→CO2, H2O ve ısı artar.→pH azalır.

*Kas kasılmasının kimyasal fizyolojisi:

→Motor nöronların akson uçlarından, asetilkolin hormonu salgılanır.→Sarkolemma depolarize olur ve hücre içine Na+ geçmeye başlar.→Sarkoplazmik retikulum Ca++ salgılamaya başlar.→Ca++ aktin ve miyozin iplikleri arasına yayılır.

→ATPaz enzimi aktifleşir.→ATP hidrolize olur. ATP + H2O ------------> ADP + P + enerji ATPaz→İki Z çizgisi birbirine yaklaşmaya başlar. (kas kasılır)

→Kaslar gevşerken de ATP kullanır. →Kaslar gevşerken, Ca++ sarkoplazmik retikuluma geri döner. →Asetilkolin hormonu çizgili kasların kasılmasını sağlarken; kalp kasının ise kasılmasını yavaşlatır.

*Ya hep ya hiç prensibi: →Bir kasın kasılabilmesi için verilmesi gereken minimum uyartı şiddetine eşik değer denir.→Kasa, eşik değerin altında uyartı verilirse kas kasılmaz.→Kasa eşik değerde veya üzerinde uyartı verilirse, kas aynı şekilde kasılarak tepki verir.→Buna ya hep ya hiç prensibi denir.

*Kas tonusu: →Bir kasa, uyartı verilmezse bile kaslar hafif kasılı olarak kalır.→Buna kas tonusu denir.→Böylece kaslar, her an kasılmak için hazırda bekler. Not: →Çizgili kasların tonusu orta beyin tarafından kontrol edilir.→Baygınlık durumunda çizgili kaslarda kas tonusu görülmez.

*Kasın kasılma evreleri: →Kasın kasılması; gizli, kasılma ve gevşeme evresi olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir.

**I. Gizli evre (latent): →Uyartının verilmesinden kasılmanın başlamasına kadar geçen süredir. **II. Kasılma evresi: →Bu evrede iki Z çizgisi birbirine yaklaşır. **III. Gevşeme evresi: →İki Z çizgisi birbirinden uzaklaşır. Hız: I > II > III Süre: III > II > I

*Fizyolojik tetanoz (kramp olayı): →Bir kasa artan frekanslarda uyartı verilirse, kas kasılır ama yeteri kadar gevşeyemez.→Belli bir süre sonra kas, kasılı olarak kalır.→Bu olaya fizyolojik tetanoz denir.

*Antagonist kaslar: →Zıt çalışan kaslardır.→Bu kasların biri kasılırken, diğeri ise gevşer. Örnek:→Kol kasları→Bacak kasları *Sinerjist kaslar: →Birlikte kasılır. Örnek:→Karın kasları→Sırt kasları→Düz kaslar